DAGKRANT VRIJDAG 25 AUGUSTUS 2017
Muziek van de reformaties
Nieuw barokorgel
ORGELFEEST IN TIVOLIVREDENBURG
ZING, VECHT, HUIL, BID Velen zullen de titel van deze festivaleditie associëren met die Top 2000-kraker van een van ’s lands meest geliefde vertolkers van het Nederlandstalige lied, Ramses Shaffy. Maar – en vergis u niet – de eerste vier woorden uit de titel van dat popnummer beschrijven als geen andere de gevolgen van Martin Luthers daad van verzet: zijn 95 stellingen tegen de aflaten op de deur van de kerk in Wittenberg, in 2017 500 jaar geleden. De reformatie én de legio tegenbewegingen en hoogoplopende conflicten die volgden op Luthers kritiek kwamen met veel liederen, strijd, tranen en gebeden. Luther hield zelf hartstochtelijk van muziek: hij bewonderde de Vlaamse polyfonist Josquin Desprez en componeerde ook zelf. U hoort dit Festival werken van Luther en lutherse componisten van de generaties na hem. Maar we laten ons evengoed leiden door de revolutionaire kracht die uitging van de acties en geschriften van Johannes Calvijn. En we richten onze blik ook op Engeland, waar de context en de politieke lading weer van een totaal andere orde zijn. Gebeurtenissen die – gepaard met geweld – uitmondden in ingrijpende maatschappelijke
ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen staan tijdens het Festival evenveel in de spotlight als die ene grote reformatie van Luther. Het geheel aan religieuze verschuivingen dat in de zestiende eeuw plaatsvond is immers niet terug te leiden tot een simplistische voorstelling. En dat is maar goed ook, want een veelvoud aan ideeën geeft ons de mogelijkheid u opnieuw een kleurrijk en spannend Festival voor te schotelen. Met grootse cantates, liturgische gezangen, vrolijke liederen, exuberante spektakels en intieme kamermuziek presenteren we u een muzikaal relaas over scherpdenkers, vernieuwers en hoog oplaaiende emoties. Opdat we de komende tien dagen niet enkel vechten en huilen, maar ook lachen en bewonderen! ■●
Decennia geleden werd er al gepraat over een concertorgel in wat toen nog Muziekcentrum Vredenburg heette. Eén probleem: bij het ontwerpen van de Grote Zaal had architect Herman Hertzberger nooit rekening gehouden met een orgel. Het instrument zou dus niet alleen ruimte en zitplaatsen (geld!) kosten, maar ook afbreuk doen aan de unieke architectuur. Het plan belandde in de ijskast, maar werd in 2012 nieuw leven ingeblazen. En het geschiedde: vandaag openbaart het orgel zich aan de wereld. De belangrijkste vragen in 2012: wat voor soort orgel moest het worden, en wáár moest het komen? Zelfs een demontabel en verplaatsbaar achtvoetorgel zou nog te groot zijn om goed op en van het podium te krijgen. De enige plek met genoeg ruimte was de galerij achter het podium. Het moest dan wel een kleiner barokorgel worden: ongeschikt voor symfonieorkesten, des te interessanter voor de oude muziek. Maar welk type was het meest geschikt: een kistorgel, een kerkorgel of een koororgel? Er werd een instrument ontworpen dat de klank van een achttiendeeeuws continuo-orgel zo goed mogelijk benadert. Geen enkele andere concertzaal heeft een vast orgel dat speciaal bestemd is voor oude muziek. We zijn dan lees verder op pagina 2