DAGKRANT ZATERDAG 25 AUGUSTUS 2018
Vox Luminis brengt Rameau’s grootschalige grands motets
FABULOUS FRINGE Elke dag tijdens het Festival Oude Muziek presenteren we om 12.30 en/of 15.30 uur de Fabulous Fringe. Dit zijn concerten met de beste ensembles uit het gratis toegankelijke fringeprogramma. Vandaag presenteert ensemble IJ Space een programma met muziek voor blokfluit en basso continuo van Francesco Mancini, Jacques-Martin Hotteterre en Giuseppe Sammartini. ■● za 25 aug, 12.30 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal
RAMEAU: EEN MAN VAN HET THEATER Rondom de Franse barokgrootheid Jean-Philippe Rameau hangt nogal wat mysterie. Zo kennen we hem vooral als de componist van indrukwekkende opera’s, maar schreef hij die pas na zijn vijftigste levensjaar. Vóór die tijd was Rameau – dertig jaar lang maar liefst – als organist verbonden aan diverse kerken, onder andere in Dijon en Clermont-Ferrand. Vreemd genoeg is er uit deze periode van zijn leven bijzonder weinig muziek bewaard gebleven. De grands motets – grootschalige motetten voor solisten, koor en orkest, gecomponeerd tussen 1713 en 1720 – vormen hierop de uitzondering. Minstens vijf grands motets moet Rameau gecomponeerd hebben, maar één is er geheel zoek, een tweede is onvolledig. De overige drie motetten brengt Vox Luminis in het avondconcert van vandaag ten gehore. Dat Rameau echt een man van het theater was, blijkt al uit deze vroege werken: ze zwemen eerder naar de bühne dan
naar het altaar. Overal waar de psalmteksten aanleiding geven tot dramatische of beeldende muziek maakt de componist daarvan gretig gebruik: van levenslustige virtuositeit en theatraal drama tot aardbevingen en storm op zee. Voor het Frans-Belgische ensemble Vox Luminis van Lionel Meunier wordt met dit concert een droom werkelijkheid. De groep is de afgelopen jaren een vaste gast van het Festival Oude
IJ space Yi-Chang Liang blokfluit Machiko Suto klavecimbel Mancini, Hotteterre en Sammartini: sonates voor blokbluit en b.c.
Muziek. Sinds hun residentie in 2015 is Vox Luminis uitgegroeid tot een van de gewildste oudemuziekensembles. Na indrukwekkende programma’s rond de Funeral Sentences van Purcell (FOM 2015) en Bachs Hohe Messe (FOM 2017) is dit nieuwe Rameau-programma er een om naar uit te kijken. ■● za 25 aug, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Vox Luminis / Lionel Meunier Rameau’s grands motets
Björn Schmelzer is curator in residence
DE BOURGONDISCHE KEUKEN
© KOEN BROOS
Onno Kleyn
Björn Schmelzer
GRAINDELAVOIX VIERT DE OUDE MUZIEK IN DE JANSKERK Dit jaar heeft het Festival Oude Muziek een artist in residence die ook nog eens als curator een stuk van het festival voor zijn rekening neemt. Vijf dagen lang krijgen Björn Schmelzer en zijn Graindelavoix de Janskerk tot hun beschikking als werk- en experimenteerruimte. ‘Met de korrel op de stem’ en ‘het grein in de keel’: Björn Schmelzer en Graindelavoix breken graag een lans voor oudemuziekuitvoeringen met visie, durf en panache, waarin imperfectie geen schrikbeeld is maar een stuk mens-zijn dat tijd en ruimte overbrugt. Sommige critici noemen het heiligschennis, anderen genialiteit; en ook het publiek telt believers en non-believers. Over één ding is iedereen het eens: Graindelavoix weet steeds weer onder de huid van de muziek te kruipen. Voor de Janskerk stelden Schmelzer en de zijnen een intrigerend programma samen. Naast vijf concerten, performances en een film kent het schema een veelheid aan gratis toegankelijke evenementen. Björn Schmelzer nodigt zijn vriend en collega Paul Van Nevel uit voor een
Ah, de Bourgondische keuken! Boeuf bourguignon, escargots, coq au vin… Kenden de hertogen dat al? Slakken niet, dat was armeluisvoer, maar de beide stoverijen komen al dicht bij het laatmiddeleeuwse repertoire. Wel moeten we het idee loslaten dat er zoiets bestond als een regionale keuken. De rijken in heel Europa aten vlees, liefst gevogelte, en op vastendagen vis, met en zonder saus, en de armen voedden zich met pap, brood, knollen en groenten. Verschillen tussen streken, regio’s en gebieden waren er nauwelijks, want de toonaangevende koks reisden net als kunstenaars van hof naar hof. De verschillen tussen de standen waren dus veel bepalender dan de geografische. Landen- en streekkeukens zijn een frats die is ‘uitgevonden’ in de loop van de negentiende en vooral twintigste eeuw, in de romantiek van het nationalisme. ■● Maak zelf Boeuf bourguignon: onnokleyn.nl/boeuf-bourguignon
concert met boekpresentatie, en leest en debatteert tijdens de dagelijkse Huizinga Hours met de auteur en hoogleraar Frits van Oostrom over het legendarische boek Herfsttij der Middeleeuwen (1919).
Wat er allemaal komt kijken bij een Bourgondisch banket kunt u zelf ervaren tijdens de voorstelling van Doulce Mémoire op 1 september. Onno Kleyn is de ceremoniemeester.
Ook is in de Janskerk de expositie De geplooide tijd te zien, geïnspireerd op de onvoltooide beeldatlas Mnemosyne van de Duitse kunsthistoricus Aby Warburg. Schmelzer geeft hiermee vorm aan zijn fascinatie voor het begrip ‘Nachleben’, dat dingen doorleven tot op vandaag: ‘Echt historistisch zijn, betekent dat je ook serieus neemt dat componisten beseften dat hun muziek door hun tijdgenoten misschien niet geapprecieerd zou worden – misschien zelfs niet serieus genomen zou worden. Zo kenden enkel de happy few de muziek van Ockeghem. Zijn manuscripten werden bewaard, als
za 1 sep, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Doulce Mémoire / Denis Raisin Dadre Een renaissance-banket in scène gezet
een soort containers met muzikale energie, in de hoop dat ooit een aantal zotten die muziek opnieuw zouden oprakelen en uitvoeren. Dat is voor mij de boodschap van oude muziek. Die muziek is, bizar genoeg, gemaakt voor ons.’ Lees verder op pag. 4
Het Festival Oude Muziek Utrecht – Het Bourgondische Leven ging op vrijdag 24 augustus op grandioze wijze van start met de feestelijke Blijde Intrede. Vier concertmomenten in Utrechtse kerken werden afgewisseld met een muzikale processie.
Foto’s: Marieke Wijntjes
Discours
Vervolg: Graindelavoix viert de oude muziek
Tijdens de vijf concerten staat muziek van renaissancecomponisten als Guillaume Dufay, Josquin Desprez en Gilles Binchois op de lessenaars. Maar Schmelzer gaat ook graag voorbij aan de grenzen van oude muziek. Vanavond (22.30 uur) zingt Graindelavoix Bourgondische klaagzangen, daarna (24.00 uur) exploreert de groep de continuïteit van de lamentatie in de hedendaagse avant-garde met muziek van John Cage en een improvisatiesessie. De scheidslijn tussen muziek van vroeger en die vandaag is helemaal niet zo scherp, vindt Schmelzer: ‘Net zoals ik geloof dat oude muziek veel dichter bij ons staat dan we soms denken en dat er iets dóórleeft van die oude muziek in onze tijd, geloof ik ook het omgekeerde: de avant-garde is niet zo avantgardistisch als we soms denken.’ ■● Een compleet overzicht van de residentie van Graindelavoix vindt u hier: oudemuziek.nl/graindelavoix Veel evenementen in de Janskerk zijn gratis toegankelijk. Loop eens binnen!
@OUDEMUZIEK Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU18
@EnsembleHesperi: After a fantastic concert in Leatherhead yesterday, @ThomasAllery and @MaryJannetLeith are off to Utrecht to our Fab Fringe concert at @oudemuziek on Monday 27th! Bleary eyed on the @Eurostar to Amsterdam… @AnkeKlein: Het festival @oudemuziek begint vandaag in Utrecht. Een heel belangrijk jaarlijks evenement voor onze stad waar mensen van heinde en verre op af komen. ‘Oude muziek met een blik op de toekomst’, iedereen die meewerkt of gaat, geniet ervan!
OUDE MUZIEK, DODE KUNST? Integendeel! Musicologen en uitvoerders gaan elke dag weer op zoek naar historische bronnen, instrumenten en speeltechnieken. Tijdens het Festival Oude Muziek wordt deze research in de spotlights geplaatst.
Leuvens Liedboek
WHAT’S NEW? De reeks What’s new? biedt beetgare porties nieuws en duiding binnen de oude muziek, elke festivaldag in Hertz. In boeiende en gratis toegankelijke presentaties krijgt u een inkijkje in het laboratorium van de onderzoeker. Voor nieuwsgierige geesten! Voertaal: Engels. Elke dag om 18.30 uur in Festivalcentrum TivoliVredenburg. Programma: oudemuziek.nl/whatsnew
ZOMERSCHOOL Achter de tientallen concertprogramma’s gaat een weelde aan verhalen schuil. In de Zomerschool lichten we het deksel van de schatkist: in compacte ochtendlezingen rond centrale thema’s en specifieke programma’s — in het Nederlands of het Engels — schetsen internationale experts context bij de muziek. De geheimen van een ‘nieuw’ Bourgondisch liedboek, het gebakkelei van de buffonisten, de archeologische reconstructie van een nachtelijk ballet: de Zomerschool is dé
© ROB STEVENS
© MARIANNE OKLEJAK
in de Janskerk
pleisterplek voor melomanen met zin in meer. Voertaal: Nederlands en Engels. Elke dag om 9.30 uur in Festivalcentrum TivoliVredenburg. Programma: oudemuziek.nl/summerschool
SYMPOSIA Ook zijn er maar liefst drie academische symposia. Het STIMU-symposium focust op leven en werk van Jean-Philippe Rameau. We vieren de 150ste verjaardag van de Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis met een symposium over het editen van muziek. En tot slot staan de luit en het Bourgondische leven centraal in het symposium dat plaatsvindt in het kader van de Internationale Luitdagen. Voertaal: Engels. ■● STIMU-symposium Rameau in context and performance / di 28 en wo 29 aug KVNM-symposium i.s.m. STIMU Editing the past / do 30 en vr 31 aug Luit-symposium i.s.m. de Internationale Luitdagen De luit en het Bourgondische leven / za 1 sep
HET INTERNATIONAAL VAN WASSENAER CONCOURS PRESENTEERT: IJ SPACE
Ambassadors of Early music
Het duo IJ Space treedt niet alleen op in de Fabulous Fringe (zie p. 1) maar is ook een van de deelnemers aan het Internationaal Van Wassenaer oncours. De klaveciniste Machiko Suto kijkt ernaar uit: ‘Het geeft ons een heel concreet doel om naartoe te werken. Enkele van onze collega’s hebben eerder al meegedaan aan deze wedstrijd, met groot succes! Dus wij zijn heel erg gemotiveerd.’ Het Festival Oude Muziek is dit jaar voor de derde keer gastheer van het concours. Deze gerenommeerde wedstrijd voor oudemuziekensembles speelt zich af in twee spannende rondes. De toegang is gratis, dus loop vooral eens binnen. ■● Internationaal Van Wassenaer Concours / TivoliVredenburg, Hertz Halve finale do 30 aug, 10.00-18.45 uur Finale za 1 sep, 10.00-16.30 uur GRATIS TOEGANG!
Het complete programma vindt u op oudemuziek.nl/ivwc
Machiko Suto
COLOFON REDACTIE Susanne Vermeulen VORMGEVING Esther de Bruijn © Le Canard des Ducs is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2018 Draag net als het Festival Oude Muziek bij aan een beter milieu: gooi deze krant niet weg, maar neem hem mee naar huis of leg hem terug in Festivalcentrum TivoliVredenburg. Bedankt! Le Canard des Ducs bestaat ook digitaal! Meld u aan via oudemuziek.nl/festivalkrant facebook.com/oudemuziek twitter.com/oudemuziek instagram/utrecht_early_music_festival youtube.com/FestivalOudeMuziek
HITSKE ASPERS Nieuw in het Festival Oude Muziek: Ambassadors of early music is een community voor iedereen tot en met 35 jaar die op zoek is naar gezelligheid, mede-liefhebbers en natuurlijk de mooiste oude muziek. Vier Ambassadors stellen zichzelf deze week aan u voor. Vandaag: Hitske Aspers. ‘Ik ben opgegroeid met klassieke muziek. Mijn ouders zijn fanatiek liefhebber en kun je allebei wel wakker maken voor een mooi werk van Bach. Ik speel al vanaf mijn achtste viool en het spelen in een orkest vind ik nog steeds het leukste aan het maken van muziek.’ ‘Ik heb muziekwetenschap gestudeerd in Amsterdam. Al in het eerste jaar kom je daar volop in aanraking met oude muziek. Het was een openbaring om zoveel te kunnen leren en te beseffen dat er juist zoveel moois is gemaakt vóór Bach. Mijn voorkeur gaat uit naar vocale muziek, vooral polyfonie spreekt mij erg aan. In mijn studietijd kwam ik ook voor het eerst in aanraking met Festival Oude Muziek. Ik vond het bijzonder dat er voor dit genre een speciaal festival was en dat de muziek dus nog steeds wordt uitgevoerd. Zo vaak wordt oude
muziek namelijk niet geprogrammeerd in de grote concertzalen.’ ‘De concerten van het Festival zijn erg afwisselend, dat maakt de programmering zo bijzonder. Het feit dat elke festivaleditie een thema heeft, spreekt mij ook erg aan. Het is bij klassieke muziek erg belangrijk om de luisteraars wat context te geven. Dit helpt bij het luisteren en men kan zich vaak beter verplaatsen in de tijdsgeest waarin de muziek geschreven is. Het lidmaatschap als Young Ambassador maakt het mogelijk om voor een relatief klein bedrag veel concerten te bezoeken en daarmee verschillende genres, componisten, stijlen en ensembles te bezoeken. Ideaal om je voorkeuren te ontdekken!’ ■● Meer weten of lid worden? oudemuziek.nl/ambassadors
• CO • N C ERTLA D D ER
ZATERDAG 25 AUGUSTUS Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa (tot 20.00), Informatiebalie, cd-verkoop (tot 20.00)
9.30
Zomerschool: Dr. Graham Sadler The turbulent career of Jean-Philippe Rameau / Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Cloud Nine € 5
10.00 De geplooide tijd -22.00 Een Warburg atlas voor oude muziek curator in residence Janskerk
EXPOSITIE
gratis
10.15 Spieken bij de beiaard Domtoren € 10 11.00 Huizinga Hours TALKSHOW - 13.00 Met Frits van Oostrom, Björn Schmelzer en Wessel Krul curator in residence Voertaal: Engels Janskerk gratis 11.00
Vérité FRINGE Muziek rond Lodewijk XIV: Hotteterre, Boismortier, Couperin Fundatie van Renswoude *gratis
11.00
Alma Barroca La España Galante: Corselli, Castro, Boccherini en Pla De Voorkamer
11.00 Duobitatio Schuberts Sonates Op. 137 Sonnenborgh 11.00
FRINGE
*gratis
FRINGE gratis
Skip Sempé & Pierre Hantaï Rameau à deux TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10
11.00 Malgosia Fiebig Rameau op beiaard Domtoren (luisterplaats: Flora’s Hof gratis 12.30
IJ Space FABULOUS FRINGE Mancini, Hotteterre en Sammartini: sonates voor blokbluit en b.c. TivoliVredenburg, Grote Zaal gratis
13.00 Olga Pashchenko Ravel & Couperin, Debussy & Rameau Gasthuis Leeuwenbergh
14.00 Officiële opening Expositie: De geplooide tijd curator in residence Een Warburg atlas voor oude muziek Janskerk gratis
17.00
Gli Angeli Genève / Stephan MacLeod Rameau’s cantates TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10
14.00 Duo Inventione Bachs driestemmige sonates Het Huis, Koepelzaal
18.30
What’s new? Anne Smith Performance practice: a 20th-century phenomenon? Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Hertz
FRINGE
*gratis
gratis
14.00 Nymphes et Monstres FRINGE utrecht-festival journal-glossa:Layout 1 19/08/18 19:03 Page 1 Cantates van Campra en Montéclair In de Driehoek (Gertrudiskapel) *gratis 20.00 Vox Luminis / Lionel Meunier Rameau’s grands motets TivoliVredenburg, Grote Zaal 14.00 Les Quatres Nations FRINGE € 38 / € 34 / € 10 Les quatres nations: Purcell, Boismortier, Vivaldi en Telemann Pieterskerk gratis 20.00 We’N Band Pubcrawl met muziek van Josquin, Isaac en anderen / Diverse locaties, 15.00 Cantica Symphonia / zie oudemuziek.nl voor meer info gratis Giuseppe Maletto Dufay’s Missa Ave regina caelorum Catharinakathedraal 22.30 Graindelavoix / Björn Schmelzer Bourgondische klaagzangen curator in residence Janskerk € 22 / € 19 / € 10 15.00 Ordo Virtutum / Stefan Johannes Morent (I) Cluniacenzers: Benedictijnen in Cluny 24.00 Graindelavoix / Björn Schmelzer Willibrordkerk Survival of Laments – curator in € 22 / € 19 / € 10 residence Litany for the whale Janskerk gratis 15.00 Graindelavoix / Björn Schmelzer -17.00 OPENBARE REPETITIE Bourgondische klaagzangen curator in residence Janskerk gratis 15.30
Vérité FRINGE Muziek rond Lodewijk XIV: Hotteterre, Boismortier, Couperin Fundatie van Renswoude *gratis
15.30
Schwanenberg Duo FRINGE Londen 1744: Geminiani, Händel en Veracini De Voorkamer *gratis
15.30 Marie Soldat Ensemble Schumann: Phantasiestücke Op. 88 en Strijkkwartet Op. 47 Sonnenborgh
photo © Koen Broos
9.00
Graindelavoix Björn Schmelzer
new release
FRINGE
*gratis
17.00 Música Temprana / Adrián Rodríguez Van der Spoel Josquin in Spanje: Missa Hercules Dux Ferrariae Jacobikerk
The Liberation of the Gothic Florid polyphony by Thomas Ashwell and John Browne – singing the Virgin ‘à l’anglaise’ gcd p32115
glossamusic.com | graindelavoix.be