DAGKRANT ZONDAG 26 AUGUSTUS 2018
Cantar Lontano en Capella de la Torre werken voor het eerst samen
DE VRIENDEN OUDE MUZIEK MAKEN HET MOGELIJK Het concert van Cantar Lontano en Capella de la Torre (zie artikel hiernaast) is het Vriendenconcert van dit Festival Oude Muziek: dat betekent dat het mede mogelijk wordt gemaakt door de Stichting Vrienden Oude Muziek, en dat vele Vrienden deze avond aanwezig zijn als onze speciale gasten.
‘JOSQUIN DESPREZ WAS DE BELANGRIJKSTE COMPONIST VAN ZIJN TIJD’ Marco Mencoboni en zijn ensemble Cantar Lontano brachten in het Festival Oude Muziek 2017 het programma Luther in Rome. En Katharina Bäuml en haar in renaissancemuziek gespecialiseerde blazersensemble Capella de la Torre waren dat jaar artist in residence. Dit jaar werken ze voor het eerst samen. De mis L’homme armé van Josquin Desprez vormt de kern van dit concert, in een bijzondere uitvoering met zangers en blazers. Uit de twee missen die Josquin bouwde op het populaire soldatenlied L’homme armé kozen Mencoboni en Bäuml voor de eerste. Bäuml: ‘Beide zijn fantastisch, maar we moesten kiezen. Toen Marco me de uitgave van Ottaviano Petrucci uit 1502 liet zien, die zo mooi is geïllustreerd, en zo duidelijk dat we de mis hieruit zouden kunnen uitvoeren, wisten we
het zeker. Aan deze luxe editie kun je zien hoe beroemd en bekend Josquin en dit werk toen al waren.’ Mencoboni: ‘Josquin was echt de belangrijkste componist van zijn tijd.’ Josquin werkte tussen 1489 en 1495 als zanger in de pauselijke kapel. Instrumenten waren daar absoluut verboden. Hoe ‘authentiek’ is een uitvoering van Josquins L’homme armé met blaasinstrumenten? Katharina Bäuml: ‘Er wordt vaak beweerd dat renaissancepolyfonie uitsluitend voor zangers is geschreven. Voor mij is het helder dat dit niet het geval is, behalve dan in de Vaticaanse kapel. In de Proskebibliothek in Regensburg liggen manuscripten van polyfone composities met partijen voor schalmei of trombone. En in Spanje vinden we bewijs dat zestiende-eeuwse instrumentale ensembles vocale muziek speelden.’ ■●
Als Vriend steunt u niet alleen het Festival en het Seizoen Oude Muziek, maar zijn er ook voor u veel voordelen. U bent al Vriend vanaf € 40 per jaar en krijgt dan onder andere korting op al onze concerten en op cd’s, en u ontvangt viermaal per jaar gratis het Tijdschrift Oude Muziek in de bus. U kunt het Vriendenlidmaatschap ook cadeau doen. Iets voor u? Op oudemuziek.nl/vriend vindt u alle informatie. ■●
zo 26 aug, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Cantar Lontano / Marco Mencoboni Capella de la Torre / Katharina Bäuml Josquins Missa L’homme armé super voces musicales oudemuziek.nl/cantarlontano
Verfijnde kamermuziek uit Dijon
MATINEE MET DE PARDESSUS DE VIOLE Bourgondië, en werd later directeur van het Théâtre de Dijon. In 1717 huurde de gemeenteraad van Dijon het Tripot des Barres (oorspronkelijk een gokhal) en bouwde daarin een toneel en een biljartzaal. De toneelzaal werd het eerste officiële theater van de stad. In daaropvolgende jaren werden gezelschappen uit Parijs ingehuurd om komische opera’s van Rousseau, Philidor en anderen uit te voeren. Veel van de muziek die in Dijon werd gespeeld, werd verzorgd door de familie Rameau.
Simone Eckert
Hamburger Ratsmusik zet deze zondagmorgen een verfijnd repertoire voor het voetlicht: muziek voor de pardessus de viole, het kleinste lid van de viola da gamba-familie. Tijdens het eerste kwart van de achttiende eeuw kwam in Dijon, ver van de culturele metropool Parijs, een bescheiden muziekleven tot bloei. De glamour van Parijs en Versailles werd naar de provincie gebracht door een leerling van de legendarische gambist en componist Marin Marais: Jean-Baptiste Cappus. Hij was als ‘violiste, violoniste et compositeur’ in dienst van Louis-Henri, de hertog van Bourbon en gouverneur van
Dit was ook de tijd van de pardessus de viole. Dit instrument heeft een bereik dat vergelijkbaar is met dat van de viool en daarom kon er vioolmuziek op worden gespeeld. Rond 1725 was de pardessus zo populair geworden dat er ook muziek voor werd gecomponeerd. Jonge vrouwen uit de ambitieuze middenklasse speelden dit delicate repertoire, net als de prinsessen Sophie en Victoire, dochters van Lodewijk XV. Hamburger Ratsmusik stelde voor dit concert een programma samen met muziek van Rameau, Cappus, De Visée en tijdgenoten. ■● zo 26 aug, 11.00 uur TivoliVredenburg, Hertz Hamburger Ratsmusik / Simone Eckert Salon bourguignon: matinee met pardessus de viole
DE BOURGONDISCHE KEUKEN Onno Kleyn
Bourgondiërs zijn slakkeneters, dat weet iedereen. De kans dat escargots aan het Bourgondische hof geserveerd werden, is echter klein; de bronnen zwijgen erover. Het gewone volk at ze daarentegen zeker. Slakken golden namelijk als koudbloedig en waren toegestaan op vastendagen. Ook allerlei andere dieren werden als waterbeest bestempeld: kikkers, otters, zeehonden en sommige watervogels als meeuwen en roerdompen. Binnen dat repertoire waren slechts kikkers en slakken beschikbaar voor het arme, gemene volk, aangezien de jacht een voorrecht van de adel was. De adel die zijn neus ophaalde voor dergelijk vochtig gewemel. Ergens aan het eind van de negentiende eeuw raken slakken en kikkers als regionale specialiteit uit Lotharingen en Bourgogne in bij de lekkerbekkende bourgeoisie van… Parijs. O tempora, o mores! ■● Wat er allemaal komt kijken bij een Bourgondisch banket kunt u zelf ervaren tijdens de voorstelling van Doulce Mémoire op 1 september. Onno Kleyn is de ceremoniemeester. za 1 sep, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Doulce Mémoire / Denis Raisin Dadre Een renaissance-banket in scène gezet
FABULOUS FRINGE Iedere dag tijdens het Festival Oude Muziek presenteren we om 12.30 en/of 15.30 uur de Fabulous Fringe. Dit zijn concerten met de beste ensembles uit het gratis toegankelijke fringeprogramma. Vandaag brengt het duo Dein
Bildnis liederen van Robert en Clara Schumann. zo 26 aug, 12.30 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Dein Bildnis
Laura Granero fortepiano (J.B. Streicher, Wenen 1847, collectie Beunk) Jeanne-Marie Lelièvre zang Schumann: 6 gedichte Op. 90, Frauenliebe und -leben Op. 42 & Lieder Op. 13
Zaterdagmiddag: de We’n Band vermaakt het Utrechtse winkelpubliek met oude muziek.
Festivalprelude: op vrijdag 24 augustus zong Huelgas Ensemble o.l.v. Paul Van Nevel een heel alfabet aan Bourgondische componisten.
Foto’s: Marieke Wijntjes
Festivalthema uitgelicht
Björn Schmelzer: curator in residence
JEAN-PHILIPPE RAMEAU: VERNIEUWER EN DWARSDENKER Hij is de bekendste muzikale telg van Bourgondisch Dijon: Jean-Philippe Rameau geldt niet alleen als de beroemdste componist die Bourgondië heeft voortgebracht, maar ook als het Franse equivalent van Johann Sebastian Bach. Tijdens dit Festival staat zijn muziek prominent op de voorgrond.
Graindelavoix viert de oude muziek in de Janskerk Dit jaar heeft het Festival Oude Muziek een artist in residence die ook nog eens als curator een stuk van het festival voor zijn rekening neemt. Vijf dagen lang krijgen Björn Schmelzer en zijn Graindelavoix de Janskerk tot hun beschikking als werk- en experimenteerruimte. Voor de Janskerk stelden Schmelzer en de zijnen een intrigerend programma samen. Naast concerten, performances en een film kent het schema een veelheid aan gratis toegankelijke evenementen.
Rameau (1683-1764) was een innovatieve geest, die zich niet door conventies liet begrenzen en vooral op het harmonische vlak graag hoog spel speelde. Deze festivaleditie doet hetzelfde en pronkt met een kleurrijk Rameau-programma. Natuurlijk kennen we Rameau vooral als de componist van schitterende opera’s. De uitvoering van zijn zelden gespeelde opera Les Boréades, komende woensdag, is er daarom ook een om naar uit te kijken. Maar Rameau componeerde die opera’s pas ná zijn vijftigste. Over zijn jonge jaren is relatief weinig bekend: Rameau was jarenlang organist, maar er is geen noot orgelmuziek overgeleverd. En wat heeft hij eigenlijk allemaal beleefd tijdens zijn jeugdreis naar Italië? Dit Festival onderzoekt daarom ook de jongere jaren van Rameau, aan de hand van vroege cantates en kamermuziek, en reconstructies van zijn orgelmuziek. Ook mijmeren we over wat hij tijdens zijn Italiaanse reis kan hebben gehoord. En er is meer: het STIMU-symposium is dit jaar geheel gewijd aan Jean-Philippe
Rameau. En tijdens het slotconcert van het Festival klinkt het requiem van Jean Gilles, dat tijdens Rameau’s begrafenisdienst werd gespeeld. ■●
Festivalconcerten rond Jean-Philippe Rameau zo 26 aug 11.00 / Hamburger Ratsmusik 13.00 / Ursula Dutschler 17.00 / Le Concert d’Apollon di 28 aug 11.00 / Ensemble Masques 17.00 / Paixão & Neumann wo 29 aug 20.00 / Collegium 1704 do 30 aug 9.30 / Zomerschool: Thérèse de Goede vr 31 aug 9.30 / Zomerschool: Rebekah Ahrendt 11.00 / Benjamin Alard 13.00 / Laurent Stewart 17.00 / Les Inventions zo 2 sep 17.00 / Il Suonar Parlante 20.00 / Capriccio Stravagante
Vandaag gaan Björn Schmelzer, Frits van Oostrom en Wessel Krul van 11.00 tot 13.00 met elkaar in gesprek tijdens de Huizinga Hours (let op: vandaag in Museum Catharijneconvent). U kunt deze talkshow ook live volgen via onze Facebookpagina. Vanmiddag kunt u tussen 14.00 en 17.00 terecht in de Janskerk voor de openbare repetitie van Graindelavoix én voor de expositie De geplooide tijd. Toegang gratis! Vanavond is Graindelavoix de gastheer voor het Huelgas Ensemble, dat het glooiende Bourgondische landschap tot klinken brengt met muziek van componisten die daar zijn geboren (zie volgende pagina). Na het concert spreken Schmelzer en Van Nevel over het belang van het landschap voor de polyfonisten en over de rol van intuïtie, inspiratie en interdisciplinariteit in de oude muziekpraktijk. ■● Programma residentie: oudemuziek.nl/graindelavoix Livestream Huizinga Hours, dagelijks 11.00 uur: facebook.com/oudemuziek
HET INTERNATIONAAL VAN WASSENAER CONCOURS PRESENTEERT: L’APOTHÉOSE Het ensemble L’Apothéose is een van de deelnemers aan het Internationaal Van Wassenaer Concours. Laura Quesada speelt traverso en is lid van L’Apothéose: ‘Met onze deelname aan het Concours wordt een droom werkelijkheid: we spelen met alle geweldige musici van de oude muziek, die allemaal met hetzelfde doel samenkomen in de mooie stad Utrecht. We vinden het een cadeautje dat we hier mogen spelen.’ Het Festival Oude Muziek is dit jaar voor de derde keer gastheer van het concours. Deze gerenommeerde wedstrijd voor oudemuziekensembles speelt zich af in twee spannende rondes. De toegang is gratis. ■● Internationaal Van Wassenaer Concours / TivoliVredenburg, Hertz Halve finale do 30 aug, 10.00-18.45 Finale za 1 sep, 10.00-16.30 GRATIS TOEGANG!
oudemuziek.nl/ivwc
Huelgas Ensemble brengt het landschap van de polyfonisten tot klinken
BLIJFT U NOG EVEN?
Het befaamde Huelgas Ensemble illustreert vanavond om 22.30 de hypothese dat de imitatiestijl van de renaissance, vol repetitieve en melancholische karaktertrekken en zó typisch voor de Frans-Vlaamse muziek, mede is ontstaan door de ervaringen met het landschap in de kindertijd van de componisten Het concert is de klinkende pendant van het nieuwe boek van Paul Van Nevel, Het landschap van de polyfonisten – De wereld van de Franco-Flamands 1400-1600, dat pas is verschenen bij uitgeverij Lannoo. Tijdens het concert worden landschappen geprojecteerd (foto’s van Luk Van Eeckhout) waarin de polyfonisten hun kindertijd hebben doorgebracht. De eenheid tussen ruimte, tijd en repetitieve melancholie wordt zo lijfelijk ervaren.
FRINGECONCERTEN IN DE VOORKAMER
COLOFON REDACTIE Susanne Vermeulen VORMGEVING Esther de Bruijn © Le Canard des Ducs is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2018 Draag net als het Festival Oude Muziek bij aan een beter milieu: gooi deze krant niet weg, maar neem hem mee naar huis of leg hem terug in Festivalcentrum TivoliVredenburg. Bedankt! Le Canard des Ducs bestaat ook digitaal! Meld u aan via oudemuziek.nl/festivalkrant facebook.com/oudemuziek twitter.com/oudemuziek instagram/utrecht_early_music_festival youtube.com/FestivalOudeMuziek
De Fringe biedt jonge musici een podium in het grootste oudemuziekfestival ter wereld. De fringeconcerten vinden vaak plaats op bijzondere locaties. Dit jaar springt De Voorkamer in de Utrechtse wijk Lombok er wel heel bijzonder uit. De Voorkamer is een platform dat de verschillende persoonlijkheden en talenten van statushouders en bewoners van asielzoekerscentra stimuleert en dat functioneert als communicatiemiddel met lokale bewoners. Het project creëert een kader waarin deelnemers kunnen werken aan een project dat bij hen past, betekenis voor ze heeft en onafhankelijkheid en persoonlijke integratie stimuleert. De Voorkamer is een initiatief van Pim van der Mijl en
Na afloop van het concert is er een nagesprek met Paul Van Nevel met curator in residence Björn Schmelzer. We vinden het leuk als u nog even blijft! ■● zo 26 aug, 22.30 uur / Janskerk Huelgas Ensemble / Paul Van Nevel Het landschap van de polyfonisten zo 26 aug, 23.40 uur / Janskerk Nagesprek Paul Van Nevel en Björn Schmelzer
wordt gerund door de Stichting Collective Nouns. Het Festival Oude Muziek staat achter zulke initiatieven. Muziek is een van de beste manieren om mensen met elkaar te verbinden, en daarom willen het Festival en de Voorkamer elkaar versterken met een gezamenlijk programma. Tijdens dit Festival worden in totaal vier fringeconcerten georganiseerd in samenwerking met De Voorkamer. U bent van harte welkom om te komen luisteren. Vanwege de beperkte capaciteit van De Voorkamer is het wel nodig om vooraf, op de dag van het concert, gratis kaarten op te halen in Festivalcentrum TivoliVredenburg. ■● Fringeconcerten in De Voorkamer op zondag 26 augustus 11.00 uur La Chicane 15.30 uur La Récréation
e
• CO • N C ERTLA D D ER
ZONDAG 26 AUGUSTUS Amsterdam Baroque Orchestra / Ton Koopman en Marieke Koopman Kindervoorstelling: Ik wil ridder worden TivoliVredenburg, Cloud Nine
9.00
Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa (tot 20.00), Informatiebalie, cd-verkoop (tot 20.00) en Het Gegeven Paard
13.00
9.30
Zomerschool: Dr. Sara Ceballos Couperin, moralist? / Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Club Nine € 5
14.00 De geplooide tijd tot Een Warburg atlas 17.00 voor oude muziek Janskerk curator in residence
EXPOSITIE
gratis
14.00 Graindelavoix / OPENBARE REPETITIE Björn Schmelzer curator in residence Dufay: een Bourgondiër in Italië Janskerk gratis 14.00 Liubov Titarenko FRINGE Le goût français: Couperin en Bach Het Huis, Koepelzaal *gratis 11.00 Huizinga Hours TALKSHOW tot Met Frits van Oostrom, 13.00 Björn Schmelzer en Wessel Krul Voertaal: Engels curator in residence Let op Museum Catharijneconvent gratis 11.00 Nymphes et Monstres FRINGE Cantates van Campra en Montéclair MerkAz *gratis 11.00
La Chicane Sprezzatura: Händel, Tartini, Dall’Oglio en Bach De Voorkamer
FRINGE
Les Rossignols du Roi FRINGE L’èpoque éloquent: Philidor, Marais, d’Anglebert, Rameau en Couperin Het Huis, Theaterzaal gratis
14.00 Shin Hwang FRINGE Fantasieën van Mozart en Haydn Het Muzieklokaal *gratis 15.00 Pluto-Ensemble / Marnix De Cat Op zoek naar het Gulden Vlies Pieterskerk € 22 / € 19 / € 10
*gratis
11.00
Hamburger Ratsmusik / Simone Eckert Salon Bourguignon: matinee met pardessus de viole TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10
11.00
Amsterdam Baroque Orchestra / Ton Koopman en Marieke Koopman Kindervoorstelling: Ik wil ridder w orden TivoliVredenburg, Cloud Nine
12.30 Dein Bildnis FABULOUS FRINGE Schumann: Frauenliebe und -leben Op. 42 TivoliVredenburg, Grote Zaal gratis 13.00 Ursula Dütschler Maître Balbastre Lutherse Kerk € 18 / € 16 / € 10
14.00
15.00 Ordo Virtutum / Stefan Johannes Morent Cisterciënzers: een officie voor Bernardus Willibrordkerk € 22 / € 19 / € 10 15.30
La Récréation Europa: Händel, Castello, Hotteterre, Purcell en Rebel De Voorkamer
FRINGE
15.30
Rosalía Gómez Lasheras Schumann: Papillons Op. 2 en Sonate in fis Op. 11 Grand Hotel Karel V
FRINGE
*gratis
*gratis
15.30 Sweete Devils FRINGE A Soldier’s Life: Hume, Morley, Playford e.a. MerkAz *gratis
Arie Abbenes Balbastre op beiaard Domtoren (luisterplaats: Flora’s Hof)
16.00
gratis
17.00 Janskerk gesloten wegens opbouw tot en besloten repetitie 22.00 curator in residence
17.00 Officium Ensemble Josquins Missa Pange lingua Domkerk € 22 / € 19 / € 10 17.00
Le Concert d’Apollon Rameau’s voorgangers TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10
18.30 What’s new? João Rival Reconstructing French orchestral parts Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Hertz gratis 20.00 Cantar Lontano / Marco Mencoboni & Capella de la Torre / Katharina Bäuml Josquins Missa L’homme armé super voces musicales TivoliVredenburg, Grote Zaal € 38 / € 28 / € 10 22.30
Huelgas Ensemble / Paul Van Nevel Het landschap van de polyfonisten (met nagesprek) Janskerk € 22 / € 19 / € 10
23.40 Paul Van Nevel en NAGESPREK Björn Schmelzer curator in residence Polyphony, landscape, melancholy Voertaal: Engels Janskerk gratis