DAGKRANT ZONDAG 27 AUGUSTUS 2017
Publiekslievelingen gaan voor de Hohe Messe
BENJAMIN ALARD SPEELT BACHS CLAVIER-ÜBUNG AFLEVERING 2
FOTO: SYLVAIN GRIPOIX
13.00 uur / Lutherse Kerk
Lionel Meunier
BACHS MAGNUM OPUS DOOR VOX LUMINIS De Mis in b, ofwel Hohe Messe van Bach is een iconisch werk in de westerse muziekgeschiedenis. Het is een briljante mix van verschillende stijlen en technieken en daarmee een prachtige staalkaart van Bachs kunnen. Bach nam bovendien meer dan 35 jaar de tijd om deze compositie te voltooien. Bij wie is zo’n werk in betere handen dan bij solistenensemble Vox Luminis? Precies wat we zelf dachten! De Hohe Messe is tijdens Bachs leven nooit uitgevoerd in de samenstelling zoals we die uit de hedendaagse concertpraktijk kennen. Bach componeerde de afzonderlijke delen voor verschillende gelegenheden, bewerkte deze composities en voegde nieuwe delen toe. De eerste twee delen dienden in 1733 als sollicitatie naar de post van Saksisch hofcomponist (Bach kreeg de baan in 1736). De overige delen componeerde Bach er in de loop der jaren bij, waarbij hij ook oudere werken hergebruikte. Hoewel Bach zelf Luthers was, is de Hohe Messe door zijn samenstelling en Latijnse tekst typisch rooms-katholiek. Wilde Bach de grenzen van individuele overtuigingen overschrijden en een universele boodschap muzikaal verklanken? Het is in elk geval niet gek dat dit werk, dat mean-
dert tussen oud en nieuw, gregoriaans en een moderne barokke stijl, vrije vorm en vaste kaders, individu en mensheid, populair en religieus, en dansritmes en engelachtige stemmen tot de canon van de klassieke muziek is gaan behoren. We kennen Vox Luminis vooral van haar uitvoeringen van zeventiende-eeuwse Engelse en Duitse muziek. Van daaruit is de Hohe Messe op zich geen grote stap, maar wel een die telt. Vanavond kunt u weer van deze geweldige solisten genieten, met Reinoud Van Mechelen voorop. ■● zo 27 aug, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Vox Luminis / Lionel Meunier Bachs Hohe Messe
Allein Gott in der Höh sei Ehr BWV 675 (uit: Clavier-Übung III) Italiaans concert BWV 971 Concerto Andante Presto (uit: Clavier-Übung II) Franse ouverture BWV 831 Ouverture Courante Gavotte I Gavotte II Passepied I Passepied II Sarabande Bourrée I Bourrée II Gigue Echo (uit: Clavier-Übung II)
PLAATPLAATS
‘Geen andere kunst dan muziek’
THE ATTAIGNANT CONSORT LAAT LUTHERS FAVORIETEN KLINKEN
deze cd en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel in Festivalcentrum TivoliVredenburg
Meer stemmen, meer muziek! Hoewel muziek ooit louter een privilege voor professionals was, maakte Luther muziek voor iedereen. Letterlijk, want hij waagde zich zelf ook aan het componeren. Met volkszang en werken voor fluit en luit geeft The Attaignant Consort opnieuw gehoor aan Luthers verlangen om muziek voor iedereen en in allerlei contexten te laten klinken. Een wonderlijke soundscape van die van Innsbruck via Londen naar Utrecht leidt. Huelgas Ensemble – The Ear of the Huguenots normaal € 20 Vriend € 18 Paul Van Nevel en zijn Huelgas Ensemble staan in hun concert van vandaag stil bij de Parijse Bloedbruiloft, waarbij duizenden hugenoten werden omgebracht. Ondanks de katholieke onderdrukking kon er in Frankrijk toch een bloeiende hugenoten-muziektraditie ontstaan, met namen als Claude Goudimel en Claude Lejeune. Op deze cd wordt hun muziek vergeleken met die van de katholieke ‘tegenpartij’. Hoe groot zijn de verschillen eigenlijk? ■●
De reformatie wordt tegenwoordig vaak geassocieerd met de felle afwijzing van alles wat werelds en opwindend was binnen de kunsten. Calvijn wantrouwde de muziek omdat deze in staat was om het woord van God te ondermijnen, maar hij was er niet tegen; hij was er wel zeer voorzichtig mee. Voor Martin Luther was de rol van muziek in de Bijbel belangrijker dan de associatie met de Rooms-Katholieke Kerk. Zo schreef
hij in 1530 aan Ludwig Senfl dat ‘de profeten geen andere kunst dan muziek gebruikten. Het was niet via geometrie, wiskunde of astronomie, maar via muziek dat zij hun theologie overbrachten.’ In navolging daarvan brengt The Attaigant Consort onder leiding van Kate Clark vandaag – met vier fluiten en een luit – muziek van Luthers favorieten, waaronder Heinrich Fink, Heinrich Isaac
FABULOUS FRINGE Iedere dag tijdens het Festival Oude Muziek presenteren we om 12.30 en/ of 15.30 uur de Fabulous Fringe concerten, met een selectie van de beste ensembles uit het gratis toegankelijke fringeprogramma. Met vandaag om 12.30 uur Castello Consort en om 15.30 uur Artem Belogurov. Van Canzona naar sonate Castello Consort12.30 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal Matthijs van der Moolen, trombone Elise van der Wel, viool
Anne-Linde Visser, cello Henriëtte Wirth, orgel Mozart, Kozeluch & Haydn Artem Belogurov 15.30 uur / TivoliVredenburg, Hertz
en Ludwig Senfl, ten gehore. Ze brengt speciale fluiten mee naar Utrecht: de uitzonderlijkste van alle originele fluiten waar Clark ooit op heeft gespeeld en de – voor zover bekend – enige nog bestaande fluit van Richard Haka, wordt bewaard in een privécollectie in Nederland. Richard Haka (ca. 1646-1702) was de zoon van een Engelse meubelmaker. Hij woonde vrijwel zijn hele leven in Amsterdam en wordt ook wel de vader van de Nederlandse houtblaasinstrumentenmakerij genoemd, omdat hij als productieve en invloedrijke bouwer een nieuwe generatie van prominente collega’s heeft opgeleid. Clark is er in elk geval razend enthousiast over: ‘Deze renaissancefluit van Haka is geweldig met een stemming die simpelweg voortreffelijk is!’ ■● zo 27 aug, 11.00 uur TivoliVredenburg, Hertz The Attaignant Consort / Kate Clark Meer-stemmig
Straattheatervoorstelling Musica Fugit door Kamchàtka
Foto’s: Marieke Wijntjes
Dialogos dwaalt af naar Bosnië
KATARINA LIVLJANIĆ OVER KETTERSE ENGELEN ‘Als ik mijn beschermengel zou kunnen kiezen, zou het beslist een ketterse engel zijn’, aldus Katarina Livljanić, artistiek leider van Dialogos. Het fascinerende onderzoekswerk van Livljanić maakt van elk concert een opwindende ontdekkingsreis door een muzikaal terra incognita. In het late avondconcert van vanavond verkent het ensemble merkwaardige inscripties op grafstenen – relicten van een vroege reformatiebeweging in Bosnië – compleet met liturgie in de volkstaal. Maar ketterse engelen, wie of wat zijn dat? Katarina Livljani : ‘Het Griekse woord hairesis, waar het Engelse heretic (ketters) van is afgeleid, betekent zoveel als “kiezend voor zichzelf, weloverwogen een pad inslaand of een keuze makend”.’ Het idee voor Dialogos’ festivalprogramma ontstond toen Livljani een inscriptie las op een middeleeuwse grafsteen – een van die typische stenen ‘huisjes’ die stećci worden genoemd en die je in heel Bosnië en Herzegovina op talloze plaatsen aantreft.
‘Er stond “Kadi htih biti, tgdi ne bih”, letterlijk vertaald: “toen ik wilde zijn, kon ik het niet”. Terwijl ik dit las, dwaalden mijn gedachten af naar die anonieme stemmen van nog maar twintig jaar geleden, tijdens de oorlog in het voormalige Joegoslavië: stemmen van mensen die wilden bestaan, maar dat niet konden. Ik besloot deze onweerstaanbare stemmen, gevangen in grafstenen, toestemming te verlenen hun rijkdom uit te drukken, en hun banden met heidense geloven en rituelen, hun geringe afstand tot mijn eigen familiewortels. Zo maakten we een nieuw programma voor het ensemble Dialogos.’ Livljani raakte bovendien gefascineerd door de rijkdom aan tradities en religies in het middeleeuwse Bosnië en Herzegovina: katholieken, orthodoxen, Bosnische krstjani, joden, moslims... Hun teksten en rituelen zijn via manuscripten overgeleverd. Muzikale bronnen vormen het uitgangspunt voor dit concert, al bevatten de meeste daarvan niet eens noten. Livljani moest dus zelf op zoek naar mogelijke muziekstijlen voor de geselecteerde teksten. Brokstukken en formules
typerend voor de traditionele muziek uit Bosnië en Herzegovina werden aan elkaar gelijmd en in elkaar gevlochten om dit programma tot stand te brengen. Van die zoektocht, die overigens alsmaar doorgaat, geeft ze vanmorgen een inkijkje tijdens haar Zomerschoollezing. Van zegens en vloeken, gevechten tussen goede en kwade engelen en uitdrijvingen van kwade geesten: de mystiek waar Dialogos garant voor staat, zal de Hertz morgenavond om 22.30 uur in mysterieuze nevelen hullen. Wij zouden het wel weten als we u waren: gewoon een uurtje langer opblijven deze maandag! ■●
zo 27 aug, 9.30 uur TivoliVredenburg, Club Nine Zomerschool: Katarina Livljanić Bosnian heresies and their spiritual and musical world ma 28 aug, 22:30 uur TivoliVredenburg, Hertz Dialogos / Katarina Livljanić Ketterse engelen: pre-reformatie in Bosnië
DE BEZOEKER
De festivalkeuze van...
THOMAS CAMMAERT Dirk Scevenels en Els van de Berg uit het Belgische Dilbeek zijn dit jaar voor de tweede keer op het Festival Oude Muziek. Ze bezoeken al jaren de festivals in Brugge en Antwerpen, maar waren tot vorig jaar nog nooit in Utrecht geweest. We treffen ze bij het eerste festivalconcert van Benjamin Alard in de Lutherse Kerk. Ze bezoeken Utrecht dit weekend speciaal voor het Festival Oude Muziek, en bezoeken op de zaterdag en zondag bijna alle concerten: ‘Deze twee dagen bezoeken we er zoveel mogelijk. We beginnen vandaag om 13.00 uur en dan staan er om 15.00, 17.00 en 20.00 uur weer concerten op de planning.’ Dirk en Els hebben Benjamin Alard nog niet eerder zien optreden, maar aangezien ze Bachliefhebbers zijn moet de Clavier-Übung die op het programma staat hen kunnen bekoren. Ze houden in het algemeen het meest van vroegbarok, maar laten zich dit Festival ook door renaissancemuziek verrassen. Waar ze het meest naar uitkijken? ‘Ensemble Correspondances vanavond moet heel bijzonder worden. En we gaan naar het Huelgas Ensemble. Die hebben we al meerdere keren gezien – gisteren nog in Antwerpen!’ ■● ��
COLOFON
FOTO:XXXXXXXX
acteur (Soldaat van Oranje, Ramses, Publieke werken)
Kamchàtka Musica Fugit zo 27 aug, 10.00 en 14.00 uur / Leeuwenbergh
‘De thematiek van vluchtelingen op zoek naar een betere wereld is van alle tijden, maar zeker nu heel actueel. Uit solidariteit en medeleven ontstaan er veel mooiere dingen dan uit individualiteit. En ik kan me voorstellen dat er in zo’n groep vluchtelingen, in dat loodzware bestaan, banden voor het leven worden gemaakt, omdat ze samen moeten overleven.’
Doulce Mémoire Magnificences à la cour de François I di 29 aug, 20.00 uur & wo 30 aug, 17.00 uur / Stadsschouwburg, Douwe Egbertszaal
‘Een avond vol excessieve Franse hofspektakels – hoe gekker, hoe beter: de voorstelling van Doulce Mémoire lijkt me echt leuk! Gewoon even je eigen sores vergeten en je laten onderdompelen in een wereld vol narren, dansjes en schunnige chansons. En dan ook nog een echte dance battle: bring it on!’ ■●
REDACTIE Iris van Korven, Juliëtte Dufornee, Laura van den Boogaard, Susanne Vermeulen VORMGEVING Esther de Bruijn © Die Festival Flugschrift is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2017 Draag net als het Festival Oude Muziek bij aan maar neem ‘m mee naar huis of leg ‘m terug in Festivalcentrum TivoliVredenburg. Dank u wel! twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek
FOTO: LAURENT GENEIX
een beter milieu: gooi deze krant niet weg,
ZONDAG 27 AUGUSTUS 9.00
9.00
Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa, Het Gegeven Paard en cd-verkoop Piccola Accademia di Montisi Masterclass klavecimbel met Pierre Hantaï TivoliVredenburg, Cloud Nine € 12
13.00
13.00
14.00
Zephyr consort Byrd & de Victoria Fundatie van Renswoude
FRINGE
Silva Norvegica Muzikale wapens uit de Dertigjarige Oorlog Museum Catharijneconvent
FRINGE
15.00 10.00
Kamchàtka / Adrian Schvarstein Musica Fugit Leeuwenbergh
10.30
Stadswandeling Jacob van Eyck met Thiemo Wind / voertaal: Nederlands Janskerk
15.00
The Attaignant Consort / Kate Clark Meer-stemmig TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10 Ensemble Hesperi FRINGE ‘The Phesant’s Eye’: muziek uit de Schotse barok KuuB *gratis 15.30
11.00
The Küffner Gals FRINGE Charme en humor uit de klassieke periode op klarinet Molen de Ster *gratis Castello Consort FAB FRINGE van canzona naar sonate TivoliVredenburg, Grote Zaal gratis Benjamin Alard Clavier-Übung / Afl. 2 (klavecimbel) Lutherse Kerk
*gratis
20.00
Vox Luminis / Lionel Meunier Bachs Hohe Messe TivoliVredenburg, Grote Zaal € 38 / € 34 / € 10
23.00
La Divina Armonia / Lorenzo Ghielmi Organisten-musiken: cantates, concerti en motetten TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10
* = voor deze concerten dient u vooraf gratis kaarten af te halen in Festivalcentrum TivoliVredenburg (vanaf 9.00 uur op de dag van het betreffende concert)
La Morra / Corina Marti & Michal Gondko De Musici Segreti van Leo X Willibrordkerk € 22 / € 19 / € 10
Advertentie
Cappella Mariana / Vojtech Semerád De Codex Speciálnik: pre-reformatie in Bohemen Nicolaïkerk
Oude Muziek Hantaï & Scarlatti
Artem Belogurov Mozart, Kozeluch & Haydn TivoliVredenburg, Hertz
6 OKT
FAB FRINGE gratis
Bosgraaf, Corti & Telemann
Due Oratori De kunst van het duet voor klavecimbel en traverso Grand Hotel Karel V
FRINGE
*gratis
Flauguissimo Duo FRINGE Kapsberger, de Visée, Hotteterre & Blavet Het Muzieklokaal *gratis
3 NOV
Ferrabosco & Tijdgenoten
DE GOUDEN EEUW VAN DE JACOBIJNSE CONSORTMUZIEK 1 MRT
Collegium Vocale Gent
Beiaard: Luc Rombouts Buxtehude, Pachelbel & Bach Domtoren, Flora’s Hof
12 JUN
gratis
ip: ivalt fest
Mini Mozart Festival 15 T/M 20 OKT
17.00 13.00
*gratis
gratis
O.L.V. PHILIPPE HERREWEGHE
16.00 12.30
What’s new? Mimi Mitchell The baroque violin revival / voertaal: Engels TivoliVredenburg, Hertz
BLOKFLUIT & KLAVECIMBEL
15.30 11.00
18.30
SONATES VOOR KLAVECIMBEL
15.30 11.00
Huelgas Ensemble / Paul Van Nevel De Parijse Bloedbruiloft Domkerk
Stadswandeling Jacob van Eyck met Thiemo Wind / voertaal: Nederlands Janskerk Kamchàtka / Adrian Schvarstein Musica Fugit Leeuwenbergh
Zomerschool: Katarina Livljanić Bosnian heresies and their spiritual and musical world / voertaal: Engels TivoliVerdenburg, Club Nine € 5
17.00
gratis
14.00
14.00 9.30
We’N Band Luther’s wind band Diverse locaties binnenstad Utrecht
La Fonte Musica / Michele Pasotti Het Concilie van Konstanz Pieterskerk € 22 / € 19 / € 10
WWW.TIVOLIVREDENBURG.NL