DAGKRANT ZONDAG 28 AUGUSTUS 2016
Een lot uit de loterij
FOTO: YAT HO TSANG
Schatgraven met Giulio Prandi
Olga Pashchenko is van alle markten thuis Ghislieri Choir & Consort
De ‘vergeten’ muziek van Galuppi Wie Italiaanse barok zegt, zegt meteen Antonio Vivaldi. Het is dan ook moeilijk voor te stellen dat de naam en de muziek van de rode priester na zijn dood prompt in de vergetelheid raakten, om pas diep in de 20ste eeuw te worden herontdekt. Al in de laatste jaren van Vivaldi’s leven was Baldassare Galuppi uitgegroeid tot dé grote ster van het moment. Hoe voer je die kerkelijke muziek anno 2016 nu zo uit dat deze recht doet aan de componist van toen én het publiek van nu? Prandi: ‘Met Ghislieri Choir & Consort streven we er al sinds 2003 naar om zoveel mogelijk grip te krijgen op de muzikale esthetiek van die tijd. Hoe speel en zing je zo’n psalm? Hoe zit de retoriek in elkaar? Hoe moeten de stemmen en instrumenten
samenklinken? We zijn een hecht team dat zich intensief over dit soort vraagstukken buigt. Uiteindelijk blijken vaak de details het verschil te maken, zoals de uitspraak van een woord of stemkleur. Het hele proces van die muzikale hertaling heeft wel iets weg van het schilderen van een huis, waarbij de voorbereiding altijd veel meer tijd en energie kost dan het uiteindelijke schilderen. Het echte werk van vertolkers van oude muziek is het afzetten van die hardnekkige 21ste-eeuwse bril. Dat benader je door het bestuderen van de context, de geschiedenis, de sociale achtergrond, de originele bronnen en de muziek zelf.’ Voor het concert van vanavond dook Prandi de Italiaanse archieven in en vond wat hij nodig had uiteindelijk in een kartonnen doos lees verder op pagina 2
Als je klavecimbel, fortepiano, orgel én piano speelt, heb je zo’n vijf eeuwen aan repertoire tot je beschikking. Dat zou kunnen rieken naar hoogmoed, maar in het geval van Olga Pashchenko is dat allerminst het geval. De Russische rasmusicus weet niet beter en zal als artist in residence moeiteloos alle bezoekers voor zich winnen. Er zijn waarschijnlijk maar weinig kleuters die de kerstman om een klavecimbel vragen en wiens grote idool Johann Sebastian Bach is. We hebben met Olga Pashchenko dan ook niet met de eerste de beste te maken. Want bij die technische perfectie en ijzerlees verder op pagina 2
uitgelicht VENECIE MUNDI SPLENDOR ClubMediéval zo 28 aug, 15.00 uur / Willibrordkerk
Vervolg: De ‘vergeten’ muziek van Galuppi
Giulio Prandi
die onder een tafel achteloos stof stond te vangen. In de doos zaten 75 werken die Galuppi componeerde als kapelmeester van de basiliek van San Marco – een ware
Vervolg: Olga Pashchenko is van alle markten thuis schat voor een onderzoeker als Prandi, en evengoed voor een Venetiaans festival als dit. Galuppi was zo populair dat Vivaldi’s composities soms zelfs onder zijn naam werden verkocht. Of deze wisseltruc echt werkte is maar de vraag. Volgens Giulio Prandi, die vanavond een programma met grootse psalmzettingen van beide componisten dirigeert, zijn er namelijk onmiskenbare stijlverschillen tussen Vivaldi’s en Galuppi’s muziek. Desalniettemin was Galuppi hetzelfde lot beschoren als Vivaldi: ook hij werd na zijn dood compleet vergeten. Dat Vivaldi’s muziek de moeite waard is om te herontdekken wist u al, maar na vanavond zult u ervan overtuigd zijn dat dit net zo goed voor Galuppi geldt. Samen vormen ze een ideaal duo voor een festivalprogramma van dé specialisten in de uitvoering van Italiaanse barok: Ghislieri Choir & Consort. Op het programma staan onder andere twee zettingen van de psalm Dixit Dominus: eentje van Vivaldi en eentje van Galuppi. Op het manuscript van Vivaldi’s compositie prijkt de naam van Galuppi – inderdaad, waarschijnlijk een verkooptrucje. Pas in 2005 werd ontdekt dat dit werk wel van Vivaldi moet zijn. U hoort beide werken na elkaar, dus oordeelt u gerust zelf. Maar wat vooral telt: dit wordt een virtuoos barokfeest, gegeven door een van de bijzonderste orkesten van Italië. » VIVALDI EN GALUPPI Ghislieri Choir & Consort / Giulio Prandi zo 28 aug, 20.00 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal
Inmiddels reist Pashchenko de hele wereld rond voor concerten en leverde ze twee prachtige cd’s af. Tijdens het Festival wijdt ze haar residentie aan die vijf eeuwen aan klaviermuziek – haar programma’s reiken van Vivaldi’s bewerkingen van Bach tot aan de soundtrack van de twintigste-eeuwse zwijgende film Der Golem. ‘Het is een droom die uitkomt’, vertelde Pashchenko ons onlangs over haar residentie. Wel ja, het hadden evengoed de woorden van festivaldirecteur Xavier Vandamme kunnen zijn. » VENETIAANSE LIEDER OHNE WORTE Olga Pashchenko zo 28 aug, 22.30 uur / TivoliVredenburg, Hertz ZWIJGENDE FILM: DER GOLEM (1920) Olga Pashchenko do 1 sep, 22.30 uur / TivoliVredenburg, Hertz VIVALDI & BACH Olga Pashchenko zo 4 sep, 13.00 uur / Leeuwenbergh EVENTALKS muzikale omlijsting Olga Pashchenko za 27 aug – zo 4 sep, 18.30 uur / TivoliVredenburg, Hertz
Venetiaans kinderbal Kinderen opgelet! Stel je voor: in je mooiste kostuum, met het door jou versierde masker zweef je over de dansvloer van een heus Venetiaans bal. Die kans krijg je tijdens dit festival. Kom verkleed als prinses, piraat of tovenaar, maak je eigen masker en dansen maar!
@oudemuziek Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU16
FOTO: GONTZI
VENETIAANS KINDERBAL Dansworkshop met Rachel Farr zo 28 aug, 15.00 uur / Festivalcentrum TivoliVredenburg Voor kinderen van 6 tot 12 jaar Duur: circa 60 minuten
sterke instrumentenbeheersing duikt ook altijd haar creativiteit en muzikaliteit op. Dat Pashchenko zich vandaag de dag volledig toelegt op de muziek, is voor haar ouders geen verrassing. Haar moeder kocht letterlijk een lot uit de loterij: ze won een geldprijs en kocht daarvan een piano – eigenlijk bedoeld voor Pashchenko’s vijf jaar oudere zus. Die werd al snel van de pianokruk geduwd door Olga, die er vervolgens niet meer vanaf kwam.
@larpeggiata: Off to Utrecht @oudemuziek for “Cavalli - L’Amore Inamorato” on 30.08 at @TiVre_Utrecht with @larpeggiata. Immensely looking forward!!! @JohndeBest: Festival @oudemuziek ‘Spieken bij de beiaard’ @Malgosiafiebig: amazing experience!
Philippe Jaroussky’s langverwachte terugkeer naar Utrecht
Er wordt aandachtig geluisterd naar het recital van Mencoboni
Marco Mencoboni speelt de eerste van zijn drie concerten tijdens dit Festival
Foto’s: Marieke Wijntjes
plaatplaats
De festivalkeuze van...
DJ St. Paul
deze cd en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel in Festivalcentrum TivoliVredenburg
FOTO: NICK HELDERMAN
Francesco Cavalli: Heroines of the Venetian Baroque Cappella Mediterranea Ricercar € 35 normaal € 33 Vriend
Hij is kind aan huis in TivoliVredenburg en elke donderdagnacht artist in residence van popzaal Ronda. Als gastheer van de concertserie Pieces of Tomorrow breekt hij bij zijn eigen publiek echter ook een lans voor klassieke muziek, waarin volgens hem de mooiste verhalen zitten verscholen. Dit zijn de festivalfavorieten van Paul Nederveen.
colofon REDACTIE: Iris van Korven, Juliëtte Dufornee, Susanne Vermeulen VORMGEVING: Esther de Bruijn, Rob Bömer © La Gazzetta Serenissima is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2016 twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek
ma 29 aug, 11.00 uur / Domtoren, Flora’s Hof BOB VAN DER LINDE - BEIAARDFRINGE: BACH EN VIVALDI
‘Beiaardier Bob brengt Bachs bewerkingen. Alleen al omwille van de alliteratie klinkt dit als een nieuwsgierig makend gebeuren. En dan, BAM: de mooiste muziek ooit geschreven uit de mooiste toren van het land. Veel romantischer wordt het niet.’ do 1 sep, 9.30 uur / TivoliVredenburg, Cloud Nine ZOMERSCHOOL: MAARTJE VAN GELDER 500 JAAR GHETTO IN VENETIË
‘Er valt nogal wat te ontdekken op dit festival, helemaal voor een doodgewone sterveling die van popmuziek houdt. Zo wist ik niet van het bestaan van het Venetiaanse Ghetto, een wijk waarin Joden gedwongen werden samen te wonen. Het vergt niet heel veel fantasie om een parallel naar het heden te trekken. Ik ben erg benieuwd naar de muzikale vertaling van dit thema. Uit treurnis worden de mooiste dingen geboren.’ »
In 1637 opende het eerste operahuis in Venetië, de stad waar Cavalli jarenlang werkte. Hoogtepunten uit 27 van zijn opera’s voeren de luisteraar mee langs overweldigende emoties, op grootse wijze vertolkt door onder anderen Mariana Flores. Meer recensies lezen? Als u Vriend van Festival Oude Muziek wordt, ontvangt u vier keer per jaar het Tijdschrift Oude Muziek met interviews, recensies en achtergrondverhalen. Kijk op oudemuziek.nl/vriend voor meer informatie.
de bezoeker
Historiek.net Avonturen van meestervervalsers
Francesco Bergamini komt uit Turijn, maar woont al vijf jaar in Den Haag. Hij verhuisde naar Nederland voor zijn studie barokviool aan het Koninklijk Conservatorium, maar is – ook nu is afgestudeerd – van plan voorlopig in Den Haag te blijven. Francesco: ‘Ik heb al een aantal keer fringeconcerten gespeeld op het Festival Oude Muziek, waaronder in RASA en in de Pieterskerk, maar dit jaar ben ik hier enkel als bezoeker. Het leuke aan het festival in Utrecht vind ik dat jonge musici zichzelf kunnen aanmelden en zich in de fringe aan een groot, ingelezen publiek kunnen presenteren.’ Francesco bezoekt vooral concerten van bevriende musici die deelnemen aan de Fringe. En hij hoopt stiekem nog een kaartje te kunnen krijgen voor het uitverkochte concert van Gli Angeli Genève...
Onderweg naar fringelocatie Polman’s Huis treffen we Ans van Capellen en Gilles Suurmond uit Wageningen. Ze hebben wel eens eerder het festival bezocht, maar dat is al enige tijd geleden. Vanavond bezoeken ze het concert van Philippe Jaroussky, van wie ze groot fan zijn. Ans: ‘Maar we hebben hem nog nooit met dit ensemble zien optreden. De vorige keer was met L’Arpeggiata. Ik ben niet bekend met het repertoire van vanavond, maar vind Jaroussky een heel innemende persoonlijkheid met een prachtige stem.’ Ans vindt het sowieso heel waardevol dat er een festival voor oude muziek is: ‘Muziek heeft universele wetmatigheden die heel heilzaam kunnen werken. Een festival als dit moet behoed worden te midden van een wereld vol nutteloos rumoer.’ »
Slapende Cupido
Sinds het auteursrecht eind 19de eeuw zijn intrede deed in onze wet, is de discussie omtrent kunstvervalsing alsmaar omvangrijker geworden. De zogenaamde digitale revolutie heeft daar ook zeker haar bijdrage aan geleverd. Dat het kopiëren van andermans werk nog geen twee eeuwen strafbaar is, wil niet zeggen dat het daarvoor niet gebeurde. Vanavond zet Ghislieri Choir & Consort muziek van Vivaldi en Galuppi naast elkaar, twee componisten die baat hadden bij elkaars bestaan, maar wiens werken ook zonder toestemming of inlichting onder elkaars naam werden verkocht. Een reeks bekende kunstvervalsingen op een rij. ‘Dieven van andermans creativiteit.’ Zo noemde schilder en graveur Albrecht Dürer (1471-1528) kunstvervalsers, aan wie hij een bloedhekel had omdat ze zijn kunst namaakten. In 1506 sleepte Dürer de meestervervalser Marcantonio Raimondi (ca.1480-1534), die meer dan 70 werken van hem gekopieerd had, in Venetië voor de rechter. Het zou de eerste rechtszaak worden waarin kunstgerelateerd intellectueel eigendom in het geding was. De uitspraak was voor Dürer teleurstellend: de rechter meende dat Dürer blij mocht zijn dat zijn werk zo goed was dat daarvan veel reproducties gemaakt werden. Kunstenaar Michelangelo, zo schrijft zijn biograaf Paolo Giovio (1483-1552), was behept met een ‘geweldig talent’, maar had ‘daarentegen een karakter dat zo lomp en onbeschaafd was dat zijn privéleven ongelooflijk banaal was’. Toen Michelangelo nog maar 21 jaar was maakte hij volgens Giovio een replica van het marmeren beeld Slapende Cupido uit de derde eeuw v. Chr., dat hij bewerkte om het antiek te laten lijken. Het beeld is helaas verloren gegaan, vermoedelijk bij de brand in Whitehall Palace in 1698. Of Michelangelo’s bedrog nu een stunt was om te laten zien dat hij net zo goed was als de antieken of dat hij een criminele opzet
had: de oorspronkelijke eigenaar van de Slapende Cupido leek er niet wakker van te liggen. «
zo 28 aug, 18.30 uur TivoliVredenburg, Hertz EVEN TALK
Eventalk
Venetië en het oosten In hotel The Venetian in Las Vegas waant u zich in de dogestad. In Macau (China) is The Venetian nagebouwd, een kopie van een kopie van Venetië. Of toch niet? Rick Dolphijn onderzoekt de tegenstelling tussen echt en kopie. RICK DOLPHIJN Docent/onderzoeker faculteit Media en Cultuurwetenschappen (UU) Voertaal: Nederlands
concertladder zondag 28 augustus 2016
09.00 Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa en cd-winkel 9.00-11.00 Workshop handmatig klokluiden Utrechts Klokkenluiders Gilde VIA INFO@KLOKKENLUIDERS.NL
Zomerschool: Olivier Lexa (I) Francesco Cavalli: Life and work / voertaal: Engels
LUTHERSE KERK A € 18 / € 16 / € 10 B € 16 / € 14 / € 10
14.00 Conservatorium van Amsterdam FRINGE Presentatie Early Music Summer School
TIVOLIVREDENBURG, CLUB NINE € 5
11.00
Europa Galante / Fabio Biondi VIVALDI’S TRIOSONATE
HET HUIS UTRECHT, THEATERZAAL GRATIS
TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / €10
11.00
Trio ohne Worte Pianotrio’s van Haydn, Kozeluch en Pleyel
FRINGE
Ensemble Il bell’humore Italiaanse renaissancedansen en liefdesliederen
FRINGE
Shin Hwang Bachs Goldbergvariaties Ignotae deae Vrouwelijke componisten in de 17de eeuw
FRINGE
LEDIG ERF, 14.30 UUR WINKEL VAN SINKEL, FRINGE
TIVOLIVREDENBURG
14.45 Stadswandeling: Jacob van Eyck Met Thiemo Wind FRINGE
OUDAEN * GRATIS
12.15
14.00 We’N Band Gastoldi, Gabrieli, Monteverdi e.a.
15.00 UUR OUDAEN, 15.45 UUR
FUNDATIE VAN RENSWOUDE * GRATIS
11.00
FRINGE
BINNENSTAD UTRECHT, OP BOOT: 14.00 UUR
GYS * GRATIS
11.00
14.00 Ensemble Il bell’humore Italiaanse renaissancedansen en liefdesliederen BARTHOLOMEUS GASTHUIS * GRATIS
WINKEL VAN SINKEL, CAFÉ GRATIS
11.00
TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL GRATIS
13.00 David Van Bouwel Dubbelkorige canzona’s van Gabrieli
DOMTOREN GRATIS AANMELDEN
9.30
12.30 Le Concert d’Apollon Orkestwerken van Lully, Corelli en Muffat
Stadswandeling: Jacob van Eyck Met Thiemo Wind BINNENSTAD (VERZAMELEN JANSKERKHOF)
BINNENSTAD (VERZAMELEN JANSKERKHOF)
15.00 ClubMediéval / Tomas Baeté Venice mundi splendor ST.-WILLIBRORDKERK € 22 / € 19 / €10
15.00 Concerto Soave / Jean-Marc Aymes Monteverdi en Strozzi GEERTEKERK
15.00 Venetiaans kinderbal Dansworkshop met Rachel Farr TIVOLIVREDENBURG € 10
15.30 A Dialogue on a Kiss Lute songs van Dowland, Coprario en Campion PIETERSKERK GRATIS
15.30 Block6 The Hague Josquin, Gombert en Monteverdi door blokfluitconsort
FRINGE
GRAND HOTEL KAREL V * GRATIS
15.30 Ensemble Coranto FRINGE Monteverdi, Vivaldi, Hasse en Porpora STADSKLOOSTER UTRECHT GRATIS
Fabulous Fringe Iedere dag tijdens het Festival Oude Muziek: een gratis lunchconcert in de Grote Zaal van TivoliVredenburg, verzorgd door de meest veelbelovende jonge oudemuziekmusici van dit moment. Met vandaag: orkestwerken van Jean Baptiste Lully, Georg Muffat en Arcangelo Corelli door Le Concert d’Apollon. Le Concert d’Apollon Elise van der Wel, Sandra de Vries, Laura Fierro Rodríguez, Fumiko Morie, Anna Lester, Noyuri Hazama (viool), Amy Shen, Hilla Heller (altviool), Inés
Salinas, Annabeth Shirley (cello), Alon Portal (violone), Marit Darlang (fagot), Beto Caserio, Federico Forla, Lisa Buckland (hobo), Felipe Egana Labrin, Radka Kubínová (traverso), Arjen Verhage (theorbe), Marianna Soroka (percussie), onder leiding van João Rival (klavecimbel en dirigent) ORKESTWERKEN VAN LULLY, CORELLI EN MUFFAT Le Concert d’Apollon zo 28 aug, 12.30 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal
16.00 Frans Haagen Gabrieli, Vivaldi, Galupi en Paradies op beiaard
BEIAARDFESTIVAL
DOMTOREN, FLORA’S HOF GRATIS
17.00 Cappella Mariana / Vojtech Semerád Claudio Merulo: Susanne un jour DOMKERK € 22 / € 19 / €10
17.00 Cappella Mediterranea Cavalli: Teatro dei Sensi TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / €10
18.30 Eventalk: Dr. Rick Dolphijn (UU) Voertaal: Nederland TIVOLIVREDENBURG, HERTZ GRATIS
19.30 Festivaljournaal AVROTROS / Radio 4 FESTIVALCENTRUM TIVOLIVREDENBURG GRATIS
20.00 Ghislieri Choir & Consort / Giulio Prandi Vivaldi en Galuppi TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL € 36 / € 16 / € 10
22.30 Olga Pashchenko Venetiaanse Lieder ohne Worte TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 18 / € 16 / € 10