DAGKRANT DINSDAG 28 AUGUSTUS 2018
Ensemble Correspondances reconstrueert ballet voor de Zonnekoning
François Couperin Pièces de clavecin II
François Couperin is dan wel geen Bourgondiër, maar dit jaar wel precies 350 jaar geleden geboren. Alle reden voor een feestje. Couperin is vandaag vooral bekend om zijn klaviermuziek: enkele van de schitterendste bladzijden uit de 18de-eeuwse klavecimbelliteratuur hebben we aan hem te danken.
LE CONCERT ROYAL DE LA NUIT WEELDERIG BAROKSPEKTAKEL In februari 1653 bestelt kardinaal Mazarin een groots ballet waarmee hij het gezag van de jonge koning Lodewijk XIV wil bestendigen. Het Ballet royal de la nuit wordt een succes zonder weerga en de jonge koning danst er de rol van zijn leven: de Zonnekoning verslaat de duisternis. Sébastien Daucé, dirigent van het geroemde Ensemble Correspondances, besteedde vier jaar van zijn leven aan een reconstructie van de partituur van dit ballet. Het resultaat (concertant uitgevoerd) is een uitbundig feest van zinnen en verbeelding: ongetwijfeld een van de hoogtepunten van dit Festival. Het libretto is bewaard gebleven, maar van de muziek zijn er alleen nog vioolpartijen. Het invullen van de ontbrekende stemmen was voor Sébastien Daucé een enorme klus. ‘Het leek me een onmogelijke opdracht, omdat er zoveel ontbrak. Bovendien leken de dansen allemaal op elkaar. Hoe kon ik daar een gevarieerd geheel uit destilleren? Maar het eerste Air de la nuit vond ik zo ongelofelijk mooi, dat ik er op een dag toch aan ben begonnen.’ ‘We willen de enorme muzikale rijkdom tonen van het Parijse muziekleven op dat
moment. Verschillende vormen, genres en stijlen bestonden gewoon naast elkaar. Mazarin introduceerde de Italiaanse opera in Parijs, waaronder ook de twee opera’s waaruit we delen in het Ballet hebben geïntegreerd.’ Terwijl er in de 18de eeuw vurige discussies waren tussen voor- en tegenstanders van de Italiaanse en de Franse stijlen, was daarvan volgens Daucé bij het Ballet royal de la nuit nog geen sprake. ‘We weten dat de muzikanten elkaars muziek met grote gretigheid uitvoerden. De achttiende eeuw is de eeuw van de rede: alles werd in hokjes gestopt. Maar in de zeventiende eeuw heerste nog een totaal andere manier van denken: tegenge-
Vandaag krijgt het tweede boek van Couperins Pièces de clavecin met Carole Cerasi de gedroomde vertolker. Meer dan het eerste deel – een compendium van oudere composities – geeft deze bundel de richting aan die de componist wilde inslaan: stijl en vorm worden moderner en er komt ruimte voor evocatieve sfeerstukken en muzikale portretten. ■● di 28 aug, 13.00 uur / Lutherse Kerk Carole Cerasi Couperins Second livre: stap in het onbekende oudemuziek.nl/couperinlivres
stelde werkelijkheden konden zonder problemen naast elkaar bestaan. ■● di 28 aug, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Ensemble Correspondances / Sebastien Daucé Le concert royal de la nuit oudemuziek.nl/ ensemblecorrespondances
Malgosia Fiebig is curator van het Beiaardfestival Oude Muziek
DE BOURGONDISCHE KEUKEN Onno Kleyn
DE STRADIVARIUS ONDER DE CARILLONS Voor de achtste keer is het Beiaardfestival onderdeel van het Festival Oude Muziek en is de Utrechtse stadsbeiaardier Malgosia Fiebig de curator. Ook dit jaar zijn de programma’s van de tien beiaardconcerten afgestemd op de Festivalthema’s. Dat betekent dat er deze festivalweek veel muziek van Couperin, Rameau en tijdgenoten over de Domstad uitwaaiert. Malgosia Fiebig nodigde beiaardiers uit binnen- en buitenland uit om in de reeks te komen spelen. Daaronder zijn eminente spelers als emeritus stadsbeiaardier Arie Abbenes en de Doesburgse stadsbeiaardier Frans Haagen, en studenten van de beiaardacademies in Amersfoort en Mechelen die optreden in de Beiaardfringe. ‘De gastbeiaardiers stellen doorgaans hun eigen programma’s samen. Je hoeft Arie Abbenes maar een half woord te zeggen en hij heeft meteen heel veel ideeën,’ vertelt Malgosia Fiebig. ‘Beginnende bei-
FABULOUS FRINGE
aardiers moet ik soms wat meer begeleiden bij het maken van een programma. Maar het is voor hen een heel goede ervaring om – juist met oude muziek – in dit festival te komen optreden. Ook voor oude muziek op de beiaard is Utrecht de belangrijkste plek.’ Het carillon in de Domtoren is beroemd: van de 50 klokken zijn er maar liefst 34 die origineel gegoten zijn door de gebroeders Hemony in de jaren zestig van de 17de eeuw. ‘Het is echt de stradivarius onder de carillons,’ zegt Fiebig. ‘De klank en de stemming zijn geweldig, en het instrument speelt ook heel lekker: het heeft een soepel mechaniek. Ook het Utrechtse publiek is bijzonder: ik krijg altijd veel positieve reacties. De beiaard leeft echt in Utrecht!’ ■● di 28 aug, 16.00 uur Domtoren (Luisterplaats: Flora’s Hof) Malgosia Fiebig Rameau en Balbastre op beiaard
Iedere dag tijdens het Festival Oude Muziek presenteren we om 12.30 en/of 15.30 uur de Fabulous Fringe. Dit zijn concerten met de beste ensembles uit het gratis toegankelijke fringeprogramma. Vandaag brengt het A&A Cembalo Duo een spannende combinatie van barokmuziek en repertoire uit de negentiende en twintigste eeuw.
‘Zij zijn vol zoete wijn’ staat er in de bijbel (Handelingen 2:13). Onze voorkeur voor droge wijn is een recent verschijnsel. Goede wijn was zoet en als hij dat niet was, maakte men hem dat wel, met honing of later suiker. Maar de beste manier was door de druiven pas te oogsten als ze door de zon waren ingedroogd tot rozijnen. Het sap daaruit was dermate suikerrijk dat de gisten al die weelde niet aankonden: na vergisting was de wijn nog steeds zoet. Dat lukte vroeger alleen rond de Middellandse Zee. Wijnen van daar waren dan ook bijzonder kostbaar. Voor alledag dronk men in het noorden lokale wijn of wijn die langs waterwegen werd aangevoerd; zo was Rijnse wijn belangrijk in Holland en Bourgogne populair in Parijs. Bottelen deed men niet: wijn zat in vaten, van waaruit kannen werden getapt. Waarna er specerijen en zoet konden worden toegevoegd. ■●
Wat er allemaal komt kijken bij een Bourgondisch banket kunt u zelf ervaren tijdens de voorstelling van Doulce Mémoire op 1 september. Onno Kleyn is de ceremoniemeester. za 1 sep, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Doulce Mémoire / Denis Raisin Dadre Een renaissance-banket in scène gezet
di 28 aug, 12.30 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal A&A Cembalo Duo Anastasia Antonova klavecimbel Anna Kiskachi klavecimbel Danse macabre: Lully, Royer, Boccherini, Dvořák e.a.
Camerata Trajectina zingt en speelt de smakelijke voorstelling De Koddige Olipodrigo in Paushuize.
Foto’s: Marieke Wijntjes
Curator in residence Björn Schmelzer & Graindelavoix
© MARKUS WERNER
GEZANGEN VOOR DE SLAPELOZE ‘SAMUEL BECKETT STAAT DICHTBIJ MIDDELEEUWSE INCANTATIES’
Voor curator in residence Björn Schmelzer heeft muziek geen grenzen. In het avondconcert dat hij met zijn ensemble Graindelavoix presenteert, brengt Schmelzer teksten van de Ierse dichter Samuel Beckett samen met de renaissancepolyfonie van Sheppard, Lassus en Gombert.
Dit jaar heeft het Festival Oude Muziek een artist in residence die ook nog eens als curator een stuk van het festival voor zijn rekening neemt. Vijf dagen lang krijgen Björn Schmelzer en zijn Graindelavoix de Janskerk tot hun beschikking als werk- en experimenteerruimte. oudemuziek.nl/graindelavoix
haar teneur en herhalingsdrift veel overeenkomsten met de tekst van Beckett.’
sten hebben dezelfde bezwerende kracht als de polyfonie op dit programma.’ ■●
Een andere relatie die in deze voorstelling wordt gelegd is die van de insomnia, de slapeloosheid. ‘Sheppard schreef zijn stuk voor het kortste officie, dat van de completen. Dat is het laatste avondgebed en wordt gezongen op het moment dat de nacht valt. Dit werd dus bewust zo kort gehouden: de monniken wilden naar bed. Juist voor dat getijde schreef John Sheppard een lang, bijna 25 minuten durend motet. Ik vermoed dat hij een insomnialijder was, net zoals Beckett.’
di 28 aug, let op: 21.00-23.00 uur Janskerk Graindelavoix / Björn Schmelzer And underneath the everlasting arms – incantaties voor de slapeloze
‘Becketts taal is sterk: beeldend en beschrijvend, maar ook ‘raar’. Soms lijken het bezweringen, ze doen iets met je lijf. En daar ligt het verband: Becketts tek-
© KOEN BROOS
‘Neem de teksten van Samuel Beckett en luister hoe ze klinken,’ zegt Schmelzer. ‘Dan hoor je dat ze heel dicht bij sommige middeleeuwse incantaties komen. Hierbij hebben we muziek gezocht van Nicolas Gombert, Orlandus Lassus en John Sheppard, op de tekst Media vita in mortis sumus. De muziek van Sheppard heeft in
HET INTERNATIONAAL VAN WASSENAER CONCOURS PRESENTEERT: ENSEMBLE FLAME
Ambassadors of early music
Nieuw in het Festival Oude Muziek: Ambassadors of early music is een community voor iedereen tot en met 35 jaar die op zoek is naar gezelligheid, mede-liefhebbers en natuurlijk de mooiste oude muziek. Vier Ambassadors stellen zichzelf deze week aan u voor. Vandaag: Yourai Mol.
Het uit Frankrijk afkomstige Ensemble Flame is een van de deelnemers aan het Internationaal Van Wassenaer Concours. Eric Tinkerhess is de gambist van de groep. ‘Het Internationaal Van Wassenaer Concours is zo’n prestigieuze wedstrijd, we zijn heel blij om eraan te kunnen deelnemen. Het dwingt ons om als in ensemble in een enerverende situatie ons uiterste best te doen.’ Het Festival Oude Muziek is dit jaar voor de derde keer gastheer van het concours. Deze gerenommeerde wedstrijd voor oudemuziekensembles speelt zich af in twee spannende rondes. De toegang is gratis, dus loop vooral eens binnen. ■● Internationaal Van Wassenaer Concours / TivoliVredenburg, Hertz Halve finale do 30 aug, 10.00-18.45 Finale za 1 sep, 10.00-16.30 GRATIS TOEGANG!
oudemuziek.nl/ivwc
COLOFON REDACTIE Susanne Vermeulen VORMGEVING Esther de Bruijn © Le Canard des Ducs is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2018 Draag net als het Festival Oude Muziek bij aan een beter milieu: gooi deze krant niet weg, maar neem hem mee naar huis of leg hem terug in Festivalcentrum TivoliVredenburg. Bedankt! Le Canard des Ducs bestaat ook digitaal! Meld u aan via oudemuziek.nl/festivalkrant facebook.com/oudemuziek twitter.com/oudemuziek instagram/utrecht_early_music_festival youtube.com/FestivalOudeMuziek
YOURAI MOL ‘Ik ben opgegroeid met klassieke muziek en speel viool. Oude muziek is voor mij echter redelijk nieuw. Toen ik in Utrecht ging studeren en wonen was het Festival Oude Muziek een van de eerste activiteiten die ik in Utrecht ondernam. En het was ook een van de eerste keren dat ik in aanraking kwam met oude muziek.’ ‘Mijn vriendin nam me vaak mee naar concerten met muziek van Bach. Ook zingt zij in een oudemuziekkoor en zo kom ik met steeds meer componisten en stijlen in aanraking, waarvan ik soms nog nooit gehoord had. Ik leer steeds nieuwe muziek kennen die ook mooi blijkt te zijn. Ik kan daarom niet zeggen dat ik al een favoriet heb, maar ik heb wel een voorkeur voor vroege vocale muziek in kleine bezetting, zoals de motetten van Thomas Tallis.’ ‘Het Festival Oude Muziek is voor mij hét teken dat de zomer is afgelopen en het nieuwe collegejaar begint, zelfs nu ik al drie jaar ben afgestudeerd. Ik ga elk jaar, als het even lukt. Het mooie aan het Festival is dat je niet bekend hoeft te zijn met wat je gaat zien. Een aantal
jaar geleden zeiden de meeste namen en titels mij helemaal niets. Maar alles wat op het Festival wordt gespeeld, is goed. Je kunt dus met een gerust hart zomaar iets uitkiezen en een prachtig concert beleven. En op de koop toe nieuwe muziek leren kennen.’ ■● Meer weten of lid worden? oudemuziek.nl/ambassadors
@OUDEMUZIEK Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU18
@doryontour Ensemble #Officium. Remember that name, their #Josquin was fabulous @oudemuziek @ChBeun Live in Utrecht in Tivoli mocht ik aanwezig zijn bij het @oudemuziek en het was een genot. Vox Luminis lijkt wel of zij ieder jaar groeien, het was fenomenaal!
e
• CO • N C ERTLA D D ER
DINSDAG 28 AUGUSTUS 9.00 Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa (tot 20.00), Informatiebalie, cd-verkoop (tot 20.00) en Het Gegeven Paard 9.30 STIMU-symposium Rameau in context and performance / Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Club Nine € 20 / € 10 / passepartout € 30 / € 15 9.30 Zomerschool: Michael Burden Le roy danse! The Ballet Royal de la Nuit in context / Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Cloud Nine € 5
13.00 Handleiding Oude Muziek Met Frank de Munnik Voertaal: Nederlands Utrechts Centrum voor de Kunsten 14.00 Five Spice FRINGE Melancolia imaginativa: Holborne, Dowland, Josquin, Bach e.a. AAFAB *gratis 14.00 AMA Consort FRINGE Barok rond de Noordzee: Wichel, Schop, Hacquart, De Fesch en Loeillet Universiteitsmuseum, Oude Hortus *gratis
10.00 Workshop renaissancedans (II) Met Rachel Farr en Ensemble Aubaine Voertaal: Nederlands Utrechts Centrum voor de Kunsten
14.00 Duo ’t Viooltje FRINGE The London connection: De Fesch, Oswald en Corelli Fundatie van Renswoude *gratis
10.00 De geplooide tijd tot Een Warburg atlas laat voor oude muziek Janskerk
15.00 Servir Antico / Catalina Vicens Vrouw op kop: van Mariamotet tot liefdeslied Pieterskerk € 22 / € 19 / € 10
curator in residence
EXPOSITIE
gratis
11.00 Huizinga Hours TALKSHOW tot Met Frits van Oostrom, Björn 13.00 Schmelzer en Anna Danilevskaia Voertaal: Engels curator in residence Janskerk gratis
12.30 A&A Cembalo Duo FABULOUS FRINGE Danse macabre: Lully, Royer, Boccherini, Dvořák e.a. gratis TivoliVredenburg, Grote Zaal 13.00 Carole Cerasi Couperins Second Livre: een stap in het onbekende Lutherse Kerk € 18 / € 16 / € 10
17.00 João Paixão & Laila Cathleen Neuman m.m.v. Van Swieten Society / Mark Tatlow Rousseau’s melodrama Pygmalion / Frans gesproken TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10 17.45 Camerata Trajectina De koddige Olipodrigo: zang, spijs en wijn Paushuize 18.30 What’s new? Catalina Vicens Renaissance perspectives on Naples Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Hertz gratis
11.00 Das Neue Mannheimer FRINGE Orchester Hasse, Muskens, Graun, Stamitz en J.C. Bach Geertekerk gratis 11.00 Ensemble Masques / Olivier Fortin Rameau’s Pièces de clavecin en concerts TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10
17.00 Vox Luminis / Lionel Meunier Josquins Missa L’homme armé sexti toni Jacobikerk € 22 / € 19 / € 10
15.30 Les Tambourins FRINGE Leclair, Rameau, Marais, Rebel en Couperin Geertekerk gratis 16.00 Björn Schmelzer LEZING tot Time regained / A Warburg Atlas for 17.00 Early Music Voertaal: Engels curator in Janskerk gratis residence 16.00 Malgosia Fiebig Rameau en Balbastre op beiaard Domtoren (luisterplaats: Flora’s Hof) gratis
20.00 Ensemble Correspondances / Sébastien Daucé Le concert royal de la nuit: de koning danst TivoliVredenburg, Grote Zaal € 38 / € 34 / € 10 20.00 André Bernold VOORGESPREK tot en Björn Schmelzer 21.00 On Beckett, music and insomnia / Voertaal: Engels curator in Janskerk residence 21.00 Graindelavoix / CONCERT tot Björn Schmelzer 23.00 And underneath the everlasting arms – incantaties voor de slapeloze curator in residence Janskerk € 22 / € 19 / € 10