DAGKRANT ZATERDAG 29 AUGUSTUS 2015
festival oudemuziek utrecht
Purcell: Funeral Sentences
Middeleeuws heldenepos met tijdloze zeggingskracht
Zo klonk de begrafenis van koningin Mary II Koningin Mary II overleed op 28 december 1694 op slechts 32-jarige leeftijd aan de pokken. Henry Purcell componeerde voor haar begrafenis de Funeral Music for Queen Mary. Met deze prachtige muziek opent artist in residence Vox Luminis onder leiding van Lionel Meunier zijn residentie, vanavond in de Grote Zaal van TivoliVredenburg. Twee jaar geleden kwam Vox Luminis met de cd English royal funeral music (jubelend besproken in Tijdschrift Oude Muziek). Voor het openingsconcert van hun residentie lag de keuze voor de hand: Lionel Meunier en Vox Luminis zullen de prachtige Funeral sentences van Henry Purcell uitvoeren. Meuniers ogen krijgen pretlichtjes: ‘We willen heel graag een reconstructie doen van de begrafenis van koningin Mary, mét de daarbij behorende processie. Het mooie is:
we weten alles van die rouwdienst. Purcell componeerde niet alle muziek, maar slechts een paar canzona’s, een mars en motetten. We weten ook dat de kist door de straten van Londen is gevoerd, behangen met zwarte gordijnen en begeleid door trommels en hobo’s. Mijn idee is om die trommels en hobo’s al buiten de zaal te laten horen, of misschien zelfs buiten TivoliVredenburg... lees verder op pagina 2
Rode wijn Paraplu’s Componisten Klavecimbels Valse noten Festivalkranten
1 2 9 0 6 4 7 8 1 5 0 0
Benjamin Bagby
Wie in de middeleeuwen een heroïsch verhaal wilde vertellen, gebruikte daarbij muziek. De Amerikaanse middeleeuwenspecialist Benjamin Bagby laat horen welke vertelkracht schuilt in het elfdeeeuwse heldenepos Beowulf. Het epos verhaalt over Hrothgar, de koning van de Denen, die een feestelijk banket organiseert voor zijn dappere krijgers, die drinken en zingend feestvieren. Grendel, een woest monster dat al die vrolijkheid niet kan verdragen, valt midden in de nacht de slapende krijgers aan, eet ze op en bewaart er nog een paar voor zijn latere trek. Held Beowulf trekt ten strijde om het tij te keren en doodt Grendel in een bloedige eindstrijd. Tijdens het concert creëert Bagby een warme, intieme sfeer, alsof hij met de toehoorders samen rond een haardvuur zit. ‘Met die beleving wil ik terug naar de tijd van Beowulf. De sensatie van tijd was destijds anders: luisteren naar een lang verhaal was niet per definitie vervelend,zeker in een tijd zonder mobiele telefoons en ... lees verder op pagina 2
FOTO: HILLARY SCOTT
FOTO: AD MESKENS
Bagby brengt Beowulf terug in Utrecht
FOTO: VIA WEBSITE TANJA OBALSKI
...en al spelend binnen te komen. Dat geeft het publiek het gevoel dat ze in de Westminster Abbey zitten en de baar met Mary naar binnen wordt gedragen.’ ‘In het programma belichten we alle levensfasen van koningin Mary. Naast de funeral music voeren we ook Celebrate this festival uit, geschreven voor de verjaardag van de koningin. Het is fantastische muziek met veel kleine solo’s en ensembles, perfect voor onze groep. We zingen ook Purcells kroningmuziek My heart is inditing. Dit stuk is niet voor koningin Mary gecomponeerd – over haar kroning is weinig bekend – maar voor haar vader, koning James. Zo hebben we een mooie afwisseling van feestelijk en droevig. En we eindigen met de hoogst tragische Elegy on the death of Queen Mary, met twee zangeressen, een orgel en een gamba.’ De echtgenoot van Koningin Mary, koning Willem III van Oranje, was ontroostbaar na haar overlijden. De koning, en tevens stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht, zou alleen verder regeren tot zijn dood in 1702. « PURCELL: FUNERAL SENTENCES Vox Luminis / Lionel Meunier za 29 aug, 20.00 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal
Lionel Meunier
From Boughton with love
FOTO: SUSANNE VERMEULEN
Welkom in Boughton House. Een speciale tentoonstelling in TivoliVredenburg neemt u mee op reis door de tuinen, de salons en de
De 17de-eeuwse façade aan de noordkant in Franse stijl
collecties van dit Engelse landhuis. Het originele Tudor-gebouw heeft met zijn façade in Franse stijl zijn reputatie verdiend als het Engelse Versailles. Het huis is eigendom van de 10th Duke of Buccleuch en Queensberry, die het met zijn familie bewoont. Behalve de muziek uit de omvangrijke muziekcollectie uit Boughton House, die u dagelijks tijdens concerten zult horen, laten we u graag kennismaken met de hertog en met de mensen die er dagelijks werken. TENTOONSTELLING EN DOCUMENTAIRE OVER BOUGHTON HOUSE vrij 29 aug t/m do 3 sep / TivoliVredenburg
Vervolg: Bagby brengt Beowulf terug in Utrecht
FOTO: SUSANNA DRESCHER
Vervolg: Zo klonk de begrafenis van koningin Mary II
computers. Voor iemand uit die periode zou onze moderne tijd een ware hel kunnen zijn.’ Bagby trekt tijdens zijn concert met zijn stem alle registers open. Hij fluistert, mompelt, schreeuwt en zingt het oudAngelsaksisch alsof het zijn moedertaal is. Daarbij begeleidt hij zichzelf op een zessnarige harp, een replica zoals de barden die in de middeleeuwen gebruikt moeten hebben. Bevat het elfde-eeuwse epos moderne wijsheden die ook tegenwoordig nog gelden? ‘Beowulf gaat over levenslessen als moed, vrijgevigheid en zelfopoffering’, vertelt Bagby. ‘Het waarschuwt ook voor zaken die als minder prettig worden ervaren, zoals pochen over je eigen kracht en egocentrisme. Het epos stamt uit een maatschappij van krijgers met mannen die sterk en agressief waren en zo de top van de apenrots beklommen. Die eigenschappen meende ik laatst te zien terugkeren in een aankondiging van een managementtrainingscursus voor zakenlui: daarin werd Beowulf gebruikt om agressiever te worden in zakendoen. Kennelijk heeft Beowulf vandaag de dag nog betekenis.’ « BEOWULF Benjamin Bagby zo 30 aug, 15.00 uur RASA
@oudemuziek
Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU15 @RussellPostema Now I’m in the mood for @oudemuziek Great start. ‘Engeland my England’ @speechleyish Excited to be seeing Hesperion XXI tonight at the @oudemuziek festival in Utrecht! @bezieldleven Nu : @oudemuziek Hespèrion XXI plays music from the ‘Golden Age of the Viol’ ht.ly/RsUTA @NPORadio4 #JordiSavall #Utrecht
TivoliVredenburg stroomt vol voor het optreden van The Newcastle Kingsmen
Directeur Xavier Vandamme opent het Festival Oude Muziek 2015
The Newcastle Kingsmen
Tijdens de repetities van Hespèrion XXI
Jordi Savall
Foto’s: Marieke Wijntjes
plaatplaats
Virtuoos en complex
Charles Avison in de spotlights Hij was bepaald niet op zijn mondje gevallen: Charles Avison durfde het aan om de populaire George Frideric Handel publiekelijk te bekritiseren. Horen we die uitgesproken durf ook terug in Avisons composities? Oordeel zelf tijdens het concert van Collegium 1704 en Václav Luks.
deze cd’s en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel tegenover de roltrappen in de centrale hal
FOTO: MICHAL ADAMOVSK
In het Londense muziekleven van de achttiende eeuw was Handel een van de toonaangevende figuren. Toen Avison het in zijn Essay on Musical Expression (1752) waagde om de immens populaire Handel te bekritiseren, veroorzaakte hij er bijna een volksopstand mee. Veel muziek van Avison klinkt er vandaag niet meer in de concertzalen. Slechts de 12 Concerti Grossi after Scarlatti worden nog wel eens uitgevoerd. Hoog tijd voor het herontdekken van deze componist Daarom brengt Collegium 1704 onder leiding van Václac Luks Avisons virtuoze sonates ten gehore. Luks, vorig jaar nog artist in residence, neemt deze muziek grondig onder handen en dat belooft spektakel. Zo kritisch als Avison was ten aanzien van Handel, zozeer bewonderde hij JeanPhilippe Rameau. Diens Pièces de clavecin en concert, een belangrijke inspiratiebron voor Avison, speelde hij tijdens concerten in Newcastle. Avisons eigen muziek voor klavecimbel en begeleiding werd zeker door deze muziek geïnspireerd. Zijn werken zijn zeer complex, virtuoos en gelardeerd met rijke harmonieën. De solist krijgt volop kansen van de Engelse componist om te schitteren: Avison bracht talloze versieringen en arpeggio’s aan voor het klavecimbel.
Dowland in Holland Camerata Trajectina Globe € 19 normaal € 17 Vriend Speciaal voor het Festival Oude Muziek 2015 nam Camerata Trajectina, al jaren een publiekslieveling, deze nieuwe productie op. De cd wordt gepresenteerd tijdens een speciaal concert, waarin Engelse wijsjes uit de Gouden Eeuw zijn voorzien van een contemporain Hollands sausje.
© The Boughton Times is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2015
Avison is niet de enige componist die ondergesneeuwd raakte door de nietsontziende populariteit van de Duitse Engelsman Handel. Ondanks ons Engelse festivalthema besteden we tijdens dit Festival Oude Muziek echter liever aandacht aan zijn minder bekende tijdgenoten. Zo belichten we in een speciale concertserie onder andere native Engelsen als Boyce en Stanley, in Engeland werkzame Italianen als Bononcini en Geminiani en de Nederlandse muzikale immigranten De Fesch en Hellendaal. Tijdens dit Festival Oude Muziek kruipen zij bijna letterlijk Out of Handel’s Shadow. «
Sing with the Voice of Melody Stile Antico Harmonia Mundi € 12 normaal € 11 Vriend
twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek
OUT OF HANDEL’S SHADOW: AVISON’S TRIOSONATES Collegium 1704 / Václav Luks za 29 aug, 11.00 uur TivoliVredenburg, Hertz
Het jubilerende Stile Antico (10 jaar!) stelde een bloemlezing samen uit zijn negen eerdere producties. Op deze best of-cd kozen de twaalf vocalisten van het ensemble ieder hun favoriete compositie. «
Václav Luks
colofon REDACTIE: Jules van der Leeuw (hoofdredactie), Juliette Dufornee, Susanne Vermeulen, Nicolien van der Veer M.m.v.: Yuri Visser (Historiek.net) VORMGEVING: Esther de Bruijn, Rob Bömer
de bezoeker
Historiek.net De Franse Bartholomeüsnacht
Ivo en Henriette Tillie komen helemaal uit het Limburgse Geleen om naar Jordi Savall en zijn Hespèrion XXI te komen luisteren. Niet voor het eerst; we hebben al vaker een concert van hem meegemaakt. Hij maakt bijzondere muziek. Dat hij naar dit Festival in Utrecht komt, spreekt ons zeer aan. Er hangt hier een prettige sfeer.’
‘Ik heb een brede muzieksmaak. Naast veel andere muziek hou ik ook erg van de simpele, rustgevende middeleeuwse muziek’, zegt Niek (21). Hij besloot zijn vader mee te nemen. ‘Maar mijn muzieksmaak is toch net anders dan die van mijn zoon’, zegt Erik (55). ‘Mijn voorkeur gaat toch meer uit naar Bach.’
Deze twee nichtjes – Tjitske (17) komt uit Amersfoort, Femke (20) uit Nijmegen – gaan samen met hun grootvader en oom naar het concert van Jordi Savall. ‘We weten niet precies wat we kunnen verwachten’, zeggen ze in koor. ‘Hopelijk is het rustgevende muziek. Thuis luisteren we niet zoveel klassiek. Dat is meer iets voor bij opa en oma thuis. Maar ik denk dat we het concert wel mooi gaan vinden!’ «
Bartholomeüsnacht, geschilderd door Francois Dubois (1529 - 1584)
Zonder geschiedenis weten we niet wie we zijn. Daarom brengt Historiek.net u dagelijks een relevant verhaal uit de geschiedenis dat goed past bij het concertprogramma van de dag. Zo werpen we een vluchtige blik in de wereld waarin de oude muziek is ontstaan. Vandaag: de Franse Bartholomeüsnacht. In de zomer van 1572 hadden veel hugenoten – de Franse aanhangers van theoloog en kerkhervormer Johannes Calvijn – zich in Parijs verzameld ter gelegenheid van het huwelijk tussen de Franse Roomskatholieke koningsdochter Margaretha en de protestantse leider Hendrik van Navarra. Dit huwelijk werd gezien als een bezegeling van de vrede die in 1570 tussen Roomskatholieken en de hugenoten (protestanten) was bereikt. Deze vrede werd echter bruut verstoord. Tijdens de Bartholomeüsnacht van 23 op 24 augustus 1572 rekende de Franse Roomskatholieke natie in Parijs op bloedige wijze af met de protestantse elite. In slechts één nacht breidde dit bloedbad zich over het hele land uit. Duizenden hugenoten werden afgeslacht. De bloedige gebeurtenis, ook bekend als de Parijse Bloedbruiloft, maakte deel uit van een lange strijd van het Franse koningshuis om de alleenheerschappij.
dienstvrijheid kregen. Het edict maakte een einde aan een periode van de Hugenotenoorlogen, in elk geval voor een aantal decennia. In 1685 werd het Edict van Nantes herroepen door Lodewijk XIV, waarna de hugenoten massaal op de vlucht sloegen, onder andere naar Engeland en naar de Nederlanden. De Franse stijl van de hugenoten was van grote invloed op de cultuur van hun nieuwe thuislanden. «
Veel Rooms-katholieken waren er niet blij mee dat hugenoten op steeds meer belangrijke posities terechtkwamen. Op aansturing van koningin-moeder Catharina de Medici en de Rooms-katholieke adel werd er in de nacht van 23 op 24 augustus 1572 het beruchte bloedbad aangericht om met de hugenoten af te rekenen. In totaal werden er in één nacht ongeveer 20.000 hugenoten om het leven gebracht. In 1598 vaardigde de Hendrik van Navarra, inmiddels koning van Frankrijk als Hendrik IV, het Edict van Nantes uit waarmee de hugenoten een belangrijke mate van gods-
Een citaat van de Franse schrijver Stendhal uit 1809, waarin hij de Europese muziek uit het verleden op een ironische manier bekritiseert, is vandaag het uitgangspunt voor een reflectie op onze muziekgeschiedenis. Is er sprake van vooruitgang? Hoe verklaar je dan al die eeuwen aan prachtige muziek? Hoe doen we recht aan muziek uit andere tijden of uit andere culturen?
za 29 aug, 18.30 uur / Tivolivredenburg, Hertz EVEN TALK
Eventalk
How to evaluate our musical history
JORDI SAVALL Gambist en leider Hespèrion XXI voertaal: Engels
concertladder zaterdag 29 augustus 2015
09.00 Doorlopend: tentoonstelling Boughton House
11.00
Telemuffat Telemann, Vivaldi en Durante
11.00
Diego Leveric Weiss: Music between Rome and Dresden
FESTIVALCENTRUM TIVOLIVREDENBURG. GRATIS
09.00 Piccola Accademia di Montisi Masterclass klavecimbel met Pierre Hantaï. Voertaal: Engels PAUSHUIZE € 12 / PASSEPARTOUT 3 DAGEN € 30
09.30 STIMU-symposium: The past is a foreign country... Voertaal: Engels
09.30 Cursus Semiologie door Prof. Francesco Luisi Voertaal: Engels/Italiaans
VERZAMELEN DOMPLEIN GRATIS
12.30 Il Giratempo Oh, Joyous Pain of Love TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL. GRATIS
LUTHERSE KERK A € 18 / € 16 / € 10 B € 16 / € 14 / € 10
UTRECHTS CENTRUM VOOR DE KUNSTEN 1.03 € 125
10.30 Spieken bij de beiaard Verzamelen 10.15: ingang Domtoren Duur 90 min. DOMTOREN € 10
Collegium 1704 / Václav Luks Out of Handel’s Shadow: Avisons triosonates
13.00 Camerata Trajectina Dowland in Holland
15.30 Dalyn Cook Of the Ladies, By the Ladies, For the Ladies
LEEUWENBERGH
Signeersessie na afloop
14.00 The Goldfinch Ensemble Bach en Telemann
FRINGE
15.00 Benjamin Bagby Beowulf
TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / € 10
FRINGE
GERTRUDISKAPEL * GRATIS
RASA € 22 / € 19 / € 10
15.00 Camerata Trajectina Dowland in Holland
JACOBIKERK A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10
Signeersessie na afloop
LEEUWENBERGH
15.30 Amsterdam Corelli Collective Corelli’s Butterfly Effect
FRINGE
17.00 Stile Antico Sheppard: Media Vita
Signeersessie na afloop
DOMTOREN, FLORA’S HOF. GRATIS
FRINGE
ZUYLENSPIEGEL * GRATIS
15.30 Apollo’s Cabinet Purcell, Stanley, Handel e.a.
BARTHOLOMEUS GASTHUIS * GRATIS
Malgosia Fiebig BEIAARDFESTIVAL Boyce, Blow, Croft en Purcell op beiaard Dalyn Cook Of the Ladies, By the Ladies, For the Ladies
BARTHOLOMEUS GASTHUIS * GRATIS
13.00 Laurent Stewart Virginalisten: Gibbons en Dowland
TIVOLIVREDENBURG, CLOUD NINE € 5
11.00
FRINGE
KERKTORENS BINNENSTAD,
09.30 Zomerschool: Thérèse de Goede ‘Beastialities’: waarom klinkt Engelse muziek zo Engels? / Voertaal: Nederlands
11.00
GERTRUDISKAPEL * GRATIS
12.00 Utrechts Klokkenluiders Gilde Klokgelui & klokkenwandelingen
TIVOLIVREDENBURG, CLUB NINE € 20 / € 10 / € 10
11.00
FRINGE
FRINGE
PIETERSKERK. GRATIS
17.00 Ensemble Cordia / Stefano Veggetti Out of Handel’s Shadow: Symphonies van Boyce GEERTEKERK A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10
18.00 Festivaljournaal / AVROTROS / Radio 4
KUUB * GRATIS
FESTIVALCENTRUM TIVOLIVREDENBURG
(Ab) Fab Fringe
(Ab) Fab Fringe
Gedurende het hele Festival Oude Muziek is de Grote Zaal van TivoliVredenburg om 12.30 uur hét podium voor de meest veelbelovende jonge muziekensembles. Dagelijks laten zij tijdens het gratis toegankelijke lunchconcert zien en horen wat ze waard zijn. Vandaag horen we Philipp Mathmann (sopraan), Maximilian Volbers (blokfluit/klavecimbel), Dávid Budai
(viola da gamba) en Vanessa Heinisch (luit/barokgitaar). Samen vormen zij het jonge Duitse ensemble Il Giratempo en brengen ze werken van Purcell, Pepusch, Locke en Simpson ten gehore. OH, JOYOUS PAIN OF LOVE Il Giratempo za 29 aug, 12.30 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal
18.30 Eventalk Spreker: Jordi Savall Voertaal: Engels TIVOLIVREDENBURG, HERTZ. GRATIS
20.00 Vox Luminis / Lionel Meunier Purcell: Funeral Sentences TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL € 36 / € 23 / € 10
Signeersessie na afloop
22.30 Skip Sempé / Pierre Hantaï / Olivier Fortin Consorts: drie klavieren TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / € 10
24.00 Mariana Flores & Hopkinson Smith Dowland en Morley: luitliederen TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 12 / € 10 / € 7 * GRATIS = GRATIS KAARTEN AFHALEN IN FESTIVALCENTRUM