DAGKRANT MAANDAG 28 AUGUSTUS 2017
Alles wat Calvijn verschrikkelijk vond!
BENJAMIN ALARD SPEELT BACHS CLAVIER-ÜBUNG AFLEVERING 4
FOTO: LAURENT GENEIX
13.00 uur / Lutherse Kerk
AAN HET HOF VAN FRANÇOIS I Als muziek en dans samenkomen kan er magie ontstaan. Dat beseft ook de Franse renaissancekoning François I. Hij organiseerde grootse hofspektakels die de muzikale weelde in Frankrijk representeerden. Vandaag en morgen staat de Stadsschouwburg in het teken van schunnige chansons, allegorische balletten en acrobatie. Zet u schrap voor de Magnificences!
François I was slechts twintig toen hij de Franse troon besteeg. Zijn jeugdige bravoure zorgde ervoor dat elke militaire overwinning aanleiding stond bekend als voor uitbundige vieringen, die ook bij het volk in de smaak vielen. De koning stond bekend als een bouwer, een mecenas en een ridder, en hij omringde zich met de beroemdste kunstenaars, architecten en wetenschappers van de renaissance, onder wie Leonardo da Vinci. De voorstelling van Doulce Mémoire is gebaseerd op handboeken voor choreografie en verslagen van tijdgenoten. Koninklijke gasten spraken in brieven aan het hof hun verwondering uit over de kostuums die tijdens de overwinningsfeesten werden gedragen, over de extravagante opvolging van de ‘tableaux’ (dansscènes), en de fantasie en virtuositeit van de dansers.
De ‘tableaux’ met muzikaal vertier brachten de hovelingen in verrukking, maar moeten één man met afschuw hebben vervuld: kerkhervormer Johannes Calvijn, die in de feestjes van het roomskatholieke hof weinig godsvrucht kan hebben ontwaard. In deze voorstelling laat Doulce Mémoire alles horen én zien wat Calvijn verschrikkelijk vond: renaissance-entertainment van de bovenste plank. ■● di 29 aug, 20.00 uur & wo 30 aug, 17.00 uur Stadsschouwburg, Douwe Egbertszaal Doulce Mémoire / Denis RaisinDadre Dansvoorstelling: Magnificences à la cour de François I
Partita nr. 4 in D BWV 828 Ouverture Allemande Courante Aria Sarabande Menuett Gigue (uit: Clavier-Übung I) Duetto IV in a BWV 805 (uit: Clavier-Übung III) Partita nr. 3 in a BWV 827 Fantasia Allemande Corrente Sarabande Burlesca Scherzo Gigue (uit: Clavier-Übung I)
PLAATPLAATS
Alle toeters verzamelen!
DUITS BLAZERSFEEST MET CAPELLA DE LA TORRE
Capella de la Torre
Capella de la Torre werd in 2005 opgericht door Bäuml en is in de tussentijd uitgegroeid tot Duitslands belangrijkste ensemble voor vroege muziek. Een flinke dosis durf en tonnen fantasie hebben daar onder meer aan bijgedragen. Bäuml: ‘Ik hou ervan om vrijheid te nemen op de bühne. Uiteraard met het volste respect voor de partituur, die vormt het uitgangspunt. Maar daarna is het aan de uitvoerder om de noten wakker te kussen. Wanneer je je volledig inleeft, met alle vooronderzoeken van dien, is de kans het grootst dat je je publiek raakt. Voor mij is renaissancemuziek heel duidelijk niet een soort museum – ik wil meer weerklank gene-
reren voor de muziek uit dit tijdperk, waarin zoveel in gang is gezet door Luther en zijn volgelingen. Muziek uit vervlogen tijden moet leven.’ Bäuml en haar ensemble trekken alle toeters en bellen uit de kast om het thema van dit Festival vorm te geven in hun concerten. Zo storten ze zich op muziek die mogelijk (en met een beetje fantasie) tijdens Luthers huwelijksfeest heeft geklonken en verdiepen ze zich in de leefwereld van Luther als jeugdige monnik. Dat levert meer dan genoeg muzikale inspiratie op: ‘Luther was zich bewust van de kracht die van muziek uitgaat. Hij was een muziekminnend mens, zong als jongetje in het kerkkoor, en later op de Latijnse school. Hij was tenor, speelde luit en componeerde. Wat
FABULOUS FRINGE
deze cd en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel in Festivalcentrum TivoliVredenburg
Per-Sonat: Bis an der Welt ihr Ende: Deutsche Lieder der Reformationszeit normaal € 19 Vriend € 17 Vers van de pers: de nieuwe cd van Per-Sonat! Luthers mening dat muziek een zeer gepast middel is om het geloof te delen, heeft veel navolging gehad. Per-Sonat geeft een beknopt overzicht van de muzikale rijkdom die tijdens de reformatie alleen al in Duitsland al is ontstaan, met muziek van Hassler, Senfl, Schein en Luther zelf. ■●
me fascineert is dat hij via de muziek contact wilde maken met mensen, en dat is precies waar het om draait als je op het podium staat – je wilt iets delen.’ ■● di 29 aug, 17.00 uur Jacobikerk Capella de la Torre & Tiburtina Ensemble Tomás Luis de Victoria: Vidi Speciosam do 31 aug, 22.30 uur TivoliVredenburg, Hertz Capella de la Torre / Katharina Bäuml Help… ik word monnik! vr 1 sep, 20.00 uur Geertekerkn Capella de la Torre / Katharina Bäuml Luthers huwelijksfeest
Iedere dag tijdens het Festival Oude Muziek presenteren we om 12.30 en/ of 15.30 uur de Fabulous Fringe concerten, met een selectie van de beste ensembles uit het gratis toegankelijke fringeprogramma. Met vandaag om 12.30 uur het ELiGNiA Quartett. Muziek voor stem en orgel op blokfluit ELiGNiA Quartett 12.30 uur / Stadsklooster
Vitina Adamo, Karoline Dennert, Dina Grossmann, Alina Loewenich, blokfluiten Katharina Bäuml
Graindelavoix in de Domkerk
Foto’s: Marieke Wijntjes
Drie Nederlandse reformatiegolven schuwden geen geweld om hun doel te bereiken: het stichten van een Nieuw Jeruzalem met 144.000 gelovigen om zo de wederkomst van Christus te bewerkstelligen. Leider Menno Simons bracht de beweging tot bedaren, maar de wederdopers bleven een prooi voor de Inquisitie.
Menno Simons
REFORMATIES DOOR DE OGEN EN OREN VAN CAMERATA TRAJECTINA Dé pleitbezorger van de Nederlandse muziek van de middeleeuwen tot de Gouden Eeuw treedt tot ons grote genoegen drie keer op dit Festival. We hebben het hier natuurlijk over Camerata Trajectina, dat een muzikaal drieluik over de verschillende reformatiegolven in de Nederlanden presenteert: over de lutheranen, de wederdopers en de calvinisten. Paus en keizer
Camerata Trajectina presenteert een primeur op het Festival Oude Muziek 2017: via een geslaagd crowdfundingproject zamelden zij de financiële middelen in voor hun nieuwe Luther-cd, waarvan de eerste exemplaren vandaag na afloop van het concert te verkrijgen. Al in de zestiende eeuw werden Luthers liederen vertaald en kregen
melodieën van Walter, Rhau, Resinarius en Bruck Nederlandse psalmteksten. Zijn gedachtegoed verspreidde zich snel in de Nederlanden, maar niet zonder gevaar. Martelaarsliederen verhalen over aanhangers van ‘het nieuwe geloof’ die op de brandstapels van de Inquisitie belandden. Luther verschool zich niet – hij zag al snel in dat de muziek een machtig wapen was om zijn boodschap te verspreiden en wist dit middel, met behulp van tijdgenoten zoals Walter en Rhau, optimaal te benutten. Maar hij beval zijn volgelingen resoluut om niet met geweld in opstand te komen tegen de boven hen gestelde overheid. De wederdopers, die vanaf 1530 in de Noordelijke Nederlanden actief waren en succes hadden bij het gewone volk, keken hier heel anders tegenaan. Zij
Hun Nederlandse psalmberijmingen – of ‘Souterliedekens’ – werden populair in de bewerkingen van Jacobus Clemens non Papa en Gherardus Mes. En ook hier verklanken martelaarsliederen de vervolging van de wederdopers. De derde reformatiegolf waar Camerata Trajectina aandacht aan besteedt is het calvinisme. Via Antwerpen en Gent drong het calvinisme in de jaren 1560 door in de Nederlanden, waar het al gauw werd verbonden met de opstand tegen Spanje. Calvijn mobiliseerde zijn volgelingen immers om openlijk tegen een vijandige overheid te rebelleren. De belijdenis van het geloof was ingetogen en sober, maar muziek was daarbij niet geheel uit den boze. Calvijn zag wel degelijk het belang van samen zingen en stimuleerde het zingen van onbegeleide eenstemmige psalmberijmingen. Enkele melodieën waren al in Straatsburg in gebruik, maar het merendeel werd in Genève gecomponeerd: het Geneefse psalter werd in 1562 gepubliceerd en was een groot succes. In hun derde concert laat Camerata Trajectina horen hoe deze psalmen in de daaropvolgende jaren werden bewerkt en ingezet. ■● di 29 aug, 15.00 uur Leeuwenbergh Camerata Trajectina Lutherij in de Nederlanden wo 30 aug, 15.00 uur Leeuwenbergh Wederdopers in de Nederlanden do 31 aug, 15.00 uur Leeuwenbergh Camerata Trajectina Calvinisten in de Nederlanden
DE BEZOEKER
De festivalkeuze van...
PAUL NEDERVEEN
Fabiola en Harm Jan vieren hun trouwdag met oude muziek! Ze zitten op de eerste rij bij Alamire in de Pieterskerk. Dit is al hun zesde concert dit Festival, met nu al meerdere hoogtepunten. Harm Jan: ‘De opening met het nieuwe orgel was natuurlijk wel bijzonder. Die drie verschillende etappes in het concert zorgde ook voor een goede afwisseling. En het concert van de Tsjechen van Cappella Mariana gisteren vond ik prachtig, vooral de combinatie van de zang met de zink.’ Waar kijken ze de rest van het Festival nog naar uit? Fabiola: ‘Straks om 17.00 uur gaan we naar graindelavoix. Die zagen we drie jaar jaar geleden bij dat bijzondere concert met dat licht en die lijkzakken. Echt geweldig! Ik ben heel benieuwd wat ze straks weer voor ons in petto hebben.’ De twee genieten met volle teugen van het Festival. Harm Jan: ‘Ik ben al tientallen jaren bezoeker. Er is altijd een heerlijke sfeer. Daarstraks zag ik Björn Schmelzer gewoon op een terrasje hier in Utrecht zitten! Heel leuk dat je de musici ook gewoon overal tegenkomt.’ ■● ��
COLOFON REDACTIE Iris van Korven, Juliëtte Dufornee,
FOTO: NICK HELDERMAN
DJ St. Paul, host Pieces of Tomorrow
Pieces of Tomorrow: Le Concert Spirituel / Hervé Niquet 16th century music by Benevolo di 29 aug, 21.00 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal
‘Op dinsdagavond mag ik dit stuk hosten in het circus der overgave dat Pieces Of Tomorrow heet. Van onze klassiek programmeur begreep ik dat Le Concert Spirituel ons laat horen hoe in de zestiende eeuw de paus die punkers van de reformatie probeerde te verjagen met de meest grandioze muziek die hij maar kon laten componeren. “Take me to the edge of heaven!” roept George nu verheugd van boven.’ 150 Psalms vr 1 en za 2 sep, 9.30-21.00 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal
‘Zolang wij het woord vluchtelingencrisis blijven gebruiken om met name de eigen problemen aan te duiden en niet die van
Laura van den Boogaard, Susanne Vermeulen VORMGEVING Esther de Bruijn © Die Festival Flugschrift is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2017 Draag net als het Festival Oude Muziek bij aan een beter milieu: gooi deze krant niet weg, maar neem ‘m mee naar huis of leg ‘m terug in Festivalcentrum TivoliVredenburg. Dank u wel! twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek
Le Concert Spirituel
de vluchtelingen zelf, zijn reflecties op onze tijd als deze bittere noodzaak. Helemaal wanneer ze op muziek gezet zijn door moderne tovenaars als David Lang (die je zou kunnen kennen als componist voor een aantal van Paolo Sorrentino’s immer ijzersterke films).’ Oude Muziek Markt vr 1 sep, 12.00-18.00 uur / K.F. Hein Foyer & Plein 6 za 2 en zo 3 sep, 10.00-18.00 uur / K.F. Hein Foyer & Plein 6
‘Op de Oude Muziek Markt presenteren buitengewoon vakkundige liefhebbers de hele middag hun zelfgemaakte viola da gamba’s. En voor mensen als ik, die niet precies weten wat dat zijn, zijn er ook gewoon blokfluiten. Je mag bovendien zelf menig historisch muziekinstrument uitproberen. Alleen al de blasfemische kakofonie die dat moet opleveren, lijkt me een bezoekje aan deze markt meer dan waard!’ ■●
DINSDAG 29 AUGUSTUS 9.00
Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa, Het Gegeven Paard en cd-verkoop
9.00
Piccola Accademia di Montisi Masterclass klavecimbel met Marco Mencoboni Polman’s Huis € 12
13.00
Handleiding Oude Muziek met Saskia Törnqvist Utrechts Centrum voor de Kunsten
14.00
Conjunt Atria FRINGE De Franse, Duitse en Italiaanse stijl in de 18e eeuw Museum Catharijneconvent *gratis
14.00
Duo Sonora Italianen in het buitenland Winkel van Sinkel, Balzaal
15.00
15.00 9.30
10.00
10.30
Zomerschool: Thérèse Boshoven Dansen in tijden van calvinistische gestrengheid TivoliVredenburg, Cloud Nine € 5 Workshop renaissancedans (II) met Rachel Farr en The Scroll Ensemble Utrechts Centrum voor de Kunsten Stadswandeling Jacob van Eyck met Thiemo Wind / voertaal: Nederlands Janskerk € 7
11.00
Lorenzo Ghielmi Tussen twist en verzoening TivoliVredenburg, Grote Zaal € 18 / € 16 / € 10
11.00
Feuersinfonie Van barok naar romantiek Pieterskerk
FRINGE
Primary Colours Schwartzkopff, Fasch & Hume De Regentes
FRINGE
11.00
12.30
13.00
EliGNiA Quartett Muziek voor stem en orgel op blokfluit Stadsklooster
Camerata Trajectina (I) Lutherij in de Nederlanden Leeuwenbergh
15.30
La Poesia FRINGE Duitse religieuze barokcantates De Regentes *gratis
15.30
Wotquenne Quartett FRINGE The Later Quartets of C.P.E. Bach TivoliVredenburg, Hertz gratis
16.00
Beiaard: Malgosia Fiebig Joncker Jacob van Eyck Domtoren, Flora’s Hof
17.00
Capella de la Torre & Tiburtina Ensemble Tomás Luis de Victoria: Vidi speciosam Jacobikerk
17.00
Ensemble Polyharmonique Tobias Michael Pieterskerk € 22 / € 19 / € 10
*gratis
FAB FRINGE
Benjamin Alard Clavier-Übung / Afl. 4 (klavecimbel) Lutherse Kerk € 18 / € 16 / € 10
What’s new? Martha Cook Die Kunst der Fuge / voertaal: Engels TivoliVredenburg, Hertz gratis
20.00
Capriccio Stravagante & Compagnia del Madrigale Publiek geheim: het Londen van William Byrd Geertekerk
20.00
Doulce Mémoire / Denis Raisin-Dadre Magnificences à la cour de François I Stadsschouwburg, Douwe Egbertszaal € 38 / € 34 / € 10
22.30
Les Voix Humaines & Charles Daniels Muziek tussen troon en schopstoel TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10
*gratis
Per-Sonat & Concerto Palatino Ludwig Senfl over boete en straf Geertekerk € 22 / € 19 / € 10
gratis
gratis
FRINGE
18.30
gratis
* = voor deze concerten dient u vooraf gratis kaarten af te halen in Festivalcentrum TivoliVredenburg (vanaf 9.00 uur op de dag van het betreffende concert)
Advertentie