DAGKRANT ZONDAG 30 AUGUSTUS 2015
festival oudemuziek utrecht
Scarlatti, Croft, Corbett, Boyce en Avison
Laurence Dreyfus vertelt
FOTO: GIANLUCA LIVERANI
William Lawes: aanstekelijk en eigenaardig
Uit de schaduw van Handel Accademia Bizantina geeft ons vanavond onder leiding van Ottavio Dantone een buitenkans om werken te horen van componisten die opereerden in de schaduw van George Frideric Handel. Alessandro Scarlatti, William Croft, William Corbett, William Boyce en Charles Avison staan in de spotlights. Het concert begint met een concerto grosso van een van Handels grote voorbeelden: de in Palermo geboren Alessandro Scarlatti, een van de centrale figuren in het muziekleven van Rome en Napels. Hij liet een imposant oeuvre na van opera’s, oratoria, cantates en concerten. Zijn beroemdheid reikte tot ver buiten de landsgrenzen. In Engeland ontstond zelfs een hype rondom zijn zoon Domenico, waardoor ook Alessandro’s concerti grossi zo populair werden dat ze er in 1740 werden gedrukt. De British Library in Londen bewaart een manuscript met de vroegste voorbeelden van klavecimbelcon-
certen, waarvan gedacht wordt dat Scarlatti sr. ze gecomponeerd heeft. Eén daarvan is vanavond te horen. Ook William Croft was tijdens zijn leven een beroemdheid, maar zijn muziek werd na zijn dood overschaduwd door die van Purcell en Handel. Croft was organist in Westminster Abbey en componeerde muziek bij de begrafenis van koningin Anne (1714) en bij de kroning van George I (1715). Vermoedelijk was zijn ouverture in G bestemd voor een... lees verder op pagina 2
Bier Vrienden Viola da gamba Speurtochten Traverso’s Festivalkranten
2 7 1 4 7 6 3 2 1 3 1 9 2 5 0 0
Wie begint met luisteren naar Lawes’ bundel The Royall Consort raakt meteen gefascineerd, maar ook een beetje radeloos: de muziek is enerzijds aanstekelijk en dansbaar, maar aan de andere kant vol ongewone harmonieën en eigenaardige ritmes. Wat voor man was die Lawes? Laurence Dreyfus van Ensemble Phantasm vertelt. ‘William Lawes was een unieke figuur: zijn muziek is zo ongewoon, zo individueel, zo experimenteel. Zelfs zijn tijdgenoten constateerden dat hij de wiskundige regels van het componeren naast zich neerlegde. Ik geloof dat dit slechts een beleefde manier was om te zeggen dat Lawes zich van een aantal zeer verontrustende compositiemethoden bediende.’ Lawes’ verrassende klanken zijn voor veel luisteraars een nieuwe ervaring. Dreyfus: ‘Hij brengt regelmatig een grappig of lelijk effect in. Dan heerst er bijvoorbeeld een bijna pastorale sfeer, met rondedansen, vriendelijk en wiegend. Maar dan ineens voegt hij vreemde, extra noten toe, dwars door die warme, vriendelijke atmosfeer. Vaak gaat het ook niet om de harmonie an sich, maar ook om het ontbreken van beleefdheid. Denk aan het achttiendeeeuwse strijkkwartet: dat is ontworpen als een galante conversatie, waarbij de deelnemers zich correct gedragen en genieten van het gesprek. Lawes lijkt wat dat betreft echter op Beethoven: bij hem onderbreken de gesprekspartners elkaar, zetten op het verkeerde moment in.’ Ensemble Phantasm speelt Lawes’ muziek zonder deze muzikale onbeleefdheden te... lees verder op pagina 2
Vervolg: William Lawes: aanstekelijk en eigenaardig
FOTO: VIA WEBSITE TANJA OBALSKI
FOTO: SILVIA LELLI
...dergelijke plechtige gelegenheid. Violist William Corbett had jarenlang de leiding van het orkest van het Queen’s Theatre aan de Haymarket in Londen. Hij pendelde geregeld tussen Engeland en Italië. Boze tongen beweren dat de Engelsman spioneerde voor de Engelse regering. In het zuiden deed hij inspiratie op voor
Ottavio Dantone
zijn wonderlijke concerti grossi met volop couleur locale, getiteld Bizzarie universali. William Boyce wordt gezien als de grootste Engelse componist van de periode na Henry Purcell. Uit de instrumentale stukken uit zijn odes voor de koninklijke familie stelde Boyce acht symfonieën samen, die hij publiceerde in 1760. De blinde organist John Stanley was een jongere tijdgenoot van Handel. De Duitser was lang zijn voorbeeld en hij dirigeerde in Handels latere jaren enkele van diens oratoria in Covent Garden. Net als Handel speelde Stanley tijdens de pauzes van de oratoriumuitvoeringen concerti grossi en concerten voor klavecimbel, waarvan er vandaag twee klinken. In het kader van de Engelse Scarlatti-cultus verschenen in Londen in 1744 ‘Twaalf concerti grossi voor zeven partijen gebaseerd op sonates van de heer Domenico Scarlatti.’ Dit was het werk van Charles Avison, organist en componist uit Newcastle. Avisons uitgave verkocht slecht, maar werd vaak illegaal overgeschreven en werd daardoor alsnog ongekend populair. OUT OF HANDEL’S SHADOW: STANLEY, BOYCE, AVISON E.A. Accademia Bizantina / Ottavio Dantone zo 30 aug, 20.00 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal
From Boughton with love
FOTO: SUSANNE VERMEULEN
Welkom in Boughton House. Een speciale tentoonstelling in TivoliVredenburg neemt u mee op reis door de tuinen, de salons en de
Het dak met de vele schoorstenen, typisch voor de Tudor-tijd
collecties van dit Engelse landhuis. Het originele Tudor-gebouw heeft met zijn façade in Franse stijl zijn reputatie verdiend als het Engelse Versailles. Het huis is eigendom van de 10th Duke of Buccleuch en Queensberry, die het met zijn familie bewoont. Behalve de muziek uit de omvangrijke muziekcollectie uit Boughton House, die u dagelijks tijdens concerten zult horen, laten we u graag kennismaken met de hertog en met de mensen die er dagelijks werken. TENTOONSTELLING EN DOCUMENTAIRE OVER BOUGHTON HOUSE vr 29 aug t/m do 3 sep TivoliVredenburg
FOTO: VIA LAURENCE DREYFUS
Vervolg: Uit de schaduw van Handel
Laurence Dreyfus
...verdoezelen. ‘Het is prachtige muziek. En zo blijkt maar weer eens: het is gewoon geen conventionele muziek, maar – zeker voor de tijd waarin die werd geschreven – wel zeer experimentele.’ ‘Lawes had veel succes in dienst van het hof, waar hij zich opwerkte tot de lieveling van Charles I’, vertelt Dreyfus. ‘Die noemde hem na zijn dood ‘Father of Musick’. Ik geloof dat Lawes een man was vol humor en levensvreugde, maar die tegelijkertijd niet onbekend was met melancholie. En hij was een van die grote componisten die treurige muziek in een majeur-toonsoort schrijven kon – en dat is voor mij altijd een indicatie dat er hier sprake is van iemand die over de gehele bandbreedte van menselijke ervaring beschikt.’ LAWES: ROYAL CONSORTS Phantasm zo 30 aug, 22.30 uur / TivoliVredenburg, Hertz
@oudemuziek
Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU15 @moniquevdvall Skip Sempé, @NPORadio4. Heb hem een keer aan het werk gezien tijdens een @oudemuziek. Geweldig! Ik ga dit programma terugluisteren. @hjnijsink Of die zeehond hield gewoon enorm van oude muziek... #utrecht @oudemuziek @DerkWie @stileantico Looking forward to hear you again in Utrecht @oudemuziek.
Spieken bij de beiaard
Il giratempo
Het publiek in afwachting van het concert
Op kroegentocht met The Newcastle Kingsmen
Foto’s: Marieke Wijntjes
de bezoeker
Vriend van het Festival
‘Oude muziek heeft frisheid en optimisme’ Naam: Frits Bolkestein Woonplaats: Amsterdam Vriend: sinds 2011
Mijn vrouw en ik zijn dit Festival drie dagen in TivoliVredenburg te vinden. Mijn vrouw is in haar muziekkeuze iets avontuurlijker dan ik. Zo ziet zij meer in de modernde muziek. Zaterdag gaan we met twee gasten naar Dido and Aeneas van Henry Purcell. Daar zie ik naar uit, want ik ben een groot liefhebber van de schoonheid van zijn muziek. Purcell, dat is mijn grote favoriet.
FOTO: JEROEN HOFMAN
Ik ben een groot liefhebber van de oude muziek, dat heb ik altijd heel mooi gevonden. Wat mij vooral aanspreekt is de frisheid in de muziek en het optimisme waarmee naar de toekomst wordt gekeken. Dat inspireert veel mensen en mij dus ook. Oude muziek geeft mij goede moed.
‘Dit wordt mijn vierde Festival Oude Muziek. In mijn boekenkast staan inmiddels de drie dikke festivalboeken van de afgelopen jaren. Daar komt eerdaags een vierde exemplaar bij.
colofon REDACTIE: Jules van der Leeuw (hoofdredactie), Juliette Dufornee, Susanne Vermeulen, Nicolien van der Veer RECENSIE: Elianne Ardts M.m.v.: Yuri Visser (Historiek.net) VORMGEVING: Esther de Bruijn, Rob Bömer © The Boughton Times is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2015
twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek
Het Festival Oude Muziek is naar mijn weten het grootste in zijn soort van Europa, zo niet van de hele wereld. Het is een belangrijk festival. Mocht het niet kunnen worden gecontinueerd, dan zou dat een groot verlies bekekenen. Gelukkig zie ik dat Xavier Vandamme als directeur een uitstekende leider is en ik wens hem veel succes. TivoliVredenburg vind ik nog altijd een beetje wennen. As concertlocatie is het uitstekend geschikt, maar qua indeling een beetje ingewikkeld. Ik heb altijd even tijd nodig om mijn plaats te vinden. Wel fijn is dat het muziektheater vlak bij het station ligt, dus vanuit Amsterdam nemen wij rustig de trein. Het thema ‘England, my England’ vind ik interessant. Iedereen kijkt bij oude muziek over het algemeen snel naar Duitsland of Frankrijk, met componisten als Lully en Rameau. Ook de vroege barok uit Italië is bekend, maar Engeland wordt in mijn optiek wat veronachtzaamd. Engeland heeft behalve Purcell niet veel grote namen voortgebracht. Wel geniet ik altijd van de typisch Engelse koormuziek. Daar heb ik veel van genoten in de tijd dat ik in Londen werkte. Prachtig! «
Elianne Ardts (23) heeft zojuist het uitverkochte concert van Benjamin Bagby in de RASA bezocht. ‘Het was geweldig. Het was net alsof je er in die tijd bij was. En dan werd het ook nog eens zo verhalend verteld, dat ik het helemaal voor me zag. Ik denk dat ik nog veel meer wil bezoeken dit Fesitval Oude Muziek, maar heb nog niet zo uitgezocht wat precies, ik ga maar eens in het programma snuffelen’.
Arie Boers (64) uit Zeist is als docent Muziektheorie geen onbekende van de musici op het Festival Oude Muziek. ‘Lionel Meunier – leider van artist in residence Vox Luminis, red. – heb ik zo’n vijf jaar geleden het vak solfège gegeven. Mooi om te zien waar hij nu staat. Straks ga ik luisteren naar een fringeconcert, met twee oud-leerlingen van mij. Daar zie ik erg naar uit!’
de bezoeker
Historiek.net Het Edict van Nantes
Edict van Nantes (1598)
‘
Zonder geschiedenis weten we niet wie we zijn. Daarom brengt Historiek.net u dagelijks een relevant verhaal uit de geschiedenis dat goed past bij het concertprogramma van de dag. Zo werpen we een vluchtige blik in de wereld waarin de oude muziek is ontstaan. Vandaag: het Edict van Nantes
Celliste Annika (58) en haar vriendin Maureen (51) verheugen zich op de fringeconcerten, maar zien dat de gratis kaarten als warme broodjes over de toonbank vliegen. ‘Het Engelse thema spreekt me wel aan’, zegt Annika. ‘Ik hou van muziek van Purcell en consortmuziek. Helaas heb ik het concert van Jordi Savall gemist. Dat is toch wel een idool.’ Maureen: ‘Mijn vriend is musicoloog. Zelf zit ik minder diep in de oude muziek, maar het live meemaken geeft een extra dimensie.’
Joyce (uit Den Haag) en Demetrius (uit Utrecht) zijn afgelopen jaar voor het eerst op het Festival afgekomen. ‘Toen hebben we drie fringeconcerten meegemaakt’, vertelt Joyce. ‘Dat waren onder andere Spaanse broers, die hun eigen blaasinstrumenten hadden gemaakt. Bij één concert ging plots een rookalarm af, maar desondanks hebben we erg genoten.’ Demetrius: ‘Deze muziek is een ontdekking voor mij. Petje af voor de organisatie, want ik vind het knap hoe ze hier een rijke programmering neerzetten.’ «
Hugenoten, Franse aanhangers van de Franse-Zwitserse theoloog en kerkhervormer Johannes Calvijn, hadden het in Frankrijk lange tijd niet eenvoudig. Na de Bartholomeüsnacht van 1572 barste een gewelddadige strijd los tussen Roomskatholieken en hugenoten. In enkele maanden tijd werden naar schatting ongeveer 20.000 protestantse hugenoten gedood. Met het Edict van Nantes kwam er in 1598 een einde aan een periode van zogenaamde Hugenotenoorlogen. De Franse Henry VI was hugenoot, maar stapte – uit pragmatisme – over op het Rooms-katholicisme. Het uitvaardigen van het Edict van Nantes wordt gezien als een van zijn bekendste daden. In het edict formuleerde hij een religieus compromis voor Frankrijk. De hugenoten, die ongeveer een tiende deel van de bevolking uitmaakten, werden hiermee belangrijke rechten toegekend. Zo kregen ze, net als de Rooms-katholieken, volledige burgerrechten en toestemming om godsdienstoefeningen te houden. In vier grote provinciale rechtbanken en parlementen kregen ze net zoveel leden als de Rooms-katholieken. Dit moest een eerlijke rechtspraak waarborgen. Verder mochten de hugenoten voortaan onder meer een leger van 25.000 man onderhouden. Nadat het edict was uitgevaardigd protesteerden zowel de Rooms-katholieke kerk als het Franse parlement. Koning Hendrik IV was echter vastbesloten en zou de vol-
gende woorden gesproken hebben: ‘Ik wil nu koning zijn en spreek als koning. Ik wil gehoorzaamd worden. Weliswaar vormen de mensen van het gerecht mijn rechterarm, maar als het koudvuur mijn rechterarm aangestoken heeft, moet de linker hem afhakken’. Deze woorden maakten kennelijk indruk: het edict werd alsnog ingeschreven. «
zo 30 aug, 18.30 uur / Tivolivredenburg, Hertz EVEN TALK
Eventalk
Music, drugs and emancipation: bach’s coffee cantata In deze Eventalk spreekt Braidotti over verboden substanties, feminisme en nieuwe visies op Bachs koffiecantate. ROSI BRAIDOTTI Filosoof en Professor aan de Universiteit Utrecht en directeur van het Centre for the Humanities in Utrecht. voertaal: Engels Artist in residence Vox Luminis onder leiding van Lionel Meunier zingt al muzikale interventie werken van Tallis en Purcell.
concertladder zondag 30 augustus 2015
09.00 Festivalcentrum TivoliVredenburg Fototentoonstelling en documentaire, festivalkassa en cd-verkoop 09.00 Workshop handmatig klokluiden Utrechts Klokkenluiders Gilde DOMTOREN GRATIS, AANMELDEN VIA
PAUSHUIZE, € 12 PASSEPARTOUT 3 DAGEN € 30
09.30 STIMU-symposium: The past is a foreign country... Voertaal: Engels
Al voor € 40 per jaar bent u Vriend. Als Vriend houdt u oude muziek voor uzelf en de volgende generaties levend, maar u geniet ook van een aantal privileges. Kijk voor meer informatie op oudemuziek.nl/ vrienden
12.00 We’n BAND More Water Music
FRINGE
HOOG CATHARIJNE (12.00), OUDE GRACHT T.O. LEDIG ERF (14.00), T.O. OUDAEN (15.00)
€ 20 / € 10 / € 10
TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 18 / € 16 / € 10
14.00 Kinderspeurtocht (5 t/m 10 jaar) TIVOLIVREDENBURG € 5
14.00 Presentatie workshop shape note singing FRINGE
TIVOLIVREDENBURG, CLOUD NINE € 5
10.00 Workshop shape note singing / Sacred Harp / Cath Tyler
DE VRIJE SCHOOL * GRATIS
14.00 Red Rose Four Sweelinck to go
DE VRIJE SCHOOL € 25 INCL. LUNCH
Jan De Winne / Marco Testori / Aurélien Delage Out of Handel’s Shadow: traversosonates van Handel LEEUWENBERGH € 22 / € 19 / € 10 FRINGE
FRINGE
UNIVERSITEITSMUSEUM * GRATIS
15.00 Huelgas Ensemble / Paul Van Nevel The Eton Choirbook / Duur ca. 75 min.
FRINGE
DE WITTE LELY * GRATIS
15.30 Trio Wendling Toward the Keys
15.30 Les Ramoneurs Project 1764: Hommage à Rameau et Leclair
FRINGE
MOLEN DE STER * GRATIS
DOMKERK
15.30 Diego Leveric Weiss: Music between Rome and Dresden
15.00 Benjamin Bagby Beowulf RASA € 22 / € 19 / € 10
SONNENBORGH * GRATIS
Van der Werff & De Vries Sacred Lute Songs
HUIZE MOLENAAR * GRATIS
12.30 Le Concert d’Apollon Marais: Symphonies d’Alcide
13.00 Bob van Asperen Virginalisten: John Bull
09.30 Zomerschool: Jennifer Thorp ‘The Devil’s Grasshoppers’ Voertaal: Engels
11.00
FRINGE
T.O. STADHUIS (14.30),
TIVOLIVREDENBURG, CLUB NINE
Red Rose Four Sweelinck to go
Clément Geoffroy Böhm, Reincken e.a.
GRATIS
09.00 Piccola Accademia di Montisi Masterclass klavecimbel met Pierre Hantaï. Voertaal: Engels
11.00
11.00
TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL
INFO@KLOKKENLUIDERS.NL
11.00
Wordt Vriend van de oude muziek!
OUDAEN * GRATIS
FRINGE
GRAND HOTEL KAREL V * GRATIS
FRINGE
16.15
Joey Brink BEIAARDFESTIVAL Byrd, Dowland en Purcell op beiaard DOMTOREN, FLORA’S HOF GRATIS
17.00 Cappella Mariana / Vojtĕch Semerád Motetten van Byrd en Tallis PIETERSKERK
(Ab) Fab Fringe
(Ab) Fab Fringe
Gedurende het hele Festival Oude Muziek is de Grote Zaal van TivoliVredenburg om 12.30 uur hét podium voor de meest veelbelovende jonge muziekensembles. Dagelijks laten zij tijdens het gratis toegankelijke lunchconcert zien en horen wat ze waard zijn. Vandaag is het de beurt aan het jonge ensemble Le Concert d’Apollon, met João Carlos Santos, Radka Kubinova en Felipe Egana (dwarsfluit), Elise Van der Wel, Fumiko Moroe, Laura Fierro, Pawel Miczka, Agnieszka Papierska en Seojin Kim (viool), Amy Shen en Hilla Heller
(altviool), Filipa Menezes en Susanne Herre (viola da gamba), Ines Salinas Blasco en Annabeth Shirley (cello), Alon Portal (violone), Beto Caserio en Lisa Buckland (hobo), Marit Darlang (fagot), Alon Sariel, Talitha Witmer, Silvana Scarinci en Balasz Toth (luit), Marianna Soroka (percussie) en João Rival (klavecimbel en muzikale leiding). Ze spelen werken van Marin Marais. MARAIS: SYMPHONIES D’ALCIDE Le Concert d’Apollon zo 30 aug, 12.30 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal
Signeersessie na afloop
17.00 La Rêveuse / Florence Bolton & Benjamin Perrot Psalmen van Purcell & divisions van Finger GEERTEKERK A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10
18.30 Eventalk Spreker: prof. Rosi Braidotti Voertaal: Engels TIVOLIVREDENBURG, HERTZ. GRATIS
20.00 Accademia Bizantina / Ottavio Dantone VRIENDENCONCERT Out of Handel’s Shadow: Stanley, Boyce, Corbett en Scarlatti TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL € 36 / € 26 / € 10
22.30 Phantasm / Laurence Dreyfus Lawes: Royal Consorts TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / € 10 * GRATIS = GRATIS KAARTEN AFHALEN IN FESTIVALCENTRUM