DAGKRANT WOENSDAG 30 AUGUSTUS 2017
Een van de grootste componisten van de renaissance
BENJAMIN ALARD SPEELT BACHS CLAVIER-ÜBUNG AFLEVERING 5
FOTO: REMKE SPIJKERS
13.00 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal
JORDI SAVALL EERT HEINRICH ISAAC Jordi Savall behoeft natuurlijk geen introductie, maar zijn concertprogramma’s misschien des te meer. Savall komt namelijk steeds weer met grootse projecten op de proppen. Deze festivaleditie brengt hij met Hespèrion XXI & La Capella Reial de Catalunya een muzikaal eerbetoon aan Heinrich Isaac, die 500 jaar geleden overleed. Herinnert u zich ‘m nog, die enorme taart voor Jordi Savall ter ere van zijn 75ste verjaardag vorig jaar? Savall is uitgegroeid tot een eregast op ons Festival en we ontvangen hem ook dit jaar weer met open armen. Zijn ensemble Hespèrion XXI richt zich doorgaans op Spaanse muziek uit de zestiende en zeventiende eeuw, maar gooit het deze keer over een heel andere boeg met een muzikale hommage aan Heinrich Isaac. Isaac was van oorsprong Brabander, maar verruilde het Brabantse land op jonge leeftijd voor onder andere het Bourgondische hof, Italië en Duitsland. De globetrotter werkte voor de familie de’ Medici in Florence en werd hofcomponist bij Maximiliaan I van Habsburg. Isaacs
muzikale nalatenschap behoort tot de belangrijkste van zijn tijd, vergelijkbaar met die van Josquin Desprez. Savall komt opnieuw met een behoorlijke bezetting. En niet zonder reden: de grandeur van de gelegenheden ter ere waarvan deze muziek werd uitgevoerd, onder andere keizerskroningen en pauswijdingen, vraagt daarom. Dit concert maakt duidelijk waarin de Nederlandse muziek aan het begin van de zestiende eeuw uitblonk: polyfonie in de overtreffende trap. ■● wo 30 aug, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Hespèrion XXI & La Capella Reial de Catalunya / Jordi Savall Ode aan Heinrich Isaac
Prelude in Es BWV 552/1 Kyrie, Gott Vater in Ewigkeit BWV 672 alio modo manualiter Christe alle Welt Trost BWV 673 Kyrie, Gott heiliger Geist BWV 674 Fughetta super: Allein Gott in der Höh sey Ehr BWV 677 manualiter Kyrie, Gott Vater in Ewigkeit BWV 669 Canto fermo in soprano a 2 Clav. et Pedal Christe alle Welt Trost BWV 670 Canto fermo in tenore a 2 Clav. et Pedal Kyrie, Gott heiliger Geist BWV 671 a 5 Canto fermo in basso cum Organo pleno Allein Gott in der Höh sey Ehr BWV 676 à 2 Clav. et Pedal Fuga in Es BWV 552/2 (uit: Clavier-Übung III)
Klavecimbelmasterclasses in de Piccola Accademia di Montisi
‘DE TOEKOMST VAN HET KLAVECIMBEL? ROOSKLEURIG!’
Tijdens dit Festival vindt voor de tweede maal de speciale Utrechtse editie van de Piccola Accademia di Montisi plaats: een prestigieuze reeks klavecimbelmasterclasses, gegeven door de beste klavecinisten van dit moment. Na de masterclasses door Pierre Hantaï op de eerste drie festivaldagen, presenteren Marco Mencoboni en Richard Egarr zich als docent. Ook publiek is van harte
welkom: de Accademia biedt een unieke kans om deze meesters met de nieuwe generatie klavecinisten aan het werk te zien (en horen). Hoewel de Accademia zijn oorsprong vindt in het pittoreske Toscaanse stadje Montisi, is Utrecht als dependance de perfecte plek, vindt oprichter Bruce Kennedy: ‘Utrecht is historisch zo belangrijk voor de oude muziek. Het Festival is al bijna veertig jaar een voorvechter voor dit repertoire en trekt een internationaal publiek.’ Maar ook de studenten komen uit de hele wereld: ‘De Accademia heeft tot nu toe studenten verwelkomd uit 45 verschillende landen,’ zegt Kennedy, ‘en er komen steeds meer studenten uit verrassende landen zoals Rusland, Thailand en Australië bij.’ Een illuster drietal klavecinisten geeft dit jaar elk drie dagen les. ‘Pierre Hantaï behoeft geen introductie,’ zegt Kennedy. ‘Hij is een van de beste spelers ter wereld. Als persoon is hij misschien niet de makkelijkste, maar zo de moeite waard!’ Richard Egarr is een terugkerende docent. ‘Zijn masterclasses in Montisi vorig jaar waren zeer succesvol. Natuurlijk heeft hij een degelijke wetenschappelijke achtergrond, maar Egarr heeft ook humor: hij stimuleert zo het ontspannen musiceren.’ Marco Mencoboni gaf
FABULOUS FRINGE Iedere dag tijdens het Festival Oude Muziek presenteren we om 12.30 en/ of 15.30 uur de Fabulous Fringe-concerten, met een selectie van de beste ensembles uit het gratis toegankelijke fringeprogramma. Met vandaag om 12.30 uur Contactus en om 15.30 uur Yana Borisova & Elisabeth Hetherington. Europa in aanloop naar de renaissance Contactus 12.30 uur / Geertekerk
Engelse muziek tegen melancholie Yana Borisova & Elisabeth Hetherington 15.30 uur / TivoliVredenburg, Hertz
Juho Myllylä, blokfluiten Miron Andres, vedel
Elisabeth Hetherington, sopraan Yana Borisova, klavecimbel
PLAATPLAATS
deze cd en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel in Festivalcentrum TivoliVredenburg
Hespèrion XXI & La Capella Reial de Catalunya Jordi Savall – Henricus Isaac: Nell tempo di Lorenzo de’ Medici & Maximilian I normaal € 19 vriend € 17 Vanavond vertelt Jordi Savall met zijn ensembles een compleet verhaal over renaissancecomponist Heinrich Isaac, die dit jaar precies 500 jaar geleden overleed. Als kapelmeester van Maximiliaan I, keizer van het Heilige Roomse Rijk, reisde hij met zijn muziek langs vele steden in Italië en Duitsland. Met deze cd heeft u na afloop van het concert vanavond meteen een goed souvenir van het Festival. ■●
in 2016 een zangworkshop tijdens het Festival en kruipt nu in dezelfde rol achter het klavier. ‘Hij is een van de beste musici van Italië en we kregen voor hem heel veel aanvragen. Door een blessure kon hij een tijdlang weinig klavecimbel spelen, maar nu is hij als herboren: zeer inspirerend.’ De Accademia brengt de klavecimbelwereld bijeen: de huidige top, de jonge talenten, én de liefhebbers. ‘Ik had dit succes acht jaar geleden niet kunnen voorspellen,’ lacht Kennedy, ‘maar de toekomst van het klavecimbel ziet er rooskleurig uit.’ ■● wo 30 & do 31 aug, 9.00-12.30 uur Polman’s Huis Piccola Accademia di Montisi: Marco Mencoboni vr 1 sep-zo 3 sep, 9.00-12.30 uur Polman’s Huis Piccola Accademia di Montisi: Richard Egarr
Artist in residence Capella de la Torre tijdens hun eerste festivalconcert in de Jacobikerk
Foto’s: Marieke Wijntjes
Historisch Nieuwsblad presenteert:
HET GEWELD VAN DE WEDERDOPERS ‘WEE, WEE OVER DE WERELD EN DE GODDELOZEN’ Wie het Laatste Oordeel dichtbij waant, is tot extreme dingen in staat. De wederdopers kregen nuchtere Nederlanders zover dat ze naakt door de straten van Amsterdam renden en het stadhuis bestormden. Een verhaal van martelaars, martelingen en de allesverwoestende kracht van het geloof. Alleen zij die te midden van alle catastrofes de rug recht houden, zullen in de hemel terechtkomen. Het was begonnen met de 95 stellingen die Martin Luther in 1517 te Wittenberg had gepubliceerd. Luthers kritiek op de aflatenhandel had zich al spoedig verbreed tot een onherstelbare ondermijning van een kerk die zich ‘katholiek’ (Grieks voor ‘universeel’) noemde en die zich het afgelopen anderhalf millennium onfeilbaar had gewaand. Als God toestond dat Luther aan de brandstapel ontkwam, was dit misschien wel omdat de moederkerk had gedwaald. Nu het bouwwerk in elkaar zakte, grepen onzekerheid en pessimisme om zich heen. Hoe moest het nu verder met de ziel?■■● ● 10 mei 1535, Amsterdam. In het licht van de schemering is op de Dam een veldslag gaande. Musketten knallen, kogels fluiten, en rond het stadhuis vallen meer dan dertig doden. Even is het hart van de belangrijkste handelsstad van de Nederlanden in handen van de wederdopers, een sekte waarvan de aanhangers zichzelf ‘de uitverkorenen’ noemen. Een nacht lang houden ze het stadhuis
bezet. Terwijl de Amsterdamse schutterij zich opmaakt voor de aanval, wachten de uitverkorenen op een teken uit de hemel. Want daarom was het allemaal begonnen. Weldra zullen ze weten of ze martelaars zullen worden of dat het Laatste Oordeel hun van een aardse dood zal redden. Het Laatste Oordeel is altijd een gevaarlijke inspiratiebron geweest. Want wie er heilig in gelooft, is ongeschikt voor de wereld. De wederdopers groeiden uit tot de zelfmoordterroristen van de vroegmoderne tijd. Ze richtten hun aanslagen op het hele christendom, maar in plaats van explosieven gebruikten ze de godheid zelf. Er is immers geen grotere ramp voor het kwaad dan het Laatste Oordeel. In het Bijbelboek Openbaring beschrijft Johannes de opgang naar het Laatste Oordeel als een ramp zonder weerga. Het is een krankzinnig tafereel waarin complete volkeren over de kling worden gejaagd, waarin monsters met onwaarschijnlijk veel koppen voorkomen en de meest fantastische gebeurtenissen over elkaar heen buitelen. De algehele lijn is echter duidelijk. Johannes beschreef een proces waarin de goede christenen tot het uiterste op de proef worden gesteld.
Auteur: Luc Panhuysen
Meer weten? Lees het hele verhaal van Historisch Nieuwsblad op historischnieuwsblad.nl/ festivaloudemuziek. Advertentie
MEER LEZEN? Historisch Nieuwsblad neemt u maandelijks mee naar het verleden. Profiteer nu van een speciaal festival abonnement!
NU 3 NUMMERS VOOR € 15,-
GA NAAR: WWW.HISTORISCHNIEUWSBLAD.NL/OUDEMUZIEK
DE BEZOEKER
De festivalkeuze van...
HANS VAN DEN BOOM presentator Spiegelzaal en Licht op 4 op NPO Radio 4
Atze en Cathrien zijn net bij het klavecimbelconcert van Benjamin Alard geweest en wachten nu in Leeuwenbergh tot Camerata Trajectina zijn opwachting maakt. Ze luisteren thuis niet alleen naar oude muziek; ook twintigste-eeuws repertoire komt langs, bijvoorbeeld als Cathrien zelf piano speelt. Dit jaar bezoeken ze het Festival één dag. Atze: ‘Er waren niet zoveel concerten die ons speciaal aanspraken, voor ons is het thema wat sober dit jaar. Maar van Camerata Trajectina verwachten we dat het net wat feestelijker en gezelliger wordt. De muziek van de reformaties is natuurlijk wel mooi, maar je moet de teksten dan toch voor lief nemen. Dus we laten de missen en psalmen even aan ons voorbijgaan.’ Ze gaan liever voor dat wat Calvijn juist verschrikkelijk vond. Cathrien: ‘Vanavond gaan we nog naar Doulce Mémoire in de Stadsschouwburg. Dat leek ons heel leuk, het belooft een vrolijk tafereel te worden.’ Atze: ‘Vooral in de combinatie met dans en de kostuums moet dat wel een feestje worden.’ ■●
COLOFON REDACTIE Iris van Korven, Juliëtte Dufornee, Laura van den Boogaard, Susanne Vermeulen VORMGEVING Esther de Bruijn © Die Festival Flugschrift is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2017 Draag net als het Festival Oude Muziek bij aan een beter milieu: gooi deze krant niet weg, maar neem ‘m mee naar huis of leg ‘m terug in Festivalcentrum TivoliVredenburg. Dank u wel! twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek
Gli Angeli Genève / Stephan MacLeod Johann Christoph: de diepzinnige Bach vr 1 sep, 17.00 uur / Jacobikerk
‘In 1999 hoorde ik voor het eerst (tijdens Het Zondagochtendconcert) de cantate Meine Freundin, du bist schön van de toen redelijk onbekende Johann Christoph Bach. Dat was wel even schrikken; we hoorden quasi-erotische teksten die gebaseerd waren op het Bijbelse Hooglied. Voorzien van goddelijke muziek. Dat dan weer wel!’
Il Pomo d’Oro / Francesco Corti Telemann: van Orpheus tot Ino za 2 sep, 20.00 uur / Geertekerk
‘Vorig jaar speelde het orkest Il Pomo d’Oro tijdens het Prinsengrachtconcert en heb ik het ensemble van zeer dichtbij leren kennen. Wat een feest! Menig opera(-aria) is door het orkest inmiddels onder het stof vandaan gehaald en vaak ook op cd gezet. En nu is gelukkig de onderschatte Telemann aan de beurt.’ ■● ■■■
9.00
9.00
9.30
10.00
11.00
Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa, Het Gegeven Paard en cd-verkoop Piccola Accademia di Montisi Masterclass klavecimbel met Marco Mencoboni Polman’s Huis € 12 Zomerschool: Martin L. van Wijngaarden Maarten Luther en Lucas Cranach / voertaal: Nederlands TivoliVredenburg, Club Nine € 5 Workshop renaissancedans (III) Met Rachel Farr en The Scroll Ensemble Utrechts Centrum voor de Kunsten Servir Antico / Catalina Vicens Utopia, of de wereld op z’n kop TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10
14.00
12.30
Contactus Europa in de aanloop naar de renaissance Geertekerk
FAB FRINGE
13.00
Benjamin Alard Clavier-Übung / Afl. 5 (orgel) TivoliVredenburg, Grote Zaal € 18 / € 16 / € 10
14.00
STIMU-symposium The seductive power of the musical past / voertaal: Engels TivoliVredenburg, Club Nine € 20 / € 10
Beiaard: Bernard Winsemius Zing, vecht, huil, bid Domtoren, Flora’s Hof
gratis
Doulce Mémoire / Denis Raisin-Dadre Magnificences à la cour de François I Stadsschouwburg, Douwe Egbertszaal € 38 / € 34 / € 10
Kinderworkshop orgel met Sietze de Vries TivoliVredenburg, Grote Zaal € 7
17.00
Utopia & InAlto De Wittenbergste Nachtegaal Pieterskerk € 22 / € 19 / € 10
15.00
Ordo Virtutum / Stefan Morent Fragmentum – op zoek naar verloren klanken Willibrordkerk € 22 / € 19 / € 10
18.30
What’s new? Tamar Hestrin-Grader Reconstructing Ruckers virginals / voertaal: Engels TivoliVredenburg, Hertz gratis
15.00
Camerata Trajectina (II) Wederdopers in de Nederlanden Leeuwenbergh
20.00
Hespèrion XXI & La Capella Reial de Catalunya / Jordi Savall Ode aan Heinrich Isaac TivoliVredenburg, Grote Zaal € 38 / € 34 / € 10
15.30
Yana Borisova en FAB FRINGE Elisabeth Hetherington Engelse muziek tegen melancholie TivoliVredenburg, Hertz gratis
23.00
Vox Luminis / Lionel Meunier Grosse Freude: een jaar in liederen TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10
Die Milder TRIO FRINGE Romantische Lieder Universiteitsmuseum, Oranjerie *gratis
14.30
15.30
Northern Lights Ensemble FRINGE Marini, Leclair, Stott, Cazzati, Vivaldi De Regentes *gratis
16.00
17.00 14.00
15.30
11.00
Anima& Corpo ensemble FRINGE Instrumentale muziek uit de Italiaanse 18e eeuw Stadsschouwburg, Hekmanfoyer gratis
BLOCK4 Recorder Quartet Zing, vecht, huil, bid: kunst in de reformatie Aafab
FRINGE
Ensemble Rost Muziek uit de Rost Codex De Regentes
FRINGE
*gratis
* = voor deze concerten dient u vooraf gratis kaarten af te halen in Festivalcentrum TivoliVredenburg (vanaf 9.00 uur op de dag van het betreffende concert)
*gratis
GEEN KAARTJES VOOR L’ARPEGGIATA?
gratis
KIJK EN LUISTER ZONDAGAVOND LIVE MEE IN HERTZ: SCHRIJF U IN VIA OUDEMUZIEK.NL/WEBCAST (NB: de toegang is gratis, maar er zijn een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Winnaars krijgen zaterdag bericht).