DAGKRANT DONDERDAG 30 AUGUSTUS 2018
Jean-Luc Ho speelt Couperins orgelmis in de Tuindorpkerk
HET INTERNATIONAAL VAN WASSENAER CONCOURS PRESENTEERT: HALVE FINALE Twaalf jonge oudemuziekensembles, een internationaal gerenommeerde jury en twee rondes aan muzikale krachtmeting: het Internationaal Van Wassenaer Concours belooft opnieuw een spannende wedstrijd te worden. Het Festival Oude Muziek Utrecht is voor de derde maal de gastheer van deze prestigieuze wedstrijd.
DE HAND VAN DE MEESTER LUXUEUZE ORGELMISSEN VAN DE PIEPJONGE COUPERIN Als organist van een van de meest prestigieuze kerken van Parijs gaf de jonge François Couperin twee orgelmissen uit. Het is de enige orgelmuziek die we van hem kennen. In het avondconcert neemt de jonge Parijzenaar Jean-Luc Ho vandaag de orgelpartij van de Messe à l’usage ordinaire des Paroisses voor zijn rekening. Slechts elf jaar was François Couperin toen hij de post erfde van organist van de Saint-Gervais-et-Saint-Protais, al nam Richard De Lalande de functie een tijdlang waar. En hij was amper tweeëntwintig toen hij de twee orgelmissen uitgaf. Toch is de meesterhand al onmiskenbaar. Jean-Luc Ho: ‘Waarschijnlijk was het een strategische uitgave, snel en goedkoop gemaakt. Mogelijk wilde Couperin de publicatie gebruiken om zijn kansen op een baan aan het hof te vergroten.’ De Franse orgelmis is het resultaat van een rijke lokale traditie, waarin weelderige orgelmuziek wordt afgewisseld met het oude gregoriaans van de liturgie. De Messe à l’usage ordinaire des Paroisses
is de meer weelderige van de twee en geschreven voor de ‘festes solemnelles’, voor de katholieke hoogfeesten dus. ‘Couperin vraagt voor dit stuk expliciet om een groot orgel met drie manualen,’ vertelt Ho. ‘Over de dramaturgie van de orgelmis was goed nagedacht. Kleur en contrast zijn belangrijke factoren. En natuurlijk is de dans nooit ver weg. Naast de devotionele kant van deze liturgische muziek is er in de Franse barok altijd de neiging tot verleiden!’ ■● do 30 aug, 20.00 uur Tuindorpkerk Jean-Luc Ho m.m.v. Les Meslanges Couperins orgelmis pour les Paroisses
Er zijn verschillende prijzen, waaronder ook een tournee in het Seizoen Oude Muziek. U kunt bij de Finale zelf meestemmen voor de Otto van Wassenaer Publieksprijs. Kom proeven van de spanning én van de zoete smaak van overwinning tijdens de halve finale en de eindstrijd – beide gratis toegankelijk. U kunt tussen de optredens van de kandidaten in- en uitlopen. ■● Lees verder op p. 2.
Internationaal Van Wassenaer Concours Halve Finale do 30 aug, 10.00-18.45 uur TivoliVredenburg, Hertz (gratis) Masterclasses vr 31 aug, 10.00-18.00 uur Utrechts Centrum voor de Kunsten (gratis) (Programma is morgenochtend bekend) Finale za 1 sep, 10.00-16.30 uur TivoliVredenburg, Hertz (gratis) (Programma is morgenochtend bekend)
Dagelijkse concertreeks rond Josquin Desprez
Vervolg: Internationaal Van Wassenaer Concours
FESTIVALCOMPONIST JOSQUIN DESPREZ DE PRINS VAN DE POLYFONIE punt. Een drietal miszettingen komt voor rekening van Stile Antico, Companyia Musical en voormalig artist in residence Gli Angeli Genève. Cappella Pratensis en Cappella Amsterdam zingen motetten en chansons, en het jarige Cappella Mariana (10!) zingt in het lateavondconcert het prachtige requiem dat Jean Richafort voor zijn leraar componeerde. ■●
Josquin Desprez
In de Bourgondische lusthof die Festival Oude Muziek 2018 heet, torent één man boven het maaiveld uit: de illustere Josquin Desprez (ca. 14501521), ‘meester der tonen’ volgens Maarten Luther. De aandacht voor deze componist komt er niet toevallig: het oeuvre van Josquin werd tweemaal integraal uitgegeven door de Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis, die dit jaar 150 wordt. Dat feest vieren we samen.
In zijn eigen tijd was Josquin Desprez al een legende, in de onze is hij dat nog steeds. We moeten componisten als Pierre de la Rue, Jacob Obrecht en Antoine Brumel natuurlijk zeker niet beschouwen als tweederangscomponisten, maar toch stijgt Josquin op een bepaalde manier boven hen uit. Hij bepaalde de muzikale agenda in Europa rond 1500 door de Bourgondische polyfonie een zetje te geven richting de renaissancestijl die in volgende generaties tot bloei zou komen. De kurken mogen dus knallen tijdens deze festivaleditie, niet in het minst ter ere van Josquin zelf. Met onze felicitaties krijgt hij zijn eigen concertreeks cadeau. Deze week hebben we al een aantal schitterende programma’s gehoord, en gelukkig is het feest nog niet voorbij. In het KVNMsymposium rond het uitgeven van muziek is Josquins oeuvre een belangrijk focus-
Stile Antico © MARCO BORGGREVE
Festivalconcerten rond Josquin Desprez do 30 aug 9.15 / KVNM-symposium Editing the past 17.00 / Cappella Pratensis Josquin Desprez: het imitatiespel 20.00 / Gli Angeli Genève Josquins Missa Malheur me bat vr 31 aug 9.15 / KVNM-symposium Editing the past 17.00 / Stile Antico Josquins Missa Gaudeamus za 1 sep 17.00 / Cappella Amsterdam Josquins motetten 22.30 / Cappella Mariana Richaforts requiem (voor Josquin) zo 2 sep 17.00 / Companyia Musical Josquins Missa Fortuna desperata
Ook dit jaar is de jury van het Internationaal Van Wassenaer Concours samengesteld uit internationaal gerenommeerde musici. Bij de vorige editie ging de jury over op een nieuwe en unieke manier van jureren. Na elk optreden van een ensemble geeft ieder jurylid in het openbaar zijn of haar commentaar. Alle musici en het voltallige publiek kunnen zo horen dat de juryleden het soms helemaal eens zijn met elkaar, maar dat er ook verschillende inzichten of beoordelingen kunnen zijn. Het concours krijgt daarmee een extra dimensie. ■● Jury Krijn Koetsveld (voorzitter) Stephan MacLeod Anna Besson Benny Aghassi Lidewij van der Voort Vojtěch Semerád Deelnemers Ensemble Flame (FR/US) Ensemble Tres Animé (PL) IJ SPACE (NL) Improviso (GB) La Luciminia (DK/IT) L’Apothéose (ES) Lux Musicae London (GB) Pagliacci (NL/RU/CH/DE) Sakurita Ensemble (JP/DE/ES) The Beggar’s Ensemble (FR) The Counterpoints (NL/US/CZ) Tomasz Aleksander Plusa & Earl Christy (PL/US) Het complete programma vindt u hier: oudemuziek.nl/ivwc
Boven en linksonder: Collegium 1704 repeteert voor de Nederlandse première van Rameau’s opera Les Boréades. Nous remercions bien vivement Alain Villain pour la mise à disposition gracieuse de l’ensemble du matériel des Boréades dont il est l’editeur (© Alain Villain 1982, 1998, 2001, Paris) ainsi que pour la libre reproduction, en surtitrage, du livret des Boréades qu’il a publié en 1982. (© Alain Villain, Paris, 1982 (Sources BnF, Paris Rés. Vmb Ms4 / Vm2 398)).
Midden en rechtsonder: Ensemble Sollazzo speelt vedelmuziek van het Bourgondische hof
Foto’s: Marieke Wijntjes
Christophe Rousset besluit concertreeks rond Couperins Pièces de clavecin
CHRISTOPHE ROUSSET COUPERINS QUATRIÈME LIVRE: DE KROON OP HET WERK
was niet de eerste componist die zijn persoonlijkheid in de noten stopt, denk aan de klaviermuziek van zijn oom Louis Couperin, of aan die van Johann Jakob Froberger. Maar hij uit zich gedifferentieerder dan zij. Hoe meer ik hem speel, hoe meer ik het gevoel krijg dat ik doordring tot zijn creatieve vezels. Aan de ene kant zit zijn muziek vol details, aan de andere kant kent ze een grote eenvoud van gebaar. Voor mij is dat een bewijs van grote kunst.’
François Couperin werd 350 jaar geleden geboren. Het Festival viert deze verjaardag met maar liefst zeventien concerten en lezingen, waaronder een reeks gewijd aan de vier boeken van zijn Pièces de clavecin. De befaamde Franse klavecinist Christophe Rousset kiest zijn favoriete stukken uit het vierde deel. ‘Er zit een zielsbekentenis in die getuigt van grote oprechtheid.’
Tussen 1713 en 1730 publiceerde Couperin vier bundels met Pièces de clavecin. Daarin valt een grote ontwikkeling te bespeuren. Rousset: ‘Hij begint in de stijl van Lodewijk XIV: met rijke, nobele muziek die niet zelden afdaalt tot in het lage register. Tegen het vierde boek wordt zijn schrijfwijze ongelooflijk transparant. Soms hoor je de muziek als het ware verdampen. Couperin is geen dogmaticus, hij maalt niet om ‘verboden’ kwint- en octaafparallellen. Soms moet ik denken aan stukken die Debussy ruim anderhalve eeuw later componeerde. Couperin toont lef, maar ik denk niet dat hij daar zelf zo over dacht. Net als Scarlatti en Chopin verkent hij de vrijheid. Als zulke klaviermannen achter de toetsen kruipen, gaan ze automatisch op zoek naar ongehoorde klanken.’ ■● do 30 aug, 13.00 uur Lutherse Kerk Christophe Rousset Couperins Quatrième livre: de kroon op het werk
@OUDEMUZIEK
Christophe Rousset
© IGNACIO BARROIS
Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU18
Christophe Rousset
Waar het de muziek van François Couperin betreft, is Christophe Rousset al jaren een autoriteit. Als jonge dertiger nam hij de complete klavecimbelmuziek al eens op, vier bundels met 27 ordres (suites). Later verkende hij de verschroeiende Leçons de ténèbres met de stemmen van Véronique Gens en Sandrine Piau. Op zijn Couperin-cv prijkt verder onder meer Les
@Jennekevanp Mensen, wat houd ik toch van @oudemuziek. Dat concert vanavond hè, ben er kapot van: zó mooi! Wat een schoonheid, wat een kwaliteit! Een diepe buiging voor Ensemble Correspondances. #chapeau
goûts-réunis, sonates waarin de Franse en Italiaanse barokstijl versmelten. En twee jaar geleden publiceerde hij een boekje met een heldere titel: François Couperin.
@voogtpaul Al 500 jaar onverminderd populair: in de rij voor Josquin des Prez @oudemuziek
‘In Couperins muziek iets ontroerends dat Rameau niet heeft,’ meent Rousset. ‘Ik hoor er een zielsbekentenis in die getuigt van grote oprechtheid. Couperin
@tdrks Fabulous concert by @Correspondances in Festival @oudemuziek - Louis XIV would have loved it!
DE BOURGONDISCHE KEUKEN
Symposium, concerten en meer!
Onno Kleyn
Grote rode Bourgognes zijn van de pinot-noirdruif gemaakt, de eenvoudiger Beaujolais moet het met gamay doen. Dat onderscheid is al oud; de Bourgondische hertogen vaardigden elk wel een keer een edict af waarin bevolen werd alle gamay te rooien. Dat dat telkens herhaald moest worden, geeft fijntjes aan hoe er met dergelijke bevelen werd omgegaan. Gamay is immers een makkelijker druif die per plant een grotere opbrengst geeft en toleranter is ten aanzien van ongunstig weer. Pas eeuwen later, na de Franse Revolutie, kwam men tot de indeling die Beaujolais en Bourgogne administratief en vineus uit elkaar trok. Nu mocht in Bourgogne de gamay alleen nog in de ‘ordinaire’ worden gebruikt, terwijl de pinot in de Beaujolais verboden was. Maar nog altijd noemt men een bijzonder geslaagde, krachtige Beaujolais ‘un vin pinoté’. Rijpt als pinot, geurt als pinot, smaakt als pinot. ■●
Jan Cornelisz Vermeyen, De bruiloft te Kana, ca. 1530-1532. Amsterdam, Rijksmuseum.
INTERNATIONALE LUITDAGEN 2018 Van rozetten en tabulatuur, van snaren en fretten: de luit blijft een van de meest geliefde instrumenten voor het verfijnde repertoire uit de renaissance en barok. Het Festival Oude Muziek is daarom in samenwerking met de Nederlandse Luitvereniging opnieuw gastheer voor de Internationale Luitdagen. Van 31 augustus tot en met 2 september vieren we de luit in het Festival tijdens vier concerten – met speciale aandacht voor jong talent –, een symposium dat wordt gecureerd door de Nederlandse Luitvereniging, en een stevig aandeel aan luitbouwers en -verenigingen op de Oude Muziek Markt. De Internationale Luitdagen organiseren bovendien nog veel meer evenementen. Het volledige programma met alle concerten, lezingen en workshops vindt u hier: www.luitdagen.nl. De luit in het Festival Oude Muziek
Wat er allemaal komt kijken bij een Bourgondisch banket kunt u zelf ervaren tijdens de voorstelling van Doulce Mémoire op 1 september. Onno Kleyn is de ceremoniemeester. za 1 sep, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Doulce Mémoire / Denis Raisin Dadre Een renaissance-banket in scène gezet
vr 31 aug, 24.00 uur Ryosuke Sakamoto za 1 sep, 9.30 uur Symposium: De luit en het Bourgondische leven za 1 sep, 13.00 uur Fred Jacobs za 1 sep, 24.00 uur Christoph Sommer zo 2 sep, 13.00 uur Newcombe, Lewon en Kieffer
Christoph Sommer
COLOFON REDACTIE Susanne Vermeulen VORMGEVING Esther de Bruijn © Le Canard des Ducs is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2018 Draag net als het Festival Oude Muziek bij aan een beter milieu: gooi deze krant niet weg, maar neem hem mee naar huis of leg hem terug in Festivalcentrum TivoliVredenburg. Bedankt! Le Canard des Ducs bestaat ook digitaal! Meld u aan via oudemuziek.nl/festivalkrant facebook.com/oudemuziek twitter.com/oudemuziek instagram/utrecht_early_music_festival youtube.com/FestivalOudeMuziek
• CO • N C ERTLA D D ER
DONDERDAG 30 AUGUSTUS 9.00 Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa (tot 20.00), Informatiebalie, cd-verkoop (tot 20.00) en Het Gegeven Paard 9.15 KVNM-symposium i.s.m. STIMU Editing the past / Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Club Nine € 20 / € 10 / passepartout € 30 / € 15 9.30 Zomerschool: Dr. Thérèse de Goede Rameau in harmonie Voertaal: Nederlands TivoliVredenburg, Cloud Nine € 5
13.00 Handleiding Oude Muziek Met Saskia Törnqvist / Voertaal: Nederlands Utrechts Centrum voor de Kunsten € 115 / € 105 14.00 Zaïre Ensemble FRINGE Fêtes galantes: Tartini, Boccherini, Mozart e.a. AAFAB *gratis 14.00 Anders Muskens FRINGE C.Ph.E. Bach, Haydn en Mozart op fortepiano Het Muzieklokaal *gratis
10.00 Internationaal Van Wassenaer tot Concours 18.00 Halve Finale TivoliVredenburg, Hertz gratis
15.00 Tasto Solo / Guillermo Pérez Le chant de leschiquier Pieterskerk € 22 / € 19 / € 10
11.00 Doulce Mémoire / Denis Raisin-Dadre Alle goeds: instrumentale variaties op De tous biens playne Gasthuis Leeuwenbergh € 22 / € 19 / € 10
15.30 Quartetto Nero FRINGE De evolutie van het strijkkwartet: Jarzębski, Telemann, Boccherini en Haydn De Witte Lely *gratis
12.30 Primary Colours FABULOUS FRINGE Michel Corrette: Les délices de la solitude Op. 20 Geertekerk gratis
15.30 Cordelia FRINGE Mix ’n match: Vivaldi, Barrière en Bach Geertekerk gratis 15.30 Les Rivages FRINGE La lyre enchantée: Leclair, Campra, Clérambault en poëzie van Du Bellay, Banville e.a. Universiteitsmuseum, Oude Hortus *gratis 16.00 Beiaardfringe: Ayako Vander Poorten & Jasper Depraetere Beiaard vierhandig Domtoren (luisterplaats: Flora’s Hof) gratis
13.00 Christophe Rousset Couperins Quatrième Livre: de kroon op het werk Lutherse Kerk € 18 / € 16 / € 10
17.45 Camerata Trajectina De koddige Olipodrigo: zang, spijs en wijn Paushuize 18.30 What’s new? Elisabeth Hetherington Historical English pronunciation Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Hertz gratis
11.00 Quartetto Nero FRINGE Het strijkkwartet: Bach, Mozart en Moniuszko De Witte Lely *gratis 11.00 Invocare FRINGE Eros en Somnus: De Rore, Marenzio, Dowland, Monteverdi e.a. Sonnenborgh *gratis
17.00 Cappella Pratensis / Stratton Bull Josquin Desprez: het imitatiespel Jacobikerk € 22 / € 19 / € 10
20.00 Gli Angeli Genève / Stephan MacLeod Josquins Missa Malheur me bat Domkerk 20.00 Jean-Luc Ho m.m.v. Les Meslanges Couperins orgelmis pour les paroisses Tuindorpkerk € 38 / € 34 / € 10 22.30 Ricercar Consort / Philippe Pierlot Couperins Leçons de ténèbres Pieterskerk € 22 / € 19 / € 10