DAGKRANT MAANDAG 31 AUGUSTUS 2015
festival oudemuziek utrecht
King Arthur door Vox Luminis en La Fenice
Zo moeten meer verhalen verteld worden
Purcell als koning van de dramatick opera Purcell onderstreept met zijn barokopera King Arthur dit genre tot in de puntjes te beheersen. Het overtuigende bewijs is hoorbaar tijdens het avondconcert in de Grote Zaal van TivoliVredenburg, verzorgd door Jean Tubéry’s jubilerende La Fenice en artist in residence Vox Luminis onder leiding van Lionel Meunier. King Arthur (1691) was Purcells tweede avondvullende opera. Daarin zoekt en vindt Arthur, de held van het verhaal, zijn blinde geliefde Emmeline, bij wie de schellen als het ware van de ogen vallen als ze wordt bevrijd uit de klauwen van een valse tovenaar. Britannia is verlost. Zoals bij alle ‘multimedia spektakelstukken’ van Purcell is King Arthur een toneelstuk
waarin acteurs de hoofdfiguren speelden en zangers hun gevoelens vertolkten. Er waren spectaculaire scènewisselingen, die op de toeschouwers van toen dezelfde overweldigende indruk maakten als al het technische geweld van een hedendaagse musical op ons. Kostuums, decors, houding... lees verder op pagina 2
Kopjes koffie Violen Schapen Toegiften Harpen Festivalkranten
5 1 3 5 1 2 1 6 3 3 2 0 0
FOTO: JANA JOSIF
FOTO: VIA LA FENICE
Bagby brengt Beowulf tot leven
De zaal gonst van het nieuwsgierige gebabbel voor de voorstelling begint: ‘Hoe zou hij het doen? Hoe zou dat oud-Engels nu eigenlijk klinken?’ Het zeer gemêleerde publiek, jong en oud en met zeer uiteenlopende achtergronden, is verwachtingsvol gestemd. En dat hele publiek is van begin tot eind geboeid door zanger en harpist Benjamin Bagby, die je in het verhaal en in de middeleeuwen meezuigt. In het begin is het wel even wennen: het is moeilijk om zowel de zanger als de Nederlandse boventiteling te volgen. Het liefst wil je de hele tijd kijken naar wat Bagby doet. Want hij vertelt, en hoe! Zo moeten meer verhalen verteld worden. Ieder personage heeft zijn eigen stem, in de bloederige of enge scenes – en dat waren er niet weinig – hoor en zie je het afgrijzen bij de toeschouwers: Bagby haalt een vinger langs zijn keel, is even stil en tuurt het publiek in… Je ziét Beowulf het monster verslaan, vergetend dat je in de iets te hete zaal van RASA zit... lees verder op pagina 2
Vervolg: Purcell als koning van de dramatick opera
Vervolg: Bagby brengt Beowulf tot leven
...gebaren en metaforisch betekenisvolle dansen ondersteunden het gezongen en gesproken verhaal.
...Bagby begeleidt zichzelf op een zessnarige Angelsaksische harp. Het aantal tonen dat het instrument maakt is beperkt, maar de vele sferen die Bagby met de klanken maakt lijken oneindig. De Amerikaan reist met zijn versie van Beowulf de hele wereld over. Bagby brengt het oud-Engelse heldenepos terug naar Utrecht, waar hij het verhaal 25 jaar geleden voor het eerst vertelde. Een rasverteller die dit spannende verhaal tot in de puntjes in de vingers heeft. «
De ontwikkeling van de barokopera, die vanuit Italië steeds grotere delen van Europa veroverde, verliep onder het puriteinse bewind van Cromwell traag. Pas na zijn dood werd muziek belangrijker bij de aankleding van theater. Omdat er nauwelijks vocale muziek werd gebruikt, vervaagde de grens tussen opera en toneel geleidelijk. Dat maakte de weg vrij voor een nieuwe rage: dramatick opera waarbij de gesproken handeling werd verlevendigd met muzikale intermezzo’s.
FOTO: VIA WEBSITE TANJA OBALSKI
Ook in Purcells King Arthur (1691) is de functie van de muziek cruciaal. Aan het einde van de zeventiende eeuw was Henry Purcell dé toonaangevende componist op het gebied van dramatick opera’s. Hij componeerde doorgaans de zogenaamde ‘first musick’ en ‘second musick’, waarbij het publiek de zaal binnenkwam: een ouverture, interludes en ayres (aria’s). Voor King Arthur werkte Purcell samen met de dichter John Dryden, die het libretto volstopte met mythologie en fantasie. De muziek is een verlengstuk daarvan en verklankt deze magische wereld. Bij de voltooiing van het werk in 1691 werd
Gehoord: za 29 aug, 15.00 uur / RASA
Henry Purcell
Engeland intussen door een nieuw koningspaar bestuurd: Willem van Oranje (William III) en Maria Stuart. De opera moest daarom een beetje worden aangepast zodat het publiek in de stoere Arthur reflecties zou zien van hun nieuwe vorst. PURCELL: KING ARTHUR La Fenice / Jean Tubéry en Vox Luminis / Lionel Meunier ma 31 aug, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal
@oudemuziek
Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU15 @gerhard muggen Kippenvel in de domkerk. Prachtige voorstelling #fomu15 @Ellen3TUData Prachtig! Le Concert d’Apollon #oudemuziek #fom2015 @agnesnta Music for a while van Purcell door Apollo’s Cabinet met Aldona Bartnik: kippenvel zo mooi #festivaloudemuziek
Welkom in Boughton House. Een speciale tentoonstelling in TivoliVredenburg neemt u mee op reis door de tuinen, de salons en de
@MoenNL AVROTROS zendt 7 concerten live uit vanaf Festival Oude Muziek, op radio en met beeld via webcast! @oudemuziek
FOTO: FRITZ VON DER SCHULENBURG
From Boughton with love
@DerkWie What @VLuminis did with Purcells sentences @oudemuziek festival tonight I do not mind them doing that at my funeral
De keuken van Boughton House
collecties van dit Engelse landhuis. Het originele Tudor-gebouw heeft met zijn façade in Franse stijl zijn reputatie verdiend als het Engelse Versailles. Het huis is eigendom van de 10th Duke of Buccleuch en Queensberry, die het met zijn familie bewoont. Behalve de muziek uit de omvangrijke muziekcollectie uit Boughton House, die u dagelijks tijdens concerten zult horen, laten we u graag kennismaken met de hertog en met de mensen die er dagelijks werken. TENTOONSTELLING EN DOCUMENTAIRE OVER BOUGHTON HOUSE vr 29 aug t/m do 3 sep TivoliVredenburg
@Malgosiafiebig Om 16.15 uur begint het beiaardconcert van Joey Brink (VS) #domtoren #utrecht @JGronden Genoot van een subliem optreden van @VLuminis tijdens festival @ oudemuziek in @TiVre_Utrecht vanavond. #englandmyenglandoudemuziek @JGronden Genoot van een subliem optreden van @VLuminis tijdens festival @ oudemuziek in @TiVre_Utrecht vanavond. #englandmyengland
We’n Band speelt More Water Music op de Oudegracht
Uitzicht van de Domtoren
Workshop shape note singing met Cath Tyler
Foto’s: Marieke Wijntjes
plaatplaats
Naar een andere wereld in één boogstreek
deze cd en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel tegenover de roltrappen in de centrale hal
FOTO: OSCAR VASQUEZ
Amandine Beyer over vioolvirtuoos Nicola Matteis
Violiste Amandine Beyer staat met haar ensemble Gli Incogniti garant voor vlammende concerten en origineel repertoire. Vandaag waagt Beyer zich om 11.00 uur in de Geertekerk aan Engels repertoire, hoewel de wieg van Nicola Matteis, de centrale componist op haar programma, toch echt in Italië stond. Hoe kwam Matteis in Engeland terecht? ‘Als jongeman trok hij door Europa’, vertelt Beyer. ‘In Londen bleef hij hangen, hij zou er nooit meer weggaan. Al snel kende heel muzikaal Londen hem, want hij was als violist echt een sensatie. Volgens oorge-
tuigen kon hij de viool laten zingen als een menselijke stem, maar ook laten klinken als een heel consort. Die laatste omschrijving slaat waarschijnlijk op het gebruik van dubbelgrepen, een fenomeen dat destijds totaal nieuw was in Engeland. ‘Matteis liet de muziekliefhebbers in Londen dus iets totaal nieuws horen. Uit verslagen van tijdgenoten over zijn optredens blijkt bovendien dat men hem een beetje excentriek vond, maar ook fascinerend.’
© The Boughton Times is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2015
Was hij een typisch Italiaanse componist? Beyer: ‘Binnen één boogstreek passeer ik de grens tussen onze wereld en de zijne, een wereld zo assertief in zijn originaliteit. Ik vind het heerlijk om zijn muziek te spelen. Je ziet allerlei invloeden: er zijn duidelijke sporen van traditionele muziek uit de omgeving van Napels, maar ook van Franse dansvormen. Hoe dan ook: ik denk dat hij zowel vanuit Italiaans als vanuit Engels perspectief gezien niet echt in een hokje te plaatsen is. Hij pikte ook in Londen van alles op, je hoort duidelijk Engels aandoende melodieën. Maar die kruidde hij dan flink met Italiaanse sensualiteit. Nicola Matteis, wat voor rare vogel hij ook was, is van grote invloed geweest op de Engelse muziek.’ «
twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek
NICOLA MATTEIS: FALSE CONSONANCES OF MUSICK Gli Incogniti / Amandine Beyer ma 31 aug, 11.00 uur Geertekerk
colofon REDACTIE: Jules van der Leeuw (hoofdredactie), Juliette Dufornee, Susanne Vermeulen, Nicolien van der Veer RECENSIE: Elianne Ardts M.m.v.: Yuri Visser (Historiek.net) VORMGEVING: Esther de Bruijn, Rob Bömer
Bach (fam.): Motetten Vox Luminis & Scorpio Collectief o.l.v. Lionel Meunier Ricercar € 20 normaal € 18 Vriend Op deze prachtige dubbel-cd klinken werken van Johann Bach (1604-1673) en zijn neven Johann Christoph (1642-1703) en Johann Michael (1648-1694). Het zijn geen vrolijke, maar wel bijzonder smaakvolle composities. Het Utrechtse Festivalpubliek is inmiddels vertrouwd met de relaxte warmte van Lionel Meunier en zijn zangers. Of het nu begrafenismotetten, twinkelende kerstmuziek of emotionele motetten zijn, Vox Luminis bereikt altijd haast perfectie. Grandioos! « Meer recensies lezen? Wordt Vriend van het Festival Oude Muziek! Kijk op www.OudeMuziek.nl.
aanwinsten Bij de cd-verkoop in de centrale hal van TivoliVredenburg hebben Raymond (56) en Loes (51) uit Oudewater twee kleine boekjes ontdekt. ‘Het ABC van Oude Muziek hebben we gekocht om iets meer te weten over de muziek die we gaan horen’, vertelt Loes. ‘Maar nog enthousiaster ben ik over het kookboekje Strawberry Leaves and Syllabubs, vol met maffe recepten uit Boughton House, dat prachtige Engelse landhuis. Onze aanwinsten stoppen we in de linnen tas, met daarop ‘Keep Calm and Listen to Early Music’. Een erg leuke slogan.’ «
de bezoeker
Historiek.net Het mysterie van koning Arthur
Martin Lobberoo (29) uit Werkendam speelde orgel, maar stapte over op het klavecimbel. Vandaag bezoekt hij twee fringeconcerten. ‘De Engelse muziek uit de renaissance is misschien niet zo bekend, maar wel prachtig om te horen. Tijdens de concerten luister ik aandachtig naar het klavecimbel. Ik hoop hier nieuwe inspiratie op te doen.’
In stadskasteel Oudaen hebben Olivier (24) en Amber (19) samen geluisterd naar een concert van luitist Diego Leveric. ‘Mijn moeder is musicus, die zit echt in de muziek’, vertelt Olivier. ‘En een uitnodiging voor een gratis concert in de buurt sla ik niet af.’ Amber: ‘Ik kende de klank van de luit nog niet, maar ik ben na dit concert absoluut positief verrast!’
Voor Kamjar Elmi (30) was het fringeconcert van Le Concert d’Apollon ‘een ware ontdekking. Een goede vriend heeft me meegenomen; hij vertelde me wie Marais was en details die je in de muziek kunt ontdekken. Ik vond het verrassend mooi.’ «
Koning Arthur met ridders aan de ronde tafel
‘
Zonder geschiedenis weten we niet wie we zijn. Daarom brengt Historiek.net u dagelijks een relevant verhaal uit de geschiedenis dat goed past bij het concertprogramma van de dag. Zo werpen we een vluchtige blik in de wereld waarin de oude muziek is ontstaan. Vandaag: koning Arthur.
Verhalen over koning Arthur en zijn magnifieke hof waren in de late middeleeuwen mateloos populair. Koningen claimden Arthur als hun voorvader. De ridderromans van Chrétien de Troyes (Lancelot, Ywein, het Verhaal van de Graal) dienden om ideeen te propageren over ridderlijkheid, hoofse liefde en correct gedrag in oorlogstijd. Het hof van Arthur was nuttig. Of koning Arthur ooit heeft bestaan is onduidelijk, maar de verhalen over ‘the once and future king’, die de macht verwierf door een zwaard te trekken uit een steen, zijn ook vandaag nog zeer populair. Zoals wel vaker met mythische historische figuren lijkt elke tijd zijn eigen Arthur te hebben. Het idee van een machtige en edele koning met een formidabel mooi hof zien we voor het eerst in de elfde eeuw, in het verhaal van Culhwch en Olwen uit Wales. Hier is Arthur voor het eerst een koning. Voordien werd hij beschreven als oorlogsleider. Arthur was in de vroege middeleeuwen vermoedelijk een populair volksfiguur. De naam was namelijk populair in verschillende Ierse families met belangen in Brittannië. We kennen vijf zevende-eeuwse personen die de naam droegen. Waren zij vernoemd naar de oorlogsleider? Of was er een Ierse bisschop die grote indruk had gemaakt? Of is een van dit vijftal de historische Arthur? Het is denkbaar dat in de jaren rond 500
n.Chr. een oorlogsleider Arthur de westelijke provincies verdedigde van wat ooit Romeins Brittannië was geweest. Zo wist hij de opmars van de Angelen en de Saksen te stuiten, maar onomstotelijk bewijs ontbreekt. Het mysterie blijft intact, de legende blijft bestaan. «
zo 30 aug, 18.30 uur Tivolivredenburg, Hertz EVEN TALK
Eventalk
Wie bezet(te) het maagdenhuis? Wat is de universiteit? Een publieke instelling? Een bedrijf? Een opleidingsinstituut voor BV Nederland? Een reservoir van menselijke expressievormen, ideeën, verhalen, technieken en erfgoed? Deze vragen kregen urgentie tijdens de bezetting van het Maagdenhuis van de Universiteit van Amsterdam in de hete lente van 2015. In deze Eventalk dringen ze zich opnieuw onontkoombaar aan ons op. BARBARA TITUS Universitair hoofddocent Muziekwetenschap Universiteit Amsterdam voertaal: Nederlands
concertladder maandag 31 augustus 2015
09.00 Festivalcentrum TivoliVredenburg Fototentoonstelling en documentaire, festivalkassa en cd-verkoop 09.00 Piccola Accademia di Montisi Masterclass klavecimbel met Skip Sempé Voertaal: Engels PAUSHUIZE € 12 PASSEPARTOUT 3 DAGEN € 30
09.30 Zomerschool: Katherina Lindekens Restoration-opera Voertaal: Nederlands TIVOLIVREDENBURG, CLUB NINE € 5
10.00 Masterclass Engelse consortmuziek met Laurence Dreyfus UTRECHTS CENTRUM VOOR DE KUNSTEN, MARNIXZAAL € 12
10.00 Workshop barokdans: Pavane & Galliard met Rachel Farr en The Scroll Ensemble UTRECHT CENTRUM VOOR DE KUNSTEN, 0.25
11.00
Gli Incogniti / Amandine Beyer Nicola Matteis: False Consonances of Musick GEERTEKERK € 22 / € 19 / € 10
11.00
Malgosia Fiebig BEIAARDFESTIVAL Purcells King Arthur op beiaard DOMTOREN, FLORA’S HOF GRATIS
11.00
La Foresta Incantata Flute Music in the Court Gardens
FRINGE
STADHUIS * GRATIS
11.00
Hespera Consort Locke, Jenkins e.a.
FRINGE
HET HUIS UTRECHT * GRATIS
12.30 Geoffroy & Alibert Rameau: Concerts et Symphonies à deux clavecins TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL. GRATIS
14.00 Presentatie Masterclass Engelse consortmuziek FRINGE met Laurence Dreyfus
13.00 Pierre Hantaï Out of Handel’s Shadow: klaviersuites van Handel TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 18 / € 16 / € 10
13.00 Handleiding Oude Muziek / Saskia Coolen inclusief concertkaarten, diner en programmaboek
15.00 Tasto Solo Dunstaple and Dufay: Keyes and Musick GEERTEKERK A € 22 / € 19 / € 10
FRINGE
15.30 Rumorum A Journey through France and Italy
FRINGE
15.30 Scaramuccia Vivaldi: New Discoveries
TIVOLIVREDENBURG, HERTZ. GRATIS
RASA. GRATIS
14.00 La Foresta Incantata Flute Music in the Court Gardens
MARNIXZAAL GRATIS
B € 19 / € 16 / € 10
DIVERSE LOCATIES
14.00 Castello Consort Italiaanse Virtuozen
UTRECHTS CENTRUM VOOR DE KUNSTEN,
KUNSTUITLEEN * GRATIS
FRINGE
UNIVERSITEITSMUSEUM * GRATIS
15.30 Sua Dolce Maestà Of War and Love
FRINGE
SONNENBORGH * GRATIS
(Ab) Fab Fringe
(Ab) Fab Fringe
Gedurende het hele Festival Oude Muziek is de Grote Zaal van TivoliVredenburg om 12.30 uur hét podium voor de meest veelbelovende jonge muziekensembles. Dagelijks laten zij tijdens het gratis toegankelijke lunchconcert zien en horen wat ze waard zijn.
Geoffrey speelt al vanaf zijn achtste jaar klavecimbel, studeerde af aan het conservatorium in Parijs en participeert in diverse ensembles. Alibert studeerde in 2010 af aan de befaamde Schola Cantorum Basiliensis in Basel en treedt regelmatig op in Frankrijk en Zwitserland.
Vandaag horen we klavecinisten Clément Geoffroy en Gwennaëlle Alibert met werken van Rameau.
RAMEAU: CONCERTS ET SYMPHONIES À DEUX CLAVECINS Geoffroy & Alibert zo 31 aug, 12.30 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal
17.00 Gabrieli Consort / Paul McCreesh Of a Rose I Sing JACOBIKERK A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10
18.30 Eventalk Spreker: Dr. Barbara Titus. Voertaal: Nederlands TIVOLIVREDENBURG, HERTZ GRATIS
20.00 La Fenice / Jean Tubéry & Vox Luminis / Lionel Meunier Purcell: King Arthur TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL € 36 / € 32 / € 10
22.30 Pluto-Ensemble / Marnix De Cat & Hathor Consort / Romina Lischka Consorts: Tomkins’ Voyces & Viols TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / € 10 * GRATIS = GRATIS KAARTEN AFHALEN IN FESTIVALCENTRUM