Festivalkrant Wiennerisches Diarium 02/09 by Organisatie Oude Muziek

festival oudemuziek utrecht dinsdag 2 september 2014

Wiennerisches Diarium Oorspronkelijke Weense krant, v00r het Weense publiek, sinds 8 augustus 1703

Twee countertenoren in Utrecht

Een bijzondere flirt met een exotische cultuur

foto: Nan Melville

Turcaria 1683

Alex Potter

Een Britse zangstijl en een Spaans timbre In de nok van het megalomane gebouw van glas, staal en beton, TivoliVredenburg, bevindt zich een kleine zaal genaamd Hertz. De tocht naar Hertz toe voert langs onbekende gangen, trappen en liftruimten. Eenmaal in Hertz verdampt de barre wereld. Waar ben ik? Terug in de baarmoeder? Een simpele melodie klinkt, gespeeld op een trombone. Dat is helemaal niet zo simpel: een zeventiende-eeuwse melodie compleet met versieringen, zelfs trillers! Ooit een triller op een trombone gehoord? Catherine Motuz – van het ensemble La Fontaine – speelt met bolle wangen haar partij in een lied van Antonio Caldara. Zanger: de countertenor Alex Potter.

Alex Potter is Brits. Hoewel, eigenlijk weet ik dat niet – waarom zeg ik dat? Dat komt door zijn zangstijl: een kleinzoon kan hij zijn van de befaamde Alfred Deller, die hier in Nederland eind jaren vijftig concerteerde in het Amsterdamse Concertgebouw. lees verder op pagina 2

Uitverkochte concerten Nationaliteiten musici Treinkaartjes > Utrecht Componisten Klavecimbels Festivaldagkranten

3 6 1 8 4 6 1 5 0 0

5 7 9 4 7 0

14 juli 1683. De Ottomaanse grootvizier Kara Mustafa Pascha verschijnt met een leger van 200.000 man en 300 stukken geschut voor de poorten van Wenen, de ingang tot Europa, voor een belegering die wekenlang zou duren. Deze historische gebeurtenis is veelvuldig in de muziek vastgelegd, en dat is vanavond te horen om 20.00 uur in de Grote Zaal, tijdens het concert van Armonico Tributo Austria en Kudsi Erguner en zijn ensemble. Het was niet de eerste keer dat de Turken de Weense bevolking in de tang hielden. De stad ligt op de grens van Europa en was daarom bijzonder kwetsbaar voor aanvallen van het enorme Ottomaanse rijk. Bijzonder genoeg waren het niet de Turken die de gambaspelende Habsburgse keizer Leopold I de meeste angst aanjaagden: hij was banger voor de Fransen. Leopold sloeg dan ook de hulp van Frankrijk af, wat hem bijna de kop kostte. Pas toen de Poolse koning Jan Sobieski in september van dat jaar totaal onverwacht met zijn leger op het toneel verscheen werden de Turken verslagen, een lees verder op pagina 2

Vervolg: Een Britse zangstijl en een Spaans timbre

foto: Susana Vera

Dat werd een schandaal: een man met de stem van een vrouw… De meest droevige passages in liederen van Caccini en Dowland, met ‘authentieke’ trill’s ontlokten

destijds lachsalvo’s. Het publiek verliet demonstratief de zaal. Dat was vijftig jaar geleden, ik was erbij en geneerde me rot. Deller wilde lange tijd niet meer in Holland zingen. Nu staat daar dan dus zijn ‘kleinzoon’: een heerlijk concert met totaal onbekende zeventiende-eeuwse kerkmuziek die even zo goed – zo lijkt het nu – zou kunnen klinken ‘ter verpozing ende vermaecke’. In de avond van dezelfde festivaldag kunnen we genieten van weer een hoge mannenstem: Carlos Mena bij het Ricercar Consort. Deze zanger komt uit Spanje, dat is te horen aan het timbre van zijn stem en de uitspraak van het latijn. Sonoor klinkt het Ricercar Consort – de artistieke ziel van gambist Philippe Pierlot. Compassie, hoor toch hoe Mena een Stabat Mater zingt van Sances. Onvergetelijk. Staande ovatie en toegift! Alleluia. «

Carlos Mena

LA FONTAINE / Alex Potter RICERCAR CONSORT / Carlos Mena z0 31 aug, 15.00 uur en 22.30 uur / TivoliVredenburg

Klaviertijger Naam Petra Somlai Geboren 1981, Hongarije Woonplaats: Nederland/Verenigde Staten Studie: Conservatoria van Boedapest, Birmingham en Den Haag Muzikaal voorbeeld: Iedereen die op mijn pad gekomen is, voornamelijk componisten die me bezig houden en gelukkig maken. Maar ook docenten en vrienden zijn steunpilaren en inspireren me. Trots op: Dat ik een musicus mag zijn, het mooiste beroep dat er is. Ik had me niet meer kunnen wensen.

Vervolg: Turcaria 1683 keerpunt voor het Ottomaanse Rijk. Vanavond in de Grote Zaal gaat het er gelukkig veel gemoedelijker aan toe. De slag om Wenen wordt uitgebeeld door Lorenz Duftschmid en Armonico Tributo Austria met onder andere de suite Turcaria van Fux, en de Battalia van Kerll. Deze muziek vermengt niet zozeer Westerse en Oosterse muziek, maar is meer een uitlaatklep van componisten voor alle oorlogsspanning. Ook het Ottomaanse Rijk is te horen dankzij Kudsi Erguner en zijn ensemble. Erguner, de meester van de traditionele soefi-muziek, speelt werken van Hafiz Post: ‘klassieke’ Ottomaanse muziek. Dit kleurrijke concert wordt een bijzondere flirt met een exotische cultuur. « TURCARIA 1683 Armonico Tributo Austria / Lorenz Duftschmid / Kudsi Erguner & Ensemble di 2 sep, 20.00 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal

@oudemuziek

Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU14 Daan van den Born@DaanvandenBorn Wat is het mooi geworden! #TivoliVredenburg #Utrecht #030 #Festival #Oude #muziek #FOMU14 #music… instagram.com/p/sZtbHxGXKH/ NPO Cultura@NPOcultura Festival @oudemuziek is in volle gang! Kijk vanaf 20:30u naar NPO Cultura voor concertregistraties en meer: ow.ly/ARoZX #FOMU14 Asuka Sumi@asuka_sumi ‘Fabulous Fringe’ = ‘Fabulous’ audiences! Thank you for today’s wonderful time with @SecondaPratica! Tomorrow with @FonsHarmonicus! #FOMU14

KOZELUCH EN SCHUBERT OP FORTEPIANO Petra Somlai di 2 sep 13.00 uur / Lutherse Kerk

The Juilliard School@JuilliardSchool Juilliard Historical Performance at their @oudemuziek sound check! Best of luck! (Photo © Mary Poole) pic.twitter.com/ GARXJjy9T5 Collegium 1704@Collegium1704 “Heavenly blessing” - as they’ve said in @bachtrack - was our Friday opening concert of @oudemuziek. And today we continue with #Caldara

Paulus Rainer praat in de zomerschool over de Weense Kunstkammer. Foto: Susanne Vermeulen

Het avondconcert met Ars Antiqua Austria onder leiding van artist in residence Gunar Letzbor afgelopen zondag.

Ook het Domplein is aangekleed. Foto: JuliĂŤtte Dufornee

Een familiemomentje op Plein 6. Foto: JuliĂŤtte Dufornee

Het publiek luistert ademloos naar het optreden van Cinquecento. Foto: Eelke Bakker

Locatie Utrecht St.-Willibrordkerk

plaatplaats

deze cd’s en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel naast de Festivalkassa op Plein 6

Luther’s wedding day Capella de la Torre Challenge Records / 060891725982 €18 normaal, €16 vriend

n het Utrechtse kerkenaanbod neemt de St.-Willibrord een unieke plaats in. Slechts weinig kerken kennen een zo markant en kleurrijk interieur. Dit ietwat excentriek interieur is net zo bijzonder als de locatie van de kerk zelf. De plaats waar de ‘nieuwe’ St.-Willibrordkerk staat is een speciale: voorheen stond er een logement waar onder anderen Wolfgang Amadeus Mozart en Constantijn Huygens hebben overnacht. De kerk werd

tussen 1876-1877 gebouwd, als vervangend kerkgebouw voor de gelovigen van de Willibrordstatie, die hun voormalig onderkomen aan de Herenstraat ontgroeid waren. Het logement werd gesloopt door aannemer Van Zeeland, die 89.800 gulden kreeg voor de sloop en de bouw. Het gerucht gaat dat hij zoveel claims aan zijn broek kreeg wegens schade aan omliggende huizen, dat hij uiteindelijk failliet is gegaan.

Sober en uitbundig Zo sober als het exterieur van de kerk is, zo kleurrijk en uitbundig is het interieur van de St.-Willibrordkerk. Deze neogotische kruisbasiliek is uniek vanwege zijn korte middenschip en bescheiden zijbeuken. Typerend voor de relatief hoge basiliek zijn de talloze kleurrijke schilderingen, afgewisseld met verschillende houtsnijwerken en glas-in-loodramen waarin het leven van St. Willibrord wordt afgebeeld. Sinds 2013 heeft het kerkgebouw ook een kat, Snowy, die het gebouw – sinds 1976 een Rijksmonument – vrij van muizen moet houden. «

twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek

MUZIEK VOOR KEIZER FERDINAND I Capella de la Torre / Katharina Bäuml Di 2 sept, 15.00 uur / St.-Willibrordkerk

colofon Redactie: Juliëtte Dufornee (hoofdredactie), Nicolien van der Veer, Jules van der Leeuw Recensie: Marijke Ferguson EINDREDACTIE: Susanne Vermeulen Vormgeving: Esther de Bruijn, Rob Bömer

Katharina Bäuml verdiepte zich in de bruiloft van oer-protestant Maarten Luther en maakte een reconstructie van de muziek die geklonken zou kunnen hebben. Het resultaat is een verrassend afwisselende cd waarop vooral de heldere blaasklank en de charmante sopraan Cécile Kempenaers opvallen. Muzikaal én historisch een aanrader.

Schmelzer: La Margarita. Music for the courts of Vienna and Prague Armonico Tributo Austria o.l.v. Lorenz Duftschmid Arcana / Arcana A339 €19 normaal, €17 vriend ‘La Margarita’ is de Spaanse vrouw die keizer Leopold I in 1666 huwde. Het groots gevierde huwelijk en diverse feestelijkheden werden opgeluisterd met muziek van Johann Schmelzer. Armonico Tributo Austria speelt deze gelegenheidsmuziek met verve, maar weet vooral te overtuigen in ‘Die Fechtschule’. «

de bezoeker

Het Beiaardfestival Oude Muziek

Levend erfgoed in Utrecht

Met dit festival-in-een-festival laten we de beiaard veertien keer aan bod komen. Natuurlijk speelt de Utrechtse stadsbeiaardier Fiebig een grote rol, maar ook vooraanstaande collega’s zijn te horen én het aanstormende talent komt aan bod in de beiaardfringe. Deze middag kunt u om 16.00 uur luisteren naar Janno den Engelsman, organist-titularis van de Gertrudiskerk in Bergen op Zoom en stadsbeiaardier van Zierikzee, met een programma met muziek van Seger, Linek, Brixi en Benda. Een vaste concertzaal kennen deze recitals natuurlijk niet, maar de Pandhof aan het Domplein is een uitstekende luisterplek,

Elke dag van 18.00-19.30 uur, €25*. Festivalcentrum TivoliVredenburg De heer De Vries (71) twijfelt of hij zijn ervaringen na het concert van het Amsterdam Corelli Collective wil delen. Uiteindelijk gaat hij overstag. ‘Barok, daar was ik nog geen uitgesproken bewonderaar van. Dit concert sprak me wel aan, vooral dankzij de jonge musici. Die speelden goed, veelbelovend. Persoonlijk vond ik het wel erg veel concerto grosso, iets teveel van hetzelfde. Wat mij betreft hadden ze ook wat meer mogen variëren met bezettingen en soorten muziek. Deze fringeconcerten zijn wel lekker laagdrempelig, ik ben van plan er elke dag eentje te bezoeken. Tsja, ik ben gepensioneerd, dus heb niet zoveel geld, maar wel veel tijd!’ «

* Inclusief hoofdgerecht, een drankje en een kopje koffie toe.

foto: Susanne Vermeulen

Na het fringeconcert van het Amsterdam Corelli Collective staan Femke (42) en Sjoerd (41) nog even na te genieten. ‘Dit was ons eerste concert. Het idee ontstond pas vanochtend, heel spontaan. We wisten nog niet wat we vandaag gingen doen,’ zegt Sjoerd. ‘We zijn verrast door deze jonge, talentvolle musici,’ lacht Femke. ‘Ik ben geen kenner van de barok, thuis luister ik liever naar symfonieën. Maar ik vond dat ze heel gedetailleerd en technisch knap hebben gespeeld. Vooral Händel vond ik mooi, Muffat kende ik nog niet. Als het aan mij ligt, verdienen ze het predicaat fabulous fringe: ik heb dan ook een positieve beoordeling achtergelaten. Als ze zo jong al zo veel kunnen, dat belooft wat voor de toekomst.’

Het is misschien wel het meest gehoorde maar ook minst geziene instrument: de beiaard. Op een dagelijkse basis worden inwoners, dagjesmensen en toeristen van Utrecht verblijd met de klanken van het carillon van de Dom, bespeeld door stadsbeiaardier Malgosia Fiebig. De beiaardcultuur is sinds een paar weken een erkend stuk immaterieel erfgoed, al sinds 2011 is ze aanwezig in het Festival Oude Muziek dankzij het Beiaardfestival Oude Muziek.

net zoals het Festivalcentrum, waar een livestream vanuit de Domtoren te zien zal zijn. En voor wie durft: aanstaande zaterdag kunt u zelfs een kijkje achter de schermen nemen. De rondleiding in de Domtoren biedt dan ook de mogelijkheid om te ‘spieken bij de beiaard’. «

HET BEIAARDFESTIVAL SEGER, LINEK, BRIXI EN BENDA Janno den Engelsman di 2 sep 16.00 uur / Domtoren, Pandhof VIOOLSONATES Malgosia Fiebig wo 3 sep 16.00 uur / Domtoren, Pandhof FUX, CALDARA, BENDA EN SCHMELZER Jan-Geert Heuvelman do 4 sep 16.00 uur / Domtoren, Pandhof KERLL, SCHMELZER EN POGLIETTI Malgosia Fiebig vr 5 sep 16.00 uur / Domtoren, Pandhof KEIZERLIJKE MUZIEK Malgosia Fiebig za 6 sep 11.00 uur / Domtoren, Pandhof BIBER, SCHMELZER EN BACH Bernard Winsemius zo 7 sep 16.00 uur / Domtoren, Pandhof

concertladder

herinneringen aan het FOMU

dinsdag 2 september 2014 9.30 Zomerschool: Arjan de Koomen UITVERKOCHT De Habsburgse keizers / voertaal: Nederlands 10.00 Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa, cd-verkoop, live streaming, fringeconcerten en meer! 10.00 Kunstkammer In coproductie met Kunsthistorisches Museum, Wenen TivoliVredenburg, Cloud Nine GRATIS 10.00 - 12.00 Workshop barokdans I: passepied UITVERKOCHT Met Rachel Farr en The Scroll Ensemble 10.00 - 14.30 Juilliard Masterclass met Gonzalo Ruiz (hobo) & Cynthia Roberts (viool) Utrechts Centrum voor de Kunsten, Marnixzaal € 5 11.00 Ensemble Masques / Olivier Fortin Schmelzer: kamermuziek TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10 11.00 Trio ‘Cordes et vents’ FRINGE Stamitz, Kleinknecht, Schmitt Stadhuis GRATIS kaarten afhalen bij Festivalkassa 11.00 Divertimenti Consort FRINGE Fasch & Telemann Centraal Museum, Tuinzaal GRATIS 11.00 Ensemble Trença FRINGE Landini, Paolo, Andrea y Lorenzo da Firenze KuuB GRATIS kaarten afhalen bij Festivalkassa 12.30 Les Rencontres Baroques de Montfrin FABULOUS FRINGE De tempel en de wens: Cifra, Mazzocchi, Bucolic e.a. TivoliVredenburg, Grote Zaal GRATIS 13.00 Klaviertijgers: Petra Somlai Koželuch en Schubert op fortepiano Lutherse Kerk A € 18 / € 16 / € 10 B € 16 / € 14 / € 10 13.00 Handleiding Oude Muziek / Saskia Coolen UITVERKOCHT 13.30 Rondleiding TivoliVredenburg UITVERKOCHT 14.00 Amourette FRINGE Ayery & melancholy: Ward, Jenkins, Simpson e.a. Universiteitsmuseum, Orangerie GRATIS kaarten bij Festivalkassa 14.00 Rinnovatori FRINGE Het zijn natuurlijk Italianen: Corelli, Geminiani, Stradella e.a. TivoliVredenburg, Plein 5 GRATIS

14.00 Presentatie Juilliard Masterclass FRINGE met Gonzalo Ruiz (hobo) en Cynthia Roberts (viool) Utrechts Centrum voor de Kunsten, Marnixzaal GRATIS 15.00 Capella de la Torre / Katharina Bäuml Muziek voor keizer Ferdinand I St.-Willibrordkerk € 22 / € 19 / € 10 15.00 Capriccio Stravagante/ Skip Sempé & Profeti della Quinta/ Elam Rotem Muziek in de Kunstkammer TivoliVredenburg, Cloud Nine € 22 / € 19 / € 10 15.30 Ensemble Arts Libres FABULOUS FRINGE Bourbon vs. Habsburg: Marais, Rameau, Forqueray e.a. TivoliVredenburg, Hertz GRATIS 15.30 Il Canarino Ensemble FRINGE Platti, Bach & Boismortier RASA GRATIS 15.30 Lanthier & Borisova FRINGE Händel, C.P.E. Bach, Scarlatti op hobo en klavecimbel Zuylenspiegel GRATIS kaarten afhalen bij Festivalkassa 16.00 Janno den Engelsman BEIAARDFESTIVAL Seger, Linek, Brixi en Benda op beiaard Domtoren, Pandhof GRATIS 16.30 Film: Der Golem, wie er in die Welt kam (1920) UITVERKOCHT 17.00 Cappella Mariana Praga Magna Pieterskerk A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10 17.00 Les Cornets Noirs / Johannes Strobl Leopold I: Keizer en componist Jacobikerk A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10 18.00 Wien Cuisine TivoliVredenburg, Festivalcentrum € 25 19.30 - 20.00 Festivaljournaal AVROTROS / Radio 4 Festivalcentrum, Plein 5 GRATIS 20.00 Armonico Tributo / Lorentz Duftschmid & Kudsi Erguner Ensemble / Kudsi Erguner Turcaria 1683 TivoliVredenburg, Grote Zaal € 36 / € 32 / € 10 22.30 Collegium 1704 / Václav Luks Salon 1723 TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10

Het mag ook anders

Krijn Koetsveld (1952) is als artistiek leider van het Nieuw Bach Ensemble al geruime tijd vaste bezoeker van het Festival Oude Muziek in Utrecht. Terugdenkend aan eerdere edities is hem vooral een roerige muziekvoorstelling bijgebleven, waarin de muziek werd gecombineerd met dans. Maar welk ensemble dat nou was…? ‘Het moet zeker enkele jaren geleden zijn geweest. Het concert werd pas echt memorabel toen dans en oude muziek met elkaar werden gecombineerd. Zo werd het een fantastische voorstelling, ook al was de belichting niet optimaal. Het schemerde, maar de muziek kon ik goed volgen.’ ‘Maar op een gegeven moment ging het publiek zich roeren [vanwege de duisternis, red.] en later zelfs roepen. De spelers en zangers gingen onverstoorbaar door, maar de spanning was om te snijden. De geesten scheidden zich: mag je oude muziek wel zo “aankleden”? Of moet je trouw blijven aan de klassieke uitvoering? Ik luisterde met open mond, je zag immers niks.’ ‘Mensen liepen weg, licht stampvoetend, maar de meesten bleven. Na afloop wisselden directeur Xavier en ik in twee woorden uit waar het om gaat: een kwalitatief fantastisch programma wat het oudemuziekpubliek deed realiseren dat het anders mag, kan of zelfs moet. Tot mijn schande ben ik vergeten hoe het ensemble heet of heette. Ik weet alleen nog dat het Frans was…’ «