Globo 59: Inzicht = uitzicht op een betere toekomst (dossier educatie) by Oxfam België/Belgique

KWARTAALBLAD VAN OXFAM-SOLIDARITEIT - SEPTEMBER 2017 - NUMMER 59 Verantw. Uitg.: Stefaan Declercq, Vier-Windenstraat 60 - 1080 Brussel

gras kweken in de woestijn? > Pagina 6

Dossier educatie

INZICHT = uitzicht

op een betere toekomst

Niets te verbergen?

"We merken dat het klimaat verandert"

Betalen multinationals hun eerlijke deel aan belastingen?

In Laos bereiden mensen zich voor op mogelijke catastrofes. Rampenplannen en herstelgeiten helpen daarbij.

> Pagina 3

> Pagina 12-13

coverstory Het meisje op de foto, een leerlinge van het Koninklijk Atheneum Schaarbeek, leeft zich in in de rol van een Boliviaanse boer. Ze verdedigt haar rechten op een fictieve top over de klimaatverandering. Want educatie en inlevingsvermogen zijn de eerste stappen naar een betere wereld.

INHOUD 3

blikvangers

DE VRA AG

dossier INZICHT = UITZICHT OP EEN BETERE TOEKOMST

> Leer meer vanaf pagina 7

Voorwoord

• Heb jij iets te verbergen? De festivalgangers vragen deze zomer meer fiscale transparantie van multinationals • Zo heb jij mee het leven van melkboerinnen in Bittou (Burkina Faso) veranderd • In Jemen richt een zware cholera-epidemie ravage aan, en dat terwijl er al oorlog en een groot voedseltekort is

Hoe doe je veevoer groeien in de woestijn?

Gewapend voor de toekomst • • •

k heb altijd al de neiging gehad om rechtvaardigheid na te streven. Maar het was pas na mijn studies, toen ik 9 maanden naar Ecuador trok om er te werken in ontwikkelingsprojecten, dat ik wakker geschud werd. Ik moest echt met armoede geconfronteerd worden om te begrijpen dat ik niet gelukkig kan zijn terwijl anderen het minder goed hebben dan ik, zonder daar iets aan te doen. Ik voelde toen ook: educatie is een heel belangrijke sleutel. We moeten mensen informeren en sensibiliseren. Om de wereld te veranderen, moeten we ons kritisch denken ontwikkelen en mensen laten begrijpen hoe problemen samenhangen in de wereld. In ontwikkelingslanden, maar net zo goed bij ons. Pas wanneer je inzicht krijgt in een probleem, kan je je gaan afvragen wat de oplossing is en hoe we daartoe komen. Weet jij bijvoorbeeld wat de klimaatverandering te maken heeft met de manier waarop we consumeren? En welke gevolgen de productie van een smartphone heeft op gewone mensen in Congo? Om meer inzicht te krijgen in die problemen, nodigt Oxfam-Solidariteit al 25 jaar bezoekers uit in inleefateliers: klassen jongeren met hun geëngageerde leerkrachten, maar ook groepen volwassenen. Ze doen er aan educatie en self-empowerment. Het is een aangename, creatieve manier om de wereld beter te begrijpen, om kritisch te zijn en om ons te engageren. Waarom we dat doen? Als we het kritisch denken niet blijven aanwakkeren (ook in de rijke, geïndustrialiseerde landen), als we niet overal de solidariteit blijven stimuleren en druk blijven uitvoeren op de politiek, dan verandert er niets. Een hele beweging van mensen die achter dezelfde ideeën staan, kan grote politieke druk uitoefenen en de maatschappij langzaam maar zeker duurzamer maken. Waar je ook woont: hoe meer je leert hoe de wereld in elkaar zit, hoe steviger je in je schoenen staat en hoe bewuster je keuzes kan maken. Educatie maakt ons sterker. Het is een steunpilaar in alles wat Oxfam doet. In België, maar ook in de landen waar we samenwerken met partnerorganisaties. Empowerment is een belangrijk deel van de strategie van Oxfam om armoede te bestrijden. We wisselen kennis uit met mensen en partnerorganisaties in andere landen, waarmee ze kunnen werken aan hun toekomst. Onze westerse maatschappij is daarbij niet per se het referentiemodel voor andere landen en werelddelen. We vertrekken vanuit de mensen en bouwen samen een visie op. Het is niet genoeg om mensen in armoede tijdelijke hulp te geven en hen dan aan hun lot over te laten. Het volstaat niet om mensen alleen maar te wijzen op de niet zo fraaie gevolgen van de klimaatverandering en globalisering. We gaan voor oplossingen, want die zijn er. En we gaan er samen voor. Want educatie is een sterk wapen om de wereld te veranderen. Emma Krug, medewerkster educatie bij Oxfam-Solidariteit

Leren verandert levens: van gezond eten tot startups steunen Solidariteit in de aardrijkskundeles Ongelijkheid begint op de schoolbanken

zuidgeluid

vrijwilliger in de kijker

tweedehands

1,2,3,actie

Zoals veel Aziatische landen wordt Laos regelmatig getroffen door natuurrampen. Maar we kunnen de chaos die volgt op overstromingen, landverschuivingen en andere rampen beperken. “We hebben met ons dorpscomité een rampenplan opgesteld”, vertelt meneer Sivilay uit Sisaath. “Ik voel me nu veiliger.”

Guy kent Oxfam Trailwalker al van bij het begin. Voor de tiende editie van deze solidaire wandeltocht van 100 kilometer is hij weer trouw op post als vrijwilliger.

Kom je de Fairphone testen in een Oxfamtweedehandswinkel?

Tijd voor actie! Wat wil jij doen voor een betere wereld?

Globo

Driemaandelijks tijdschrift nr. 59 • Derde kwartaal 2017 Vier-Windenstraat 60, 1080 Brussel • België Tel.: +32 (0)2 501 67 00 • Fax: +32 (0)2 511 89 19 • www.oxfamsol.be Je uitschrijven of gratis abonneren op Globo? Mail naar globo@oxfamsol.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Stefaan Declercq • REDACTIE EN EINDREDACTIE: Esther Favre-Félix, Julien Lepeer, Leen Speetjens, Thea Swierstra, Lieve Van den Bulck • COÖRDINATIE: Lieve Van den Bulck • Werkten mee: Tineke Schatteman, Emma Krug, Floor Overbeeke • Opmaak: José Mangano • Fotografie: Tineke D’haese Art. 4 Wet 8.12.92 – Min. Besluit 18. 03. 93. Oxfam-Solidariteit vzw, Vier-Windenstraat 60, 1080 Brussel, beheert een geautomatiseerd adressenbestand voor de relatie met haar donors en sympathisanten. Uw gegevens komen daarin terecht. U heeft het recht uw gegevens op te vragen en te laten wijzigen. Richt uw schriftelijke aanvraag aan: Oxfam Schenkersbestand, Vier-Windenstraat 60, 1080 Brussel. Oxfam-Solidariteit is geregistreerd onder nummer 000500836 bij het Rijksregister van de Commissie voor de Bescherming van de private levenssfeer. De opinies en commentaren van personen en partnerorganisaties in dit tijdschrift weerspiegelen niet noodzakelijk de standpunten van Oxfam-Solidariteit. Niets uit deze Globo mag overgenomen of gekopieerd worden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. Deze Globo wordt gedrukt op gerecycleerd papier, Cyclus Print 90 gr.

Geverifieerd milieuzorgsysteem Maatschappelijke zetel: Vier-Windenstraat 60, B-1080 Brussel Reg. Nr BE-BXL-000021

globo • SEPTEMBER 2017

Tekst: Esther Favre-Félix, Julien Lepeer, Leen Speetjens, Thea Swierstra, Lieve Van den Bulck

Wie betaalt hoeveel belastingen? Hoe kunnen we zeker weten dat multinationals eerlijk belastingen betalen? Dat ze hun geld niet verbergen in belastingparadijzen? Het antwoord ligt voor de hand: fiscale transparantie.

iemand die met plezier belastingen betaalt. Nochtans weet iedereen dat het geld wordt ingezet om een brede waaier van openbare en sociale diensten te vrijwaren. Denk maar aan het onderwijs, de gezondheidszorg, de werkloosheidsuitkeringen… Kortom, al onze sociale vangnetten worden ermee gefinancierd. Omdat niemand graag een deel van zijn inkomsten afstaat, heeft de overheid een hele reeks wetten ingevoerd. Zo ziet een werknemer minstens 45 tot 50 % van zijn loon naar de gemeenschap vloeien. Het is dan ook niet meer dan logisch dat ook multinationals, die elk jaar miljarden euro’s winst maken, hun duit in het collectieve zakje doen.

Kleine cadeautjes en achterpoortjes Volgens de wet moeten grote ondernemingen 33,99% belastingen op hun winst betalen, hoewel er in de nieuwe budgettaire akkoorden sprake is van een tariefdaling naar 25% tegen 2020. Maar dat is allemaal theorie. Overal ter wereld doen landen er alles aan om multinationals aan te trekken. Dat leidt ertoe dat die ondernemingen soms minder dan 1% belastingen betalen op een winst die in de miljarden loopt. Bovendien maken grote bedrijven in honderden gevallen handig gebruik

Meer dan 5.000 festivalgangers schaarden zich deze zomer achter de vraag voor fiscale transparantie. van alle wettelijke mogelijkheden om een minimum aan belastingen te betalen. In juli heeft Oxfam een rapport gepubliceerd over de fiscale praktijken van RB (zie kader hieronder), de onderneming die Vanish, Dettol en Durex op de markt brengt. Het rapport toont aan dat de multinational vestigingen heeft opgericht in die landen waar de fiscale voordelen het grootst zijn. Zo is RB erin geslaagd de fiscale wetten te omzeilen. Die volledig legale praktijk is nochtans nefast voor iedereen: heel wat landen en hun inwoners blijven namelijk verstoken van belastinginkomsten waarmee het socialezekerheidsstelsel kan worden uitgebouwd. In het verslag kon Oxfam niet dieper

Vertrouw Vanish, vergeet belastingen Uit een recent Oxfam-rapport blijkt dat de Britse multinational RB miljoenen euro's belastingen heeft ontweken. RB (bekend van de merken Vanish, Calgon en Durex) heeft bijvoorbeeld 3 regionale vestigingen geopend in landen waar de aanslagvoet zeer voordelig was: Nederland, Dubai en

Singapore. Zo vermijdt RB dat het belastingen moet betalen in andere landen, zoals België. Wereldwijd is RB er zo in geslaagd om in drie jaar tijd 200 miljoen euro aan belastingen te ontwijken. In België alleen al gaat het om 25 miljoen euro. Zelfs RB heeft toegegeven dat de fiscale wetgeving strenger moet.

ingaan op alle details, omdat ondernemingen heel wat financiële gegevens geheim houden. Hoe kunnen we dan weten welke activiteiten een onderneming in een bepaald land werkelijk ontplooit? Hoeveel belastingen een bedrijf werkelijk betaalt? En of er ook geld naar belastingparadijzen wordt versluisd?

CBCR, wat? Onlangs heeft het Europees Parlement een nieuwe richtlijn goedgekeurd die de fiscale transparantie moet bevorderen. Die richtlijn is country-bycountry reporting (CBCR) gedoopt en houdt een openbare rapportageverplichting per land in. Met CBCR wil het Europees Parlement ondernemingen verplichten om al hun activiteiten, hun omzet en hun belastingaanslagen openbaar te maken, en dat voor elk land waar ze actief zijn. Toch is ook deze maatregel niet perfect: grote ondernemingen zullen

Fiscale transparantie is maar een eerste stap altijd wel achterpoortjes weten te vinden als hun belangen op het spel staan. Maar hoe het ook zij, dit is alvast een stap in de goede richting, al moet de Europese Commissie de maatregel in september nog haar fiat

geven voor deze maatregel. "De bal ligt nu in het kamp van de lidstaten van de Europese Unie", benadrukt Johan Langerock, beleidsmedewerker fiscale rechtvaardigheid bij Oxfam. "Aan hen om de hervormingen niet tegen te houden. Anders blijft het fiscale systeem op maat van de belangen van het kapitaal gesneden en blijft het de burgers blijven benadelen. Ondanks schandalen zoals LuxLeaks en de Panama Papers lijken veel beleidsmakers de multinationals nog altijd te bevoordelen tegenover de burgers of de kleine en middelgrote ondernemingen."

Samen voor fiscale transparantie Daarom wil Oxfam mee de druk opvoeren om de politieke verantwoordelijken eindelijk tot actie te doen overgaan. Op Les Ardentes, Dranouter, de Gentse Feesten, Pukkelpop en La Fête des Solidarités konden festivalgangers op de foto gaan (zie foto) en laten zien dat zij niets te verbergen hebben. Ze ondertekenden ook een petitie gericht aan premier Charles Michel en aan minister van Economie Kris Peeters. Met de petitie eisen ze dat België inspanningen levert om de fiscale transparantie te bevorderen. TEKEN JIJ OOK DE PETITIE? www.oxfamsol.be/nl/vraag-meerfiscale-transparantie

8 vs. 3,5 miljoen

100 miljard euro

5.000 mensen

De 8 rijksten ter wereld bezitten evenveel als de 3,5 miljoen armsten van onze planeet

Met het bedrag dat de ontwikkelingslanden mislopen als gevolg van de belastingontwijking zouden 124 miljoen kinderen onderwijs kunnen volgen

Op de zomerfestivals hebben meer dan 5.000 mensen de druk op de Belgische overheid opgevoerd aan de stand van Oxfam

SEPTEMBER 2017 • globo

Ook Senegal loopt in Oxfam-kleding

xfam-Solidariteit werkt hiervoor samen met Oxfam Groot-Brittannië. Kleding uit beide landen gaat naar Frip Ethique, een bedrijf in de sociale economie van Oxfam in Senegal. Zo krijgt kleding die de winkels in Europa niet meer verkocht krijgen, toch nog een tweede leven. “Het gaat om kleding die bij ons niet meer in de mode, maar wel nog waardevol is. Daarvoor zijn we steeds op zoek naar nieuwe bestemmingen. Om er zeker van te zijn dat de kleding goed terechtkomt, werken we samen met Frip Ethique”, zegt Franck Kerckhof van de tweedehandsafdeling

van Oxfam. Vanuit België is in juni een eerste container verstuurd.

Bh’s populair De verkoop van tweedehandskleding uit Europa vormt geen concurrentie voor plaatselijke producenten. De kledingindustrie is er amper bestaande. Vooral bh’s zijn er erg gewild. Die zijn moeilijk te maken en er zijn maar weinig landen in Afrika waar ze geproduceerd worden. Bij Frip Ethique werken veertig mensen, voornamelijk vrouwen. Zij sorteren en verkopen de kleding door aan kleinere handelaars. In ruil krijgen ze een correct loon, een stabiele job, gezondheidszorg en pensioenopbouw. De winst gaat naar het bestrijden van armoede in het land. Oxfam-Solidariteit onderzoekt of we zo ook in Burkina Faso, Ghana, Uruguay en Chili kunnen samenwerken met de lokale bevolking.

©Oxfam Burkina Faso

Oxfam-Solidariteit verkoopt sinds deze zomer niet alleen tweedehands kleding in haar winkels in België, maar ook in Senegal.

Met de opbrengst van de Oxfam-crowdfunding hebben de melkboerinnnen in Burkina Faso nieuwe machines gekocht.

Melk uit Burkina Faso Dankzij de crowdfunding van Oxfam hebben twee minimelkerijen in Burkina Faso nieuwe machines.

n juni van vorig jaar heeft OxfamSolidariteit een allereerste crowdfunding georganiseerd. Die werd een groot succes. Halfweg de actie was het streefbedrag voor de melkerij in Bittou al gehaald. Het geld dat na die datum bijeengebracht werd, ging naar een tweede mini-melkerij in Fada. Melkboerin Tongoudé Diallo reageert: “Tot voor kort verloren we veel tijd en geld, door het gebrek aan materiaal. Nu kan onze mini-melkerij meer melk verwerken en betere kwaliteit leveren. Zelf verdiende ik gemiddeld 25.000 CFCA (38 euro, red.) per maand. Dat is nu verdubbeld, en soms zelfs meer.”

Oneerlijke concurrentie ©Rachel Manns/Oxfam

De melkboerinnen in Bittou hebben een machine gekocht om melk te pasteuriseren, een koelkast op zonne-energie, melkverpakkingen

Vooral bh's zijn erg gewild in Frip Ethique, een sociale-economiebedrijf van Oxfam in Senegal.

en veevoer. De melkboerinnen in Fada kochten melkverpakkingen, veevoer, een grote diepvries en een koelkast om honderden liters melk in te bewaren. Door de kwaliteit van hun lokale melk te verbeteren, kunnen de boerinnen concurreren met de goedkope geïmporteerde poedermelk in Burkina Faso. Want in Europa produceren de boeren te veel melk, en de overschotten worden geëxporteerd als melkpoeder en verkocht aan een heel lage prijs. De melkboeren in Burkina Faso kunnen deze oneerlijke concurrentie niet aan. Maar ook in België kunnen kleine melkboeren niet concurreren met de dumpingprijzen van de industriële bedrijven. Daarom hebben Belgische en Burkinese boeren de handen in elkaar geslagen, met steun van Oxfam. De Belgische boeren hebben het Fairebel-label, het eerlijke melkmerk, op de markt gebracht. Samen met de Burkinese melkboeren hebben ze vorig jaar ook een Fairefaso-label ontwikkeld voor kwaliteitsvolle merk in Burkina Faso.

“Dankzij de nieuwe machines is mijn maandloon verdubbeld”

“Ik hoop dat ik op een dag weer bij jullie mag zijn” Gedwongen migranten vinden in Europa gelukkig een veilig onderkomen, maar krijgen weinig mogelijkheden om zich te herenigen met gezinsleden.

igranten, waaronder ook vluchtelingen, raken op hun reis vaak gescheiden van hun familie. Kinderen worden gescheiden van hun ouders en grootouders, broers van hun zussen,

globo • SEPTEMBER 2017

partners moeten elk hun eigen weg gaan, en de banden met de grotere familie gaan verloren. De voorbije maanden heeft Oxfam mensen geïnterviewd die gestrand zijn in Griekenland. We vroegen hen om hun ervaringen tijdens hun gevaarlijke reis en de scheiding met hun familie te delen. Abdul Alfagar Ahmadi was een van de mensen die een brief schreef. “Veel groeten aan mijn vrouw Zahra Ahmadi en mijn lieve zoon Mohamad Taha Jan, die nu in de Duitse stad Hamburg zijn. Ik hoop

dat jullie allebei in goede gezondheid zijn en veel levenslust hebben. Ik hoop dat ik op een dag weer naast jullie mag staan en dat we ooit opnieuw samenleven. Moge God jullie beschermen.”

Recht op gezinsleven Over hoeveel mensen gaat het? In 2015 staken bijna 1 miljoen mensen de Egeïsche Zee (tussen Turkije en Griekenland) over. Uit een bevraging van begin 2016 in Griekenland bleek dat 44% van de Syriërs en 20% van de

Afghanen er aankwam in de hoop om zich te herenigen met familieleden in Europa. Maar er zijn geen veilige routes voor gezinshereniging, en daarom maken migranten gebruik van mensensmokkelaars. Oxfam roept de Griekse overheid en de andere EU-lidstaten op om dringend hun plicht uit te voeren en tegemoet te komen aan het recht van elk mens op een gezinsleven. > oxfamsol.be/migratie

Jemenieten vechten tegen cholera In Jemen woedt sinds 2015 een zware oorlog. En nu krijgt het land ook te maken met een ernstige voedselcrisis en een cholera-epidemie.

Oxfam en Consortium 12-12 zamelen sinds maart geld in tegen de honger in Zuid-Soedan, Somalië, Nigeria en Jemen.

Oorlog en honger De economie van Jemen ligt door de oorlog helemaal plat. Huizen en een groot deel van de infrastructuur zijn vernietigd. Voor een groot aantal mensen in Jemen is er geen gezondheidszorg of water meer beschikbaar. De prijzen van levensmiddelen blijven stijgen, en een groot aantal van de armste mensen heeft geen enkele bron van inkomsten meer. 60% van de bevolking lijdt aan honger en ondervoeding. 7 miljoen mensen worden bedreigd door hongersnood. Voor het conflict begon, voerde Jemen 90% van zijn voedsel in. Maar die bevoorrading wordt sterk gehinderd doordat het geweld blijft aanhouden. In oktober 2016 slaagde Jemen er slechts in om 40% van de noodzakelijke levensmiddelen te importeren.

Ergste epidemie ooit Daar bovenop komt nu een choleraepidemie. “Voor veel mensen die al

©Gabeez/Oxfam

e 27 miljoen inwoners van Jemen zitten in een van de ernstigste humanitaire crises ter wereld. Sinds 2015 is er een bloedig conflict tussen aan de ene kant een coalitie van de Golfstaten (onder leiding van SaoediArabië) en de regering van Jemen en aan de andere kant de Houthi’s of Ansar Allah-beweging. Door het geweld zijn meer dan 50.000 mensen gedood of gewond geraakt. Meer dan 3 miljoen mensen hebben hun huis moeten ontvluchten. Bijna 19 miljoen mensen (dat is 70% van de totale bevolking) hebben noodhulp nodig.

In actie tegen hongersnood

Khulood heeft acute diarree, en zijn grootmoeder heeft hem voor verzorging naar Sanaa, de hoofdstad van Jemen, gebracht. verzwakt zijn door de oorlog en de honger, is de cholera de fatale klap”, zegt Nigel Timmins, humanitair directeur van Oxfam. Sinds het begin van de cholera-epidemie in Jemen zijn vermoedelijk meer dan 360.000 mensen besmet, op amper 3 maanden tijd. Dat is nu al het grootste

“Voor velen betekent de cholera de fatale klap” aantal cholera-gevallen per jaar ooit genoteerd. En het regenseizoen (van juli tot september) heeft het risico op een snelle verspreiding van de ziekte nog verhoogd. Sinds eind april zijn naar schatting 2.000 mensen in Jemen overleden aan cholera. De ziekte is nochtans makkelijk te behandelen en eenvoudig te voorkomen. “We moeten schoon water en deftig sanitair tot bij de mensen krijgen, en simpele dingen zoals zeep, om cholera te vermijden. Voor het ogenblik hebben 15 miljoen mensen geen proper water

of toiletten.” Oxfam heeft sinds juli 2015 (kort na het begin van de oorlog) meer dan 1 miljoen mensen geholpen. We leveren drinkwater en sanitair, ook in zones die door de oorlog moeilijk toegankelijk zijn. Daar leveren we water met tankwagens en helpen we om waterverdelingssystemen en latrines te repareren.

In actie tegen cholera Om de cholera-epidemie mee te bestrijden, heeft Oxfam al 472.000 mensen in 4 provincies in Jemen geholpen, samen met andere internationale ngo’s. We leveren drinkwater, filters en bidons aan de mensen, we bouwen toiletten en organiseren sensibiliseringscampagnes over hygiëne. We geven ook cash geld aan kwetsbare gezinnen, zodat ze eten kunnen kopen. We helpen veeboeren om hun dieren te verzorgen. We organiseren cashfor-workprogramma's; zo creëren we (tijdelijke) jobs, waarmee mensen geld kunnen verdienen voor hun gezin. Zo komt hopelijk het einde van deze humanitaire crisis eens in zicht.

Oxfam heeft intussen aan meer dan 2 miljoen mensen humanitaire hulp geboden… …met eten: • We verdelen eten, maar ook keukengerei, zaaigoed, landbouw- en vissersgereedschap. • We helpen mensen om vee aan te kopen of een klein handeltje op te starten. • We geven in bepaalde gevallen geld om eten te kopen. …met water & goede hygiëne: • We verdelen drinkwater en zuiveren besmet water. • We graven waterputten en herstellen ze. • We bouwen en renoveren toiletten en douches. • We verdelen hygiënepakketten en promoten goede hygiëne. …met bescherming: • We zorgen ervoor dat mensen in nood een veilige plek vinden en de hulp krijgen waar ze recht op hebben. • We sporen de meest kwetsbare mensen op (bv. ouderen of vrouwen). • We bieden bijzondere bijstand aan vrouwen die het slachtoffer zijn geworden van seksueel geweld of uitbuiting. De noden zijn enorm: 30 miljoen mensen zijn getroffen door de crisis in deze 4 landen. Jij kan echt een verschil maken met een gift op BE37 0000 0000 28 28 (mededeling 1258). www.oxfamsol.be/hongersnood

Waarom fairtrade koffie belangrijk blijft Fan van fairtrade koffie? Als je op zaterdag 14 oktober een lege koffieverpakking meebrengt naar de Oxfam-Wereldwinkel, krijg je een gratis pakje van 250 g.

offie uit de Oxfam-wereldwinkel komt rechtstreeks van een van de 16 koffiecoöperaties waar Oxfam mee samenwerkt in 10 landen. Via de eerlijke handel gaan ze een langetermijnrelatie aan met ons, de kopers, en daardoor hebben de boeren zicht op een vaste omzet. Het laat hen toe om te groeien en te investeren. Koop je fairtrade, dan help je de koffieboeren om hun teelt

duurzamer te maken én te diversifiëren. Door ook andere gewassen te telen zijn ze minder afhankelijk van de verkoop van koffie. Fairtrade helpt boeren om als groep steviger in hun schoenen te staan wanneer er op de internationale markt onderhandeld moet worden. Over de verkoopprijs van de koffie bijvoorbeeld. Koffieboeren krijgen te maken met de gevolgen van de klimaatverandering. Die veroorzaakt overstromingen, droogtes en bepaalde koffieziektes. Oxfam-Wereldwinkels gaat samen met de producenten op zoek naar mogelijkheden om het hoofd te bieden aan deze veranderingen. In Honduras schakelen de coöperaties bijvoorbeeld over op biologische teelt, nadat een koffieschimmel in de regio

veel gewassen heeft verwoest.

10.000 vrijwilligers Wanneer je iets koopt in de OxfamWereldwinkel, help je niet alleen koffieboeren en hun coöperatie vooruit. Je ondersteunt meteen ook een hele beweging van mensen in België. Meer dan 10.000 enthousiaste vrijwilligers engageren zich voor Oxfam-Wereldwinkels, volledig belangeloos. Hun doel? Eerlijke handelsregels voor alle boeren hoog op de agenda zetten. > Zin in een fairtrade bakje troost? Ruil dan op 14 oktober je lege pakje koffie in in een Oxfam-Wereldwinkel. www.oxfamwereldwinkels.be/ weekvandefairtrade

SEPTEMBER 2017 • globo

DE VRAAG

Hoe doe je veevoer groeien in de woestijn?

Zonder aarde

Met zonnepanelen

IN HET MIDDEN VAN DE ALGERIJNSE WOESTIJN slagen vluchtelingen uit de Westelijke Sahara erin om gerst te kweken, ondanks de droogte en de hitte. Die gerst hebben ze nodig om hun vee te voeren. De oplossing? Hydrocultuur: een methode waarmee je planten kan kweken zonder aarde, met de wortels in een mix van water en voedingstoffen.

ZONNEPANELEN LEVEREN DE ENERGIE OM TE KWEKEN MET HYDROCULTUUR. Met een minimale hoeveelheid water (10% minder dan bij teelt in aarde) kweek je in de bakken gerstkiemen, de basis voor veevoer. De oogst? 60 kilo veevoer per dag per kweekeenheid. Dat is genoeg eten voor 20 dieren van ongeveer 7 families.

Veevoer tegen ondervoeding DUIZENDEN SAHRAWI WONEN AL MEER DAN 40 JAAR IN VLUCHTELINGENKAMPEN in Algerije. Ze wonen midden in de woestijn, en kunnen daardoor moeilijk aan handel of landbouw doen. Het is de reden waarom er al decennialang voornamelijk droge voeding van het Wereldvoedselprogramma op tafel komt: rijst, bloem, granen, soja… 25% van de Sahrawi heeft problemen met ondervoeding. Maar door hydrocultuur te gebruiken, wordt vee houden makkelijker en kunnen de Sahrawi melk en vlees produceren voor hun gemeenschap. Dat is een welkome aanvulling op hun dieet van vooral droge voeding. Dit Oxfam-programma werd mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van het Wereldvoedselprogramma.

Zit jij met een brandende vraag over wat Oxfam doet? 6

globo • SEPTEMBER 2017

Blijf er niet mee zitten: stel je vraag via GLOBO, Vier-Windenstraat 60, 1080 Brussel of stuur een mailtje naar globo@oxfamsol.be. Je vraag kan ingekort of niet opgenomen worden bij plaatsgebrek.

Heb je de kans om bij te leren? Dan heb je een sterk wapen in handen tegen armoede en ongelijkheid.

Dossier educatie

INZICHT=uitzicht

op een betere toekomst Wie de kans krijgt om bij te leren, heeft het beste wapen tegen armoede en ongelijkheid in handen. Van kleine kinderen tot leergierige volwassenen. Van de schoolbanken over inleefateliers tot workshops voor professionals. Met educatie kunnen we ons eigen leven én dat van anderen beter maken.

Inhoud: • Leren verandert levens: van gezond eten tot startups steunen • Solidariteit in de aardrijkskundeles • Ongelijkheid begint op de schoolbanken

Met medewerking van: Emma Krug, Tineke Schatteman, Floor Overbeeke Teksten: Leen Speetjens, Thea Swierstra, Lieve Van den Bulck Foto's: Tineke D'haese/OXFAM

SEPTEMBER 2017 • globo

Dossier educatie

Leren verandert levens: van gezond eten tot startups steunen gezonder is om tomaten rauw te eten dan gekookt”, verduidelijkt Hakim. Wat nog aan bod komt: hoe je gezond eet en welke voedingsgroepen er zijn. “We leggen dat uit in woorden die ze kunnen begrijpen”, vertelt juf Lehdia. “Eten dat je helpt om te groeien (proteïnes), eten dat je energie geeft (koolhydraten) en eten dat helpt om je te beschermen (vitamines).” De kinderen nemen hun nieuwe kennis mee naar huis, waar ze hun ouders mogen helpen bij het koken. En dát is de kern van de zaak: “Een school kan begrip opbouwen, maar ze kan ook onbegrip helpen wegnemen”, legt schooldirecteur Ghalia Mafud uit. “Deze infosessies zijn praktisch, en kinderen zullen er thuis over praten in hun familie.” Zo kunnen de gezinnen de grootst mogelijke voedingswaarde halen uit het beperkte eten dat er beschikbaar is. © Patterick Wiggers /Oxfam

Non-profitsector in Laos

Met spelletjes leren kinderen in een Sahrawi-vluchtelingenkamp wat gezonde voeding is.

Zonder kennis voel je je vaak hulpeloos, en is het moeilijk om jezelf te verdedigen. Maar mét kennis bezit je macht: de macht om je eigen toekomst – én die van anderen – beter te maken.

uf Lehdia houdt een plastic aardappel in de lucht. “Wat is dit?”, vraagt ze. “Een aardappel!”, zegt een twintigtal kinderen – allemaal 7 of 8 jaar oud – in koor. “En wat is een aardappel?” “Een groente!”, roept de klas uit. “Zijn jullie zeker? Is het geen fruit?”, probeert Lehdia. “Nee-ee!”, gillen de kinderen. De plastic aardappel gaat terug in de zak met groenten, bij de plastic tomaat, paprika, druiven, ui, appel en komkommer. De kinderen applaudisseren enthousiast, klaar voor het volgende spelletje. De 7-jarige Dagne krijgt een blinddoek om en moet raden welk stuk plastic fruit ze in haar handen krijgt. Ze krijgt aanwijzingen van haar klasgenootjes: “het is groen!”, en “je eet het in een salade!” en slaagt er zo in om de komkommer herkennen. Dat 7-en 8-jarige kinderen nog de basics over groenten en fruit moeten leren, is niet zo bijzonder in Ausserd, in de Sahrawi-vluchtelingenkampen in de Algerijnse woestijn. Het klimaat is er heet en droog, en het voedingspatroon van de Sahrawi-vluchtelingen is niet echt gevarieerd. Ze moeten vooral leven van

globo • SEPTEMBER 2017

droge voeding uit noodhulppakketten en onregelmatige leveringen van vers fruit en groenten (onder andere van Oxfam). Kinderen én volwassenen krijgen er weinig verse vitaminen op hun bord. Dat komt omdat de Sahrawi meer dan 40 jaar geleden verdreven werden uit hun oorspronkelijke gebied, de Westelijke Sahara, en nog altijd in tijdelijke vluchtelingenkampen leven. “Eten gebeurt in onze gemeenschap vaak volgens een ontregeld patroon”, vertelt Hakim Bakar, Oxfam-medewerker in de Sahrawi-vluchtelingenkampen. “We koken met wat beschikbaar is en soms zijn er dagen dat we maar uit een voedselgroep eten. Daardoor zijn er problemen met de voedingsbalans bij onze bevolking, in het bijzonder ijzertekorten. En we hebben gemerkt dat mensen vitamines gaan kopen bij de apotheek, in plaats van hun eetgewoonten proberen te veranderen.”

11.000 kilometer verder zijn het volwassenen die op de schoolbanken zitten, en ze luisteren aandachtig naar een expert die komt vertellen over de wetgeving voor burgerorganisaties. Ze werken – betaald of vrijwillig – voor een van de 40 onafhankelijke ontwikkelingsorganisaties uit Laos, en de banken staan opgesteld in het Learning House for Development in de hoofdstad Vientiane. Het Learning House for Development (LHD) is een

Lokale ngo’s in Laos zijn vaak nog zeer jong. Ze kunnen een duwtje in de rug gebruiken organisatie die tientallen sociale start-ups met elkaar in contact brengt en versterkt: van een ngo voor kinderen met een handicap en een organisatie voor koffieboeren tot een ngo voor biodiversiteit.

“Een school kan begrip opbouwen, maar ze kan ook onbegrip helpen wegnemen” Daarom kregen in totaal 692 kinderen op 5 scholen in Ausserd infosessies over voedingsleer. Het doel: ervoor zorgen dat de kinderen weten hoe verse groenten en fruit eruitzien en hoe je die zo gezond mogelijk klaarmaakt. “Ze hebben bijvoorbeeld geleerd dat het

Waarom we het niet zelf doen DE TIJD DAT ONTWIKKELINGSORGANISATIES DACHTEN DAT ZE HET ALLEMAAL BETER WISTEN, IS DEFINITIEF VOORBIJ – EN GELUKKIG MAAR. Oxfam werkt altijd samen met lokale organisaties en netwerken, in meer dan 90 landen. De programma’s die Oxfam mee financiert en uitvoert, zijn gebaseerd op wat mensen echt nodig hebben en waar ze zelf van dromen. We helpen mensen om hun eigen rechten op te eisen, altijd en overal.

Kofi Annan

Paulo Freire

Oud-secretaris-generaal van de Verenigde Naties

Braziliaans onderwijshervormer

“Kennis is macht. Informatie bevrijdt je. Onderwijs is het uitgangspunt om vooruitgang te boeken in elke maatschappij en in elk gezin.”

“Onderwijs is vrijheid.”

Dossier educatie

Vietnamese arbeiders op een bijeenkomst van Oxfam-partner CDI in Hanoi, waar ze info kregen over hun rechten. In het Learning House zelf kunnen ze kantoorruimte van LHD gebruiken en workshops volgen over financieel management, wetgeving, communicatie, netwerken… Waar je ook gaat in de vele gangen van het Learning House: er hangt kennis in de lucht. De overheid in Laos vertoont sinds enkele jaren meer openheid voor burgerinitiatieven. Non-profitorganisaties zijn verspreid over het land en zijn vaak nog zeer jong. Ze kunnen dus zeker een duwtje in de rug gebruiken om sterker te worden, zodat ze meer en beter kunnen werken aan de ontwikkeling van Laos, op het vlak van onder meer gezondheidszorg, landbouw, milieu en werknemersrechten.

De arbeiders in Vietnam kennen vaak hun rechten niet, en daardoor kunnen ze makkelijker uitgebuit worden “Voor 2010 was het middenveld erg versplinterd in Laos”, vertelt LHD-medewerker Khouanfa Siriphone. “Iedereen deed een beetje zijn eigen ding. Nu is er LHD, een zelfstandige organisatie, met 11 werknemers en een eigen, centraal kantoor. De overheid vraagt zich af wat wij op lange termijn van plan zijn. Ze moeten wennen aan ons werk.” Oxfam-Solidariteit heeft LHD daarom 3 jaar lang

geholpen om zich optimaal te organiseren en zich te positioneren als dé organisatie die ontwikkelingsorganisaties, overheid en andere partners verbindt. Zo kan de Laotiaanse non-profitsector steeds meer op eigen benen staan.

Kennis = steviger in je schoenen

Kennis opdoen en zo je eigen leven (en dat van anderen) beter maken: dat is een efficiënte manier om te werken aan een betere toekomst voor iedereen. Als mensen de macht in handen krijgen om hun eigen rechten op te eisen, dan kunnen ze definitief ontsnappen uit de armoede. Dat gebeurt bijvoorbeeld in Vietnam. Daar heeft Oxfam-partner Centre for Development and Integration (CDI) bijeenkomsten georganiseerd van rechtenstudenten en arbeiders uit de industriële regio’s in Hanoi. De studenten gaven de arbeiders informatie over hun rechten. Want veel arbeiders komen van het platteland naar de stad in de hoop op een beter leven, maar ze kennen vaak hun rechten niet. Daardoor kunnen ze gemakkelijker uitgebuit worden. Of in Quetzaltenango, in Guatemala, waar inheemse, vrouwelijke activisten meegedaan hebben aan een vorming van Oxfampartner AMES over IAO-conventie nummer 169. Die internationale conventie gaat over de rechten van inheemse volkeren, die vaak gediscrimineerd worden ten opzichte van de niet-inheemse bevolking. Ook in Guatemala. De overheid doet er

niet genoeg om geweld tegen (vaak inheemse) vrouwen te ontmoedigen en aan te pakken. Er worden te weinig juridische stappen gezet en er is geen budget. Met kennis over de conventie hebben de activistes een wapen in handen om op te komen voor zichzelf en voor andere vrouwen. Want kennis is macht, die je helpt om je toekomst zelf in handen te nemen.

Strategie tegen armoede Oxfam-partners maken mensen sterker, zodat ze hun rechten kunnen uitoefenen. “Dat is een essentieel element in de strategie van Oxfam”, vertelt Floor Overbeeke, Oxfamdirectrice Programma’s & Beleidsbeïnvloeding. “Onze aanpak houdt in dat we organisaties uit het middenveld, netwerken en officiële instellingen ondersteunen. Wanneer zij hun capaciteit kunnen ontwikkelen, is dat een belangrijk resultaat.” Goed bestuur is daarbij een prioriteit. “Dan gaat het over transparantie, participatie, rekenschap afleggen en wetten opvolgen. Goed bestuur is ook garanderen dat organisaties in het middenveld hun rechten goed kennen, want zo kunnen ze die verdedigen ten aanzien van verantwoordelijken, leiders en de privésector.”

Nelson Mandela

Malala Yousafzai

Voormalig anti-apartheidsstrijder

Won de Nobelprijs voor de Vrede

“Onderwijs is het sterkste wapen dat je kunt gebruiken om de wereld te veranderen.”

“De taliban kunnen onze pennen en boeken afnemen, maar ze kunnen er niet voor zorgen dat onze hersenen stoppen met nadenken.”

SEPTEMBER 2017 • globo

Dossier educatie

Solidariteit in de aardrijkskundeles “Wanneer ze beseffen dat je zelf een klein verschil kunt maken, is dat al heel wat.” Of hoe leerkracht MariaAnna haar leerlingen verder doet kijken dan hun eigen straat.

ver de grenzen heen kijken, dat zit al langer in het bloed van leerkracht Maria-Anna Wirix (25) uit Maasmechelen. Toen ze zelf nog op de schoolbanken zat, moest ze een project opzetten voor een goed doel. Ze koos voor Oxfam en verkocht fairtrade chocolade om mensen kennis te laten maken met eerlijke handel. De opbrengst van haar project schonk ze aan Oxfamontwikkelingsprojecten. Maria-Anna verruimde haar blik op de wereld nog meer. Tijdens haar lerarenopleiding bezocht ze een inleefatelier bij Oxfam, waar je al doende veel bijleert over globalisering, duurzame consumptie en de klimaatverandering. En belangrijker: over wat die fenomenen betekenen voor gewone mensen, overal ter wereld. “Ik was daardoor enorm van mijn sokken geblazen”, herinnert Maria-Anna zich. Zó van haar sokken geblazen dat ze voor haar eindwerk zelf een inleefatelier uitdacht voor de stad Hasselt. Vorig jaar ging Maria-Anna nog een stapje verder en ging ze voor haar stage 3 maanden lesgeven in Kabwe, een vroegere mijnstad in Zambia. “Kabwe heeft de tweede grootste sloppenwijk in Sub-Sahara-Afrika”, vertelt Maria-Anna. “Op de school waar ik lesgaf, zaten veel straatkinderen en arme kinderen. De leerlingen waren het gewend om stil te zitten, te luisteren en te noteren. Maar ik geef heel anders les, met veel meer interactie. Ik probeerde hen aan te zetten om te durven samenzitten en discussiëren.” Terug in België blijft Maria-Anna leerlingen aanzetten om zelf na denken over de wereld. “Ik heb het voorbije jaar lessen aardrijkskunde en natuurwetenschappen gegeven in het eerste en tweede middelbaar. Dat zijn heel dankbare vakken. De lessen gaan over landbouw en industrie, en je kan heel veel linken maken met internationale thema’s. We vergelijken de klimaatsoorten die er in de wereld zijn en praten over waar welke gewassen groeien. Dat kan je linken aan de actualiteit, bijvoorbeeld aan de grote periodes van droogte die nu plaatsvinden.”

Hagel in Haspengouw

Maria-Anna vindt het belangrijk om haar leerlingen te laten nadenken over internationale problemen. Waarom? “Soms mogen de leerlingen zelf kiezen aan welk thema ze werken in de klas. De meesten

Klimaat in de klas

Leerkracht Maria-Anna Wirix (25): “Ik praat met de leerlingen over moessonregens of over El Niño, en over de invloed die ze hebben op mensen en op de landbouw.” kiezen voor een thema dicht bij hun leefwereld, omdat ze dat al kennen. We hadden het bijvoorbeeld eens over de hagelstormen in de Haspengouw-streek. De leerlingen zijn verbaasd en geïnteresseerd wanneer je hen uitlegt dat zoiets ook elders in de wereld gebeurt. Dan kan ik vertellen over moessonregens of over weerfenomeen El Niño, en de invloed die ze hebben op mensen en op de landbouw. Ik vind het belangrijk dat leerlingen verder leren kijken dan hun eigen straat en gemeente. En nog belangrijker: dat ze stilstaan bij de vraag ‘Hoe kan ik zelf een klein verschil maken?’ Als ze die gedachte kunnen meenemen, dan vind ik dat al heel wat.”

Michelle Obama

Mary J. Blige

Ex-First Lady van de Verenigde Staten

Zangeres en producer

“Het enige dat mensen je niet kunnen afpakken, is je onderwijs. En het is de investering waard.”

10 globo • SEPTEMBER 2017

De Oxfam-inleefateliers WIL JIJ JE OOK VAN JE SOKKEN LATEN BLAZEN? En net als Maria-Anna interessante feiten bijleren over de klimaatverandering, of over de producten die jij consumeert? Kom dan met je collega’s, je vereniging of je klas naar de Oxfam-inleefateliers. Dat inleven mag je letterlijk nemen: je stapt in de wereld van een Boliviaanse klimaatactivist, een Congolese mijnbouwer of katoenarbeider in India. > www.oxfamsol.be/inleefateliers

“Ik wou dat ik eerder geweten had dat onderwijs de sleutel is. Nu lees ik boeken en kijk ik naar documentaires. Ik zie dat je door kennis vooruit komt.”

Dossier educatie

Ongelijkheid start op de schoolbanken Wat als je ouders weinig geld hebben en je niet naar school kan? Of naar een slechte school moet gaan? Ongelijkheid en onderwijs gaan nog steeds hand in hand. Jyoti en Thailla eisen hun rechten op, met resultaat.

ndia, Bada Lewa. Een groep kinderen zit onder een grote boom. “Nu het zomer is, moeten de ventilators in de klassen nagekeken worden”, zegt de 12-jarige Jyoti Devi. Jyoti is voorzitster van de Bal Panchayat - de leerlingenraad. In de raad zetelen onder meer een minister van Onderwijs, een minister van Properheid, een minister van Maaltijden en een schatbewaarder. Oxfam-partner Samarth Foundation organiseert vormingen voor deze kinderen. Zo worden ze mondiger en zijn ze beter op de hoogte van hun rechten.

“Waarom is Anjali niet op school?”

Jyoti’s school ligt in Bada Lewa, een dorp in de Indiase staat Uttar Pradesh. Haar (publieke) school maakt deel uit van de 8% scholen in India die voldoet aan de normen van de Right to Education Act (zie kader). Er is nog veel werk aan de winkel voordat de nieuwe wet zijn weg vindt naar alle scholen. Maar de statistieken liegen er nu al niet om: 199 miljoen kinderen in India (cijfers 2015) gaan naar school en studeren. Een typische week in Jyoti’s school begint met een activiteit die tracking genoemd wordt. De leerlingenraad gaat in het dorp op zoek naar de kinderen die niet op school zijn. Ze confronteren de ouders en zoeken mee naar oplossingen. Tijdens een van de trackings spreekt Jyoti een oude man aan. “Dadaji (grootvader, red.), waarom is Anjali niet op school?” Na een kleine discussie stuurt de man zijn kleindochter van 7 naar school. Die aanpak werkt goed, want de dorpelingen kennen de kinderen en hun ouders. “In het dorp zou niemand me serieus nemen, omdat ze mij niet kennen”, vertelt Vinay Kumar van de Samarth Foundation. Sinds de start van het tracking-programma is de aanwezigheidsgraad gestegen met 40%.

STUDENTEN IN BRAZILIË Thailla (18) woont in arme buurt van de Braziliaanse grootstad São Paulo. Ze is lid van een studentenbeweging. In 2015 zat ze in het laatste jaar van de middelbare school. Dat volgde ze in een openbare school. De infrastructuur was er ronduit erbarmelijk. “In mijn school is het plafond van een klaslokaal naar beneden gevallen. Sommige leerkrachten kwamen daarna nooit meer opdagen”, vertelt Thailla. “De school had niet eens tafels om aan te zitten.”

Jyoti Devi, 12 jaar oud, is voorzitster van de leerlingenraad. In Bada Lewa, India, doen de kinderen mee aan een programma om zoveel mogelijk leeftijdsgenoten op school te krijgen. Ondanks recente verbeteringen is Brazilië een van de meest ongelijke landen te wereld. Dat is nergens zo duidelijk als in het onderwijs. Kinderen van arme gezinnen gaan naar openbare scholen, waar de kwaliteit van het onderwijs slechter is, en de toekomstperspectieven dus ook. Rijke kinderen gaan naar privéscholen met een betere infrastructuur. Zij kunnen later naar de universiteit gaan en een goedbetaalde job vinden

sluiten. Ze nam deel aan sit-ins, organiseerde open lessen en onderhandelde met de schooldirectie. Nadat studenten 200 scholen bezetten, gaf de overheid het plan op en hield ze de scholen open. Sommige scholen werden gerenoveerd.

“Omdat wij de scholen bezet hebben, heeft de overheid haar plannen opgegeven. Onze stem werd gehoord”

SIT-INS TEGEN OVERHEID In 2015 protesteerde Thailla tegen de plannen van de overheid om 94 scholen, inclusief de hare, te

Schoolplicht in India De Right to Education Act in India is in werking sinds 1 april 2010. De wet legt de schoolplicht voor kinderen tot 14 jaar vast en bepaalt dat onderwijs gratis moet zijn. De wet bevat gedetailleerde richtlijnen over de ontwikkeling van leerprogramma’s en de opleiding van leerkrachten. Ze benadrukt het belang van kindvriendelijk onderwijs in een veilige omgeving.

“Omdat wij geprotesteerd hebben, heeft de overheid haar plannen opgegeven. Onze stem werd gehoord. Dat is heel belangrijk voor ons.” Nu strijdt Thailla tegen een nieuwe drastische onderwijshervorming (PEC 241), die de publieke uitgaven voor onderwijs de komende 20 jaar wil bevriezen. De mogelijke impact is enorm, maar Thailla is strijdvaardiger dan ooit. “De studentenbeweging leerde me dat ik goed onderwijs kan hebben, zolang ik mijn rechten opeis. Ik ben een Braziliaanse burger en ik ben jong. Ik heb recht op goed onderwijs.”

Benjamin Franklin

Rihanna

Founding father van de Verenigde Staten

Zangeres en winnares van de Harvard Humanitarian Award 2017

“Investeren in kennis is de beste rente.”

“We zijn allemaal mensen, en we willen allemaal gewoon een kans. Een kans op een leven, een kans op onderwijs. Een kans op een toekomst, dus.”

SEPTEMBER 2017 • globo 11

Via een herstelfonds krijgen Laotianen die getroffen zijn door een ramp kleine dieren (zoals een geit) in bruikleen. Zij verzorgen het dier thuis tot het lammeren krijgt, en die gaan dan naar een nieuw gezin. Zo krijgen veel gezinnen opnieuw een bron van inkomsten.

Geiten en een plan tegen rampen “In veel opzichten hebben Armoede en ongelijkheid bepalen veel. Ze maken dat woningen niet stevig we het beter dan onze genoeg zijn, dat boerderijen zich in ouders. Maar we merken risicozones bevinden of dat mensen dat het klimaat verandert.” geen spaargeld hebben of toegang tot De inwoners van Laos de juiste informatie. Vaak zijn er ook krijgen regelmatig af te weinig of geen strategieën om het land rekenen met rampen, van voor te bereiden op een mogelijke ramp en wordt de bevolking niet betrokken overstromingen over orkanen tot landverschui- bij de besluitvorming. vingen. Maar we kunnen Kwetsbare zones de impact wel beperken. In Laos leeft 23% van de bevolking

aos is een klein, minder bekend land in het zuiden van Azië. De majestueuze Mekongrivier is er nooit ver weg, maar natuurrampen helaas ook niet. De voorbije 10 jaar hebben natuurrampen wereldwijd 4 miljard mensen getroffen, en 3,7 miljard slachtoffers woonden in Azië. De verklaring is te vinden in de vele rivierbekkens, overstromingsgebieden en andere geografisch kwetsbare zones in de regio, en in de grote bevolkingsdichtheid in de risicozones. Ook in Laos. Rampen brengen niet noodzakelijk onheil met zich mee. Een extreem natuurfenomeen leidt pas tot een echte ramp als de getroffen landen al kwetsbaar zijn en niet de middelen hebben om zich te beschermen.

12 globo • SEPTEMBER 2017

Oxfam-partner Lao Women's Union. “Overstromingen en de orkanen zijn de grootste dreiging”, zegt Siphay, die twee kinderen heeft. “De mensen hebben dan geen dak meer boven hun hoofd, en ze moeten het doen zonder eten en water. Hun velden zijn verwoest. Voor ons is dat een zware klap. Maar we kunnen alleen maar proberen om de schade achteraf te repareren.”

Extremer weer

onder de armoedegrens. De impact van “In veel opzichten hebben we het natuurlijke fenomenen laat zich bij hen beter dan onze ouders”, vindt meneer Sengchan (46). Hij woont met zijn het sterkst voelen. Zij doen er ook het gezin in Sisaath, en de voorbije 15 jaar langst over om zich weer te herstellen hebben ze het dorp zien veranderen, na een ramp. ten goede. Er is een asfaltweg aangelegd, en het dorp heeft nu ook elektriciteit en stromend water. Maar elke keer na een ramp terug rechtkrabbelen, wordt steeds moeilijker. De klimaatverandering heeft nieuwe weerfenomenen met zich meegebracht, extreem en onvoorspelbaar. Die hebben een Een groot deel van de Laotianen staat impact op de oogst en de manier machteloos tegenover rampen. Als van leven in dit landelijke dorp. “We je niet anders kan dan wonen in een merken dat het weer verandert. Ik overstromingsgebied, dan krijg je ben vooral bang voor overstromingen, elk jaar weer af te rekenen met de aardverschuivingen, periodes van gevolgen van de moessonregens. droogte en orkanen.” Een van die kwetsbare zones bevindt Door de klimaatverandering komen zich in het district Feuang, waar extreme weerfenomenen niet alleen Siphay woont. Ze is directrice van

“Overstromingen en orkanen vormen de grootste bedreiging”

steeds meer voor, ze worden ook intenser en onvoorspelbaarder. Dat betekent dat mensen die het sowieso al niet makkelijk hebben, steeds meer rampen op hun dak krijgen. Daarom moeten we er alles aan doen om de mensen weerbaarder te maken.

Goed voorbereid

Eén methode om de schade van orkanen of overstromingen te beperken, heeft haar nut al meer dan bewezen: DRR, of Disaster Risk Reduction.

"We hebben een luidspreker om de mensen bij een ramp te waarschuwen" Met die methode pakken we samen de onderliggende oorzaken aan die maken dat mensen kwetsbaar zijn voor extreem weer. DRR, dat is vóór alles: huizen bouwen die beter bestand zijn tegen de stormwind en noodweer, en dijken en afwateringskanalen bouwen tegen overstromingen. Maar het gaat verder: voor DRRprogramma’s wordt rechtstreeks samengewerkt met de betrokken gemeenschappen, zodat die zich beter bewust worden van de risico’s die ze

Teksten : Esther Favre-Félix

zuidgeluid

Vrouwen en rampen: een ongelijk verhaal Mannen en vrouwen worden vaak op een andere manier getroffen door rampen. Hoe komt dat? Mannen en vrouwen krijgen in de samenleving andere rollen en worden vaak ongelijk behandeld. De kans dat vrouwen en meisjes leren zwemmen, is bijvoorbeeld kleiner. Dat betekent meteen ook dat hun kans op overleven kleiner is bij overstromingen.

Oxfam-partner in Laos: MLSW

De kans dat vrouwen thuis zijn op het moment van een ramp, is ook groter. Dat betekent een groter risico bij een aardbeving of een grondverschuiving. Na de tsunami in Zuidoost-Azië (in 2004) bleek uit een Oxfam-studie dat vrouwen en meisjes meer dan 70% van de slachtoffers uitmaakten in veel dorpen in de provincie Atjeh (Indonesië), en in bepaalde regio’s van India. En in 1991, na de doortocht van een cycloon in Bangladesh, bestond 90% van de slachtoffers uit vrouwen. Ook in Laos lopen vrouwen meer gevaar bij natuurrampen. Ze zijn vaak minder goed geïnformeerd en worden minder betrokken bij besluiten in de gemeenschap. Ze hebben minder toegang tot de noodzakelijke middelen en basisvoorzieningen. Daarom betrekken we vrouwen en vrouwenorganisaties zo goed mogelijk bij de DRR-projecten in Laos. We zien er vooral op toe dat vrouwen goed vertegenwoordigd zijn in de werkgroepen en dat er rekening wordt gehouden met hun inbreng.

Wie ? Het departement Sociale Zaken van het Laotiaanse ministerie van Werk (Laotian Ministry of Labor and Social Welfare). Wat ? Het departement Sociale Zaken coördineert de rampenplannen van Laos op nationaal niveau. Het LMSW verspreidt adviezen en controleert of de plannen voor Disaster Risk Reduction (zie p.10) uitgevoerd worden op lokaal niveau. Het departement doet provincies en districten good practices uitwisselen.

Laos

Laos wordt bestuurd door één enkele, communistische partij. De meeste Laotianen leven van de landbouw en de veeteelt. Die twee activiteiten zijn wel erg kwetsbaar voor extreem weer en rampen, vooral in het jaarlijkse moessonseizoen: overstromingen, orkanen, landverschuivingen. CHINA VIETNAM

MYANMAR

LAOS Vientiane

THAILAND

Zuid-Chinese Zee

CAMBODJA

lopen. Een aantal gemeenschappen in Laos stelt bijvoorbeeld hun eigen actieplan op voor de volgende ramp, of zet een alarmsysteem op om iedereen te waarschuwen bij een ramp. Zo blijft de schade minimaal. Siphay vertelt over haar eigen gemeenschap: “We hebben nu een luidspreker waarmee we alarmberichten omroepen, voor en tijdens een ramp. Zo zijn we beter voorbereid. Samen met Oxfam en het districtscomité (dat verantwoordelijk is voor dit DRR-programma, red.) hebben we rampsituaties gesimuleerd en vormingen georganiseerd voor de mensen. We hebben samen een rampenplan uitgetekend voor de volgende noodtoestand.” Oxfam begeleidt sinds 2010 DRRprojecten in Laos. Die projecten helpen de lokale overheden om ook op nationaal niveau DRR-strategieën te implementeren. Maar DRR is een werk van lange adem, omdat het belangrijk is dat alle mensen in risicozones weten wat te doen om de schade bij een ramp te beperken. Daarom werkt Oxfam nu samen met het Laotiaanse ministerie

van Tewerkstelling en Sociale Zaken. Samen organiseren we DRRvormingen voor regeringsleden, we richten comités op in de districten en in de dorpen, we wisselen good practices uit... De districtcomités geven op hun beurt vorming aan de leden van dorpscomités en van plaatselijke organisaties, zoals de Lao Women’s Union.

M. Sivilay, Sasaath: "We hebben in het dorp een rampenplan ingevoerd"

Een van de leden van zo’n dorpscomité is meneer Sivilay uit Sisaath. “Het districtscomité heeft ons informatie gegeven over dit DRRproject. Toen hebben we ons eigen dorpscomité opgericht, zodat we ons dorp beter kunnen voorbereid op rampen. We discussiëren er ook over de klimaatverandering.” Sisaath heeft intussen ook een eigen rampenbestrijdingsplan. “De mensen

in het dorp zetten bij een rampenalarm nu bijvoorbeeld hun bezittingen, rijst en zaaigoed op de bovenverdieping of op een andere veilige plek. Zo vermijden we dat alles verloren gaat bij overstromingen. Ik leid een zekerder bestaan sinds we dat plan hebben ingevoerd”, besluit meneer Sivilay.

Geiten om door te geven

Een ander cruciaal aspect van dit DRR-programma in Laos bestaat erin de betrokken gemeenschappen in staat te stellen om hun manier van leven aan te passen aan de klimaatverandering. Ze schakelen bijvoorbeeld over op nieuwe types zaaigoed, die sterker zijn. Of ze zoeken naar meerdere bronnen van inkomsten via de zogenaamde herstelfondsen. Die geven tijdelijke steun aan de armste mensen, die getroffen zijn door een ramp. Van zo’n fonds kan je zaaigoed krijgen, maar je kan ook kleine dieren in bruikleen krijgen. Leen je met je gezin een paar geiten, dan verzorg je die tot ze lammeren werpen. De kleine geitjes gaan dan naar een ander gezin dat ze verzorgt tot ze lammeren, en zo gaat het door.

Die steun komt goed te pas, ziet Siphay: “De mensen die getroffen zijn door de laatste ramp zijn goed geholpen met de herstelfondsen. Ze bezitten nu heel wat geiten, en

“Sinds het plan er is, leid ik een zekerder bestaan” via het dorpscomité kunnen ze die schenken aan andere gezinnen. Dit is een duurzaam project.” De gezinnen kunnen zo ook een nieuwe bron van inkomsten aanboren: “Ze kunnen een paar geiten verkopen en met dat geld groenten of andere spullen kopen”, legt meneer Sivilay uit. De komende jaren blijft Oxfam dit DRR-project verder uitbouwen in Laos, met de financiële steun van de Europese Unie. “De rampenplannen, de plaatselijke comités, de luidsprekers en alarmsystemen, de herstelfondsen met de geiten… Dat alles zorgt ervoor dat de mensen zich veiliger en gelukkiger voelen”, besluit Siphay.

205 miljoen

47%

23%

Elk jaar worden gemiddeld 205 miljoen mensen getroffen door rampen door extreem weer

In de laatste tien jaar waren overstromingen goed voor 47% van alle rampen die verband hielden met het klimaat

Van de bevolking van Laos leeft onder de armoedegrens

SEPTEMBER 2017 • globo 13

vrijwilliger in de kijker

De Oxfam Trailwalker vierde in augustus haar tiende verjaardag. Guy was daar elk jaar bij. Eerst als wandelaar, daarna als vrijwilliger. En daar wil hij het niet bij laten.

“Oxfam heeft in 2008 de Oxfam T rail gelance walker erd. Om dat van een beetje g ik ekke uitdagin ge ik een v n houd, was an de e ersten om te z egg meedoe en: “Ik ga n.” Ik ko m oorspro nkelijk u it d streek e n ik heb e in mijn jeugd v eel Venen g in de Hoge ewande ld. Daarom heb ik o o k meegeh olpen o m het parcour s uit te tekenen .”

met kilometer samen “Ik heb de 100 kten aa m gelegd. We mijn vrienden af à 70 delingen van 60 regelmatig wan kilozeiden we: “100 kilometer, dus was de pocket.” Het meter? Dat is in eldig. w ge nacht was heel warm en de jn zi halen we met Die herinnering oge lmatig op. De H vieren nog rege magisch.” Venen zijn echt

“Sinds 2 01 elektric 3 hebben we e iteit te in en volle dig team st gang. W om de e kome alleren, en dat na is hele we ekend s l op vrijdag sam een hele vooru itam en en b merken rengen op dat h en door. Zelfs het andere et een g tof, we vrijwillig oede plo hangen ers zeer go eg is. H ed aan et is ec ht elkaar.”

14 globo • SEPTEMBER 2017

“Mijn sp ecialite it is ele teit. Daa ktriciro vrijwillig m ben ik in 200 9 er Oxfam T geworden voo r railwalk er. Ik he de orga lp bij nisatie v an evenem ent, ond het er ande door ge re ner leren. In atoren te insta l2009 en 2010 de dat alle en, van ed ik af 2 met Ma hamado 011 samen u (recht foto), d s op at ging a l beter samen.”

Ook vrijwilliger worden? Kijk op: www.oxfamsol.be/vrijwilligerswerk

s binnen die kwamen er team 16 20 in st om ers. Daardoor “Bij de aank elkaars schoud op n te ch zo n oor ze over uitgeput steu te kijken, waard d on gr de ar na atste vergaten ze om foto). Op het la ie (z n de el ik ru st ssing zoeken en een klein paaltje ardoor een oplo da e w en st oe moment m rder gemaakt.” paaltje zichtbaa t he e w en bb he

Waar vind je een Oxfamtweedehandswinkel? Vlaanderen

ANTWERPEN: Lange Koepoortstraat 49A, 2000 Antwerpen • 03 707 11 61 • di t/m za: 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers ANTWERPEN: Quellinstraat 28 , 2000 Antwerpen • 03 227 44 82 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop ANTWERPEN: Brederodestraat 27, 2018 Antwerpen • 03 238 24 60 • di t/m vr: 10-18u, za 10-17u • Oxfam Boutique: kleding, brocante, boeken BRUGGE: Leopold II-laan 19, 8000 Brugge • 050 31 04 51 • di t/m za: 10-17u30 • kleding, brocante, boeken, computers GENK : Vennestraat 147, 3600 Genk • 089 30 42 69 • di/t/m za: 10-18 • kleding, boeken, brocante, computers GENT: Sint-Amandstraat 16, 9000 Gent • 09 233 42 13 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop GENT: Bij Sint-Jacobs 12, 9000 Gent • 09 223 13 53 • wo t/m za: 10-18u, zo: 10-13u • Oxfam Boutique: kleding, brocante GENT: Steendam 73, 9000 Gent • 09 224 02 80 • di t/m za 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers HASSELT: Dorpsstraat 21, 3500 Hasselt • 011 21 50 11 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop KNOKKE-HEIST: Elizabetlaan 141, 8300 Knokke-Heist • 050 51 04 51 • ma tot za : 10-12u30, 14-18u • kleding, boeken, computers, brocante • Ook Oxfam-Wereldwinkel KORTRIJK: Budastraat 21, 8500 Kortrijk • 056 31 26 22 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop LEUVEN: Parijsstraat 60, 3000 Leuven • 016 50 07 05 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop MECHELEN: O.L. Vrouwestraat 53, 2800 Mechelen • 015 43 67 10 • ma t/m vr: 9u30-17u30, za: 10-17u • kleding, brocante, boeken OOSTENDE: Torhoutsesteenweg 641, 8400 Oostende • 059 51 87 78 • di t/m za: 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers ROESELARE: Westlaan 210, 8800 Roeselare • 051 25 24 55 • ma t/m za: 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers SINT-NIKLAAS: Ankerstraat 44, 9100 Sint-Niklaas • 03 776 72 59 • di t/m vr: 9u30-17u30, za: 10-17u • kleding, brocante, boeken, computers WILRIJK: Jules Moretuslei 157, 2610 Wilrijk • 03 828 83 33 • di t/m vr: 9u30-17u30, za: 10-17u • kleding, brocante, boeken, computers

Tweedehands

Breng je kleding naar e5 Oxfam zamelt van 13 tot en met 23 september weer kleding in in de winkels van e5. Heb je nog kleding die je niet meer draagt, maar waarvan je het zonde vindt om die weg te doen? Breng ze dan tussen 13 en 23 september naar een winkel van e5. Voor elke volle zak krijg je een cadeaucheque die je kunt besteden in e5. “De inzamelactie is altijd een enorm succes”, zegt verkoopster Sarah van de e5-winkel in Beveren. “Mensen krijgen in ruil voor een zak kleding voor het goede doel een kortingbon van 10 euro op een bedrag van 50 euro, en dat is een formule die werkt. Zeker bij de vaste klanten. Zij wachten er weken van tevoren al op.”

Oxfam en e5 organiseren deze inzameling twee keer per jaar: in maart en in september. Daniël bracht in maart een aantal zakken binnen in de winkel in Anderlues, provincie Henegouwen. “Door de kleding die ik niet meer aan doe naar e5 te brengen, kan ik iets goeds doen voor Oxfam”, vindt hij. “Oxfam kan deze kleren recupereren en dat is ook goed voor het milieu.” De .ingezamelde spullen worden gesorteerd en in Oxfamtweedehandswinkels aan democratische prijzen verkocht. De opbrengst gaat naar Oxfam-projecten wereldwijd.

brussel

BRUSSEL: Vlaamsesteenweg 102-104, 1000 Brussel • 02 522 40 70 • ma: 14u30-18u, di t/m za: 11-18u • vintage kleding, brocante, boeken BRUSSEL: Hoogstraat 243, 1000 Brussel • 02 502 39 59 • di t/m za: 11-17u30, zo: 11-15u • kleding, brocante BRUSSEL: Kartuizersstraat 37, 1000 Brussel • 02 502 30 03 • di t/m vr: 11-18u, za: 13-18u • Oxfam Kids: kleding, accessoires voor kinderen BRUSSEL: Vossenstraat 19, 1000 Brussel • 02 513 83 23 • di t/m vr: 11-15u, za: 10-17u30, zo: 10u30-15u • herenkleding en accessoires ELSENE: Elsensesteenweg 254, 1050 Elsene • 02 648 58 42 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop ELSENE: Elsensesteenweg 252, 1050 Elsene • 02 647 48 51 • ma t/m za: 10-18u • computers ETTERBEEK: Waversteenweg 295, 1040 Etterbeek • 02 640 09 25 • ma : 14-18u, di t/m vr: 11-18u, za: 11-15u • kleding, boeken, brocante JETTE: Auguste Hainautstraat 9, 1090 Jette • 02 427 25 75 • ma t/m vr: 10-18u, za: 10-17u • kleding, boeken, brocante, computers SCHAARBEEK: Brabançonnelaan 133, 1030 Schaarbeek • 02 732 72 68 • di t/m za 9-15u • kleding UKKEL: Vanderkinderestraat 248, 1180 Ukkel • 02 344 98 78 • ma t/m za: 10-18u (zomer 13-18u) • bookshop VORST: Neerstalsesteenweg 66, 1190 Vorst • 02 332 59 91 • ma t/m za: 10-18u • kleding, boeken, brocante, computers

wallonië

ANS: Rue de l’Yser 185A, 4430 Ans • 04 371 20 44 • ma t/m za: 10-17u45 • kleding, boeken, brocante, computers • Ook Oxfam-Magasins du monde BERGEN: Rue de Houdin 5b • 7000 Bergen • 065 84 75 04 • ma t/m za: 10-18u • computers, boeken CHARLEROI: Rue de Montigny 66, 6000 Charleroi • 071 31 80 62 • di-vr: 10-17u30, za: 10-16u • kleding, brocante CINEY: Rue St. Gilles 61, 5590 Ciney • 083 67 85 04 • di t/m za: 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers DINANT: Rue Grande 61-63, 5500 Dinant • 082 66 68 50 • ma t/m vr: 10-17u (zomer 18u), za: 11-17u (zomer 18u) • kleding, brocante, boeken, computers EUPEN: Kirchstrasse 39B (City-Passage), 4700 Eupen • 087 35 23 60 • di t/m vr 10-18u, za 10-14u (juli/aug: gesloten op za) • kleding, brocante, boeken, computers HERSTAL: Rue Grande Foxhalle 99, 4040 Herstal • 04 240 08 01 • ma: 12-16u45, di t/m vr: 10-16u45, za: 12-16u (juli/aug: gesloten op za) • kleding, brocante, boeken, computers HOEI: Rue Montmorency 2, 4500 Hoei • 085 23 32 98 • wo: 9-16u, vr 10-17u, za 10-12u en 14-16u • kleding LUIK: Rue de la Casquette 19b, 4000 Luik • 04 223 27 87 • ma t/m vr: 10-18u, za: 10-17u • kleding, brocante, boeken, computers LUIK: Rue St Séverin 117, 4000 Luik • 04 221 49 58 • ma t/m za: 10-17u • kleding, brocante, boeken, computers LUIK: Rue Puits-en-sock 137, 4020 Luik • 04 341 18 00 • ma t/m vr: 9-16u45, za: 9-15u45 • kleding, boeken, brocante, computers LUIK: Rue St. Gilles 29, 4000 Luik • 04 222 24 42 • ma t/m vr: 10-17u30, za: 10-17u • Bookshop MARCINELLE: Chée de Philippeville 290/292, 6001 Marcinelle • 071 37 65 05 • di t/m za: 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers NAMEN: Rue de Bomel 9, 5000 Namen • 081 22 22 22 • ma t/m vr: 10-18u, za: 10-17u • kleding, brocante, boeken, computers, NAMEN: Av de la Plante 27, 5000 Namen • 081 26 28 38 • di t/m vr: 11-18u, za: 10-15u • computers NAMEN: Bas de la Place 12-14, 5000 Namen • 081 22 91 22 • ma t/m za: 9u30-18u • Bookshop NIJVEL: Rue de Namur 36, 1400 Nijvel • 067 77 34 85 • di t/m vr: 9u30-17u30, za 10-14u • kleding, brocante, boeken, computers

Test de Fairphone in de Oxfam-shop Geïnteresseerden kunnen sinds begin dit jaar de Fairphone 2 testen in de Oxfam-shop in Elsene. Oxfam en Fairphone willen zo duurzame en eerlijke elektronica promoten. Wie een Fairphone koopt, doet dat meestal online en ziet de telefoon pas echt wanneer die in de brievenbus valt. Maar nu kun je de Fairphone dus uitproberen in de Oxfamshop in Elsene. Dat Fairphone voor de computerwinkel van Oxfam in Brussel

koos, is niet toevallig. “Fairphone zocht voor de Belgische markt een punt waar ze haar telefoon kon tonen. Wij hebben computerwinkels, en dat vond Fairphone interessanter dan een andere Oxfam winkel”, zegt Frédéric Van Hauteghem van de tweedehandsafdeling van OxfamSolidariteit.

Waarom Annika vrijwilliger is in de Oxfam Shop in Eupen “Ik sta achter het concept van Oxfam. Iedereen die in verband staat met Oxfam profiteert ervan. Daarom ben ik vrijwilliger.” Annika Rutté is samen met nog een collega verantwoordelijke van de Oxfam Shop in Eupen SEPTEMBER 2017 • globo 15

Kick-off

Oxfam-

van nieuwe

inleefateliers:

11.11.11-campagne

iets voor jou?

Wereldwijd zijn op dit moment 65 miljoen mensen op de vlucht voor oorlog en vervolging.

Je ontrafelt zelf het mysterie van de globa-lisering of je lost de klimaatproblemen van boeren in Bolivia op.

Dat is de grootste vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Niet toevallig dat de nieuwe campagne van 11.11.11 over migratie gaat.

VOOR WIE? Groepen jongeren (16+) of volwassenen WAAR? Brussel PRIJS? 5 euro per persoon (begeleiders gratis)

WIL JE ERBIJ ZIJN? Kom naar de kick-off van de 11.11.11-campagne: • zaterdag 16 september in De Roma (Antwerpen) vanaf 16.30 uur • met internationale topsprekers en een concert van Rokia Traoré

info:

Schrijf je in: > www.11.be/ kickoff

> www.oxfamsol.be/ inleefateliers

Zondagsatleet of topsporter? Zin om je grenzen te verleggen tijdens een sportevenement ten voordele van Oxfamprojecten? Spreek je vrienden/familie/ collega’s aan, begin te trainen en schrijf je nu al in!

OXFAM WINTERTRAIL: 60 km door de sneeuw (10-11 maart 2018)

OXFAM PEACEWALKER: 42 km door de Westhoek (19 mei 2018)

FOR

Begin jij al te trainen?

> oxfamtrailwalker.be

@oxfam_sol