0
เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
คํานํา เอกสารประกอบการเรียนรูชุดนี้จัดทําขึ้นเพื่อใชในการจัดกิจกรรมการเรียนรู รายวิชา ง31208 การเขียนแบบพื้นฐานวิศวกรรม กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี สาขาคอมพิวเตอร โรงเรียน กัลยาณวัตร สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 25(ขอนแกน) เอกสารประกอบการเรียนรูชุดนี้แบงออกเปน 7 ชุด เพื่อใหนักเรียนไดศึกษาไดดวยตัวเองตามลําดับ สําหรับเอกสารประกอบการเรียนรูเลมนี้ คือ ชุดที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ ผูจัดทําหวัง วาเอกสารประกอบการเรียนรูชุดนี้ จะเปนประโยชนกับครูผูสอนและนักเรียนในการจัดกิจกรรมการเรียนรู สําหรับกลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี ซึ่งสอดคลองกับการปฏิรูปการศึกษาของไทย ที่มุงเนน ใหนักเรียนมีความสมบูรณทั้งดานสติปญญาความรู คุณธรรม จริยธรรม อํานาจ พรหมใจรักษ
เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
1
2
ความสําคัญของงานเขียนแบบ หลักในการทํางานเกี่ยวกับงานชางทุกประเภท หรืองานที่เกี่ยวของกับการสรางสรรคสิ่งใหมๆ จะตอง มีการเขียนแบบแทรกเขาไปดวยทุกชนิดของงาน เชน งานชางไฟฟา โลหะ งานตัดเย็บเสื้อผา หรือกอสราง เปนตน หรืออาจจะกลาวไดวางานเขียนแบบเปนหัวใจของงานทุกชนิดที่ทําอยางมีระบบ แมในสมัยโบราณการ เขียนแบบยังไมมีการวิวัฒนาการเหมือนในปจจุบัน แตผูที่คิดสรางสรรคงานตางๆก็พยายามถายทอดความคิด ลงในแผนหิน โดยมิไดมีการแยกชิ้นสวนใหเห็นชัด ซึ่งทําใหไมสะดวกตอผูที่นําแบบไปสรางนักแตก็ยังดีที่ทํา โดยไมมีแบบแผนเสียเลย ดังนั้นงานเขียนแบบจึงเปนงานพื้นฐานอีกชนิดหนึง่ ที่เกี่ยวของกับงานสรางสรรคตางๆทุกแขนงเพื่อใช แสดงรูปราง และลักษณะของสิ่งที่ตองการจะสรางสรรคขึ้นมา ขอบขายของงานเขียนแบบครอบคลุมสาขาวิชา ตางๆอยางกวางขวาง ในอุตสาหกรรมขนาดใหญไมวาจะเปนดานอุตสาหกรรมสิ่งพิมพ สิ่งทอ อุตสาหกรรม การผลิตเพื่อการสงออกตางๆ บุคลากรทางงานเขียนแบบมักจะถูกกําหนดใหทํางานคาบเกี่ยวหลายเรื่องหลาย สาขา อยางไรก็ดีแมคนคนหนึ่งอาจไดรับมอบหมายใหทํางานเขียนแบบในสาขาอื่นก็เปนสิ่งจําเปนเชนเดียวกัน ผูที่มีความสามารถทางดานเขียนแบบกวางขวางยอมมีโอกาสที่จะกาวหนามากกวา วิชาชีพเขียนแบบที่เปนที่ยอมรับ พอจะจําแนกไดดังนี้ 1. การเขียนแบบสําหรับผลิตภัณฑ 2. การเขียนแบบทางสถาปตยกรรม 3. การเขียนแบบโครงสราง 4. การเขียนแบบเครื่องมือ 5. การเขียนแบบทางไฟฟา 6. การเขียนแบบงานทอ 7. การเขียนแบบทางกําลังของไหล 8. การเขียนแบบแผนที่ 9. การเขียนแบบสิทธิบัตร
การเขียนแบบสําหรับการผลิตผลิตภัณฑ ขอบเขตของการเขียนแบบสําหรับการผลิตเกี่ยวกับการ จัดทําแบบเพื่อใชในการผลิตผลิตภัณฑ แบบอาจแปรผันตั้งแตแบบรางภาพเดี่ยวแบบงายๆ จนกระทั่งถึงแบบ แยกชิ้นและแบบประกอบที่ประณีตบรรจงของการออกแบบที่ซับซอนในทุกกรณี หนาที่หลัก คือ การเขียน แบบเพื่อแสดงใหเห็นอยางแนชัดวา ชิ้นสวนนั้น จะสามารถผลิตขึ้นมาไดอยางไร ผลิตภัณฑบางชิ้นอาจใชแบบ เพียงไมกี่แผน แตผลิตภัณฑบางชิ้นอาจตองมีแบบจํานวนมาก แบบสําหรับการผลิตสามารถแบงอยางกวางๆออกเปน 2 กลุม คือ แบบแยกชิ้น และแบบประกอบ แบบแยกชิ้นสวนประกอบดวยภาพที่มองจากดานตางๆ และขนาดที่จําเปนสําหรับการผลิตชิ้นสวนแตละชิ้น แบบประกอบ แสดงใหเห็นวา ชิ้นสวนทั้งหมดประกอบเขาดวยกันอยางไร
เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
การเขียนแบบทางสถาปตยกรรม เปนการเขียนแบบเกี่ยวกับการจัดทําแบบแปลนสําหรับการ กอสรางอาคารที่อยูอาศัย และอาคารพาณิชย ซึ่งแผนงานจริงและการดําเนินการเกี่ยวกับแบบทํางานจะ กระทําโดยสถาปนิกผูมีอํานาจ วิศวกร จัดทําแปลนสวนที่เกี่ยวกับระบบทอ ระบบใหความรอน ระบบระบาย อากาศของอาคาร ระบบแสงสวาง แตหากเปนอาคารที่อยูอาศัยขนาด เล็ก สถาปนิกหรือทีมงานของสถาปนิกมักเปนผูจัดทําแผนงานเอง ทั้งหมด แผนงานจริงในการกอสรางประกอบดวยงาน 4 ขั้นดวยกัน คือ 1) วิเคราะหสิ่งที่จําเปนสําหรับอาคารและคาใชจาย 2) ทําภาพสเก็ตซเบื้องตน เพื่อแสดงการจัดวางหองหลัก 3) จัดทําแบบเพื่อแสดงแสดง ประกอบดวยทัศนียภาพของ อาคาร 4) จัดทําแปลนทํางาน ซึ่งครอบคลุมถึงรายละเอียดของ โครงสรางที่สําคัญๆของอาคาร การเขียนแบบโครงสราง เปนการเขียนแบบที่เกี่ยวกับการ จัดทําแปลนสําหรับการกอสรางอาคารพาณิชย โรงงานอุตสาหกรรม โรงเรียน โรงพยาบาล เปนตน ในการทําแบบโครงสราง จําเปน จะตองใชเทคนิคพิเศษแสดงรูปทรงสัณฐาน ซึ่งปกติจะใชสัญลักษณในการแสดงชิ้นของโครงสราง โครงสรางที่สามัญที่สุด ซึ่งพบเห็นอยูทั่วไป ไดแก คอนกรีตเสริมเหล็กและโครงเหล็ก สวนที่เปน คอนกรีตเสริมเหล็ก ไดแก เสา คาน พื้น บันได ซึ่งอาจตกแตงผิวภายนอกดวยอิฐหรือวัสดุอื่นๆ สวนโครงเหล็กนั้น ชิ้นสวนโครงสรางแตละชิ้นถูกยืดดวยการเชื่อม ย้ําหมุดหรือยึดดวยสกรู แผนงาน (Shop Drawing) แบบออกแบบประกอบดวยภาพ ดานตางๆ ที่จําเปนสําหรับงานกอสราง เชน ฐาน รากการจัดวางหอง และรายละเอียดของโครงสราง หนาที่สําคัญประการหนึ่งของแบบออกแบบ ก็คือ แสดงแบบแปลนโครงเหล็กของอาคาร สําหรับ โครงสรางที่เปนคอนกรีตเสริมเหล็ก ก็จะมีแบบ 2 ชุดเชนเดียวกันซึ่งเรียกวาแบบทางวิศวกรรมและ แบบกอสราง แบบทางวิศวกรรมเปนแบบเกี่ยวกับ การจัดวางทั่วไปของโครงสราง และขนาดของ โครงสรางและเกี่ยวกับสวนที่มีการเสริมเหล็ก สวน แบบกอสรางจะระบุขนาด รูปทรงสัณฐาน และ ตําแหนงของเหล็กเสนทั้งหมดในโครงสราง นอกจากนั้นยังประกอบดวยรายการของ คานตง พื้น และคานหลัก การเขียนแบบเครื่องมือ การผลิตสินคา สําเร็จรูปเปนจํานวนมากๆ จะตองเกี่ยวของกับการ ใชเครื่องมือและเครื่องจักรเปนจํานวนนับไมถวน เพื่อทํางานในขั้นตอนตางๆซึ่งหลายๆขั้นตอนในจํานวนนั้น คอนขางจะซับซอน เพื่อใหสามารถผลิตสินคาที่มีคุณภาพและมีราคาต่ําพอที่จะแขงกับตลาดได เครื่องมือการ เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
3
ผลิตจะตองไดรับการออกแบบใหสามารถประกอบติดตั้งไดรวดเร็ว และเหมาะสม ทางเศรษฐกิจผูทรี่ ับผิดชอบ ในการสรางเครื่องมือใหมีลักษณะดังกลาว ไดแก นักออกแบบเครื่องมือ หรือวิศวกรเครื่องมือ การออกแบบเครื่องมือเปนสาขาวิชาที่ตองอาศัยความเชี่ยวชาญเฉพาะสูง งานที่ทําไดแกคิดประดิษฐ จิ๊ก ฟกซเจอร แมพิมพ ผูที่ทํางานเกี่ยวกับงานวิศวกรรมแบบนี้ จะตองมีความรูดานวัสดุเปนอยางดีมีความ เขาใจอยางกวางๆเกี่ยวกับการทํางานในโรงงานเปนคนชางประดิษฐดานเครื่องกล และมีทักษะในดานการเขียน แบบ จิ๊ก(Jig) เปนอุปกรณที่ใชในการทํางาน ที่มีกระบวนการทํางานเหมือนกันซ้ําๆกัน เพื่อใหทํางานไดโดยสะดวกและรวดเร็วพรอม ทั้งมีความเที่ยงตรงสม่ําเสมอสําหรับการทํางาน ทุกครั้ง จิ๊กจะใชสําหรับงานประเภท เจาะรู ควานรู ขยายปากรู และกัดเกลียวใน หนาที่ หลักของจิ๊กก็คือ จับชิ้นงานใหเขาที่และนํา เครื่องมือ ฟกซเจอร(Fixture) เปนเครื่องมือ สําหรับจับชิ้นงานเชนเดียวกัน แตตางกับจิ๊กซ ตรงทีฟ่ กซเจอร จะถูกจับตรึงตายตัวไมสามารถ เคลื่อนยายหรือนําเครื่องมือ เราใชฟกซเจอร สําหรับการทํางานเกี่ยวกับการปาดผิวหนา การ เจาะรู การเซาะ การเจียระไน การเชื่อมเปน ตน แมพิมพ (Die) ใชสําหลับผลิตงานโดยการอัดและการตอกแผนโลหะ แมพิมพจําแนกไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คือ แมพิมพขึ้นรูป แมพิมพตัดทํางานเกี่ยวกับการตัดออกจากแผน ปมรู และปมรอยบากเปน ตน แมพิมพขึ้นรูปออกแบบมาเพื่อขึ้นรูปโลหะแผน กระบวนการทํางานประกอบดวย การพับ การพิมพนูน และการรีดเปนตน การเขียนแบบทางไฟฟา เปนการจัดทําแบบที่แสดงลักษณะการจัดวางตําแหนงของวงจรและอุปกรณ ยึดจับ แบบมักจะอยูในรูปของแผนภาพซึ่งออกแบบมาเพื่อใชประโยชนทางสถาปตยกรรมการจายกําลัง หรือ ระบบสื่อสาร ลักษณะสําคัญของแผนภาพประเภทนี้ คือ มีการใชสัญลักษณทางกราฟกอยางกวางขวาง
เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
4
5 การเขียนแบบงานทอ แบบชนิดนี้จะแสดงตําแหนง ชนิด และขนาดของทอ และตัวจับ ยึดในระบบ ทอ มักจะใชสัญลักษณกราฟกแทนทอ ลิ้น และอุปกรณประกอบ แบบอาจจะเปนภาพฉายจากหนึ่งดาน สอง ดาน สามดาน หรืออาจเปนภาพ 3 มิติก็ได ตัวทออาจเขียนแทนดวยเสนเดี่ยว หรือเสนคูก็ได เสนคูมักใช ในระบบที่เปนทอขนาดใหญ สวนทอที่มีขนาดคอนขางเล็กนิยมเขียนแทนดวยเสนเดี่ยวมากกวา การเขียนแบบกําลังของไหล แบบชนิดนี้เปนแผนภาพแสดงอุปกรณหลักในระบบไฮดรอลิก แผนภาพ เหลานี้แสดงใหเห็นระบบทอระหวางชิ้นสวน ตําแหนงของชิ้นสวนที่มีการเคลื่อนที่ และเสนการไหลของของ ไหล มีการใชสัญลักษณแบบกราฟกเพื่อแสดงใหเห็นหนาที่และธรรมชาติของตัวยึดจับทางไฮดรอลิก
การเขียนแบบแผนที่ เปนการจัดทําแบบที่เปนแผนที่รังวัดที่ดิน สภาพภูมิประเทศ แผนผัง ที่ตั้ง อาคาร อุทกศาสตร การบิน และถนน
เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
6 การเขียนแบบสิทธิบัตร เปนการเขียนแบบเพื่อยื่นเสนอตอกองสิทธิบัตรของทางราชการพรอมกับการ ยื่นขอรับสิทธิบัตรของสิ่งประดิษฐ รูปเขียนแบบนี้ตองแสดงและแยกแยะสวนสําคัญทุกสวนของสิ่งประดิษฐ โดยจะตองสอดคลองกับรูปลักษณะที่ทางราชการไดกําหนดไว ซึ้งอาจเปนภาพฉาย ภาพพิกทอเรียล หรือเปน ภาพฉายกับภาพพิกทอเรียลผสมกันก็ได
เครื่องมือและอุปกรณ ในงานเขียนแบบ แลว คือ
การเขียนแบบทั่วๆไปจะสําเร็จสมบูรณถูกตอง นอกจากจะตองใชความรู ความสามารถของผูเขียน นอกจากนี้ยังจะตองมีเครื่องมือและอุปกรณใชในการเขียนแบบที่จะชวยใหงานสําเร็จไปไดดวยดีมีดังนี้
2.1 โตะเขียนแบบและกระดานเขียนแบบ การเขียนแบบทางอุตสาหกรรมแทบทั้งหมดใชโตะ เขียนแบบ แมวาโตะแตละชนิดจะมีรายละเอียด โครงสรางแตกตางกัน แตทั่วๆไปจะมีความสูงที่เปนมาตรฐาน หรืออาจเปนชนิดที่สามารถปรับความสูงและความเอียงของ พื้นโตะใหเหมาะสมกับสภาพการใชงานได พื้นโตะ มักจะปูดวยไวนิลสีเหลืองออนหรือสีขาว เพื่อชวยลด แสงสะทอนแยงตาและทําหนาที่เปนพื้นรองที่เรียบแนน ทําใหเขียนดวยดินสอไดคมชัด ทั้งมีสวนที่ชวยใหลบงาย อีกดวย สวนกระดานเขียนแบบ มักใชในงานสนาม แคก็มีการใชในโรงเรียนบางเหมือนกัน ในกรณีที่ไมมีโตะ เขียนแบบมาตรฐาน กระดานเขียนแบบเหลานี้มักทํา ดวยไมสนสีขาว และมีขนาดตางๆกัน ที่นิยมใชมาก เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
ที่สุดคือขนาด 500มม.X 65.มม. ซึ้งคอนขางกะทัดรัดพกพาไดสะดวก 2.2 เครื่องมือที่ใชเขียนแบบ มีความสําคัญตองานเขียนแบบมากกอใหเกิดความเที่ยงตรงความ สะดวก ความถูกตอง ซึ่งประกอบดวย
1. กระดาษเขียนแบบ 2. ไมที 3. กลองเขียนแบบ(ประกอบดวย ดิไวเดอร,วงเวียนและชุดประกอบ) 4. บรรทัดสามเหลียม(มุมฉากและ 45° ) 5. บรรทัดสามเหลียม(มุมฉากและ 60° , 30° ) 6. บรรทัดขีดขนานสําหรับเขียนตัวอักษร 7. บรรทัดสามเหลียม(สากลยอปกติ) 8. บรรทัดสามเหลียม(ชนิดยอพิเศษ) 9. บรรทัดเขียนสวนโคง 10. บรรทัดสากลองศา 11. ดินสอเขียนแบบ 12. กบเหลาสอ 13. ยางลบดินสอ 14. แผนกันลบ 15. ยางลบหมึก 16. แปรงปดฝุน 17. กระดาษปูพื้น 18. เทปติดกระดาษ 19. ดามปากกาเขียนแบบ 20. หัวปากกาเขียนแบบ 21. หมึกเขียนแบบ
อุปกรณการชวยการเขียนเสนตรง
อุปกรณที่ชวยในการเขียนเสนตรง ไดแก บรรทัดขนาน (T – Slide) ไมที (T – Square) และบรรทัด สามเหลี่ยม (Set – Square) เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
7
1. บรรทัดขนาน (T – Slide) บรรทัด ชนิดนี้มีเชือกคลองกับลอกทั้ง 2 ขาง ของบรรทัด ทํา ใหสามารถเคลื่อนทีข่ นานกันตลอดเวลา เราสามารถ เคลื่อนบรรทัดขึ้นหรือลง โดยออกแรงเลื่อนกระทํา ตอสวนใดก็ไดตลอดความยาวของบรรทัด ความยาว โดยทั่วไปของบรรทัดขนาน คือ 650 มม. 900 มม. และ 1,200 มม. 2. ไมที (T – Square) ในหองเขียนแบบอาชีพทั่วไปใหไมทีกันนอยมาก บรรทัดชนิดนี้มี ประโยชนมากในงานสนาม ซึ้งไมอาจหาบรรทัดขนานไมที โดยทั่วไปมีอยู 2 ชนิด คือ ไมทีแบบมีหัวถอดได และ แบบที่ถอดหัวไมได ความยาวโดยทั่วไปของ ไมทีที่นิยมใช คือ 650 มม. 900 มม. และ 1,200 มม. 3. บรรทัดสามเหลี่ยม (Set – Square) ใชสําหรับเขียนเสนดิ่งและเสน เอียง ที่ใชทั่วไป 2 แบบ คือ แบบ 45 องศา และแบบ 30-60 องศา บรรทัดสามเหลี่ยม มักทําดวย พลาสติกใสและมีขนาด ตางๆกันไปตามความเหมาะสม อยางไร ก็ตามบรรทัดสามเหลี่ยมแบบปรับได ถือ วาเปนแบบที่นิยมมากในงานเขียนแบบ เนื่องจากสามารถปรับมุมเพื่อขีดเสนเอียงได ตามตองการ โดยไมจําเปนตองใชบรรทัด สามเหลี่ยมหลายอัน นอกจากนี้โปร ก. มุม 45, 45 และ 90 องศา ข. มุม 30, 60 และ 90 องศา แทรกเตอรที่ติดอยูกับบรรทัดแบบนี้ทําให สามารถสรางมุมใดๆตั้งแต 0 องศา – 90 องศา ไดอีกดวย
การใชไมทีกับเซ็ตลากเสน
การเขียนเสนตั้ง เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
8
9
การเขียนเสนนอน
เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
4. ดินสอเขียนแบบ (Drafting Pencilsc) ดินสอที่ใชในงานเขียน แบบโดยทั่วไปหากแบงตามรูปรางและลักษณะจะสามารถแบงออกได 3 ชนิด ดวยกัน คือ 1) ดินสอเปลือกไม ดินสอชนิดนี้จะทํามาจากไมเนื้อออน สําหรับความแข็งของไสดินสอมีการระบุไวบนแทงดินสอดวยตัวเลขกับตัวอักษร สัญลักษณนี้เรียงจาก 7B ซึ่งออนที่สุด ตอดวย 6B 5B 4B 3B 2B B HB F H 2H 3H 4H 5H 6H 7H 8H และ9H ซึ่งแข็งที่สุด ซึ่งเพื่อการสะดวก ในการเลือกใชดินสอสําหรับเขียนแบบไดสะดวก อาจแบงดินสอตามความแข็งของไส ออกเปน 3 ประเภทดวยกัน คือ ดินสอที่มีไสออน (Soft Pencils) ไดแก ดินสอ เกรด 2B - 7B เหมาะในการใชเขียนในงาน ศิลปะโดยเฉพาะการวาดภาพเขียนแรเงา ดินสอที่มีไสแข็งปานกลาง (Medium Pencils) ไดแก เกรด 3H - B ใชสําหรับเขียนแบบงาน สําเร็จ เชน เสนขอบงามแสดงแนวตัด สัญลักษณตางๆ ดินสอที่มีไสแข็งแข็ง (Hard Pencils) ไดแก เกรด 9H-4H ใชสําหรับการรางแบบ ซึ่งจะทําให เสนที่ใชมีความเบาบาง เชน การบอกขนาด สวนการใชดินสอชนิดนี้จะตองเหลาโดยใหไสดินสอยาวออกไปประมาณ 7 – 10 มม. ซึ่งการเหลา จะนิยมเหลากัน 2 ชนิด คือ การเหลาแบบกรวย และการเหลาแบบลิ่ม
เหลาแบบลิ่ม เหลาแบบกรวย 2) ดินสอชนิดตองเหลาเปลี่ยนไสได ดินสอชนิดนี้จะมีความโต 2 มม. ลักษณะความ แข็ง-ออนของไสดินสอและการใชงานจะเหมือนกับดินสอแบบเปลือกไม
0.7
3) ดินสอชนิดไมตองเหลาเปลี่ยนไสได ดินสอชนิดนี้จะขีดเสนไดมาตรฐาน เชน , 0.5 ,0.3 เปนตน ใชสําหรับเขียนเสนขอบรูป เสนเต็มบาง เสนกําหนดขนาดไดตรงตามมาตรฐาน
5. วงเวียน เปนเครื่องมือที่ใชสําหรับการเขียนสวนโคง หรือวงกลมมีลักษณะเปนขาสองขาติดกัน โดยสามารถปรับขยายขาใหกวางหรือแคบได ปลายขาขางหนึ่งจะติดเหล็กปลายแหลมไว สวนปลายขาอีกขาง จะมีชุดจับยึดดินสอ แบงตามลักษณะการใชงานได 4 แบบ ดังนี้ 5.1 วงเวียนขนาดเล็ก เปนวงเวียนที่ใชเขียนสวนโคง หรือวงกลมที่มีขนาดเล็ก ลักษณะรูปราง มีขาสองขา โดยขาขางหนึ่งจะยึดติดเหล็กปลายแหลม สวนขาอีกขางหนึ่งจะมีชุดจับยึดดินสอ การขยายความ กวางขาวงเวียนจะใชสกรูเปนตัวปรับ โดยมีแรงสปริงเปนตัวดันไว ดังแสดงในรูปที่ 5.2 (ก)
เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
10
5.2 วงเวียนขนาดกลาง เปนวงเวียนที่ใชเขียนสวนโคง หรือวงกลมขนาดกลางที่ใชโดยทั่วไป ดังแสดงในรูปที่ 5.1 (ข)
(ก) วงเวียนขนาดเล็ก
(ข) วงเวียนขนาดกลาง
5.3 วงเวียนถายขนาด เปนวงเวียนที่มีลักษณะรูปรางคลายกับวงเวียนที่ใชในงานเขียนแบบ ทั่วไปแตปลายขาวงเวียนจะเปนปลายแหลมทั้งสองขาง ใชสําหรับวัดระยะขนาดจากบรรทัดแลวไปถายขนาดลง บนแบบงาน หรือใชแบงเสนตรงออกเปนสวน ๆ เทา ๆ กัน ดังแสดงในรูปที่ 5.2 (ก) 5.4 วงเวียนคาน เปนวงเวียนที่ใชสําหรับเขียนสวนโคง หรือวงกลมขนาดใหญ มีสวนประกอบ หลักอยู 3 สวน คือ สวนที่หนึ่งเปนแกนหลักมีลักษณะรูปรางเปนคานตรงยาวสวนที่สองเปนชุดเหล็กปลาย แหลม และสวนที่สามเปนชุดดินสอ ซึ่งสวนที่สองและสามสามารถเลื่อนไปมาบนคานแกนหลัก และจะมีสกรูที่ สามารถล็อกตําแหนงได ดังแสดงในรูปที่ 5.2 (ข)
(ก) วงเวียนถายขนาด
(ข) วงเวียนคาน
การใชวงเวียน เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
11
12
6. ยางลบ ในการเขียนแบบ จําเปนจะตองมีการลบเพื่อแกไข หรือเปลี่ยนแปลงเปนครั้งคราว เสนดินสอหรือเครื่องหมายอื่นที่สามารถลบออกไดดวยยางลบธรรมดา ไมควรใชยางลบที่แข็งเกินไปเพราะจะ ทําใหผิวของแผนวัสดุเขียนแบบซ้ํา 7. ดาษเขียนแบบ ขนาดของกระดาษเขียนแบบที่ใชขึ้นอยูกับวาเราจะเขียนงานที่มีรูปรางขนาด เทาใด ถาวัตถุขนาดเล็ก สวนใหญก็ใชกระดาษแผนเล็กเขียน หรือถาวัตถุมีขนาดใหญก็จําเปนจะตองใช กระดาษแผนใหญขึ้นเชนกัน แตโดยทั่วไปแลวใชงานเขียนแบบจะนิยมกระดาษขนาดมาตรฐานที่ทางราชการ เห็นชอบ ซึ้งมีขนาดนําหนาดวยตัวอักษร A ดังแสดงในตาราง มาตรฐาน A0 A1 A2 A3 A4 A5 A6 มม. 840×1189 94×841 20×594 297×420 210×297 148×210 105×148 ระยะหางของขอบกระดาษนั้นควรเหลือมากนอยเพียงใดขึ้นอยูกับขนาดของกระดาษ สวนใหญจะ เริ่มจาก 5 มม. ไปจนถึง 15 มม. ซึ้งอาจจะใหระยะหางมากกวานี้อีกก็ไดแลวแตลักษณะของกระดาษและ การใชงาน การติดกระดาษเขียนแบบตองยึดใหเรียบและแนน วางกระดาษใหเหมาะสม โดยวางกระดาษขอบ บนขนานกับไมที หรือวางขอบลางของกระดาษกับสันไมทีก็ได ดังตัวอยางที่แสดง ขั้นตอนการติดกระดาษเขียนแบบ (1) วางกระดาษเขียนแบบบนโตะ หรือ กระดาษเขียนแบบ โดยใหดานเรียบของกระดาษ อยูบน ขอบกระดาษแนบกับพื้นและตั้งฉากหรือ ขนานกับไมที (2) ติดกระดาษกาวที่มุมบนซายกอน (3) แนบกระดาษลงมาแลวติกกระดาษกาวที่มุมขวา (4) แนบกระดาษจากมุมบนซายไปหามุมบนขวาแลวติดกระดาษกาว (5) แนบกระดาษจากมุมขวาทะแยงลงมามุมลางซายแลวติดกระดาษกาว
เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
หัวกระดาษหรือตารางเขียนแบบ(Note Column) มีไวเพื่อใหเขียนรายละเอียดที่สําคัญๆของแบบ ที่เขียนไวดานลางของแบบ ซึ่งไมมีรูปแบบบังคับที่แนนอนขึ้นจะแตกตางกันไปตามความตองการของแตละ หนวยงาน เพื่อไมใหเปนการสับสนในที่นี้ขอใหใชรูปแบบดังตัวอยางที่แสดงให ดู เนื่องจากสวนใหญจะเปนงานที่มีขนาดเล็ก ซึ่งหากเปนกระดาษฟอรมนอน ตารางจะอยูทางซายมือ ถาใชกระดาษฟอรมนอน A4 ตารางแบบตองอยูดานซายเสมอ
เครื่องมือและอุปกรณในงานเขียนแบบ : อํานาจ พรหมใจรักษ
13