ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΡΑΣΙΔΑΚΗ, ΜΑ ΔΡ ΣΜΑΡΟΥΛΑ ΠΑΝΤΕΛΗ
®
Καλό ξεκίνημα στην προσπάθειά σου! Στο www.denpsarono.gr μπορούμε να βρισκόμαστε και ηλεκτρονικά. Αν μάλιστα προτιμάς, μπορείς να ξεκινήσεις από εκεί. Θα βρεις ασκήσεις χαλάρωσης, αλλά και απαντήσεις σε συχνές απορίες συμμαθητών σου, οι οποίες μπορεί να σου φανούν ιδιαίτερα χρήσιμες, ειδικά στην αρχή. Μπορείς βέβαια να μας στείλεις και τις δικές σου απορίες, αν για κάτι δε βρίσκεις απάντηση στο βιβλίο. Κι αν έχεις κάποιες καλές ιδέες για ακόμη πιο αποτελεσματικό διάβασμα, μη διστάσεις να μας γράψεις. Κι αυτά είναι μόνο η αρχή. Μείνετε όλοι συντονισμένοι και... μην ψαρώνετε!
Καλός και κακός μαθητής... Δηλαδή; Το ταξίδι είναι δύσκολο, μη χάνεις χρόνο με το να μπερδεύεσαι με ταμπέλες που θα σου κολλήσουν οι άλλοι ή εσύ στον εαυτό σου. Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί μαθητές, σπασίκλες και φυτά, μάγκες ή ψάρια. Υπάρχουν άτομα που θέλουν να χαρούν στη ζωή τους με τις επιτυχίες τους και άτομα που χάνουν τον δρόμο και ζουν στη μιζέρια. Εσένα τι θέλεις να σου συμβεί; Αυτό το βιβλίο γράφτηκε γι’ αυτούς που είναι αποφασισμένοι να περάσουν καλά στη ζωή τους και χρειάζονται μερικά κόλπα και τακτικές για να τα καταφέρουν με επιτυχία στα άχαρα χρόνια του σχολείου.
Μα εγώ δε θα σπουδάσω! Έστω κι αν δε σκέφτεσαι να δώσεις εξετάσεις για το πανεπιστήμιο, μπορείς να βρεις το βιβλίο χρήσιμο, γιατί στη ζωή δίνουμε εξετάσεις πολλές φορές και με πολλούς τρόπους! Εξάλλου, πού ξέρεις; Μπορεί μέσα απ’ αυτό το βιβλίο να αρχίσεις να τη βρίσκεις και με το διάβασμα! Εμείς πιστεύουμε στα θαύματα. Τι λες; Θα δώσεις στον εαυτό σου την ευκαιρία;
1
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ☞☞ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΜΟΥ, ΑΥΤΟΣ Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ☞☞ ΕΓΩ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΟΥ Μ' ΕΜΕΝΑ ☞☞ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΩ ΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ☞☞ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΤΡΕΣ; ☞☞ ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΟΥ ΒΟΥΛΙΑΖΟΥΝ ΚΑΘΕ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ☞☞ Η ΑΥΤΟΕΚΠΛΗΡΟΥΜΕΝΗ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ☞☞ Η ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ, ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΠΑΓΙΔΑ ☞☞ Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ☞☞ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ☞☞ Η ΜΝΗΜΗ ☞☞ Ο ΥΠΝΟΣ
Ο ΕΑΥΤΟΣ ΜΟΥ, ΑΥΤΟΣ Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ Η Μαρία είναι στα 16 και μέχρι χτες νόμιζε πως ήξερε καλά τον εαυτό της. Ήταν σίγουρη ότι ήθελε να γίνει γιατρός. Στην οικογένειά της τη θαύμαζαν για την ικανότητά της να είναι τακτική και προσεκτική. Της άρεσε να έχει το δωμάτιό της συγυρισμένο και να φροντίζει τον μικρό της αδερφό. Πάντα έλεγε: «Εγώ θα γίνω παιδίατρος!». Σήμερα το πρωί όμως, η Μαρία σηκώθηκε και φεύγοντας για το σχολείο άφησε το δωμάτιό της άνω κάτω. Στο μάθημα ήταν αφηρημένη και γύρισε στο σπίτι με νεύρα. Όταν η μητέρα της τη ρώτησε αν είχε πολύ διάβασμα, εκείνη κλείστηκε στο δωμάτιό της βροντώντας πίσω της την πόρτα. Αργότερα εμφανίστηκε στο σαλόνι με μούτρα και ανακοίνωσε στους δικούς της ότι δεν την ενδιαφέρει πλέον η ιατρική! Τι τρέχει με τη Μαρία;
Τρεις προσωπικότητες Δε σας έχει συμβεί κι εσάς να κάνετε ή να λέτε πράγματα που την επόμενη στιγμή δεν τα αναγνωρίζετε; Δεν έχετε δει άλλους γύρω σας να συμπεριφέρονται μερικές φορές παράξενα και απρόβλεπτα; Ο ψυχίατρος Έρικ Μπερν παρατήρησε αυτό το φαινόμενο της αλλαγής της συμπεριφοράς και του τρόπου με τον οποίο σκέπτονται οι άνθρωποι και βρήκε ότι η συμπεριφορά του καθενός από μας παίρνει κάποιες μορφές, σαν να μπαίνει σε καλούπια. Αυτά τα καλούπια τα μελέτησε και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο καθένας από μας είναι τρεις άνθρωποι μαζί! Τρεις σε έναν! Αυτό δε σημαίνει ότι έχουμε τρία κεφάλια και έξι πόδια, αλλά ότι συμπεριφερόμαστε πότε έτσι και πότε αλλιώς, σαν να υπάρχουν μέσα μας τρεις προσωπικότητες που κυριαρχούν. Αυτές τις προσωπικότητες ο Μπερν τις ονόμασε Γονέα, Ενήλικο και Παιδί. Ο Γονέας
Ο Γονέας είναι το κομμάτι της προσωπικότητάς μας το οποίο αντιπροσωπεύει όλη τη διδαγμένη γνώση που έχουμε για τη ζωή. Όλα τα πρέπει, όλα τα μη, όλες τις ηθικές αξίες που έχουμε στη ζωή μας. Χωρίς αυτό το κομμάτι λειτουργούμε ανεξέλεγκτα.
11
1
26
1
Καμιά φορά οι γονείς μας, άθελά τους, εκφράζουν την αγάπη τους υπό ορισμένους όρους. Λένε: «Σ’ αγαπώ γιατί είσαι έξυπνος». Εμείς, αντί να τους διορθώσουμε και να τους πούμε «Νιώθεις περήφανος για την εξυπνάδα μου, αλλά μ’ αγαπάς έτσι κι αλλιώς», το παίρνουμε στα σοβαρά και το γενικεύουμε. Κάθε φορά λοιπόν που δεν τα καταφέρνουμε σε κάτι, συνηθίζουμε να λέμε: «Δεν αξίζω τίποτα!». Αν θέλεις να τονώσεις το αυτοσυναίσθημά σου, να θυμάσαι: tt
Ο καθένας μας είναι μια μοναδική και ξεχωριστή προσωπικότητα.
tt
Δεν υπάρχουν «σωστές» και «λάθος» προσωπικότητες.
tt
Η σωστή αναπνοή μάς επιτρέπει να χαιρόμαστε το μεγαλείο της ύπαρξής μας στη ζωή: χαλαρές εισπνοές και βαθιές εκπνοές.
Το αυτοσυναίσθημα καθορίζει τη διάθεσή μας όταν μελετάμε και όταν δίνουμε εξετάσεις. Όποιος έχει θετικό αυτοσυναίσθημα έχει πιο πολλά κέφια! Η αυτοεκτίμηση καθορίζει τα πιστεύω μας για το αν θα τα καταφέρουμε στις εξετάσεις. Όποιος έχει θετική αυτοεκτίμηση έχει αυτοπεποίθηση. Η θετική αυτοεικόνα μάς βοηθά να πετύχουμε στις εξετάσεις και αργότερα στη ζωή. ποιον εις κά ρ έ ξ ς Ό,τι Μήπω λέει « υ ο π ια έχω ή κάπο ω, δεν ν ά κ α και ν ς»; ελπίδε
Μήπ ως ξ έρεις κάπο ιον ή κ άποι που λ α έε στο χ ι «Είναι έρι μ ου προσ παθή να σω»;
27
Μετρητής αυτοεκτίμησης Για να δούμε, εσύ πού βρίσκεσαι ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο άκρα; Βάλε σε κύκλο τον αριθμό που σε αντιπροσωπεύει.
Δεν πρόκειται να τα καταφέρω Δεν είμαι άξιος 10
20
30
40 50
Όλα εξαρτώνται από μένα Αξίζω πολλά 60
70
80
90
100
Έχω .......... % θετική αυτοεκτίμηση. Δε μ’ αρέσει καθόλου ο εαυτός μου 10 20
30
40 50
Τη βρίσκω με τον εαυτό μου 60
70
80
90
100
Έχω .......... % θετική αυτοεκτίμηση. Κάνε τώρα κάτι άλλο... Συμπλήρωσε τις δύο παρακάτω λίστες με ονόματα ανθρώπων του περιβάλλοντός σου που παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή σου (π.χ. γονέων, συγγενών, καθηγητών, φίλων, γειτόνων).
Άνθρωποι που τονώνουν την αυτοεκτίμησή μου Αυτοί που πιστεύουν σ’ εμένα
Άνθρωποι που δεν τονώνουν την αυτοεκτίμησή μου Αυτοί που δεν πιστεύουν σ’ εμένα
1
42
1
Για να αποφύγεις το ναυάγιο Αν έχεις μέσα σου μια φωνή που λέει «Είσαι ανίκανος!», «Δε θα τα καταφέρεις», «Πάλι τα μούσκεψες!», αυτό σημαίνει πως μιλάει ο Κριτικός σου Γονέας. Για να τα καταφέρεις, πρέπει να τα βγάλεις πέρα μαζί του. Δοκίμασε αυτούς τους τρεις τρόπους:
α. Αν μου μιλάς έτσι, δεν είσαι φίλος! β. Μέχρι να βρεις έναν πιο ενθαρρυντικό τρόπο να με βοηθήσεις σ’ αυτό που έχω να κάνω, εγώ ΔΕ θα σ’ ακούω! γ. Αφού δε σταματάς, εγώ θα σ’ αγνοώ!
Η ΑΥΤΟΕΚΠΛΗΡΟΥΜΕΝΗ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ Έχεις ξανακούσει γι’ αυτήν; Σίγουρα πάντως την έχεις εφαρμόσει! Και ιδού πώς: Ξεκινάς να διαβάσεις ιστορία και λες από μέσα σου: «Να δεις που αύριο θα με σηκώσει και δε θα θυμάμαι λέξη»! Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι μια αρνητική πρόβλεψη που κάνεις εσύ ο ίδιος για το δικό σου μέλλον. Ένα είδος αυθυποβολής (πλύσης εγκεφάλου στον ίδιο σου τον εαυτό) για αρνητικά μελλοντικά αποτελέσματα. Το αντίθετό της είναι η θετική σκέψη, η οποία μας προετοιμάζει να περιμένουμε θετικές εξελίξεις. Όπως λέμε: «Καλομελέτα κι έρχεται»! Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι ένα είδος μαντείας, ένας χρησμός, όπου εμείς οι ίδιοι παίζουμε και τον ρόλο του μάντη και τον ρόλο του θύματος! Είναι καταπληκτικό το πώς μας μεταμορφώνει η αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Φαντάσου μια κοπέλα που ετοιμάζεται για ένα πάρτι, αλλά έχει μεγάλο άγχος επειδή εκεί θα συναντήσει ένα αγόρι που της αρέσει πολύ. Σκέφτεται λοιπόν: «Ούτε που θα γυρίσει να με κοιτάξει!». Εν τω μεταξύ ετοιμάζεται. Ντύνεται, χτενίζεται, βάφεται και σκέφτεται διάφορες παραλλαγές της προφητείας «ούτε που θα γυρίσει να με κοιτάξει». Όταν φτάνει στο πάρτι, έχει ήδη καταϊδρώσει, έχει πάρει ένα παράξενο επιθετικό ύφος και της φταίνε όλα. Με αυτόν τον τρόπο και χωρίς να το καταλαβαίνει γίνεται κάπως απωθητική. Φυσικά είναι καλοντυμένη και καλοχτενισμένη, αλλά τι μ’ αυτό; Το αγόρι που την ενδιαφέρει την πλησιάζει και της προτείνει να της φέρει ένα ποτό. Εκείνη αντιδρά κάπως μίζερα και η βραδιά τελειώνει χωρίς εκείνος να την ξανακοιτάξει. Ποιος φταίει; Θες να τα κάνεις θάλασσα; Βασίσου στην αυτοεκπληρούμενη προφητεία! Στο σπορ της αυτοεκπληρούμενης προφητείας χρησιμοποιούμε απόλυτες λέξεις, όπως «ποτέ», «τίποτε», «πάντα». Εσύ ξέρεις πως όλες οι απόλυτες λέξεις προέρχονται από το κομμάτι της προσωπικότητάς σου που ονομάζεται Γονέας (βλ. κεφάλαιο «Ο εαυτός μου, αυτός ο άγνωστος»). Έτσι και ένα κορίτσι που λέει «Κανείς δε θα με κοιτάξει» δεν αναφέρεται σε ένα πραγματικό γεγονός. Οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες είναι σενάρια που στήνει ο Γονέας μέσα μας, ιδιαίτερα αν είναι από εκείνους που τους αρέσουν οι κακίες! Όταν λέμε κακίες στον εαυτό μας, σημαίνει ότι έχουμε ενεργοποιήσει μέσα μας τον Κριτικό Γονέα!
43
1
48
1
Δοκίμασέ το! Σκέψου και γράψε άτομα που θαυμάζεις. Καλλιτέχνες
Αθλητές
Επιστήμονες
Σκέψου μονάχα πόσος κόπος και προσπάθεια χρειάστηκε για να διαπρέψουν όλοι αυτοί που θαυμάζεις. Ο Τόμας Έντισον, όταν ρωτήθηκε για τις ανακαλύψεις του, απάντησε: «... έμπνευση ήταν το 1%, το υπόλοιπο 99% ήταν προσπάθεια και ιδρώτας». Ο Αϊ-Νικόλας και ο ψαράς Μια ελληνική θαλασσινή ιστορία περιγράφει έναν ψαρά ο οποίος, ενώ σκυλοπνιγόταν με τη βάρκα του, είχε παρατήσει τα κουπιά και το τιμόνι και φώναζε απελπισμένος: «Αχ, Αϊ-Νικόλα μου, βόηθα με, βόηθα με!!!». Κάποια στιγμή ο άγιος εκνευρίστηκε και του φώναξε: «Εγώ να σε βοηθήσω, αλλά κούνα κι εσύ τα χέρια σου, βρε κακομοίρη!». Τα παράλογα πιστεύω, οι υπερβολικές απαιτήσεις και οι διαστρεβλωμένες αξιολογήσεις μπορούν στην κυριολεξία να μας ψήσουν το ψάρι στα χείλη και να μας πάνε για φούντο!
Ο καλός και ο κακός εσωτερικός διάλογος Πιο πάνω μιλήσαμε για τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόταν η Μάρθα και που οδήγησε στο να ναυαγήσουν οι προσπάθειές της. Στην άσκηση που ακολουθεί σου παρουσιάζουμε μερικά παραδείγματα παρόμοιων σκέψεων που προμηνύουν ένα γερό ναυάγιο.
Δοκίμασέ το! Για να σε βοηθήσουμε να καταλαβαίνεις τις σκέψεις που βουλιάζουν κάθε προσπάθεια, κύκλωσε το γράμμα ή τα γράμματα της κατηγορίας στην οποία πιστεύεις ότι ανήκουν οι παρακάτω φράσεις.
1. Ό,τι και να κάνω, δεν πρόκειται ποτέ να τα καταφέρω! α. β. γ. δ.
Παγίδα αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Καταστροφολογία. Μαυρόασπρη πραγματικότητα. Επιλεκτική αντίληψη.
• Φράση-αντίδοτο
Μπορεί να μην πάρω τον καλύτερο βαθμό, αλλά σίγουρα κάτι θα καταφέρω διαβάζοντας.
2. Είσαι εντελώς ηλίθιος! Μόνο για μέτριους βαθμούς είσαι ικανός! α. Επικριτική ετικέτα. β. Παγίδα αυτοεκπληρούμενης προφητείας. γ. Μαυρόασπρη πραγματικότητα. • Φράση-αντίδοτο
Αν ήμουν εντελώς ηλίθιος, δε θα 'χα καν τελειώσει το δημοτικό. Εκτός αυτού, σε μερικά μαθήματα μπορώ να τα πηγαίνω πολύ καλά και σε άλλα χειρότερα. 3. Μ α είναι άδικο! Γιατί να πρέπει να κάνω και τριγωνομετρία, αφού ποτέ δε θα μου χρειαστεί; Δεν το αντέχω αυτό το πράγμα! Και μόνο που αντικρίζω το βιβλίο με πιάνει κάτι! α. Παράλογο πιστεύω: «Στη ζωή έχουμε να κάνουμε μόνο αυτά που θέλουμε». β. Καταστροφολογία. γ. Γενίκευση.
49
1
62
1
ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ Όπως μαθαίνουμε από την ιστορία, οι μάχες χάνονται όταν οι στρατιώτες δε γνωρίζουν γιατί πολεμούν. Κατά τον ίδιο τρόπο πολλά παιδιά δεν τα καταφέρνουν στο σχολείο όταν δεν έχουν μέσα τους το γιατί. Σου έχει τύχει ποτέ να θέλεις να διαβάσεις κάμποσα κεφάλαια μέσα σε ορισμένο χρονικό διάστημα και μετά από κάποιο σημείο να απελπιστείς γιατί «δε βγαίνει»; Σου συμβαίνει ποτέ να μη σου αρέσει ένα μάθημα, αλλά να σου αρέσει η καθηγήτριά σου και γι’ αυτό να θέλεις να τα πας καλά; Ξέρεις κανέναν που δεν τα πάει καλά στα μαθήματα και ταυτόχρονα λέει: «Δε μ’ ενδιαφέρει. Ας πάνε όλοι να πνιγούνε!»; Μήπως γνώρισες ποτέ κάποιον που δεν ήξερε τι θα κάνει μετά το σχολείο και αυτό τον έκανε να το βαριέται, ή κάποια που ήξερε τι θα κάνει και αισθανόταν ότι αυτά που μάθαινε στο σχολείο τής ήταν άχρηστα; Όταν δεν έχουμε κάποιο λόγο (ένα γιατί) –όσο μικρός ή όσο βραχυπρόθεσμος ή μακροπρόθεσμος κι αν είναι αυτός–, συχνά δεν έχουμε και κατεύθυνση. Η ζωή από αυτή τη σκοπιά μοιάζει ανούσια και το μέλλον αβέβαιο. Από την άλλη πλευρά, όταν θέτουμε υπερβολικούς ή μη ρεαλιστικούς στόχους, συχνά μένουμε από βενζίνη στην πορεία. Όπως θα κατάλαβες, οι στόχοι επηρεάζουν την κινητήρια δύναμη που τόσο μας χρειάζεται στο διάβασμα. Συμβάλλουν σημαντικά στη δυνατότητά μας να κάνουμε υπομονή, να δείχνουμε επιμονή και να διατηρούμε την ψυχραιμία μας όταν οι διαδρομές είναι μεγάλες ή και φουρτουνιασμένες. Φυσικά, μερικοί στόχοι είναι πιο εύκολοι από άλλους. Έτσι και για σένα, το να καθίσεις να διαβάσεις, ας πούμε, κοινωνιολογία μπορεί να είναι πιο εύκολο κι ευχάριστο από το να διαβάσεις φυσικοχημεία, που δε σου αρέσει. Άσχετα όμως από το αν μας ενδιαφέρει κάτι ή όχι, οι στόχοι και τα κίνητρα έχουν πάρα πολύ μεγάλη σημασία στο διάβασμα. Μας δίνουν κατεύθυνση και μπορούν να κάνουν κάτι το οποίο μοιάζει ανούσιο να αποκτήσει νόημα. Οι στόχοι και τα κίνητρα είναι σημαντικά, μιας και για να πετύχουμε, πρέπει να ασχοληθούμε και με πράγματα που δε μας αρέσουν, δε μας ενδιαφέρουν, με πράγματα στα οποία δεν έχουμε ιδιαίτερη έφεση. Επίσης, μας βοηθούν να βρούμε την ενέργεια που χρειάζεται ακόμη κι όταν είμαστε κουρασμένοι ή δεν έχουμε κέφι να διαβάσουμε ένα ενδιαφέρον μάθημα. Δυστυχώς, για να πάρεις το απολυτήριο, θα αντιμετωπίσεις και τις δύο αυτές καταστάσεις. Ουφ! Τι να γίνει, είναι και αυτό μια πραγματικότητα!
Οι στόχοι, μικροί ή μεγάλοι, κοντινοί ή μακρινοί, δίνουν κατεύθυνση και νόημα στο διάβασμα! Οι στόχοι πρέπει να έχουν νόημα για σένα. Το καλό με τους στόχους είναι ότι μας βοηθούν να ξεπεράσουμε τις δύσκολες στιγμές. Θα ανακαλύψεις λοιπόν ότι είναι πολύ βοηθητικό το να θέσεις έναν λογικό στόχο στο διάβασμά σου, ιδιαίτερα όταν τα πράγματα είναι δύσκολα. Για παράδειγμα, όταν αισθάνεσαι κούραση, όταν δε σε ενδιαφέρει το θέμα, όταν η ύλη είναι πολλή ή δύσκολη. Βάζε ρεαλιστικούς στόχους στο διάβασμά σου, ιδιαίτερα όταν τα πράγματα είναι δύσκολα ή όταν το θέμα δε σε ενδιαφέρει.
Δειγματολόγιο στόχων: παράδειγμα μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων στόχων VV
Να μπω στη Νομική.
VV
Να ξεμπερδεύω επιτέλους με το σχολείο και μετά βλέπουμε...
VV
Να πάρω μόνο τον βαθμό που χρειάζεται για να περάσω στα αρχαία.
VV
Να τα πάω καταπληκτικά στη φυσική.
VV
Να περάσω ξέγνοιαστες διακοπές το καλοκαίρι χωρίς διαβάσματα.
VV
Να διαβάσω το πρώτο κεφάλαιο από τα πέντε που έχω γι’ αυτή την αναθεματισμένη τη χημεία.
VV
Να λύσω τις πρώτες δύο ασκήσεις από τις έξι και μετά να πάρω τον Γιώργο στο τηλέφωνο.
VV
Να πάρω το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
VV
Να μπω στο μάτι του ξαδέρφου μου παίρνοντας μεγαλύτερο βαθμό στη φυσική.
VV
Να μπω με την Αλέκα (που τη γουστάρω τρελά) στην Ιατρική.
VV
Να μείνω καθισμένη στο γραφείο μου διαβάζοντας για τρία τέταρτα.
VV
Να έχω τελειώσει με την ιστορία και μετά από τρία τέταρτα να βλέπω τηλεόραση.
63
1
78
1
Τι να κάνεις αν δε σε πιάνει ύπνος 1. Γράψε σε ένα χαρτάκι, σε μορφή λίστας, αυτά που σε προβληματίζουν και βάλ’ τα σε ένα συρτάρι. Είναι η λίστα με την οποία θα ασχοληθείς αύριο, όχι τώρα. 2. Πιες ένα ζεστό φλιτζάνι γάλα. 3. Πήγαινε στον ιστότοπο www.denpsarono.gr. Κάνε μία από τις ασκήσεις χαλάρωσης ή σκέψου μερικές χαλαρωτικές εικόνες. Για παράδειγμα: tt
αντάσου πως το κρεβάτι σου είναι μια ζεστή αγκαλιά που σε κρατάει. Φ Άσε το σώμα σου να αφεθεί και να χαλαρώσει σ’ αυτήν.
tt
αντάσου τον εαυτό σου σε ηλικία τριών μηνών να κοιμάται. ΠαρακοΦ λούθησε την ανάσα του μωρού που είσαι εσύ.
Τις εικόνες αυτές μπορείς να τις σκεφτείς και χωρίς να έχεις αϋπνία, μόνο για να χαλαρώσεις και να κοιμηθείς πιο γρήγορα.
Τι να μην κάνεις για να κοιμάσαι καλά 1. Τουλάχιστον έξι ώρες πριν πέσεις για ύπνο ΜΗΝ πιεις οτιδήποτε διεγερτικό, όπως είναι ο καφές, η κόκα κόλα, το τσάι, και μη φας σοκολάτες. 2. ΜΗΝ κάνεις γυμναστική για να κουραστείς και να νυστάξεις! 3. ΜΗΝ πέσεις για ύπνο αμέσως μετά από διάβασμα υπό μεγάλη πίεση, αλλά κάνε πρώτα κάτι που σε χαλαρώνει (διάβασε κόμικς, κάνε ένα ζεστό μπάνιο, άκου απαλή μουσική). 4. ΜΗ βλέπεις ταινίες δράσης στην τηλεόραση και απόφυγε τα ηλεκτρονικά παιχνίδια πριν κοιμηθείς. Να ξέρεις ότι τα υπναγωγά (υπνωτικά χάπια) μπορεί να προκαλέσουν εθισμό, γι’ αυτό και πρέπει να τα αποφεύγουμε. Όσοι δεν αντιμετωπίζουν την αιτία της αϋπνίας τους και καταφεύγουν σε χάπια δε λύνουν το πρόβλημα. Τα υπναγωγά βοηθούν για μικρά χρονικά διαστήματα και χορηγούνται μόνο με σαφείς οδηγίες ειδικού γιατρού. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη κι αν τα παίρνει κάποιος στο σπίτι σου, δεν είναι για σένα!
2
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
☞☞ Ο χώρος διαβάσματος
☞☞ Τρόποι για να μαθαίνεις γρήγορα και αποτελεσματικά ☞☞ Τι είσαι; Οπτικός, ακουστικός 'Η κιναισθητικός τύπος; ☞☞ Τεχνικές μελέτης – Δημιουργικό και ευχάριστο διάβασμα ☞☞ Διάβασμα με παρέα ☞☞ Προβλήματα με το διάβασμα ☞☞ Για να τονώσεις τον ενθουσιασμό σου ☞☞ Φτιάξε το δικό σου πρόγραμμα
Εδώ θα βρεις π κατευθύνσε ρακτικές ις για το πώ ς να οργανώσ εις τη ζωή σου και τη μ ελ μέσα στη σχ έτη σου ολική χρονιά και στη διά ρκεια των εξετάσεων.
Ο ΧΩΡΟΣ ΔΙΑΒΑΣΜΑΤΟΣ Τάξη εναντίον αταξίας Πόσες φορές δε θα έχεις πει στον εαυτό σου: «Πρέπει να οργανωθώ!», «Πρέπει να βάλω μια τάξη!». Ε, λοιπόν, έτσι είναι. Το να οργανώνεις το διάβασμά σου και να βάζεις τάξη στο γραφείο σου δημιουργεί κλίμα για διάβασμα και βοηθά στη συγκέντρωση. Σε μερικούς ανθρώπους αρέσει πολύ η τάξη. Ξέρουν ακριβώς πού βρίσκονται τα πράγματά τους, γιατί τα βάζουν πάντα στη θέση τους. Άλλοι πάλι, για να βρουν κάτι, πρέπει να πέσουν με τα τέσσερα στο πάτωμα του δωματίου τους και να κοιτάξουν κάτω από όλα τα έπιπλα... και είναι ζήτημα αν το βρουν! Αν δεν ανήκεις στην κατηγορία των τακτικών, μη σε πιάνει πανικός. Η τάξη είναι μια αρκετά υποκειμενική υπόθεση. Ένα γραφείο φορτωμένο με βιβλία και χαρτιά μπορεί να είναι πολύ οργανωμένο και λειτουργικό γι’ αυτόν που το χρησιμοποιεί. Δεν πρέπει όμως να υπάρχει τέτοια αταξία και χάος, που να μη βρίσκει κανείς ποτέ τίποτε ή να χάνει ώρες ψάχνοντας τα απαραίτητα κάτω από στοίβες χαρτούρας και άλλων αξεσουάρ γραφείου. Αν η επιφάνεια του γραφείου σου δεν προσφέρει άνετο χώρο για τακτικές στοίβες βιβλίων, τότε το καλύτερο είναι να υπάρχουν εκεί μόνο τα βιβλία του μαθήματος που διαβάζεις. Αυτό θα σε προστατεύσει από περισπασμούς και από διάσπαση της προσοχής σου. Μπορείς να πετύχεις έναν καλό τρόπο οργάνωσης και τάξης με κουτιά διαφόρων μεγεθών! Για παράδειγμα, τα κουτιά από χαρτί φωτοτυπικού είναι άψογα για βιβλία, εργασίες, σημειώσεις, φωτοτυπίες, διαβήτες κτλ. Σε βοηθούν να μη χάνεις πράγματα και να διατηρείς μια σχετική τάξη στο δωμάτιό σου. Έτσι, δεν έχεις να ακούς και την γκρίνια της μαμάς. Μπορείς να ντύσεις τα κουτιά με διαφορετικό χαρτί και να τους βάλεις ετικέτες που να αναφέρουν το περιεχόμενό τους. ΚΑΛΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ! ΤΟΠΟΣ ΔΙΑΒΑΣΜΑΤΟΣ
Αν δεν έχεις το δικό σου δωμάτιο, συμφώνησε με την οικογένειά σου ποιο χώρο στο σπίτι (σαλόνι, κουζίνα) μπορείς να χρησιμοποιείς και ποιες ώρες, ώστε να διαβάζεις με ησυχία. Η οικογένειά σου θα πρέπει να σεβαστεί αυτή σου την ανάγκη και να μη σε σαμποτάρει ανάβοντας την τηλεόραση αν είσαι στο σαλόνι, μαγειρεύοντας αν είσαι στην κουζίνα ή βάζοντας το στέρεο στη διαπασών αν είσαι στο δωμάτιο που μοιράζεσαι με τον μικρότερο αδερφό σου. Στην περίπτωση που πρέπει να μετακομίσεις από τον χώρο που διαβάζεις σε έναν άλλο, πιο ήσυχο, η
81
2
116
2
PP
Αν υπάρχουν μαθήματα που σε δυσκολεύουν, ντύσε τα σχετικά βιβλία με ωραίο χαρτί και κόλλησε απέξω μια σχετική με τον στόχο σου φωτογραφία. Έτσι, θα θυμάσαι για ποιο λόγο κάνεις αυτή τη σπουδαία προσπάθεια.
PP
Κάνε μια λίστα με τις θετικές συνέπειες που θα έχει γενικότερα στη ζωή σου η επιτυχία του στόχου σου. Για παράδειγμα, η Μαρία έγραψε:
Κτηνίατρος Λατρεύω τα ζώα και θα είμαι κοντά τους. Θα έχω δικό μου σπίτι με αυλή και ιατρείο. Θα έχω έναν σκύλο δικό μου, που πάντα ήθελα. Θα κάνω μεγάλα πάρτι στον κήπο μου. Θα πηγαίνω ταξίδια, για να πάρω μέρος σε συνέδρια. ΜΙΛΑ ΘΕΤΙΚΑ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ uu
Μελετώ συστηματικά και γι’ αυτό θα τα καταφέρω.
uu
Σ’ αυτές τις εξετάσεις θα πάω καλά.
uu
Θα δώσω στον εαυτό μου μια πραγματική ευκαιρία να πάρει μεγαλύτερο βαθμό.
ΒΡΕΣ ΚΑΠΟΙΟΝ ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΟ Σ’ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΠΑΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ uu
Βρες κάποιον που θαυμάζεις και θέλεις να του μοιάσεις.
uu
Ανακάλυψε όσο περισσότερα μπορείς γι’ αυτόν.
uu
Έλα σε επαφή μαζί του, αν μπορείς, και μάθε λεπτομέρειες για το πώς τα κατάφερε.
ΚΑΝΕ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΕ ΣΥΣΤΗΜΑ
Ρώτα τον εαυτό σου:
Διάβασα όσο είχα προγραμματίσει; Μοίρασα τον χρόνο μου σωστά ανάμεσα στα διάφορα μαθήματα; Απέφυγα τις αναβολές στο διάβασμά μου; Μήπως υπάρχει κάτι που δεν πρέπει ν’ αφήσω πίσω, προτού πέσω για ύπνο; ΚΑΝΕ ΔΩΡΑ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ
Τα δώρα δεν είναι μόνο υλικά. VV
Πες στον εαυτό σου:
Τα καταφέρνω καλύτερα τώρα. Βελτιώνομαι στις σημειώσεις που κρατάω. Καταλαβαίνω καλύτερα αυτά που διαβάζω. VV
Διάλεξε ένα ωραίο αφρόλουτρο και γέμισε την μπανιέρα. Βούτηξε μέσα και χαλάρωσε.
VV
Φάε ένα γλυκό που σου αρέσει.
VV
Φαντάσου τη ζωή που σε περιμένει όταν θα ’χεις πετύχει τον στόχο σου.
ΒΡΕΣ ΕΝΑΝ ΔΑΣΚΑΛΟ-ΚΑΘΟΔΗΓΗΤΗ
Ο καθοδηγητής-δάσκαλος-σύμβουλος (μέντορας) είναι ένας άνθρωπος που ενδιαφέρεται προσωπικά για την πρόοδό σου. Μπορεί να είναι κάποιος που θαυμάζεις και που κάνει αυτό που θα ’θελες να κάνεις κι εσύ. Μπορεί όμως και να είναι απλώς ένας άνθρωπος που εκτιμάς ή αγαπάς και αισθάνεσαι ότι έχει να σου δώσει κάτι από τη σοφία της ζωής. ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ!
Το να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους είναι πολύ επικίνδυνο. Από τη σύγκριση μπορεί είτε να υποτιμήσουμε τον εαυτό μας είτε να καβαλήσουμε το καλάμι! qq
Σύγκρινε τον εαυτό σου σήμερα με τον εαυτό σου χθες.
117
2
118
2
Πρόοδος σημαίνει να γίνεις καλύτερος από χθες και όχι καλύτερος από τον Μιχάλη δίπλα σου.
ΑΥΞΗΣΕ ΤΗΝ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΣΟΥ
Όπως θα είδες και στο κεφάλαιο «Εγώ και η σχέση μου μ' εμένα», η αυτοεκτίμηση είναι κάτι που αλλάζει ανάλογα με τις εμπειρίες. Επομένως είναι στο χέρι σου να αυξήσεις τη δική σου αυτοεκτίμηση.
Δοκίμασέ το! Το παρακάτω ερωτηματολόγιο μπορεί να σε βοηθήσει να καταλάβεις σε τι κατάσταση βρίσκεται η αυτοεκτίμησή σου. Αν στις απαντήσεις σου υπάρχουν περισσότερα από τρία «Ναι», τότε πρέπει να κάνεις προπόνηση στη θετική σκέψη. Αν υπάρχουν περισσότερα από έξι «Ναι», τότε χρειάζεσαι βοήθεια από κάποιον ειδικό. Ζήτα από τους γονείς σου ή από το σχολείο να κουβεντιάσεις με έναν ψυχολόγο. ΝΑΙ 1. Όταν κάνεις λάθος, το σκέφτεσαι για πολύ; 2. Όταν πρέπει να μάθεις κάτι καινούριο, αγχώνεσαι; 3. Σ ου είναι δύσκολο να πιστέψεις πως κάποιος μπορεί να σε θαυμάζει; 4. Α ν κάποιος σου κάνει ένα κομπλιμέντο, πιστεύεις πως σου κάνει χάρη; 5. Α ν κάποιος διαφωνήσει μαζί σου, θα θεωρήσεις πως εσύ κάνεις λάθος; 6. Φ οβάσαι να σηκώσεις το χέρι σου στην τάξη, μήπως πεις κάτι λάθος; 7. Ό ταν είσαι στην παρέα, διστάζεις να πάρεις μια θέση διαφορετική από των άλλων; 8. Αν κάποιος θυμώσει μαζί σου, σκέφτεσαι ότι φταις εσύ; 9. Π ιστεύεις ότι αυτοί που πετυχαίνουν έχουν περισσότερα χαρίσματα/ταλέντα από σένα; 10. Ό ταν γνωρίζεις καινούρια πρόσωπα, σε απασχολεί πολύ τι σκέφτονται για σένα;
ΟΧΙ
Βελτίωσε τον εαυτό σου, όπως προσπαθείς να βελτιωθείς στα μαθήματα Δεν αρκεί να γίνουμε ένα στείρο κουτί με γνώσεις. Οι άνθρωποι είμαστε ένα σύνολο από σκέψεις, συναισθήματα και γνώσεις. Εξελισσόμαστε μέχρι την τελευταία στιγμή της ύπαρξής μας.
αστε σε Βελτιωνόμ όχι ο χθες και σχέση με τ κα ε τον ψάρα σε σχέση μ δίπλα μας.
119
2
134
3
ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Πιστεύουμε ότι κανένας δεν πετάει από τη χαρά του όταν φτάνουν οι εξετάσεις! Ωστόσο, δε θα ’πρεπε να σε παραπλανά η κάθε τηλεπαρουσιάστρια που, θέλοντας να αυξήσει την ακροαματικότητα της εκπομπής της, μετατρέπει με τα λεγόμενά της τις εξετάσεις σε εθνικό πένθος! Παρόλο που οι εξετάσεις μάς φέρνουν σε κατάσταση κρίσης, ουσιαστικά μας προετοιμάζουν για τις μικρές και τις μεγάλες κρίσεις που θα βιώσουμε ως ενήλικοι επαγγελματίες και τις οποίες θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά. Εδώ χρειάζεσαι συμμάχους, για να τα βγάλεις πέρα με τον μεγάλο σου εχθρό, τον φόβο!
Πόλεμος εναντίον φόβου Στη μάχη είναι καλύτερα να έχεις παρέα. Χρειάζεσαι τουλάχιστον έναν σύμμαχο και μια καλή αρματωσιά.
Σύμμαχοι
Αρματωσιά
Αυτοεκτίμηση Χαλάρωση Αισιοδοξία Επαφή με την πραγματικότητα Φίλοι και συγγενείς
Καλή προετοιμασία
Προετοιμασία 1. Οργάνωση χρόνου 2. Οργάνωση και καταμερισμός της ύλης 3. Τακτικές μελέτης 4. Επαναλήψεις 5. Σκονάκια για... διαβασμένους
1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΧΡΟΝΟΥ
Κάθε λεπτό που περνάει δε γυρίζει πίσω. Η οργάνωση του χρόνου σου είναι απαραίτητη για να μην τρελαθείς. Κάνε χώρο στο πρόγραμμά σου για όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή ενός φυσιολογικού νεαρού ατόμου. Δηλαδή από το διάβασμα μέχρι και το χάζεμα! Υπολόγισε περίπου μία ώρα την ημέρα για απρόβλεπτα. Θα σου χρειαστεί. Και μην ξεχνάς: qq
Να μιλάς με φίλους.
Να χαλαρώνεις στην μπανιέρα.
Να βγάζεις τον σκύλο βόλτα.
Να τρως κανονικά.
Να ρίχνεις κάνα σουτ.
Να συζητάς και για άλλα πράγματα.
Να είσαι δηλαδή ένας νορμάλ άνθρωπος.
2. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΥΛΗΣ
Προσπάθησε να μην αφήσεις πράγματα αδιάβαστα για τις παραμονές των εξετάσεων. Κόψε την ύλη σε κομμάτια και βάλ’ τα στο καθημερινό σου πρόγραμμα σαν «πιάτο ημέρας»! Όταν ξέρεις τι έχεις στο πιάτο σου, μπορείς να οργανώσεις τα υπόλοιπα με ακρίβεια. Βάλε λίγο απ’ όλα στο πιάτο της ημέρας. Αν προετοιμάζεσαι για πολλά μαθήματα, οργάνωσε το διάβασμα με ποικιλία. Μη βάζεις πολλή ύλη ενός μόνο μαθήματος για μία μέρα. Θα βαρυστομαχιάσεις! Υιοθέτησε τη συνήθεια να κάνεις κάθε βράδυ μια γρήγορη ανασκόπηση όσων έχεις μελετήσει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ρίξε μια προσεκτική ματιά και πες στον εαυτό σου ένα μεγάλο ΜΠΡΑΒΟ για όσα κατάφερες. Η ικανότητά μας να αφομοιώνουμε καινούρια γνώση παραμονές εξετάσεων είναι πολύ μικρή και πεσμένη.
135
3
136
3
3. ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Διάβασε προσεκτικά το κεφάλαιο «Τεχνικές μελέτης — Δημιουργικό και ευχάριστο διάβασμα» και αποφάσισε σε κάθε μάθημα που μελετάς ποιο δρομολόγιο θα ακολουθήσεις. Μην το βάζεις κάτω με την πρώτη. Προτού εγκαταλείψεις κάτι, σιγουρέψου πως έχεις προσπαθήσει πραγματικά. 4. ΕΠΑΝΑΛΗΨΕΙΣ
Μην περιμένεις τα Χριστούγεννα ή την παραμονή των εξετάσεων για επανάληψη. Προσπάθησε να έχεις μία μέρα την εβδομάδα για μια μικρή επανάληψη. Για τη μεγάλη και καθοριστική επανάληψη θα έχεις καιρό τις παραμονές των εξετάσεων και τότε θα είναι πιο εύκολα.
ηψη ανάλ ά π ε Η αμ ιημ είνα ης! άθησ της μ
5. ΣΚΟΝΑΚΙΑ ΓΙΑ... ΔΙΑΒΑΣΜΕΝουσ
Δοκιμασμένη μέθοδος για επιτυχία στις εξετάσεις. Φτιάχνοντας σκονάκια καταφέρνεις τα εξής: uu
Βρίσκεις λέξεις-κλειδιά που σου ανοίγουν τα συρταράκια της μνήμης σου και σου κατεβάζουν τις πληροφορίες εύκολα!
uu
Ξεχωρίζεις τα ουσιώδη από τα δευτερεύοντα.
uu
Επαναλαμβάνεις το μάθημα διασκεδάζοντας.
uu
Αφήνεις την εφευρετικότητά σου να σου κάνει παρέα κι έτσι χαλαρώνεις.
Φυσικά δεν πρέπει να πάρεις τα σκονάκια μαζί σου στην αίθουσα γιατί, πρώτον, κατέχεις πλέον τα θέματα και, δεύτερον, κινδυνεύεις να πιαστείς στα πράσα και να πάνε χαμένοι όλοι σου οι κόποι. Το να βασίζεσαι στα σκονάκια υποσκάπτει την αυτοπεποίθησή σου και σε κάνει να αισθάνεσαι ότι οι εξετάσεις είναι πάνω από τα μέτρα σου. Κι επειδή τίποτε δεν μπορεί να σε βοηθήσει την ώρα της εξέτασης περισσότερο από την αυτοεκτίμησή σου, φρόντισε να μην τη μειώσεις.
Γίνε καλός προπονητής! Πριν από έναν μεγάλο αγώνα οι καλοί προπονητές φροντίζουν ώστε οι αθλητές τους να έχουν όσο το δυνατόν πιο ισορροπημένο ημερήσιο πρόγραμμα. Εκτός των ωρών προπόνησης, προσέχουν ώστε οι αθλητές τους να τρώνε σωστά, να έχουν διαλείμματα ξεκούρασης και να κοιμούνται όσες ώρες χρειάζεται, για να μη φτάσουν στους αγώνες σαν ξεπουπουλιασμένα κοτόπουλα. Οι προπονητές τα κάνουν όλα αυτά προκειμένου την κρίσιμη ημέρα οι αθλητές να αποδώσουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους. Γίνε κι εσύ ο καλύτερος προπονητής του εαυτού σου. Ενθάρρυνέ τον και δίνε του κουράγιο και επιβράβευση καθώς προχωράς. Τρώγε σωστά και μην κλέβεις ώρες απ’ τον ύπνο σου. Ο ύπνος είναι αυτός που θα σου δώσει το καθαρό μυαλό που χρειάζεσαι και θα σε βοηθήσει να εμπεδώσεις αυτά που διάβασες. Κάνε κάποιου είδους γυμναστική για να ξεπιαστείς, να καθαρίσει ο νους σου, να αποκτήσεις περισσότερη ενέργεια, να αποβάλεις το στρες. Βάλε μικρά διαλείμματα ευχαρίστησης στο πρόγραμμά σου.
137
3
148
3
Πρώτες βοήθειες μπροστά στα θέματα Πάρε μια βαθιά ανάσα και βγάλε όλο τον αέρα από τα πνευμόνια σου. Πάρε μια δεύτερη βαθιά ανάσα και βγάλε τον διπλάσιο αέρα αυτή τη φορά. Κάθισε βολικά στην καρέκλα με ίσια πλάτη και φαντάσου πως μια νοερή ευθεία περνά τη σπονδυλική σου στήλη, έτσι ώστε η πλάτη σου να είναι ίσια και να στηρίζεσαι καλά στον ποπό σου. Πες στον εαυτό σου: «Σε εγκρίνω και σε υποστηρίζω». Απ’ όσους γνωρίζεις, βρες εκείνο το πρόσωπο που νιώθεις να είναι πραγματικά με το μέρος σου και φαντάσου ότι στέκεται δίπλα σου αόρατο. Φαντάσου ότι βρίσκεται στο πλάι σου και σε υποστηρίζει όλη την ώρα που θα διαρκέσει η εξέταση. Θύμισε στον εαυτό σου πως αυτό που περνάς είναι μια εμπειρία που μπορείς να χειριστείς. Είναι στα μέτρα σου.
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΛΟΣ! Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΚΙΝΗΣΗ Πολλά παιδιά παθαίνουν κάτι σαν αμόκ μετά τις εξετάσεις, βάζοντας πολλές φορές σε κίνδυνο τη ζωή τους. Σίγουρα χρειάζεται εκτόνωση μετά από ένα μεγάλο ζόρισμα. Αλλά δεν είναι απαραίτητο ούτε να τρέχεις σαν τρελός με το μηχανάκι ούτε να γίνεις στουπί στο μεθύσι. Αν παρ’ όλα αυτά συμβεί κάτι τέτοιο, φρόντισε να επιστρέψεις στο σπίτι με ταξί. Το σκίσιμο διαφόρων χαρτιών είναι μία από τις μεθόδους εκτόνωσης που χρησιμοποιούμε και στην ψυχοθεραπεία. Αν πρέπει οπωσδήποτε να σκίσεις κάτι, πιάσε μια παλιά εφημερίδα και όχι τα βιβλία σου. Μετά από τόση προσπάθεια σίγουρα δικαιούσαι ξεκούραση και καλοπέραση. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι οι συγκάτοικοί σου –γονείς, αδέρφια, παππούδες– θα πρέπει να υποφέρουν για πάρτη σου! Σκέψου καλά ποιο θα ’ταν το ευγενικότερο πράγμα που θα μπορούσες να κάνεις για τον εαυτό σου και κάν’ το. Περιμένοντας τα αποτελέσματα, μπορείς να περιποιηθείς τον εαυτό σου μ’ ένα καλό κούρεμα, να τον ξεκουράσεις με αρκετές ώρες ύπνου, να τον ψυχαγωγήσεις με ευχάριστα αναγνώσματα, σινεμαδάκια, εκδρομές και βόλτες γενικώς. Μη μιζεριάζεις προκαταβολικά, αν πιστεύεις πως δε θα ’χεις καλά νέα. Όταν στη ζωή κλείνει μια πόρτα, ανοίγει ένα παράθυρο. Ετοιμάσου για ένα μέλλον γεμάτο ενδιαφέροντα και εκπλήξεις.
149
3
Σ
τη ζωή δίνουμε πολλές φορές εξετάσεις και με πολλούς τρόπους. Αυτό είναι ένα βιβλίο που θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις τη ζωή με επιτυχία. Θα σε οδηγήσει να βρεις την αυτοεκτίμησή σου, να πάρεις αποφάσεις, να οργανώσεις τον χρόνο σου, να οραματιστείς το μέλλον σου, να τα βγάλεις πέρα με το σχολείο, το διάβασμα, τις εξετάσεις σου, τους γονείς σου, τους φίλους σου...
Βοηθ. κωδ. µηχ/σησ 8212