Jaarverslag 2019 by Pakhuis de Zwijger

JAAR VERSLAG 2019

INHOUD 1. INLEIDING 2. PROGRAMMA’S OVER MONDIALE ONTWIKKELINGEN EN LOKALE OPGAVEN 2.1 Global trends 2

1 2

2.2 Creatieve industrie 2

2.3 Stedelijke ontwikkeling

2.3.1. De ruimtelijke stad

2.3.2. De sociale stad

2.3.3. De digitale stad

2.3.3. De bestuurlijke stad

2.3.4. De duurzame stad

3. DEPENDANCES

3.1 New Metropolis Nieuw-West

3.2 New Metropolis Zuidoost

4. DEELNAME AAN NETWERKEN 4.1 Amsterdam Donut Coalitie

4.2 Amsterdam Smart City

4.3 Campus Amsterdam 4

5. SPECIALE PROJECTEN 5.1 WeMakeThe.City Festival

7 7

5.2 Nieuw Amsterdam Prijs

5.3 De Staat van de Stad

5.4 WorldTalks Amsterdam

5.5 Vrouwen van Nieuw-West

5.6 Week Tegen Racisme

5.7 Duurzame 100 8 5.8 Maakplaats 021 8

5.9 Leernetwerk het nieuwe stadmaken

5.10 Participatie / co-design Frans Halsbuurt

6. EUROPESE PROGRAMMA’S 6.1 Clic 17

6.2 DDMP 17 6.3 Reflow 17

7. COMMUNICATIE 7.1 Social Media 17

7.2 Podcast 17

8. BEREIK 9. PERSONEEL EN ORGANISATIE 9.1 Stichting Pakhuis de Zwijger en PdZ Zalen BV

9.2. Raad van Toezicht en Directie

17 18

9.3 Stagiaires 18

9.4 Code of Conduct

10. FINANCIËN 10.1 Balans per 31 december 2019

10.2 Staat van baten en lasten

11. PARTNERS

1. INLEIDING

In 2019 hebben de programmamakers en medewerkers van Pakhuis de Zwijger samen met meer dan tweehonderd partners wederom een veelheid aan betekenisvolle programma’s en activiteiten gerealiseerd. Programma’s met het doel mensen te informeren over en te inspireren aangaande maatschappelijke ontwikkelingen en uitdagingen in de wereld, Europa, Nederland en (metropoolregio) Amsterdam. En bovenal om mensen te verbinden, (kennis)uitwisseling tot stand te brengen en nieuwe perspectieven te agenderen, om te komen tot noodzakelijke en wenselijke veranderingen die positieve impact hebben op de kwaliteit van het dagelijks leven van mensen in het bijzonder en de directie (stedelijke) leefomgeving in het bijzonder. Naast de meer dan zeshonderdvijftig publieke programma’s die plaatsvonden in de zalen van het gebouw aan de Piet Heinkade in AmsterdamOost, organiseerden wij voor de tweede keer het festival WeMakeThe.City better for all of us! En waren we actief in onze twee dependances New Metropolis Nieuw-West en Zuidoost met exposities, bijeenkomsten, brainstorms en workshops. Daarnaast hebben wij onze bijdrage geleverd aan verschillende lokale (leer)netwerken, platforms, communities of practices, en special events aangaande transformatie-vraagstukken met betrekking tot klimaatverandering, onderwijs, woningbouw, toerisme, gezondheid en zorg, infrastructuur, veiligheid en gebiedsontwikkeling. Centraal in alle programma’s en activiteiten, in de publieke dialoog die wij organiseren, staan de vragen: In wat voor een stad willen wij leven, werken en wonen? en Van wie is de stad; wie bepaalt wat?

2. PROGRAMMA’S OVER MONDIALE ONTWIKKELINGEN EN LOKALE OPGAVEN Programma’s in 2019 Architecture Now!, Uncovering Creatives, Fotokroniek, What’s Up?, De Donkere Kamer, Design Matters, Design Diggers, Night Owls, Dutch Masters, Urban Stories, Verhalen van Nieuw-West, It’s all Graphic, BIS Publishers x PDZ en NAI010 x PDZ.

De programmering van Pakhuis de Zwijger volgt de ontwikkelingen wereldwijd en besteed aandacht aan de consequenties ervan voor het dagelijks leven in Amsterdam, de metropoolregio en ons land. En het besteed aandacht aan de ontwikkelingen, veranderingen en innovaties, die zich dicht bij huis afspelen en die inspiratie (kunnen) zijn voor de rest van het land en de wereld. Wij brengen daarvoor alle relevante stakeholders aan tafel en brengen steeds onderzoek/wetenschap, beleid en praktijk bij elkaar. Naast global trends maken wij programma’s over de creatieve industrie en stedelijke ontwikkelingen (in relatie tot regio en land).

2.3. STEDELIJKE ONTWIKKELING Onze programma’s over de stad in transitie, benaderen we veelal vanuit specifieke domeinen en opgaven. Van de betrokken politici, beleidsmakers, belanghebbende bedrijven, maatschappelijke organisaties, burgers en de onderzoekende wetenschappers verwachten we dat zij op basis van hun portefeuille, hun vakgebied, specialisatie of interesse toegevoegde waarde leveren aan het gesprek over een specifieke opgaven of uitdagingen. Het doel van een programma is altijd meervoudig; het gaat om informeren, agenderen, de opgave of oplossingsrichting bevragen en scherp krijgen wat de specifieke opgave is, verschillende standpunten tegen elkaar aanhouden en mogelijke oplossingen presenteren en optionele keuzes beargumenteren. Om uiteindelijk een bijdrage te leveren aan besluitvorming en het implementeren van nieuwe aanpakken, werkwijzen of programma’s. Onze toegevoegde waarde is dat Pakhuis de Zwijger als onafhankelijk podium de ingewikkelde vragen kan stellen, alternatieven kan aandragen, de mening van ‘ongehoorden’ kan inbrengen en via creatieven, ontwerpers en storytellers, de verbeelding kan laten spreken. Inmiddels hanteren we de zogenoemde Amsterdam Approach bij het benaderen van de grote en urgente stedelijke vraagstukken.

2.1. GLOBAL TRENDS Onderliggend aan de programma’s over de stad maken we samen met onze partners door het jaar heen avonden over global trends, over invloedrijke bewegingen die gaande zijn in de wereld. Welke geopolitieke ontwikkelingen zien we? Wat gebeurt er internationaal op het gebied van klimaatverandering, migratie en vluchtelingenstromen, toerisme, energietransitie en de platformeconomie? Welke rol spelen de grote wereldhandelsoorlogen in de economische ontwikkelingen van de Europese steden en metropoolregio’s? Met documentaires met nagesprek, lezingen, exposities, boekpresentaties en andersoortige programma’s informeren wij onze deelnemers over deze grote wereldomvattende ontwikkelingen. Programma’s in 2019 Tegenlicht Meet-ups, IDFA by Night en IDFA Festival 2019, OneWorld Live, World Talks Amsterdam i.s.m. ITA, De Groene Live en NRC-correspondentenbijeenkomsten.

Wij brengen daarmee de overheid, ondernemers, wetenschap, maatschappelijk middenveld en burgers samen.

2.2. CREATIEVE INDUSTRIE

2.3.1 DE RUIMTELIJKE STAD

Amsterdam is het centrum van de Nederlandse creatieve industrie. De belangrijkste architecten, ontwerpers, regisseurs, acteurs, vloggers en bloggers, choreografen, illustratoren, game-developers, beeldend kunstenaars, filmmakers, fotografen, schrijvers en dichters, componisten en muzikanten wonen en werken in Amsterdam. Ontwerpen, maken, verhalen vertellen en innoveren zit in het DNA van onze stad. We maken programma’s met en over vernieuwende ontwerpers en makers; professionals die hun werk laten zien en de maatschappelijke impact tonen die ze daarmee tot stand brengen. Ontwerpen die zich manifesteren in verschillende domeinen zoals: zorg, mobiliteit en logistiek, onderwijs, woningbouw, kleding, veiligheid. En natuurlijk stedenbouw in brede zin. Het gaat om de slimme inzet van nieuwe technologie, digitalisering, gebruik van big data of nieuwe of gerecyclede materialen. Maar ook alternatieve ontwerpprocessen, zoals bijvoorbeeld het meer en anders betrekken van gebruikers bij de ontwikkeling van producten en diensten. De andere programma’s die we maken zetten storytellers en hun verhalen centraal. Fotografen, filmmakers, beeldend kunstenaars, illustratoren, auteurs, theatermakers vertonen of komen praten over hun producten en de betekenis ervan.

Onze stad en regio maakten een groeispurt door. Meer woningen, meer kantoren, gebieden die ontwikkeld worden tot nieuwe buurten, opgespoten stukken land en nieuwe bruggen, meer fietspaden en de (her)ontwikkeling van groen en publieke ruimte. We raken de randen van de gemeentegrenzen, en woongebieden en industrie komen met elkaar in aanraking. Maar ook de ambities nemen toe. Bij gebiedsontwikkeling en nieuwbouw moet rekening worden gehouden met klimaatadaptatie, circulariteit en biodiversiteit. Omdat er meer woningen op het Amsterdamse grondgebied moet worden gebouwd, zal er de komende decennia flink op hoogbouw worden ingezet (Sluisbuurt, Sloterdijken, Overhoeks en Amstel III). Ondertussen moeten er ook nog gemengde wijken worden gebouwd met 40% sociale huur, 40% middenhuur en 20% hoog segment en nemen de grondprijzen en bouwkosten alleen maar toe. Al met al veel dilemma’s én uitdagingen om in onze programma’s aan de orde te stellen. Programma’s in 2019 Gebiedsontwikkeling, Amsterdam bouwt, De Mobiele Stad, De Groene Stad, Van wie is de stad?, Amsterdam Groeit, Stadexpedities, Bike City en Wij bouwen de stad.

modellen waarmee we Amsterdammers beter in staat stellen meer eigenaarschap te genereren? Hoe optimaliseren wij het werken vanuit de Amsterdamse Aanpak? Met name ook in het kader van de Omgevingswet en het proces om te komen tot een Omgevingsvisie. Welke instrumenten kunnen daarvoor ingezet worden? En hoe komen we tot het inzetten van buurtbudgetten, het oprichten van buurtcoöperaties, het inrichten van co-creatie bij ontwerpopgaven in de buurt en het uitschrijven van gebiedsreferenda bij lokale vraagstukken? En hoe geven we het leren omtrent deze ontwikkelingen vorm?

2.3.2 DE SOCIALE STAD De tweedeling in de Amsterdamse Metropoolregio neemt sterk toe, armoede en eenzaamheid groeien, zorgkosten en schuldenlasten nemen toe, leerachterstanden lopen op, en de levensverwachting in bepaalde stadsdelen loopt terug, terwijl het in andere delen juist oploopt. Zelfs de sociale huurwoningen in bezit van de wooncorporaties worden voor velen onbetaalbaar en een oplopend aantal jongeren kan geen betaalbare woning in Amsterdam vinden. Ondertussen neemt ook de segregatie in de stad toe en zijn er nog steeds problemen met racisme en discriminatie in het onderwijs, de zorg, het uitgaansleven en op de arbeidsmarkt. Met onze partners uit de verschillende werkvelden en de direct betrokkenen (ervaringsdeskundigen) maken wij programma’s die informerend zijn en onderzoekend ten opzichte van nieuwe vormen van samenwerking in zorg, welzijn en onderwijs, innovatieve financiële constructies op de woningmarkt, ander handelingsperspectief en alternatieve interventies in het publieke domein.

Programma’s in 2019 New Democracy, Buurtbudgetten, Maak je stad, Urban Provocations, Maak je stad, en Stad van Vertrouwen.

2.3.5. DE DUURZAME STAD Duurzaamheid is het meest brede en omvangrijke onderwerp in onze programmering. Thema’s die aan de orde komen: lucht- en waterkwaliteit, groene daken, circulaire afvalverwerking, alternatieve vormen van energievoorziening, e-mobility, de stad autoluw maken, woningen van het gas, de plasticcrisis, voedselproductie, biodiversiteit in de stad, circulair bouwen en -inkopen. Met name bij gebiedsontwikkeling komen veel van de issues samen. Daarbij gaat het om wat en hoe er gebouwd gaat worden, welke infrastructuur moet worden aangelegd en hoe de ondergrond gebruikt wordt aangaande de stapeling van ambities? Natuurlijk richten wij ons ook op het consumentengedrag; hoe gaan wij als Amsterdammers om met de inkopen die we doen; hoeveel vlees eten we? Kopen we bewust minder plastic artikelen, wassen we onze kleding energiezuinig, hoeveel water gebruiken we? In onze programmering brengen we iedere keer het persoonlijke handelingsperspectief van burgers samen met de grote systeemvragen; politiek, wet- en regelgeving confronteren we met de belangen van grote en kleine bedrijven en ondernemers en de consequenties van hun beleid en handelen.

Programma’s in 2019 Huisvesting, Wit aan zet, Becoming a minority, Transnational, Week tegen Racisme, Fearless Cities, Leren in de stad, Just City, De Vluchtroute, Wij vs Zij, Buurtcommunities, Zorg in de stad, Urban Religion, FemCity en Jong Amsterdam.

2.3.3. DE DIGITALE STAD In de ‘Smart City’ van 2019 bepalen technologische innovaties meer en meer het dagelijks leven in de stad. Ontwikkelingen met twee zijden van de medaille. Enerzijds dienen digitalisering en automatisering ons plezier en gemak. Snelle leveringen van online bestellingen, betere doorstroming van verkeer in de stad, meer accurate monitoring van patiënten waardoor meer mensen thuis in plaats van in het ziekenhuis kunnen verblijven. Ook stellen big data overheden in staat met meer zorgvuldigheid en efficiëntie publieke zaken te regelen. Anderzijds is er ook een schaduwzijde die te maken heeft met het afnemen van privacy, het opkomen van cybercriminaliteit en het feit dat steeds meer beslissingen worden genomen aan de hand van onzichtbare, maar allesbepalende logaritmen in de handen van de markt. Ook verandert het soort werk. Veel handwerk wordt vervangen door computers; veel bankiers verliezen hun baan, als ook de kassières bij de supermarkten. Genoeg aanleiding dus voor systeem kritische programma’s waarvoor verschillende partijen in de stad worden uitgenodigd en waarin we onder meer alternatieve economische en financiële modellen bespreken die mogelijk de balans in de economie van stad en regio kunnen herstellen.

Programma’s in 2019 Water Republic, Nieuw Amsterdams Klimaat, Blooming Cities, Circulaire Gebiedsontwikkeling, De Hongerige Stad, Week van de Circulaire Economy, Nieuwe Groene Revolutie, Kringlooplandbouw en De Circulaire Stad

Programma’s in 2019 Urban Provocations, Metropoolregio Amsterdam, Follow the Money, Follow this, Sustainable Finance Lab, Triodos x PDZ, Toekomst van Werk, New Economy en Stad in Balans.

2.3.4 DE BESTUURLIJKE STAD Hoe vindt de besluitvorming in onze stad, in de regio en in andere steden plaats? In deze programma’s onderzoeken we hoe we met het anders inrichten van besluitvorming, mede-eigenaarschap, participatie en co-creatie Amsterdammers meer en beter verbonden kunnen krijgen met de ontwikkelingen in hun straat, buurt, stadsdeel en stad. Hoe komen we tot nieuwe financiële

KATE RAWORTH’S DONUT DEAL 3

3. DEPENDANCES

4. DEELNAME AAN NETWERKEN

3.1. NEW METROPOLIS NIEUW-WEST

4.1. AMSTERDAM DONUT COALITIE

Voor het tweede jaar achtereen heeft Pakhuis de Zwijger haar eerste dependance New Metropolis Nieuw-West geprogrammeerd. Projectleider/programmamaker Peter Both werkt intensief samen met producenten/makers Fouad Lakbir en Samir El Hadaoui onder andere aan Verhalen van Nieuw-West en de Nieuw Amsterdam Academie. Ook vinden er workshops en exposities plaats en ontmoetingen van bewoners met bestuurders en bijvoorbeeld wooncorporaties. New Metropolis functioneert als het Podium voor de stad van morgen, waar jong en oud samenkomt om na te denken en te ontwerpen aan het stadsdeel van de toekomst.

Pakhuis de Zwijger maakt deel uit van de Amsterdam Donut Coalitie, die iedereen een eerlijke sociale basis biedt, binnen veilige ecologische grenzen. Amsterdam heeft de ‘doughnut economics-doelstellingen’ van Kate Raworth omarmd en de coalitie werkt samen om het voor elkaar te krijgen. De coalitie heeft zichzelf de volgende doelen gesteld: verbinden en samenwerken stimuleren, de benodigde condities creëren en publiekelijk de voortgang laten zien.

4.2. AMSTERDAM SMART CITY Amsterdam Smart City is het innovatieplatform dat proactieve burgers, innovatieve bedrijven, kennisinstellingen en overheden samenbrengt om vorm te geven aan de stad van de toekomst. Het platform, waar Pakhuis de Zwijger deel van uitmaakt, bestaat uit een publiek-private samenwerking en een internationale gemeenschap. Door kennis te delen en samen te werken komen de partners tot innovatieve oplossingen voor grootstedelijke vraagstukken van sociale, economische en ecologische aard.

3.2. NEW METROPOLIS ZUIDOOST Op 24 september openden we onze tweede dependance op het Bijlmerplein in de Amsterdamse Poort en stadsdeel Zuidoost. In een voormalige speelgoedwinkel realiseerden kwartiermakers/ programmamakers Angelo Bromet en Robbert Bovee op de eerste en de tweede etage respectievelijk een expositieruimte en een zaal voor bijeenkomsten. In samenwerking met het gemeentelijk ontwikkelteam Zuidoost, het stadsdeelbestuur, lokale maatschappelijke instellingen, bewonerscommunities en bedrijven organiseren wij als Podium voor de stad van morgen exposities, beenkomsten, workshops en participatiebijeenkomsten.

4.3. CAMPUS AMSTERDAM Campus Amsterdam is een open kennisnetwerk dat alle innovatiedistricten, campussen, labs en hubs in de kennisregio Amsterdam met elkaar verbindt. Zo kunnen de partners (waaronder Pakhuis de Zwijger) iedereen van buiten de stad, Nederland en zelfs Europa een toegang bieden tot educatie, innovatie en onderzoek. Innovatiegebieden zijn zichtbaarder en studenten, docenten, onderzoekers en partners in de industrie vinden hun weg in een levensechte leeromgeving.

NEW METROPOLIS NIEUW-WEST 4

NEW METROPOLIS NIEUW-WEST 5

NEW METROPOLIS ZUIDOOST 6

5. SPECIALE PROJECTEN

5.3. DE STAAT VAN DE STAD

5.1. WEMAKETHE.CITY FESTIVAL

De jaarlijkse De Staat van de Stad is een avondvullend programma waarin de conditie van Amsterdam wordt besproken aan de hand van de meest recente data over de stad, en is een co-productie van Internationaal Theater Amsterdam (ITA), Pakhuis de Zwijger en Gemeente Amsterdam IOS in samenwerking met de Rabobank Amsterdam.

De zeven dagen durende tweede editie van het festival WeMakeThe.City werd in 2019 gehouden van 17 t/m 23 juni. Een festival met het thema For All of Us, een stad van, voor en door iedereen. Pakhuis de Zwijger was wederom de programmerende en uitvoerende organisatie van een grote hoeveelheid urban en metropolitan conferences, urban talks en movies, exposities en urban tours, met in totaal 30.000 bezoekers/deelnemers en tal van buitenlandse city delegations. Wederom vond de Opening Night plaats in Theater Amsterdam met een line-up aan internationale gasten. Speciaal dit jaar was de festivalhub in de K-Buurt in Amsterdam Zuidoost, waar de hele week lokale bijeenkomsten plaatsvonden, waarbij naast de buurtcommunities ook de internationale gasten een bijzondere rol speelden. In de OBA Oosterdok vond de fotoexpositie Future Cities plaats en op vrijdagavond 21 juni stroomde het dak van Nemo vol voor de New Amsterdam Night met muziekoptredens en storytelling. WeMakeThe.City werd tot stand gebracht samen met de kernpartners Gemeente Amsterdam, Amsterdam Economic Board, Amsterdam Smart City, Hogeschool van Amsterdam, Waag, AMS Institute, Oram en Circl. ereen. Pakhuis de Zwijger was wederom de programmerende en uitvoerende organisatie van een grote hoeveelheid urban en metropolitan conferences, urban talks en movies, exposities en urban tours, met in totaal 30.000 bezoekers/deelnemers en tal van buitenlandse city delegations. Wederom vond de Opening Night plaats in Theater Amsterdam met een line-up aan internationale gasten. Speciaal dit jaar was de festivalhub in de K-Buurt in Amsterdam Zuidoost, waar de hele week lokale bijeenkomsten plaatsvonden, waarbij naast de buurtcommunities ook de internationale gasten een bijzondere rol speelden. In de OBA Oosterdok vond de fotoexpositie Future Cities plaats en op vrijdagavond 21 juni stroomde het dak van Nemo vol voor de New Amsterdam Night met muziekoptredens en storytelling. WeMakeThe.City werd tot stand gebracht samen met de kernpartners Gemeente Amsterdam, Amsterdam Economic Board, Amsterdam Smart City, Hogeschool van Amsterdam, Waag, AMS Institute, Oram en Circl.

In de publicatie Staat van de Stad 2019 constateert Bureau Onderzoek, Informatie en Statistiek een paradox. De stad is populair en groeit. Steeds meer mensen komen naar Amsterdam om er te wonen en werken. Aan de andere kant wordt de toegang tot de stad selectiever, nieuwkomers moeten steeds rijker zijn en steeds hoger opgeleid. Tijdelijk verblijf van een aantal jaren wordt steeds meer de norm. Wat betekenen deze trends voor de stad van de toekomst? Wat verbindt ons nog en hoe verandert dit de identiteit van de stad? In een avondvullend programma presenteren een aantal bijzondere gasten hun gedachten over deze vragen. Met wethouder Touria Meliani, Jeroen Slot, Geert Mak, Nazmiye Oral, Bas Heijne, James Kennedy, Rahma El Mouden, Corinne Vigreux, Halleh Ghorashi en Malique Mohamud.

5.4. WORLDTALKS AMSTERDAM Na de vruchtbare samenwerking met ITA (International Theater Amsterdam) met De Staat van de Stad zijn er in 2019 drie edities gerealiseerd van het programma WorldTalks Amsterdam. Een tweewekelijkse Engelstalige talk voor expat young professionals over het leven in de stad.

5.5. VROUWEN VAN NIEUW-WEST In 2019 stonden de vrouwen van stadsdeel Nieuw-West volop in de schijnwerpers. Vanaf de eerste ontwikkeling van het stadsdeel direct na de Tweede Wereldoorlog waren het vooral de vrouwen die inhoud, kracht en kleur gaven aan buurt en wijk. Ze deden dat soms zichtbaar op de voorgrond, maar veel vaker op de achtergrond. Ze maakten het verschil als vrijwilliger, als professional, als moeder, bewoner, activist, of vertegenwoordiger. Een jaar lang zijn onder de noemer Vrouwen van Nieuw-West (een initiatief van Pakhuis de Zwijger en Amsterdam Museum) tal van activiteiten georganiseerd voor, over en met vrouwen(organisaties) van Nieuw-West. Door middel van verschillende workshops, met storytelling, fotografie en tentoonstellingen laten zij zien wie ze zijn en welke rol ze spelen in het stadsdeel.

5.2. NIEUW AMSTERDAM PRIJS De Nieuw Amsterdam Prijs 2019 is uitgereikt aan sociaal ondernemer Dionne Abdoelhafiezkhan, die zich met grote bevlogenheid én succes inzet voor een inclusieve stad. Dionne krijgt deze prijs voor de strijd met haar bureau IZI Solutions voor gelijkheid, waarin ze – ondanks het feit dat ze de confrontatie niet schuwt – het vertrouwen krijgt en geeft om de kritische gesprekspartner te zijn van verschillende gemeenten, scholen, de politie, de minister-president en de koning. Naast de Nieuw Amsterdam Prijs ontving Stanja van Mierlo de prijs Een leven lang voor de stad voor haar jarenlange inzet voor stadsstrand en culturele broedplaats Blijburg. Meryem Maskouri (eindexamen aan het Technasium van het CalandLyceum in Amsterdam Nieuw-West) ontving de prijs voor Talent van het Jaar. Zij helpt jonge kinderen naschools bij hun huiswerk en voetbalt. Na haar middelbare school gaat ze naar de TU Delft om designer van een betere leefwereld te worden.

Een belangrijk onderdeel van het project zijn de bijeenkomsten en informele fotoshoots geweest in alle negen buurten van het stadsdeel, waar vrouwen van Nieuw-West elkaar konden leren kennen en met elkaar samenwerken. Door het jaar heen zijn er meerdere buurt- tentoonstellingen geopend in onder andere New Metropolis, de Meervaart, The Beach, De Serre, Ru Paré Community, Vrouw en Vaart, Casa Sofia en meerde locaties van de OBA en Eigenwijks. Tot slot is er een grootschalige buitenexpositie ontwikkeld die op alle grote pleinen van Nieuw7

jaar achtereen de Maakplaats021 heeft gerealiseerd. Met een speciaal ontwikkeld programma Maak je buurt hebben kinderen kennisgemaakt met hoe je als ‘burger’ invloed kan uitoefenen op de kwaliteit van je directe leefomgeving.

West heeft gestaan, en die daarna nog aan de Amstel bij het stadhuis en op het plein bij Pakhuis de Zwijger heeft gestaan. Uiteindelijk is het project afgesloten met een tentoonstelling in het Amsterdam Museum. Vrouwen van Nieuw-West was een project waarbij vooral de vrouwen zelf de regie hadden over wat ze vertellen en laten zien. De productie was in handen van het Amsterdam Museum en Pakhuis de Zwijger/New Metropolis. Het project kwam tot stand in samenwerking met WeMakeThe.City, OBA, De Meervaart, Vrouw en Vaart, Laika, The Beach, Stichting Nisa for Nisa, Comenius College, Mundus College, Young Amsterdam, Eigenwijks en vele andere organisaties en bewoners uit NieuwWest. Vrouwen van Nieuw-West is mede mogelijk gemaakt dankzij een financiële bijdragen van Stadsdeel Nieuw-West en het Amsterdams Fonds voor de Kunst.

5.9. LEERNETWERK HET NIEUWE STADMAKEN Gedurende twee jaar (2018 én 2019) hebben bestuurders, onderzoekers, ambtenaren en stadmakers van zes steden (Nijmegen, Den Haag, Roeselaere (B), Haarlem, Lelystad en Dordrecht) intensief met elkaar gewerkt aan een aantal lokale opgaven in buurten. Opgaven waar vastgoed, publieke ruimte, leefbaarheid en sociaal kapitaal samen kwamen. Dit leernetwerk is eind 2019 afgerond met een grootschalige bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger, waarbij concrete oplossingen voor vastgelopen buurtpraktijken en plannen voor nieuwe sociale ondernemingen als eindresultaat werden gepresenteerd.

5.5. WEEK TEGEN RACISME

5.10. PARTICIPATIE / CO-DESIGN FRANS HALSBUURT

In de week in aanloop naar 21 maart, de Dag tegen Racisme, organiseerde Pakhuis de Zwijger samen met Comité 21 maart en tientallen grassroots-organisaties wederom de Week tegen Racisme. Vijf dagen talks, presentaties, films en documentaires en meet-up met betrekking tot discriminatie en (institutioneel) racisme.

De Gemeente Amsterdam/Stadsdeel Zuid heeft Stichting Pakhuis de Zwijger gevraagd een modererende, programmerende en organisatorische rol te vervullen voor de buurtparticipatie rondom de herinrichting van de Frans Halsbuurt, gelegen tussen de Ferdinand Bolstraat, Stadhouderskade, Ruysdaelkade en Albert Cuypstraat, naar een autoluwe en grotendeels parkeervrije buurt.

5.7. DUURZAME 100 Ook in 2019 organiseerde Pakhuis de Zwijger op 10 oktober samen met dagblad Trouw de Dag van de Duurzaamheid met de uitreiking van de traditionele Duurzame 100, met een rijke programmering voor circa 800 deelnemers in het hele gebouw.

In het najaar van 2018 zijn alle 600 parkeer-plaatsen op straat opgeheven waarna de buurt tijdelijk is ingericht in afwachting van de definitieve heringericht van de buurt. In het voorjaar van 2019 start het stadsdeel met het participatieproces om tot een definitief ontwerp van de openbare ruimte in de buurt te komen.

5.8. MAAKPLAATS 021 Ook dit jaar heeft Pakhuis de Zwijger weer deel uitgemaakt van het team dat in verschillende buurtbibliotheken voor het vierde

VROUWEN VAN NIEUW-WEST 8

WEMAKETHE.CITY FESTIVAL 9

NIEUW AMSTERDAM PRIJS 10

DE STAAT VAN DE STAD

WORLDTALKS AMSTERDAM 11

VROUWEN VAN NIEUW-WEST 12

WEEK TEGEN RACISME 13

DUURZAME 100 FESTIVAL 14

MAAKPLAATS 021 15

LEERNETWERK HET NIEUWE STADMAKEN

PARTICIPATIE / CO-DESIGN FRANS HALSBUURT 16

6. EUROPESE PROGRAMMA’S

7. COMMUNICATIE

6.1. CLIC

7.1. SOCIAL MEDIA

Cultureel erfgoed wordt beschouwd als een hulpbron voor lokale duurzame ontwikkeling, hoewel er enkele tegenstrijdigheden zijn. Het aantal gebieden dat erkend wordt als cultureel erfgoed neemt toe; de kosten voor functioneel onderhoud / hergebruik nemen toe, beschikbare publieke middelen worden schaarser en private actoren richten zich steeds meer op de korte terugverdientijd.

Naast de vele live-programma’s manifesteerde Pakhuis de Zwijger zich ook nadrukkelijk online. Naast onze reguliere activiteiten op Facebook, Twitter, Instagram en LinkedIn, informeerden wij onze 40.000 leden door het gehele jaar heen via verschillende soorten nieuwsbrieven. Een wekelijkse algemene nieuwsbrief met de programma’s van de komende twee weken en diverse speciale ‘op maat’ e-mailings gebaseerd op de interesses van de ontvangers. Ook brachten wij wekelijks een podcast tot stand, waarvan er inmiddels meer dan 60 zijn gerealiseerd en die nu in totaal al meer dan 70.000 beluisteringen hebben opgeleverd. Bij speciale events en festivals zetten wij bijzondere onlinecampagnes op, dit jaar bij de Week tegen Racisme met 50 videoclips met bijzondere en ingrijpende persoonlijke verhalen over racisme en discriminatie.

Het gevolg is dat er een groeiend risico bestaat dat het verval van erfgoed jaar na jaar toeneemt, vanwege een gebrek aan financiële ondersteuning en levensvatbare bedrijfsmodellen. Dit is de context van het transdisciplinaire CLIConderzoeksproject met als overkoepelend doel het identificeren van evaluatie-instrumenten voor het testen, implementeren, valideren en delen van innovatieve ‘circulaire’ financierings-, bedrijfs- en bestuursmodellen voor systemisch adaptief hergebruik van cultureel erfgoed en landschap, waarmee het economische , sociaal, ecologisch gemak, in termen van langdurige economische, culturele en ecologische rijkdom. Pakhuis de Zwijger doet mee als één van de ‘good practise’ projecten.

7.2. PODCAST In 2019 zijn er 20 podcasts gemaakt. Allemaal met bijzondere professionals die deelnemer zijn aan een van onze programma’s of activiteiten, zoals: Alexandra van Huffelen (voormalig directeur GVB en nu staatsecretaris over het openbaar vervoer in Amsterdam), Henk Ovink (Nederlands Watergezant over stedelijke wateropgaven), Nadia Zerouali (over de verbindende kracht van eten), Abdelhamid Idrissi (over de empowerment van jonge Amsterdammers), Floris Alkemade (Rijksbouwmeester over het ontwerpen van een betere wereld), Pete Wu (over de Bananengeneratie), Kate Raworth (on Doughnut Economics), Stine Jensen (over de verleidingen en gevaren van moderne spiritualiteit), Touria Meliani & Fatimzahra Baba (over vrouwen van NieuwWest), James Kennedy (over de geschiedenis van sociale ongelijkheid in Amsterdam) en Anand Giridharadas (on a ‘Winners Take All’ world).

6.2. DDMP Het Distributed Design Market Platform is een vierjarig project dat door de Europese Unie wordt gefinancierd via het fonds Creatief Europa. Het fungeert als een uitwisselings- en netwerkhub voor de European Maker Movement. Het bestaat uit zowel online als offline activiteiten zoals evenementen, bronnen, workshops, beurzen en bootcamps die opkomend creatief talent in Europa en hun zakelijke productiviteit en duurzaamheid promoten en verdedigen. Met evenementen in heel Europa ondersteunt het platform ook de mobiliteit van opkomende creatieven hun werk.

8. BEREIK

6.3. REFLOW Europese steden zetten in op versnellen duurzame samenleving. Beter met grondstoffen omgaan. Dát is de insteek van Reflow, een Europees project waarbinnen zes steden, waaronder Amsterdam samenwerken. Bijzonder is dat binnen het project iedere stad een onderdeel onderhanden neemt. Gaandeweg het traject voegen we de leerervaringen bij elkaar. Amsterdam richt zich op textiel, Berlijn op energie en Milaan op voedsel. De andere drie deelnemers zijn ClujNapoca, Parijs en Vejle; zij richten zich achtereenvolgens op woningbouw, events en plastic. Partners van het Amsterdam Textiel Reflow project zijn; gemeente Amsterdam, Metabolic, BMA-Techne en Waag. Gesubsidieerd EU horizon 2020.

2019 sluit Pakhuis de Zwijger af met weer iets meer fysieke bezoekers ten opzichte van 2018, van 76.000 naar 77.202 bezoekers. Er heeft nagenoeg hetzelfde aantal programma’s plaatsgevonden in 2019 in totaal waren het er 698, tegenover 694 in 2018. Ook is er weer een stijging te zien van het online volgen van de programma’s via de livestream. Er keken 95.000 kijkers via de livestreams naar onze programma’s; een stijging van 11.000 kijkers in vergelijking met 2018 (in dat jaar was er een stijging van 60.000). huis de Zwijger blijft een centrale rol spelen om de actieve burgers, professionals, de (lokale) overheid, bedrijven, studenten etc. samen te brengen om de steeds complexer wordende wereld, de vraagstukken en informatie die steeds sneller en onoverzichtelijker tot ons komen, te duiden en door programma’s te volgen op de hoogte te blijven van actualiteiten en trends in hun vakgebied.

9. PERSONEEL EN ORGANISATIE 9.1. STICHTING PAKHUIS DE ZWIJGER EN PAKHUIS DE ZWIJGER ZALEN BV Stichting Pakhuis de Zwijger is verantwoordelijk voor de ‘eigen’ programmering. De feitelijke werkzaamheden – programmeren (14 ft), communiceren (4 ft), produceren (1 ft), administratie (0,5 ft) - heeft zij gedelegeerd aan Zalen Pakhuis de Zwijger BV. Deze samenwerking wordt jaarlijks met een productiecontract ondersteund op basis van een activiteitenplan met begroting en dekking.

NIEUW AMSTERDAM DINER

9.2. RAAD VAN TOEZICHT EN DIRECTIE DIRECTEUR/BESTUURDER

EGBERT FRANSEN

VOORZITTER RAAD VAN TOEZICHT

MAURITS GROEN duurzaam ondernemer

LEDEN RAAD VAN TOEZICHT

NIEUW AMSTERDAM RAAD

LARS BOERING

MARJAN MINNESMA

JOHN OLIVIERA

AMMA ASANTE

directeur World Press Photo

marketing consultant

directeur Urgenda

DUTCH MASTERS: RAQUEL VAN HAVER

voorzitter Cliëntenbelang

9.3. STAGIAIRES Ook dit jaar bood de stichting in twee periodes 24 stageplaatsen op het gebied van programma maken (20) en communicatie (4).

9.4. CODE OF CONDUCT In het najaar is er i.s.m. adviseurs Mounir Samuel en Jerry Ariyie intern een programma opgezet om tot een Code of Conduct te komen voor de interne organisatie, moderatoren en partners.

AGENDA AMSTERDAM AUTOLUW 18

10. FINANCIËN Wij sluiten het jaar 2019 van de programmastichting af met gerealiseerde opbrengsten van € 2.415.851 met een negatief resultaat van € - 750,-. In 2018 was dat € 2.046.001 met een negatief resultaat van € -10.159,- voor belastingen. De financiering die zorg draagt voor basis-programmering van Pakhuis de Zwijger is ook in 2019 weer een combinatie van verschillende inkomsten: partnerschappen, subsidie, Pay as you Like, projecten en opdrachten die fysiek buiten Pakhuis de Zwijger plaatsvonden. Projecten en opdrachten waar programmamakers en directie ingezet werden zijn bijvoorbeeld het WeMakeTheCity Festival, Maakplaats021 i.s.m. OBA en de dependances New Metropolis Nieuw West en Zuidoost.

9.1. BALANS PER 31 DECEMBER 2019 (na verwerking van het verlies)

9.2.STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2019

11. PARTNERS Zoals ieder jaar werd ook dit jaar door de programmakers en medewerkers van Stichting Pakhuis de Zwijger weer samengewerkt met meer dan 200 partners. Uiteraard Gemeente Amsterdam en veel stedelijke partners als wooncorporaties, gvb, havenbedrijf, hogescholen en universiteiten.

UNCOVERING CREATIVES

PDZ X LENTEKABINET

GERARD UNGER TRIBUTE

WINY MAAS: PORO CITY 20