Nieuw Nederland - Steden in Transitie

STEDEN IN TRANSITIE.NL 2014 - 2016

ALMERE AMERSFOORT AMSTERDAM APELDOORN ARNHEM DELFT DEN BOSCH DEN HAAG DEVENTER DORDRECHT EINDHOVEN EMMEN ENSCHEDE GRONINGEN HAARLEM HEERLEN LEEUWARDEN LEIDEN LELYSTAD MAASTRICHT MIDDELBURG NIJMEGEN ROTTERDAM TILBURG UTRECHT VENLO WAGENINGEN ZAANSTAD ZOETERMEER ZWOLLE

NETWERK VAN NEDERLANDSE STADSAMBASSADES STIMULEERT SOCIALE INNOVATIE BIJ STEDELIJKE OPGAVEN In steden ontstaan op veel plaatsen kleinschalige initiatieven.

Ze zijn het gevolg van de economische en klimaat crises, overheidsbezuinigingen, de groeiende afstand tussen de institutionele wereld en de burgers en de disruptieve technologische ontwikkelingen. Deze initiatieven worden gedragen door particulieren, burgers en kleine ondernemers die zich ondermeer richten op ouderenzorg, armoedebestrijding en lokale groenvoorziening. Het groeiende aantal buurtcoöperaties benadrukt het belang van samenwerking, bijvoorbeeld bij het herontwerpen van een plein of het lokaal opwekken van energie. Het zijn vindingrijke oplossingen die antwoord bieden op vragen en problemen die in de gemeenschap spelen.

Steden in transitie

Hoewel de genoemde praktijken op het eerste gezicht sterk van elkaar verschillen, zijn zij allen onderdeel van een bredere transitie die in de samenleving gaande is. Een transitiebeweging die de onderliggende vraag aan de orde stelt: van wie is de stad? Wie heeft de zeggenschap en wie geeft de stad vorm? Hoe vindt participatie plaats? En hoe verhouden de grote instituten zich tot de participatiesamenleving?

Het door de Rijksoverheid benoemen van Nederland als participatie-samenleving met een doe-democratie heeft consequenties voor de burger, maar ook voor de (lokale) overheden, kennisinstellingen en corporaties die hun rol in de samenleving moeten gaan herdefiniëren. Een ontwikkeling waarbij de belangrijkste uitdaging het verbinden van het burgerinitiatief is en sociaal ondernemerschap met de institutionele wereld.

INNOVATIE IN DE STAD BEDRIJVEN GEMEENTE

KENNISINSTELLINGEN

BEDRIJVEN GEMEENTE

KENNISINSTELLINGEN

PARTICULIERE INITIATIEVEN

SOCIALE INNOVATIE Een leernetwerk van Nederlandse Stadsambassades ‘Nieuw Nederland - Steden in Transitie’ is een initiatief van Pakhuis de Zwijger en het platform ‘Nieuw Amsterdam - Stad in Transitie’. De ambitie van Nieuw Nederland is om eind 2015 het netwerk van de Stadsambassades te hebben uitgebreid van vierentwintig naar vijfenveertig kleine, middelgrote en grote steden in Nederland. Een leernetwerk dat wordt gedragen door Stadmakers: bewoners en (sociaal)

© F. Blom

NIEUW NEDERLAND STEDEN IN TRANSITIE

NIEUW NEDERLAND

Steden in transitie

ondernemers, maatschappelijk professionals, ambtenaren, gemeenteraadsleden, wetenschappers, burgerinitiatieven, kleine en grote ondernemingen, maatschappelijk middenveld, creatieve industrie, overheden en onderzoeks- en kennisinstellingen. Kortom: iedereen die actief betrokken is in zijn of haar stedelijke omgeving en vorm geeft aan de stad in transitie. Elke stad heeft daarbij een eigen Stadsambassade, een organisatie of lokaal netwerk, die een verbindende rol vervult tussen de lokale Stadmakers. De Stadsambassades zijn de lokale partners en het belangrijkste instrument in het ontwikkelen en onderhouden van het netwerk. Een netwerk dat als belangrijkste doel heeft om van elkaar te leren in deze tijd van grote transities, waarbij de oude manieren van denken en handelen dringend moeten worden vervangen door nieuwe handelswijzen en innovatieve methoden en technieken.

VIJF MANIEREN OM NAAR DE STAD TE KIJKEN

DE SLIMME STAD

WAT GAAN WE DOEN? Gebaseerd op de ervaring met Nieuw Amsterdam en de uitbreiding van de Nederlandse Stadsambassades is het doel om het leernetwerk onder de naam ‘Nieuw Nederland - Steden in Transitie’ verder te ontwikkelen.

De volgende onderdelen zijn deel van ons programma:

1. ONLINE PLATFORM BOUWEN

DE DUURZAME STAD

DE MAKERS STAD

Stadsambassades in Utrecht en Heerlen, vond op 25 juni 2014 de officiële kick-off van de Nederlandse Stadsambassades plaats in Pakhuis de Zwijger met tweehonderdvijftig Stadmakers uit vierentwintig steden. Het netwerk van de Nederlandse Stadsambassades geeft ook toegang tot het Europese netwerk van Stadmakers (‘New Europe - Cities in Transition’), zodat de uitwisseling en het delen van kennis en ervaring zowel op nationaal als internationaal niveau plaats kan vinden.

DE FYSIEKE STAD

DE MENSEN STAD

SOCIALE INNOVATIE Hoe kijken we naar een stad in transitie?

Binnen Nieuw Nederland onderscheiden we verschillende domeinen waarin we de transitie in de stad waarnemen.

Van Nieuw Amsterdam tot Nieuw Nederland

In 2012 heeft Pakhuis de Zwijger het platform ‘Nieuw Amsterdam - Stad in Transitie’ gelanceerd. Dit platform brengt Stadmakers samen, maakt initiatieven zichtbaar en stimuleert de uitwisseling van kennis en ervaringen en agendeert vraagstukken binnen de politiek, het bestuur en het gemeentelijk apparaat. Er wordt daarbij gezocht naar een manier van werken waardoor de bottomup beweging en de institutionele wereld zich nadrukkelijker tot elkaar gaan verhouden en gaan samenwerken. Daarnaast wordt er vier keer per jaar het magazine Nieuw Amsterdam uitgebracht waarin de ontwikkelingen in de stad en de nieuwe praktijken van de transitiebeweging worden belicht. Vanuit de verwondering dat er met betrekking tot stedelijke vraagstukken zo weinig uitwisseling plaatsvond tussen Amsterdam en Rotterdam, de twee koplopers op het gebied van stedelijke ontwikkeling, is in het najaar van 2012 de Rotterdamse Stads-ambassade in Amsterdam geopend en andersom.

Door Rotterdamse praktijken in de programma’s van Pakhuis de Zwijger te presenteren, dienden andere steden zich één voor één aan om zich te verbinden. Na de opening van de

‘Nieuw Nederland - Steden in Transitie’ is een online platform waarbij de Nederlandse Stadsambassades ervaringen en praktijkkennis kunnen uitwisselen.

Deze website werkt als een open source platform waarbij Stadmakers van de deelnemende steden elkaar kunnen vinden en inhoud en verslagen delen.

2. LOKALE VERSLAGGEVERS BETREKKEN

Het online platform werkt met decentrale redacties.

Dit betekent dat we in elke stad werken met lokale verslaggevers die de ontwikkelingen rondom transitievraagstukken in hun stad belichten. Een belangrijke taak van de verslaggevers is om lokale initiatieven in kaart te brengen.

3. STADEXPEDITIES ORGANISEREN

Het netwerk van Stadmakers ontmoet elkaar regelmatig offline tijdens Stadexpedities. De ontvangende Stadsambassade organiseert een Stadexpeditie langs bottom-up initiatieven en sociaal ondernemers die betrokken zijn bij stedelijke opgaven in de betreffende stad.

4. ONDERZOEKSTRAJECT UITZETTEN

Tussen 2014 en 2016 wordt er in de participerende steden een onderzoekstraject uitgezet waarbij academici en studenten worden betrokken. De centrale vraag in elke stad draait om de relatie tussen de lokale autoriteiten en haar burgers.

5. RESULTATEN PUBLICEREN

Het longitudinale onderzoeksproject zal samen met de ervaring en de opbrengsten van de bijeenkomsten worden samengebracht in een publicatie eind 2016.

NIEUW NEDERLAND

Steden in transitie

New Europe - Cities in Transition

Vanwege het aankomende EU-voorzitterschap in het eerste half jaar van 2016 is Pakhuis de Zwijger begonnen met het verbinden van de achtentwintig Europese hoofdsteden. Alle ministeriële topontmoetingen vinden plaats op het voormalige Marineterrein, nog geen vijfhonderd meter van Pakhuis de Zwijger. Parallel aan de topontmoetingen programmeert Pakhuis de Zwijger onder de naam ‘New Europe - Cities in Transition’ over de ontwikkeling van steden in Europa en specifiek over de rol en betekenis van het burgerinitiatief in relatie tot het handelen van de lokale overheid. Een meerdaagse conferentie (New Europe Citymakers Conference) voor de Stadmakers uit de achtentwintig Europese hoofdsteden maakt

hier deel van uit. Deze uitwisseling van kennis en ervaringen levert direct een bijdrage aan de ‘European Urban Agenda’, de Europese evenknie van ‘Agenda Stad’. Deze Agenda Stad is een initiatief van het Rijk en wordt momenteel in intensieve samenwerking met Pakhuis de Zwijger en een groot aantal andere partners ontwikkeld. Het doel is om sociale innovatie in stedelijke ontwikkeling op de agenda van de Europese Unie te krijgen en om Stadmakers te ondersteunen in het vormgeven van transities in steden in Nederland en Europa. citiesintransition.eu citiesintransition.eu/amsterdam

TIJDSLIJN NIEUW NEDERLAND 2012 - 2016 January 2012

Start van ‘Nieuw Amsterdam - Stad in Transitie’

December

2012

1e Nederlandse Stadsambassade geopend in Rotterdam

2014

Stadsambassade Utrecht, Heerlen, Leiden, Eindhoven en Groningen geopend

Juni

2014

Kick-off Nederlandse Stadsambassades

Januari

2015

Lancering online platform ‘Nieuw Nederland - Steden in Transitie’

Maart

2015

Stadexpeditie en opening Stadsambassade Delft

April

2015

Stadexpeditie en opening Stadsambassade Arnhem

Mei

2015

Stadexpeditie en opening Stadsambassade Utrecht

Juni

2015

Stadexpeditie en opening Stadsambassade Leeuwarden

2015

Opening van vijfenveertig Stadsambassades in Nederland

2016

New Europe City Makers Conference

2014 Juni

–

Pakhuis de Zwijger, Amsterdam Pakhuis de Zwijger is een onafhankelijk platform en heeft inmiddels acht jaar ervaring in het organiseren en programmeren van bijeenkomsten over de creatieve industrie en stedelijke ontwikkeling. De programmering varieert van bijeenkomsten in het eigen gebouw - meer dan vierhonderdnegentien bijeenkomsten in 2014 - tot aan lokale meet-ups in de wijken en ontwikkelgebieden en stadexpedities door heel Nederland en Europa. In 2014 telden we ruim 52.305 deelnemers aan onze programmering. Onze online gemeenschap is gegroeid naar ruim 52.338 leden en onze website telt meer dan 1,6 miljoen unieke bezoekers per jaar.

We werken samen met meer dan honderdvijftig partnerorganisaties. dezwijger.nl Contact: Quirine Winkler, Projectleider ‘Nieuw Nederland - Steden in Transitie’ quirine@stedenintransitie.nl +31 20 624 63 80