1
Μάιος 2015
ΙΔΕΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΟΛΗ
Λαδάδικα-Φραγκομαχαλάς Χθες, σήμερα και αύριο σε δυο ιστορικές γειτονιές
№202
Η δική μου Αμερική Το οδοιπορικό ενός θεσσαλονικιού
Οι ομορφότερες βιβλιοθήκες της πόλης!
Mάιος 2015
2
#202
3
Μάιος 2015
Entr ance
info
ΛΕΞΕΙΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΥΛΑΣ
MAKING OF:
Εικόνα εξωφύλλου: Θανάσης Σταθόπουλος
Ένα δυο τρία κόκκινο φως
H
ταν ένα παιχνίδι που
στελόριζο, το 2010. Αν εξαιρέσεις την φτωχοπέραση του πληθυσμού, την εγκατάλει-
παίζαμε παιδιά και
ψη των δομών και τη βίαιη μετανάστευση ενός σημαντικού μέρους του πληθυσμού,
το σκέπτομαι όλο
κυρίως ενός υγιούς, σκεπτόμενου και άξιου τμήματος, καλά σπουδασμένου και με
και πιο συχνά τελευ-
ικανότητες, όλοι οι υπόλοιποι που μείναμε πίσω και επιζήσαμε μέχρι σήμερα, στο
ταία. Ένας ήταν στραμμένος στον τοίχο
άκουσμα του κόκκινου φωτός διαπιστώνουμε πως βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο. Καμία
με κλειστά τα μάτια και μετρούσε ως τα
σοβαρή μεταρρύθμιση δεν έγινε στη χώρα, κανένα εμπόδιο στην υγιή ανάπτυξη δεν
τρία και όταν τα άνοιγε γύριζε πίσω να
καταπολεμήθηκε, καμιά νοοτροπία πολιτικού ή πολίτη δεν άλλαξε. Απελπισμένοι από
δει πόσο προχώρησαν οι υπόλοιποι της
τη γραφειοκρατία, άνθρωποι συνωστίζονται ακόμα σε υπηρεσίες μήνες ατέλειωτους,
ομάδας προσπαθώντας να τον πλησιά-
χρόνια χωρίς έλεος για μια έγκριση, πανεπιστήμια βουλιάζουν σε κυκεώνες προβλη-
σουν. Από το πόσο γρήγορα προχωρού-
μάτων και παλιομοδίτικων πρακτικών που βασιλεύουν, ξένοι επενδυτές παρακολου-
σαν εξαρτιόταν και αν θα τον φτάσουν
θούν εμβρόντητοι εξαγγελίες που ποικίλουν από την αποικιοκρατική ενδοτικότητα
κάποτε. Πολλές φορές η πρόοδος ήταν
στην επαναστατική αφέλεια, συνδικαλιστές υπερασπίζονται νοσηρά προνόμια που δεν
εξαιρετικά αργή. Έχω την εντύπωση τον
ισχύουν πια πουθενά στον κόσμο, πολίτες αντιμετωπίζουν το δημόσιο χώρο σαν τσι-
τελευταίο καιρό ότι παίζουμε ομαδικά
φλίκι του παππού τους, πολιτικοί που πλακώνονται στη βουλή για το ποιος φταίει πε-
σαν χώρα, πέντε χρόνια τώρα, το ίδιο
ρισσότερο, μια χώρα που μοιάζει να ζει τη μέρα της μαρμότας χωρίς κάνεις να μπορεί
παιχνίδι. Αλλά χωρίς πρόοδο. Κάνεις δεν
να βάλει τους δείκτες του ρολογιού επιτέλους παρακάτω. Και λόγια, λόγια, λόγια και
κάνει κανένα απολύτως παιχνίδι. Κάθε
υποσχέσεις από όλους μας. Το κλισέ πως η κρίση σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Τρίχες
φορά που ανοίγει τα μάτια του ο αφέ-
κατσαρές. Το ένα δυο τρία κόκκινο φως παίζουμε κάθε μέρα. Αλλά κάποιος έχει κολ-
της, η χώρα είναι στη γραμμή της αφετη-
λήσει τα πόδια μας με κόλλα και δεν περπατάμε ρούπι.
ρίας. Έχουν αλλάξει τέσσερις κυβερνήσεις, εκατοντάδες υπουργοί, μνημόνια, θεσμοί, τρόικες, επιτηρητές, κέρατα και τρίβολα, και η χώρα παραμένει στο ίδιο ακριβώς σημείο που ξεκινήσαμε, στο Κα-
PARALLAXI MAGAZINE ΜΑЇΟΣ 2015 / ΤΕΥΧΟΣ 202 / ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β΄ • ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΣΕ 15.000 ΤΕΥΧΗ ΚΑΙ 320 ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ • ΜΑΖΙ ΜΑΣ AYTO TO MHNA ΕΓΡΑΨΑΝ, ΣΧΕΔΙΑΣΑΝ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΑΝ, ΣΚΕΦΤΗΚΑΝ, ΕΦΑΓΑΝ, ΧΟΡΕΨΑΝ, ΑΚΟΥΣΑΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΒΡΗΚΑΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ ΟΙ: ΕΚΔΟΤΗΣ / ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΥΛΑΣ • ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: ΚΥΑ ΤΖΗΜΟΥ • ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ: ΚΥΑ ΤΖΗΜΟΥ • ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΕΟΥ, ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΟΥΔΗΣ, ΑΚΗΣ ΔΗΜΟΥ, ΚΩΣΤΗΣ ΖΑΦΕΙΡΑΚΗΣ, ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΕΥΗ ΚΑΡΚΙΤΗ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΠΑΡΑΝΗΣ, ΒΑΡΒΑΡΑ ΜΠΑΣΔΕΚΗ, ΧΡΥΣΑ ΝΑΝΟΥ, ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ, ΑΚΗΣ ΣΑΚΙΣΛΟΓΛΟΥ, ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΚΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΕΛΤΖΙΔΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΙΤΙΡΙΔΗΣ, ΑΛΙΚΗ ΤΣΙΡΛΙΑΓΚΟΥ • ΛΟΝΔΙΝΟ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΟΡΜΠΑΤΖΙΔΗΣ • ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ: ΝΤΙΝΑ ΠΙΝΟΣ, ΣΤΕΛΛΑ ΒΑΚΙΡΛΗ • ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΛΕΝΗ ΒΡΑΚΑ, ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΜΠΑΣΔΕΚΗΣ, STEREOSIS, ΜΑΡΙΝΑ ΤΟΥΛΑ, ΟΡΧΑΝ ΤΣΟΛΑΚ • ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΑΜΦΥΛΙΔΟΥ, katerina@parallaximag.gr • ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: DOLPHINS // COMMUNICATION DESIGN • ΕΚΤΥΠΩΣΗ, ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: ΧΡΩΜΟΤΥΠ Α.Ε. ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΟΛΗΣ Παπαμάρκου 2, 546 23 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΗΛ/FAX: 2310 429050 - 2310 429051 MONTHLY CITY & CINEMA REVIEW 2 Papamarkou str., 546 23 THESSALONIKI, GR, ΤΕL/FAX: +30 2310 429050, +30 2310 429051 www.parallaximag.gr • info@parallaximag.gr
4
Exit
Eπτά φωτεινές πινακίδες που θα δείξουν την έξοδο κινδύνου ακόμα και στον πιο φανατικό σπιτόγατο. Τι αξίζει να δεις και να κάνεις για να φτιάξουν οι μέρες και οι νύχτες σου εντός της πόλης. Θα βγεις όπως και δήποτε. ΛΕΞΕΙΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΕΟΥ
2
#202
1. H Διεθνής του βιβλίου Υπό τον τίτλο "Μακρινές Φωνές" (Voces lejanas), η 12η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης φιλοξενεί στη φετινή διοργάνωση ένα αφιέρωμα στην ποικιλομορφία του ισπανικού, πορτογαλικού και λατινοαμερικάνικου πολιτισμού που εστιάζεται μεν στη λογοτεχνία και τους συγγραφείς της, συνοδεύεται δε από εικαστικές και μουσικές παρεμβάσεις και ολοκληρώνεται με κριτικές και ιστορικές προσεγγίσεις. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει παρουσιάσεις, συζητήσεις, εκθέσεις, προβολές και θεματικά εργαστήρια για εμβληματικούς συγγραφείς, όπως ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο Φερνάντο Πεσόα, ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες και ο Εντουάρντο Γκαλεάνο. Μάλιστα για τον νομπελίστα συγγραφέα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες από την πρώτη ημέρα λειτουργίας της διοργάνωσης, εγκαινιάζεται έκθεση σκίτσων υπό τον τίτλο «Tα πρόσωπα του Γκάμπο», όπου 69 σκιτσογράφοι από τη Λατινική Αμερική, την Ισπανία, την Ευρώπη και την Ασία αποτίουν φόρο τιμής στον συγγραφέα. Τη σύλληψη της ιδέας και τη διαδρομή της έκθεσης σκίτσων για τον Μάρκες, που θα ταξιδέψει μετά στην Αθήνα, τη Ρώμη και τη Βοστόνη. θα παρουσιάσουν σε ένα εργαστήρι Σκιτσογραφίας δύο από τους εμπνευστές της: η Adriana Mosquera – Nani και ο Omar Figueroa – Turcios. Παρουσιάζεται επίσης στο κοινό φωτογραφικό υλικό από το πρόσφατα εκδοθέν λεύκωμα του εικαστικού Δημήτρη Γέρου (Dimitris Yeros, Photographing Gabriel Garcia Marquez, published by Kerber Photo Art). Στην Έκθεση επίσημοι καλεσμένοι θα είναι οι Eusebi Ayensa (Καταλoνία-Ισπανία), Flavia Company (Αργεντινή), Pedro Olalla (Ισπανία), Juan Vicente Piqueras (Ισπανία), Carmen Posadas (Ουρουγουάη) και Damian Tabarovsky (Αργεντινή). Η τραγουδίστρια, τραγουδοποιός και καθηγήτρια φωνητικής έκφρασης Martha Moreleon (Μεξικό) που πολλά χρόνια ζει στην Ελλάδα, θα κλείσει το αφιέρωμα στις ιβηροαμερικάνικες τέχνες , με μια μουσική διαδρομή ισπανόφωνης και πορτογαλόφωνης μελοποιημένης ποίησης από αγαπημένους ποιητές. Μαζί της ο μουσικός Roman Gomez. Σε όλες τις ισπανόφωνες εκδηλώσεις θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση. Ακόμη η ΔΕΒΘ, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αναδεικνύει την σύνδεση της λογοτεχνίας με την τέχνη του Κινηματογράφου και προβάλλει, στο ίδιο χρονικό διάστημα, μια σειρά σημαντικών ταινιών του διεθνούς κινηματογράφου, που βασίζονται σε κείμενα της ισπανόφωνης λογοτεχνίας. Καθημερινά στις 6 το απόγευμα (7-13/5) στην αίθουσα Παύλος Ζάννας με ελεύθερη είσοδο, θα προβληθούν επτά ταινίες. 1
3
7
6
*7 – 10 Μαΐου 2015 ώρα:Πέμπτη 15:0021:00, |Παρασκευή και Κυριακή 10:00-21:00, Σάββατο 10:00-22:00 Είσοδος ελεύθερη. Τηλ.: 210-6776540 2. Ο all time classic Θείος Βάνιας Η Λίλλυ Μελεμέ αναλαμβάνει, αυτή τη φορά, να μας ταξιδέψει στον κόσμο του Θείου Βάνια με έναν αξιοζήλευτο θίασο (Γιάννης Φέρτης, Γιάννης Βόγλης, Στέλιος Μάινας, Έρση Μαλικένζου, Μαρίνα Ψάλτη, Μελίνα Βαμβακά, Αλεξία Καλτσίκη, Χάρης Χαραλάμπους) σε παραγωγή της Λυκόφως του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου. Ο "Θείος Βάνιας" (1896-7), γραμμένος την ίδια περίπου εποχή με τον "Γλάρος", αποτελεί ίσως το πιο «τσεχωφικό» από τα έργα του κορυφαίου Ρώσου ποιητή των λεπτότατων αποχρώσεων, και συμπυκνώνει εκρηκτικά το υπαρξιακό αδιέξοδο του φαινομένου που ονομάζεται «άνθρωπος», μέσα στον χώρο και τον χρόνο. Οι ήρωες του Θείου Βάνια θέλουν αλλά δεν μπορούν να ξεφύγουν από το τέλμα. Ισορροπούν ανάμεσα στην ευτυχία και τη δυστυχία, το τραγικό και το γελοίο, την ελπίδα και την απελπισία, το φως και το σκοτάδι, ιδανικοί «πρωταγωνιστές» στο διαχρονικό τσίρκο της ανθρώπινης υπαρξιακής περιπέτειας. Για τους λίγους που δεν έχουν διαβάσει ή δει το έργο, η ιστορία έχει για κεντρικό πρόσωπο τον Βάνια, αδερφό της πρώτης συζύγου του γέρου καθηγητή Σερεμπριάκωφ που φροντίζει το κτήμα του καθηγητή μαζί με τη Σόνια, κόρη του καθηγητή από τον πρώτο του γάμο και ανιψιά του. Ο Βάνιας είναι απελπισμένα ερωτευμένος με την αδιάφορη για τα αισθήματα των επίδοξων εραστών της, Ελένα. Το ίδιο και ο γιατρός Αστρώφ που επισκέπτεται συχνά το κτήμα. Η Σόνια πάλι υποφέρει βουβά από έρωτα για τον γιατρό Αστρώφ. Οταν ο καθηγητής θα συγκεντρώσει όλη την οικογένεια για να ανακοινώσει το σχέδιο του να πουλήσει το κτήμα, οι ισορροπίες θα ανατραπούν. *13 – 24/5, θέατρο Αριστοτέλειον, Εθνικής Αμύνης 2, τηλ. 2310 262 051 3. Η μεγάλη σαιξπηρική τραγωδία Το έργο “Βασιλιάς Ληρ” είναι ένα αγωνιώδες, οδυνηρό ταξίδι του πνεύματος και του μυαλού, με επίκεντρο τον τραγικό ήρωα, Βασιλιά Ληρ, και περιβάλλον τις σκοτεινές δολοπλοκίες που εξυφαίνονται χάριν της εξουσίας την οποία παραδίδει ο γερασμένος βασιλιάς, στις τρεις κόρες του. Η σαιξπηρική τραγωδία παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία του Σλοβένου Τομάζ Παντούρ, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, με τον Γιώργο Κιμούλη στον ομώνυμο ρόλο. Μαζί του η Στεφανία Γουλιώτη, ο Γιώργος Γάλλος, η Κόρα Καρβούνη, ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος, η Πηνελόπη Τσιλίκα, ο Αργύρης Πανταζάρας και ο Χάρης Τζωρτζάκης. *14-16/5, ώρα: 20:30, Μέγαρο Μουσικής, τηλ. 2310 895 938-9 4. Χοροθέατρο ξανά Με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος να υπολειτουργεί λόγω απεργιών είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει να κάνει τις παραστάσεις που έχει αναγγείλει, αλλά ελπίζοντας ότι θα
5
Μάιος 2015
καταφέρει να λύσει τα προβλήματά του, να σημειώσουμε ότι εδώ και καιρό στα σχέδιά του ήταν η επαναλειτουργία του ιστορικού χοροθέατρου. Μετά από πολλά χρόνια υπολειτουργίας και δυο από την τελευταία από τις σπάνιες παρουσίες του στη σκηνή, το χοροθέατρο ζωντανεύει με την παράσταση «ΤΑΝ» σε χορογραφία – σκηνοθεσία Κώστα Γεράρδου. Η παράσταση “TAN”, είναι ένα ταξίδι, μια αναζήτηση. Παρακολουθεί την αέναη πορεία της φυλής των ανθρώπων μέσα στον χρόνο. Ο πρώτος χτύπος, ο πρώτος ήχος, ο πρώτος χορός. Το σώμα που επικοινωνεί πέρα από την λογική του κόσμου των λέξεων στο παράλογο και στο άγνωστο του κόσμου του χορού. Ο άνθρωπος αντιμέτωπος με το Ακατάληπτο, θέλοντας να έρθει σε επικοινωνία με αυτό, χορεύει αυτό που δεν μπορεί να ειπωθεί. Στις ευρωπαϊκές γλώσσες η λέξη χορός: “danza”, “dance”, “tanz”, προέρχεται από την ρίζα tan, που στα σανσκριτικά σημαίνει τάση και η παράσταση έχει στόχο ακριβώς αυτό: να μας φέρει σε επικοινωνία με αυτή την αρχέγονη τάση δημιουργώντας τις συνθήκες όπου το θέαμα και ο θεατής γίνονται ένα. Ίσως αυτό που σήμερα ονομάζουμε σύγχρονος χορός
και το μέλλον του, να βρίσκεται στις ρίζες μας. *8-20/5, Βασιλικό θέατρο 5. Οι μπάντες στο μπαρ Το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης ανοίγει τις πόρτες του στην «άλλη» μουσική και εγκαινιάζει έναν νέο θεματικό κύκλο συναυλιών με σκοπό να στεγάσει και να εμπνεύσει πολυφωνικές και δημιουργικές συνηχήσεις των πολλαπλών μουσικών ιδιωμάτων που μας περιβάλλουν. Με στόχο να αποτελεί σημείο αναφοράς για τη μουσική πραγματικότητα της Θεσσαλονίκης, το Crossover καλεί τους δημιουργούς της πόλης να παρουσιάσουν τη δουλειά τους, να πειραματιστούν, να προτείνουν και να συνομιλήσουν. Στην πρώτη έκδοση του Crossover ένας ιδιαίτερος χώρος, το μπαρ του Μ2 στον πρώτο όροφο ενός εντυπωσιακού φουαγιέ, υποδέχεται και μας συστήνει εκ νέου δυο γνωστά συγκροτήματα της Θεσσαλονίκης που επαναενορχηστρώνουν τις μουσικές τους στη συχνότητα των προκλήσεων που θέτει η πραγματοποίηση ενός live σε έναν χώρο αναπάντεχο. Στις 15 Μαΐου 2015 οι Plastic Flowers με dreampop και electronic επιρροές, και στις 29 Μαΐου 2015
οι 2L8 (Too Late) που συνδυάζουν τη δραματουργία και την κουλτούρα της Ανατολής με τη δυτική τραγουδοποιία. *Μέγαρο Μουσικής, τηλ. 2310895938-9 6. Oι θρυλικοί Men In Black Οι Stranglers είναι ένα από τα σπουδαιότερα συγκροτήματα που ανέδειξε ποτέ η Βρετανική rock’n’roll σκηνή, έχοντας συμπληρώσει 40 χρόνια πορείας. Η παρέα των Jean-Jacques Burnel, Dave Greenfield, Jet Black και Baz Warne έρχονται στην Ελλάδα για δυο μεγάλες συναυλίες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, γεμάτες από τα τραγούδια που τους έκαναν γνωστούς σε πολλές γενιές μουσικόφιλων, από το 1974 μέχρι σήμερα! Στη Θεσσαλονίκη, η προπώληση ξεκινάει στα 22 ευρώ και για περιορισμένο αριθμό εισιτηρίων. Μετά την εξάντλησή τους, θα συνεχιστεί στα 25 ευρώ. Στο ταμείο, το βράδυ της συναυλίας, η τιμή θα είναι 28 ευρώ. *22/5, Fix Factory of Sound, 26ης Οκτωβρίου 15, τηλ. 2310 500670 & 2310 504014 7. Μπες στον κόσμο των κόμικ Το 1ο Thessaloniki Comic Convention «The Comic Con» –το πρώτο comic
convention που φιλοξενείται ποτέ στην πόλη θα είναι και το μεγαλύτερο που θα έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα στην Ελλάδα. Στόχος του, να συγκεντρώσει κάτω από την ίδια στέγη όλους τους comics lovers, αλλά και ό,τι έχει να κάνει με τον κόσμο των κόμικς –από περιοδικά και ταινίες μέχρι είδη ένδυσης και παιχνίδια. Στο τριήμερο event θα παρευρεθούν κορυφαίοι σχεδιαστές από διαφορετικές «σχολές» κόμικς, Έλληνες και ξένοι, όπως ο ιταλός Τζόρτζιο Καβατσάνο, ο σημαντικότερος εν ζωή σχεδιαστής ιστοριών της Disney, ο Γουίλ Σίμπσον, storyboard artist του«Game of Thrones», ο κροάτης Εσάντ Ρίμπιτς σχεδιαστής της σειράς «Secret Wars», που θα κάνει πρεμιέρα τον Μάιο και θα «τρέχει» όλο το 2015 για λογαριασμό της εταιρείας Marvel κ.ά. Οι διάσημοι δημιουργοί, που θα τιμήσουν με την παρουσία τους το 1ο «The Comic Con» της Θεσσαλονίκης, θα πραγματοποιήσουν workshops με συμμετοχή του κοινού, θα υπογράψουν δημιουργίες τους και θα σχεδιάσουν αποκλειστικά για τους θαυμαστές τους που θα βρεθούν στην έκθεση. *8-10/5, Αποθήκη Γ’, Λιμάνι, Ώρες λειτουργίας: 10.00 - 21.00
6
#202
Λαδάδικα Φραγκομαχαλάς Η χρυσή μας εφεδρεία
Δυο από τις πιο παλιές συνοικίες του ιστορικού κέντρου της πόλης μεταλλάσσονται στο πέρασμα του χρόνου και γίνονται ο κεντρικός πυλώνας της νυχτερινής ψυχαγωγίας της πόλης, προσπαθώντας συγχρόνως να διατηρήσουν τον χαρακτήρα τους. Ένα στοίχημα που πρέπει οπωσδήποτε να κερδηθεί. ΛΕΞΕΙΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΥΛΑΣ, ΚΥΑ ΤΖΗΜΟΥ, ΒΑΓΓΕΛΙΩ ΧΡΗΣΤΙΔΟΥ ΕΙΚΟΝΕΣ: ΕΛΕΝΗ ΒΡΑΚΑ, ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ, ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ
7
Μάιος 2015
Μια επείγουσα νέα εκκίνηση του Γιώργου Τούλα Υπάρχει ένα ποτάμι που χωρίζει και ενώνει τα Λαδάδικα από το Φραγκομαχαλά. Η Τσιμισκή. Αποτελεί ένα νοητό αλλά και πραγματικό σύνορο που ενώνει και χωρίζει τις δυο γειτονιές. Που απομακρύνει και φέρνει κοντά τις διάφορες και τις ομοιότητες τους. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ενενήντα, για τους κατοίκους αυτής της πόλης, το μεν κομμάτι άνωθεν της Τσιμισκή ήταν συνυφασμένο με το παραδοσιακό εμπόριο της πόλης και μάλιστα με την καθημερινή της ζωή. Βιοτεχνίες, εδώδιμα αποικιακά, κηπευτικά, ξηροκαρπάδικα, είδη οικιακής χρήσης, υφασματάδικα. Η καρδιά της παλιάς αγοράς της πόλης χτυπούσε εκεί. Κραταιές οικογενειακές επιχειρήσεις που πήγαιναν συνήθως από γενιά σε γενιά και φυσικά ούτε ίχνος ιδέας για άλλου τύπου αξιοποίηση της γειτονιάς ως διασκεδασότοπου. Στην κάτω της Τσιμισκή πλευρά αντίθετα, εκεί που οι διαδρομές μας ήταν λιγότερες, λόγω του χονδρεμπορίου αλλά και του κακόφημου του πράγματος εξ αιτίας της γειτνίασης με το λιμάνι, ποιος δεν θυμάται τα πορνεία, την πεζοδρομιακή πορνεία ή ακόμα και το θρυλικό ξενοδοχείο Μαρίνα η περιοχή ήταν μάλλον tera incognita. H απόφαση για ανακαίνιση του πιο γραφικού τμήματος της πόλης ήταν η αρχή των νέων ορέξεων που γεννήθηκε σε όσους έψαχναν το Ελ Ντοράντο τους για ένα νέο προορισμό διασκέδασης, καθώς είναι γνωστό πως σε αυτή τη χώρα βαριόμαστε εύκολα και “καίμε” περιοχές σε χρόνο ελάχιστο. Ή τις λυτρώνουμε. Εξαρτάται πώς το βλέπει κάνεις. Στην περίπτωση των Λαδάδικων το εντυπωσιακό σκηνικό που παραδόθηκε στην πόλη αναπλασμένο και τράβηξε σα μαγνήτης κοινό και μαγαζάτορες δεν άργησε να εξελιχθεί από ένα γραφικό
ονειροδρόμιο που πετούσαμε χαρτοπετσέτες στον αέρα τα μεσημέρια μετά τη δουλειά ακούγοντας μουσικές από τον ελληνικό κινηματογράφο του εξήντα, σε ένα εφιαλτικό παρακμιακό τόπο τρομακτικών εκτρόπων και μαγαζιών που ντρεπόσουν ακόμα και να περάσεις από το κατώφλι τους. Και μετά άρχισαν τα λουκέτα. Η ιδέα της επιστροφής της γειτονιάς με μια μεικτή χρήση που θα περιλάμβανε δημιουργικά γραφεία, ομάδες και καλλιτεχνικές σχολές πλάι σε ποιοτικά μπαρ και εστιατόρια που σέβονται την ιστορία και την αισθητική της γειτονιάς που επαναπροσδιορίστηκε, κράτησε λίγο. Σήμερα η τάση μοιάζει πάλι να μπερδεύει τον σεβασμό με την κατάχρηση. Πλάι σε όσους άντεξαν και κράτησαν ένα επίπεδο στη γειτονιά, τα καλά ξενοδοχεία που επιχείρησαν εκεί και τα ελάχιστα γραφεία που άντεξαν στην κρίση άρχισαν να εμφανίζονται και πάλι έκτροπα. Και καταλήψεις δημόσιου χώρου και ηχορύπανση αλύπητη και κατάλυση των πεζόδρομων σε όλη τη διάρκεια της ημέρας από αρχοντοκυμπάρηδες Σαλονικιούς και έλλειψη αστυνόμευσης και αυθαιρεσία που πια αρχίζει και εκτραχύνεται. Ταυτόχρονα η πρακτική σύνδεση στη βόλτα με τη μαζική Βαλαωρίτου και το θορυβώδες λιμάνι της νύχτας με την ανομία του δημιουργεί ένα εκρηκτικό σκηνικό που κινδυνεύει να ρίξει τα υπέροχα Λαδάδικα που γοητεύουν τους τουρίστες, εγχώριους και αλλοδαπούς, σε νέες περιπέτειες. Στο Φραγκομαχαλά πάλι, στην παλιά ένδοξη επίσης συνοικία, η μετάλλαξη ήταν από την αρχή απότομη. Όσοι διαδέχθηκαν τα πυτζάμαδικα στα πρώτα μπαρ, είχαν μεράκι, στιλ, γούστο και αισθητική. Πλάι τους άνοιξαν ομάδες δημιουργικές, σχολές θεάτρου, γκαλερί και μικρά θέατρα. Όλοι ελπίσαμε ότι η μεικτή χρήση θα κάνει το θαύμα της. Όμως
και δω η κατάρα του εύκολου πλουτισμού και της έλλειψης παιδείας έφερε και την παρακμή που ακολούθησε. Η έλλειψη σεβασμού στο δημόσιο χώρο κατέλαβε ακόμα και οδοστρώματα, οι μουσικές δεν ξεχώριζαν η μια από την άλλη, ενώ δεν άργησε και η παραβατικότητα που περιείχε εκβιασμούς "προστασίας", συμπλοκές και βία. Η ανάπλαση της περιοχής από το δήμο που εξελίσσεται θα μπορούσε να είναι η αφορμή για αλλαγές, κανονιστικά πλαίσια και νέο ξεκίνημα μιας γειτονιάς όπου ελλοχεύει πάντα ο φόβος της παρακμής. Το νοητό τρίγωνο που ξεκινά από τα δικαστήρια, αγγίζει τον Βαρδάρη και φτάνει διαγωνίως στην πλατεία Ελευθερίας συμπεριλαμβάνοντας ιστορικά κτίρια, στοές υπέροχα φτιαγμένες, δρόμους κοσμήματα όπως η Εδέσσης, αλλά και δρόμους απόκοσμους όπως η Εμπράρ, θα πρέπει να βρει σύντομα την ισορροπία του. Το οφείλουμε στην ιστορία του, στο παλαιό του κλέος, στα χρήματα που έπεσαν για τις αναπλάσεις του. Η σωστή μείξη της διασκέδασης με άλλες χρήσεις, ένα κανονιστικό πλαίσιο που θα επαναφέρει τα στοιχειώδη χαμένα όρια, ο σεβασμός πρώτα από την πλευρά όσων δραστηριοποιούνται εδώ, η αξιοποίηση άδειων κτιρίων με κίνητρα σε νέους επιχειρηματίες ώστε να τα συντηρήσουν και να ξεκινήσουν εκεί, η προβολή του από την πλευρά του δήμου με σηματοδότηση της ιστορίας και των κτιρίων του θα δημιουργήσουν τις συνθήκες μιας νέας αφετηρίας που έχει μεγάλη ανάγκη το κέντρο της πόλης. Ο οικονομικός και εμπορικός ομφαλός της παλιάς πόλης της Κύας Τζήμου Λαδάδικα ή Ιστιρά, η παλιά αιγυπτιακή αγορά.
Από τον Μεσαίωνα ακόμη η Θεσσαλονίκη, θεωρείται εμπορική πόλη λόγω της γειτνίασης με τη θάλασσα. Η κεντρική της αγορά αναπτύσσεται νοτιοδυτικά. Τα Λαδάδικα, υπήρξαν η μοναδική συνοικία της πόλης έξω από τα τείχη μέχρι το 1870. Ο τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή την ονομάζει Varos – I Iskele, δηλαδή προάστιο της αποβάθρας. Εκεί καΐκια φορτωμένα με λάδια, φρούτα και εδώδιμα-αποικιακά από όλη την Ελλάδα ξεφόρτωναν κάθε μέρα στην πρώτη προβλήτα και γέμιζαν με φαγώσιμα εμπορεύματα τα μικρά διώροφα κτίρια. Δημιουργήθηκε μετά τον 16ο αι. ως αγορά αποικιακών προϊόντων και τόπος αποθηκών για την εξυπηρέτηση του λιμανιού, στη θέση του βυζαντινού λιμανιού, που επιχωματώθηκε. Από την διασταύρωση Βενιζέλου με Εγνατία μέχρι το Λιμάνι. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αυτό είναι το κέντρο. Εδώ υπάρχουν στεγασμένοι δρόμοι με μαγαζιά, περάσματα με εργαστήρια, καφενεία και πάνω ακριβώς από το λιμάνι, τα Ιστιρά, η αγορά των δημητριακών. Οι αγορές τότε (όπως και σήμερα) έπαιρναν το όνομά τους από από το είδος των εμπορευμάτων που εμπορεύονταν και συντεχνίες καταλάμβαναν ορισμένες θέσεις συγκεντρωμένες. Στα 1668 έχουμε αναφορά για 500 καταστήματα της αιγυπτιακής αγοράς στη θέση που σήμερα γνωρίζουμε ως Λαδάδικα. Η περιοχή ορίζεται από την οδό Κουντουριώτη ως την οδό Ολυμπίου Διαμαντή και από την παλιά οδό Χίου ως την Λήμνου. Οι τριακόσιοι περίπου έμποροι πουλούσαν λινάρι, κινά, ζάχαρη, ρύζι , καφέ και άλλα είδη που εισάγονταν από Αίγυπτο. Στην κεντρική πλατεία (Lonca) υπήρχε ένα τζαμί (Kadi Kemal) και το κέντρο των Συντεχνιών. Από τον 18ο αιώνα εκεί γινόταν η συγκέντρωση των σιτηρών που στέλνοντας στην Πόλη ή αγοράζονταν από
8
#202
Πλατεία Μοριχόβου από το βιβλίο Η Δύση της Ανατολής. Θεσσαλονίκη 1870-1912.εκδ. ΜΙΕΤ. Το τριώροφο κτίριο στεγάζει σήμερα στο ισόγειό του τον "Ζύθο". Οι δυο όροφοί του κατεδαφίστηκαν μετά από τις μεγάλες ζημιές όυ τπέστησαν στον σεισμό του 1978. ξένους εμπόρους με κατεύθυνση τις δυτικές αγορές. Ο χαρακτήρας της αγοράς παραμένει ενιαίος μέχρι το 1866, τότε που ξεκινά η κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους. Τότε η περιοχή στρώνεται με γρανίτη και αρχίζει νέα ανοικοδόμηση των Λαδάδικων και της Φράγκων μετά την πυρκαγιά του 1856, με υλικά το ντόπιο κόκκινο τούβλο και χαρακτηριστικό τις σιδερένιες πόρτες. Τα Λαδάδικα σώζονται από την πυρκαγιά του 17 αλλά η καταστροφή τους ξεκινά με την εφαρμογή του νέου σχεδίου πόλεως. Η πυρκαγιά σταματά στο σημείο που υπάρχει σήμερα η Τράπεζα της Ελλάδας. Το οικοδομικό τετράγωνο που σχημάτιζε η παλιά οδός Μ. Αλεξάνδρου (σημερινή Κατούνη) με την Κουντουριώτη ουσιαστικά καταστρέφεται, μετά την πυρκαγιά τότε θυσιάζεται ένα τμήμα του Ιστιρά για την διάνοιξη της Ιώνος Δραγούμη ενώ η διάνοιξη της Σαλαμίνος και της επέκτασης της Τσιμισκή κόβει στη μέση την παλιά αγορά. Έτσι κατεδαφίζονται υποχρεωτικά όλα τα ρυμοτομούμενα μαγαζιά της παλιάς οδού Χίου και ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος αποκόπτεται από τη φυσική συνέχεια με τον Φραγκομαχαλά και το Λιμάνι. Το κτίριο, στην γωνία Κατούνη
9
Μάιος 2015
Τσιμισκή, τέλος δεκαετίας του '20. Στο βάθος διακρίνεται το κομμάτι των Λαδάδικων που κατεδαφίστηκε για την διάνοιξή της οδού. Φωτογραφία του Γιώργου Λυκίδη, από το βιβλίο "Η Θεσσαλονίκη μέσα από τον φακό του Γιώργου Λυκίδη", εκδ. Ιανός. με Τσιμισκή, με το ντουβάρι να προεξέχει είναι το μοναδικό κατάλοιπο που θυμίζει ότι η γειτονιά κάποτε ήταν ενιαία. Γκρέμισαν τα διπλανά κτίρια και αυτό το κόψανε στην μέση για να περάσει ο δρόμος, αρχές του ‘60. Ευτυχώς η διάνοιξη της Μητροπόλεως με ρυμοτόμηση της ιστορικής Πλατείας Μοριχόβου ματαιώθηκε. Ο παλαιότερος χρονολογικά πυρήνας της περιοχής αποτελείται από τους οδούς Ολυμπίου Διαμαντή, Κατούνη, Αιγύπτου, Ορβήλου, Περιστερίου, Βαϊου, Πίνδου, Δόξης και Λυκούργου. Η ανατολική πλευρά της Κατούνη (νότια της Τσιμισκή) είναι οικιστικά νεότερο (μετά το '17) και διαφοροποιείται ως προς την αρχιτεκτονική και τις χρήσεις με κτίρια τραπεζών και ξενοδοχεία. Εξαίρεση αποτελεί το ανακαινισμένο στολίδι που στεγάζει το ξενοδοχείο Μπρίστολ (όπως και στην αρχική του χρήση) το οποίο υπήρξε κατάλυμα της διάσημης κατασκόπου της Θεσσαλονίκης από τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο της περιβόητης φροϊλάιν Ντόκτορ και χρονολογείται από το 1860. Η περιοχή αυτή είναι ιστορικής σημασίας και διατηρεί ακόμη μνήμες της αγοράς του 19ου αιώνα αλλά εκεί συμπλέκονται τύποι
και ρυθμοί κτιρίων διαφόρων εποχών. Εκεί συναντάς τα λιτά διώροφα κτίρια της αγοράς αλλά και νεότερα εκλεκτικιστικού ρυθμού του 20ου αιώνα (1925) και είναι ιδιαιτέρως σημαντική για την διατήρηση της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς. Η περιοχή ως τα μέσα της δεκαετίας του ’70 είχε σχεδόν εγκαταλειφθεί, μέχρι το 1985 οπότε και ανακηρύχθηκαν διατηρητέα περίπου 70 κτίσματα σ΄αυτήν. Φραγκομαχαλάς – Η συνοικία των Φράγκων Η ιστορία του ξεκινά από παλιά, όταν το 1261 μ.Χ., με την κατάργηση της Λατινοκρατίας, το Βυζάντιο παραχωρεί προνόμια σε Βενετούς και Γενουάτες που μένουν στην πόλη και δημιουργούν μια συνοικία η οποία αργότερα ονομάζεται Φραγκομαχαλάς. Κατά τον 18ο αιώνα, με την εγκατάσταση Δυτικοευρωπαίων προξένων, ιεραποστόλων και εμπόρων από τη Δύση, η περιοχή αναπτύσσεται ραγδαία με κέντρο τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία, την Φραγκοκλησιά, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι. Η περιοχή αποτέλεσε τον οικονομικό
10
ομφαλό της πόλης με πολλές τράπεζες, χρηματιστηριακά γραφεία και γραφεία επιχειρήσεων ευρωπαϊκών συμφερόντων. Επί Τουρκοκρατίας και πριν την μεγάλη πυρκαγιά του 1917, η περιοχή είναι το κέντρο του εμπορικού κόσμου της Θεσσαλονίκης. Εργαστήρια και εμπορικά καταστήματα, μουσουλμάνων, Εβραίων και χριστιανών όλων των δογμάτων, στοές, ασφαλιστικά γραφεία, καφενεία, εστιατόρια, ναυτιλιακές εταιρείες και ξενοδοχεία (χάνια) γεμίζουν τη συνοικία προκειμένου να εξυπηρετηθεί ο εμπορικός κόσμος που έκανε δουλειές στη Θεσσαλονίκη. Από τον Φραγκομαχαλά σχεδόν εξορίζονται οι κατοικίες μετά το 1880, για να μετατραπεί αμιγώς σε τόπο εμπορικών και τραπεζικών δραστηριοτήτων. Στα 1920 από τα 66 τραπεζικά καταστήματα της πόλης τα 34 βρίσκονται στην περιοχή Εκεί ιδρύεται το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων που έδωσε στην πλατεία το όνομα που έχει σήμερα: Πλατεία Χρηματιστηρίου. Καποδιστρίου, Βαλαωρίτου, Συγγρού, Πάικου, Βηλαρά, Καθολικών, Λέοντος Σοφού, Φράγκων είναι οι ιστορικοί δρόμοι της συνοικίας. Στην περίοδο της Κατοχής και μετά την εξολόθρευση του εύρωστου εβραϊκού πληθυσμού της πόλης που κινεί και τα νήματα ενός μεγάλου τμήματος της οικονομίας της πόλης, ο Φραγκομαχαλάς άρχισε να φθίνει και η ανθρωπογεωγραφία αλλά και η χρήση των κτιρίων της περιοχής να αλλάζει. Με την ανάπτυξη της μεταποίησης, σταδιακά μετατράπηκε σε βιοτεχνική περιοχή με πρατήρια ρούχων. Τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση και αποτέλεσε την βιοτεχνική όψη της πόλης. Λαϊκός κόσµος γυρνούσε στη γειτονιά, οι εργάτριες έπαιρναν θέση πίσω από τις ραπτοµηχανές, οι βιοτέχνες πήγαιναν το πρωί στις τράπεζες και το βράδυ στα ούζα. Αλλά κι αυτός ο χαρακτήρας γρήγορα άρχισε να φθίνει με τη σειρά του. Η κρίση που έπληξε τις βιοτεχνίες τη δεκαετία του 1990 είχε ως αποτέλεσμα τον οικονομικό μαρασμό της περιοχής και
#202
11
Μάιος 2015
τη μετατροπή σε τόπο ψυχαγωγίας, με τις εγκαταλειμμένες αποθήκες και τα βιοτεχνικά κτίρια να μετατρέπονται σε μπαρ και εστιατόρια. Από το 2008 µια σχεδόν έρηµη περιοχή µε χαµηλά ενοίκια προσέλκυσε το ενδιαφέρον μιας άλλης ομάδας επιχειρηματιών. Ο Φραγκομαχαλάς, πλέον εδώ και δεκαετίες είναι ευρύτερα γνωστός ως «περιοχή της οδού Βαλαωρίτου» και εκεί χτυπά η καρδιά της νυχτερινής διασκέδασης . Η αρχιτεκτονική ιστορία της περιοχής μέσα από τα πιο σημαντικά εναπομείναντα κτίρια. Της Κύας Τζήμου Αρχοντικό Αλλατίνι, Στοά Μαλακοπή, Ελευθεροτεκτονική Στοά. Τα κτίρια καταλαμβάνουν το τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Βηλαρά, Βαλαωρίτου και Συγγρού. Το κτίριο που δεσπόζει στην Πλατεία Χρηματιστηρίου και χαρακτηριστικό του το μεγάλο ρολόι που κοσμεί την όψη του, από την δεκαετία του 50 είναι γνωστό ως στοά Μαλακοπή, λόγω της εμπορικής του χρήσης. Η στοά ήταν
γεμάτη ραφεία, αποθήκες νεωτερισμών και υφασματάδικα μέχρι που άδειασε οριστικά εδώ και πάνω από 10 χρόνια. Το οικοδόμημα, ιδιοκτησία του Εδουάρδου Αλλατίνι (μέλος της γνωστής για την οικονομική της δραστηριότητα εβραϊκής οικογένειας) βρίσκεται στο κέντρο του Φραγκομαχαλά της οθωμανικής Θεσσαλονίκης. Το 1904 στο βόρειο τμήμα του προϋπήρχε ένα μοναδικό κτίριο με μεγάλο κήπο που εκτεινόταν προς το Νότο (αρχοντικό Αλλατίνι). Το 1906 χτίστηκε η στοά, σε σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι, στο σημείο όπου βρισκόταν ο κήπος, προκειμένου να στεγαστούν διάφορα καταστήματα αλλά και η Τράπεζα της Θεσσαλονίκης. Την Τράπεζα είχαν ιδρύσει οι αδερφοί Αλλατίνι το 1888 και το συγκεκριμένο κεντρικό κατάστημα άνοιξε τις πόρτες του το 1907, όταν ο διευθυντής της τράπεζας Αλφρέντο Μισραχί αγόρασε το νεαναγερθέν κτίριο για λογαριασμό της τράπεζας. Λειτούργησε μέχρι το 1940, οπότε και επιτάχτηκε από τους Ναζί.. Ανάμεσα στην Τράπεζα και την αυλή του αρχοντικού είχε αφεθεί ένα διάμεσο πλά-
12
τους 6 μέτρων για να χρησιμοποιείται από κοινού με τα μαγαζιά. Η πυρκαγιά του 1917 που κατέστρεφε επί 3 μέρες το μεγαλύτερο μέρος του κέντρου της πόλης, έκαψε και σχεδόν ολόκληρο τον Φραγκομαχαλά, όμως το οικοδόμημα του Ποζέλι παρέμεινε άθικτο, αφού τα κτίρια των Τραπεζών της περιοχής έτυχαν ευνοημένης προστασίας από το πυροσβεστικό σώμα της εποχής. Το 1978 το ρολόι στο κέντρο του εμπρόσθιου αετώματος σταμάτησε να λειτουργεί την ώρα του μεγάλου σεισμού της Θεσσαλονίκης, δείχνοντας 11:06. Κολλητά στη βόρεια πλευρά της στοάς Μαλακοπή διασώζεται με αρκετές τροποποιήσεις το αρχοντικό Αλλατίνι που κτίστηκε πριν το 1874 και ανήκε αρχικά στη Ρόζα Λατέν Από το 1916 σε ένα τμήμα του ορόφου λειτουργεί το πρώτο υποκατάστημα της Τράπεζας της Ιονικής που διατηρείται και μετά την Πυρκαγιά του 17. Στους υπόλοιπους χώρους λειτουργούν γραφεία, η Τράπεζα Λεβή και Σία, δικηγορικά γραφεία, αργυραμοιβεία κ.τ.λ. Το 1926 οι δυο όψεις του στις οδούς Συγγρού και Βαλαωρίτου τροποποιούνται από τον αρχιτέκτονα Μάξιμο Ρούμπενς και κλείνει η δίοδος που είχε αφεθεί μεταξύ του κτιρίου και της Τράπεζας Θεσσαλονίκης. Μετά τις μεγάλες ζημιές που υπέστη στον σεισμό του 1978 κατεδαφίζεται τμήμα του ορόφου. Το υπόλοιπο χαρακτηρίζεται διατηρητέο με ΦΕΚ του 1981. Σε άμεση γειτνίαση στη γωνία Βηλαρά και Καθολικών βρίσκεται το κτίριο της πρώην ελευθεροτεκτονικής Στοάς που κτίστηκε το 1926 σε σχέδια του Ζακ Μωσσέ. Το ισόγειο προοριζόταν για εμπορική χρήση, ενώ ο όροφος αποκλειστικά για τις ανάγκες της Ελευθεροτεκτονικής στοάς με βιβλιοθήκη, αίθουσα συνδιαλέξεων και παιχνιδιών, ναού, εστιατορίου και γραφείων διοίκησης. Μετά τον σεισμό του 78 κατεδαφίστηκε ο όροφος και σήμερα διασώζεται μόνο το ισόγειο. Καθολική εκκλησία Η οδός Φράγκων αποτελούσε το κέντρο της ευρωπαϊκής (φράγκικης) συνοικίας. Τον 19ο αιώνα γειτνίαζε με την πολύβουη αγορά των Λαδάδικων και φιλοξενούσε το ναό της Αμίαντης Σύλληψης της Θεοτόκου. Η Καθολική Εκκλησία είναι κτισμένη το 1897 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Vitaliano Poselli. Κτίστηκε στο σημείο προηγούμενου ναού, που χρονολογούνταν από το 1867 και κρίθηκε κατεδαφιστέος.Πριν από αυτόν υπήρχε στο σημείο προγενέστερος ναός από το 1742 (στη μνήμη του Αγίου Λουδοβίκου) που κάηκε το 1839. Ο καινούργιος ναός αποπερατώθηκε το 1899 και διατηρείται μέχρι σήμερα παρά τις ζημιές που υπέστη από τους βομβαρδισμούς στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η καθολική παροικία ήταν ιδιαίτερα ισχυρή στην πόλη με προεξάρχουσα την Οικογένεια Σαρνώ. Διοικητικά δικαστήρια – πρώην Σχολή Δελασάλ Σημαντικό στοιχείο της παρουσίας των Καθολικών στην πόλη αποτελούσαν τα
#202
σχολεία τους που έπαιξαν πρωταρχικό ρόλο στην ιστορία της εκπαίδευσης της Θεσσαλονίκης για πάνω από 150 χρόνια, με αδιάλειπτη παρουσία μέχρι σήμερα. Η Σχολή Δελασάλ ιδρύθηκε το 1888 από τους 5 freres (μέλη της «Κοινότητας των Αδελφών των Χριστιανικών Σχολών») που έφτασαν στη Θεσσαλονίκη. Αρχηγός τους ήταν ο Frère Ολύμπιος και τα πρώτα μαθήματα ξεκίνησαν στις εγκαταστάσεις της Σχολής Λαζαριστών. Η Γαλλική σχολή αρρένων «S. J. B. De La Salle» (γνωστή ως «ΔΕΛΑΣΑΛ») ή Σχολή των Φρέρηδων είναι από τα πρώτα ιδιωτικά σχολεία της πόλης. Λόγω της αθρόας εγγραφής μαθητών, το 1895 η Σχολή μεταφέρθηκε στην οικία Σαρνώ την οποία το Τάγμα αγόρασε μαζί με τα γύρω οικόπεδα της οδού Φράγκων 10 (σημερινή διεύθυνση Φράγκων 2-4). Εκεί χτίστηκε η νέα Σχολή το 1926. Το 1933 μετασχηματίζεται από γαλλόφωνο εκπαιδευτικό ίδρυμα σε Ελληνογαλλικό Κολέγιο "ΔΕΛΑΣΑΛ" και λειτουργεί από τότε σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία του Ελληνικού Υπουργείου Παιδείας. Με το κολέγιο συστεγάζεται το 1965 η τεχνική Σχολή «Δημόκριτος”, ενώ το 1968 η Γαλλική Σχολή μεταφέρεται σε νέες εγκαταστάσεις στο Ρετζίκι. Τo ακίνητο αγόρασε το 1999 το ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. (Ταμείο Χρηματοδοτήσεως Δικαστικών Κτιρίων) προκειμένου να καλυφθούν οι επιτακτικές ανάγκες στέγασης των Διοικητικών Δικαστηρίων της πόλης και ανακαινίστηκε υποδειγματικά από τους νέους ιδιοκτήτες. Οθωμανική Τράπεζα-Κρατικό Ωδείο Κτίστηκε μετά το 1903, στη γωνία Φράγκων με Λέοντος Σοφού, στη θέση που υπήρχε από το 1826 το αρχοντικό μιας από τις πλουσιότερες και σπουδαιότερες οικογένειες της Θεσσαλονίκης, των Άμποτ που κατάγονταν από τη Σκοτία. Eκεί μάλιστα είχε φιλοξενηθεί ο σουλτάνος Αβδούλ Μετζιτ, το 1858 που είχε επισκεφτεί την πόλη. Λίγα χρόνια αργότερα ο Τζέικ Άμποτ, πλούσιος έμπορος και κτηματίας καταστρέφεται οικονομικά, λόγω της σπάταλης ζωής του και πουλάει το αρχοντικό του στην Οθωμανική Τράπεζα, η οποία ιδρύει υποκατάστημα στη Θεσσαλονίκη το 1863. Τον Απρίλιο του 1903 το παλιό κτίριο «έζησε» την πιο τραγική στιγμή του. Κατά τα «Απριλιανά του 1903» Βούλγαροι «γεμιτζήδες», δηλαδή βαρκάρηδες, το ανατίναξαν αφού κατάφεραν να φτιάξουν δύο σήραγγες που επικοινωνούσαν μεταξύ τους από τα διπλανά κτίρια με αποτέλεσμα να καταστραφεί με εξαίρεση ένα τμήμα της πρόσοψης που είχε μερικές φθορές, ενώ υπήρξαν και πολλοί νεκροί. Μετά από τη μεγάλη καταστροφή ο περίφημος αρχιτέκτονας της εποχής Βιταλιάνο Ποζέλι που είχε συνεργαστεί σε πολλά έργα με τις οθωμανικές αρχές, σχεδίασε το νέο οικοδόμημα διατηρώντας τον κάνναβο της πρόσοψης του πρώτου κτιρίου, ενώ τα επόμενα χρόνια έγιναν διάφορες επισκευές και προσθήκες σύμφωνα με
13
Μάιος 2015
μελέτες των μηχανικών Πλέυμπερ (1921) και Μοδιάνο (1924). Κατά τη διάρκεια της μεγάλης πυρκαγιάς του 1917, το κτίριο προστατεύεται από πυροσβεστικές δυνάμεις και διασώζεται με ελάχιστες ζημιές. Μέχρι το 1930 εξακολουθεί να λειτουργεί εκεί το υποκατάστημα της Οθωμανικής Τράπεζας ώσπου το 1949 το κτίριο περιήλθε στο ΙΚΑ και παρέμεινε σε αυτό ως το 1978, οπότε εγκαταλείπεται λόγω των καταστροφών από τον σεισμό. Μάλιστα στην πρόσοψη φαίνεται και σήμερα η επιγραφή «Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων». Έπειτα το 1983, μετά από μικροεπεμβάσεις στο εσωτερικό προκειμένου το κτίριο να μπορέσει να ανταποκριθεί στη νέα του χρήση παραχωρήθηκε στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Οδός Αγίου Μηνά Λίγοι γνωρίζουν ότι η οδός που καταλήγει στην Πλατεία Εμπορίου είναι το μοναδικό κατάλοιπο της παλιάς οδού Τσιμισκή. Ο παλιός δρόμος της Τσιμσκή ήταν ο νοτιότερος μεγάλος δρόμος της πόλης μέχρι τη διάνοιξη της Προξένου Κορομηλά το 1876 και απείχε λίγα μέτρα από το θαλάσσιο τείχος. Ήταν ο
δρόμος που ένωνε την Πύλη του Γιαλού (σημερινή Πλατεία εμπορίου) με την πύλη του Ντεφτερντάρ στον Λευκό Πύργο. Μετά την πυρκαγιά του 1890, ο δρόμος διανοίχθηκε και διαπλατύνθηκε. Το 1906 καταγράφονται στην οδό 32 εργαστήρια, 7 μαγαζιά, 3 ποτοπωλεία, ένα εργοστάσιο ποτοποιίας και ένα χάνι. Η μορφολογία των κτιρίων δεν είναι γνωστή αφού τα περισσότερα ή κάηκαν στην μεγάλη πυρκαγιά ή κατεδαφίζονται μετά για να ακολουθήσουν το αρχιτεκτονικό σχέδιο του Εμπράρ. Μετά το '17 ο δρόμος ευθυγραμμίζεται εκ νέου και η παλιά οδός καταργείται. Στα 1919 η παλιά Τσιμισκή έχει ισοπεδωθεί και το μόνο κομμάτι της που παραμένει άθικτο μετονομάζεται σε Αγίου Μηνά. Από τη εποχή πριν το '17 σώζονται μόνο 3 κτίρια. Τα δύο που βρίσκονται νότια του Ναού του Αγίου Μηνά (το γωνιακό με τη Βενιζέλου, το κτίριο της Πρώην Τράπεζας Αθηνών και το κολλητό του, αυτό που στέγαζε μέχρι το 1917 την Τράπεζα Ανατολής) και αυτό στον αριθμό 8, στο τμήμα μετά την Δραγούμη, το κτίριο της στοάς Φόρογλου. Μεταγενέστερα διατηρητέα της οδού (1925) είναι το κτίριο της Ιονικής Τράπεζας (Ελί
Μοδιανό), η στοά Κουτρούμπα (Αγ. Μηνά 6, Δ. Ανδρόνικος), η οικοδομή Χανανέλ Ναάρ (Αγ. Μηνά 4, Ζακ Μωσσέ), η Στοά Τάττη (Αγ. Μηνά 5, Φυλλίδης), Κτίριο Κουκουμπάνη (Πλ. Εμπορίου, Φυλλίδης) Οδός Εδέσσης Είναι η φυσική συνέχεια της Αγίου Μηνά μετά την Πλατεία Εμπορίου. Στον δρόμο οι γνωστοί επιχειρηματίες Κύρτση και Τουρπάλη κτίζουν εμπορικά κτίρια και χάνια Το κτίριο στον αριθμό 6 της οδού Εδέσσης (οδός Τας Χάνι όπως λεγόταν τότε) είναι το περίφημο Μπενσουσάν Χαν. Μαζί με το διπλανό του κτίριο στον αριθμό 4 έχουν κτιστεί πριν το 1917 και επέζησαν της μεγάλης πυρκαγιάς του 1917 (όπως και όλη η περιοχή των Λαδάδικων). Το αξιόλογο με το εν λόγω κτίριο είναι και ότι απέφυγε τις επακόλουθες κατεδαφίσεις στην περιοχή όπως και τα άλλα κτίρια στην οδό Εδέσσης (Κύρτση Χαν – 1910 στο νούμερο 5, Εμνιέτ Χαν-Μέγαρο Νάτσινα – 1896 στον αριθμό 3 και το κτίριο στον αριθμό 7 που χρονολογείται επίσης πριν από το 1917). Το κτίριο στη γωνία με Κατούνη (Μέγαρο Λαδένη), είναι
το νεότερο του δρόμου, έχει ανακαινιστεί πλήρως με σκοπό να λειτουργήσει σαν ξενοδοχείο και χρονολογείται από το 1930. Τα κτίρια της οδού Εδέσσης συνθέτουν ένα από τα ελάχιστα αρχιτεκτονικά σύνολα που έχουν διατηρηθεί. Συνδυάζοντας στοιχεία μακεδονίτικης και νεοκλασικής αρχιτεκτονικής είναι μοναδικά δείγματα της αρχιτεκτονικής του κέντρου της πόλης πριν την μεγάλη Πυρκαγιά του '17. ΠΗΓΕΣ: 1. Η διαδρομή της μνήμης. Τσιμισκή, Αγίας. Σοφίας, ΔιαγώνιοΑς. Αναστασιάδης Γιώργος-. Χεκίμογλου Ευάγγελος, εκδ. University Studio Press. 2. Νεώτερα Μνημεία της Θεσσαλονίκης, Δήμος Θεσσαλονίκης, 1985 3. Η ανάδυση της σύγχρονης Θεσσαλονίκης της Αλέκας Καραδήμου Γερόλυμπου, εκδ. University Studio Press
14
Στα μαγαζιά της περιοχής
15 xρόνια ιστορία… Πιάνοντας την πρόσφατη ιστορία του Φραγκομαχαλά, με τη μορφή που έχει σήμερα, δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι, η ευρύτερη περιοχή της Βαλαωρίτου δεν θα υπήρχε όπως είναι εάν, 15 χρόνια πριν, το 2000, δεν είχαν ανοίξει οι «4 Εποχές». Με την ανακαινισμένη του πλέον μορφή το όμορφο καφενείο, που είναι από τα πιο γνωστά της Θεσσαλονίκης και αγαπητό σε ντόπιους και μη, Έλληνες και ξένους επισκέπτες, εκτός από καφέ, μεζέδες και άλλα πιάτα και … οινοπνεύματα, σερβίρει πλέον και cocktails, έχοντας πάρει και τη μορφή ενός κανονικού μπαρ. Για το φετινό καλοκαίρι, μας περιμένουν με φουλ καλοκαιρινή διάθεση, cocktail bar στο πίσω μέρος του ανοιχτού τους χώρου – με 8 τουλάχιστον δικά τους cocktails και πιάτα εποχής – καλοκαιρινά και δροσερά. Και φυσικά, με κάθε είδος ποιοτικής μουσικής, που κάθε τόσο θα είναι ζωντανή. Από τον πρωινό καφέ, μέχρι το χάραμα... 4 Εποχές», Θεσσαλονίκης 1, 2310 23569
Πλάι στα δυτικά τείχη Στο υπέροχο κτίριο της παλιάς γαλλικής σχολής, πλάι στα δυτικά τείχη της πόλης, στο τοπ χάνε, εκεί που διέπρεψε το punto es ήρθε να προστεθεί η νέα γαστρο-
#202
νομική έκπληξη της Θεσσαλονίκης. Με διάθεση χαλαρή και παρεΐστικη, γεύσεις γνήσια ελληνικές, επιλογές πιάτων από θαλασσινά ή κρεατικά, θεϊκές σαλάτες, ποικιλία από τυριά εξαιρετικά, όπως μελίχλωρο Λήμνου, κοπανιστή Μυκόνου και γραβιέρα Ξάνθης και μην παραλείψετε να γευτείτε τα πιάτα ημέρας από το σεφ Κώστα Σαρρή. Το χαρακτηρίζουν και όχι άδικα εντευκτήριον, γιατί έχει κάτι από την τιμιότητα και την απλότητα εκείνων των χώρων. Η εμπειρία της παρέλασης των μεζέδων που βρίσκεις εδώ και τα ξεχωριστά ούζα και τσίπουρα, σε συνδυασμό με εξαιρετικά ψάρια κυρίως αλιευμένα στις κοντινές θάλασσες και εμπλουτισμένα με συνοδευτικά εκπλήξεις, χόρτα, χούμους και ό,τι άλλο προσθέτει η φαντασία του σεφ και βέβαια το must κουνέλι και η παντσέτα αν είστε φίλοι των κρεατικών. Οι ιδιοκτήτες λένε πως στις Πέντε Πόρτες πρωταγωνιστές είναι το τσίπουρο, το ούζο και οι μεζέδες, μα πάνω από όλα οι άνθρωποι. Και δεν έχουν άδικο. Θέλει ρυθμό, μέτρο, ανάσες, μεζέ και κουβέντα ανάμεσα στις γουλιές. Οι μεζέδες αλμυροί, πικάντικοι, ιωδιούχοι, πιπεράτοι παντρεύονται ανάμεσα στο ούζο και το τσίπουρο. *Πέντε Πόρτες, Φράγκων 2 και Ολυμπίου Διαμαντή, τηλ. 2310 532 503.
Στο παραδοσιακό μεζεδοπωλείο Αν είστε λάτρεις της παράδοσης, ένα φιλικό μεζεδοπωλείο σας περιμένει στην οδό Αιγύπτου πάνω στο πλακόστρωτο. Στεγασμένο σε ένα όμορφο διώροφο κτίριο με προσεγμένη αισθητική, στην καρδιά των Λαδάδικων από το 2012, ο Βασιλικός παντρεύει αγνά παραδοσιακά υλικά σε ζεστά πιάτα, δίνοντας τη δική του νότα σε συνταγές από όλη την Ελλάδα. Μια ιδιαίτερη κουζίνα που αποτελείται από ποικιλία μεζέδων και πιάτα ημέρας με κρεατικά, ψάρια και θαλασσινά, μαγειρεμένα πάντα με φρέσκα υλικά. Δεν ξεχνάμε την άφθονη τσικουδιά από
την Κρήτη, αλλά και το τσίπουρο και την πληθώρα κρασιών από ολη την Ελλάδα. Ανοικτό από τις 12 το μεσημέρι έως αργα το βράδυ. *Βασιλικός, Αιγύπτου 3, Λαδάδικα, Τηλ. 2314009474
Στην ατμοσφαιρική pub Για τους λάτρεις της ροκ, ένα είναι το μέρος που αποτελεί σταθερή αξία στα Λαδάδικα. Το Dizzy Dolls μετράει 20 χρόνια στο νεοκλασικό διώροφο κτίριο στον αριθμό 5 της οδού Αιγύπτου και συνεχίζει να υποδέχεται κάθε βράδυ τους φανατικούς θαμώνες του. Και είναι πολλοί και κάθε ηλικίας. Κοινός τους τόπος η λατρεία για την ροκ μουσική και την μπύρα στον ιδιαίτερα διαμορφωμένο του χώρο. Από τα δερμάτινα σκαμπό μέχρι την ατμοσφαιρική παρουσία του ξύλου, το μπαρ θυμίζει τις παλιές ιρλανδέζικες και αγγλικές pub. Και σίγουρα δεν απογοητεύει με την μεγάλη ποικιλία από μπύρες που προσφέρει, με ετικέτες από μικρά ζυθοπωλεία μέχρι τα πιο γνωστά ξένα brands. Ένα από τα παλιότερα ροκ μπαρ της πόλης, σας περιμένει κάθε μέρα και κάθε νύχτα μέχρι πρωίας. *Dizzy Dolls, Αιγύπτου 5, Λαδάδικα, Τηλ. 6944688814
«Στο Σάρωθρον μπορεί να ξαναζήσω» Τα Λαδάδικα μοιάζουν μ’ εκείνες τις άφθαρτες γυναίκες, που αντέχουν στο
χρόνο, κουβαλούν την τρέλα της νιότης τους, αλλά δεν ακκίζονται σαν μεγαλώνουν, μόνο ξεπερνούν τον εαυτό τους κι απολαμβάνουν τη φυσική φθορά με χάρη. Κι εκεί που λες πως ξεμπέρδεψες με δαύτες, πως «τα έφαγαν τα ψωμιά τους», εκείνες απλώς σηκώνουν με χάρη το φουστάνι τους, φορούν το κόκκινο κραγιόν τους κι απολαμβάνουν μικρές στιγμές ευτυχίας. Σε ένα διατηρητέο κτίριο, από τα πολλά που στέκονται αντρειωμένα στην περιοχή, κι επίμονα κοντράρουν τον καιρό, βρίσκεται το Σάρωθρον. Κάποτε στο μαγαζί φτιάχνανε σάρωθρα, σκούπες δηλαδή, και σήμερα κελαηδάνε από το πρωί ίσαμε αργά το βράδυ τραγούδια με στιχάκια αλλοπαρμένα. Κι όσοι μαζεύονται στο μπαράκι «πίνουν από της νιότης τους το φως», «φυτεύουν αναστεναγμούς» και ξημερώνονται με ανθρώπους και ιστορίες πολύ προσωπικά βγαλμένες. Το Σάρωθρον είναι μια κατηγορία από μόνο του. Δε μπαίνει σε καλούπια, δε χωρά πουθενά. Είναι οι άνθρωποι που το ζουν, είναι οι φίλοι που ξεχνιούνται μαζί του, είναι η ιστορία του, είναι το προσωπικό του χνάρι στη νυχτερινή διασκέδαση της πόλης. Μοναδικό, δε μοιάζει με κανένα άλλο. *Σάρωθρον, Kατούνη 17, τηλ. 2310 538282
Γεύση από Ελλάδα Με τον χαρακτηριστικό προσδιορισμό εδώδιμα μη αποικιακά και προσαρμοσμένο στην ελληνική παράδοση. Με την καλύτερη αναζήτηση στην Ελλάδα σε παραγωγούς αλλαντικών, τυριών, βιολογικών λαχανικών, κρασιών και τσίπουρων, σε ένα σκηνικό που θυμίζει τα παλιά μπακάλικα της γειτονιάς, μενού βασισμένο σε παραδοσιακές συνταγές που κυμαίνεται ανάλογα με την εποχή και βασίζεται σε ότι τοπικοί παραγωγοί παράγουν σε μικρές ποσότητες, θυμίζει τα στέκια που μαζεύονταν οι παρέες στα χρόνια του εξήντα μετά τη δουλειά. Φάβα, μπάτζος, τηγανιά ανάμεικτη, σύκλινο Μάνης, φα-
15
Μάιος 2015
σόλια πιάζ, φάβα, πιτάκια με παστουρμά, τηγανιά, χυλοπίτες με γαρίδες. και ό,τι άλλο έφτιαχνε η μαμά πριν η nouvelle cuisine σαρώσει τα πάντα, ενώ από τα ηχεία ακούγονται τα κλασικά τραγούδια της παρέας που έπαιζε παλιά το δεύτερο πρόγραμμα έξι με επτά. Τίποτε καλύτερο. *Πανελλήνιον, Σαλαμίνος 4, τηλ 2310567220 All time classic Ο δρόμος για ένα νέου τύπου μπαρεστιατόριο που σέβεται την παράδοση, την αρχιτεκτονική και την ελληνική κουζίνα και την εξελίσσει άνοιξε στη Θεσσαλονίκη πριν από πολλά χρόνια, το 1988 με την άφιξη του Ερμή, που τότε διέθετε και μπάκαλικο. Πανέμορφο παραδοσιακό εστιατόριο σε ένα παλιό διώροφο διατηρητέο. Με σπιτικό φαγητό άπαιχτο, θεαματικό πατάρι που θυμίζει μια Ελλάδα αρχοντική, σκηνικό μεσοπολέμου που επιβίωσε των διαρκών αλλαγών και φυσικά all day cafe και το βράδυ
πατάτες, ταλιατέλες με μπρόκολο και κουνουπίδι και πολλά άλλα αγαπημένα πιάτα. Το βράδυ οι μουσικές δυναμώνουν και η ατμόσφαιρα αλλάζει. *Ερμής, Ρογκότη 4, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310-22.49.62, 27.07.83.
bar. Και το ατού του πεζόδρομου της Ρογκότη και μιας στοάς από τις ωραιότερες στην πόλη. Εδώ οι συνταγές έχουν δοκιμαστεί στο χρόνο. Ωραία επιλογή κρασιών, τσίπουρων και ετικέτες από εξαιρετικές μπίρες που ταιριάζουν ωραία με τα μαγειρευτά και τους μεζέδες, όπως η πολίτικη λακέρδα, το η παντρεμένη σαρδέλα στη σχάρα, τα παϊδάκια με δενδρολίβανο και πουρέ από φρέσκες
H πιο διάσημη pizza της πόλης Για όλους μας υπάρχει μια γεύση πίτσας που θυμόμαστε πάντα με νοσταλγία και
αγάπη. Που κάπου τη δοκιμάσαμε και μας έμεινε. Για αυτή τη σπάνια γεύση πάλεψαν και τα κατάφεραν τα τελευταία χρόνια, έξι φίλοι που έστησαν μια όμορφη ιστορία γεύσης που έγινε talk of the town, διαδόθηκε στόμα με στόμα και αποτελεί προορισμό μέρας και νύχτας. Ο Μανώλης Νίκας, ο άνθρωπος που τη γέννησε κέρδισε το στοίχημα με καθαρές ωραίες γεύσεις, τη φρεσκάδα που δίνουν τα λαχανικά, τη ρόκα που τόλμησαν να βάλουν στην κορυφή της, τα φλεξ αυθεντικής παρμεζάνας, ακόμα και το λάδι τρούφας, που ανακάλυψαν σε τοπικούς παραγωγούς στη Φλώρινα. Δημιούργησαν έναν ολόκληρο νέο κόσμο γεύσης. Με ιδέες που υπάρχουν στην Ιταλική κουζίνα και πινελιές που προστέθηκαν στο υπέροχο κτίριο της Στοάς Μαλακοπή που τη στεγάζει. Ο φούρνος της ανάβει από τις 12 το μεσημέρι και όποτε και να περάσεις κάποιος ζυμώνει το λεπτό ψωμάκι της, σε όλη τη διάρκεια της μέρας, μέχρι αργά τα μεσάνυχτα, κάποιος
16
άλλος στολίζει τα φρέσκα υλικά και οι περισσότεροι, από την μπροστινή πλευρά του πάγκου περιμένουν υπομονετικά για ένα κομμάτι ταρτούφο, μπολονέζ, καπριτσιόζα, διάβολα, κασιατόρε, γκρέκα και όλα τα υπόλοιπα μαγικά ονόματα που κρύβουν γευστικούς θησαυρούς. *Πίτσα Poselli, Βηλαρά 1, τηλ. 2314019687.
Νυχτερινό σκηνικό Η ιστορία της γειτονιάς του Ladoze είναι μια ιστορία δόξας για τη Θεσσαλονίκη. Μια γειτονιά ένδοξη που στις μέρες μας γνωρίζει ξανά δόξες με άλλο μανδύα. Το μπαρ που δεσπόζει όχι μόνο για τη διαφορετικότητά του αλλά και για την επιλογή του να φιλοξενεί εντός του μια υπέροχη γκαλερί, την Toss. Φτιαγμένο με απίστευτο μεράκι, αξιοποιεί τους τέσσερις στην πραγματικότητα εντελώς διαφορετικούς χώρους και το στενό της Βηλαρά για να δημιουργεί σκηνικά νύχτας. Μουσικές που ακούς μόνο εδώ, κοκτέιλ-δυναμίτες, πάρτι με θέματα που συναντάς μόνο σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, εκθέσεις και projects σαν την Μαρμελάδα, που το κάνουν να βρίσκεται έτη φωτός μπροστά από όσα συμβαίνουν όχι μόνο στη γειτονιά αλλά και στη νύχτα της πόλης. *La doze, Βηλαρά 1, Τηλέφωνο: 2310532986
#202
Η Κεφαλλονιά στην πόλη Το σχέδιο του Γιάννη και του Λάμπρου, φίλων καρδιακών, έγινε εστιατόριο τον Δεκέμβριο του 2009. Ο Γιάννης, Θεσσαλονικιός, είναι σεφ από κούνια. Καλοφαγάς που έκανε την κουζίνα τρόπο ζωής. Έφαγε και τις θάλασσες με το κουτάλι, 17 χρόνια στις Κυκλάδες, τον ξέρουν όλοι σε Σαντορίνη, Μύκονο, Πάρο, Νάξο, Σέριφο… Τον Λάμπρο στην Κεφαλλονιά τον ξέρουν όλοι ως τον «Μπενετάτο του Πασά». «Πασάς» ήταν το παρατσούκλι του παππού του, παλιός λοστρόμος που πέθανε στα 100 του. Και η Μάντολα; Ιόνιο εστιατόριο, μεσογειακό, ο αέρας της μοσχοβολάει τσίπουρο, ψαρομεζέδες, αμέτρητες ελληνικές παραδοσιακές λιχουδιές κι απίθανες γαστρονομικές εκπλήξεις, που νοστιμίζουν ουρανίσκο, ψυχή και σώμα. Σαλάτα σπανάκι με ψητό χαλούμι και αχλάδι, υπέροχη σπαλομπριζόλα, μπρουσκέτες με γάβρο ή σαρδέλα μαρινάτη και αβοκάντο, τηγανιτό ρύζι με κοτόπουλο, ένας κατάλογος με επτανησιακές λιχουδιές και για μετά το επιδόρπιο εδώ λέγεται σεμιφρέντο και είναι ακαταμάχητο. *Mandola, Λαδάδικα, Κατούνη 19, τηλ. 2310523136
Στην gallery των νέων εικαστικών Η Toss Gallery βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και στεγάζεται στον πρώτο όροφο στην οδό Βηλαρά 1, γωνία με Συγγρού, στην καρδιά του παλιού Φραγκομαχαλά. Δημιουργήθηκε το 2010 από μια ομάδα ανθρώπων που αγαπά κάθε μορφή τέχνης, με στόχο την προβολή και την παρουσίαση των τάσεων της σύγχρονης τέχνης και την προώθηση νέων καλλιτεχνών και επιμελητών. Οργανώνοντας πολιτιστικές εκδηλώσεις ευρείας κλίμακας δεν έπαψε ποτέ να ανανεώνει τις προτάσεις της στο φιλότεχνο κοινό. Βασικός στόχος της γκαλερί Toss είναι να εκπαιδεύσει τους επισκέπτες της, να δημιουργήσει κοινό, να χτίσει σχέσεις και να ενθαρρύνει νέους εικαστικούς. *Toss gallery, Βηλαρά 1, 6981034496
Το «λιμάνι» στη στοά Ένα λιμάνι στην ολλανδική γλώσσα αποτελεί και το λιμάνι για τους ψαγμένους της στοάς που περικλείεται από τον πεζόδρομο της Ρογκότη και τη Βενιζέλου. Στο νου φέρνει ένα Αργεντίνικο καφέ και μαζί με το άρωμα του Μπουένος Άιρες που αποπνέει, το σκηνικό συμπληρώνει η σπάνια συλλογή από υπέροχα έπιπλα και φωτιστικά. Από τα ομορφότερα καφέ μπαρ της πόλης Η στοά έξω προσφέρει την απόδραση σε ένα κήπο που γεννήθηκε στο πουθενά. Προορισμός το haven και για τις μουσικές του: Electro jazz, soul, funk, house, deep house και ό,τι άλλο σε ταξιδεύει ψηλά πάνω από τα υπέροχα κτίρια του δρόμου. Από τα λίγα μέρη στην πόλη που το καλοκαίρι του πάει όσο και ο χειμώνας, καθώς ο πεζόδρομος είναι σκηνικό από μόνος του. *Haven, Ρογκότη 4, τηλ 2310 261271
H χαρά του παιδιού Το Cotton Hill άνοιξε πριν από οκτώ χρόνια εκεί που οι παλιοί Θεσσαλονικείς συνήθιζαν από παλιά να ψωνίζουν παιδικά ρούχα σε πιο οικονομικές τιμές. Επένδυσε σε τρεις άξονες. Πρωτοποριακά σχέδια, άνετα έξυπνα ρούχα και κυρίως το χρώμα..Η πρώτη στιγμή της περιπλάνησης στις κρεμάστρες του είναι και η στιγμή που σε κερδίζει. Έχοντας σοφά προβλέψει την ανάγκη της ανακάλυψης με την πολύ διακριτική συνδρομή για βοήθεια όταν αυτή κριθεί απαραίτητη από τον πελάτη, σε αφήνουν να περιπλανηθείς στις εκατοντάδες διαφορετικές επιλογές που διατίθενται σε όλα τα πιθανά νούμερα της κάθε ηλικιακής κλίμακας. Από 0 μέχρι την εφηβεία των 16 χρόνων. Ακριβοδίκαια μοιρασμένος ο χώρος για αγόρια και κορίτσια και με μια εξαιρετική ταξινόμηση ανά ηλικία δεν σου αφήνει περιθώρια για λάθος επιλογές ή άσκοπη αναζήτηση. Cotton Hill, Ι. Δραγούμη 37
Μάιος 2015
17
18
#200
Η δική του
Αμερική ΛΕΞΕΙΣ - EIKONEΣ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΕΡΖΙΔΗΣ
Για τους ταξιδιώτες το αμερικάνικο όνειρο είναι ένα μεγάλο στοίχημα. Η ευκαιρία που ψάχνεις μια ζωή να ζήσεις και να περιπλανηθείς στην αμερικάνικη ενδοχώρα, να έρθεις πρόσωπο με πρόσωπο με όσα έχουν στοιχειώσει στην προσωπική σου μυθολογία μέσα από ταινίες, τραγούδια, βιβλία. Ο Χρήστος Τερζίδης, γέννημα θρέμμα θεσσαλονικιός τα κατάφερε.
Όλοι μας έχουμε στο μυαλό μας την Αμερική σαν τη χώρα όπου όλα τα όνειρα εκπληρώνονται. Όπου ο ουρανός είναι το όριο για την επιτυχία. Έτσι λένε. Ο Χρήστος Τερζίδης ζει τα τελευταία πέντε χρόνια σε αυτή την χώρα ή μάλλον καλύτερα, περνάει μεγάλο κομμάτι του χρόνου του εκεί προσπαθώντας ίσως μία μέρα να μείνει μόνιμα. Και αυτή είναι η δική του εκδοχή για την Αμερική. Αφετηρία - Η μία μου γιαγιά από τον Πόντο. Η άλλη από τη Σμύρνη. Οι γονείς μου μεγάλωσαν σε διπλανά χωριά έξω από την Πτολεμαίδα και εγώ γεννήθηκα Γερμανία. Αλλά δεν έχω καμία μνήμη. Είμαι Θεσσαλονικιός.
Θεσσαλονίκη μεγάλωσα. Όπως μεγαλώσαν όλα τα παιδιά την δεκαετία του ’70 και ’80. Παίζοντας με καπάκια από άδεια μπουκάλια και έχοντας για μπάλα είτε πατημένα κουτάκια κόκα κόλας ή κάνοντας μπάλλα το αλουμινόχαρτο από το σάντουϊτς που μας έβαζε η μάνα μας για το σχολείο. Τρέμοντας από την αγωνία και την ένταση τις παραμονές κάθε αγώνα ΠΑΟΚ- Άρη στο μπάσκετ και γυρνώντας κάθε Σάββατο βράδυ στην Προξένου Κορομηλά... Η μουσική -Τελικά αυτό που νομίζω ότι καθόρισε την ζωή μου ήταν η μουσική. Όχι, δεν παίζω μουική. Ευτυχώς για τους άλλους δεν είχα
κανένα μουσικό ταλέντο. Αλλά είχα τόσο πάθος για την μουσική που αυτό κυριάρχησε στη ζωή μου. Και αυτό καθόρισε και τα υπόλοιπα. Από τις σχέσεις μου, μέχρι το τι διάβαζα. Άφησα τον Καζαντζάκη στην εφηβεία μου και χάθηκα στους be bop ρυθμούς των Beatnicks και στην αλητεία τους. Και αυτό το στοιχείο ήταν μάλλον που με τράβηξε πέρα από τους ωκεανούς. Μετά από κάποια χρόνια ο τόπος δεν με χωρούσε. Πήρα την κατιούσα για την Αθήνα, με το που μπήκε η χιλιετία, αλλά ούτε εκεί βρήκα ησυχία. Με έτρωγαν όλες αυτές οι εικόνες, οι ήχοι.... Όλα αυτά τα οποία τα ένιωθα για κάποιο λόγο κληρονομιά μου αλλά ποτέ δεν μπόρεσα ούτε καν να τα αγγίξω. Και πάνω
απ’ όλα με έκαιγε ο δρόμος. Να βρεθώ στον δρόμο. Και το ένιωθα άδικο που δεν την είχα αυτή την ευκαιρία. Και έτσι όταν βρήκα την ευκαιρία και κάποιες δικαιολογίες, πέντε περίπου χρόνια πριν, έκανα την υπέρβαση μου. Ο δρόμος - Ο δρόμος είναι ένα βρώμικο στενό στο Lower East Side της Νέας Υόρκης το οποίο τελειώνει σε μία πόρτα πίσω από την οποία κρύβεται ένα βρώμικο και βολικό μπαρ. Ένα από αυτά που μπορείς να κρυφτείς για πάντα και να μην σε ξαναβρούνε. Δρόμος είναι η χαλαρότητα του να ξαπλώνεις στην απέραντη παραλία του South Beach στο Miami, με τα θαλασσοπούλια να πετάνε από
19
Μάρτιος 2015
πάνω σου. Δρόμος είναι τα διώροφα, πολύχρωμα σπίτια στο Richmond, την πρωτεύουσα του Νότου. Είναι τα όπλα που βλέπεις να κυκλοφορούν στις ζώνες των Τεξανών. Το να συναντήσεις κάποια προσωπικότητα τελείως κομμάτια σε κάποιο στενό της Νέας Ορλεάνης. Δρόμος είναι οι φοιτήτριες του Columbus στο Ohio, που είναι σαν να βγήκαν από τον “Ταξιτζή” του Σκορτσέζε. Είναι ο ήχος της κιθάρας του Gary Clark Jr. στο Bright Lights που γεννήθηκε στους δρόμους του Austin. Είναι το ερημωμένο κέντρο του Detroit. Τα Preservation Areas των Ινδιάνων στην South Dakota. Η ερημιά της Indianapolis. Όλα αυτά και δεκάδες χιλιάδες αλλά είναι δρόμος. Έτσι και αλλιώς όμως ο δρόμος από μόνος του δεν είναι τίποτα. Μία ατέλειωτη ευθεία με τοπία που αλλάζουν αργά. Αυτό είναι. Στην ερημιά της South Dakota. Να οδηγάς ώρες μέσα στο χιόνι χωρίς να συναντήσεις ίχνος ζωής. Οδηγάς και σε κάποια φάση χάνεται ακόμα και ο δρόμος. Και λες μέσα σου «Την έκανα την μαλακία και πήρα λάθος στροφή. Πάω γραμμή Ανταρκτική. Την έχω πουτσίσει αν μείνω από βενζίνη. Θα με βρουν
μετά από εκατομμύρια χρόνια αγέλαστο μέσα στους παγετώνες». Και μετά ξαφνικά βλέπεις ένα σπίτι στο πουθενά. Και σκέφτεσαι «Ρε πούστη μου... Τι να του πω τώρα εγώ αυτουνού περί οπλοκατοχής και μαλακίες;» Όποιος ζει εκεί είναι σκληρό καρύδι, αλλιώς δεν επιβιώνει. Και εμείς νομίζουμε ότι είμαστε μάγκες.... Δεν δίνει πολλά ο δρόμος από μόνος του. Οι πόλεις και οι άνθρωποι που σε φέρνει ο δρόμος δίνουν. Μια εικόνα που θυμάμαι - Σταμάτησα μετά από ώρες μοναχικής οδήγησης στο Sisseton. Δεν γνώριζα τι σήμαινε Preservation Area. Σταμάτησα γιατί ήταν το μοναδικό βενζινάδικο που βρήκα στον δρόμο μου μετά από εκατοντάδες μίλια. Αντίκρυσα ένα καζίνο δίπλα του θαμμένο στα χιόνια. Ο χρόνος κυλούσε στις αίθουσες του με εξαντλητικά αργό ρυθμό. Ελάχιστοι άνθρωποι έσερναν τα πόδια τους στις παχές βρώμικες μοκέτες. Αυτοί οι άνθρωποι που θα μας χαρακτήριζαν ως «χλωμά πρόσωπα». Γυρίσαν αδιάκριτα τα βλέμματα τους πάνω μας. Δεν νιώσαμε κάποια απειλή. Περισσότερο σαν να ζύγιζαν το μέλλον μας. Σαν να το ήξεραν αλλά έχοντας μία μαγική
ιδιότητα να παραμένουν ανέκφραστοι, για να μην μπορούμε να το διαβάσουμε. Ένας από αυτούς, με σκαμμένο πρόσωπο και απροσδιόριστη ηλικία, πλησίασε την παρέα μου και συστήθηκε ως Σόλομων. Ρώτησε αν χρειαζόμασταν κάτι. «It’s all about hookers and crystal meth here» (Εδώ τα πάντα αφορούν σε πόρνες και κρυσταλική μεθαδόνη) απάντησε στη σιωπηλή απορία μας. Μετά πρόσφερε τον σκούφο του ως αντάλλαγμα για το καπέλο του φίλου μου. Σοκαρίστηκα. Ένιωσα ότι ήταν βρώμικος. Ένιωσα μία αποστροφή. Η Αμερική είναι... - Η Αμερική είναι πολλά πράγματα. Δεν είναι μόνο να λες ΟΚ στην οπλοκατοχή και στον ρατσισμό. Είναι πολλά καλά και πολλά άσχημα. Χορεύουν άγγελοι και σατανάδες παισμένοι χέρι χέρι. Και αυτό την κάνει γοητευτική. Αμερική είναι τα 99 cents slice of pizza με τα οποία την έχω βγάλει δεκάδες μεσημέρια, δίπλα στα δισεκατομμύρια που χορεύουν. Αμερική είναι να κοιτάω από τον ενδέκατο όροφο του δωματίου μου το Empire State Building και να νιώθω εντάξει με το να κοιμηθώ νηστικός το βράδυ γιατί
θα σώσω κάποια δολλάρια. Γιατί στην δική μου Αμερική, δεν με νοιάζει το στομάχι μου αλλά το πνεύμα μου. Δεν είναι τυχαίο που το “Birdman” και το “Whiplash” γράφτηκαν για τη Νέα Υόρκη. Η δική μου Αμερική δεν είναι ούτε δρόμος, ούτε άπιαστα όνειρα, ούτε ουρανοξύστες, ούτε απέραντες παραλίες, ούτε μία πλούσια ζωή. Η δική μου Αμερική είναι ένα δωμάτιο με ένα κρεβάτι, μία καρέκλα και ένα γραφείο και τους ήχους του Bitches Brew του Miles Davis. Ήχοι που με κυνηγάνε στα στενά της Νέας Υόρκης με άρωμα από σκετή βότκα. Αυτή είναι η δική μου Αμερική. *Ο Χρήστος Τερζίδης ξεκίνησε με τη δημοσιογραφία ασχολούμενος με το μουσικό ρεπορτάζ. Στη συνέχεια πέρασε στο μουσικό μάνατζμεντ και αυτή την στιγμή θεωρείται από τους κορυφαίους στον συγκεκριμένο χώρο. Είναι από τους λίγους Έλληνες που έχουν μόνιμη στήλη στην παγκόσμια έκδοση της Huffington post και αυτόν τον καιρό κυκλοφορεί το τέταρτό του βιβλίο, “Άδεια δωμάτια”, εκδ. Παπαδόπουλος.
20
#202
Εδώ διαβάζουμε ΛΕΞΕΙΣ: ΚΥΑ ΤΖΗΜΟΥ | ΕΙΚΟΝΕΣ: ΕΛΕΝΗ ΒΡΑΚΑ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΕΤΣΟΥ
Ίσως σε μερικά χρόνια από τώρα να αποτελούν μουσειακές εγκαταστάσεις. Χώροι συνδεδεμένοι με τη μυρωδιά του χαρτιού, με την ησυχία, με τη γνώση. Κάθε χρόνο χάνουν ένα αριθμό από τους πάλαι ποτέ φανατικούς θαμώνες τους, υποκύπτουν στην ψηφιακή εποχή και προσθέτουν ηλεκτρονικά βιβλία στο υλικό τους. Και όμως η ατμόσφαιρα των αιθουσών τους είναι αδύνατον να μη σε αγγίξει όσο κολλημένος στην οθόνη σου και να είσαι. Διαλέξαμε 5 βιβιλιοθήκες της πόλης. Εσύ το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να τις επισκεφθείς. Το σίγουρο είναι ότι θα ξαναπάς. Στη νέα µονάδα της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Α.Π.Θ. Θα σας ξενίσει η ιδέα να κατεβείτε κάτω απ΄την επιφάνεια της γης, αλλά ο προορισμός σας είναι πραγματικά μαγικός. Το κυκλικό αίθριο θα σας βάλει ήδη στην ατμόσφαιρα ενός αρχιτεκτονικού κοσμήματος της πόλης, που λίγοι έχουν επισκεφθεί. Δεν είναι ανάγκη να είστε φοιτητές για να πάτε. Είναι ανοικτό για όλους το Πανεπιστήμιο και έχει πραγματικά χώρους υπέροχους. Η εξωστρέφεια είναι ένα από τα πράγματα για τα οποία πρέπει να παλέψει ακόμη, ένα Πανεπιστήμιο για το οποίο η πόλη είναι υπερήφανη, παρά τα προβλήματά του που έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια.. Το νέο κτίριο της κεντρικής βιβλιοθήκης του Α.Π.Θ. εγκαινιάστηκε το 2000 και οριοθετείται βορειανατολικά του κτιρίου, σαν συνέχεια της παλιάς βιβλιοθήκης που λειτουργεί από το 1974 (έργο των Κ. Παπαϊωάννου -Κ. Φινέ),. Σχεδιάστηκε από τον καθηγητή αρχιτεκτονικού και αστικού σχεδιασμού του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ, κ. Αναστάσιο Κωτσιόπουλο και τις αρχιτέκτονες Μόρφω Παπανικολάου και Ρένα Σακελλαρίδου (με συνεργάτιδα την κ. Αλεξ. Οικονομίδου) και έχει τιμηθεί στο σχετικό διαγωνισμό του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής με το πρώτο βραβείο “Αρχιτεκτονική 2000” ως το καλύτερο δημόσιο κτίριο της πενταετίας 1995-1999. Το κτίριο έχει συνολική επι-
φάνεια 4.500 τ.μ. και οργανώνεται σε τρία επίπεδα, γύρω από ένα κυλινδρικό αίθριο και αποτελείται από κλειστό βιβλιοστάσιο, διπλού ύψους χώρο αναγνωστηρίου και ανοικτό βιβλιοστάσιο σε πατάρι. Κύρια υλικά της εξωτερικής του όψης είναι το τούβλο, το σκληρό μπετόν και το γυαλί, σε μια υποδειγματική συνύπαρξη. Εκείνο που σε γοητεύει σαν βρεθείς μέσα είναι το παιχνίδισμα με το φως, που στην αρχή θα σου αποσπάσει την προσοχή από το διάβασμα. Μετά απλώς θα αφεθείς στην υποβλητική επιρροή του. Το τεχνητό φως κάνει ένα συνεχές παιχνίδισμα με το φυσικό που εισέρχεται από τα καλά μελετημένα ανοίγματα, με έναν τρόπο μοναδικό. Ο εκπληκτικός φωτισμός οφείλεται σε ένα από τα πιο ξεχωριστά στοιχεία που συνεισφέρουν στην μοντέρνα κατασκευή. Ένα γυάλινο “ιστίο”, όπως χαρακτηρίζεται από τους αρχιτέκτονες, μια μεγάλη τριγωνική επιφάνεια ουσιαστικά που φωτίζει το αναγνωστήριο και καταλήγει στο κεντρικό κυλινδρικό αίθριο. *Κεντρική βιβλιοθήκη Α.Π.Θ., τηλ. 2310 995390, 995388, 995354 Ωράριο: Επιστημονικό αναγνωστήριο: Δευ-Παρ: 08:00-20:00. Φοιτητικό αναγνωστήριο: Δευ-Παρ: 08:0002:00, Σάβ- Κυρ: 08:00-24.00 Βιβλιοθήκη ΕΜΣ Η πιο παλιά από τις βιβλιοθήκες της πόλης ανήκει σε έναν θεσμό της πόλης με μεγάλη
ιστορία. Έχει την ατμόσφαιρα των βιβλιοθηκών μιας άλλης εποχής. Πριν το διαδίκτυο. Τότε που οι βιβλιοθήκες ήταν ο μοναδικός τόπος για να βρεις πληροφορίες και βιβλία. Τότε που το άυλο της γνώσης δεν υπήρχε στον ορίζοντα. Η γνώση ήταν αποκλειστικά συνδεδεμένη με την μυρωδιά του χαρτιού, το βάρος ενός δερματόδετου τόμου, την ησυχία του αναγνωστηρίου, την ανάγνωση ανάμεσα σε ανθρώπους άγνωστους αλλά οικείους μέσα σε ένα χώρο που δημιουργούσε δεσμούς από μόνος του. Η όμορφη αίθουσα της βιβλιοθήκης βρίσκεται στον τρίτο όροφο του κτιρίου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, στην οδό Εθνικής Αμύνης 4, που αποπερατώθηκε το 1951, για να στεγαστούν σ’ αυτό οι υπηρεσίες της Εταιρείας. Η σύσταση της Βιβλιοθήκης, προβλεπόταν ήδη από το Καταστατικό του 1939. Πρώτος πυρήνας της βιβλιοθήκης υπήρξε το βιβλιακό υλικό που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940 από δωρεές Μακεδόνων της Αθήνας, των Θεσσαλονικέων μελών της Εταιρείας και φυσικά από αγορές. Το επιβλητικό και φωτεινό αναγνωστήριο της βιβλιοθήκης των μόλις 170 τ.μ., διαθέτει 56 θέσεις αναγνωστών και στα τελευταία χρόνια αρχιτεκτονικές μικρές επεμβάσεις το κατέστησαν λειτουργικότερο για τους βιβλιοθηκονόμους και τους αναγνώστες. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 η βιβλιοθήκη μηχανοργανώθηκε, απέκτησε δίκτυο υπολογιστών, συνδέθηκε
με το ίντερνετ και επεκτάθηκε σε νέους χώρους και βιβλιοστάσια. Σήμερα διαθέτει περίπου 70.000 τόμους βιβλίων, περιοδικών, χειρογράφων, εφημερίδων και χαρτών, αλλά και πολλές παλαιότυπες και σπάνιες εκδόσεις. Ο συνδετικός κρίκος του υλικού της είναι ότι αναφέρεται στον βόρειο ελληνικό χώρο, κυρίως αυτόν της Μακεδονίας και των σχέσεών της με τον βαλκανικό χώρο, την ιστορία, την αρχαιολογία, τη φιλολογία, τις τέχνες και τη λαογραφία, αρκεί να αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στη Μακεδονία. Δυστυχώς το ωράριό της είναι ένα από τα αδύναμα σημεία της και είναι απαγορευτικό για τους εργαζόμενους. *Ε.Μ.Σ., Εθνικής Αμύνης 4, τηλ. 2310 271 195 Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή 8:30 -14:30 Βιβλιοθήκη «Bissell» - Ανατόλια Δεν υπάρχει περίπτωση να περάσεις τυχαία από μπροστά της για να την επισκεφτείς, μια που βρίσκεται στο Πανόραμα στις εγκαταστάσεις του Κολεγίου Ανατόλια. Αξίζει τον κόπο πάντως να το κάνεις μια τουλάχιστον φορά. Η νεόκτιστη βιβλιοθήκη είναι ένα από τα πιο αξιόλογα δείγματα μοντέρνας αρχιτεκτονικής που ενσωματώνει βασικές αρχές του σύγχρονου design σε µία απλή, λιτή κατασκευή. Το τριώροφο κτίριο που κατασκευάστηκε το 2002, σχεδιάστηκε από την αρχιτεκτονική
21
Μάιος 2015
ομάδα “ Πέτρος Μακρίδης και συνεργάτες” και καλύπτει επιφάνεια 4.400 τ.µ.. Το κυρίαρχο στοιχείο είναι η εκμετάλλευση με τον καλύτερο τρόπο του φυσικού φωτός, που ευνοείται από την ανοιχτωσιά του περιβάλλοντα χώρου και εισάγεται στο κέντρο του κτιρίου μέσω ενός αίθριου. Η χωροθέτηση του κτιρίου κοντά στο δάσος του Campus είναι ιδανική. Η πανέμορφη αλέα με τις ελιές που σε οδηγεί στην κεντρική είσοδο του κτιρίου, απομακρύνοντας σε από τους υπόλοιπους θορυβώδεις χώρους του campus, σε βάζει στο κλίμα της ησυχίας που περιμένεις να “ακούσεις” σε μια βιβλιοθήκη. Η ξύλινη πεζογέφυρα που διασχίζεις για να φτάσεις στην κύρια είσοδο εδράζεται πάνω σε μια ρηχή τεχνητή λίμνη ("τάφρο") με σαφείς συνειρμούς. Η βιβλιοθήκη είναι εξ ορισμού εξάλλου ένα κάστρο. Όπου απομονώνεσαι ασφαλής από εξωτερικές επιδράσεις. Ήσυχος και απερίσπαστος. Το μοντέρνο κτίριο είναι φιλικό προς το περιβάλλον, με ενεργειακό σχεδιασμό με την εφαρμογή αρχών βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Γύρω από τη βασική κατασκευή διαµορφώθηκε ένα ελαφρύ κέλυφος που συµβάλλει στην εξασφάλιση των καλύτερων συνθηκών θερµοµόνωσης και ηχοµόνωσης. Κατασκευάστηκε με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα και περιλαμβάνει υπόγειο, ισόγειο, όροφο και ένα υπέροχο δώμα, όπου κυριαρχεί μια μεγάλη, γραμμική, στεγασμένη με υαλοστάσια σχισμή – skylight. Στο υπόγειο διαμορφώθηκαν χώροι διδασκαλίας, κέντρο εκπαίδευσης, αίθουσες προβολών – multimedia, γραφεία καθηγητών, μηχανοστάσιο, υποσταθμός ΔΕΗ και δεξαμενή νερού. Το ισόγειο και ο όροφος διαμορφώθηκαν σε μια ενιαία αίθουσα με τρεις ενότητες χρήσεων: χώρους μελέτης με πρόσβαση στους πάνω από 137.000 ηλεκτρονικούς τίτλους βιβλίων, εκατοντάδες τίτλους πολυμέσων που περιλαμβάνουν DVDs, CD-ROMS και video, βιβλιοστάσια που φιλοξενούν πάνω από 25.500 τόμους και γραφεία καθηγητών. Οι όψεις επενδύθηκαν με πωρόλιθο, εξασφαλίζοντας ένα αεριζόμενο εξωτερικό διπλό κέλυφος που
ελαχιστοποιεί τις ενεργειακές απώλειες του κτιρίου και ρυθμίζει τη θερμική άνεση των χρηστών στο εσωτερικό του. H βόρεια πρόσοψη με την καμπύλη γυάλινη προεξοχή, εξασφαλίζει υπέροχη θέα προς τη γειτονική δασική έκταση και την πόλη. Όλοι οι χώροι της βιβλιοθήκης είναι προσπελάσιμοι από άτομα μειωμένης κινητικότητας. Το έργο βραβεύτηκε το 2005 με το βραβείο «ΕΥΠΑΛΙΝΟΣ» από την Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, ως υλοποιημένο έργο υψηλής ποιότητας και για τη βέλτιστη συνεργασία αρχιτέκτονα-κατασκευαστή. Το όνομά της το οφείλει στον πρώην Προέδρο των Εφόρων του Αμερικανικού Κολεγίου Ανατόλια, κ. George Bissell, του οποίου η δωρεά μαζί με αυτήν του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου έκαναν δυνατή την κατασκευή της. *Βιβλιοθήκη Bissel, Αμερικανικό Κολέγιο Θεσσαλονίκης (ACT), Οδός Σεβενίδη, Πυλαία Θεσσαλονίκης, τηλ. 2310 398 390, Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Πέμπτη: 10:00-20:00, Παρασκευή: 10:00-18:00, Σάββατο: 11:0014:00. Βιβλιοθήκη Μουσείου κινηματογράφου Στην αγαπημένη Πρώτη Προβλήτα, στο λιμάνι, στο Μουσείο Κινηματογράφου, στην καρδιά της νεοσύστατης Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης, λίγο πριν τη λήξη του 15ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (2013), πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της Κινηματογραφικής Βιβλιοθήκης που ανακαινίστηκε πλήρως με τη χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Η ειδικού ενδιαφέροντος αυτή μικρή βιβλιοθήκη, που όμως είναι η μεγαλύτερη του είδους στην Ελλάδα, έχει ήδη εξοπλιστεί με 8.000 τίτλους βιβλίων και περιοδικών για το σινεμά και αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την καλλιέργεια της κινηματογραφικής εκπαίδευσης. Ένα μέρος της Κινηματογραφικής Βιβλιοθήκης έχει ήδη ψηφιοποιηθεί, ενώ η ψηφιοποίηση θα συνεχιστεί με τη χρηματοδότηση εγκεκριμένου προγράμματος ΕΣΠΑ. Οι 2.000 τίτλοι της
βιβλιοθήκης του Μουσείου Κινηματογράφου, μαζί με τα 6.000 βιβλία και περιοδικά της συλλογής του Studio-Παράλληλο Κύκλωμα, που γεννήθηκαν από την προσωπική βιβλιοθήκη του ιδρυτή του Φεστιβάλ Παύλου Ζάννα, εμπλουτίστηκαν με προσωπικές δωρεές ανθρώπων του κινηματογράφου (όπως αυτή του κριτικού Αντώνη Μοσχοβάκη). Η αίθουσα είναι λιτή και φιλόξενη με το λευκό να κυριαρχεί στους τοίχους, στο δάπεδο και στον εξοπλισμό, σύμφωνα με τον σχεδιασμό των αρχιτεκτόνων Πρόδρομο Νικηφορίδη και Μπερνάρ Κουόμο. Στα πάλλευκα ράφια ξεχωρίζεις αμέσως τους δερματόδετους τόμους των Cahiers du Cinema, του Sight and Sound, του Κινηματογραφικού Αστέρα, της Οθόνης και του Φιλμ, όλων αυτών των ιστορικών περιοδικών που συγκεντρώνουν την κινηματογραφική γνώση. Αν δεν σε ενδιαφέρει το σινεμά δύσκολα θα το αποφασίσεις να βρεθείς εκεί, αλλά αν το κάνεις η βιβλιοθήκη είναι εκεί για να σε πείσει να ενδιαφερθείς. Πού ξέρεις; Μπορεί να βγεις από κει πιο σινεφίλ από ποτέ. *Μουσείο Κινηματογράφου, Αποθήκη Α, Λιμάνι, τηλ. Tηλ. 2310 508398. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη 09:00-15:00, Πέμπτη, Παρασκευή 09:00-19:00 Δημοτική βιβλιοθήκη Άνω πόλης Το κτίσμα της οδού Κρίσπου που φιλοξενεί την βιβλιοθήκη από το 2000, βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της πλατείας Ρομφέης, στην Άνω Πόλη και κουβαλά ιστορία 110 χρόνων. Δεν χρειάζεται να προσπαθήσει για να σε μπολιάσει με τη μαγική του ατμόσφαιρα, που κατέχουν εξ ορισμού τα διατηρητέα κτίρια αυτής της πόλης. Κατασκευάστηκε μεταξύ 1897-1905 από τον στρατιωτικό διοικητή Θεσσαλονίκης Χαφζή Μπέη Καϊμακάμη που διορίστηκε μετά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο με σκοπό να γίνει η κατοικία του. Το εγκατέλειψε το 1906 και πέρασε στην κατοχή της μουφτείας. Από το 1917 διέμεναν εκεί Αμμωνίτες στρατιώτες και Θρακιώτες πρόσφυγες και μετά την πυρκαγιά του '17 φιλοξένησε πυροπαθείς πρόσφυγες. Το
1925 πέρασε στην ιδιοκτησία της Ε.Τ.Ε. Και το 1928 στους Κοσμά και Δαμιανό Λαμπίδη. Σημαντικές επεμβάσεις έχουν αλλοιώσει την αρχική τυπολογία κυρίως με την αντικατάσταση των ξύλινων κλιμακοστασίων με νέα από μπετόν. Οι τροποποιήσεις αυτές τοποθετούνται γύρω στο 1959, εποχή που το μνημείο χρησιμοποιείται ως γυμνάσιο, ενώ για ένα χρονικό διάστημα -πριν το 1959- λειτουργούσε ως δημοτικό σχολείο. Υπενοικιάστηκε από το Υπουργείο Παιδείας κάποια στιγμή και από το 1959-1978 λειτούργησε εκεί το 7ο Γυμνάσιο-Λύκειο Αρρένων. Το κτίσμα χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης το 1977 και αγοράστηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης. Από το 1986-1992 εκπονήθηκαν μελέτες για την αναπαλαίωσή του. Οι εργασίες αποκατάστασής του μπήκαν στο πρόγραμμα σε συμφωνία με την Πολιτιστική Πρωτεύουσα 1997, μεταξύ 1996-1999. Το κτίριο που έγινε γνωστό και ως Βίλα Βαρβάρα τελούσε υπό κατάληψη και λειτούργησε σαν στέκι αναρχοαυτόνομων από τις 3 Ιανουαρίου 1994 έως τις 23 Απριλίου 1998, οπότε και εκκενώθηκε από τις αστυνομικές δυνάμεις, αφού παρεμποδίζονταν οι εργασίες αποκατάστασής του. Η συλλογή της υποδειγματικής περιφερειακής βιβλιοθήκης ανέρχεται σε περίπου 12.000 τόμους. Από το 2011 λειτουργεί στον 1ο όροφο, η Παιδική Βιβλιοθήκη Άνω Πόλης. Η Βιβλιοθήκη ανακαινίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2012 και έχει κατασκευαστεί στα πρότυπα βιβλιοθηκών του εξωτερικού, με πολύ χρώμα, διάφορα παιχνιδιάρικα σχήματα, σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό και Wi Fi Internet, συνθέτοντας ένα περιβάλλον λειτουργικό, φιλικό προς τα παιδιά και τους νέους. Η ανακαίνιση πραγματοποιήθηκε από την αστική μη κερδοσκοπική Εταιρεία Future library και την οικονομική ενίσχυση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. *Περιφερειακή Βιβλιοθήκη Άνω Πόλης, Κρίσπου 7, τηλ. 2310 219329, Λεωφορείο ΟΑΣΘ Νο 23, Στάση Κουλέ Καφέ. Ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή 8:00 π.μ - 8:30 μ.μ.
22
#201
movieland ΛΕΞΕΙΣ: ΚΥΑ ΤΖΗΜΟΥ
οι ταινίες του μήνα
San Andreas: Επικίνδυνο Ρήγμα του Μπραντ Πέιτον με τους Ντουάιτ Τζόνσον, Κάρλα Κουτζίνο,Πολ Τζιαμάτι, Κάιλι Μινόγκ To περίφημο ρήγμα του Σαν Αντρέας είναι μια ρωγμή μήκους 1.300 km, εκεί όπου δύο μεγάλες πλάκες της Γης κινούνται παράλληλα η μία με την άλλη (πλάκα Ειρηνικού και πλάκα Β.Αμερικής) που διατρέχει την κεντρική Καλιφόρνια, περνά από κατοικημένες περιοχές όπως το Σαν Φρανσίσκο και το Λος Άντζελες και είναι η αιτία πολλών μεγάλων σεισμών. Σε αυτή την περιοχή θεωρούν οι επιστήμονες πολύ υψηλό τον κίνδυνο ενός σεισμού μεγαλύτερου των 7 Ρίχτερ, μέχρι το έτος 2030. Ο τελευταίος μεγάλος σεισμός που έδωσε το ρήγμα ήταν το 1906 όταν καταστράφηκε ολοσχερώς το San Francisco. Η ταινία καταστροφής του φετινού καλοκαιριού είναι σίγουρο ότι θα τρομοκρατήσει την ανατολική ακτή της Αμερικής που ζει μ΄αυτόν τον φόβο. Στην ταινία όλα ξεκινούν μετά την ενεργοποίηση του θανάσιμου ρήγματος του Αγίου Ανδρέα και τον σεισμό 9 ρίχτερ που ακολουθεί. Ένας διασώστης πιλότος ελικοπτέρου και η εν διαστάσει σύζυγος του αποφασίζουν να ταξιδέψουν από το Λος Άντζελες στο Σαν Φρανσίσκο, για να σώσουν τη μοναχοκόρη τους. Αλλά το επικίνδυνο ταξίδι τους προς τα βόρεια είναι μόνο η αρχή.... (4/6)
Mad Max: Ο Δρόμος της Οργής / Mad Max: Fury Road του Τζορτζ Μίλερ με τους Τομ Χάρντι, Σαρλίζ Θέρον Ένα από τα πιο αργοπορημένα κινηματογραφικά σίκουελ ever. Τριάντα χρόνια μετά την τρίτη ταινία της σειράς και 36 μετά από την πρώτη, ο Τζορτζ Μίλερ σκηνοθετεί το τέταρτο “Mad Max” του με τον ήρωά του να εξακολουθεί να πιστεύει πως ο καλύτερος
τρόπος να επιβιώσεις είναι να περιπλανιέσαι μόνος. Θα αποφασίσει όμως να ακολουθήσει μια ομάδα που προσπαθεί να δραπετεύσει από ένα Οχυρό που το διοικεί ένας διεστραμμένος τύραννος, από τον οποίο και έκλεψαν κάτι αναντικατάστατο. Το κυνηγητό ξεκινά στην (wasteland) Άγονη Γη. Το σκεπτικόν θυμίζει αρκετά την καλύτερη ταινία της σειράς, το Mad Max 2, μια ταινία σταθμό στις ταινίες του είδους. Δύσκολος στόχος για να ξεπεραστεί. Α και να μην το ξεχάσω: ο Μελ Γκίμπσον γέρασε, ζήτω ο Τομ Χάρντι. Δεν χάνεται με τίποτα. (16/5)
Poltergeist - Το Πνεύμα του Κακού των Σαμ Ράιμι, Τζιλ Κέναν με τους Σαμ Ρόκγουελ, Ρόζμαρι Ντεβίτ, Τζάρεντ Χάρις To 1982, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ γράφει το σενάριο και αναλαμβάνει την παραγωγή μιας ταινίας που έφτασε στα όσκαρ, χάρις στη σκηνοθετική μαεστρία του Τομπ Χούπερ που είχε ήδη ταράξει τα νερά του είδους του τρόμου με τον "Σχιζοφρενή Δολοφόνο με το πριόνι". Η ταινία έκανε απίστευτο χιτ και ήταν ένα από τα διασκεδαστικότερα φιλμ τρόμου πού είχαμε δει. Ένα ριμέικ ήταν φυσικό να ακολουθήσει, όπως ορίζει η μόδα των τελευταίων χρόνων και πολύ άργησε θα λέγαμε. Στο τιμόνι, ο Σαμ Ράιμι, ένας σκηνοθέτης από τους καλύτερους του είδους. Ο ίδιος και ο Τζιλ Κέναν (Monster House) αναβιώνουν την κλασική ιστορία του πρώτου το 1982. Το σπίτι μιας οικογένειας γίνεται στόχος πνευμάτων. Στην αρχή τα φαντάσματα εμφανίζονται φιλικά, μετακινώντας αντικείμενα που τους διασκεδάζουν, αλλά στη συνέχεια τρομοκρατούν την οικογένεια και απαγάγουν την μικρότερη κόρη τους. Tα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας θα πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους προκειμένου να καταφέρουν να την απελευθερώσουν, πριν αυτή εξαφανιστεί μια για πάντα… (28/5)
Η Χώρα του Αύριο / Tomorrowland του Μπραντ Μπερντ με τους Μπριτ Ρόμπερτσον, Τζορτζ Κλούνεϊ, Τζούντι Γκριρ Συνηθίζεται το θέρος να κάνουν πρεμιέρα τα μεγάλα μπλοκμπάστερ και οι ταινίες φαντασίας και καταστροφής. Το είδος της επιστημονικής φαντασίας δεν θα μπορούσε να λείπει από το μενού και εκπροσωπεύεται από μια ταινία που έχει ως κεντρικούς χαρακτήρες μία έφηβη και έναν ιδιοφυή εφευρέτη που πρέπει να αποκρυπτογραφήσουν τα μυστικά ενός τόπου κάπου στο χωροχρόνο, που υπάρχει μόνο στη δική τους συλλογική μνήμη. Ατού ο ανερχόμενος σκηνοθέτης του τελευταίου "Misssion Impossible" και φυσικά ο Τζορτζ. (28/5)
Jurassic World (3D) του Κόλιν Τρεβόροφ με τους Κρις Πρατ, Μπράις Ντάλας Χάουαρντ, Βίνσεντ Ντ’ Ονόφριο Ε ναι γιατί δεν το είχαμε δει σε 3D. Η συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία των κινηματογραφικών εφέ φαίνεται να είναι ο μοναδικός λόγος που 22 χρόνια μετά την πρώτη, τρομακτική επίσκεψη στο πάρκο ψυχαγωγίας, ερχόμαστε να ζήσουμε –με ένα ολόφρεσκο καστ- μοναδικές, επικών διαστάσεων, σκηνές καταδίωξης με τον τρισδιάστατο τρόμο να παραμονεύει σε κάθε γωνιά. Η τέταρτη συνέχεια του πιο διάσημου πάρκου δεινοσαύρων έρχεται στις κινηματογραφικές αίθουσες. σε παραγωγή Στίβεν Σπίλμπεργκ, σκηνοθέτη δύο εκ των προηγούμενων, που ακολουθεί μια από τις συνηθισμένες του
τακτικές, ως μέντορας πολλών σκηνοθετών, τοποθετώντας τον πρωτοεμφανιζόμενο Κόλιν Τρεβόροφ στο σκηνοθετικό πηδάλιο. (14/5)
Τα Σύννεφα του Σιλς Μαρία / Clouds of Sils Maria του Ολιβιέ Ασαγιάς με τους Ζιλιέτ Μπινός, Κρίστεν Στιούαρτ, Κλόε Γκρέις Μόρετζ Στο απόγειο της διεθνούς της καριέρας, η ηθοποιός Μαρία Έντερς, αναλαμβάνει να παίξει στη θεατρική συνέχεια του ρόλου που την καθιέρωσε, 20 χρόνια πριν, έναν διαφορετικό δευτερεύοντα ρόλο που αρμόζει στην ηλικία της πια. Η Μαρία φτάνει στην απομονωμένη περιοχή των Άλπεων, το Σιλς Μαρία, μαζί με τη βοηθό της Βάλενταϊν. Εκεί θα συναντήσει την Τζοάν, τη νέα πρωταγωνίστρια του έργου, μια νεαρή στάρλετ με ροπή προς τα σκάνδαλα, και θα έρθει αντιμέτωπη με τον εαυτό της, τις φοβίες και τις προσδοκίες που είχε στη ζωή της καθώς διαπιστώνει ότι οι δύο ρόλοι, αλλά και οι δύο αυτές γυναίκες είναι απλώς οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ικανός σκηνοθέτης, καλό γυναικείο καστ, εξαιρετικά αλπικά τοπία στα ατού της ταινίας που έκανε την πρεμιέρα της στο διαγωνιστικό των φετινών Καννών. (28/5) Μία Υπόσχεση / A Promise του Πατρίς Λεκόντ με τους Ρεμπέκα Χολ, Ρίτσαρντ Μάντεν, Άλαν Ρίκμαν Από τον “Εραστή της κομμώτριας” στον “Άνθρωπο του τρένου” και από το τον “Δήμιο του Σαν Πιερ” στο animation “Μπουτίκ για αυτόχειρες, ο Πατρίς Λεκόντ μετά από 14 ταινίες έχει θέση εαυτόν στο Πάνθεον των μεγάλων γάλλων σκηνοθετών. Η “Υπόσχεση” βασίζεται στο βιβλίο του Στέφαν Τσβάιχ “Ταξίδι στο παρελθόν” και ο Λεκόντ επιλέγει να αφήσει τη γλώσσα της καταγωγής αλλά κια την γερμανική των ηρώων του βιβλίου γυρνώντας την ταινιά του στην αγγλική, γλώσσα διεθνή και όυδέτερη”. Η ιστορία μας γυρνάει στη Γερμανία του 1912 και είναι μια ιστορία αγάπης μεταξύ μιας παντρεμένης γυναίκας και ενός νέου. Η υπόσχεση που δίνεται καθώς χωρίζουν άθελά τους, αθετείται με την επέλαση του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου. (7/5)
Μάιος 2015
23
24
#202