No184 Oκώβριος 2012 by Parallaxi

Οκτώβριος 2012

100! ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙΟ ΕΝΟΣ ΑΙΩΝΑ, ΟΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΤΗΣ PARALLAXI ΨΗΦΙΣΑΝ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ, ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΓΙΑ ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ. ΠΟΥ ΠΑΕΙ Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΠΟ ΔΩ ΚΑΙ ΜΠΡΟΣ

№184 ΙΔΕΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012

184

ΕΜΠΟΡΙΚΗ

Οκτώβριος 2012

184

Entr ance

info

ΛΕΞΕΙΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΥΛΑΣ

MAKING OF:

Eικόνα: dolphins // communication design.

Πάμε για άλλα εκατό! Τα τελευταία 3 χρόνια ήρθαν τα πάνω κάτω στην πόλη και τη χώρα. Η Κρίση που σάρωσε τα πάντα, βεβαιότητες και καθημερινότητα, ένα τεράστιο οικονομικό σκάνδαλο που αποκαλύφθηκε και η αλλαγή στο δήμο, η ανάληψη δράσεων από ομάδες που γεννήθηκαν και δραστηριοποιήθηκαν. Aυτή της η εξωστρέφεια την κάνει, ίσως, να είναι λιγότερο σκοτεινή και περισσότερο αισιόδοξη. Ίσως γιατί έμαθε να συμβιώνει με την κρίση πολύ νωρίτερα, από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 με τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας και την απογύμνωσή της. Μπροστά στο στοχασμό πού πρέπει να πάει η πόλη από δω και μπρος, νομίζω πως οι επιλογές με τις παρούσες οικονομικές συνθήκες δεν επιτρέπουν ιδιαίτερα ουτοπικά πλάνα. Το να φανταστεί κάνεις μια πόλη με σπουδαίες συγκοινωνίες, εναλλακτικά οδικά δίκτυα και υποδομές θα έμοιαζε εξωπραγματικό. Αν από κάπου έχει να κομίσει αισιοδοξία η Θεσσαλονίκη του κοντινού μέλλοντος, κατά τη γνώμη μου, είναι από μικρά βήματα σε κατευθύνσεις που αχνοφαίνεται φως και σιγουριά. Να στρέψει το ενδιαφέρον της πρώτα από όλα στις συνεργασίες. Ήταν πάντα εγγενής αδυναμία της πόλης να μπορέσει να συνεννοηθεί. Οι άνθρωποι της, οι φορείς και άρχοντές της πέρασαν δεκαετίες εγκληματικής διχόνοιας και άρνησης συμπράξεων με αποτέλεσμα η πόλη να παραμένει βαλτωμένη. Ακόμα και σήμερα, παρατηρώ με έκπληξη τον τρόπο που πολιτικοί, τοπικοί αστέρες, πρόεδροι οργανισμών και φορέων αντιμάχονται ο ένας τον άλλον, μπλοκάροντας από ένα ποδήλατοδρομο μέχρι έναν εορτασμό για τα εκατό χρόνια. Είναι ένα θλι-

βερό φαινόμενο που πρέπει να εκλείψει. Μαζί με το φόβο της εμπιστοσύνης απέναντι σε νέες υγιείς δυνάμεις και ανθρώπους που δεν βαρύνονται με τα εγκλήματα του παρελθόντος και έχουν τα μάτια τους ανοιχτά στο μέλλον. Εμπιστοσύνη λοιπόν και κυρίως ανάθεση σε νέα δημιουργικά μυαλά, χωρίς το φόβο της απώλειας των αξιωμάτων και της δημοφιλίας. Μια πόλη που κοιτάζει στο μέλλον δεν μπορεί να κλείνει τα μάτια της στον ψηφιακό κόσμο. Eίναι ας πούμε εντυπωσιακό πώς μικρές πόλεις σαν το Satander επένδυσαν σε sensors, πήραν πολύ σημαντικές ευρωπαικές χρηματοδότησεις και «χτίζουν» υπηρεσίες πάνω σε αυτή την υποδομή. Εμείς αρνούμαστε πεισματικά να συνδέσουμε την καθημερινότητα της πόλης (κυκλοφορία, μετακίνηση, εξυπηρέτηση, κλπ) μέσα από (Web/mobile) εφαρμογές, αλλά και την προώθηση της πόλης ως προορισμό για στοχευμένες ομάδες/κοινότητες, την ώρα που άλλες πόλεις στοχεύουν σε ειδικό κοινό, με δυνατά χαρτιά που εμείς έχουμε π.χ. γαστρονομία, πολιτισμό, design. Η ενίσχυση της νέας επιχειρηματικότητας, ανύπαρκτη σήμερα. Παρατηρώ ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι ξυπνούν από το λήθαργο και αναζητούν νέες δραστηριότητες περισσότερο προσαρμοσμένες στο δόγμα της παραγωγής, ακόμα και με θαρραλέες στροφές 180 μοιρών, σε τελείως νέους κλάδους και τομείς. Οι συμπράξεις ανθρώπων που δημιουργούν νέους χώρους κοινών δράσεων με οικονομίες κλίμακος, ήδη στη Θεσσαλονίκη δημιουργούνται οι πρώτες δημιουργικές κολεκτίβες γραφιστών-ντιζάινερς-παραγωγών, η ανάδειξη των νέων δραστηριοτήτωv, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και ένα ασφαλέστερο επιχειρηματικό περιβάλλον που κάνεις δεν θα νιώθει διαρκώς διωκόμενος, καθώς και οι συνεργασίες με τις υγιείς δυνάμεις των γύρω χωρών, θα φέρουν και μια γεωμετρικά αυξανόμενη μεταδοτικότητα που μεσοπρόθεσμα θα αλλάξει και το οικονομικό υπόβαθρο. Ο τρόπος που πόλεις σαν την Κωνσταντινούπολη αξιοποιούν αυτή την εποχή τη διαθεσιμότητα ακόμα και των αστέγων, προτρέποντας τους να ασχοληθούν επί αμοιβής με την ανακύκλωση, ή φροντίζουν για την αισθητική ομοιομορφία στο δημόσιο χώρο με όμοια κιόσκια για τους πλανόδιους, είναι παραδείγματα που δεν θέλουν πραγματικά κόπο αλλά μόνο τρόπο και βούληση. Τέλος η αλλαγή νοοτροπίας και οι ρηξικέλευθες πρωτοβουλίες από τις αρχές, όπως η επανακατάληψη του Στρατοπέδου Παύλου Μελά από το Δήμο της περιοχής προς όφελος των δημοτών, το άνοιγμα του Λιμανιού στην πόλη από τον ΟΛΘ, η επαναπροσέγγιση χαμένων τουριστικών αγορών από τον κεντρικό δήμο, το άνοιγμα του ΑΠΘ στους πολίτες με τους αστικούς λαχανόκηπους είναι παραδείγματα ενός άλλου τρόπου λειτουργίας. Είναι η αρχή για έναν μακρύ αλλά εντυπωσιακό δρόμο. Η πόλη οφείλει να ανασάνει και να κυνηγήσει ένα νέο όνειρο χειροπιαστό, εκμεταλλευόμενη τα στοιχεία της ιστορίας της που την έκαναν να αντέξει όχι μόνο 100 αλλά 2500 χρόνια δοκιμαζόμενης ιστορίας. Πιστεύω πως αν υπάρχει μια πόλη που μπορεί να πλασάρει τον εαυτό της καλύτερα στο μέλλον, αυτή την εποχή, για πολλούς λόγους είναι η Θεσσαλονίκη. Ας το κάνουμε πραγματικότητα.

PARALLAXI MAGAZINE ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 / ΤΕΥΧΟΣ 184 / ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β΄ • ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΣΕ 25.000 ΤΕΥΧΗ ΚΑΙ 320 ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ • ΜΑΖΙ ΜΑΣ AYTO TO MHNA ΕΓΡΑΨΑΝ, ΣΧΕΔΙΑΣΑΝ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΑΝ, ΣΚΕΦΤΗΚΑΝ, ΕΦΑΓΑΝ, ΧΟΡΕΨΑΝ, ΑΚΟΥΣΑΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΒΡΗΚΑΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ ΟΙ: ΕΚΔΟΤΗΣ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΑΜΦΥΛΙΔΟΥ • ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΥΛΑΣ • ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: ΚΥΑ ΤΖΗΜΟΥ • ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ & ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΟΥΔΗΣ • ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΕΟΥ, ΤΙΝΑ ΑΝΤΩΝΑΚΟΥ, ΑΚΗΣ ΔΗΜΟΥ, ΚΩΣΤΗΣ ΖΑΦΕΙΡΑΚΗΣ, ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΙΩΣΗΦΕΛΗΣ, NIKH KΕΦΑΛΑ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΕΧΑΓΙΑ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΠΑΡΑΝΗΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΤΣΙΦΟΣ, ΕΛΕΝΗ ΚΟΥΡΤΙΔΟΥ, ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΛΙΚΙΔΟΥ, ΒΑΡΒΑΡΑ ΜΠΑΣΔΕΚΗ, ΧΡΥΣΑ ΝΑΝΟΥ, ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΛΟΥΚΗΣ, ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΔΟΥ, ΑΚΗΣ ΣΑΚΙΣΛΟΓΛΟΥ, ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΚΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΕΛΤΖΙΔΗΣ, ΑΛΙΚΗ ΤΣΙΡΛΙΑΓΚΟΥ • ΛΟΝΔΙΝΟ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΟΡΜΠΑΤΖΙΔΗΣ • ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ: ΝΤΙΝΑ ΠΙΝΟΣ, ΣΤΕΛΛΑ ΒΑΚΙΡΛΗ • ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ,ΜΑΝΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ, ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΜΠΑΣΔΕΚΗΣ, STEREOSIS, ΜΑΡΙΝΑ ΤΟΥΛΑ • ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΣΝΗ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΑΜΦΥΛΙΔΟΥ, katerina@parallaximag.gr • ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: DOLPHINS COMMUNICATION DESIGN • ΕΚΤΥΠΩΣΗ, ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: THESS PRINT A.E. ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΟΛΗΣ ΔΕΛΦΩΝ 216, 546 55 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΗΛ - FAX: 2310 429050 - 2310 429051 MONTHLY CITY & CINEMA REVIEW 216 DELFON STR., 546 55 THESSALONIKI, GR, ΤΕL - FAX: +30 2310 429050 - +30 2310 429051 www.parallaximag.gr • info@parallaximag.gr

Οκτώβριος 2012

TRIDENT

184

Ξυπόλυτος στην άσφαλτο 23 Ένας θεατρικός συγγραφέας φτιάχνει ιστορίες

ΛΕΞΕΙΣ: ΑΚΗΣ ΔΗΜΟΥ ΕΙΚΟΝΑ: ΕΛΕΝΗ ΒΡΑΚΑ

Θεσσαλονίκη, η μεγάλη μπούρδα;

17 Οκτωβρίου Πέντε μήνες χωρίς δουλειά. Όχι κανένα σπουδαίο ρεκόρ, αλλά το σημειώνω εδώ γιατί η ανεργία έχει αρχίσει να μου δημιουργεί διάφορα ψυχοσωματικά, αναιτιολόγητα ρεψίματα, για παράδειγμα. Από τη μέρα που το εστιατόριο έβαλε λουκέτο δεν σταμάτησα να ψάχνω, φυσικά χωρίς αποτέλεσμα. Τελευταία προσπάθεια σήμερα το πρωί, σ’ ένα κατάστημα που ζήταγε υπάλληλο αλλά δεν ζήταγε εμένα. Έψαχναν - με πάγωσε η υπεύθυνη - γυναίκα, τι άλλο να ψάχνουν σε μαγαζί με γυναικεία εσώρουχα; (ναι, ήμουν τόσο απελπισμένος). Δεν μου έδωσε καν την ευκαιρία να της πω ότι πολλοί άντρες ξέρουν περισσότερα για τα γυναικεία εσώρουχα από πολλές γυναίκες (δε θα επεκταθώ) κι ότι, εν πάση περιπτώσει, όλα είναι μέσα στο μυαλό μας, ακόμα και τα εσώρουχα. Αυτό ήθελα να της πω αλλά έφυγα σιωπηλός, ευχόμενος ολόψυχα (από μέσα μου) να φαλιρίσει το κιλοτάδικό της και να βγει να πουλάει τα σουτιέν της στις λαϊκές και μετά να μαζεύουν τις σπασμένες μπρετέλες αυτοί οι μεταμοντέρνοι τύποι που περνάνε μ’ ένα καροτσάκι και μαζεύουν ο,τιδήποτε, ακόμα και σένα αν τύχει και βρεθείς εκείνη την ώρα μπροστά τους ανυπεράσπιστος, αν και τι να σε κάνουν έτσι που σ’ έχει καταντήσει η ανέχεια; Βγαίνοντας απ’ το μαγαζί, έπεσα πάνω σε δυο δεκαεξάρηδες. Η Θεσσαλονίκη τελικά, έλεγε ο ένας στον άλλο, τονίζοντας το «τελικά», είναι μεγάλη μπούρδα. Ο άλλος δεν απά-

ντησε, είχε τα μούτρα του χωμένα σε μια σακούλα. Αυτό ήταν: όλο το υπόλοιπο πρωί σκεφτόμουν τον αφορισμό του μικρού. Σύντομα έπιασα τον εαυτό μου να ψιθυρίζει μονότονα, ανάμεσα σε ακατάσχετα ρεψίματα: η Θεσσαλονίκη τελικά είναι μεγάλη μπούρδα, η Θεσσαλονίκη κ.λπ. - όπως οι Ινδοί μοναχοί το μάντρα. Μόνο που εκείνοι έχουν κάτι να ξορκίσουν, εγώ δεν έχω τίποτα, εκτός απ’ την ανεργία. Αλλά δεν ξορκίζεται η ανεργία χαρακτηρίζοντας μπούρδα κοτζάμ συμπρωτεύουσα. Άσε που μερικά απογεύματα, την ώρα που πέφτει ο ήλιος στο Θερμαϊκό, οι μέσα δρόμοι φωτίζονται περίεργα και μόνο μπούρδα δεν τη λες τότε τη Θεσσαλονίκη. Μέχρι εκείνη την ώρα μπορείς να την πεις όπως θες, δεν πρόκειται να σου αντιμιλήσει. Εξάλλου, είναι πολύ απασχολημένη. Πεζοδρομείται ακατάσχετα για να κάνει χώρο στα καινούργια τραπεζοκαθίσματα, θέλει συγκέντρωση ο πεζόδρομος για ν’ ανοίξει και πιο πολύ για να τον διασχίσεις μετά, κολυμπώντας στους αφρούς αμέτρητων φρέντο. Την ώρα που ο ήλιος την κάνει για το διπλανό ημισφαίριο, όμως, το μπούρδα δε στέκει, είναι άκυρο. Εκτός αν είσαι δεκάξι χρονών και δε σου λέει τίποτα το ηλιοβασίλεμα, αν κι εμένα στα δεκάξι μου με θυμάμαι πολύ επιρρεπή στα ηλιοβασιλέματα (αν και, τελικά, πιο πολύ στις μπούρδες). Και, εν πάση περιπτώσει, ας δείξουμε λίγο σεβασμό στα ηλιοβασιλέματα εκατό χρόνων, ολόκληρη πόλη έναν αιώνα τώρα κοπιάζει να σβήνει κάθε απόγευμα το πρόσωπό της και να το ξαναγράφει το άλλο πρωί, δεν χρειάζεται τόσος αρνητισμός. Προς στιγμή, αυτή η σκέψη με σάστισε τόσο που έκατσα σ’ ένα παγκάκι μπροστά στο Hondos για να μην καταρρεύσω. Εντάξει, ίσως υπερβάλλω λίγο αλλά δεν είναι και μικρό πράγμα να συνειδητοποιείς ξαφνικά ότι αυτή η πόλη έχει παραδοθεί στα ηλιοβασιλέματα (γεμάτα αναμνήσεις ή σκέτα) τριάντα έξι χιλιάδες πεντακόσια απογεύματα. Δηλαδή την έχει καταπιεί το σκοτάδι τόσες φορές, την έχει κρύψει, την έχει προστατέψει, της έχει δώσει χρόνο να φιληθεί κρυφά με την ησυχία της, να ξηλώσει παλιά μυστικά και να ράψει καινούργια, να παίξει μπαρμπούτι πάνω σε μια ξεφτισμένη κουβέρτα ή μπιρίμπα σε μια βελούδινη τσόχα, να καυλώσει στους καναπέδες, να χορέψει ταγκό στο «Λουξεμβούργο», να σφάξει κόσμο από έρωτα ή πόλεμο, ν’ ακούσει τη Μαρινέλλα στην αρχή της, να ψιλοβουρκώσει υποκριτικά στη σκέψη όσων την καψουρεύτηκαν κατά καιρούς ή να κλάψει με λυγμούς που κανείς δεν την παντρεύτηκε, να βραχεί κάτω απ’ τον «Ουρανό» του Κανελλόπουλου… Μέχρι στο τέλος να την πάρει ο ύπνος και να ονειρευτεί πως είναι μια άλλη, με τέτοια μανία που να το πιστέψει και ξυπνώντας το άλλο πρωί (τριάντα έξι χιλιάδες πρωινά!) να μην ξέρει κατά πού να κάνει. Και να ψάχνει το δρόμο της ξεχτένιστη ανάμεσα στα τραπεζοκαθίσματα, μ’ αυτούς τους περίεργους να την ακολουθούν κατά πόδας με το αυτοσχέδιο καρότσι τους, περιμένοντας πότε θα της πέσει καμιά σαβούρα για να τη μαζέψουν. Τέτοια σκεφτόμουν όλη τη μέρα, τα μισά στο παγκάκι και τα υπόλοιπα απόγευμα στο μπαλκόνι, κοιτώντας τον Απέναντι που μόλις είχε βγει απ’ το μπάνιο. Κάθισε με το μπουρνούζι στη

μπαμπού πολυθρόνα του - αυτή που δεν έχει μαξιλάρι, γιατί η άλλη έχει - και άρχισε να κόβει τα νύχια των ποδιών του. Όταν τέλειωσε με το ένα πόδι, άρχισε να χτυπάει το τηλέφωνό του, αλλά δεν έδωσε σημασία, συνέχισε ατάραχος το κόψιμο του άλλου ποδιού (των νυχιών του εννοώ). Προφανώς ήξερε την πολύ παλιά αλήθεια: όποιος κι αν είναι δεν αξίζει τον κόπο. Οπότε παράτησε το κινητό να χτυπάει στο βρόντο, μπήκε στην κουζίνα κι ετοιμάστηκε να μαγειρέψει, μάλλον γεμιστά. Και πάνω που πήγαινα όλα να τα ξεχάσω, το αναμμένο φως στην απέναντι κουζίνα μου θύμισε ότι ήμουν μάρτυρας σ’ ένα ακόμη ηλιοβασίλεμα, στεφανωμένο με πιπεριές και ντομάτες, σε μια τυχαία πόλη του κόσμου που έναν αιώνα τώρα τσιγαρίζει αργά τον κιμά στην κατσαρόλα της αλλά, σαν από θαύμα, δεν της έχει αρπάξει.(από το ημερολόγιο του Θεόφιλου Παπάγου)

Οκτώβριος 2012

184

Έξοδος Δεκατέσσερις φωτεινές πινακίδες που θα δείξουν την έξοδο κινδύνου ακόμα και στον πιο φανατικό σπιτόγατο. Τι αξίζει να δεις και να κάνεις για να φτιάξουν οι μέρες και οι νύχτες σου εντός της πόλης. Θα βγεις όπως και δήποτε.

ΛΕΞΕΙΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΕΟΥ

1. Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΣΙΝΕΜΑ

Με ένα αφιέρωμα 3 ταινιών (“Ο θίασος”, το “Ταξίδι στα Κύθηρα” και το “Τοπίο στην ομίχλη”) και μια ξεχωριστή συναυλία της Ελένης Καραϊνδρου με την Κ.Ο.Θ. και τη Δήμητρα Γαλάνη, στο Μέγαρο Μουσικής, τιμά το 53ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου τον πρόσφατα χαμένο Θόδωρο Αγγελόπουλο. Το υπόλοιπο πρόγραμμα του φεστιβάλ προσανατολίζεται και πάλι προς το ανεξάρτητο σινεμά με ταινίες απ’ όλο τον κόσμο, αφιερώματα, masterclasses, ανοιχτές συζητήσεις και παράλληλες εκδηλώσεις. Στις Ματιές στα Βαλκάνια ένα αφιέρωμα στον Ρουμάνο Κριστιάν Μουντζίου, αφιερώματα στους Άκι Καουρισμάκι, Μπαχμάν Γκομπαντί και Αντρέα Ντρέζεν, αλλά και μα καινούρια μεταμεσονύκτια ζώνη που προβλέπεται να αποκτήσει φανατικούς θεατές μεταμορφώνουν το Φεστιβάλ σε τόπο ανακάλυψης και συνεχούς διαλόγου με το σινεμά που βλέπει στον άνθρωπο. *2-11/11 www.filmfestival.gr/

2. ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΤΟΥ ΛΟΥΒΡΟΥ

Όταν δεν πάμε εμείς στο Παρίσι φαίνεται πως το Παρίσι έρχεται σε μας. Γεύση από το μεγαλύτερο μουσείο του Παρισιού προσφέρουν τα “εδέσματα” που εκτίθενται στα 5 μουσεία της πόλης (Αρχαιολογικό, στο Βυζαντινό, στο Τελλόγλειο, στο ΜΜΣΤ και στο ΚΜΣΤ). Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης εκτίθενται στην πόλη μας έργα από τις διάσημες συλλογές του Μουσείου του Λούβρου. Η έκθεση “Έργα τέχνης του Λούβρου στη Θεσσαλονίκη” σε συνεργασία με την κίνηση των 5 Μουσείων είναι το “αντίδωρο” της αριστουργηματικής έκθεσης “Στο Βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου: η Αρχαία Μακεδονία” που παρουσιάστηκε τον Οκτώβριο του 2011 στο γαλλικό μουσείο με εκθέματα, από τις συλλογές του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης και των αρχαιολογικών υπηρεσιών της Μακεδονίας. Οι εκθέσεις που παρουσιάζονται στα 5 Μουσεία είναι: 1. “Η Ευρώπη και οι Ελληνικοί Μύθοι: 16ος-19ος αιώνας” / Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ | 2. “Από τον Πλάτωνα στον Βολταίρο και τον Κοραή: Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία και ο Διαφωτισμός”, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης | 3. Nan Goldin “Scopophilia” Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης | 4.“Το Μουσείο μέσα στο Μου-

σείο. Mimmo Jodice & Jean Christophe Ballot” / Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και 5. “Η λειψανοθήκη του “Αληθούς Σταυρού” / Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού. *12/10/2012-27/1/2013

3. ΜΕΤ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ

Επανέρχεται και φέτος η συμμετοχή του Μεγάρου στις απευθείας αναμεταδόσεις σε γιγαντοοθόνη των μεγαλύτερων έργων της παγκόσμιας όπερας από τη Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης. Το πρόγραμμα φέτος περιλαμβάνει εξαιρετικές παραστάσεις που δεν θα αφήσουν ασυγκίνητους τους λάτρεις της όπερας. Όλες οι ζωντανές μεταδόσεις προβάλλονται με ελληνικούς υπέρτιτλους. Η πρεμιέρα έγινε στις 13 Οκτωβρίου και η συνέχεια έχει: “Καταιγίδα” του Thomas Adès (14/11), “Η Μεγαλοψυχία του Τίτου” του Wolfgang Amadeus Mozart (1/12), ο “Χορός Μεταμφιεσμένων” του Giuseppe Verdi (8/12) και η “Αϊντα” του Giuseppe Verdi (15/12). *27/10-15/12, Μέγαρο Μουσικής, Αίθουσα Αιμίλιος Ριάδης, τηλ. 2310895800

Οκτώβριος 2012

4. ΚΩΜΙΚΟ ΜΕΛΟΔΡΑΜΑ

H “Κρητικοπούλα” του Σπύρου Σαμαρά είναι μια κωμική όπερα σε τρεις πράξεις με ποιητικό κείμενο των Νικόλαου Λάσκαρη και Πολύβιου Δημητρακόπουλου και μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Παρουσιάστηκε στην πρώτη, πλήρη σκηνική αναβίωσή της μετά από 80 χρόνια, το Νοέμβριο του 2011 στην Εθνική Λυρική Σκηνή, σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια. Ένα ξεχασμένο αριστούργημα το οποίο ανακαλύφθηκε και αποκαταστάθηκε πρόσφατα και μιλά για τον έρωτα και την επανάσταση στα χρόνια της ενετοκρατίας. Κεντρικό πρόσωπο της υπόθεσης είναι η Κρητικοπούλα Αρετή, που επιτυγχάνει να αποσπάσει από τον Ενετό Δούκα της Κρήτης προνόμια για τους συμπατριώτες της. *22-25/11, Μέγαρο Μουσικής, Αιθ. Φίλων Μουσικής Μ1, τηλ. 2310895800

5. ΜΙΑ ΡΟΜΑΝΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

“H Ρομαντική μου ιστορία” του νεότατου σκωτσέζου συγγραφέα D. C. Jackson είναι ένα έργο που με εργαλείο το χιούμορ μιλά για την αυταπάτη, την αγάπη, την πάλη των δύο φύλων και τους συμβιβασμούς. Ένα έργο για τη δύσκολη προσπάθεια των ανθρώπων

να δημιουργήσουν σχέσεις, μέσα στο ασφυκτικό περιβάλλον της πόλης και της δουλειάς, που προσγειώνει απότομα τους 35άρηδες. Η παράσταση είναι μια παραγωγή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου με τους Μάκη Παπαδημητρίου, Κατερίνα Λυπηρίδου και Σύρμω Κεκέ. *15/11-9/12, Πλατεία Χ.Α.Ν.Θ, τηλ.: 2310 237700

6. Η ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΟΥ ΜΠΑΛΕΤΟΥ

Το Kremlin Ballet θεωρείται ένα από τα τρία σπουδαιότερα Μπαλέτα της Ρωσίας και “Η Ωραία Κοιμωμένη” είναι, σύμφωνα με το Λεξικό Μπαλέτου της Οξφόρδης, “η κορωνίς του κλασικού χορευτικού ρεπερτορίου” και “η αποθέωση της τσαρικής κουλτούρας του μπαλέτου”. Ο συνδυασμός μοιάζει ακαταμάχητος αφού πρόκειται για την ωραιότερη μουσική για μπαλέτο που έχει γράψει ο Pyotr Ilyich Tchaikovsky, ενώ για το χορογράφο Marius Petipa αποτελεί το διαμάντι της καριέρας του. *8&9/12, Μέγαρο Μουσικής, Αιθ. Φίλων Μουσικής Μ1

7. ΦΛΑΜΕΝΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΔΑΛΟΥΣΙΑ

Καστανιέτες, βεντάλιες, παραδοσιακά φορέματα (batas de cola) και ζωηροί συνδυασμοί βημάτων αναμειγνύονται με τη δύναμη της “escuela bolera” (μιας μοναδικής χορευτικής, σκηνικής και σκηνογραφικής έκφρασης), με την απαιτητική τεχνική του ισπανικού χορού. Το Ballet Flamenco de Andalucía αποτελείται από 17 μέλη, με επικεφαλής τον πολυβραβευμένο Rubén Olmo. Ο θίασος παρουσιάζει την παραγωγή Metáfora, με σκοπό να “μεταφέρει” το κοινό στο συναίσθημα, το δράμα και το πάθος της Ανδαλουσίας. *6&7/11, Μέγαρο Μουσικής

8. ΤΟ ΠΑΡΤΑΛΙ

Το “Παρτάλι” (Χρήστος Στέργιογλου) είναι ένα περίεργο και περιθωριακό ον εμπνευσμένο από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη. Γεννημένος λίγο πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υποχρεώθηκε από τη μητέρα του να ντύνεται και να μεγαλώνει σαν κορίτσι, για να γλι-

τώσει από τη μανία της βουλγάρικης κατοχής. Βιώνοντας μία έντονη κρίση ταυτότητας και φέροντας βαθιά τραύματα, μοιραία καταλήγει να ζει σε ένα περιβάλλον ηθικού ξεπεσμού, περιθωριακό και ψυχοφθόρο. *24/10-4/11, Θέατρο Αυλαία, Πλατεία Χ.Α.Ν.Θ, τηλ.: 2310 237700

9. ΧΑΡΤΗΣ ΤΩΝ ΓΕΥΣΕΩΝ

Γευστικές δοκιμές κρασιών και αποσταγμάτων, ενημέρωση για τις πρόσφατες εξελίξεις στον χώρο του κρασιού και πρωτότυπες,, εξειδικευμένες παρουσιάσεις, σεμινάρια και διαλέξεις θα είναι και πάλι στο επίκεντρο της έκθεσης που θα γιορτάσει τη 10η διοργάνωσή της με καινοτόμες πρωτοβουλίες και προτάσεις. Έτσι για πρώτη φορά, στο shop της θα πωλούνται και κρασιά, δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να αποκτήσουν άμεσα ορισμένες από τις φιάλες που θα έχουν μόλις δοκιμάσει. *1&2/12, Αποθήκη Γ, Λιμάνι

10. ΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΙΣ ΚΑΤΑΠΑΚΤΕΣ...

Είναι ο τίτλος της μεγάλης συναυλίας του Νότη Μαυρουδή που γιορτάζει πέντε μαγικές δεκαετίες στο χώρο της μουσικής. Η συ-

184

Έξοδος

ναυλία περιλαμβάνει αγαπημένα τραγούδια του διάσημου και πολυαγαπημένου συνθέτη, καθώς επίσηςκαι διεθνή κομμάτια για δύο κιθάρες από τους δίσκους του Café de l' art και όχι μόνο. Παράλληλα ο συνθέτης θα δώσει ένα masterclass “aναζητώντας την επικοινωνία μέσα από τραγούδια που σημάδεψαν διαχρονικά την κοινή μας ευαισθησία... μέσα στις καταπακτές του χρόνου...”,όπως λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος ο συνθέτης. Συμμεετέχουν η Γιώτα Νέγκα, ο Μίλτος Πασχαλίδης, ο Μπάμπης Τσέρτος και η Χορωδία Ιερού Ναού Αγίων Κυρίλλου & Μεθοδίου Θεσσαλονίκης *28/11, ώρα: 21:00, Αιθ. Φίλων Μουσικής Μ1, Μέγαρο Μουσικής

11. Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΟΚΑΡΕΙ;

Γιατί όχι; Εδώ ρόκαρε ο Ιησούς δις σε ροκ όπερες με τεράστια επιτυχία. Η καινούρια ροκ όπερα “Alexander” σε πρώτη εκτέλεση, ξεκινάει την πορεία της στη Θεσσαλονίκη, φέτος που η πόλη γιορτάζει τα εκατό χρόνια από την απελευθέρωσή της. Το έργο είναι αποτέλεσμα μιας αγγλοελληνικής συνεργασίας, όπου τη μουσική υπογράφει ο συνθέτης Κώστας Αθυρίδης και το λιμπρέτο στα αγγλικά η λογοτέχνης/ιστορικός PennyTurner. Παρουσιάζεται από την καλλιτεχνική ομάδα EPOPSIS (στην οποία συμμετέχουν μουσικοί και τραγουδιστές της ροκ σκηνής της Θεσσαλονίκης), σε μια δίωρη μουσικοθεατρική παράσταση, με ζωντανή ορχήστρα 14 μουσικών και 40 ηθοποιούς, τραγουδιστές και χορευτές. *9-11& 15-18/11, Stage, 26ης Οκτωβρίου 27, Σφαγεία. Προπώληση εισιτηρίων: θα ξεκινήσει από Δευτέρα 15 Οκτώβρη στον Ιανό Θεσσαλονίκης.

12. Ο ΓΗΤΕΥΤΗΣ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΚΙΘΑΡΑΣ

Ο Steve Vai, ο σπουδαιότερος εν ζωή μάγος της ηλεκτρική κιθάρας επισκέπτεται τη Θεσσαλονίκη. “Βιρτουόζος”, “ταλαντούχος”, “εντυπωσιακός”, “φαινόμενο”, “εξωγήινος” ή σκέτο Vai τον αποκαλούν οι θαυμαστές του και το όνομά του είναι συνώνυμο της κλάσης του, όπου η τεχνική, η ευφυΐα και η σκηνική παρουσία ξεπερνούν κάθε προηγούμενο. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 όπου και εμφανίστηκε δίπλα στον θρυλικό FrankZappa και με ενδιάμεσες στάσεις τους Alcatrazz, DavidLeeRothBand, Whitesnake, G3 κ.α., o Steve Vai σήμερα θεωρείται ο άνθρωπος

που επαναπροσδιόρισε τον τρόπο που παίζεται η ηλεκτρική κιθάρα και εξερεύνησε της δυνατότητές της στο έπακρο, όντας μακράν ο πιο επιδραστικός κιθαρίστας της γενιάς του. Έντεκα υποψηφιότητες και 3 βραβεία Grammy. (1994, 2001, 2009 ως καλύτερος instrumental μουσικός), 40 πρωτιές ως καλύτερος κιθαρίστας στα πλέον έγκριτα μουσικά περιοδικά (GuitarPlayer, GuitarWorld κ.α.), “εφευρέτης” της 7χορδής ηλεκτρικής κιθάρας η οποία σήμερα χρησιμοποιείται κατά κόρον, 9 προσωπικά soloalbum και άλλα 40 όπου συμμετέχει σαν ‘specialguest’ και 5 ταινίες στο ενεργητικό του, μάλλον σας έχουν ήδη πείσει να μην χάσετε αυτή τη συναυλία! *5/11, Principal Club Theater, Μύλος, τηλ. 2310 428088

13. ΕΡΩΤΙΚΟ ΤΡΙΓΩΝΟ

“Ένας άντρας και δύο γυναίκες, ένας αέναα περιστρεφόμενος κύκλος. Μέσα σ’ αυτήν την συνεχή και επιταχυνόμενη περιδίνηση, τα τρία πρόσωπα φτάνουν σε όλα τα άκρα στα οποία τα οδηγεί το πάθος που, με ολοένα μεγαλύτερη έξαρση και ολοένα ισχυρότερη ωμότητα, διακατέχει τον καθένα για τους άλλους δυο. Όταν πλέον όλα δείχνουν να καταλήγουν κάπου, τότε ανακαλύπτουν και οι

Οκτώβριος 2012

τρεις ότι αυτό που άρχισε δεν θα τελειώσει ποτέ. Ούτε με τον θάνατο” λέει ο ίδιος ο Δημήτρης Δημητριάδης, συγγραφέας του έργου “Διαδικασίες Διακανονισμού Διαφορών” που παρουσιάζει η ομάδα Vis Motrix. Παίζουν: Κλειώ- Δανάη Οθωναίου, Ευγενία Σαμαρά, Τίνα Λεωνορά, Αθανάσιος Τόμμυ Σκάβος. Χορογραφία: Κώστας Γεράρδος. *19/10, Studio vis motrix, Αγνώστου Στρατιώτη 20, έναντι εκκλησίας Αγίου Δημητρίου, τηλ. 2310 228161. Ημέρες & Ώρες Παραστάσεων: Παρασκευή: 21.15 & 00.15 / Σάββατο - Κυριακή: 21.15

14. ΚΟΥΒΑ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ

Το “φαινόμενο” της κουβανέζικης μουσικής, οι Orquesta Buena Vista Social Club, επιστρέφουν στην Ελλάδα για δύο μεγάλες συναυλίες, η μια στη Θεσσαλονίκη στις 30/11. Αυτή την φορά με την προσθήκη της σπουδαίας Omara Portuondo στα φωνητικά και τα αυθεντικά μέλη Jesus Aguaje Ramos, Barbarito Torres και Guajiro Mirabel να συνοδεύονται από την αφρόκρεμα των νέων Κουβανών Μουσικών. *30/11, Ιβανώφειο

ΟΠΑΠ - 30ΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΘΗΝΩΝ

Ένας αγώνας για όλους. Μία υπέρβαση για τον καθένα. Ο Κλασικός Μαραθώνιος Αθηνών είναι ένας αγώνας που διατηρεί μία ξεχωριστή θέση στη συνείδηση όλων. Είναι ένα γεγονός που ξεπερνάει τη σημασία του αθλητικού δρώμενου και αποκτά έναν κοινωνικό, ιστορικό και παγκόσμιο χαρακτήρα. Ταυτισμένος με τα ιδεώδη της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της άμιλλας και της προσωπικής υπέρβασης, ο Κλασικός Μαραθώνιος Αθηνών έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και διεθνή εμβέλεια, έχοντας λάβει από την IAAF τον χαρακτηρισμό “Gold”. Η ιδέα του Μαραθωνίου γεννήθηκε από τον απόηχο της Μάχης του Μαραθώνα. Μια μάχη με ξεχωριστή ιστορική σημασία, μια και έθεσε τα όρια μεταξύ Ανατολής και Δύσης και διαφύλαξε τον πολιτιστικό και πνευματικό πλούτο της πόλης των Αθηνών και του αρχαιοελληνικού πολιτισμού γενικότερα. Η διαδρομή του Κλασικού Μαραθωνίου Αθηνών είναι η ίδια που διένυσε ο ήρωας οπλίτης για να μεταφέρει το μήνυμα της νίκης στους Αθηναίους, ξεψυχώντας αμέσως μετά. Σαν σύγχρονοι ήρωες, όλοι οι συμμετέχοντες στον Κλασικό Μαραθώνιο Αθηνών, δεν αγωνίζονται για τη νίκη. Αγωνίζονται για τη χαρά της συμμετοχής, τη συγκίνηση της προσπάθειας, την έξαψη της υπέρβασης των προσωπικών ορίων. Διανύοντας την ίδια, αυθεντική διαδρομή, όπως αυτή χαράχτηκε από την ιστορική συγκυρία, οι δρομείς γίνονται μάρτυρες μιας μοναδικής συνάντησης του αθλητισμού με την ιστορία και τον πολιτισμό, του ανθρώπου με τον ίδιο του τον εαυτό. Τρέχοντας για το δικό του λόγο ο καθένας, ενώνουν όλοι τα βήματά τους και συμμετέχουν σε ένα κορυφαίο αθλητικό γεγονός που θέτει την Ελλάδα στο επίκεντρο της παγκόσμιας επικαιρότητας. Όπως και πέρυσι, έτσι και φέτος, ο Κλασικός Μαραθώνιος Αθηνών “τρέχει” με την ΟΠΑΠ Α.Ε. που ανέλαβε ρόλο ως Μέγας Χορηγός για το διάστημα 2011 – 2016. Στα 54 χρόνια της ιστορίας της, η ΟΠΑΠ Α.Ε. στηρίζει άμεσα τον αθλητισμό στη χώρα μας συμβάλλοντας σε μία πληθώρα δράσεων: συμμετέχει στη δημιουργία σύγχρονων υποδομών, ενισχύει όλες τις αθλητικές διοργανώσεις και όλα τα αγωνίσματα, υποστηρίζει τους αθλητές, δίνει την ευκαιρία στο φίλαθλο κοινό να παρακολουθεί αγώνες υψηλού επιπέδου. Πάντα συνεπής στον βασικό της στόχο, που είναι η μετατροπή της επιχειρηματικής της ανάπτυξης σε προσφορά ουσίας για κάθε

Έλληνα, ενισχύει με κάθε τρόπο τους τομείς του αθλητισμού, του πολιτισμού, της παιδείας, της υγείας και του περιβάλλοντος. Ως Μέγας Χορηγός του Κλασικού Μαραθωνίου Αθηνών, η ΟΠΑΠ Α.Ε. “αγκαλιάζει” το Μαραθώνιο Κίνημα διαδίδοντάς τις πανανθρώπινες αξίες του σε όλον τον κόσμο. Η προσπάθεια, η συμμετοχή, η επιμονή, η υπομονή και η υπέρβαση, μεταφέρουν το μήνυμα του Μαραθωνίου παντού υπενθυμίζοντας τον διαχρονικό και παγκόσμιο χαρακτήρα του, δίνοντας ταυτόχρονα και το στίγμα για τα αθάνατα ελληνικά ιδανικά, ιδιαίτερα μέσα στη οικονομική συγκυρία που διανύουμε.

184

Το Αλφαβητάριο ενός αιώνα ΛΕΞΕΙΣ: ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

Εκατό χρόνια σε διαρκή μετάβαση. Η πορεία μιας πόλης που άκμασε και παρήκμασε, οι άνθρωποι, τα γεγονότα και τα μνημεία της, σε έναν οδηγόεξπρές που πρέπει να έχουμε μαζί μας στο μέλλον. Και επειδή εκατό είναι πάντα εκατό, όσα δεν χώρεσαν, παραλείψαμε ή απλά εσείς βρήκατε πως λείπουν από αυτή τη λίστα, συμπληρώστε τα στη δική σας χειραποσκευή ασφαλείας, στο ταξιδι με το όχημα του Χρόνου που έρχεται.

Οκτώβριος 2012

1. Άγιος Δημήτριος Η εκκλησία μνημείο της Θεσσαλονίκης χτίστηκε για πρώτη φορά την περίοδο 412 μ.Χ. – 413 μ.Χ., λεηλατήθηκε, κάηκε δύο φορές και αναστηλώθηκε στη σημερινή της μορφή το 1949. Στο εσωτερικό της φυλάσσονται τα λείψανα του Αγίου, ενώ στο υπόγειο βρίσκεται ο τόπος μαρτυρίας του Αγίου Δημητρίου και σήμερα λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος. 2. Αγγελάκας Γιάννης- Τρύπες Από το 1985 μέχρι το 2001 η Θεσσαλονίκη χόρεψε παρέα με τις Τρύπες, ακούγοντας τους στίχους του Γιάννη Αγγελάκα και τη ροκ – πολλές φορές πειραματική – μουσική του Γιάννη Καρρά. Το συγκρότημα σάρωσε τη δεκαετία του ’90 στην ελληνική ροκ σκηνή ηχογραφώντας συνολικά επτά δίσκους και μαζί με τις υπόλοιπες ροκ μπάντες της δημιούργησε μια διέξοδο για ένα εναλλακτικό κοινό που έψαχνε τρόπο έκφρασης. Μάλιστα, οι δύο ιδρυτές του συγκροτήματος όταν τελείωσε η ηχογράφηση του πρώτου τους άλμπουμ (1985) στο στούντιο Αγροτικόν του Νίκου Παπάζογλου, αναρωτιόντουσαν εάν θα τους δινόταν ποτέ η ευκαιρία να ηχογραφήσουν ξανά. Η πρώτη χρυσή εποχή του συγκροτήματος συνδέθηκε με την εταιρεία δίσκων του Γιώργου Τσακάλιδη Anokato Records. 3. Ακρόαμα Τα θρυλικά «μπουζούκια» της πόλης στα φόρτε τους. Από την Αρετσού μετακόμισε επί της Αγγελάκη στον αριθμό 25 και από την πίστα του πέρασε η Μαρινέλλα, ο Πάριος, ο Μακεδόνας, ο Λαζόπουλος και σχεδόν όλα τα αστέρια του λαϊκού πενταγράμμου. Ο δημιουργός του Δημήτρης Φίστας πρωτοστάτη-

σε αργότερα στα θρυλικά Lala’s και Κόκκινο φιλί στο στόμα. Τα λουλούδια στο ναό έπεφταν βροχή από τις διάσημες και όχι μόνο παρέες και στα τραπέζια διέκρινες τον Γκάλη, τον Γιαννάκη, τον Φιλίππου και τ’ άλλα παιδιά. Σπουδαίες στιγμές γνώρισε και το θερινό στην περιοχή του αεροδρομίου, όπου γινόταν πανδαιμόνιο. 4. Αλεξάνδρειο Μέλαθρο Η ανέγερση του ξεκίνησε το 1959 με χρηματοδότηση της ΓΓ Αθλητισμού μέσα στην καρδιά της ΔΕΘ. Η δυσκολία στην κατασκευή της στρογγυλής του στέγης έκανε την πολιτεία ν’ απευθυνθεί σε Γάλλους κατασκευαστές που είχαν φτιάξει το Palais des Sports de Gerland στη Λυών και έτσι του ‘μεινε το παρατσούκλι Παλαί ντε Σπορ. Φιλοξένησε τις δύο μεγάλες μπασκετικές ομάδες της πόλης, το Φεστιβάλ Τραγουδιού και αμέτρητες συναυλίες. Σήμερα είναι το γήπεδο του ΑΡΗ. 5. Ανασκαφές στην Αρχαία Αγορά Το 1966 αποκαλύπτεται ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Θεσσαλονίκης, η Αρχαία Ρωμαϊκή Αγορά στην πλατεία των Δικαστηρίων, η οποία αξιοποιείται τα τελευταία χρόνια για πολιτιστικές εκδηλώσεις. 6. Ανδρόνικος Μανόλης (1919 – 1992) Οραματιστής, φίλος της ποίησης, επίμονος ως επιστήμονας, ο αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος γεννήθηκε στην Προύσα αλλά μεγάλωσε σ’ ένα διαμέρισμα της Παπάφη στη Θεσσαλονίκη. Έστρεψε το παγκόσμιο ενδιαφέρον στη μικρή κωμόπολη Βεργίνα, όταν στις 8 Νοεμβρίου 1977 έφερε στο φως τον πρώτο ασύλητο μακεδονικό τάφο που πιθανολογείται ότι ανήκει στον Φίλιππο Β’, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Μανόλης Ανδρόνικος έδωσε νέα ώθηση στην καταγραφή της ιστορίας του Μακεδονικού Βασιλείου. 7. Αντιπαροχή - εκσυγχρονισμός! Για τη Θεσσαλονίκη ο θεσμός της αντιπαροχής (1958) σήμαινε δεκαετίες άκρατης οικοδόμησης, χωρίς σχέδιο, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι στεγαστικές ανάγκες της πόλης και οι οικονομικές ορέξεις των ιδιοκτητών. Έτσι όταν ο συντελεστής δόμησης μεγάλωσε η Λεωφόρος των Εξοχών μετατράπηκε στην πολύβουη Βασιλίσσης Όλγας, το πράσινο έγινε τσιμέντο, οι ελεύθεροι χώροι εργοτάξια και τα διατηρητέα κτίρια κρίνονταν εν μία νυκτί ακατάλληλα και στη θέση τους υψώνονταν πολυώροφες οικοδομές. Γενήτορας του ονείρου, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

8. Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Το 1957 ξεκινούν τα μαθήματα στην Ανωτάτη Βιομηχανική στην οποία εκπαιδεύτηκαν πολλοί από τους γνωστούς επιχειρηματίες και οικονομικούς παράγοντες της πόλης. Το 1990 αλλάζει και μετατρέπεται στο Πανεπιστήμιο Μακεδονία. Έδρα της για χρόνια το κτίριο της εκκλησίας απέναντι από τη Μητρόπολη. Το μόνο πανεπιστη μιακό ίδρυμα εκτός ΑΠΘ. 9. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ιδρύθηκε το 1925 από τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου και άρχισε να λειτουργεί την επόμενη χρονιά με πρώτη τη Φιλοσοφική Σχολή και αργότερα τη Φυσικομαθηματική και τη Νομική και Οικονομική Σχολή. Οι απόφοιτοι του συνδέθηκαν με την εξέλιξη της πόλης και οι δάσκαλοι του κληροδότησαν ένα μεγάλο επιστημονικό έργο. Ο ρόλος και η δράση του είχαν πάντα καταλυτική επίδραση στην πορεία της Θεσσαλονίκης. Είναι το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο στα Βαλκάνια με περισσότερους από 95 χιλιάδες φοιτητές. 10. Βελλίδης Ιωάννης (1909 – 1978) Ένας από τους λιγοστούς παραδοσιακούς εκδότες που κατάφερε να μετατρέψει μια περιφερειακή εφημερίδα σ’ ένα ισχυρό δημοσιογραφικό συγκρότημα με μεγάλη επιρροή. Διευθυντής της συντηρητικής Μακεδονίας το πρωί και της προοδευτικής Θεσσαλονίκης το απόγευμα, ο Ιωάννης Βελίδης κρατά μ’ αυτόν τον ασυνήθιστο τρόπο τις πολιτικές ισορροπίες της εποχής και κάνει την επιχείρηση του βιώσιμη, ενδυναμώνοντας τη θέση της πόλης στον δημοσιογραφικό χάρτη. Ανέδειξε μερικούς από τους σημαντικότερους δημοσιογράφους της πόλης, δημιούργησε ένα πανίσχυρο μονοπώλιο και έφυγε πριν δει την κατάρρευση του στα χέρια της κόρης του Κατερίνας. 11. Βιομηχανική Θεσσαλονίκη Το πρώτο μεγάλο εργοστάσιο στην πόλη ήταν οι αλευρόμυλοι Αλλατίνη που ιδρύθηκαν το 1883 και ακολούθησαν η σαπωνοποιΐα των αδελφών Γιάκου και η βιομηχανία νημάτων 2

Ησαΐα, ενώ το 1900 ιδρύονται βιομηχανίες επεξεργασίας καπνού. Η επόμενη βιομηχανική έκρηξη γίνεται τη δεκαετία του ’60 με την εγκατάσταση της Esso Pappas, της ΕΘΥΛ στη Σίνδο, της Hellenic Steel, τις Χημικές Βιομηχανίες Βορείου Ελλάδος, την Goodyear, τη Βάλκαν Εξπορτ, τα τσιμέντα ΤΙΤΑΝ και τα μικρότερα Βιαμύλ και ΥΦΑΝΕΤ, την Ελληνική Υφαντουργία, την Φίλκεραμ Τζόνσον, την Αλυσίδα, τη Σιδενόρ κ.α. Η βιομηχανική ευφορία διαρκεί μέχρι το ’90, όταν οι περισσότερες βιομηχανίες κλείνουν οριστικά με τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας και την απομόνωση της πόλης. 12. Βυζαντινό Μουσείο Σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Κυριάκο Κρόκο, το κτίριο του ΜΒΠ θεωρείται ένα από τα καλύτερα δείγματα δημόσιας αρχιτεκτονικής στη χώρα. Με το μινιμαλιστικό του χαρακτήρα ισορροπεί εξωτερικά μεταξύ των βυζαντινών επιρροών και του μεταμοντερνισμού της εποχής (1989), ενώ εσωτερικά διαθέτει σύγχρονους χώρους έκθεσης και εργαστηρίων, ενώ το καφέ – εστιατόριο του θεωρείται από τα καλύτερα της πόλης. Έχει κηρυχθεί διατηρητέο και ιστορικό μνημείο από το υπουργείο Πολιτισμού και του απονεμήθηκε το «Βραβείο Μουσείου» του Συμβουλίου της Ευρώπης για το 2005. 13. Γεντί Κουλέ Οι θρυλικές φυλακές του πολυτραγουδισμένου Γεντί Κουλέ, το κελί 33 και οι σιδερένιες πόρτες του κλείνουν οριστικά το 1989. Οι διαβόητες φυλακές ήταν τόπος μαρτυρίου και εγκλεισμού για όλο τον 20ο αιώνα καθώς και τόπος φυλάκισης πολιτικών κρατούμενων. 14. Γκάλης Νίκος Ο «γκάνγκστερ», όπως ήταν γνωστός στην μπασκετική πιάτσα, καθήλωσε όλη την Ελλάδα με τα «μαγικά» του λέι απ και κατάφερε να διαδώσει το άθλημα του μπάσκετ στις αλάνες και τα γήπεδα της χώρας. Ταυτίστηκε με τη Θεσσαλονίκη και την ομάδα του ΑΡΗ την περίοδο 1979 – 1992 σκοράροντας τα περί14

184

φημα 30αρια και 40αρια του σε κάθε αγώνα και κάνοντας μεγάλους αθλητές, όπως τον Αρβίντας Σαμπόνις και τον Ντράζεν Πέτροβιτς να υποκλιθούν στο μεγάλο του ταλέντο. Αποσύρθηκε το 1994 μετά από δύο χρόνια στον Παναθηναϊκό και μια κακή σχέση με τον τότε προπονητή του Κώστα Πολίτη. Κατέκτησε 8 πρωταθλήματα και 7 κύπελλα Ελλάδας και οδήγησε την Εθνική στο χρυσό του Ευρωμπάσκετ το 1987. Μελανή σελίδα στον τρόπο που η κοινή γνώμη και κυρίως μερίδα του τύπου τον αντιμετώπισε ήταν ο θάνατος της πρώην γυναίκας του Τζένης. 15. Δ.Ε.Θ. Τον Οκτώβριο του 1926, έπειτα από δύο αναβολές και αφού πέρασε από πολιτικές και οικονομικές τρικυμίες, εγκαινιάζεται η πρώτη Διεθνής Εμπορική και Βιομηχανική Έκθεση, με εμπνευστή της τον πολυσχιδή Νικόλαο Γερμανό. Επισκέψεις πολιτικών και εκφωνήσεις λόγων, εκθέτες απ’ όλη τη χώρα και το εξωτερικό, τουρίστες, παράλληλες εκδηλώσεις και ανάπτυξη σημαδεύουν τη Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου και των επόμενων δεκαετιών. Η γραφική ιστορία της συνδέθηκε στα ‘60ς με την περίφημη μαύρη μπίρα και το Λούνα Παρκ. 16. Διεθνές Βιβλιοπωλείο Μόλχο Το αρχαιότερο βιβλιοπωλείο της πόλης άνοιξε το 1888 από τον Ισαάκ Μόλχο και έμεινε για τρεις γενιές στην ίδια οικογένεια δικαιώνοντας τη εξαιρετική φήμη του στο αναγνωστικό κοινό. Σπάνια ξενόγλωσσα βιβλία, εφημερίδες και ελληνική λογοτεχνία βρέθηκαν στα ράφια του. Ωστόσο, το βιβλιοπωλείο που 15

επιβίωσε από την πυρκαγιά του ’17, το ναζιστικό διωγμό των Εβραίων της πόλης, το σεισμό του ’78, έπεσε θύμα της οικονομικής κρίσης και έκλεισε το Μάιο του 2008, μετά από μια παράξενη και ατυχή σύμπραξη με τον Παρατηρητή. 17. Διεθνής Αερολιμένας Μακεδονία Το αεροδρόμιο της Μίκρας, όπως είναι γνωστό στους παλαιότερους, κατασκευάστηκε το 1930 και το ’93 πήρε το σημερινό του όνομα. Εξυπηρετεί εσωτερικές και διεθνείς πτήσεις και παρά τη φημολογία που είχε αναπτυχθεί περί μεταφοράς του στη δυτική πλευρά του νομού, στο αεροδρόμιο γίνονται έργα επέκτασης του υφιστάμενου αεροδιαδρόμου προκειμένου να δέχεται μεγαλύτερα αεροσκάφη υπερατλαντικών πτήσεων. 18. Διοικητήριο Στο κτίριο που χτίστηκε το 1890 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι υπογράφηκε η συνθήκη απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης το 1912. Στο τριώροφο κτίσμα προστέθηκε ένας επιπλέον όροφος με το χαρακτηριστικό αέτωμα το 1955. Εκεί στεγάστηκε η Γενική Διοίκηση Μακεδονίας, η γερμανική διοίκηση στην κατοχή, η γενική γραμματεία Μακεδονίας – Θράκης και σήμερα το υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης μετά την επανασύσταση του. 19. Δολοφονία του Βασιλιά Γεώργιου Α’ Μυστήριο καλύπτει ακόμη τα κίνητρα του Σερραίου Αλέξανδρου Σχινά που δολοφόνη-

σε με περίστροφο τον Βασιλιά Γεώργιο Α’ το 1913 κατά τον απογευματινό του περίπατο κοντά στο Λευκό Πύργο. Ο Γεώργιος, θέλοντας να στείλει ένα συμβολικό μήνυμα για την επικράτηση των ελληνικών δυνάμεων στην πόλη εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη μαζί με τον διάδοχο Κωνσταντίνο. Μετά τη δολοφονία του έγινε προσπάθεια να συγκρατηθεί μια νέα πολιτική αποσταθεροποίηση, ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν ότι με την παρουσία του Γεωργίου θα είχε αποφευχθεί η διαφωνία Βενιζέλου – Κωνσταντίνου που οδήγησε στον εθνικό διχασμό. 20. Δολοφονία Λαμπράκη Η δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ, Γρηγόρη Λαμπράκη, στη συμβολή των οδών Ερμού και Βενιζέλου, στιγμάτισε την πόλη το Μάιο του 1963 και έφερε στο φως τις σχέσεις της τότε χωροφυλακής με το παρακράτος. Οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις ήταν ραγδαίες και η διεθνής κατακραυγή μεγάλη. 21. Δράκος στο Σέιχ Σου Το φάντασμα του 28χρονου Αρίστου Παγκρατίδη, 44 χρόνια μετά την καταδίκη και τον τουφεκισμό του, πλανιέται πάνω από την πόλη και η ιστορία του ακόμη διχάζει: ήταν ο «Δράκος» του Σέιχ Σου ή ένα εξιλαστήριο θύμα της εποχής; Προσωπικότητα αμφιλεγόμενη ο Άριστος, λαίκό παιδί της Τούμπας, πλήρωσε τις συναναστροφές του με τον υπό26

κοσμο και την άγνοια του. «Ο γύρος του Θανάτου» του Θωμά Κοροβίνη φωτίζει την ιστορία του. 22. Εβραϊκός πληθυσμός Από τον 15ο αιώνα εβραϊκοί πληθυσμοί από την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες καταφεύγουν στη Θεσσαλονίκη και εξελίσσονται σ’ ένα από τα πιο παραγωγικά και δραστήρια κύτταρα της πόλης (Σεφαραδίτες). Το 1942 τα ναζιστικά στρατεύματα ξεκίνησαν το διωγμό της κοινότητας: αναγκαστική επιστράτευση στην πλατεία Ελευθερίας, το κίτρινο αστέρι του Δαυίδ στα πανωφόρια τους, γκετοποίηση, απαγόρευση κυκλοφορίας, αποστολές θανάτου στα στρατόπεδα Άουσβιτς και Μπιρκενάου. 23. Εγκατάσταση προσφύγων 1922 Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή η Θεσσαλονίκη υποδέχεται πλοία με χιλιάδες πρόσφυγες. Η πόλη γεμίζει καταυλισμούς και σταδι22

Οκτώβριος 2012

ακά δημιουργούνται νέες συνοικίες όπου οι γείτονες χορεύουν το ρεμπέτικο και τα σμυρναίικα. Οι ξεριζωμένοι Έλληνες της Μικράς Ασίας δουλεύουν σε μεγάλα έργα υποδομής και δραστηριοποιούνται στο εμπόριο και τις επιχειρήσεις, συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη της πόλης. Αγαπημένος τόπος τους στην πόλη, η Καλή της μεριά όπου και πρόκοψαν, η μετέπειτα Καλαμαριά. 24. Εκ δεξιών του Κυρίου Ορισμένοι τους έχουν ταυτίσει με την εσωστρέφεια και το λαϊκισμό, άλλοι όμως πίνουν νερό στο όνομα τους. Κάποιοι δεν θέλουν να τους βλέπουν, ωστόσο άλλοι τους ψηφίζουν με πίστη και προσεύχονται για χάρη τους. Όπως και να ‘χει τρεις προσωπικότητες της πόλης είχαν παράλληλη πορεία και γράφουν τη δική τους ιστορία στα κοινά της πόλης. Ο Βασίλης Παπαγεωργόπουλος, ο «φτερωτός γιατρός» όπως ονομάστηκε χάρη στις επιδόσεις του στο κατοστάρι και τις σπουδές οδοντιάτρου, υπήρξε βουλευτής της ΝΔ από το 1981 έως το 1998 και από τότε και για τρεις

τετραετίες εκλεγόταν δήμαρχος Θεσσαλονίκης. Σήμερα βρίσκεται μαζί με τους στενότερους του σύνεργατες στο εδώλιο του κατηγορουμένου για την υπόθεση της υπεξαίρεσης στο δήμο ύψους 51,4 εκατομμυρίων ευρώ. Ο Παναγιώτης Ψωμιάδης, δρομέας των 400μ., έμπορος και τραγουδιστής εκλέχθηκε τέσσερις φορές βουλευτής με τη ΝΔ και το 2002 κατέλαβε τη θέση του νομάρχη Θεσσαλονίκης, την οποία ανανέωσε το 2006. Εξελέγη Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, αλλά τέθηκε σε αργία από το αξίωμα του μετά από κατηγορίες για παράβαση καθήκοντος. Εκρηκτική προσωπικότητα, φλερτάρει ακατάσχετα με το γραφικό. Ο Μητροπολίτης Άνθιμος, αν και βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη μόλις από το 2004, συνδέθηκε γρήγορα με τα κοινά της πόλης μέσω των κηρυγμάτων του, τα οποία αρκετά συχνά περιέχουν τολμηρές πολιτικές αναφορές, της προβολής του από τα ΜΜΕ με αφορμή τις παρεμβάσεις του στην πολιτική και κοινωνική σκηνή της πόλης.

25. Εμπράρ Ερνέστος, σχεδιασμός της πόλης μετά τη μεγάλη πυρκαγιά Στο Γάλλο πολεοδόμο, αρχιτέκτονα και αρχαιολόγο Έρνεστ Εμπράρ χρωστά η Θεσσαλονίκη την ευρωπαϊκή της φινέτσα. Ο οραματιστής Εμπράρ αντιλήφθηκε γρήγορα την ανάγκη σύνδεσης των εσωτερικών συνοικιών της πόλης με τη θάλασσα και την παράλληλη ανάδειξη των ιστορικών της μνημείων. Αν και τα συμφέροντα της εποχής άφησαν το έργο του ανολοκλήρωτο, οι κάθετοι άξονες της πλατείας Αριστοτέλους και της Δημητρίου Γούναρη θα θυμίζουν πάντα την προσπάθεια της πόλης ν’ ανέβει λίγο ψηλότερα. Η πόλη τον «τίμησε» δίνοντας το όνομα του σε ένα κλειστοφοβικό στενό στο πουθενά των Άνω Λαδάδικων. 26. Επιχωμάτωση της Νέας Παραλίας Το 1960 οι Θεσσαλονικείς έχασαν τις δαντελωτές ακτές του Θερμαϊκού Κόλπου, όπου μέχρι τότε έκαναν τα καλοκαιρινά τους μπάνια,

για χάρη της ανάπτυξης. Σχεδιάζεται και εκτελείται η επιχωμάτωση του παραλιακού μετώπου, δημιουργείται ο χαρακτηριστικός χώρος περιπάτου της πόλης και μεγαλώνει η παραλιακή οδός που μετονομάστηκε σε Λ. Κένεντι. 27. Εργατικές Κατοικίες Φοίνικα Το 1962 ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας έδωσε στέγη σε εκατοντάδες οικογένειες στο πλαίσιο ειδικού προγράμματος αποκατάστασης των παραπηγματούχων οικογενειών Αθηνών – Πειραιώς – Θεσσαλονίκης. Ο οικισμός σχεδιάστηκε από τον φημισμένο αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη στα πρότυπα των «κηπουπόλεων», με αραιή δόμηση ανάμεσα σε χώρους πρασίνου. 28. Ευεργέτες της πόλης Χωρίς αυτούς η πόλη θα ήταν φτωχότερη, πνευματικά και κυριολεκτικά. Σταχυολογούμε τους Θεαγένη και Δημήτριο Χαρίση που ίδρυσαν το Θεαγένειο Νοσοκομείο και το Χαρίσειο Γηροκομείο, τον Νικόλα Παπαγεωργίου για το ομώνυμο νοσοκομείο, τον Ιωάννη

184

Παπάφη για το Παπάφειο Ορφανοτροφείο, το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο από το ζεύγος Βαφόπουλου, το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών από τον Νέστορα και την Αλίκη Τέλλογλου, το Μέγαρο Μπίλλη που στεγάζει το Κέντρο Ιστορίας από τον Αναστάσιο και την Ιουλία Μπίλλη. 29. Ζάννας Παύλος (1929 – 1989) Κριτικός κινηματογράφου, μελετητής, μεταφραστής, άνθρωπος καλλιεργημένος και οργανωτικός. Ο Παύλος Ζάννας άσκησε καταλυτική επίδραση στα καλλιτεχνικά πράγματα της πόλης μέσα από το συγγραφικό του έργο. Οι σινεφίλ του χρωστούν πολλά καθώς εμπνεύστηκε και υλοποίησε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ενώ από την γκαλερί ΖΗΤΑ-ΜΙ που διατηρούσε με τον Α. Μαυροκορδάτο περνούσε όλο το καλλιτεχνικό στερέωμα της πόλης. 30. ZΗΤΑ-MΙ Ξεκίνησε την πορεία της το 1955 ως εμπορικό κατάστημα από τον Παύλο Ζάννα και τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Αργότερα εμπλουτίζεται με είδη τέχνης και λίγο πριν το ’70 λειτουργεί αποκλειστικά ως γκαλερί στο 3 της Αριστοτέλους. Όταν ο Ζάννας φυλακίζεται από τη χούντα η γκαλερί γίνεται στέκι ελεύθερων ανθρώπων και αργότερα περνάει στα χέρια των Μάρω Λάγια και Κατερίνας Καμάρα και μέχρι το κλείσιμο της τον Μάιο του 2010 βρίσκεται στην Προξένου Κορομηλά διοργανώνοντας εκθέσεις και αναδεικνύοντας έναν ατελείωτο αριθμό καλλιτεχνών. 31. Θαλάσσια συγκοινωνία Από τη δεκαετία του ’20 τα «καραβάκια» ξεκινούσαν από το Λευκό Πύργο και έδεναν στην Περαία και την Αγία Τριάδα. Μέχρι και τη δεκαετία του ’70, πριν «ανακαλυφθεί» η Χαλκιδική, η πόλη μεταφερόταν σύσσωμη στα μπιτς 37

πάρτι και τις ακτές του Θερμαϊκού κόλπου. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν γραφτεί χιλιάδες γραμμές με σχέδια, μελέτες και υποσχέσεις για την επιστροφή της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας. 32. Θερινά σινεμά Στη μεταπολεμική Θεσσαλονίκη ο θερινός κινηματογράφος είναι η οικογενειακή έξοδος της εβδομάδας. Μπροστά οι παππούδες με τα πιτσιρίκια και πιο πίσω τα ζευγάρια να μην τα δει κανένα μάτι και γέμιζαν οι αίθουσες στο Ρίο, το Ζέφυρο, το Ελληνίς, τα Ηλύσια και το Ρεξ, που αρχικά στεγάστηκαν στην Πλατεία Αριστοτέλους, η Αίγλη, το Ολυμπία, το Φάληρο και αργότερα το Ναταλί και το Σινέ Αύρα, οι θερινοί κινηματογράφοι αντιστέκονται με πείσμα στην επέλαση των multiplex. Η πόλη με τους περισσότερους θερινούς στην Ελλάδα που βρίσκονταν σε κάθε γειτονιά της, ακόμα και στις πιο κακόφημες, όπως οι μάντρες στο Βαρδάρη. 33. Ιωάννου Γιώργος (1927 – 1985) Ένας από τους σημαντικότερους λογοτέχνες της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης, εξέδωσε τα «Ηλιοτρόπια», την πρώτη του ποιητική συλλογή, το 1954 και αργότερα στράφηκε στην πεζογραφία εκδίδοντας μια μεγάλη συλλογή υπό τον τίτλο «Για ένα φιλότιμο» με χαρακτηριστικά τη μονοεστιακή αφήγηση, τη διάσπαση των θεμάτων με τις σκέψεις του συγγραφέα να παρεμβαίνουν στην αφήγηση και την τεχνική των χρονικών μεταθέσεων (flash back). 43

34. Κανελλόπουλος Τάκης (1933 – 1990) Οι μινιμαλιστικές εικόνες του, η ειλικρίνεια των χαρακτήρων του και τα προσεγμένα κάδρα του καθιέρωσαν τον σκηνοθέτη Τάκη Κανελλόπουλο, ο οποίος ήταν από τους πρώτους σκηνοθέτες που έκανε ταινίες στη Θεσσαλονίκη. Συστήνεται στο ευρύ κοινό με το ντοκιμαντέρ «Μακεδονίκος Γάμος» στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου το 1960 και καθιερώνεται με την «Εκδρομή» το ’66 για την οποία τιμάται για τη συμβολή του στην ανύψωση του επιπέδου της διοργάνωσης. Θαμώνας του Ντορέ αποτέλεσε μια από τις πιο χαρακτηριστικές φιγούρες της πόλης. 35. Καραβάν Σαράι Οι περισσότεροι το ξέρουν ως το παλιό δημαρχείο με τις ψηλοτάβανες αίθουσες, το μωσαϊκό, τις γυριστές σκάλες και τα θορυβώδη δημοτικά συμβούλια. Το κτίριο χτίστηκε πάνω στο αυθεντικό Καραβάν Σαράι το οποίο ήταν ένας χώρος με εσωτερική αυλή και πανδοχεία που υποδέχονταν τους επισκέπτες της πόλης από τον 15ο αιώνα. Στο μεσοπόλεμο έγινε η ανέγερση του κτίσματος, το οποίο όμως έμεινε ανολοκλήρωτο για περίπου 30 χρόνια λόγω εργολαβικών παρεξηγήσεων και καταλήφθηκε αργότερα από τους πρόσφυγες του εμφυλίου. Στη δεκαετία του ’50 πήρε τη σημερινή του μορφή και το ’58 ενοικιάστηκε στο δήμο Θεσσαλονίκης. Την ιστορία του διηγήθηκε στο σινεμά ο Τάσος Ψαράς.

36. Κίνημα Εθνικής Άμυνας Μετά την επικράτηση του κινήματος Εθνικής Άμυνας, μπροστά στον κίνδυνο να δοθεί η Θεσσαλονίκη στους Σέρβους, ο Ελευθέριος Βενιζέλος δημιουργεί την επαναστατική Κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη το Σεπτέμβριο του 1916, με επικεφαλής την τριανδρία Βενιζέλος-Κουντουριώτης-Δαγκλής. Η Ελλάδα είναι χωρισμένη σε βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς και η πόλη εισέρχεται και πάλι στο προσκήνιο λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση της. Η προσωρινή κυβέρνηση αντικαθίσταται από την επίσημη κυβέρνηση Βενιζέλου στις 14 Ιουνίου του 1917. 37. Κούδας Γιώργος Από το 1963 που ξεκίνησε την επαγγελματική του καριέρα στον ΠΑΟΚ, ο γητευτής της στρογγυλής θεάς συνάρπαζε τους χιλιάδες φιλάθλους που γέμιζαν ασφυκτικά το γήπεδο της Τούμπας. Από τις αλάνες του Διοικητηρίου και της λαχαναγοράς, ο Γιώργος Κούδας πέρασε γρήγορα στα μεγάλα σαλόνια του ποδοσφαίρου, σημείωσε 133 γκολ και κατέκτησε δύο κύπελλα Ελλάδας (1972, 1974) και ένα πρωτάθλημα (1975-76). Η βραχύβια μετάβαση του στον Ολυμπιακό προκάλεσε βεντέτα μεταξύ των δύο ομάδων, αλλά την επιστροφή του στον ΠΑΟΚ γιόρτασε όλη η πόλη. Χαρακτηρίζεται «μαθουσάλας» της Εθνικής Ομάδας, διότι αγωνίστηκε με τα ελληνικά χρώματα το 1995 στον αγώνα εναντίον της Γιουγκοσλαβίας σε ηλικία 49 ετών! 38. Κ.Θ.Β.Ε. Ιδρύθηκε το 1961, με το Σωκράτη Καραντινό στο τιμόνι του και ξεκίνησε τη θεατρική του πορεία με την παράσταση Οιδίπους Τύραννος και σήμερα διαθέτει επτά σκηνές μέσα στην πόλη. Υπήρξε η πρώτη σκηνή εναλλασσόμενο ρεπερτορίου στην Ελλάδα και κάλυψε ένα μεγάλο κενό που υπήρχε στο θέατρο της πόλης, ανεβάζοντας κλασικές παραστάσεις ελλήνων και ξένων συγγραφέων, ενώ τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται περισσότερο εξωστρεφές και ανοίγεται στο νεανικό κοινό της πόλης. Χρυσά του χρόνια η δεκαετία του 70 με τη Μελίνα Μερκούρη, το Δημήτρη Παπαμιχαήλ και όλα τα ιερά τέρατα στις σκηνές του καθώς και η περίοδος Μίνου Βολωνάκη. 39. Κρικέλας Ένα από τα εστιατόριο που στήριξαν και ανέδειξαν το κεφάλαιο γεύση στη Θεσσαλονίκη άνοιξε το 1939 από την πολίτισσα κυρά Ντόμνα στο Βότση. Μετά την κατοχή η ταβέρνα περνάει στα χέρια του γιου της Γιώργου Κρητικού και ο Κρικέλας χτίζει σταδιακά τη φήμη του χάρη στους εξαιρετικούς μεζέδες του, τη φασολάδα και τα πολίτικα γλυκά του, ενώ

Οκτώβριος 2012

υπήρξε ένα από τα ελάχιστα εστιατόρια που σέρβιραν ρώσικο χαβιάρι. Υποδέχτηκε μεγάλες προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών, πολιτικούς και επισκέπτες από το διάστημα, όπως το Ρώσο κοσμοναύτη Γιούργι Γκαγκάριν. Μετά από 70 χρόνια λειτουργίας η κουζίνα του έκλεισε οριστικά το Φεβρουάριο του 2011. Η σταρ του εστιατορίου υπήρξε πάντα η αγαπημένη του ιδιοκτήτη Αλίκη Βουγιουκλάκη.

βιβάσεων των Συμμάχων, ενώ αργότερα και μέχρι το 1983 ήταν η στέγη για τις υπηρεσίες αεράμυνας της πόλης και του εργαστήριου Μετεωρολογίας του ΑΠΘ. Από το ’85 και μετά την αναστήλωση του χρησιμοποιείται ως εκθεσιακός χώρος και πρόσφατα λειτουργεί ως Μουσείο Πόλης της Θεσσαλονίκης. Η τελική μορφή του περιβάλλοντα χώρου σχεδιάστηκε από την Κατερίνα Τσιγαρίδα και ολοκληρώθηκε το 2008.

40. Λαδάδικα Πήραν το όνομα τους από τους «λαδάδες» που εμπορεύονταν λάδι στην αγορά της πόλης και κρατούσαν τα βαρέλια στα υπόγεια των μαγαζιών τους. Τα Λαδάδικα ήταν κάποτε κομμάτι της κεντρικής αγοράς της Θεσσαλονίκης που ξεκινούσε από την πλατεία Δικαστηρίων, αλλά η πυρκαγιά του 1917 αφάνισε το μεγαλύτερο τμήμα της. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο λειτούργησαν οίκοι ανοχής στα στενά τους για τους κουρασμένους στρατιώτες και αργότερα η περιοχή παρήκμασε. Το 1985 η μικρή συνοικία χαρακτηρίστηκε ιστορικός τόπος και διατηρητέο μνημείο και τα περισσότερα κτίρια αποκαταστάθηκαν στην παλιά τους αίγλη, φιλοξενώντας σήμερα ορισμένα από τα πιο καλαίσθητα μπαρ και εστιατόρια της πόλης.

43. Λιμάνι Θεσσαλονίκης Από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης το 316π.Χ. από τον βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρο, το λιμάνι της πόλης διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη και την ιστορία της. Εμπορεύματα κάθε λογής, βιομηχανικό υλικό, πολεμοφόδια, κρουαζιερόπλοια (όχι όσα θα θέλαμε) και χιλιάδες πρόσφυγες το ’20 και το ’30 κατέβηκαν τις αποβάθρες του. Το 1923 δημιουργείται η Ελεύθερη Ζώνη που δίνει ώθηση στο εμπόριο. Από το 1997 το λιμάνι ανοίγεται στην πόλη του καθώς χαρακτηρίζονται διατηρητέες οι πέντε αποθήκες της Α’ προβλήτας και το 2000 ο υπόλοιπος χώρος που αναπλάστηκε πρόσφατα και χρησιμοποιείται για δράσεις πολιτισμού. Η σημερινή του περίοδος είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες.

41. Λαϊκα μαγαζιά Τα λαϊκά μαγαζιά της πόλης με τοπικά αστέρια, Βασίλη Καρρά, Ζαφείρη Μελά, Δέσποινα Βανδή, Αντώνη Ρέμο, Κώστα Μακεδόνα έγραψαν τη δική τους ιστορία στη νύχτα της πόλης. Αβαντάζ, Χάντρες, Σκορπιός, Πύλη Αξιού, Άστρα, Πολιτεία, Μούσες, Ρόδον, Ρεξ είδαν χιλιάδες γαρύφαλλα να εκτοξεύονται από τους θαμώνες πάντα πρώτο τραπέζι πίστα. Είχαν προηγηθεί οι πίστες του αεροδρομίου Νεράιδα και Θεσσαλονικιά, της γνωστής οικογένειας Καραμπέρη. Παράλληλα μια σειρά σπουδαίες μπουάτ που ξεκίνησαν από το Λιόγερμα, την Όμορφη Νύχτα, το Πλατώ, τα Δέκα βήματα στην άμμο, το Ουράνιο Τόξο, την Τήνελλα, το Όριεντ Εξπρές, έγραψαν την έντεχνη ιστορία της πόλης, ενώ θρυλικά είναι και τα ρεμπετάδικα όπως το Μινουί με τον Χοντρονάκο, τη Λιλή και τη Μαριώ, οι βαριές πίστες όπως ο Ζυγός ή τα τοπικά hard core όπως η Καλύβα της Μαριάνθης Κεφάλα. 42. Λευκός Πύργος Μπορεί να χτίστηκε πολύ πριν την απελευθέρωση της πόλης, ωστόσο ο Λευκός Πύργος είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Θεσσαλονίκης και άλλαξε αρκετές χρήσεις από το 1912 και έπειτα. Τα τείχη που περιέβαλαν τον Πύργο κατεδαφίστηκαν το 1917, στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν κέντρο δια-

44. Λογοτεχνικά περιοδικά Μετά το 1920 αρχίζουν και εμφανίζονται τα λογοτεχνικά περιοδικά της πόλης και μέσα από τις σελίδες τους συστήνονται λογοτέχνες και ποιητές που άφησαν σπουδαία πνευματική κληρονομιά τα επόμενα χρόνια. Στη Θεσσαλονίκη κυκλοφορούν η Τέχνη και αργότερα τα Μακεδονικά Γράμματα. Οι Μακεδονικές Ημέρες και έπειτα το φοιτητικό περιοδικό Ξεκίνημα. Το ’36 εμφανίζεται ο Κοχλίας και αργότερα οι Μορφές. Το ’55 ανοίγει 33

ο κύκλος της Νέας Πορείας που έκλεισε το 2009. Το ’58 εκδίδεται η Διαγώνιος του Ντίνου Χριστιανόπουλου και μετά η Κριτική του Μανόλη Αναγνωστάκη. Έπειτα το Τραμ, ο Παρατηρητής και από το 1987 έως σήμερα το Εντευκτήριο, το μόνο που επιμένει ακάθεκτο 25 χρόνια.

σε ένα από τα πρώτα πέντε ξενοδοχεία πολυτελείας στην Ελλάδα με πελάτες την ελίτ της Ελλάδας και της Ευρώπης. Οι εκτεταμένες ζημιές από το σεισμό του 1978 σήμαναν το τέλος της μυθικής του πορείας. Ο Νίκος Γκροσδάνης έχει αποτυπώσει θαυμάσια τις μέρες του στο ομώνυμο βιβλίο.

45. Μάης 1936 Σ’ ένα ζοφερό πολιτικό κλίμα η απεργία των καπνεργατών που ξεκίνησε στις 29 Απριλίου 1936 γενικεύεται και στις 9 Μαΐου επικρατεί πανδαιμόνιο. Η χωροφυλακή συγκρούεται με τους απεργούς και ο αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης είναι ο πρώτος από τους 11 νεκρούς της ημέρας. Λίγους μήνες αργότερα επιβάλλεται δικτατορία από τον Ιωάννη Μεταξά.

48. Μετρό Θεσσαλονίκης Οι πρώτες αναφορές περί μετρό στην πόλη αρχίζουν το 1976 από τον τότε νομάρχη Κωνσταντίνο Πυλαρινό, ο οποίος προβλέπει και σχετικό κωδικό στον προϋπολογισμό της χρονιάς. Τη σκυτάλη πήρε ο πρώην δήμαρχος Σωτήρης Κούβελα με τη γνωστή «τρύπα Κούβελα», μια σήραγγα που ξεκίνησε να κατασκευάζεται μεταξύ της πλατείας Συντριβανίου και της ΣΣΑΣ, και πριν εγκαταλείψει το δημαρχιακό θώκο όρισε ως φορέα χρηματοδότησης το δημοτικό ραδιόφωνο FM100... Μετά από μύριες εξαγγελίες η βασική γραμμή δημοπρατήθηκε το 2006 και η ολοκλήρωση του, έπειτα από αρκετούς επαναπρογραμματισμούς, μεταφέρεται συνεχώς στο μέλλον και σήμερα έχει φτάσει στο 2016. Η πιθανότητα ολοκλήρωσης το μοιάζει πλέον μηδαμινή.

46. Μέγαρο Μουσικής Από τα καλαίσθητα δείγματα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής τα δύο κτίρια του ΜΜΘ κοσμούν την παραλία της Θεσσαλονίκης. Το α’ κτίριο εγκαινιάστηκε το 2000 και σε μια προσπάθεια να συνδυαστεί το βυζαντινό παρελθόν της πόλης με τις σύγχρονες επιρροές συνδυάστηκε η ώχρα, το μέταλλο και το γυαλί για την εξωτερική του όψη. Το β’ κτίριο σχεδιάστηκε από τον φημισμένο αρχιτέκτονα Arata Isozaki ως ο σύγχρονος κρίκος που συμπληρώνει το α’ κτίριο και στην κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε μπετόν, μέταλλο, γυαλί και μάρμαρο. 47. Μεντιτερανέ Παλλάς Το θρυλικό ξενοδοχείο που φιλοξένησε στις πολυτελέστατες σουίτες του βασιλείς και πολιτικούς και διασκέδασε στο καμπαρέ του ισογείου του καλλιτέχνες και επιχειρηματίες. Κατασκευάστηκε το 1925 από τον καπνοβιομήχανο Κωνσταντίνο Τορνιβούκα και αποτέλε-

49. Μικρό μου Πόνυ Και όμως υπήρξε πετυχημένη αυτοκινητοβιομηχανία στην Ελλάδα. Τέλη δεκαετίας του '60, ο Πέτρος Κοντογούρης, δημιουργεί τη NAMCO, και στο τέλος της δεκαετίας, παρουσιάζει στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης το PONY, μια διεθνή σχεδίαση του γραφείου FNF CITROEN, για ένα απλό - φθηνό - εύκολο στην κατασκευή του όχημα. Η NAMCO παράγει το μικρό PONY σε ολοκαίνουργιο εργοστάσιο στην Θεσσαλονίκη και αμέσως γίνεται μεγάλη επιτυχία. Είναι τόσο πετυχημένη η σχεδίαση, η κατασκευή και τόσο χαμηλό το κόστος αγοράς και χρήσης, ενώ αποδεικνύεται «σκυλί» σε αντοχές, που πουλάει σε μεγάλα νούμερα (πάνω από 30.000 κατα49

184

σκευαστηκαν και πουλήθηκαν) τόσο στην Ελλάδα (το αγοράζουν ιδιώτες, οι Ένοπλες Δυνάμεις, ο ΟΤΕ και η ΔΕΗ.), όσο και στο εξωτερικό (εξαγωγές στην Αμερική). Σήμερα περιμένει έγκριση για να ξεκινήσει και πάλι η παραγωγή του στο εργοστάσιο της Θέρμης Θεσσαλονίκης.

που περιλαμβάνει το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών και το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Μοναδικά στη χώρα είναι και τα Μουσεία Φωτογραφίας και Κινηματογράφου στο λιμάνι της πόλης.

50. Μοσκώφ Κωστής (1939 – 1998) Ποιητής, δοκιμιογράφος, ιστορικός, δημοσιογράφος και δήμαρχος Θεσσαλονίκης, ενταγμένος στην Αριστερή διανόηση, ο Κωστής Μοσκώφ ήταν ένας από τους διανοούμενους που αγάπησε με πάθος την πόλη του. Υπήρξε σύμβουλος του υπουργείου Πολιτισμού, εκπρόσωπος του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού στη Μέση Ανατολή, διευθυντής του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών, ο Μοσκώφ δημοσίευσε εργασίες, βιβλία και ποιήματα για την κοινωνική συνείδηση, τον έρωτα και την επανάσταση, μοιράζοντας τη ζωή του μεταξύ Ανατολής και Δύσης.

52. Μπανάλ Το 1978 ο Ηρακλής Δούκας ταράζει την Προξένου Κορομηλά ανοίγοντας τις πύλες του Μπανάλ, ενός χώρου που για 15 χρόνια ήταν συνώνυμος των ξέφρενων πάρτι, των on stage θεατρικών παραστάσεων, των drag shows, των συναυλιών και της φιλικής ατμόσφαιρας που επικρατούσε στο πρωτοποριακό κλαμπ. Από το Μπανάλ πέρασε το καλλιτεχνικό εστέτ της πόλης και της χώρας, δημιουργοί, λογοτέχνες, δημοσιογράφοι, σχεδιαστές μόδας σελέμπριτις δίνοντας διαφορετικό χρώμα στις νύχτες της πόλης.

51. Μουσεία της πόλης Πόλη ιστορική με αδυναμία στις τέχνες και τα γράμματα, η Θεσσαλονίκη διαθέτει πάνω από δέκα μουσειακούς χώρους. Με πνεύμα συνεργασίας δημιουργήθηκε η κίνηση των 5Μ 36

53. Berlin Το after μαγαζί θρύλος που μεγάλωσε γενιές εναλλακτικών, ροκάδων, πανκιών και ξενυχτισμένων που ήθελαν να πιουν ένα τελευταίο ποτάκι πριν την ανατολή του ηλίου. Από τα cult μαγαζιά της πόλης και από τα ελάχιστα που έμειναν στην κάποτε ζωντανή και party going περιοχή της Προξένου Κορομηλά. Μορφή στο τιμόνι του ο θρυλικός Θόδωρος Παπαδόπουλος, πατριάρχης της νύχτας. Μαζί με το Φλου και το Λούκι Λουκ αποτελούν τα προπύργια μιας άλλης εποχής. 54. Μύλος Αρχές του ’90 ο Μύλος ανοίγει τις πύλες τους και εισάγοντας την έννοια του πολυχώρου και δημιουργεί νέα πρότυπα για τη δια-

σκέδαση στην πόλη με την υπογραφή του Νίκου Στεφανίδη. Οι εγκαταστάσεις του παλιού αλευρόμυλου μετατράπηκαν σε ουζερί, καφέ, κλαμπ, μουσική σκηνή, ραδιοφωνικό σταθμό και μια υπαίθρια πλατεία για χάπενινγκς βάζοντας στο χάρτη την οδό Ανδρέου Γεωργίου και τη δυτική πλευρά της πόλης. Η μετέπειτα πορεία του υπήρξε απογοητευτική με αποκορύφωμα την πυρκαγιά που κατέκαψε μεγάλους χώρους του. Δεν ξαναβρήκε ποτέ την παλιά του αίγλη. 55. Νεομεταναστευτικό ρεύμα Αν και πιστεύαμε ότι τελείωσε η μαζική μετανάστευση των Θεσσαλονικέων στη Γερμανία, την Αμερική και την Αυστραλία τις δεκαετίες μετά τον εμφύλιο, ωστόσο βιώνουμε ξανά τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο του brain draining με πτυχιούχους και επιστήμονες της πόλης να κάνουν φτερά για ένα καλύτερο μέλλον στις χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης και του κόσμου. O σιδηροδρομικός σταθμός της πόλης αποτέλεσε το σημείο μηδέν. Η πόλη που αποχαιρετούσε υποδέχονταν πάντα μαζικά, με νεώτερο σταθμό αυτής της ιστορίας εκείνο της άφιξης των ανθρώπων από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, στα χρόνια του ΄90. 56. Design στην πόλη Η πληθώρα των σχεδιαστικών γραφείων της πόλης, τα περισσότερα από τα οποία έχουν αποσπάσει σημαντικές διακρίσεις, στηρίζει την άποψη ότι η Θεσσαλονίκη έχει τα φόντα να χαρακτηριστεί πόλη του design. Ωστόσο, η έλλειψη του οπτικού και χρηστικού design στην καθημερινότητα, η διστακτικότητα των επιχειρήσεων να επενδύσουν στο βιομηχανική πλευρά του και η ίδρυση ενός άστεγου μουσείου για το design οδηγούν την πόλη μακριά από το… design. Οι Beetroot, Dolhpins, Colibri, Designers United, Alter Vision, Red Creative δόξασαν την πόλη. 57. Ντορέ Από την ίδρυση του το 1908 στην Εθνικής Αμύνης και τη μεταφορά του στη σημερινή του θέση το 1933 το Ντορέ υποδέχθηκε βασιλείς, πολιτικούς και καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο. Το βιενέζικο μπαρ, τα μαρμάρινα τραπέζια, η σεμνή πολυτέλεια, τα τραγούδια και οι συζητήσεις μέχρι το πρωί οδηγούν τους πρωταγωνιστές της ιστορίας στο κατώφλι του Ντορέ. Από τον Κεμάλ Ατατούρκ μέχρι τον διάδοχο Κωνσταντίνο, τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον πρίγκιπα Πέτρο, από τη Μελίνα Μερκούρη και τη Ρίτα Χέιγουρθ, το Ντορέ συνεχίζει να γράφει την ιστορία του μαζί με τη Θεσσαλονίκη.

58. Οικογένεια Αλλατίνη Η Ισπανοεβραϊκή οικογένεια ήρθε στη Θεσσαλονίκη στις αρχές του 18ου αιώνα και για έναν αιώνα υπήρξε ένας από τους ισχυρότερους οικονομικούς παράγοντες της πόλης. Η οικογένεια απελάθηκε το 1911 από την τότε Οθωμανική κυβέρνηση και πίσω της άφησε τη βίλα Αλλατίνη που σήμερα στεγάζει την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το βιομηχανικό συγκρότημα των μύλων που παρακμάζει στην είσοδο της Ανθέων και την κεραμοποιεία και την παλιά τράπεζα στη στοά Μαλακοπής, στη γειτονιά της Βαλαωρίτου. 59. Οικογένεια Μοδιάνο Η εβραϊκή οικογένεια Μοδιάνο συνέδεσε το όνομα και την ιστορία της με τη Θεσσαλονίκη. Ήδη από τις αρχές του 1900 τα αδέλφια Μοδιάνο ιδρύουν την τράπεζα Σαούλ Μοδιάνο στο κέντρο, ενώ ένας από τους απογόνους, ο μηχανικός Έλι Μοδιάνο αφήνει τη σφραγίδα του σε μια σειρά από μνημειακά κτίρια της πόλης: αγορά και στοά Μοδιάνο, βίλα Μοδιάνο (Λαογραφικό Μουσείο Θεσσαλονίκης), Επιβατικός Σταθμός και αποθήκες ΟΛΘ, ξενοδοχείο Luxembourg. 60. Όλυμπος Νάουσα Έρωτες, χωρισμοί, συμφωνίες, πολιτικές αποφάσεις, μυστικά ραντεβού, χιλιάδες μικρές και μεγάλες ιστορίες εκτυλίχθηκαν πάνω στα τραπέζια ντυμένα με λευκά τραπεζομάντιλα του θρυλικού εστιατορίου Όλυμπος – Νάουσα εξαπλώνοντας τη γαστρονομική φήμη της Θεσσαλονίκης εντός και εκτός συνόρων. Στις χρυσές εποχές του, από το ’30 μέχρι το ’70, το εστιατόριο ήταν ένα από τα ορόσημα της πόλης μέχρι που το άστρο του έσβησε τον Ιούνιο του 1994 αφήνοντας τις επόμενες γενιές χωρίς τη γεύση του μυδοπίλαφου. 61. Ολύμπιανς “Αγαπώ τον τρόπο που χτυπάει η καρδιά σου” τραγούδησε ο Πασχάλης Αρβανιτίδης το 1965 στα μικρόφωνα της δισκογραφικής Ελλαδίσκ και άνοιξε το δρόμο της επιτυχίας για τους Ολύμπιανς. Το συγκρότημα από τη Θεσσαλονίκη που έπαιζε στη Χαβάη της Κρήνης και στα μπιτς πάρτι της Περαίας καθήλωσε το ελληνικό κοινό τραγουδώντας το «Συγγνώμη», το «Σχολείο», το «Κορίτσι του Μάη» και δεκάδες τραγούδια που σιγοτραγουδάς και σήμερα. Το συγκρότημα διαλύθηκε οριστικά το 1972. 62. Όμορφη Νύχτα Στο δρόμο της Παπάφη, η Όμορφη Νύχτα του Γιώργου Χουλιάρα ήταν από το 1984 το ρεμπέτικο στέκι της πόλης, απ’ όπου πέρασαν σπουδαίοι ερμηνευτές του λαϊκού τρα-

Οκτώβριος 2012

184

γουδιού. Ο Στέλιος Καζαντζίδης, η Σωτηρία Μπέλλου, ο Μανώλης Ρασούλης, ο Χρήστος Μητρέτζης, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος είναι μόνο μερικοί απ’ όσους πάτησαν τη σκηνή της. Στη θέση του θρυλικού ρεμπετάδικου βρίσκεται σήμερα ένα internet café. 63. Ουζερί Τσιτσάνης Τα χρόνια της κατοχής ο Βασίλης Τσιτσάνης έρχεται στη Θεσσαλονίκη και ανοίγει το ουζερί του στη συμβολή των οδών Παύλου Μελά και Τσιμισκή. Ο Τσιτσάνης βλέπει την κατεχόμενη Θεσσαλονίκη, τις κακουχίες, την πείνα και την εξαθλίωση, την αντίσταση και γράφει ορισμένα από τα καλύτερα τραγούδια του όπως την «Αχάριστη», «Τα πέριξ», την «Ντερμπεντέρισσα» και βέβαια τη «Συννεφιασμένη Κυριακή». Το 1946 ο δεξιοτέχνης του μπουζουκιού φεύγει από την πόλη που τον αγάπησε, ηχογραφεί στην Αθήνα και η φήμη του εξαπλώνεται σε όλη την Ελλάδα. 64. Παραρλάμα Ένα αμιγώς blues club με το αινιγματικό όνομα Παραλάμα ανοίγει το 1986 από τον Νίκο Στεφανίδη, πίσω από το Ράδιο Σίτι. Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια δεν μένει κλειστό σχεδόν ούτε μια μέρα, τη σκηνή του στηρίζουν οι θρυλικοί Blues Wire και υποδέχεται μεγάλα ονόματα της τζαζ και των μπλουζ, όπως τον Louisiana Red και τον John Hammond. 65. Παμμακεδονικό συλλαλητήριο Σ’ ένα τεταμένο πολιτικά κλίμα με την κυβέρνηση Μητσοτάκη να προσπαθεί να διαχειριστεί το θέμα των Σκοπίων και την ΠΓΔΜ αποστέλλει αίτημα στον ΟΗΕ ν’ αναγνωριστεί ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας», ο τέως δήμαρχος Θεσσαλονίκης Ντίνος Κοσμόπουλος διοργανώνει το Παμμακεδονικό Συλλαλητήριο για το Σκοπιανό στις 14 Φεβρουαρίου 1992. Οι διοργανωτές κάνουν λόγο για ένα εκατομμύριο συμμετέχοντες και παρά τις χρόνιες διαβουλεύσεις η υπόθεση παραμένει άλυτη. Χρυσές δουλειές έκαναν εκείνη τη μέρα όσοι πουλούσαν πλαστικές σημαίες. 66. Παπάζογλου Νίκος Στούντιο Αγροτικόν Το στούντιο ηχογράφησης του αείμνηστου Νίκου Παπάζογλου στην Κάτω Τούμπα, έγινε το δεύτερο σπίτι του ίδιου και πολλών καλλιτεχνών που έκαναν εκεί τις πρώτες τους ηχογραφήσεις. Ο Παπάζολγου ηχογραφεί εκεί τον δίσκο «Η εκδίκηση της γυφτιάς» που φανερώνει την ιδιοσυγκρασία του καλλιτέχνη και το «λαϊκοπαράξενο» μπέρδεμα του ροκ με το μπουζούκι και τον μπαγλαμά. Ο ίδιος παρέμεινε απλός, χαμογελαστός, με το κόκκινο

φουλάρι στο λαιμό μέχρι που έφυγε τον Απρίλιο του 2011. 67. Παπαναστασίου Αλέξανδρος (1876 – 1936) Υπήρξε ένας από τους κορυφαίους πολιτικούς με ήθος και ακεραιότητα που υποστήριξε την κοινοβουλευτική δημοκρατία μέχρι το τέλος της ζωής του. Έβαλε την υπογραφή του στην ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης φέρνοντας τον Εμπράρ ως υπουργός Συγκοινωνιών και με πρόταση του στην Εθνοσυνέλευση, στη διάρκεια της πρωθυπουργίας του, ιδρύθηκε το Α.Π.Θ. το 1925. Λέγεται πως ο εγκέφαλος του ήταν μεγαλύτερος από το συνηθισμένο και για του λόγου το αληθές… διατηρείται ακόμη σε ειδικό υγρό στο μουσείο που ιδρύθηκε προς τιμήν του στη γενέτειρα του, το Λεβίδι της Αρκαδίας. 68. Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης» Με το «Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας» που ανέβασε στην πρεμιέρα της το 1979, έμοιαζε η Πειραματική για τους θεατρόφιλους της Θεσσαλονίκης. Με περισσότερα από 100 έργα στο ενεργητικό της, ελλήνων και ξένων θεατρικών συγγραφέων, εναλλασσόμενο ρεπερτόριο και στέκι της το θέατρο Αμαλία, η Πειραματική κράτησε συντροφιά την πόλη για τρεις δεκαετίες και στη σκηνή της «σπούδασαν» πάνω από 150 ηθοποιοί και άνθρωποι που θεάτρου. Η κρίση στην οικονομία έκανε το όνειρο να τελειώσει με το κλείσιμο του θεάτρου στις αρχές του χρόνου. 69. Πεντζίκης Νίκος Γαβριήλ (1909 – 1993) Μία από τις επιβλητικές μορφές της Θεσσαλονίκης με μεγαλειώδη προσφορά στις τέ66

χνες και τα γράμματα. Ποιητής, πεζογράφος και ζωγράφος, ο Πεντζίκης άφησε πίσω του μια πλούσια λογοτεχνική κληρονομιά. Συνεργάστηκε με ορισμένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά περιοδικά της πόλης, ενώ το οικογενειακό φαρμακείο που διαχειριζόταν συγκέντρωνε τα ανήσυχα πνεύματα της Θεσσαλονίκη για περισσότερες από δύο δεκαετίες. 70. Περιφερειακή οδός Κατασκευάστηκε τη δεκαετία του ’80 για να εξυπηρετήσει 23.000 αυτοκίνητα, σύμφωνα με τις μελέτες της εποχής. Μετά την παράδοση της στους οδηγούς εμφανίστηκαν οι επικίνδυνες αδυναμίες της με σημεία που πλημμύριζαν σε κάθε νεροποντή και στροφές με ανάποδες κλίσεις και χαρακτηρίστηκε δρόμος – καρμανιόλα. Σήμερα, περισσότερα από 100.000 αυτοκίνητα κινούνται στο δίκτυο της και παρά την ανάγκη για νέες υποστηρικτικές δομές και την υπόσχεση για εξωτερική περιφερειακή ελάχιστα έχουν γίνει για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της κυκλοφοριακής συμφόρησης.

71. Πεταλούδες της πόλης Οι οίκοι ανοχής και τα καμπαρέ «άνθισαν» στη μεταπολεμική Θεσσαλονίκη και η χωροθέτηση τους έδειχνε την πορεία ανάπτυξης της πόλης. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο λειτουργούσε το περίφημο σαλόνι της Μαντάμ Άννας στην Αγγελάκη για την «ψυχαγωγία» των αξιωματικών, την ίδια περίοδο τα Λαδάδικα «πουλάν αυτό που θες», αργότερα οι πιάτσες μεταφέρθηκαν στο Βαρδάρη, γύρω από τα σινεμά που πρόβαλλαν «ταινίες σεξ» (η περίφημη Μπάρα, όπως λεγόταν η περιοχή των μπουρδέλων, είχε κεντρική αρτηρία την οδό Ερήνης στην αρχή της Λαγκαδά), στις σκιές

του πρώην στρατοπέδου Τσιρογιάννη και σήμερα στη Γιαννιτσών, τη Σαπφούς και σταδιακά μεταφέρονται όλο και πιο δυτικά του κέντρου της πόλης. 72. Πλατεία Χρηματιστηρίου Στον πάλαι ποτέ φραγκομαχαλά, με την παλιά Οθωμανική Τράπεζα, την Τράπεζα Θεσσαλονίκης στη στοά Μαλακοπή, τα καταστήματα με τα είδη προικός και τα υφασματάδικα έδωσαν τη θέση τους – χωρίς ειδικό σχεδιασμό και οργάνωση – σε δεκάδες μπαρ και καφέ βάζοντας την περιοχή στο χάρτη της νυχτερινής διασκέδασης στη Θεσσαλονίκη. 73. Πλατεία Ελευθερίας Πήρε τη σημερινή μορφή της μετά την πυρκαγιά του 1917 όταν ανασχεδιάστηκε από τον Εμπράρ με σκοπό να φιλοξενήσει το ταχυδρομικό μέγαρο της πόλης. Το σαθρό έδαφος όμως αποθάρρυνε τις εργασίες και η πλατεία πέρασε στο δήμο Θεσσαλονίκης και χαρακτηρίστηκε χώρος πρασίνου. Το 1916 ήταν τόπος χαράς, όταν η πόλη υποδέχτηκε τον Ελευθέριο Βενιζέλο και μετά από 26 χρόνια έγινε τόπος μαρτυρίου των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Σήμερα γίνεται προσπάθεια η πλατεία ν’ αλλάξει πρόσωπο και να γίνει τόπος μνήμης και ν’ αποδοθεί σαν πάρκο στους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης. 74. Πολιτιστική Πρωτεύουσα Ευρώπης 1997 Οι λαμπρές μέρες της Θεσσαλονίκης Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 1997 με τους πίνακες του Caravaggio στο Κυβερνείο, τα κειμήλια του Αγίου Όρους, την έκθεση Γκόγια, διαγράφουν μια παράλληλη πορεία με τους πόρους που κατασπαταλήθηκαν, τα μεγάλα σκάνδαλα και τα έργα που δεν κατάφεραν να «μείνουν» στην πόλη. Ένα μάθημα για τα επόμενα δημόσια projects και το απόλυτο παράδειγμα υπέρβασης προυπολογισμών. Στη διάρκεια της πάντως ανακαινίστηκαν η Μονή Λαζαριστών, το Βασιλικό και η ΕΜΣ, σπίτια στην Άνω Πόλη, οι αποθήκες του Λιμανιού και μια σειρά ακόμα κτίρια που αποτέλεσαν την προίκα της στο μέλλον. 75. Ποιητές της Θεσσαλονίκης Πετζίκης, Καρέλλη, Αναγνωστάκης, Κύρου, Χριστιανόπουλος, Θέμελης, Θασίτης, Μέσκος, είναι μόνο μερικοί από τους ποιητές που σημάδεψαν τη μεταπολεμική Θεσσαλονίκη. Οι συναντήσεις της «παρέας των ποιητών» στα παλιά ζαχαροπλαστεία, φαρμακεία, είτε στα ιστορικά βιβλιοπωλεία του κέντρου ή μέσα από τις σελίδες των λογοτεχνικών περιοδικών της εποχής ήταν πραγματικό σχολείο για τα ανήσυχα μυαλά της πόλης.

Οκτώβριος 2012

184

76. Πύργος του ΟΤΕ Θεόρατος και ακατανόητος φάνταζε ο πύργος του ΟΤΕ, όταν αποκαλύφθηκε στους επισκέπτες της ΔΕΘ το 1970. Τα 75 μέτρα ύψος, το περιστρεφόμενο πάτωμα, η υπέροχη θέα ήταν αρκετά για να προκαλέσουν το δέος. Σε σχήμα ανεστραμμένου κώνου, ο πύργος κατασκευάστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Αναστασιάδη για να καλύψει τις τηλεπικοινωνιακές ανάγκες του ΟΤΕ αλλά λειτούργησε για χρόνια ως εκθεσιακό περίπτερο του Οργανισμού και σήμερα σερβίρει καφέ και σνακ. 77. Ραδιοτηλεοπτική πρωτοπορία Τον Σεπτέμβριο του 1928 από τη ΔΕΘ ο ηλεκτρολόγος μηχανικός Χρίστος Τσιγγιρίδης κάνει πραγματικότητα το όνειρο του και λειτουργεί με δικά του έξοδα τον πρώτο ραδιοφωνικό πομπό της Ελλάδας και της ΝΑ Ευρώπης. Μετά από 33 χρόνια ο πρώτος ελληνικός τηλεοπτικός σταθμός λειτούργησε πειραματικά από τη ΔΕΗ και πάλι κατά της διάρκεια της Έκθεσης. Πολλοί τότε πίστεψαν στη Θεσσαλονίκη της καινοτομίας. 78. Ραδιοσυντονίσου στα FM Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός, το ράδιο – Τσιγγιρίδης, εκπέμπει μέσα από τη ΔΕΘ το 1928 και ανοίγει το δρόμο για τη ραδιοφωνική εκπομπή. Τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 μεσουρανούν στην πόλη πάνω από 60 «πειρατικά» ραδιόφωνα με την κονσόλα σ’ ένα δωμάτιο και την κεραία στην ταράτσα, ενώ σταδιακά πολλοί πειρατές περνούν νόμιμα στα ερτζιανά. Στη Θεσσαλονίκη δημιουργούνται ιστορικοί ενημερωτικοί και μουσικοί σταθμοί

όπως το Ράδιο Παρατηρητής, ο Μουσικός Δίαυλος, το Ράδιο Θεσσαλονίκη, ο Forever, το Κοσμοράδιο, ο 88μισό και αργότερα ο Ερωτικός, ο Star FM, το Rock Radio, κ.α.

και κοινωνικό στίχο των τραγουδιών του και τα εντυπωσιακά θεάματα-προγράμματα που έστησε στη συνέχεια, όπως εκείνο στο Ολυμπιακό Στάδιο.

79. Ροτόντα Ένα από τα σημαντικότερα Ρωμαϊκά μνημεία της πόλης που συμπεριλαμβάνεται στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Προοριζόταν να γίνει το μαυσωλείο του Γαλέριου, υπήρξε μουσουλμανικό τέμενος και έπειτα αποδόθηκε στη χριστιανική θρησκεία ως ναός Αγίου Γεωργίου. Στο μνημείο διοργανώνονταν και πολιτιστικές εκδηλώσεις μέχρι που ορισμένοι θρησκόληπτοι κατέστρεψαν ένα πιάνο στη διάρκεια μιας συναυλίας και έκτοτε το μνημείο λειτουργεί αποκλειστικά ως αρχαιολογικός χώρος.

82. Σεισμός στην πόλη Τον Ιούνιο του 1978 η Θεσσαλονίκη σείεται από τα 6,6 ρίχτερ και όσοι δεν είχαν σπίτι στο χωριό περνούν ένα καλοκαίρι στα πάρκα και τις πλατείες. Μια πολυκατοικία στην Ιπποδρομίου, γνωστή ως του ζαχαροπλαστείου του Νίκου, κατέρρευσε και ο σεισμός άφησε πίσω του 49 θύματα, δεκάδες τραυματίες, χιλιάδες άστεγους, πανικό και έναν διοικητικό μηχανισμό σε αμηχανία. Το κόστος ανοικοδόμησης ξεπέρασε το 1 δισεκατομμύριο ευρώ.

80. Ρέμβη Από τα πιο γνωστά εστιατόρια της πόλης, στην άκρη της Καλαμαριάς, η Ρέμβη ήταν το στέκι πολλών πολιτικών και υπουργών στις επισκέψεις τους στην πόλη, ανάμεσα τους και του Ανδρέα Παπανδρέου. Για πολλά χρόνια η Ρέμβη ήταν πηγή ειδήσεων για τους δημοσιογράφους καθώς είχε καθιερωθεί να δίνεται εκεί η συνέντευξη τύπου του πρωθυπουργού της χώρας μετά τα εγκαίνια της ΔΕΘ, ακολουθούμενη από γευστικούς μεζέδες και οινοποσία. 81. Σαββόπουλος Διονύσης Γέννημα θρέμμα της Θεσσαλονίκης, εγκατέλειψε τη Νομική Σχολή του ΑΠΘ για τη μουσική. Αγαπημένος τραγουδοποιός, ο Νιόνιος έγινε γνωστός για τον πολιτικό, ρομαντικό 82

83. Σέιχ Σου – Η μεγάλη πυρκαγιά Στις 6 Ιουλίου 1997 το θερμόμετρο δείχνει 41 βαθμούς και ο λίβας πνέει με ένταση 9 μποφόρ. Το απόγευμα η πρώτη εστία φωτιάς εμφανίζεται στο Κρυονέρι και ακολουθούν Ωραιόκαστρο, Ρετζίκι και στην περιοχή του Φιλίππειον. Μέχρι το βράδυ ένα πύρινο στεφάνι έχει απλωθεί πάνω από την πόλη και πυκνός καπνός βγαίνει από το δάσος της. Τα Καναντέρ που δεν υπήρχαν στο αεροδρόμιο Μακεδονία, η ολιγωρία και ο δυνατός αέρας είχαν σαν αποτέλεσμα να αποτεφρωθούν 16.600 στρέμματα δάσους, κάτι περισσότερο από το 50% του πνεύμονα πρασίνου της πόλης. 84. Σπύρου Παναγιώτης (1936 – 2012) Ο κορυφαίος καρδιοχειρούργος που δημιούργησε στο νοσοκομείο Παπανικολάου Θεσσαλονίκης το πρώτο καρδιοχειρουργικό κέντρο 87

της χώρας και έκανε τις πρώτες μεταμοσχεύσεις καρδιάς, πνευμόνων – καρδιάς και την τοποθέτηση της πρώτης μηχανικής καρδιάς στην Ελλάδα. Προσωπικότητα biger than life ασχολήθηκε με πάθος με τον Άρη ενώ ενεπλάκη και ατυχώς περιστασιακά με τη πολιτική. Δεν εγκατέλειψε ποτέ την πόλη παρά τις δελεαστικές προτάσεις που δέχτηκε ενώ η υγεία του κλονίστηκε θανάσιμα με την αυτοκτονία της κόρης του Σοφίας. 85. Στρατοπεδεύεται η πόλις Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου η πόλη υποδέχεται χιλιάδες στρατιώτες των Συμμαχικών δυνάμεων και γίνεται το κέντρο του Ανατολικού Μετώπου. Γύρω από το κέντρο της πόλης δημιουργούνται τα δεκάδες – γνώριμα σήμερα – στρατόπεδα, τα οποία ακόμη δεν έχουν αποδοθεί στο σύνολο τους στους πολίτες της πόλης. 86. Σύνοδος Κορυφής 2003 Σύνοδος στο Πόρτο Καρράς της Χαλκιδικής, τηλεοπτικά συνεργεία, αντι-σύνοδος και Salonica 2003, μολότοφ, δακρυγόνα, σπασμένες βιτρίνες, χιλιάδες διαδηλωτές από διάφορα μέρη του κόσμου βρίσκονται παντού στην πόλη που έχει μετατραπεί σε φρούριο γεμάτο λαμαρίνες που σκέπασαν τα παντα, ειρηνικές πορείες που έγιναν μπάχαλο, συλλήψεις, απεργία πείνας, είναι αυτά που έμειναν στο νου από εκείνον τον Ιούνιο. Παρεμπιπτόντως, τότε παρουσιάστηκε το προσχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος και τέθηκαν οι βάσεις για την ευρωπαϊκή προσέγγιση των Δυτικών Βαλκανίων.

Οκτώβριος 2012

87. Τραμ Το ιππήλατο τραμ του 19ου αιώνα έγινε ηλεκτροκίνητο στις αρχές του 1900. Ξεκινούσε από το Ντεπώ με δυναμικότητα 102 βαγονιών, διέσχιζε τη Β. Όλγας και διακλαδιζόταν προς πλατεία Ελευθερίας ή Βαρδάρη σε μια διαδρομή συνολικού μήκους 25 χιλιομέτρων. Το τελευταίο δρομολόγιο έγινε το 1957 και έπειτα ξηλώθηκαν για πάντα οι γραμμές του. 88. Τριανταφυλλίδης Μανόλης (1883 – 1959) Αν και γεννήθηκε και έζησε στην Αθήνα, ο σπουδαίος δάσκαλος Μανόλης Τριανταφυλλίδης έγινε ένας από τους πρώτους καθηγητές του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου και από τη Θεσσαλονίκη πάλεψε για την κατάργηση της καθαρεύουσας και τη γλωσσική επανάσταση της δημοτικής. Με τη Νεοελληνική Γραμματική του γαλουχήθηκαν οι νεότερες γενιές στα ελληνικά σχολεία, ενώ δώρισε όλο το αρχείο του στο ΑΠΘ. 89. Τσολάκης Χρίστος (1935 – 1912) Στο γυμνάσιο διαβάσαμε τη Νεοελληνική Γλώσσα και την Έκφραση – Έκθεση στο λύκειο, γραμμένα υπό την ευθύνη του μεγάλου δασκάλου που με την ανεξάντλητη αγάπη για την ελληνική γλώσσα γαλούχησε χιλιάδες παιδιά και δούλεψε για την καλλιέργεια της δημοτικής γλώσσας στην εκπαίδευση και τη δημόσια ζωή. 90. Υπογραφή Συνθήκης 1912 Το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου ο ελληνικός στρατός προελαύνει στη Θεσσαλονίκη προλαβαίνοντας για λίγες ώρες τις στρατιωτικές δυνάμεις των Βουλγάρων. Η συνθήκη παράδοσης της πόλης από τους Τούρκους υπογράφηκε στο Διοικητήριο (ΥΜΑΘ), ενώ οι διαπραγματεύσεις έγιναν στο κοντινό χωριό Γέφυρα.

όπως έμεινε γνωστή στη γλώσσα λατίνο, Φεντερασιόν, την οποία ίδρυσε ο Αβράαμ Μπεναρόγια. Η Φεντερασιόν ένωσε τους έλληνες, εβραίους, μουσουλμάνους και σλαβόφωνους εργάτες ενάντια στις άθλιες συνθήκες εργασίας της εποχής και έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη του εργατικού κινήματος. 93. Φεστιβάλ Τραγουδιού Ευτυχείτε, επαναλάμβανε ο Άλκης Στέας στους θεατές του Αλεξάνδρειου Μέλαθρου και τους ακροατές του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας που περίμεναν καθηλωμένοι στα ραδιόφωνα τους ν’ ακούσουν τα τραγούδια που διαγωνίζονταν στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης. Από το 1962 που μεταφέρθηκε η έδρα του στην πόλη και για τρεις δεκαετίες το Φεστιβάλ ανέδειξε λαμπρούς μουσικούς και ερμηνευτές και συγκέντρωνε επισκέπτες απ’ όλη την Ελλάδα. Σταμάτησε μετά από 36 διοργανώσεις και έγινε μια προσπάθεια αναβίωσης του το 2005 χωρίς όμως την αναμενόμενη επιτυχία και τα μικρόφωνα έκλεισαν οριστικά το 2009. 94. Φεστιβάλ Βιβλίου Στα 31 χρόνια της πορείας του έχει συνδεθεί άρρηκτα με το αναγνωστικό κοινό της Θεσσαλονίκης, τις νυχτερινές βόλτες στην παραλία και το ψαχούλεμα των βιβλίων στους πάγκους, τις συναντήσεις με τα γνώριμα πια πρόσωπα των βιβλιοπωλών και τις καλοκαιρινές μπόρες του Ιουνίου. Ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας διοργανώνει το Φεστιβάλ από το 1981 και μέχρι σήμερα έχουν επισκεφθεί τη διοργάνωση σημαντικοί έλληνες και ξένοι λογοτέχνες. Αντίπαλο δέος του η διεθνής έκθεση του ΕΚΕΒΙ κάθε Μάιο που άλλαξε τα δεδομένα στο χώρο του βιβλίου.

91. Υπόθεση Πολκ Η υπόθεση δολοφονίας του αμερικάνου δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ το Μάιο του 1948, όσο ο εμφύλιος πόλεμος μαίνεται στη χώρα, στοιχειώνει ακόμη τη Θεσσαλονίκη. Το πτώμα του ανασύρθηκε από το Θερμαϊκό ένα μαγιάτικο πρωινό, αλλά οι φυσικοί αυτουργοί δεν βρέθηκαν ποτέ. Ο δημοσιογράφος Γρηγόρης Στακτόπουλος καταδικάστηκε σε ισόβια ως συνεργός της δολοφονίας σε μια αμφισβητούμενη ακόμα υπόθεση.

95. ΦΙΞ Το παλιό εργοστάσιο μπίρας δεσπόζει στη δυτική είσοδο της Θεσσαλονίκης. Το βιομηχανικό κουφάρι που έχει αφεθεί αναξιοποίητο μπήκε σε λειτουργία το 1893, τριπλασιάζοντας την κατανάλωση μπίρας στη Μακεδονία. Το 1925 η παραγωγή του ζύθου ανέρχεται σε 6.000 τόνους και ταυτόχρονα παράγει και 350.000 πλάκες πάγου. Η ανοδική του πορεία σταματά τη δεκαετία του ’80 και το 1988 ο χώρος και τα μηχανήματα που βγήκαν σε πλειστηριασμό περνάνε σε χέρια ιδιωτών. Προσπάθειες ανασύστασης του χώρου κόλλησαν στην εφορία νεότερων μνημείων.

92. Φεντερασιόν Η μαζικότερη εργατική οργάνωση στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας στις αρχές του 20ου αιώνα είναι η Εργατική Σοσιαλιστική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης ή

96. Free press Στις όμορφες ιδέες που αναπτύχθηκαν στην πόλη ανήκει η έννοια του δωρεάν διανεμόμενου περιοδικού που ξεκίνησε με την ίδρυση του ασπρόμαυρου Εξώστη το 1987 και συνε-

χίστηκε με το Fix Care, την Parallaxi δύο χρόνια αργότερα. Στην πορεία εμφανίστηκε o Πιλότος, το 14 μέρες και νύχτες, τα Αστικά, το Πλατεία, το Αυλαία, το City, το φοιτητικό IQ, το Glow, το Biscoto, οι Διαδρομές στα λεωφορεία του ΟΑΣΘ, ενώ έγιναν και διάφορες απόπειρες από διάττοντες αστέρες να γεμίσουν σελίδες με γραμμές χωρίς να λένε τίποτα. 97. Φώτα, κάμερες, πάμε! Το 1960 θεσμοθετείται η Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου και οι σταρ της εποχής παρελαύνουν στα κοσμικά σαλόνια της πόλης ενώ ο β΄εξώστης του Ολύμπιον στην αρχή, της ΕΜΣ στη συνέχεια, ασκεί γραφική κριτική και καθορίζει συχνά την εμπορική τύχη των ταινιών. Το 1992 αποκτά διεθνή χαρακτήρα και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου έφερε το όνομα της πόλης στα χείλη των πιο σημαντικών Ελλήνων και ξένων δημιουργών της έβδομης τέχνης. Χρονιά σταθμός το 1977 με την πραγματοποίηση ενός αντιφεστιβάλ στο Ράδιο Σίτι κόντρα στο επίσημο. 98. Φωτιά, η πόλη καίγεται Το 1917 ένα τυχαίο γεγονός άλλαξε τη φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης: μια σπίθα από την κουζίνα ενός φτωχόσπιτου της οδού Ολυμπιάδος, η έλλειψη νερού και ικανών πυροσβεστικών μέσων και ο δυνατός άνεμος κατέκαψαν το 1/3 της πόλης. Περίπου 70.000 άνθρωποι έμειναν άστεγοι και μια παχιά στάχτη κάλυψε για βδομάδες τους δρόμους και τα κτίρια της πόλης.

99. Χ.Α.Ν.Θ. Η Χριστιανική Αδελφότητα Νέων Θεσσαλονίκης ιδρύεται το 1921 από επιφανείς Θεσσαλονικείς και σύντομα συνδέεται με την πόλη μέσω της κοινωνικής προσφοράς της και γίνεται παράγοντας πολιτισμού, αθλητισμού και εκπαίδευσης. Φιλοξενεί τους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και αργότερα τους σεισμόπληκτους του ’78, δημιουργεί τα πρώτα φροντιστήρια ξένων γλωσσών, φέρνει το άθλημα του μπάσκετ και φιλοξενεί χιλιάδες παιδιά στις κατασκηνώσεις της Αγίας Τριάδας και έπειτα στο Πήλιο, τη Χαλκιδική, το Νυμφαίο, την Πίνδο και την Κερκίνη. 100. Χριστιανόπουλος Ντίνος Ποιητής, δοκιμιογράφος, ερευνητής, μεταφραστής, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος ή Κωνσταντίνος Δημητριάδης όπως είναι το πραγματικό του όνομα, είναι ένας ζωντανός καλλιτεχνικός θρύλος της πόλης. Μέλος του πυρήνα που έστησε τη Διαγώνιο, στα μέσα της δεκαετίας του 50 και συσπείρωσε αξιόλογους λογοτέχνες και κριτικούς, ενώ συγκρότησε έναν ξεχωριστό, από κάθε άποψη, λογοτεχνικό και εικαστικό πυρήνα. 98

184

Ψηφίζοντας την Ιστορία

ΛΕΞΕΙΣ: ΑΛΕΚΑ ΚΑΡΑΔΗΜΟΥ-ΓΕΡΟΛΥΜΠΟΥ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ-ΠΟΛΕΟΔΟΜΟΣ & ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ

Για έναν ολόκληρο μήνα οι αναγνώστες του paralaximag.gr ψήφισαν on line τα σημαντικότερα πρόσωπα και γεγονότα ενός αιώνα. Σαν μια καταγραφή, ένα ίχνος του τι σημαίνει για τους ανθρώπους της σημερινής εποχής αυτό το εντυπωσιακό πέρασμα του χρόνου. Τα αποτελέσματα αυτής της ψηφοφορίας που καθρεφτίζουν την αποτίμηση της δεδομένης χρονικής στιγμής παρουσιάζονται εδώ, σχολιάζονται από δυο έγκριτες προσωπικότητες της πόλης και θα αποτελέσουν πιθανά ένα υλικό για τους ιστορικούς του μέλλοντος. Όσο δύσκολο είναι να επιλεγούν τα κύρια γεγονότα και τα κύρια πρόσωπα σε μια διαδρομή 100 χρόνων μιας ιστορικής πόλης, όπως η Θεσσαλονίκη, με ιστορικό παρελθόν 23 και πλέον αιώνων και με μεγάλη επιρροή και συμμετοχή και σήμερα στα δρώμενα και στις εξελίξεις, άλλο τόσο είναι να επιχειρήσει κανείς να αξιολογήσει κάποιες επιλογές που έγιναν χωρίς να υπάρξουν αντιρρήσεις και διαφωνίες. Είναι συνεπώς προτιμότερο αντί για «αξιολόγηση» απαντήσεων και επιλογών να μιλάμε για «ερμηνεία» αφού έτσι κι΄ αλλιώς ούτε τα γεγονότα, ούτε τα πρόσωπα ανήκουν στην ίδια κατηγορία με κοινά ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά για να μπορεί να γίνει αξιολόγηση με αντικειμενικό τρόπο.

Στην ψηφοφορία αφήσαμε ελεύθερη μια 11η επιλογή για να προσθέσετε εσείς ό,τι αφήσαμε εμείς έξω από τις λίστες και θεωρείτε σημαντικά. Για την ιστορία, εξαιρέσαμε την Απελευθέρωση από τη λίστα των σημαντικότερων γεγονότων, την οποία προσθέσατε πολλοί σαν 11η επιλογή, γιατί οι λίστες αφορούσαν γεγονότα μετά την απελευθέρωση. Σημαντικότερο γεγονός: Ίδρυση του Άρη1914, Ίδρυση του ΠΑΟΚ-1926, συλλαλητή-

ριο για τη Μακεδονία, έναρξη εργασιών του Μετρό, Αντιπαροχή επί Καραμανλή, πτώση του Άρη το 2005 κ.ά. Αγαπημένο στέκι της πόλης: Εκεί δεχτήκαμε τις πιο προσωπικές επιλογές του καθενός. Από τo Aχίλλειο μέχρι τον Καφεναί και το Mon Frere. Τις πιο πολλές εμφανίσεις στα ποστ έκανε ο Θερμαϊκός, το Βel air, το Flou, το pasta flora darling και το θερινό Ναταλί. Επίσης προτάθηκαν τα παγκάκια της παραλί-

ας και ο Λευκός Πύργος. Χαρακτηριστικό κτίριο: Τα κτίρια της πλατείας Αριστοτέλους, Casa Bianca, η ΧΑΝΘ, το Παλατάκι, ο Άγιος Δημήτριος, το γήπεδο ΠΑΟΚ και το Φιξ. Σημαντικότερο πρόσωπο: Τις περισσότερες εμφανίσεις είχε ο Γιάννης Αγγελάκας, ο Αβρααμ Μπεναρίγια, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο Βασίλης Χατζηπαναγής και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Οκτώβριος 2012

ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ ΓΕΓΟΝΟΣ Απόστολος Παπαγιαννόπουλος Στο ερώτημα για το σημαντικότερο γεγονός του αιώνα, η επιλογή του ερχομού των προσφύγων στην πόλη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του ΄22, ως το πλέον σημαντικό γεγονός της περιόδου 1912-2012, μπορεί να θεωρηθεί απόλυτα δικαιολογημένη αφού ο ερχομός των προσφύγων δημιούργησε νέα δεδομένα και προοπτικές στη Θεσσαλονίκη και επηρέασε σημαντικά την εικόνα και το μέλλον της. Η μεγάλη πυρκαγιά του 1917, που υπήρξε μεν καταστροφική αλλά αποτέλεσε την αιτία μιας νέας πορείας για την πόλη, όντως είναι ένα σημαντικό γεγονός στην ιστορία της Θεσσαλονίκης και δικαιολογείται η επιλογή της ως δεύτερο σημαντικό γεγονός. Όμως φαίνεται πως υποβαθμίστηκε, ίσως από άγνοια των ιστορικών δεδομένων της εποχής του Εμφυλίου (άλλωστε ελάχιστοι τα γνωρίζουν αυτά …), το γεγονός της δολοφονίας του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ στη Θεσσαλονίκη στα ταραγμένα χρόνια του Εμφυλίου, που ήλθε τελευταίο ως γεγονός με… μία μόνο ψήφο.

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α΄ ΣΤΙΣ 18 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟΥ 1913 1% • 17 ΨΗΦΟΙ

Ο ΕΡΧΟΜΟΣ ΧΙΛΙΑΔΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ 39% • 646 ΨΗΦΟΙ

ΤΑ ΑΙΜΑΤΗΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΜΑΗ ΤΟΥ 1936 2% • 27 ΨΗΦΟΙ Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥ ΤΖΟΡΤΖ ΠΟΛΚ ΤΟ ΜΑΗ ΤΟΥ 1948 0% • 1 ΨΗΦΟΙ Ο ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΗΣ 20ΗΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 5% • 75 ΨΗΦΟΙ

Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ Απόστολος Παπαγιαννόπουλος Στο ερώτημα για την πλέον σημαντική προσωπικότητα του αιώνα φαίνεται πως τα κριτήρια που υπήρξαν έχουν σχέση με τα πρόσωπα που ο ερωτώμενος θεωρεί ότι τον εκφράζουν καλύτερα και συνολικά. Το ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήλθε πρώτος με μεγάλο αριθμό ψήφων, αποδεικνύει ότι εκτιμήθηκε όπως ήταν αναμενόμενο, το πρόσωπο εκείνο που συνδέθηκε περισσότερο με την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912 και την ενσωμάτωση της πόλης στον εθνικό κορμό. Απόλυτα δικαιολογημένη, όμως, ήταν και η επιλογή του Μανώλη Ανδρόνικου, που έφερε στο φως τους Βασιλικούς τάφους της Βεργίνας και αποκάλυψε ένα μεγάλο μέρος της Ελληνικής Ιστορίας, ως το επόμενο σημαντικό πρόσωπο των 100 χρόνων της Θεσσαλονίκης. Όμως η κατάληξη, ο μεγάλος λογοτέχνης της Θεσσαλονίκης Γιώργος Ιωάννου να καταταγεί στην 10η και τελευταία θέση μάλλον δικαιολογεί την ύπαρξη πολλών διαφωνιών και αντιρρήσεων. Πάντως ως γενικό συμπέρασμα μπορεί να ειπωθεί πως οι επιλογές κινήθηκαν σε λογικά πλαίσια και σε σωστούς προβληματισμούς με κάποιες όμως επιφυλάξεις και διαφωνίες οι οποίες άλλωστε πάντοτε υπάρχουν σε παρόμοιες έρευνες …

ΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Αλέκα Καραδήμου-Γερόλυμπου Ένα αμφίσημο ερώτημα: Τι σημαίνει χαρακτηριστικό κτίριο της πόλης; Αυτό που την συμβολίζει; που είναι ο λογότυπος, το σήμα της, διότι είναι τόσο ξεχωριστό; Ή μήπως αυτό που συμβάλλει στη διαμόρφωση του ξεχωριστού χαρακτήρα και της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής της φυσιογνωμίας; Οι ερωτώμενοι υπέδειξαν κατά 64% τον Λευκό Πϋργο…. μάλλον απαντώντας στην πρώτη εκδοχή του ερωτήματος. Επιλογή απολύτως προβλέψιμη αλλά και συγχρόνως παράδοξη, που υπογραμμίζεται από την εντυπωσιακή διαφορά ως προς το επόμενο κτίσμα (Ροτόντα 9%). Πώς ένα απέριττο, σχεδόν παιδικό σε μορφή κτίριο, που οφείλεται στους οθωμανούς κυρίους της Θεσσαλονίκης, έχει αναγορευθεί σε αδιαμφισβήτητο σύμβολό της; Σκέπτομαι μήπως η απάντηση πρέπει να αναζητηθεί στην πολύμορφη κληρονομιά/παράδοση μιας πόλης που υπήρξε ελληνιστική, ρωμαϊκή, βυζαντινή, οθωμανική, εβραϊκή, προσφυγική και νεοελληνική. Ο Λευκός Πύργος με την αυστηρή μοναδικότητά του, την ιδεοτυπική μορφή του, αλλά και την λειτουργία του ως Μουσείου της πόλης, αναλαμβάνει πειστικά τον ρόλο αυτό. Πράγματι, πολύ δύσκολα ένα άλλο μεμονωμένο κτίριο θα μπο-

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΗΣ 5ΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1917 22% • 356 ΨΗΦΟΙ

ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ Α.Π.Θ., ΤΗΣ Δ.Ε.Θ. ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 10% • 169 ΨΗΦΟΙ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 11% • 188 ΨΗΦΟΙ H ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΛΑΜΠΡΑΚΗ ΤΟ ΜΑΗ ΤΟΥ 1963 9% • 142 ΨΗΦΟΙ Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΩΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 1997 2% • 31 ΨΗΦΟΙ

ρούσε να ενσωματώσει και να εκφράσει ικανοποιητικά αυτήν την πολυδιάστατη πραγματικότητα. Απ΄την μεριά μου, κλίνοντας προς την δεύτερη εκδοχή του ερωτήματος, θα σκεφτόμουν μεγαλύτερες ενότητες που οπωσδήποτε εμπεριέχουν και διαχρονικά στοιχεία όπως, τα τείχη, το προσπελάσιμο τμήμα του λιμανιού, την παλιά και νέα παραλία, τον μνημειακό άξονα της Αριστοτέλους και της αρχαίας αγοράς, την πανεπιστημιούπολη, τον άξονα των μουσείων και της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης. Και ταυτόχρονα αναρωτιέμαι: αν το ερώτημα αφορούσε χαρακτηριστικά κτίρια της τελευταίας 20ετίας ή από το 2000 και μετά, τι θα επέλεγε ο κόσμος της πόλης; Μήπως κάποιο από τα μεγάλα εμπορικά Μολ στον περιαστικό χώρο της Θεσσαλονίκης; ΤΟ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΣΤΕΚΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Αλέκα Καραδήμου-Γερόλυμπου Συνεκτιμώντας τις απαντήσεις στις 10 προτάσεις του ερωτήματος και τις ελεύθερες επιλογές του κοινού, είναι φανερό ότι οι απόψεις είναι πολύ πιο ανόμοιες και οι υποδεικνυόμενοι τόποι διάσπαρτοι στο χώρο και στον χρόνο. Τα στέκια, εξ ορισμού, δημιουργούνται και υποστηρίζονται από ομάδες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως ηλικία, ταξική ταυτότητα, επαγγελματικά ενδιαφέροντα, κοινωνική προέλευση, αισθητικές επιλογές κλπ. και είναι σπανίως πολυσυλλεκτικά. Αντίθετα βασίζονται σε εξειδικευμένες προτιμήσεις που δημιουργούν αίσθηση συλλογικότητας και κατά συνέπεια, και δεσμούς διαρκείας μεταξύ των «πιστών» τους. Ξεκινώντας από τα προτεινόμενα στο ερώτημα, με παραξένεψε η αναφορά σε τέσσερα ιστορικά στέκια εύπορων θεσσαλονικέων αστών ώριμης ηλικίας (Όλυμπος Νάουσα, Μεντιτερανέ, Κρικέλας και Ρέμβη) που όμως δεν υπάρχουν εδώ και 30 χρόνια τουλάχιστον … Και με παραξένεψε η απουσία αναφορών σε τόπους όπως η Καμάρα, στέκι πολιτικοποιημένης φοιτητικής νεολαίας, το άγαλμα του Βενιζέλου, στέκι μεταναστών, το μπαράκι Ντε Φάκτο, στέκι παλιών Συνασπιστών, στέκια αυτοδιαχειριζόμενα, συνταξιούχων κλπ Έτσι, εντελώς φυσικά ξεχώρισαν τόποι όπως το Ολύμπιο, ο Μύλος, το Ντορέ…. που απευθύνονται σε όλους και αναδεικνύονται ως τόποι πολυλειτουργικοί, συγκεντρώνοντας ψυχαγωγία, κεντρικότητα, εστίαση και μικρές ή μεγαλύτερες δόσεις κουλτούρας σε ευχάριστα, καλαίσθητα, λάιτ περιβάλλοντα, χωρίς να προϋποθέτουν εκ μέρους των χρηστών τους την ανάπτυξη μιας στενότερης σχέσης με τον χώρο ή τους ανθρώπους, ούτε βεβαίως την κατάθεση οποιασδήποτε προσωπικής δέσμευσης.

184

ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΜΑΝΩΛΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ

ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΛΗΣ

Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ (1912-2012)

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ

30% • 471 ΨΗΦΟΙ

ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ

25% • 402 ΨΗΦΟΙ

ΕΡΝΕΣΤ ΕΜΠΡΑΡ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΟΣ

16% • 253 ΨΗΦΟΙ ΕΡΝΕΣΤ ΕΜΠΡΑΡ

ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΛΗΣ, ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΤΗΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

7% • 105 ΨΗΦΟΙ

ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΔΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

ΤΟ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΣΤΕΚΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΟΛΥΜΠΙΟΝ

ΜΑΝΩΛΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ, ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ

41% • 608 ΨΗΦΟΙ

5% • 81 ΨΗΦΟΙ ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ

ΝΤΟΡΕ

ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ, ΙΔΡΥΤΗΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

4% • 69 ΨΗΦΟΙ

ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ, ΤΡΑΓΟΥΔΟΠΟΙΟΣ

ΜΥΛΟΣ

13% • 194 ΨΗΦΟΙ

4% • 68 ΨΗΦΟΙ

ΟΛΥΜΠΟΣ ΝΑΟΥΣΑ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ

ΣΑΝΤΕ

10% • 145 ΨΗΦΟΙ 4% • 54 ΨΗΦΟΙ

3% • 55 ΨΗΦΟΙ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΔΑΣ, ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΤΗΣ

ΚΡΙΚΕΛΑΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ, ΛΟΓΟΤΕΧΝΗΣ

ΡΕΜΒΗ

2% • 39 ΨΗΦΟΙ

3% • 50 ΨΗΦΟΙ 2% • 36 ΨΗΦΟΙ

2% • 36 ΨΗΦΟΙ

ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ

20% • 295 ΨΗΦΟΙ

ΟΥΖΕΡΊ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ

2% • 32 ΨΗΦΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΓΕΝΤΙ ΚΟΥΛΕ)

2% • 31 ΨΗΦΟΙ ΑΚΡΟΑΜΑ

ΡΟΤΟΝΤΑ ΕΠΑΥΛΗ ΑΛΛΑΤΙΝΗ

ΔΙΟΙΚΗΤΗΡΙΟ

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΜΕΝΤΙΤΕΡΑΝΕ

ΠΑΛΑΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΕΠΙΒΑΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΛΙΜΑΝΙΟΥ

2% • 31 ΨΗΦΟΙ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΟΥΖΕΡΙ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ

ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΟΤΕ

ΣΑΝΤΕ ΜΥΛΟΣ

ΤΡΙΤΟ ΣΩΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ

ΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Ο ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ

64% • 1022 ΨΗΦΟΙ Η ΡΟΤΟΝΤΑ

9% • 150 ΨΗΦΟΙ ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ, (ΓΕΝΤΙ ΚΟΥΛΕ)

7% • 108 ΨΗΦΟΙ

Ο ΕΠΙΒΑΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ

5% • 74 ΨΗΦΟΙ

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

4% • 68 ΨΗΦΟΙ

ΟΛΥΜΠΟΣ ΝΑΟΥΣΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΜΕΝΤΙΤΕΡΑΝΕ

ΑΚΡΟΑΜΑ ΡΕΜΒΗ ΚΡΙΚΕΛΑΣ

Η ΠΑΛΑΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

4% • 66 ΨΗΦΟΙ

Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΟΤΕ

3% • 52 ΨΗΦΟΙ ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΗΡΙΟ

2% • 32 ΨΗΦΟΙ

Η ΕΠΑΥΛΗ ΑΛΛΑΤΙΝΗ

2% • 30 ΨΗΦΟΙ

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΩΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ

0% • 3 ΨΗΦΟΙ

ΝΤΟΡΕ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΟΛΥΜΠΙΟΝ

Οκτώβριος 2012

Ήταν μια Κυριακή αξέχαστη

Ήταν όντως μια αλλιώτικη Κυριακή, η Κυριακή 7 Οκτωβρίου. Η ημέρα στο Σέιχ Σου ήταν μια απρόσμενη μέρα, ακόμα και για μας που οργανώσαμε τη δράση. Στις δέκα το πρωί και ενώ δεν είχε ξεκινήσει καν ο καθαρισμός από τους εθελοντές, 250 τον αριθμό, Έλληνες, Τούρκους, Αμερικάνους, Σλοβένους, Σέρβους και Ιταλούς, την πόρτα του Ζωολογικού Κήπου είχαν περάσει εκατοντάδες γονείς με παιδιά για να πάρουν μέρος στο κυνήγι του θησαυρού και τις ξεναγήσεις εντός του.

Στις έντεκα το πρωί έξω από το ζωολογικό κήπο και το θέατρο Δάσους έγινε το αδιαχώρητο και οι δράσεις στην Ατλαντίδα άρχισαν πολύ νωρίτερα από ότι είχαμε εξαγγείλει, γιατί ο κόσμος ήταν ήδη πολύς. Πέντε χιλιάδες άνθρωποι ήρθαν στο πρώτο μέρος των δράσεων που είχαν τα πάντα. Από δενδροφυτεύσεις και καθαρισμούς, μέχρι ακροβατικά, πικ νικ κάτω από τα πεύκα, εκπαιδευτικά παιχνίδια, παλιά ξεχασμένα ομαδικά παιχνίδια, mountain bike, παραμύθια του δάσους, πρόβα κατάσβεσης από την πυροσβεστική και συναυλίες. Την πιο συγκινητική κουβέντα την είπε ο Πύραρχος της Πυροσβεστικής: “Δεκατρία χρόνια υπηρετώ εδώ, ποτέ δεν είδα το δάσος έτσι”. Και ήταν όντως μαγικά. Τα σαξόφωνα αποχαιρέτησαν αργά το μεσημέρι όσους επέστρεφαν ευτυχισμένοι στην

πόλη ή όσους αποφασισμένοι συνέχιζαν στο Καράτεπε μαζί μας! Το απόγευμα στο Μαύρο Λόφο ήταν το ίδιο υπέροχο. Δυο μεγάλες περιηγήσεις στα άδυτα του Δάσους μαζί με το Δασαρχείο για 160 πολίτες, μια υπέροχη έκθεση για το πώς αξιοποιούνται τα περιαστικά δάση σε άλλες πόλεις του κόσμου, εξαιρετικές παιδικές δράσεις από τις οργανώσεις της πόλης και απελευθερώσεις πουλιών που μάγεψαν τα παιδιά, μια συγκινητική αφήγηση από το Θωμά Κοροβίνη της ιστορίας του φερόμενου ως δράκου του Σέιχ Σου, σαξόφωνα στη δύση του ήλιου συμπλήρωσαν μια μέρα μαγική με τους πεντακόσιους και πλέον πολίτες, που ανέβηκαν όλα αυτά τα χιλιόμετρα ως το Καράτεπε, να αποχωρούν ευτυχισμένοι. Και όλοι εμείς που δουλέψαμε, οι συντο-

νιστές της δράσης της Parallaxi “H Θεσσαλονίκη Αλλιώς”, διακόσιοι πενήντα εθελοντές, είκοσι ομάδες και εκατόν πενήντα δημιουργοί και άνθρωποι που εργάστηκαν για τις δράσεις, αλλά και όσοι προσέφεραν σε είδος για την επιτυχία της ημέρας σας ευχαριστούμε. Ο υποτιμημένος θησαυρός της πόλης, το Δάσος της ζωντάνεψε για μια μέρα. Στο χέρι μας είναι να παραμείνει ζωντανό για πάντα! Μια ακόμα δράση του Θεσσαλονίκη Αλλιώς μας γέμισε αισιοδοξία και πίστη πως ακόμα και στους πιο δύσκολους καιρούς η πίστη σε μια ιδέα και στον εαυτό μας κάνει θαύματα. Αλλιώς να ΄σαι και μη φοβάσαι. Πάμε για άλλα... Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τους εθελοντές του Αλλιώς, της Έλιξ και το Ανατολία, τα Παιδιά εν Δράσει, την Αντιδημαρχία Περιβάλλο-

ντος, Ποιότητας Ζωής και Ελεύθερων Χώρων του Δήμου Θεσσαλονίκης, τους φωτογράφους της Stereosis, τους Κου Κουξ Σαξ, την Ανθή Θάνου και τον Παναγιώτη Κουλέλη, το Action Bike Club, την Αιμιλία Ροδοπούλου και το Κηπολόγιο, τους Acrobuzz, το Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού, Πανελλήνια Ένωση εκπαιδευτικών για περιβαλλοντική εκπαίδευση, την Πυροσβεστική Υπηρεσία, τον Αρκτούρο, τις Ηρώ Κουτσιούμπα και Νατάσα Ιωαννίδη, τη Δράση για την άγρια ζωή, το Θωμά Κοροβίνη, την Αctionart, το Κοπερτί, τους Σαξ Νουβό, τις εταιρείες Champion, Πράσινο και το Νίκο Μυσιρλή, Μασούτης, Δια χειρός Ρεσινιώτου, Copy House, Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη, Ανατόλια College.

184

Η πόλη μετά τα 100 χρόνια ΛΕΞΕΙΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ ΛΟΗΣ ΛΑΜΠΡΙΑΝΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΟΥΤΑΡΗΣ

Ζητήσαμε από 3 προσωπικότητες όχι να αποτιμήσουν τον αιώνα που πέρασε από την απλευθέρωσή της αλλά να κοιτάξουν μπροστά και να ανακαλύψουν τις προϋποθέσεις που γεννήθηκαν ή χάθηκαν στη διάρκεια αυτού του αιώνα και τελικά να δουν αν αυτή η πολή μπορεί πατώντας πάνω στη βαριά ιστορία της να μπεί σε μια δυναμική πορεία ανάπτυξης για τα επόμενα 100 χρόνια.

ΤΕΛΟΣ ΕΠΟΧΗΣ Λέξεις: Σταύρος Ανδρεάδης, επιχειρηματίας Η επέτειος των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης είναι φυσικά, σε πρώτη ανάγνωση, μια γιορτή. Πιστεύω όμως ότι πέρα από αυτό οφείλει να είναι η αφορμή για μια ώριμη και νηφάλια ματιά στο παρελθόν. Για μια προσπάθεια να εκτιμηθούν, στην πραγματική τους διάσταση, τα όσα έγιναν αλλά και τα όσα δεν έγιναν. Τα 100 χρόνια που αφήνουμε πίσω μας ήταν στο πρώτο κυρίως μισό τους μια εξαιρετικά ταραγμένη εποχή: πόλεμοι, παγκόσμιοι, τοπικοί και εμφύλιοι, βίαιοι ξεριζωμοί και προσφυγιές, ξένη κατοχή και κτηνώδεις γενοκτονίες. Το νήμα της ιστορίας δεν σταματά ποτέ. Ξετυλίγεται ασταμάτητα και συνέχειά του σήμερα είμαστε όλοι εμείς. Είναι βέβαιο ότι τα «απόνερα» όλων αυτών των ξεχασμένων ιστοριών ζουν μέσα μας, όσο και αν δεν το συνειδητοποιούμε, και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη συμπεριφορά μας. Βιώνουμε σήμερα μια οδυνηρή κρίση. Αν τη συγκρίνουμε όμως με τις κρίσεις που ζήσαν οι γονείς και οι παππούδες μας θα μας φανεί ασήμαντη. Ψάχνουμε τις αιτίες και τους ενόχους, αγανακτούμε με τους πλούσιους και

ισχυρούς εταίρους μας και ζητούμε αλληλεγγύη. Θέλω να πω κάτι: καμιά αλληλεγγύη ας μην περιμένουμε από κανέναν. Το μόνο που ενδιαφέρει τους πλούσιους και ισχυρούς αυτού του κόσμου είναι το πώς θα γίνουν πιο πλούσιοι και πιο ισχυροί. Αυτό δεν συμβαίνει τώρα, συνέβαινε πάντα. Η παγκόσμια ιστορία είναι γεμάτη από φρικωδίες των ισχυρών και πλούσιων σε βάρος των αδύνατων και φτωχών. Ας δούμε πώς ΕΜΕΙΣ θα χτίσουμε επιτέλους μια κοινωνία με δομές, κανόνες και αξίες, που θα λειτουργεί και θα παράγει με υγιή τρόπο πλούτο, ώστε να γίνουμε και εμείς ισχυρότεροι. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει κανένας και πρέπει να το καταλάβουμε πολύ καλά όλοι μας αυτό. Η αλλαγή θα είναι οδυνηρή, γιατί θα χτυπήσει αρρωστημένες συνήθειες, που μας βόλεψαν τα τελευταία χρόνια. Όμως ο χυδαίος ατομισμός του καθενός μας, η χωριάτικη συμπεριφορά της αυθαιρεσίας και η λογική του ευκαιριακού που μας χαρακτηρίζει όλους, πρέπει επιτέλους να σπάσουν. Ας προσπαθήσουμε να σταθούμε περισσότερο κοντά ο ένας στον άλλο, όσο και αν διαφέρουμε. Ας συσπειρωθούμε γύρω από υγιείς πρωτοβουλίες ανθρώπων, κοινωνικών

Οκτώβριος 2012

ομάδων, ή οργανώσεων. Όχι σαν παθητικοί οπαδοί αλλά σαν ενεργοί πολίτες που συμμετέχουν, εμπνέονται από παραδείγματα και γίνονται οι ίδιοι με τη σειρά τους παράδειγμα για άλλους. Και κυρίως, ας ξεκουνηθούμε επιτέλους! Η εποχή της εύκολης κριτικής του καναπέ έχει τελειώσει οριστικά... ΟΤΑΝ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΑΜΕ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΗΤΑΝ ΗΔΗ ΣΕ ΚΡΙΣΗ Λέξεις: Λόης Λαμπριανίδης, Οικονομικός γεωγράφος Να σημειώσω εκ προοιμίου ότι οι ενδογενείς παράγοντες μιας οικονομίας δεν αρκούν για να δημιουργηθεί ανάπτυξη σε μια εποχή όπου ο ανταγωνισμός γίνεται όλο και περισσότερο παγκόσμιος. Η ανάπτυξη μιας πόλης θα πρέπει να κατανοηθεί όχι μόνο με κριτήριο την παραγωγή αξίας εκεί αλλά και με τη δυνατότητα της αύξησής της και βέβαια της συγκράτησής της. Εξάλλου, η κάθε πόλη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τη δυναμική άλλων πόλεων που βρίσκονται στον (εθνικό και ευρύτερο) περίγυρό της και λειτουργούν ανταγωνιστικά. Στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης κρίσιμος είναι ο ρόλος της Αθήνας. Βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζω μια λογική «παιγνίου μηδενικού αθροίσματος». Η Θεσσαλονίκη μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’90 παρουσιάζει σειρά θετικών δεικτών, και μάλιστα με υψηλότερους ρυθμούς από της Αθήνας, όπως: πληθυσμιακή αύξηση, αύξηση της εμπορικής κίνησης του λιμανιού, αύξηση των πτήσεων κλπ. Ειδικότερα το ΑΕΠ/κεφαλή την περίοδο 1987-95 είναι ίσο ενώ την περίοδο 1996-03 είναι υψηλότερο τόσο του μ.ό. της χώρας της όσο και της Αθήνας. Έκτοτε, η οικονομία της Θεσσαλονίκης διαγράφει πορεία αποδυνάμωσης, τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο κυρίως σε σχέση με την Αθήνα: το ΑΕΠ/κεφαλή μετά το 2004 είναι χαμηλότερο της Αθήνας και του μ.ό. της χώρας. Παρατηρείται έντονη αποβιομηχάνιση μια που από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 αρκετές από τις δυναμικές επιχειρήσεις της Θεσσαλονίκης υπολειτουργούν, ή κλείνουν, ή μετεγκαθίστανται στα Βαλκάνια ή τέλος εξαγοράζονται από επιχειρήσεις της Αθήνας. Την ίδια περίοδο βελτιώνεται δραστικά ο ρόλος της Αθήνας αφενός λόγω της πώλησης των επιχειρήσεων του Δημοσίου που εδρεύουν κυρίως στην Αθήνα και αφετέρου λόγω του επαναπατρισμού ελλήνων επενδυτών στον τομέα της ναυτιλίας σε εταιρείες με έδρα την Αθήνα. Η σχετική υποχώρηση της δυναμικής της

Θεσσαλονίκης, αφορά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της αναπτυξιακής της δυναμικής όπως: α) η υψηλή ανεργία των νέων επιστημόνων. Δεν μπορεί να συγκρατήσει τα «ταλέντα» της, ένα μέρος τους φεύγει για την Αθήνα ή το εξωτερικό (brain drain), γιατί η προοπτική επαγγελματικής απασχόλησης και η ποιότητα ζωής στη Θεσσαλονίκη είναι κατώτερες των προσδοκιών τους. β) συγκεντρώνει μικρό ποσοστό των δυναμικών επιχειρήσεων (10,7% των 100 μεγαλύτερων και 6% των πολυεθνικών, ενώ η Αθήνα 65,3% και 86% αντίστοιχα), ενώ δεν μπορεί να αποτελέσει έδρα ούτε καν για τις επιχειρήσεις που έχουν τα εργοστάσια τους στη Θεσσαλονίκη. γ) Οι αεροπορικές συνδέσεις της Θεσσαλονίκης είναι πολύ υποδεέστερες αυτές των Αθηνών γεγονός που σε μεγάλο βαθμό αντανακλά την υποχώρηση της αναπτυξιακής της δυναμικής. Δηλαδή η Θεσσαλονίκη ήταν ήδη σε κρίση πριν συνειδητοποιήσουμε την κρίση στην Ελλάδα. Αναμφίβολα σήμερα η χώρα μας βρίσκεται στο μέσο μιας δομικής κρίσης. Η κοινωνία είναι στα όρια της. Υπάρχουν πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας ενώ πολλοί εργαζόμενοι είναι απλήρωτοι για μήνες. Παράλληλα, ακόμη και μέχρι πρόσφατα υγιείς επιχειρήσεις, καταρρέουν. Πώς θα μπορούσε λοιπόν η πόλη μας να μπει σε μια αναπτυξιακή τροχιά κάτω από αυτές τις εξαιρετικά δυσμενείς συγκυρίες; Αναμφίβολα, η αναπτυξιακή πορεία της Θεσσαλονίκης συνδέεται άρρηκτα με την πορεία της χώρας. Χρειάζεται ένα όραμα/ ένα στρατηγικό σχέδιο που θα επιτρέψει τη χώρα να βγει από την κρίση. Θα πρέπει να απομακρυνθούμε από τη σημερινή λογιστικού τύπου αντιμετώπιση της κρίσης δηλαδή, με μέτρα για τη μείωση του ελλείμματος που δημιουργούν συνεχώς νέα αδιέξοδα. Αυτό που υποστηρίζουμε ότι χρειάζεται είναι αλλαγή αναπτυξιακού μοντέλου τόσο για τη χώρα όσο και για τη Θεσσαλονίκη. Χρειάζεται να απομακρυνθούμε από το μοντέλο που οδήγησε στη χαμηλή ανταγωνιστικότητα της χώρας και να οδηγηθούμε σε ένα νέο που να στηρίζεται στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας. Για να εισέλθει η πόλη σε τροχιά ανάπτυξης προέχει η αξιοποίηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και δυνατοτήτων της πόλης με σκοπό τη διεύρυνση του ρόλου της στο εθνικό και διεθνές αστικό σύστημα. Χρειάζονται τολμηρές αποφάσεις για την αξιοποίηση υπαρχόντων πόρων (Παν/μιο, Λιμάνι κλπ) αλλά και δόμηση πλεονεκτημάτων με βάση την ιστορία της και το σημαντικό πολιτιστικό της απόθεμα. Πρέπει να δημιουργηθούν συν-

θήκες που θα συγκρατήσουν τα ταλέντα της αλλά και θα έλξουν και άλλα αξιοποιώντας, μεταξύ άλλων, και το ότι αποτελεί το μεγαλύτερο κέντρο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας. Η πόλη πρέπει να προσφέρει μια ποιότητα ζωής όχι μόνο για να ζούμε καλύτερα αλλά και για να γίνει ελκτική σε τρίτους αλλά και σε επιχειρήσεις που παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας. Τέλος, η πόλη στη μακρόχρονη ιστορία της μεγαλουργούσε όποτε ήταν «ανοικτή στο άλλο», πρέπει λοιπόν να ξεπεράσει το συντηρητισμό της που την οδήγησε στο πρόσφατο παρελθόν σε ματαιόδοξες και ανώφελες ρητορείες και να επιδιώξει τη φυγή προς τα μπρος με τη βελτίωση των σχέσεων με τις γειτονικές της χώρες. Ο νέος ρόλος της Θεσσαλονίκης δεν μπορεί να προκύψει αυτομάτως, απαιτεί σχεδιασμό και η έλλειψη του δεν αποτελεί αίτιο, αλλά μάλλον αποτέλεσμα. Το πραγματικό αίτιο είναι η έλλειψη των κοινωνικο- πολιτικών δεδομένων αλλά και μιας ισχυρής κοινωνικήςοικονομικής-πολιτικής και πνευματικής συμμαχίας που θα είναι σε θέση να συντονίσει τη διαμόρφωση ενός Στρατηγικού Σχεδίου και κυρίως να εγγυηθεί την υλοποίησή του. MANY STORIES, ONE HEART Λέξεις: Γιάννης Μπουτάρης, δήμαρχος Θεσσαλονίκης Πολλά είναι τα πρόσωπα της Θεσσαλονίκης. Πολλά τα δεδομένα της. Τόποι, θεσμοί, μνημεία, λιμάνι, θάλασσα, εμπορικοί δρόμοι, βυζαντινοί ναοί, συνύπαρξη εθνοτήτων, ίχνη πολιτισμών. Ένα ψηφιδωτό από ιστορίες, πολύχρωμο, λαμπερό. Τo μεγαλείο της πολύχρονης διαδρομής της και η αδιάκοπη κίνηση του λιμανιού. Η πόλη του Ιωάννου, του Πεντζίκη, της συλλογής Κωστάκη, της συλλογής Ιόλα, του Αγγελόπουλου, του Παπάζογλου, του Τσιτσάνη, του Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Τα Δημήτρια, η Διεθνής Έκθεση, μουσικά πρωινά στο Δημαρχείο, η ΚΟΘ στην πλατεία Αριστοτέλους, γαστρονομία και διάσημο street food, όσα ζήσαμε και ζούμε, η καθημερινότητά μας αλλά και ο μύθος μας, ο μύθος που ανακυκλώνουμε, οι αντιθέσεις και οι εμμονές μας. Αυτό το τελευταίο, που συνοψίζεται εντέλει στο σύνδρομο της συμβασιλεύουσας, της συμπρωτεύουσας κ.λπ.,κ.λπ. Οφείλουμε να κάνουμε πολλά, να ανατρέψουμε παγιωμένες αντιλήψεις, να αντιμετωπίσουμε δυσχέρειες. Δεν το παρακάμπτω. Αλλά, αλλάζουμε και αντίληψη, αποκτούμε συλλογική συνείδηση, συμμετέχουμε και καθορίζουμε το περιβάλλον μας με τις επιλογές και τη δράση μας. Ο πολιτισμός της γειτονιάς.

Το πρόγραμμα Αγαπάω την πόλη μου, υιοθετώ τη γειτονιά μου. Μια ποιότητα ζωής καθημερινή. Σεβασμός στο δημόσιο χώρο, εθελοντισμός και προσφορά. Αν πραγματικά θέλουμε να απαλλαγούμε από τα σύνδρομα και να αποκτήσουμε αυτόνομη και ανεξάρτητη προσωπικότητα. Αναστοχαζόμαστε, αφομοιώνουμε, ενσωματώνουμε τις αξίες και το παρελθόν μας στο σύγχρονο πρόσωπο της πόλης, σε μια πόλη φιλική στους κατοίκους και ελκυστική για τους επισκέπτες. Και μόνο μερικές κομβικές επιλογές μπορούν να αλλάξουν το πρόσωπο της πόλης. Η μετεξέλιξη και μεταμόρφωση της Διεθνούς Έκθεσης, του 424 ΓΝ του ΓΣΣ, θα απελευθερώσει πολύτιμο δημόσιο χώρο, θα αλλάξει την όψη και τη λειτουργία της πόλης, η συγχώνευση και η συνεργασία των μουσείων σύγχρονης τέχνης, θα ενισχύσει διεθνώς το σύγχρονο προφίλ της πόλης. Παράκτια αστική συγκοινωνία. Πεζοδρομήσεις και φιλικό στον πεζό αστικό τοπίο. Διαχείριση της κυκλοφορίας του ΙΧ με άλλη αντίληψη. Και άλλα, σημαντικά αλλά πιο μικρά και άμεσα: ιστορικές διαδρομές και περίπατοι στην πόλη, δείκτες μνήμης, ο βυζαντινός, o οθωμανικός και ο εβραϊκός περίπατος, τα ίχνη των πολιτισμών σε νέες εικόνες, θα αναδείξουν τη φυσιογνωμία και θα φωτίσουν τη διαχρονική διαδρομή της πόλης. Η Θεσσαλονίκη ξαναγίνεται πολυπολιτισμική, επανέρχεται στα παλιά της βιώματα, ομολογουμένως με έναν άλλο τρόπο, αλλά δεν έχουμε το περιθώριο να εθελοτυφλούμε. Η συμβίωση των πολιτισμών έρχεται από το παρελθόν μας και θα καθορίσει και το μέλλον μας. Many stories, one heart, το brand και το tagline της Θεσσαλονίκης, που παρουσιάστηκαν φέτος, εργαλεία στην προβολή της Θεσσαλονίκης, προς τα έξω αλλά και προς τα μέσα. Εξωστρέφεια και μια πόλη σύγχρονη και δυναμική. Επισκέπτες που γίνονται πρεσβευτές μιας πόλης που επιμένει και δημιουργεί. Το μέλλον της Θεσσαλονίκης βρίσκεται στις συνεργασίες και στην ανάδειξη των δημιουργικών δυνάμεων. Εναρμονίζουμε τις δυνάμεις μας, ακούμε και δίνουμε βήμα στις νεανικές φωνές. Το ανθρώπινο δυναμικό, η επιστημονική και η επιχειρηματική κοινότητα, οι καλλιτεχνικές δυνάμεις, όλοι οι παράγοντες της πόλης μπορούν και πρέπει να συμμετέχουν, να συνεισφέρουν στη διαμόρφωση της σύγχρονης ταυτότητας της Θεσσαλονίκης, στο παρόν και στο μέλλον της. Ο Δήμος στηρίζει, εμπνέει, παρακινεί όλους αυτούς που ζουν σ’ αυτήν την πόλη για να την βάλουμε στο χάρτη μαζί.

parallaxi 184

taste me ΛΕΞΕΙΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΠΑΡΑΝΗΣ

EKATO ΧΡΟΝΙΑ ΓΕΥΣΗΣ

Μπορεί να μη το έχουμε αναλογιστεί, αλλά η αλήθεια είναι πως η κάθε μας μπουκιά, συνθέτει τη γαστρονομική ιστορία της πόλης. Η Θεσσαλονίκη, χάρη στη γεωγραφική της θέση έχει την ευλογία να αποτελεί σταυροδρόμι και σημείο συνάντησης ανθρώπων και γευστικών πολιτισμών. Οι κάτοικοι της περιοχής είναι άλλωστε συνηθισμένοι σε τέτοιου είδους συναλλαγές από τα αρχαία κιόλας χρόνια. Η Εγνατία οδός, ο οδικός άξονας που ένωνε την Αδριατική με την Κωνσταντινούπολη μέσω της Θεσσαλονίκης, έφερε στην περιοχή όχι μόνο εμπόρους, προσκυνητές και ταξιδιώτες αλλά και νέα προϊόντα, φρέσκα και συντηρημένα, δίνοντας με τον τρόπο αυτό έναν έντονο αέρα ανανέωσης και δημιουργίας. Γέφυρα μεταξύ Δύσης και Ανατολής, η γαστρονομική κληρονομιά της πόλης διαμορφώθηκε από πλήθος επιρροών γειτονικών λαών. Οι γειτονικοί Σλάβοι, Βούλγαροι, Βλάχοι, Τούρκοι επηρέασαν την μακεδονίτικη κουζίνα με το λάχανο τουρσί, τις κόκκινες πιπεριές, τις πίτες και το κουσκούσι με αντίστοιχα προϊόντα από τα δικά τους οικογενειακά τραπέζια. Ταυ-

τόχρονα, η άφιξη των προσφυγικών πλυθισμών από την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, από τα βάθη της Ανατολίας, τη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Ρωμυλία τόνωσαν την τοπική κουζίνα με τα αρωματικά στοιχεία της Ανατολής και τις πολύπλοκες στην παρασκευή τους συνταγές. Η ΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ Έφεραν μαζί τους ένα σωρό νέα πιάτα. Τα μαντί, ένα είδος μικρού ζυμαρικού γεμισμένο με κιμά και στη συνέχεια ελαφρά ψημένο, που μαγειρεύεται με σκόρδο και σφιχτό σπιτικό γιαοιύρτι, τουρσιά, την αγάπη για το κόκκινο λάχανο, σούπες με βάση το γιαούρτι και τα άγρια χόρτα καθώς και τα προψημένα φύλλα για πίτα και τους γιοφκάδες.

Οι σεφαραδίτες Εβραίοι με καταγωγή από την Ισπανία Συστησαν στο κοινό της πόλης τις μικρές πίτες γεμισμένες με τυρί, χόρτα ή κιμά -τα γνωστά μπουρέκια- το ρόλο κιμά γεμισμένο με βραστό αυγό, το στιφάδο με δαμάσκηνα και

κρεμμυδάκια και το ταμπουλέ, μία ωμή σαλάτα με βάση το σιτάρι, το μαϊντανό και τα μπαχαρικά.

ρα, διατηρεί ακόμη φανατικό κοινό, ενώ είναι ιδανική πρόταση για ένα πλουσιοπάροχο και φύσικά γευστικό πρωϊνό.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Με εμπειρία στις κοσμοπολίτικες ευρωπαϊκές γεύσεις εισήγαγαν στοιχεία και πρακτικές που ώθησαν την τοπική κουζίνα σε νέο δρόμο εξέλιξης. Και αν μέχρι τότε το άζυμο ψωμί, τα απλά ψημένα κρέατα συνοδευμένα με λαχανικά της υπαίθρου και τα γλυκίσματα σε μορφή χυλού ήταν η καθημερινότητα στο τραπέζι, τα πράγματα πέρνουν μία αναπάντεχη και συναρπαστική μορφή. Εξωτερικά τραγανές και με ψίχα σαν αφρό γαλλικές μπαγκέτες, κρουασάν βουτύρου, πλούσιες σαλάτες με βραστά λαχανικά, θαλασσινά ή κρεατικά σερβιρισμένα με πλούσια σάλτσα μαγιονέζα, πουλερικά γεμισμένα με ρύζι, μοσχαράκι με αρωματικό πουρέ καπνιστής μελιτζάνας, αλλά και νέοι γευστικοί συνδυασμοί όπως η χρήση των φρέσκων και αποξηραμένων φρούτων (σταφίδες, κυδώνια, δαμάσκηνα) σε μαγειρέματα με κρέατα έδωσε ένα νέο πολυτελή και ευρωπαϊκό αέρα στα καθημερινά ή τα επίσημα τραπέζια. Τέλος, τα περίτεχνα επιδόρπια με ζύμες, κρέμα ζαχαροπλαστικής και σοκολάτα (τα mille fuille, profiteroles και eclair δηλαδή) έγιναν γνωστά στους Θεσσαλονικείς που μπορούσαν τα απολαύσουν όχι μόνο στα σπουδαία δείπνα αλλά και στα ζαχαροπλαστεία της πόλης.

Στο σημείο αυτό θα ήταν καλό να αναφέρουμε το ρόλο των δύο μεγάλων ανοιχτών αγορών της πόλης ως σημεία λιανικής πώλησης ευρείας κατανάλωσης ή δυσεύρετων πρώτων υλών. Το Καπάνι και η Μοδιάνο, χτισμένα από μέλη της εβραϊκής κοινότητας, αποτελούν ακόμη και σήμερα δύο ζωντανά κομμάτια της γαστρονομικής πραγματικότητας της πόλης, μέρη γεμάτα όχι μόνο εμπόρους τροφίμων και λαχανικών, αλλά και με πολλά μικρά λαϊκά εστιατόρια και μεζεδοπωλεία που σφίζουν από ζωή και ένταση καθόλη τη διάρκεια του χρόνου. Σήμερα, μετά από μία έντονη και συναρπαστική δεκαετία γεμάτη γαστρονομικούς πειραματισμούς, λαμπερά και ακριβά εστιατόρια, η γευστική σκηνή της πόλης έχει αλλάξει ριζικά επιστρέφοντας στην απλή και ‘‘στοιχειώδη’’ κουζίνα. Μικροί σε μέγεθος χώροι, με απλά πιάτα των τριών-τεσσάρων υλικών και μερίδες στη λογική του μεζέ, φαίνεται να κυριαρχούν ενώ η πόλη δείχνει μία έμπρακτη αγάπη στους φούρνους-ζαχαροπλαστεία, τα οποία επανακάμπτουν δυναμικά.

Ο ΠΑΤΣΑΣ Ήρθε με τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας το 1920. Τα πατσατζίδικα με πελάτες αρχικά άντρες της εργατικής τάξης, εξήντα χρόνια μετά, τη δεκαετία του 1980, έγιναν τα αγαπημένα μέρη των ξενύχτηδων που μετά τα ξέφρενα γλέντια εκείνης της εποχής απολάμβαν ένα ζεστο πιάτο σούπα ‘‘για να στρώσει το στομάχι από το αλκοόλ’’. Τα τρία παλαιότερα πατσατζίδικα λειτουργούν ακόμη στην αγορά Μοδιάνο και αξίζουν μία επίσκεψη. ΜΠΟΥΓΑΤΣΑ ΚΑΙ ΚΟΥΛΟΥΡΙ Η Θεσσαλονίκη βέβαια είναι φημισμένη και για δύο ακόμη γεύσεις. Το κουλούρι με καταγωγή από τα πρωτοχριστιαννικά χρόνια, το οποίο πλέον μπορεί κανείς να το γευτεί σε πολλές παραλλαγές -αν και το κλασικό από λευκό αλεύρι και σουσάμι είναι το πιο αγαπημένο- και τη μπουγάτσα. Η μπουγάτσα, ως συνταγή, έχει τις ρίζες της στον πλακούντα, τις γεμιστές πίτες των αρχίαων Ελλήνων. Όπως και τώρα, παρασκευαζόταν από ειδικούς τεχνίτες, αλλά και από τις νοικοκυρές στα σπίτια. Αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι των εορταστικών τραπεζιών ενώ συνηθιζόταν να προσφέρεται και ως πολύτιμο δώρο. Σήμε-

ΤΑ ‘‘ΜΝΗΜΕΙΑ’’ ΤΗΣ ΓΕΥΣΗΣ Δοκιμάστε φρέσκο χειροποίητο ψωμί, από τον φούρνο στην Κασσάνδρου, στο ύψους του υπουργείου, που προμήθευε με μπαγκέτες τα τραπέζια του Γάλλου Προξένου • Κάντε μία στάση για μαγειρευτό φαγητό σε κάποιο από τα παλιά εστιατόρια στην αγορά Μοδιάνο • Επισκέφθείτε το παντοπωλείο ‘‘Κοσμάς’’ στην Β Ηρακλείου. Ακόμη και σήμερα, εντυπωσιάζει με την ποικιλία του • Απολαύστε ένα τραγανό φρεσκοψημμένο κουλούρι, νωρίς το πρωϊ, από κάποιον μικροπωλητή στην πλατεία Αριστοτέλους • Ο Παπαδόπουλος στην Ι. Δραγούμη, στο ύψος του παλιού Δημαρχείου, συνεχίζει να φτιάχνει και να πουλάει υπέροχα αρωματικά λουκούμια • Στο Χατζή, θα βρείτε ακαταμάχητα σιροπιαστά • Πεντανόστιμα ποντιακά προϊόντα, στο Περέκ στην πλατεία Άθωνος. * Κάνε μια γαστρονομική βόλτα! Αφήστε τους ειδικούς να σας οδηγήσουν σε μία γαστρονομική βόλτα στην πόλη. Η Σωτηρία Στράτη, η οποία βοήθησε στην πραγματοποίηση της έρευνας αυτής, εδώ και τρία χρόνια, μέσα από το Eat & Walk αναλαμβάνει να μας ξεναγήσει στην ιστορία και τις γεύσεις της πόλης. www.eatandwalk.gr

Οκτώβριος 2012

fresh

ενασ διαφορετικοσ κοσμοσ Το πρωτοποριακό πρόγραμμα «Vodafone World of Difference» πραγματοποιείται για 3η συνεχή χρονιά στην Ελλάδα, και δίνει την ευκαιρία σε 5 άτομα να εργαστούν σε έναν κοινωφελή μη κερδοσκοπικό οργανισμό για έναν χρόνο, ενώ η Vodafone θα καλύψει το μισθό τους. Το πρόγραμμα έχει στόχο να προσφέρει σε άτομα με όραμα και πάθος τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους και να συνεισφέρουν στο έργο του κοινωφελούς μη κερδοσκοπικού οργανισμού που θα επιλέ-

ξουν. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να έχουν έρθει σε επαφή με τον οργανισμό που θέλουν να εργαστούν, και να συμφωνήσουν σε ένα συγκεκριμένο έργο για την περίοδο απασχόλησής τους. Η ανθρωπιστική και κοινωφελής αξία, το εφικτό της υλοποίησης, τα μετρήσιμα αποτελέσματα, καθώς και η βιωσιμότητα του έργου αποτελούν τα βασικά κριτήρια αξιολόγησης των αιτήσεων. Για αιτήσεις συμμετοχής οι ενδιαφερόμενοι (άνω των 18) μπορούν να επισκεφθούν το www.vodafone.gr/worldof-difference μέχρι και τις 11 Νοεμβρίου 2012. Μέχρι σήμερα, το πρόγραμμα εφαρμόζεται από τη Vodafone σε 22 χώρες με μεγάλη επιτυχία, έχοντας δώσει την ευκαιρία σε περισσότερους από 2.100 επιτυχόντες να εργαστούν στον οργανισμό της επιλογής τους. Δούλεψε και εσύ για κοινωφελή μη κερδοσκοπικό οργανισμό της και κάνε τη “διαφορά”. Το Life αλλάζει τα δεδομένα στην αγορά των χυμών ψυγείου Το Life, η πρώτη μάρκα στην Ελλάδα που μας πρόσφερε φρέσκους χυμούς ψυγείου, καινοτομεί ξανά με μία ανανεωμένη, πρωτοπορία κή σειρά χυμών με τη μικρότερη δυνατή

Διάλεξαν από την αρχή γεύσεις, συσκευασίες,

επεξεργασία. Οι νέοι χυμοί Life είναι 100% φυσικοί στυμμένοι, χωρίς προσθήκη νερού, ζάχαρης και συντηρητικών. Γιατί όσο πιο λίγα είναι τα βήματα από το δέντρο στο ποτήρι, τόσο πιο θρεπτικός, υγιεινός και γευστικός είναι ο χυμός μας. Όπως τον έφτιαξε η φύση! Διατίθενται σε 5 υπέροχες γεύσεις: Πορτοκάλι • Μήλο / Πορτοκάλι / Καρότο • Πορτοκάλι / Γκρέιπφρουτ / Σαγκουίνι • Πορτοκάλι / Μήλο • Σταφύλι / Πορτοκάλι / Ρόδι. Trident «twist» και όλα παίζουν Η νέα Trident TWIST είναι μια τσίκλα που δημιουργήθηκε από τους νέους για τους νέους! Πριν από μερικούς μήνες, η Trident Twist κάλεσε 1.700 νέους από όλη την Ευρώπη και τους έδωσε μία αποστολή: να δημιουργήσουν μία νέα τσίκλα όπως πραγματικά τους αρέσει!

φωτογραφίες, ονόματα και ό,τι μπορείς να φανταστείς, και από τότε… ΟΛΑ ΠΑΙΖΟΥΝ! Το αποτέλεσμα είναι συναρπαστικό! Στα 12 συλλεκτικά σχέδια στα πακέτα θα βρεις μια μοναδική ιστορία για το πώς μια βαρετή στιγμή μπορεί να γίνει ξαφνικά «Twist»! Κυκλοφορεί σε δύο «Twist» γεύσεις: Entertainmint, με γεύση δροσερού δυόσμου & Legenderry Berry, συνδυασμός καρπούζι-βατόμουρο .Με νέο μαγνητικό πακέτο που γίνεται εύκολα «κόλλημα»! Όλες οι εκπλήξεις σε περιμένουν στο facebook! Μπες στη νέα σελίδα facebook.com/twist.greececyprus, παίξε με το νέο application «Φτιάξε τη δική σου ιστορία σε cover photo» και μπορεί να είσαι εσύ ένας από τους 100 τυχερούς που θα κερδίσουν μοναδικά δώρα, ρολόγια Swatch, παπούτσια All star, δωροεπιταγές από τα καταστήματα H&M και τα Public!

1/11 - 13/11 James Enox Έκθεση Ζωγραφικής "True & Fake Stories" 15/11 - 25/11 Philippe La Ferrière Έκθεση Ζωγραφικής "Αστική Βιοποικιλότητα"

26/11 - 3/12 Faberarium Workshop Παραμετρικές μεταλλικές κατασκευές

parallaxi 184

movieland ΛΕΞΕΙΣ: ΚΥΑ ΤΖΗΜΟΥ 1. Πρώτα απ΄όλα είναι Διεθνές Ξεκίνησε το 1960 ως η Εβδομάδα του Ελληνικού Κινηματογράφου. Έξι χρόνια αργότερα μετονομάστηκε σε Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου και στα 33α του γενέθλια, βαφτίστηκε Διεθνές υπό τη διεύθυνση του Μισέλ Δημόπουλου. Πρώτες και δεύτερες ταινίες νέων σκηνοθετών και το μεγάλο “ρίσκο” των επιλογών του φεστιβάλ. Εδώ και μερικά χρόνια στη λίστα των 15 συνολικά ταινιών του Διεθνούς Διαγωνιστικού βρίσκονται και δυο ελληνικές. Φέτος θα κονταροχτυπηθούν “Το αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού” του Έκτορα Λυγίζου και η “Χαρά” του Ηλία Γιαννακάκη.

ΜΙΑ ΝΤΟΥΖΙΝΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΤΕ 53ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης- 2-11 Νοεμβρίου Με το μυαλό και τα μάτια ανοιχτά ετοιμαστείτε να υποδεχτείτε τη δεκαήμερη γιορτή του ανεξάρτητου κινηματογράφου που φέρνει στο κατώφλι μας ιστορίες από κάθε γωνιά της γης. Ταινίες απ’ όλο τον κόσμο, κινηματογραφικές εκπλήξεις, σημαντικοί προσκεκλημένοι, αφιερώματα και παράλληλες εκδηλώσεις με άξονα πάντα την Έβδομη Τέχνη, θα μας στείλουν στις σκοτεινές αίθουσες, με οδηγό αυτόν τον τηλεγραφικό μπούσουλα για να μη χαθείτε στις αίθουσες. Φώτα, κάμερες πάμε!

ζουν” παρόλο που σχεδόν όλες βρίσκουν διανομή στις αίθουσες. Αν βέβαια εσείς σκάτε να είστε οι πρώτοι που θα τις δείτε, το τμήμα “Ειδικές προβολές” διαθέτει Αμπάς Κιαροστάμι, Κώστα Γαβρά, Ούλριχ Ζάιντλ και Σεργκέι Λοζνίτσα. Οι πιο mainstream κατευθυνθείτε προς το “Capital” του Γαβρά και οι πιο extreme “καρφί” στα δυο μέρη της τριλογίας του Αυστριακού Ζάιντλ “Paradise Lost”. Οι υπόλοιποι μείνετε κάπου ανάμεσα βάζοντας στη λίστα σας τις ταινίες Έναρξης (“Holly Motors” του Λεό Καράξ) και Λήξης (“Στην Χώρα των Άλλων” του Χονγκ Σανγκ-σου).

2. Άνοιξε τα μάτια Η ιστορία των Ανοιχτών Οριζόντων ξεκινά το 1992 παράλληλα με τη διεθνοποίηση του Φεστιβάλ, αρχικά κάτω από τον τίτλο “Νέοι Ορίζοντες”. Το πιο σημαντικό Τμήμα του Φεστιβάλ και το αγαπημένο του φεστιβαλικού κοινού διαλέγει από την αφρόκρεμα της παγκόσμιας ανεξάρτητης σκηνής και στον κύριο κορμό του περιλαμβάνει πάνω από 20 ταινίες. Θα χαθείτε το ξέρω, αλλά προσπαθήστε να μη χάσετε το συγκλονιστικό καναδέζικο “War Witch” του Κιμ Νουέν για μια 14χρονη Αφρικάνα που ζώντας τα τελευταία χρόνια την εμπόλεμη κατάσταση της χώρας της διηγείται στο αγέννητο παιδί της την ιστορία της, το “The Deep” του διάσημου Ισλανδού Μπαλτάσαρ Κορμακούρ για την αληθινή ιστορία επιβίωσης ενός ψαρά στον παγωμένο ωκεανό και το “Νο” του Πάμπλο Λορέν από τη Χιλή με τον αγαπημένο Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ να οργανώνει μια καμπάνια εναντίον του Πινοσέτ στο δημοψήφισμα του 1988. 3. Διάσημες και “Ειδικές” Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα “τσαλαπατηθείτε” προσπαθώντας να βρείτε μια θέση. Οι πρεμιέρες των καινούριων ταινιών διασήμων ονομάτων του ανεξάρτητου σινεμά “μαγνητί-

4. Εδώ είναι Βαλκάνια Στο τμήμα Ματιές στα Βαλκάνια περιλαμβάνονται κινηματογραφικά διαμάντια και όσοι το σνομπάρετε κατευθυνόμενοι προς πιο μακρινές και εξωτικές γωνιές του κινηματογραφικού χωριού, αναθεωρείστε. Στα Βαλκάνια ακούγονται οι πιο δυνατοί χτύποι της καρδιάς του παγκόσμιου σινεμά. Θα σας δώσω ένα σίγουρο χαρτί με το καινούριο αριστούργημα του Σέρβου και αγαπημένου Γκόραν Πασκάλιεβιτς, “When Day Breaks”, ένα συγκινητικό δράμα με ήρωα έναν ηλικιωμένο καθηγητή μουσικής. Αρκεί να σας πω ότι αν έχετε σκοπό να πάτε μια φορά στο Φεστιβάλ, να πάτε εκεί, μπορεί να μην έχετε άλλη ευκαιρία να το παρακολουθήσετε. 5. Η “απαγορευμένη” ζώνη Η νέα ενότητα του Φεστιβάλ με τίτλο “Νυχτερινές Εικόνες” μας προκαλεί σε underground εξρευνήσεις. Αν δεν είστε μυημένοι σκληροπυρηνικοί θεατές μην το επιχειρήσετε. Αν και είναι μια εμπειρία που ίσως αξίζει να ρισκάρετε. Αιρετικές ταινίες, ανατρεπτική αισθητική και μυθοπλασία, avant garde σκηνή, video art επιρροές... αυτά δηλαδή που ανήκουν δικαιωματικά σε ένα ρηξικέλευθο φεστιβάλ. Μην περιμένετε να σας προτείνω, το ρίσκο είναι δικό σας. Κλείστε τα μάτια και τολμήστε να τα ανοίξετε στη σκοτεινή αίθουσα μετά τα μεσάνυχτα, την “ώρα των τρελών”

ται θεατής στο ανθρώπινο δράμα. Με ευαισθησία και κριτική διάθεση αραδιάζει μικρές ιστορίες παρατηρώντας τους ήρωές του με συμπάθεια. Δείτε το “Cloud 9” για μια γυναίκα κάποιας ηλικίας που διχάζεται ανάμεσα στον προβλέψιμο γάμο της κι ένα νέο έρωτα και κατεβείτε από το συννεφάκι των χολιγουντιανών εύκολων μελό που έχετε καταναλώσει στο παρελθόν.

(από τους οποίους, βέβαια, όπως λέει ο σοφός λαός, συχνά μαθαίνεις την αλήθεια). 6. Κριστιάν Μουγκίου Κριτικοί, κοινό και σύσσωμη η Επιτροπή των Καννών του 2007 προσκύνησαν στο αριστούργημά του “4 μήνες, 3 εβδομάδες και 2 ημέρες”. Το έργο του Ρουμάνου σκηνοθέτη που ξεπέρασ τα σύνορα της χώρας του, αξίζει ένα πλήρες αφιέρωμα: 4 ταινίες μεγάλου και 6 μικρού μήκους συμπεριλαμβανομένης της τελευταίας του, “Beyond the Hills”, που βασιζεται στην αληθινή ιστορία ενός εξορκισμού σε ένα μοναστήρι έξω απ’ το Βουκουρέστι και τις τραγικές συνέπειές του. Ρεαλισμός, μινιμαλιστική απλότητα στην κινηματογράφηση, καθηλωτικές εικόνες, ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ και αβίαστος ευφυής ρυθμός είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά του έργου του που σχολιάζει τις κοινωνικές και πολιτικές δομές, τις προκαταλήψεις και την προσπάθεια απαγκίστρωσης από το παρελθόν της Ρουμανίας.

7. Αντρέα Ντρέζεν Ελάχιστα γνωστός στο πλατύ κοινό, ο Αντρέα Ντρέζεν φιλοξενήθηκε ξανά στο φεστιβάλ, το 2009 με το “Ουίσκι με βότκα”. Θέατρο, όπερα, τηλεόραση, κινηματογράφος και σενάρια είναι μερικά από όσα απασχολούν τον 49χρονο γερμανό σκηνοθέτης που έχει καταφέρει να αφήσει το στίγμα του στο ανθρωποκεντρικό ανεξάρτητο σινεμά. Καιρός να μάθουμε περισσότερα γι΄αυτόν με ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του έργου του στο αφιέρωμα των “Ανοιχτών Οριζόντων”. Ο Ντρέζεν δεν στέκε-

8. Άκι Καουρισμάκι Ο σκηνοθέτης με το παράξενο όνομα είναι γνωστός και αγαπητός σχεδόν από την αρχή της καριέρας του στο φεστιβάλ αλλά και στο ελληνικό κοινό, που κάνει ουρές μπροστά στα ταμεία των σινεφίλ κινηματογράφων, με τελευταίο παράδειγμα το “Λιμάνι της Χάβρης”. Γέννημα θρέμμα της Φινλανδίας (και ως γνωστόν η Φινλανδία διαφοροποιείται έντονα από την υπόλοιπη Σκανδιναβία), χτίζει τις ιστορίες του σε σχεδόν “βαλκανικούς” ρυθμούς με μινιμαλισμό, ιδιόρρυθμο χιούμορ και χωρίς καμιά επιτήδευση. Βαθιά ουμανιστής, με την έννοια του Θείου, της ελπίδας και της πίστης στις αιώνιες ανθρώπινες αξίες, πάντα παρούσα στις ιστορίες του, παρά την ειρωνεία και τον κυνισμό που τον διακρίνει σε πόλλές στιγμες του έργου του, ο Καουρισμάκι καταφέρνει να ισορροπεί μεταξύ κωμωδίας και δράματος, αγκαλιάζοντας πάντα την εργατική τάξη και τους καταδικασμένους του ήρωες με βαθιά ανθρωπιά. Δείτε τα όλα ή μερικά ή ένα από όλα. Κάτι θα κερδίσετε σε κάθε περίπτωση.

9. Μπαχμάν Γκομπαντί Δεν είχε ανάγκη να μπει το όνομα της Μόνικα Μπελούτσι στο καστ της τελευταίας του ταινίας (“Rhino’s Season”) για να τραβήξει τα βλέμματα του παγκόσμιου χωριού στο ημιντοκιμαντερίστικο σινεμά του. Από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου ιρανικού σινεμά, αυτοεξόριστος από το 2009 στο Πα-

Οκτώβριος 2012

ρίσι, ο Μπαχμάν Γκομπαντί θίγει με το έργο του ζητήματα ιστορίας, κουλτούρας, κοινωνικής διαστρωμάτωσης, πολιτικών πεποιθήσεων, χαρίζοντάς μας αριστουργήματα. “Μεθυσμένα άλογα”, “Οι χελώνες μπορούν να πετάνε” και “Κανείς δεν γνωρίζει τις περσικές γάτες”: Κινηματογράφος φτιαγμένος από τα σκληρά υλικά της Ανατολής, σε εξαιρετικά αντίξοες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες, που ανοίγει έναν φεγγίτη στο τείχος της κλειστής ιρανικής κοινωνίας. 10. Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΠΩΝ Η ξαφνική αναχώρηση του Θόδωρου Αγγελόπουλου, φέτος, άφησε ένα μεγάλο κενό στο ελληνικό σινεμά και μια τριλογία ημιτελή. Το φεστιβάλ τον τιμά με μια συναυλία, την προβολή τριών ταινιών - σταθμών στο έργο του (“Ο θίασος” (1974), “Ταξίδι στα Κύθηρα” (1984) και “Τοπίο στην ομίχλη” (1988)) και μια ημερίδα, όπόυ βασικοί συνεργάτες του θα παρουσιάσουν μια εκ των έσω οπτική του έργου του. Στη μνήμη του καθιερώνεται το Διεθνές Βραβείο “Θόδωρος Αγγε-

λόπουλος”, το οποίο θα απονέμεται κάθε Νοέμβριο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

γωγές και Ειδικές Προβολές. Εκτός από αυτές τις 14 πρεμιέρες, στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αγοράς του ΦΚΘ θα ενταχθούν 19 ελληνικές ταινίες, δίνοντας την ευκαιρία στους δημιουργούς τους να προωθήσουν το έργο τους και να έρθουν σε επαφή με επαγγελματίες του κινηματογραφικού χώρου. Η νέα ταινία του Νίκου Κούνδουρου με τίτλο “Το πλοίο για την Παλαιστίνη”, το “The Capsule” της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη και το “L” του Μπάμπη Μακρίδη (στο τμήμα Αγορά) βγήκαν νικητές στη λίστα του προσωπικού μου wanna see.

11. Ελληνικές ταινίες Με το φεστιβάλ να κρατά μόνο το διεθνή του χαρακτήρα, τα Κρατικά βραβεία του Ελληνικού Πανοράματος απόντα και αρκετούς σκηνοθέτες να απέχουν, λίγες είναι πλέον οι συμμετοχές στο τμήμα. Συνολικά 14 ελληνικές ταινίες θα πραγματοποιήσουν πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη, συμμετέχοντας στις επιμέρους ενότητες του 53ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης - Διεθνές Διαγωνιστικό, Ελληνικές Ταινίες 2012, Ελληνικές Συμπαρα-

12. Βγες από την αίθουσα Εκθέσεις, πάρτυ και συναυλίες συνοδεύουν ως είθισται το κινηματογραφικό φεστιβάλ, αρκετά φτωχά και λιγοστά φέτος για τους γνωστούς λόγους: Πάρτυ έναρξης & λήξης στην Αποθήκη Γ (2&8/11). Μεγάλη συναυλία “Μουσική και τραγούδια για τις ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου” (9/11, 21.00, Μέγαρο Μουσικής), με την ΚΟΘ υπό τη διεύθυνση του Αλέξανδρου Μυράτ, που θα ταξιδέψει το κοινό στις αγαπημένες μου-

στα υπόγεια είναι η θέα

σικές της Ελένης Καραΐνδρου (που “έντυσαν” τις ταινίες του) με τη φωνή της Δήμητρας Γαλάνη και τη συμμετοχή του τζαζ τρίο “Human Touch” των David Lynch, Σταύρου Λάντσια και Γιώτη Κιουρτσόγλου. Η έκθεση της Αντουανέττας Αγγελίδη “Ράβοντας χωρίς κλωστή” / “Stitches Without Thread”, μια πρωτότυπη εικαστική σύνθεση πολλαπλών προβολών της κινηματογραφίστριας και εικαστικού, πάνω στο χρόνο και την πράξη της δημιουργίας (χΩρος18, Χρυσ. Σμύρνης 18). Η έκθεση “Ράνια Ράγκου: Noble lies – Tracey Snelling: Nothing”. Μικρές αφηγήσεις με ζωγραφική, κολάζ, επεξεργασμένες φωτογραφίες και βίντεο (Γκαλερί TinT, Χρυσ. Σμύρνης 13). Και φυσικά μικρές συναθροίσεις και αυθόρμητα πάρτυ θα βρίσκονται σε εξέλιξη κυρίως γύρω από το Λιμάνι όπου θα χτυπά και η καρδιά του φεστιβάλ για 10 μέρες.

Xειµώνας 2012 Άνοιξη 2013 Άγιος Νεκτάριoς ∆ενδροπόταµος

184

+ Η Ελένη Βλάχου, που δεν ήταν μόνο έκδοτης αλλά και δημοσιογράφος, με κεφαλαίο Δ. Τα κείμενα της παραμένουν ζωντανά, διαχρονικά. + Το Λούνα Παρκ της ΔΕΘ που ήταν η χαρά μικρών και μεγάλων. + Ο Τάκης Κανελλόπουλος, ο διορατικός Σαλονικιός σκηνοθέτης, που πίνοντας τον καφέ του στον Φλόκα της Τσιμισκή μας μιλούσε ατέλειωτες ώρες για τον κινηματογράφο. + Τα υπέροχα τζουκ μποξ στο Water Lily, στο εντευκτήριο των αποφοίτων του "Ανατόλια", που είχαν τις επιτυχίες της εποχής και τις χορεύαμε. Και το βίντεο τζουκ μποξ στην "Ρομάντικα". + Τα δυο θερινά θέατρα της Θεσσαλονίκης, το Διάνα και το Στρατιωτικό, που έπαιζαν κάθε καλοκαίρι επιθεωρήσεις. + Στην κλειστή αίθουσα του δευτέρου είδαμε την επαναστατική Κατερίνα Γώγου στο "Οκτώ γυναίκες κατηγορούνται"- κι ήταν ο εαυτός της. + Τον σκηνοθέτη Ηλία Καζάν να δίνει συνέντευξη μπροστά στον κινηματογράφο Ηλύσια, όπου αρκετά χρόνια πριν σχηματίζονταν απίστευτες ουρές για τον "Μεθύστακα". + Το κυνήγι του θησαυρού-για όσους είχαν αυτοκίνητο-και τα ετερόκλητα αντικείμενα που έπρεπε να φέρουν στον τερματισμό. + Την Ρίτα Χέιγουορθ αγέρωχη αλλά στο πρώτο στάδιο πάρκινσον να παρακολουθεί το φεστιβάλ κινηματογράφου στο θέατρο ΕΜΣ. + Τον διαφημιστή Στέλιο Πανέτσο, που τόλμησε και δημιούργησε στην ταράτσα περίπτερου της ΔΕΘ τον πρώτο ιδιωτικό σταθμό τηλεόρασης-γύρω στο 1965. + Την απίστευτη συναυλία του Χάλιντεϊ και της Σιλβί Βαρτάν στο Παλαί ντε Σπορ το 1968. + Τις συνεντεύξεις τύπου και τα γεύματα των πρωθυπουργών στην Ρέμβη του Θ. Μπένδου. + Τις εμφανίσεις των Ολύμπιανς στην "Χαβάη". + Τον ευπατρίδη Κώστα Παπαδάτο, από τους λίγους προέδρους της ΔΕΘ, που ήταν γλωσσομαθείς. + Τους αξέχαστους χορούς των Ανεμώνων, του Χρύσου Τριφυλλίου, του Ανατόλια. + Τον κορυφαίο Γάλλο ντισκ τζόκεϊ της Γαλλίας Γκι Κουέβας ντε Καριόν να παίζει μουσική στο "Σαρκ" σε γαμήλια δεξίωση και οι τζόκεϊ της Θεσσαλονίκης να βάζουν μέσο για να περάσουν στην αίθουσα. + Τον Βολταίρο, το μοναδικό εστιατόριο όπου κάποτε τρώγαμε αυθεντικό φοντί. + Τις εξαιρετικές μουσικές εκπομπές της Τώ-

Μας έλειψαν... ΛΕΞΕΙΣ: ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΚΟΓΚΑΛΙΔΗΣ, ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ

Στη διάρκεια των εκατό χρόνων, στέκια καθιερώθηκαν που δεν υπάρχουν πια, πλούσιοι και διάσημοι παρέλασαν από την πόλη, events έλαβαν χώρα που θα μείνουν αξέχαστα. Αποτυπώματα στην πόλη που άλλα σβήστηκαν από τη μνήμη και άλλα τα θυμούνται ακόμα...

Ολύμπιανς

Ελένη Βλάχου

Λουξεμβούργο

Τάκης Κανελλόπουλος

Δ.Ε.Θ.

νιας Κάραλη. + Δημοσιογράφοι όπως οι Ηλίας Κύρου, Τάκης Ζαφειρόπουλος, Κώστας Δημάδης. +Το πρώτο δωρεάν ενημερωτικό περιοδικό "Ενημέρωση". + Οι εκδηλώσεις της "Νεολαίας" του "Ελληνικού Βορρά" με πάρτι και αβάν πρεμιέρ που χαλούσαν κόσμο. + Ο Δημήτρης Λοράνδος, γενικός διευθυντής του "Καψής", που έφερε στο ξενοδοχείο όλη την σοσιετέ των Αθηνών. + Η οικογένεια Κλέωνος και Πάτρας Μακρή που είχε την καλύτερη βεράντα της Θεσσαλονίκης στην πλατεία Αριστοτέλους. + Ο κοσμικογράφος Στέλιος Σκουτερης, που όλοι τον αγαπούσαν και τον ήθελαν στις δεξιώσεις τους. + Ο καπνέμπορος και πολιτισμένος μπον βιβέρ Κρίτων Σπηλιώτης. + Οι δυο συναυλίες των Φόρμιγξ στο Παλαί ντε Σπορ και η πρώτη που έδωσαν στο Θέατρο ΕΜΣ το 1964. + Ο Αλέξης Παπαδημητρίου, σήμερα συνθέτης, κάποτε τραγουδιστής στο "Πάιπερ". + Ο Νίκος Παπάζογλου να ερμηνεύει Ότις Ρέντιγκ με ορχήστρα. + Η Ελένη Ανουσάκη, νεαρή στάρλετ, να πέφτει στα νερά του σιντριβανιού στον Λευκό Πύργο για να διαφημίσει το φεστιβάλ. + Το θερινό "Λουξεμβούργο" όταν ειδικά φιλοξένησε και τον Ντομένικο Μοντούνιο και τον Σέρτζιο Εντρίγκο. + Ο παλιός κινηματογράφος "Κρόνος", όπου είδαμε όλες τις ταινίες της Κατερίνα Βαλέντε. + Ο Άλκης Στέας διότι δίδαξε στυλ με ήθος στο ραδιόφωνο. + Η γλυκιά, διδακτική και ευρυμαθής Λίτσα Φωκίδου. + Η Ελένη Χαλκούση, που προσέθετε γαλλικές φράσεις στους ρόλους της, όταν οι περισσότεροι ηθοποιοί γύρω της μιλούσαν μόνο την ελληνική. + Τα εξαιρετικά προγράμματα του Γιώργου Μαρίνου. + Τις δεξιώσεις του Γιάννη Καρά στην υπέροχη βίλα του με θεά το μισό Αιγαίο. + Τα σουτζουκάκια του Ρογκότη και το παγωτό στο "Ελληνικόν". + Η λέξη σκαλομαρία, που όταν υπήρχαν τραμ ήταν της μόδας. + Το φαγητό στο καλύτερο εστιατόριο των Βαλκανίων "Όλυμπος Νάουσα". + Η βίλα Ριτζ, το πιο κοσμοπολίτικο άλλοτε ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης.

Οκτώβριος 2012

184