Mother of democracy dassk

Page 1


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

'D r d k u a&pD r d c if B uD ; a':atmif q ef ; pk M unf oef;0if;vIdif

1


2

oef;0if;vIi d f

owÅq d w k d m raMumufwm[m wu,fo h wÅd r[kwb f ;l / aMumufvsufeJY udk,fvkyo f ifhvkyfxdkufwmudk vkyf wm[m wu,fo h wÅy d /J tJ'aD wmh 'l;wkew f ek e f YJ vkyw f hJ ol[m awmfawmfowÅd&Sdw,fvYdk ac:&rSmyJ/ atmifqef;pkMunf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

3

odkY ... 'Drdkua&pDrdcifBuD; a':atmifq ef;pkMunf eSihf ,HkMunfcsufaMumif h *kP foduŠm&SdpGmjzifh tusOf;usaeaom edkii f a H &;tusOf;om;rsm; tm;vH;k udk &nfne T ;f vsuf? oef;0if;vIi d f 31 - 7 - 2011 "In honour of Daw Aung San Suu Kyi (Mother of Democracy) And I honour all political prisoners Those who stand for political integrity in Burma." Than Win Hlaing July 31st 2011


4

oef;0if;vIi d f

aus;Zl;wifvTm þpmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf EdkifiHa&;todpdwf"gwf pmaypdwf tjynfht0jzifh ulnDxkwfa0ay;aom tpfudkBuD; BMC apmaerif;ESifh tpfr BuD;aemfeDeDvGifro d m;pktm;vnf ;aumif; ? trSmpmcsD; jr§ihfay;aom OD;Adkvf aomif; (OuúX-NLD-LA)tm;vnf;aumif;? tzufzufrS 0dki;f 0ef;ulnaD y; aom ref;rsK;d jrifhEiS fh rsuEf SmzHk;'DZidk f;a&;qGJay;aom oD[armifarmif? twGif; 'DZidk f;jyKvyk fay;aom udkrif;rif;? uGefysLwmpmpDpm½dkuaf y;aom apmtJhuvdk 0g;wdkUtm; txl;aus; Zl;wif &SdaMumif; trSwfw& azmfjytyfygonf/ oef;0if;vdIif 31 - 7 - 2011


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

5

'Dru kd a&pDrcd ifBu;D a':atmifqef;pkMunf rmwdum 1/ BMC apmaerif; (xkwaf 0ol) \ trSmpm -7 2/ OD;Adv k af omif;\ trSmpm -9 3/ rdcifaESmifBuKd ;udk ajzygthH - atmifqef;pkMunf - 11 4/ tcef; (1) 'Dru kd a&pDrcd ifBu;D - 12 5/ brsK;d bd;k wl Adv k cf sKyo f rD; - 19 6/ tcef; (2) aemufco H rdik ;f - 40 7/ tcef; (3) ppfwyftmPmodr;f ydu k jf cif; - 90 8/ tcef; (4) yxrqk;H aetdrt f us,cf sKyu f mv - 106 9/ tcef; (5) Edb k ,fqck s;D jriยง chf &H - 144 10/ tcef; (6) ? trsK;d om;nDvmcH - 159 11/ ? trsK;d orD;xl;cReq f &k &Sd - 163 12/ ? twdkut f cdkucf H& - 164 13/ ? vGwv f yfa&;qk - 169 14/ ? *kPjf yKaw; - 170 15/ ? 'kw, d tBurd af etdrt f us,cf sKyf - 170 16/ ? wwd,tBurd f aetdrt f us,cf sKyf - 171 17/ ? rdwzf ufEikd if rH sm;aygi;f pnf;a&;qdik &f mqk - 171 18/ ? jyefvnfvw G af jrmuf - 171 19/ ? *kPjf yKcs;D jriยง yhf JG - 174 20/ ? *kPx f ;l aqmifyg&*lbJGU - 174 21/ ? a':vmwpfoef;wefvGwv f yfaom pdw"f mwfqk - 174 22/ ? atoif Edik if w H um 'Dru kd a&pDqk - 175


6

23/ 24/ tcef; (7) 25/ 26/ 27/ 28/ 29/ 30/ 31/ 32/ tcef; (8) 33/ tcef; (9) 34/ 35/ 36/ 37/ tcef; (10) 38/ tcef; (11) 39/ 40/ 41/ tcef; (12) 42/ tcef; (13) 43/ tcef; (14) 44/

oef;0if;vIi d f

? &cdik jf ynfe,fpnf;½k;H a&; c&D;pOf - 176 ? 'DyJ,if;vkyBf uo H wfjzwfrI - 177 ? *Gr*f sL;vlt Y cGit hf a&;qk - 183 ?'DyJ,if;vkyBf uo H wfjzwfrt I a&;,l aqmif&Guaf &;aumfr&Sif - 184 ? *kPx f ;l aqmifyg&ND rKd o U q l k - 185 ? &efppfwuúov kd f *kPx f ;l aqmifyg&*lbJGU - 185 ? tdak vmhzyf rf;qk - 187 ? trSew f &m;pdw"f mwfE;dI aqmfoq l k - 191 ? ppftpd;k &udk ta&;,l&ef Edb k ,fq&k iS rf sm; vkjH cKaH &;aumifpo D Ykd pmydYk - 193 ? a':atmifqef;pkMunf pmayvuf&mrsm; - 195 ? tuGuq f ifxyfrH zrf;qD;cH&rI - 206 ? tJet f ,fv'f D txl;aMunmcsuf - 212 ? umhwu f rfbJvf xyfraH wGq U Hk - 216 ? twkta,mifa&G;aumufyGJ - 217 ? a':atmifqef;pkMunfvw G Nf yD - 218 ? vGwaf jrmufNy;D umv Edik if aH &; aqmif&u G cf surf sm; - 222 ? (64) ESpaf jrmuf tmZmenfaeY - 235 ? a':atmifqef;pkMunf tdwzf Giahf y;pm - 239 ? a':atmifqef;pkMunf\ rderYf mS csuf - 242 ? a':atmifqef;pkMunf 'dik , f m&D - 251 ? a':atmifqef;pkMunf bJu GU Asmrsm; - 266 ? International Award, Honors & Appointments (1990- 2010) - 285


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

7

xkwaf 0ol\trSm rMumrDu a':atmifqef;pkMunf\ (66) ESpaf jrmufarG;aeY tcrf;t em;wckü usaemft h m; pma&;q&moef;0if;vIid u f vlxak cgif;aqmif a': atmifqef;pkMunfb0yk&H yd rf sm;ESihf 'Dru kd a&pDBuKd ;yrf;rIrsm;tm; rSww f rf; wifjyKpx k m;onfh ]'Drdku a&pDrdcifBuD; a':atmifqef;pkMunf} pmtkyu f kd xkwaf 0ay;yg&ef yefMum;vmonft h wGuf rqdik ;f rwGbJ 0rf;ajrmuf0rf; ompGmjzifh xkwaf 0ay;vdu k yf gonf/ þpmtkyt f m; xkwaf 0&onfh t"dutaMumif;t&if;rSm a':atmif qef;pkMunf\ q,fpEk pS f (2) ckausmMf um 'Dru kd a&pDa&;ESihf trsK;d om;vGwf ajrmufa&;twGuf OD;aqmifO;D &Gujf yKr?I cdik rf mNrJjraH om oEéd|mef&rdS EI iS hf EIid ;f wkz, G rf &Sdaom ud, k u f sK;d pGeYv f w T rf Irsm;onf usaemfwt Ydk wGuf vrf;jyMu,f ozG,?f rD;½I;wefaqmifozG,f rm;rm;rwfrwfjzpfwnfaeonf[k xdxd &S&S cHpm;&íjzpfygonf/ olr\ av;pm;*kP, f zl , G &f m jrifhjrwfr?I *kPo f u d m© &Spd mG wdu k fy0JG ifrI? ajymifajrmufaomol&owÅEd iS hf ud, k fusK;d riJah om pGeYv f Twf tepfemcHrw I u Ykd vnf; usaemfwq Ykd ifEaTJ eaom w&m;aomwdu k yf JGukd qk;H cef;wdik q f ufvufqifE&TJ eftwGuf vdt k yfaeonfph w d "f mwfcGet f m;rsm;udk wd;k yGm;aponft h wGuaf Mumifv h nf;jzpfygonf/ þpmtkyw f ae&mü q&moef;0if;vIid af &;om;ouJo h yYkd if a':atmif qef;pkMunfonf ]rd;k usa&Tu, kd }f r[kwyf g/ vGwv f yfa&;zcif trsK;d om; acgi;f aqmifBu;D Adv k cf sKyaf tmifqef;\ orD;jzpfaomfvnf; vlxak cgi;f aqmif tjzpfoYkd jynfov l x l u k vG,v f ifw h ulae&may;cJjh cif;r[kwyf g? (23) ESpMf um Edik if aH &;c&D;Murf;wGif trsK;d rsK;d tzkzH Hk tprf;oyfc?H txkqpfc&H Ny;D rS wdik ;f &if;om;vlrsK;d aygi;f pkjH ynfow l &yfv;Hk \ wckwnf;aom arQmv f ifch suf tvif;a&mifjzpfonfh trsK;d om;jyefvnf&ifMum;apha&;udk azmfaqmifay; Edik rf nfh acwfopfjrefrmhordik ;f wGif vlxak xmufcrH t I &Sq d ;Hk aom Edik if jH yK acgi;f aqmif? Edik if w H ume,fy,fwGif av;pm;todtrSwjf yKc&H aom Edik if H a&;okcrdeftqifo h kdY a&muf&v Sd moljzpfygonf/ wdik f;&if;om;wOD;taejzifh


8

oef;0if;vIi d f

vnf; a':atmifqef;pkMunfuo hJ Ykd yk*Kd¾ vw f OD;tm; acgif;aqmiftjzpf ydik f qdik &f jcif;\wefz;kd udv k nf; tav;teuf*P k , f rl yd gonf/ tESpf (35) ausmMf um u&iftrsK;d om;tpnf;t½k;H wGif u&ifah wmf vSeaf &;&nfreS ;f csurf sm; atmifjrifjynfh0apa&;twGuf usa&muf&mtcef; u@rS OD;aqG;qHjrnfw h m0ef,lcho J lwOD;taejzifh wef;wla&;ESihf ud, k yf kid fjy Xmef;cGiu fh dk azmfaqmifEkid rf nfh jynfaxmifpkppfppfxal xmifa&;onf usaemf \ tEdrÅ &nfreS ;f csujf zpfygonf/ þ&nfreS ;f csujf ynf0h apa&;twGuf wck wnf;aomenf;vrf;rSm jynfwiG ;f ppfudk tjrefq;kH &yfpJawGq Y akH qG;aEG;tajz &Smonfeh nf;jzifh trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;udk wnfaqmufjcif;jzpfonf [k tckid t f rm,kMH unfygonf/ ,if;uJhokYd jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;? awGU qkaH qG; aEG;a&;? trsK;d om;jyefvnf&ifMum;apha&;ESihf ppfreS af om jynfaxmifpk ppf ppfuw dk nfaqmufa&;wnf;[laom wdkif;jyK? jynfjyKvkyfief;pOf tqifq h ifh wGif vlxkacgi;f aqmifa':atmifqef;pkMunfonf wdkif;&if;om;vlrsKd;aygif; pkjH ynfov l x l Mk u;D w&yfv;Hk tm; vrf;jyMu,fozG,f OD;aqmif vrf;jyrIjzifh Nidrf;csrf;aom? wef;wlí om,m0ajymaom vlrsKd;aygif;pkrH Dw S if;aexdkirf nfh vlt U zJt GU pnf;w&yfuk d wnfaqmufEkid rf nf[al om,kMH unfrIjzifh þpmtkyf udk xkwfa0ygonf/ þpmtkyfonf pmzwfot l m; wpkHw&maomtusK;d aus;Zl;udk ay;pGr;f Edik cf yhJ gu þpmtkyu f kd a&;om;jyKpck ahJ om q&moef;0if;vIid Ef iS hf xkwaf 0cJh aom usaemfwo Ykd nf vGepf mG rSyif 0rf;omMunfE;l aerdrnfrmS rvJ{G uef[k ½d;k om;pGm ,kMH unfaerdygonf/ xkwfa0ol BMC apmaerif;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

9

trSmpm Edik if aH wmfvyk Mf urH w I &m;cH *VKeOf ;D apm\ aemufq;kH aeYrsm;? tESpcf sKyf jrefrmhordik ;f tbd"ge?f Edik if OhH aoQmifrif;{u&mZfrsm;? e,fcsq JU efu Y siaf &; rsK;d csppf mqdq k &mMu;D ocifu, kd af wmfridI ;f ? trsK;d om;acgi;f aqmifMu;D Adv k cf sKyf atmifqef;txkyw Ü pd Å onfph mtkyfrsK;d pHkudk a&;om;jyKpck haJ om q&moef;0if; vdiI u f o Jh Ykd xif&mS ;onfEh ikd if aH &;tusO;f om;a[mif; pma&;q&mwpfO;D a&; om;jyKpak om 'Dru kd a&pDrcd ifMu;D a':atmifqef;pkMunf pmtkyüf trSmpm a&;om;cGi&fh &Sdonft h wGuf usaemft h aejzifh twdik ;f rod 0rf;ajrmuf0rf;om *kP, f al erdygonf/ 1991 ckepS t f wGuf urÇmjh ird ;f csr;f a&;Edb k ,fq&k &Scd aJh om jrefrmh'rD kd u a&pDacgif;aqmif a':atmifqef;pkMunfonf Adv k cf sKyo f rD;yDyD ppftPm&Sif pepfukd z,f&mS ;í jrefrmEdik if v H t Ul cGit hf a&;ESihf 'Dru kd a&pD&&Sad &;twGuf tyifyrf;tqif;&Jcu H m rdru d , kd af &;ud, k w f mrsm;udk ab;csw d í f owÅ&d &dS dS wdu k yf 0JG ifaeoljzpfonf/ olonf jrefrmh'rD u kd a&pDta&;twGuf wdu k fy0JG if aeaom omrefEikd if aH &;acgif;aqmifwpfO;D r[kwaf y/ olUzcif Adv k cf sKyf atmifqef;uJo h Ykd acgif;aqmifrt I &nftaoG;ESihf odraf rGx U ufjrufí jref rmEdik fi&H dS wkid f;&if;om;vlrsK;d pktm;vH;k ESihf urÇmjh ynforl sm;uyg ,HMk unf av; pm;wefz;kd xm;jcif;cH&aom21 &mpk\ tausmaf Z,s trsK;d orD; Edik if aH &; acgif;aqmifjzpfayonf/ odu Yk vdk xif&mS ;aom vlxak cgi;f aqmif a':atmifqef;pkMunf\ t aMumif;udk a&;om;xm;onfh pma&;q&moef;0if;vIid pf mtkyw f Gif trSmpm a&;om;cGif&h &Sjd cif;onf usaemf\ Edik if aH &;b0jzwfoef;rIrsm;ü xl;jcm; onfh rSww f idk fwpfct k jzpf rSw, f lcyhJ gonf/ tvGev f nf; 0rf;ajrmufMunfE;l rdygonf/ ,aeY jrefrmEdik if \ H yuwdtajctaersm;onf vGwv f yfa&;ESit hf wl pwifayguzf mG ;vmcJo h nfh jynfwiG ;f ppfr;D onf qufvufawmufavmif aeqJjzpfjy;D ? qufvufí us,jf yefo Y Gm;Edik o f nft h EÅ&m,f&adS ecsed üf trsK;d


10

oef;0if;vIi d f

om;&ifMum;apha&;udk Edik if aH &;enf;vrf;jzifh jird ;f csr;f pGm jynfov l x l Ek iS hf t wl OD;aqmifajz&Si;f aeaom a':atmifqef;pkMunfuo hJ kU d ½d;k om; wnfMunf ajzmifrh wfonfh acgif;aqmifwOD;taMumif;udk tcsed o f ift h cgoifh pmtkyf tjzpf a&;om;jyKpx k w k af 0Edik jf cif;onf aeESiv hf ? a&TEiS hf jryrm tvGew f &m usufoa&r*Fvmw&m;ESihf jynfhpHkí uRefawmfwdkUtm;vHk;twGuf *kP, f l zG,&f m udpw ö &yfvnf; jzpfayonf/ Oya'pd;k rdk;rIuif;rJjh y;D tkycf sKyo f l ppftmPm&Sit f qufquf\ rw&m; zdEydS rf ?I csKycf s,t f Edik u f sirhf rI sm;aMumifh vlt U cGit hf a&;ESihf 'Dru kd a&pDta&; qH;k ½I;H aysmufu, G u f m u@aygi;f pHk acwfaemufusí qif;&JwGi;f epfae& onfh jrefrmEdik if u H kd w&m;Oya'pd;k rd;k jy;D acwfrzD NUHG zKd ;wd;k wufonf?h w&m; rQwrI&o dS nfh jird ;f csr;f aom Edik if aH wmfopfBu;D udk wnfaqmufvMkd uaom us&mtcef;u@toD;oD;rS rsK;d qufopfvil ,frsm;tm;vH;k twGuf a&m uReaf wmfwt Ykd m;vH;k twGuyf g tav;xm;zwf½&I rnfh pmtkyaf umif; wpf tkyjf zpfaMumif; rdwq f ufa&;om;ay;vdu k yf gonf/

jird ;f csr;f aysm&f TiEf ikd Mf uygap/ OD;Adv k af omif; (OuUXú ) trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGcJU sKyf (vGwaf jrmufe,fajr)


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

11

rdcif\ aESmifBudK;udk ajzygtHh

rdcif\aESmifBuKd ;wdu Yk kd ajzygthH onf;pGmaomtemudk ukpm;ygthH orD;\vHv Yk 0d&, d jzifh emvefxyl gaptH… h

orD;\ pdwu f ;l wdo Yk nf tu,ftjzpfodkY a&mufaomtcsed w f iG f toifwYo dk nfvnf; aysmjf rL;Mu&rnf…

arG;aus;Zl;udkrodwwfaom xdkow l dkYtm; odem;vnfatmif qGJaqmifEikd pf Gr;f udk orD;tm; ay;ygav…

tjcm; tjcm;aomolwdkY\ ½Iwcf sjcif; uJ&h jJh cif; rke;f wD;&G&hH mS jcif; emrnfzsujf cif;wdu hk kd awG&U tHah omab;&efwu Ykd kd orD;tvsOf;*&krjyk orD; xDrnfr[kw.f .. rdcifxrH S ]'griS go h rD;}[laom h u H o kd m awmifw h yg\ … wb0wGif usL;&ifo wcgomao&onfjzpfí tb,fenf;ESihf ao&onfjzpfap avmuwGif rdcif\ aus;Zl;udk orD;ü rxl;jcm;… todwwfqHk;orD;jzpf&ygvdk\ atmifqef;pkMunf


12

oef;0if;vIi d f

tcef; (1) 'Dru kd a&pD rdcifBuD;

,ae@jrefrmEdkifiHawmfwGif ppftm%m&Siftpdk;&tm;jzKwfcsI 'Drdk ua&pD EdkifiHawmfopf=uD;wnfaqmuf&eftwGuf jynfolvlx=k uD;tm; OD;aqmifOD;&Gujf yKum wdkufyJq G ifEa$J eolrsm;wGif a':atmifqef;pk=unf onf vlxak xmufcHr_/ ,k=H unfr_ESifh =unfnKdav;pm;r_ trsm;qkH;&&Sad e aom acgi;f aqmifwOD;jzpfonf? wenf;qd&k aomf “'Dru kd a&pDawmfveS f a&;=uD;.rdcif=uD;”jzpfonfudk rnfolrS jiif;r&ay? a':atmifqef;pk=unfonf vuf&Sdppftm%m&Siftpdk;&. ppftm %m&Sifpepfqk;d udk z,f&Sm;aeol oufoufr#omr[kwb f J 'Dru dk a&pD&&Sd a&;twGuf ol@b0udk tyifyef;tqif;&JcjH yD; txD;usefb0udk aysmaf ysmf =uD;ay;qyfum =uHŒ=uHŒcHZGJowWt d jynfht0jzifh wdkuyf 0GJ ifaeaom vlxk acgi;f aqmifvnf;jzpfonf? Ttcsufuyif ol. trGefjrwfqH;k aom *k%fj'yfjzpfonf? xdk@a=umifha':atmifqef;pk=unfonf jrefrmEdkifiHwEdkifiHwnf;ESifh omoufqidk fonfh yk*~Kdvw f OD;r# r[kwfouJo h dk@ a':atmifqef;pk=unf ESifh ppftm%m&SifyÉdyuQonf jrefrmEdik fi. H jynfwGif;a&;udpP oufouf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

13

r#omvnf; r[kwfonfrmS xif&Sm;ayonf? ppftpd;k &onf 1990 a&G; aumufyGJudk ypfy,f&ef vkyaf qmifcGifhr&Sday? jrefrmjynfolvlxkonf jyD;cJhaom 1990 a&G;aumufyGJY olwk@d . tajccHEdkifiHom; &ydkifcGifhudk tokH;jyKvsuf olwdk@=udKufESpfoufonfh acgif;aqmifudk olw@dk udk,pf m; Edkiif Hawmfut dk kyfcsKyf&ef tcGifhtm%mtyfESif;cJh=ujyD;jzpf&m/ 1990 a&G; aumufyGJ&v'fukd ppftpdk;&xifovdk y,fzsufydkifcGifhr&Sdacs? vlxYk om tcGifhta&; tjynfht0&Sdayonf? ‚if;jyif jrefrmEdkiif Honf tmqD,t H zG@J 0ifEikd if HwEdkiif jH zpfojzifh “tm qD,H vl@tcGifhta&;aumfr&Sif” wGifvnf; tzGJ@0ifjzpfonf? xd@k a=umifh tmqD,Ha'owGif; vl@tcGifhta&;rsm;udk umuG,&f ef ESifh jr‡ifhwif&ef tmqD,HtzGJ@0ifEidk fiHjzpfonfh jrefrmEdkifiHYvnf; wm0ef &So d nf? od@k aomf vl@tcGit fh a&;qkid &f m tajccH&ydik cf iG rfh sm;wGif ta&;=u;D onfh vGwfvyfpGm ajymqdka&;om;jzef@csdcGifh/ vGwfvyfpGm toif;tyif; zGJ@pnf;v_yf&Sm;EdkifcGifh/ vGwfvyfpGm rdrdESpfoufonfh EdkifiHa&;ygwDtm; axmufcHciG fh/ rdrdESpfoufonfh Edik fiHa&;acgif;aqmiftm; udk,fpm;vS,f tjzpf a&G;cs,cf ef@yidk fcGirfh sm;udk ydwyf ifwm;jrpfxm;aom jrefrmEdik if t H m; tmqD,Hv@l tcGifhta&;aumfr&SifwGif tzG@J 0iftjzpf vufrcHoif[ h k a' owGif; vl@tcGifhta&;tzGJ@rsm;u a0zefaxmufjyvsuf&do S nf? ,ae@ jrefrmEdik fiHwiG f a':atmifqef;pk=unftygt0if rdrd,H=k unf csuftwdkif; 'Drdkua&pDa&;wufºuGpGm v_y&f Sm;aqmif&Gufaeolrsm;udk zd ESdyI f vl@tcGiht f a&;rsm; csK;d azmufusL;vGefaeaom ppftpd;k &tm; tm qD,H vl@tcGifha&;aumfr&Sit f zGJ@=uD;rS xkwfy,foifha=umif; tmqD,H tzGJ@=uD;tm; a'owGif;vl@tcGifhta&;aygif;pkHu jyif;xefpGm wdkufweG f; vsuf&Sdaeonf? a':atmifqef;pk=unf. ±kd;om;ajzmifhrwfrt _ m; ppfAkv d fcsKyfrsm;u aumufuspfpOf;vJpGmwdkufcdkufav/ ppftkyfpktm; vlxku atmhESvkH; emavjzpfonf? a':atmifqef;pk=unf. ud, k fusK;d pGe@f tepfemcHr_ukd ppf Adkvcf sKyrf sm;u apmfum;±_wfcsv#if ppftyk pf u k kd vlxu k qef@usiaf vjzpf


14

oef;0if;vIi d f

rnf? a':atmifqef;pk=unf. EdkifiHa&;tcef;u¾udk arS;rSdeaf tmif zdEdyS f av olr.Edik fiaH &;acgi;f aqmifry_ H&k yd u f ydI k awmufajymifjrifrh m;av jzpf onf? xdk@jyif Edik fiaH &;enf;t&ajz&Sif;&ef awG@qakH qG;aEG;a&; olr. urf; vSrf;csut f m; ppftyk pf kuausmcdki;f av ppftm%m&Siw f k@d tzdk@ tem*wf rJhavjzpfrnfrmS rvGJ{uefyif? xdk@jyif ppftpdk;&tvdkus ppftm%mwnfjrJa&;twGuf wzuf owfa&;qGx J m;aom 2008 zG@J pnf;ykt H ajccHOya'wGif trsK;d orD;rsm;udk y"geusonfh acgi;f aqmifra_ e&mrsm; &,lciG rfh &Sdatmif jyÏmef;[ef@wm; xm;onfuakd wG@&onf? Tvky&f yfrmS a':atmifqef;pk=unfuo kd mru jrefrmtrsK;d orD;tm;vk;H udyk g cGjJ cm;ESrd cf svu kd jf cif;yifjzpfonf? pifppf t rsK;d orD;rsm;tm; rl0g'a&;&m csrSw&f mwGif yg0ifciG hrf &atmif ydwyf if [ef@ wm;aeolrsm;rSm ya'o&mZftawG;tac:a[mif;vufcHol vuf&dS ppf tm%m&Sifrsm;yifjzpfonf? trsK;d orD;rsm;tay: vdifcGJjcm;zdEdyS fr_rsm;yaysmufa&;qdkif&m EdkifiH wumoabmwlncD suu f kd Edik if aH ygif; (130) .axmufcrH j_ zifh ukvor*~ taxGaxGnDvmcHqkH;jzwfcsuf (34§180) t& 1979 'DZifbmv 18 &ufae@wGif twnfjyKxm;jy;D jzpfonf? ,if;oabmwlncD sufudk jrefrm EdkifiHuvnf; vufrSwfa&;xdk;xm;jyD;jzpfI rvJGraoGvdkufemusifhokH;& rnfw h m0ef&aSd yonf? ygvrD efvw $ fawmfrsm;or*~ (IPU) . okawoejyK csuft& EdkifiHwumygvDrefv$wfawmfrsm;wGif trsKd;orD;v$wfawmf udk,pf m;vS,f 8017 a,muf&djS yD;/ trsKd;om;v$wfawmfudk,fpm;vS,f 36006 OD;&Sdaoma=umifh ygvDrefvw $ af wmfrsm;wGif trsKd;orD; ud, k pf m; jyKcGifh (18 '\r2 ) &mcdkiEf _ef; &Sdonf? 'Drdkua&pDpepfusifhokH;aomEdkifiH aygif; 189 Edik if t H euf Edik if aH ygif; 30 wGif trsK;d orD;Edik if aH &;acgi;f aqmif rsm; OD;aqmifvsuf&o Sd nfudk awG@&onf? Tordik f;a&pD;a=umif;udk Adv k f oef;a&$OD;aqmifonfh ppftkyfpku qef@usifaeonfrSm tvGefrdkufrJ&m a&mufayonf? a':atmifqef;pk=unfonf rdk;usa&$uk, d t f rsKd;orD;r[kwfay? &Spf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

15

q,fh&Spfjynfol@'Drdkua&pDta&;awmfykH=uD;rS vlxkuwifajr‡mufvdkuf aom vlxkacgif;aqmifjzpfonf? wdkif;&if;om;vlrsKd;aygif;pkH av;pm; todtrSwjf yKxm;aom jynfolw&yfv;kH . vlxkacgi;f aqmifvnf;jzpf onf? jyD;cJah om 1990 jynfEh pS /f arv 27 &ufae@wiG f usif;ycJah om a&G;aumufyGJ&v'fudk jyefvnfokH;oyf=unfhv#if jynfolvlxu k a': atmifqef;pk=unf OD;aqmifz@JG pnf;xm;onfh NLD ygwD v$waf wmfu, kd f pm;vS,rf sm;tm; wcJeuf qENay;cJjh cif;rSm wenf;tm;jzifh jynfol@uk, d f pm; wdkif;jynfta&;t&mrsm;udk pDrHtkyfcsKyfEdik f&ef tcGifhtm%m (Authorization or Mandate) v$Jtyfvdkufjcif;yifjzpfonf? xdk@jyif a':atmifqef;pk=unfonf wdkif;&if;om;vlrsKd;pkaygif;pkH. axmufcrH _ukd &&Sx d m;±krH #ru Edik if Hwum xdyw f ef;acgif;aqmif=u;D rsm;. ,k=H unftm;xm;r_udkyg&&Sdonfh EdkifiHa&;acgif;aqmifwOD;jzpfonf? xdk tcsuu f dk ppftkypf u k rodusKd;u|jH yKI rsuu f , G fjyK&ef=udK;pm;ygu jrefrm EdkifiHonf rnfonfhtcgrS wnfjidrfat;csrf;I wdk;wufzG@HjzdK;r_udk &&SEd dkif rnfr[kwaf y? od@k jzpf&m ppftkypf o k nf Om%ftar#mt f jrif=uD;rm;I &ifu h suaf om EdkifiHa&;acgif;aqmifwOD;jzpfonfh a':atmifqef;pk=unftm; npfenf; rsK;d pko H ;kH um jrefrmEdik fijH zpfpOfxrJ S 0dik ;f y,fxw k &f eftm;xkwjf cif;rSm Om%f tajr‡mftjrifenf;yg;I todOm%fEkHjcmr_[kyif qdk&ayrnf? ppftkyfpk tuGufususpDrHcaJh om 2010 a&G;aumufyGJ. t"du ypfrSwfonf a':atmifqef;pk=unf jzpfaeonfudk xif&Sm;pGm awG@jrif ae&onf? 1990 a&G;aumufyJ&G v'fEiS fh a':atmifqef;pk=unf. tcef; u¾udk 2010 a&G;aumufyt GJ opfjzifh acszsu&f efjzpfaeayonf? xdkok@d rlv&nf&G,fcsuu f dk,fYu r±dk;om;onfhtavsmuf ppftpdk;&. 2008 em*pfzGJ@pnf;ykEH Sifh EdkifiHa&;ygwrD sm; rSwfyHw k ifOya'wdk@onf 'Drku d a&pD qef@usifa&;/ a':atmifqef;pk=unfqef@usifa&;pDrHcsuf jzpfaea=umif; odomvSayonf? xdk@a=umifh a&G;aumufyGJrusif;yrDuyif 2010 a&G;


16

oef;0if;vIi d f

aumufyGJonf qdwfacgif;udkcsdwfI acG;om;a&mif;rnfh twkta,mif a&G;aumufyGJ[k jynfwGif;jynfy Edik fiHa&;tuJcwform;rsm;/ 'Drku d a&pD tiftm;pkrsm;u tuJjzwfxm;=uonf? ‚if;wdk@ awG;xifxm;onfht wdkif;yif 2010 jynfhESp/f Edk0ifbm 7 &ufae@wGif usif;yjyD;pDoGm;onfh a&G;aumufyo GJ nf rJvdrrf cJ ;kd r_rsm;/ rJrormr_rsm;/ twif;t"rR tEdkiu f sihf jcrd ;f ajcmufxnfx h m;onf=h udKwifrJrsm;jzifh ajymifusus vdrfvnf tEdkif ,loGm;r_rSm ,kdolr&Suf jrifol&SufyrmjzpfcJh&onfrdk@ rnfolurS a&G; aumufy&GJ v'fudk todtrSwrf jyKcJhacs? odk@aomf ppftkypf konf rnfol@ udkr# *±krpdu k fbJ twkta,mifa&G;aumufyJjG zifh tpd;k &zG@J yguvnf; jref rmhEkid fiHa&;ordik f;onf qufvuftarSmifxu k sum jynfolvlxk w&yf vkH; 'kuQyifv,fa0aernfrSm rvGJ{uefyifjzpfonf? xdk@a=umifhvnf; jynfolvlxkw&yfvkH;u ppftpdk;&. twkt a,mifa&G;aumufyJ&G v'fESifh r=umrD tpd;k &zGJ@rnfhowif;xuf Ed0k ifbm v (13) &ufae@u jyefvnfvw G af jrmufvmaom a':atmifqef;pk=unf vGwfajrmufr_owif;u jynfwGif;jynfy urBmhxdyfwef;owif;tjzpf v$rf;rdk;aeonfrSm odomvSayonf? xd@k a=umifh vlx&k ifxt J onf;xJY&Sad eaom a':atmifqef;pk=unf udk z,f&Sm;ypf&ef etzppftpd;k &. qd;k npfaomt=urH mS atmifjrifz, G f r&Sday? ta=umif;rSm vlxktay: a':atmifqef;pk=unfxm;&Sdonfh ap wemrsKd; ppfAkv d fcsKyfrsm;wGif wa&G;om;r#r&Sdojzifh vuf&Sdppftpdk;&udk jynfow l dkif; atmhESvkH;emaeayonfrSm rnfolrSjiif;r&ay? a':atmifqef;pk=unfu vlxkay:xm;&Sdonfhapwemudk wcgu Todk@ zGifh[cJhzl;onf“jynfov l x l ktwGuf usrtvdck sifqkH;uawmh ppfrSefwhJ vGwfvyf cGifhatmufrSm vkHvkHjcKHjcKHae&zdk@eJ@ ppfrSefwJhvHjk cKHr_atmufrSm vGwfvGwf vyfvyf aexdik fEdkifzdk@ygy?J ta=umufw&m;=uD;pdk;r_ taESmiftzGJ@awGudk z,f&mS ;Edik w f hv J lxt k jzpf usrjrifawG@vydk gw,f? vGwv f yfwhv J lom;awG tjzpf jrefrmjynfoal wG acgi;f armh&ifaumhaeEdik w f mudk usrjrifawG@vdyk g


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

17

w,f? usrwdk@tm;vkH;twGuf ydkjyD;om,mcsrf;ajr@wJh/ ydkjyD;vkHjcKHr&_ SdwJh vl@abmifwckudk pn;fpnf;vkH;vkH; aysmfaysmf&i$ f&$if =udK;yrf;wnfaqmuf ae=uwmudk usrjrifawG@vdkygw,f” Edik if aH &;jy\emudk Edik if aH &;enf;t&ajz&Si;f &ef a':atmifqef;pk =unfu wpdkufrwfrwf arwWm&yfcHcJhaomfvnf; ppftkyfpkonf ol&J abma=umifpmG tjrOJ yuQmjyKcho J nf? ppftpdk;&onf vl@tcGit fh a&; csKd; azmufr_rsm;/ tm%mtvGJokH;pGJr_rsm;/ rdrdESifh rdrdaqGrsKd;aumif;pm;a&; twGuf wdkif;jynfo,HZmwESifh b¾maiGa=u;ajrmufrsm;pGmudk cdk;,l xm;r_rsm;ESifh qufwu dk frSm;cJhonfh trSm;rsm;tay: tjypfay; ta&;,l cH&rnfudk ta=umuf=uD; a=umufaeayonf? ta=umufw&m;onf rvkjH cKHonfph dw"f gwaf =umifjh zpfymG ;cJ&h m ,if;wd@k onf bmwckrS wdik f;jynf ESifh vlrsKd;twGuf aumif;r_rvkyfcJhonfhtwGuf rdru d , dk fusifhw&m;udk rdr. d vdyjf ymck±H ;Hk wGif tppftaq;rcH0b hH J tjrJvyd jf ymrvkjH zpfum vlxk . jyefvnfwek @f jyefta&;,lcH&rnfukd ta=umuf=uD; a=umufaejcif;yif jzpfonf[k qdk&ayrnf? od@k uvdk ppftpd;k &tm; vlxku atmhEv S ;Hk emoavmuf a':atmif qef;pk=unftm; jynfolw&yfvkH;u ,kH=unfav;pm;um tm;udk;ae onfrmS olr. Om%ftajr‡mt f jrif=u;D rm;r_/ pdwf"gwjf rifhrm;r_/ wdik ;f jynf ESiv fh lrsKd;tay: rdrdu, dk fusKd;pGef@tepfemcHr_rsm;a=umifhyifjzpfonf? xdk@a=umifh Adv k rf LS ;csKyfa[mif;ausmfaZm. orD;jzpfol a'guw f mvS ausmaf Zmu a':atmifqef;pk=unfEiS fh ywfoufI tifwmAsL;wckwGi-f “a':atmifqef;pk=unfrSm tm;aumif;csuf awmfawmfrsm;rsm; awG@&ygw,f/ yxrtcsuu f jrefrmEdkiif H jynfow l &yfv;kH u tvGeaf v; pm; cspcf if=unfnKd wJh jrefrmhvw G v f yfa&;ol&aJ umif;=uD; Adv k fcsKyfatmif qef;&J@orD;tjzpf zcif&ŒJ =oZmt&Sed u f kd &&Sv d u kd Ef ikd rf y_ gy?J 'kwd,tcsufu a':atmifqef;pk=unfudk,fwdkifuvnf; zcifeJ@ ±kycf si;f wln±D rH k u pdw"f mwftaeeJ@vnf; tawmfwn l w D mudk awG@&ygw,f? jynfolawG&JŒvGwaf jrmufr/_ csrf;omºuG,f0r_awGtwGuf toufukyd if


18

oef;0if;vIi d f

ay;&/ ay;& ay;qyfz@dk tqifoif&h djS y;D yifyef;qif;&J'u k aQ wGukv d nf; cHEidk f &nf&drS _ygyJ?/ ol@&JŒpGe@f v$wfr_awGu 'gawGudk oufaojyaeygw,f? wwd,tcsufu a':atmifqef;pk=unf&JŒ EdkifiHa&;vkyf[ef awGuk=d unf&h if zcifAv dk fcsKyfvkyd J EdkifiaH &;tuif;yg;r_/ oabmxm;=uD;r_ pwmawGukd awG@&wJhtjyif jrefrmjynfoal wGuo kd mru vlrsK;d pkawGukyd g pnf;±kH;odrf;oGif;Edkifwmudk awG@&ygw,f? 'ga=umifhyJ a':atmifqef;pk=unftaeeJ@ jrefrmEdkifiH&JŒtem*wf Edik fiHa&;avmurSm tvGefta&;=uD;wJh acgi;f aqmifr_tcef;u yg0ifEkid f r,fqkw d m usr ,kH=unfygw,f? a':atmifqef;pk=unftaeeJ@ wjcm;Edik if aH &;orm;awG &rxm;wJh/ &zd@k vnf;rjzpfEkid fwJh Edik fiw H umaxmufcHr_udk us,fus,f0ef;0ef;&&Sdxm; r_uvnf; a':atmifqef;pk=unfuk, d pf m;jyKwJh jrefrmEdik if u H jynforl sm; twGuf tiftm;w&yfygyJ? tcsKyfajym&&ifawmh ppftm%m&Sifpepfqef@usifa&;wdkufyGJ odk@ r[kwf (a':atmifqef;pk=unfpum;eJ@ajym&&if) jrefrmEdik fi&H ŒJ 'kw, d trsKd;om;vGwfajrmufa&; v_yf&Sm;r_wdkuyf GJ=uD;&JŒacgif;aqmif rD;&_;wef aqmiftjzpf a':atmifqef;pk=unfudk jrefrmjynfolawG&&Sdxm;jyD; 'D twGuf jrefrmjynfolawG tvGefuHaumif;w,fvdk@ ajymEdkifygw,f?/ jynfwiG ;f jynfyaxmufcrH e_ @J a':atmifqef;pk=unf[m jrefrmjynfol awGukd qif;&Jjcif;uif;a0;wJ/h csr;f omºu, G f0wJEh idk if aH wmfopf=uD;udk wnf aqmufEdkifvdrhrf ,fvdk@ ar#mfvifhrdygw,f&Sif”[k ajym=um;cJhonf? ÙÙÙ


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

19

brsKd;bd;k wl Adv k cf sKyforD;

a':atmifqef;pkMunf rdom;pk

odk@uvdk vlxkw&yfv;kH . =unfndKav;pm;r_ESifh tm;udk;tm;xm; jyKjcif;cH&aom a':atmifqef;pk=unfukd jrefrmhvw G fvyfa&;Adou k mESifh wyfrawmfzcif=uD; Adv k fcsKyfatmifqef;ESifh a':cif=unfwdk@rS 1945 ckEpS f ZGev f 19 &ufae@eeH uf 3; 35 em&DwGif &efuek jf rKd @Y zGm;jrifco hJ nf? arG;csi;f 4 OD;teuf wwd,ajrmufjzpfjyD; zcifAv kd cf sKyfatmifqef;vkyf=ucH &H pOfu (2) ESpf orD;t&G,fom &Sdao;onf? 1949 ckEpS rf S 1957 ckEpS ftxd &efuek fjrKd @pde@f z&ef@pu f GeAf ifah usmif;wGif ynmoif=um;cJhonf? 1950 ckESprf S 1960 jynfEh pS t f xd &efuek jf rdKŒt*F vdyrf ufo'pfueG Af ifah usmif; (,ck txu 1 '*k)H wGif qufvufoif=um; cJhonf? 1960jynfhEpS fwGif rdcifjzpfoal ':cif=unf tdEd, N Edkifiq H idk f&m jrefrm EdkifiHot H rwf=uD;tjzpf EdkifiHawmf0ef=uD;csKyfOD;Ek. cef@tyfjcif;cH&ojzifh rdcifEiS fhtwl tdEd, N EdkifiH e,l;a'vDjrdKŒodk@ vdkufygco Jh nf? tdEd, N EdkifiHwGif a,±_ESifhar&DueG fAifhausmif; (Convent of Jesus and Mary) ESifh av'D&S,f&D &rfaumvdyf (Lady Shri Ram College) wdk@Y qufvufynmoif= um;


20

oef;0if;vIi d f

onf? e,l;a'vDjrdKŒod@k rdcifEiS fhtwla&muf&pSd Ofu b0tpdwftydkif;tcsKdŒ udk bdvyfjyefoef;[k vlord sm;aom 'dk&moef;at;u “a=umuf&ŒGH jcif;rS vGwu f if;a&;” trnf&dS jrefrmbmomjzifh a&;om;xm;aompmtkyw f iG f Tod@k a&;om;azmfjyxm;onf? “e,l;a'vDjrdKŒodk@ rdcifESifh twl a&mufvmpOf u atmif qef ;pk = unf onf uspfqHjrD; wkwfwkwf&Snf&Snf=uD; rsm;ESihf 15 ESpt f &G,f uav;rav;jzpfyg onf? a,±_ESifh ar&DuGefAifhausmif;ESifh av'D&, S f&D&rfaumvdyfwdk@Y qufvuf ynmoifygonf? xdktcsdefrSpI olr. tdENd,rdwfaqG todkif;t0ef;rSm us,fjyef@vmygonf? r[wWr*ENDESifh *s0g[mvmae±l;wd@k . wdki;f jynfukd pl;prf;avhvmem;vnfEkid &f ef atmif qef;pk=unftzdk@ tcGifhaumif;jzpfygonf? atmifqef;pk=unf. zcif vnf; Twdik f;jynfuakd &mufz;l jyD; ae±l;ESiafh wG@qaHk qG;aEG;um &if;ESD;cifrif aom em;vnfr_ &&SdcJhygonf? atmifqef;pk=unf.rdcif oHtrwf=uD; cef@tyfjcif;cH&csdefu ae±l;onf 0ef=uD;csKyftjzpf wm0efxrf;aqmifqJ jzpfygonf? atmifqef;pk=unf tawG@t=uKHA[kokw us,jf yef@ap&ef rdcifa': cif=unfppD Ofay;aomudprP sm;teuf atuDAidk f;em;ac: *syefyef;tvSjyif enf;/ tEkynmbmom&yfrsm;avhvmjcif;ESifh jrif;pD;oifjcif;wdk@yg0if onf? tdE, Nd Edik if HorRw=uD;. ud, k &f aH wmfwyfzJ@G avhusi&hf m jrif;pD;uGi;f Y tdE, Nd t&m&S=d uD;rsm;. om;orD;rsm;/ Edik if w H umoHwrefrsm;. om; orD;rsm;ESihf yef'pfae±l;.ajr; tif'&D m*END. om;jzpfol qefa*s;*ENw D k@d EiS hf atmifqef;pk=unf awG@qakH vh&ydS gonf? trSwf 24 tuUbmvrf; (No.24 Akbar Road) &SdaetdrfwGif pEN,m;qufoif&ygonf? xdk oHtrwf ae tdrfonf =uD;rm;I tvGefcrf;em;wifhw,faom yef;O,smOfysK;d xm;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

21

onfh jcH0if;us,f=uD;twGif; wnf&Sdygonf? tqifjh rifhqkH;tdENd, t&m &Sd=uD;rsm;twGuf owfrSwfxm;aomtdrfrsKd;jzpfjyD; tpdk;&u jAdwdo# vufxufuuJo h k@d vSyaumif;rGepf mG xde;f odr;f xm;ygonf? a':cif=unf udk txl;av;pm;aomtm;jzifh xdkaetdrfudk ay;xm;jcif;jzpfonf? atmifqef;pk=unf txl;ESpo f ufrufarmaom 0goemw&yfrSm pmzwfjcif;yifjzpfonf? olr. pmtkyfpmayjrwfE;dk r_udk tm;ay;cJhaom 0ef=uD;csKyfOD;Ek. (pD;yGm;a&;t=uHay;yk*~Kdvf OD;tkef; 1931-1981) udk atmifqef;pk=unfu tpOfav;pm; cspfcifaus;Zl;wifa=umif; r=um c%ajymjyavh&o Sd nf? awmifilZmwdzmG ;OD;tkef;onf &efuek w f uUov dk f wGif ynmqnf;yl;I wzufrS ynmoif&if; jrefrmhtvif;owif;pm wdkufwGif owif;axmuftjzpfvkyfudkifcJhaom owif;pmq&mwOD; vnf;jzpfonf? olonf 1934 ckEpS w f iG f 0dZm… bG@J &&Sjd yD; Oya'0dZm… bG@J twGuf &efukefwuUodkvfwiG f qufvufynmqnf;yl;&if; wuUodkvf or*~wiG f b¾ma&;rSL;tjzpf aqmif&Gucf ho J jl zpfonf? 1936 wGif wuU odkvo f r*~oydwfwdkufyGJESifh=uKHcJhjyD;aemuf Oya'pmar;yGJudk rajzjzpfcJh awmhay? wuUodkvo f ydwt f jyD;wGif ynmawmfoiftjzpf ta&G;cH&jyD; t*Fvefjynf vd'fwuUodkvfwGif vlr_0efxrf;ynm&yf oif=um;cGifh&cJh onf? xdk@aemuf jrefrmEdkifiHodk@rjyefawmhyJ ynma&;bGJ@udk qufvuf qnf;yl;onf? t*FvefjynfwGifaexdkifpOftwGif; jrefrmEdkifirH S vGwfvyf a&;twGuf ta&;qd&k efvma&muf=uaom Adv k fcsKyaf tmifqef; trSL;jyK aom udk,fpm;vS,ftzGJ@tm; tultnDrsm;pGmay;cJhonf? 1948 wGif jrefrmEdkiif Ho@kd jyefvnfa&muf&jdS yD; ul;oef;a&mif;0,fa&; ESihf or0g,r0ef=u;D tjzpf cef@tyfjcif;cH&onf? 1949 wGif jrefrmEdik if . H yxrqkH; jAdwdefEkid fiHqkid f&m jrefrmEdik fiHoHtrwf=uD;tjzpf wm0efay;jcif; cH&onf? 1955 ckEpS w f iG f qdAk , D ufjynfaxmifpq k kid &f m jrefrmEdik fiH txl; tm%mukefvJ$tyfjcif;cH&aom oHtrwf=uD;tjzpf ajymif;a&$Œwm0ef xrf;cJholjzpfonf? OD;tke;f onf pmay0goemxkHov l nf;jzpf&m atmifqef;pk=unftm;


22

oef;0if;vIi d f

zwfoifhzwfxu dk fonfh jrefrmESihf t*Fvyd fpmtkypf m&if;&Snf=uD;rsm; OD;pGm ay;olrsm;teuf wOD;tygt0ifjzpfonf? atmifqef;pk=unf. tody nm tawG;tac:ydik f; zG@HjzdK;wdk;wufr_udk ydkIowdjyKrdjyD; pdwf0ifpm;cJh olrmS wcsed u f emrnf=uD;cJah om &efuek fwuUov kd o f r*~. td;k a0r*~Zif; t,f'w D mtzGJ@0ifESifh atmifqef;pk=unf.zcif Adv k fcsKyfatmifqef;ESifh twl wuUodkvfausmif;aezwf OD;ndKjr (1914-1985) yif jzpfonf? aemufydkif;wGif OD;ndKjronf pme,fZif;avmuwGif tvGefemrnf=uD; cJah om pmtkyrf sm;pGmudk a&;om;cJhonfh pma&;q&mwOD;jzpfvmygonf? olu wjcm;olrsm;xufyifydkjyD; atmifqef;pk=unfzwf&ef t*FvdyfESifh jrefrmpmtkyaf ygi;f rsm;pGmudk vrf;n$efay;cJo h nf? OD;ndKjrvufaqmifay; cJhaom tvGeftzdk;wefonfh [m;Awf*Eˆ0ifpmtkyfwGJwpkHvkH; (Harvart Classic) udk tvGefwefzdk;xm;jyD; r=umc%zwfcJha=umif;vnf; atmif qef;pk=unfu ,ae@wdik f owdw&&Sad eygonf? Tpmtkyfrsm;jzifh atmifqef;pk=unfonf pmayavmuwHcg;udk zGihv f pS Ef ikd cf o hJ nf? atmif qef;pk=unf. pmzwf0goemrSm tdE, dN ra&mufcifuyif tjrpfw, G jf yD; jzpfygonf? e,l;a'vDjrdKŒqifajczke;f tpGet f zsm;&Sd ara&mfvD (Mehrauli) &yfuu G f wGif *±kwpdu k x f ed ;f odr;f xm;Edik fjcif;r&So d nfrSm=umjyDjzpfI ysupf ;D ,d, k iG ;f aeonfh tmaomu0d[m&trnfwGiaf om Ak'b < momXmewck&o dS nf? xdkXme jyefvnf&iS foefvmEdik fap&ef a'vD&SdAk'<bmom0ifrsm;/ txl; ojzifh Ak'b < mom ud;k uG,af omEdik if Hrsm;rS oHtrwfrsm;. tultnDukd a':cif=unf&,lcJhygonf? Tvkyfaqmifr_a=umifh a'vD&Sd Ak'<bmom 0ifrsm;ESifh tdE, Nd Edik fiH tjcm;a'orsm;rS Ak'<bmom0iftcsKdŒtwGuf jyef vnftouf0ifvmjyD; jzpfa om tmaomu0d[m&onf ESpfpOfus a&mufaom Ak'<bmomyGJawmf=uD;rsm;usif;y&m/ bk&m;0wfjyK&m/ urR Xmef;bm0empD;jzef;&mXme jzpfvmygonf? a':cif=unfonf jrefrm/ xdkif;/ uarBm'D;,m;EdkifiHom; Ak'<bmom bkef;awmf=uD;rsm;tm; rSefrSefyifhzdwf qGrf;uyfw&m;emavh&d. S ? atmif


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

23

qef;pk=unf.tpfudk atmifqef;OD;vnf; ausmif;ydwf&ufrsm;twGif; t*FvefraS &mufvmaomtcg TudpPrsm;wGif yg0ifaqmif&u G fygonf? tarESifhorD;udk jrefrmrsm; cspfcifav;pm;onfhtwdkif; a':cif=unf. vkyfazmfudkifzufoHwrefrsm;ESihf yef'pfae±l;rStpcsDI tdE, Nd tpd;k &tzGJ@ 0iftaygi;f wd@k uvnf; cspcf if av;pm;=uygonf? tdENd, wGif &&Scd aJh om tawGŒt=uKH rsm;onf atmifqef;pk=unf twGuf tifrwefta&;yg pd w f t m;xuf o ef z G, f & m jzpfcJhygonf? ,ckwdkif olr onf tdEd, N Edkiif t H ay: xm; &Sad om arwWmESihf oHa,mZOf wd@k rmS cdik rf mvsu&f ydS gonf? xdt k csed u f a'vD&dS jAdwd a':cifMunfEiS hf a':atmifqef;pkMunf o#r[mrif;=uD;rSm qmaygvf*dk;bkof (Sir Paul Gore Booth) (aemiftcg avmh'fbGJ@ &) jzpfygonf? ,cif jrefrmEdkifiHwGif oHtrwftjzpf wm0ef xrf;aqmifcJhpOfu olESihf ol.ZeD; yufx&D&mS (Patricia) wdk@onf a':cif =unfESifh aumif;pGm odu|rf;cJh.? xdkcifrif&if;ES;D r_rSm tdENd,Y jyefvnf qef;opf &Sifoefvmygonf? odk@ESifh atmifqef;pk=unf atmufpzdk@'f wuUov kd fo@kd ynmoif&efomG ;aomtcg aygvEf iS hf yufx&D&mS wd@k u rdb ud, k pf m;apmifha&Smuf&ef wm0ef,cl . hJ ? atmifqef;pk=unfonf olw@kd . rdom;pk0ifwOD;uJhok@d olw@kd om;ESpfa,mufEiS hf orD;ESpaf ,mufw@dk . nDr &if;csmwOD;uJho@kd jzpfvmygonf? xdrk o d m;pktrd fwiG yf if 4if;wd@k .rdwfaqG rsm;tjyif 4if;wd@k zdw=f um;{nfch aH om Edik fiaH &;orm;rsm;ESihf tpd;k &t&m&Sd rsm;udk atmifqef;pk=unf odu|rf;cGifh&cJhygonf? xdkyk*dK~ vfrsm;. toGif tjyif/ trltusi/fh tajymtqdkEiS fh xl;jcm;aom "avhp±dkufuav;rsm; udk atmifqef;pk=unf pdw0f ifpm;pGm avhvmcJ. h ? xdkyk*dK~ vfrsm;rSm ol


24

oef;0if;vIi d f

u|rf;0if&awmhrnfh us,f0ef;vSaom urBmavmurS yk*~dKvfrsm;yif r [kwyf gavm? aEG&moDausmif;ydw&f ufrsm;twGif; atmifqef;pk=unfonf rdcif &Sd&m e,l;a'vDok@d jyefavh&. Sd ? od@k aomf wESpfwiG f usr&Sd&m t,f*s;D &D; ,m;jrdK@ (Algiers) odk@vmaeygonf? usronf e,l;a'vD ukvor*~ jyef=um;a&;XmerS t,f*s&D ;D ,m;Edik if /H t,f*sm&D;,m; (Algeria) jrdKŒawmf odk@ajymif;a&$Œum tvm;wlXmewckzGifh&ef wm0efay;jcif;cH&ygonf? t,f*sD;&D,m;onf 1962 ckESpfwGif csm;vf'Da*gvf (Charles de Gaulle) tpdk;&ESifh atAD,efpmcsKyf (Treaty of Evian) udk vufrSwx f k;d jyD; vGwfvyf a&;&cJo h nfrmS r=umao;yg? jyifopfxHrS vGwfvyfa&;&&ef &SpEf pS =f um ±kef;uefr_aemufydkif; wajz;ajz;emvefxlqJEdkifiHjzpfygonf? xdk@a=umifh t,f*sD;&D;,m;jrdKŒwGif ae&mxdik fcif; tvGef&Sm;yg;aejcif;/ ysufpD;,d, k Gif; aeaom&yfuGurf sm; aygrsm;aejcif;/ tajctaeaumif;rGefaom[dw k ,f rsm; enf;yg;aejcif;ESihf 0efaqmifrv _ yk fief;rsm; vGepf mG rS uef@owfxm;jcif; wdk@rSm tHh=ozG,f&mr[kwfyg? zGiv hf pS pf oH±;Hk rsm;/ ukvor*~±;Hk rsm;ESihf 0ifa&mufvmqJ pD;yGm;a&; vkyif ef;rsm;omru t,f*s;D &D;,ef;vlrsK;d rsm;uyg tdraf e&mrsm;ESihf vkyf ief;cGifae&mrsm;&Edkif&ef oJoJrJrJ vkH;yrf;&SmazGae&ygonf? t,f*sD;&D; ,m;wGif tcsdef=umjrifhpGm tajccsaexdkifcJhaom jyifopfvlrsKd; ajrmuf rsm;pGmrSm wdik ;f jynfrS xGucf mG oGm;=ujyD jzpfaomfvnf; tjcm;vlopfrsm; rSm 0ifvmrpJjzpfygonf? xdo k rl sm;rSm ppfrx _ rf;rnft h pm; y&[dw vkyf ief;trsKd;rsK;d wd@k wiG f 0ifa&mufwm0efxrf;aqmif&ef a&G;cs,af om jyifopf trsKd;om;vli,frsm;/ ausmif;q&mq&mrrsm;/ axmufyaHh &;pDrHudef; t vkyform;rsm;ESifh tvnftywfoufoufvmolrsm; jzpf=uygonf? atmifqef;pk=unf a&muf&SdvmcsdefwGif [Gm&DblrD'D,ef (Houari Boumedirre) u tmrufbifbJvm; (Ahmed Ben Bella) tm; pHerlemxm; avmufatmif aoG;xGufo, H kdr_uif;rJhaom tm%modr;f yGJjyKvkyfum jzKwfcsjyD; &uftenf;i,ftwGif;jzpfygonf? zdwf=um;cH&aom {nfhcH


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

25

yGrJ sm;pGmodk@ oGm;&rnfxuf atmifqef;pk=unfu t,f*s;D &D;,ef;vlrsKd; rsm;ESifh awG@qu kH m 4if;wd@k widk ;f jynftwGi;f jzpfysuaf eor#uadk vhvm&ef ydkrkI d pdwftm;xufoefygonf? atmifqef;pk=unfrSm zwf±_usufrSwf &ef pmtkyfwaowWmvnf; ygvmygonf? ESpfaygif;rsm;pGm vGwfvyf a&;±kef;uefr. _ '%fudk cHcJh&olrsm;tm; ulnDaxmufy&Hh ef pDrHude;f rsm;udk uGyfuaJ eaomtzG@J tpnf;wckESihf usrwdk@qufo, G yf gonf? pDrHued ;f w &yf. wm0ef cHjzpfol vli,fwOD;vma&mufI 4if;wd@k vkyfief;ta=umif; &Si;f jyygonf? vGwv f yfa&;wdu k yf w GJ Gif usq;Hk cJhaom&Jabmfrsm;. use&f pf olZeD;rsm;twGuf aetdrrf sm;aqmufvyk af e=u&m t,f*s;D &D;,ef;vlrsK;d rsm;omru EdkifiHwumrS vli,frsm;yg 0ifa&mufulnD&ef zdwfac:=udK qdka=umif; ajymjyygonf? atmifqef;pk=unfvnf; xdkaqmufvkyfa&; pcef;wGif &ufowWywf tawmf=um oGm;a&mufaexdkifum vkyftm; ay;cJhygonf? oGefoif=uD;=uyfolrSm ±k&Sm;vlrsK;d jzpfjyD; vkyfazmfukid fzuf rsm;rSm t,f*s;D &D;,m;/ jyifopf/ vufAEGe/f e,fomvefEiS hf *smreDpaom wdik f;jynfrsm;rS vli,frsm;jzpfygonf? tpm;taomufESifh ae&mxdkifcif; ay;aomfvnf; vkycf ray;yg? atmifqef;pk=unf. rdwaf qGrsm;onf olrtm; umAD;vD; (Kabyle) awmifwef;rsm;odk@ vufxufr*FvmwyGJ wufa&muf=unf±h &_ ef ac:oGm; zl;onf? usrwd@k EpS Of ;D twlwl qm[m&oJuE mW &tpyf&dS jrdKŒav;wjrdKŒ wdkifatmifvnf; c&D;&SnfxGufcJhygonf? aEG&moDtyl&Sdef jyif;xefvGef; vSojzifh xdkxufvGefI roGm;EdkifcJhyg? aemuftvnftywf c&D;w&yf taeeJ@ a&mracwfu aqmufvkycf Jhaom jrdKŒysu=f uD;&Sd&modk@ oGm;cJh.? xdjk rdKŒysuw f Gi;f &Sd v[mjyifZmwf±H=k uD;. ausmufjym;cif;xm;aom w vif;jyifay:wGif bifbv J m;. opPmcHwyfrsm;u “bifbv J m; oufawmf &Snfygap” [laom pmvkH;=uD;rsm;jzifh a&;xm;ygonf? atmifqef;pk =unf armf±u dk o kd @kd c&D;xGufchjJ y;D pydeEf kid if aH wmifbufurf;ajcudv k nf; ajc csro d nfqo kd avmuf a&mufcyJh gonf? xd@k aemuf ausmif;pmjyefusujf y;D ausmif;ydwf&uftqkH;wGif atmufpzd@k 'fodk@ jyefoGm;Edik fcJhygonf?”[lI


26

oef;0if;vIi d f

a&;om;azmfjyxm;avonf? 1962-63 ckES pf rsm;wGi f a': atmifqef;pk=unfonf a'vDwuU odv k Yf Edik fiHa&;odyHb ` mom&yfukd avh vmqnf;yl ;cJhonf? 1964 ckESpfrS 1967 ckEpS ftwGi;f atmufpzd@k 'f wuU odkv&f Sd [l;pfaumvdyfY '\eaA'/ EdkifiHa&;ody`HESifh pD;yGm;a&;ynm&yf rsm;udk avhvmqnf;yl;cJjh yD; 0dZm… *k%f xl; (B.A Honour) bG@J uk d &&Scd o h J nf? bG@J a':atmifq ef; pkMunf &&Sd jyD;aemuf a':atmifqef;pk=unf atmufpzdk Ywuúodkvfü ynmoifMum;pOf onf vydki;f r# [l;pfaumvdyfwGif pm oif=um;yd@k csonf? ,if;aemuf ordkif;okawoD [,l;wifum (Hugh Tinker) ESiht f wl okawoevkyfief;wdk@ aqmif&GufcJhonf? 1968 ckESpf wGif vef'efwuUokv d f ta&SŒydkif;ESihf tmz&du avhvma&;Xme/ EdkifiHa&; odyX`H meY ok awoe vufaxmuftjzpf wm0efxrf;&GufcJhonf? xdk@aemuf tar&duefjynfaxmifpk e,l;a,mufY aexdkifv#uf&Sd aom bdvyfjyefoef;ESifhtwlaexdki&f ef e,la,mufjrdKŒodk@ a&muf&SdcJh onf? bdvyfjyefoef; ac: 'dk&moef;at;onf t,f*sD;&D;,m;wGif (4) ESpw f mr# wm0efxrf;aqmifcjhJ yD;aemuf ukvor*~XmecsKyfo@kd jyefvnf a&muf&adS ecsdejf zpfonf? bdvyfjyefoef;ESihf rdom;pkyrm&if;ES;D aeaom z&ef@xa&*g (Frank Trager) u 4if; Edkiif w H um qufqaH &;bmom&yf ygarmuQtjzpfaqmif&Guaf eaom e,l;a,mufwuUov kd Yf a': atmif qef;pk=unf bGJ@veG foifwef;wuf&ef ulnDpDpOfay;cJhonf? ygarmuQ x a&*gonf tar&dueftpdk;&. axmufyhHa&;tpDpOfjzifh jrefrmjynfwGif ESpftawmf=um aexdkifcJhzl;onf? olonf ta&SŒawmiftm&SESihf ta&SŒ zsm;Edik if Hrsm;wGif us,jf yef@pGm c&D;vSnv hf nfz;l um xdka'orsm;. udpt P 00wdk@wGif pdwf0ifpm;olwOD; jzpfygonf? xdka&;om;cJhaom “bm;rm;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

27

ya'o&mZfEikd if rH S orRwEdik if o H @kd ” trnf&pdS mtkyu f kd a&;om;xkwaf 0cJh onfrSm r=umjrifah o;acs? olonf a':atmifqef;pk=unf. wdk;wufr_ udk *±kwpdu k favhvmI vdktyfonfrsm;udk ulnDyHhydk;ay;cJhonf? a': atmifqef;pk=unfESifh bdvyfjyefoef;wdk@aexdkif&m ref[wfwifrS e,l; a,mufwuUov dk o f @dk omG ;&aom bwfpu f m;c&D;rSm tawmftwef t vSr;f a0;jyD; um;rl;wwfaom a':atmifqef;pk=unftwGuf yifyef;cufcJ ygonf? bwfpfum;rSwfwdkifrS yef;jcHwckudkjzwfjyD; 0g&Sifwef&ifjyif (Washington Square) odk@ oifwef;wuf&ef a':atmifqef;pk=unf oGm;&aomvrf;Y usupf m;avh&daS om vrf;o&J vl&rf;um;wdk@. tE W &m,fuvnf; &Sdao;onf? odk@aomf a':atmifqef;pk=unfwdk@aetdrfrS ukvor*~±kH;udrk l 6 rdepfcef@ vrf;av#muf±kHjzifh a&mufEdkifayonf? xd@k a=umifh a':atmifqef;pk=unfonf ukvor*~wiG f tvkyf0ifjy;D aemufrS ynmqufvufoif=um;&ef pdwful;ay:onf? tvkyfav#muf v$mrsm;/ axmufcpH mrsm;/ awG@qHak r;jref;jcif;rsm;ESihf jzpf±;kd jzpfpOf=uef@ =umr_ESihf tcuftcJrsm;udk ausmv f eG jf yD;aomtcg a':atmifqef;pk=unf onf ukvor*~Y tvky&f &SdoGm;onf? ukvor*~Y 2 ESpfr# xrf;&GufcJh jyD;aemuf taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKy±f ;Hk tkycf sKyaf &;ESihf b¾ma&;qdik &f m udpP&yfrsm; t=uHay;aumfrwDwiG f vufaxmuftwGif;a&;rSL;tjzpf wm0efxrf;aqmifcGifh &&Sdco Jh nf? tqdkygXmerS aumfrwD0ifrsm;onf rdrw d k@d Eidk if Hrsm;. udk,pf m;vS,f rsm;tjzpf cef@tyfxm;&jcif;r[kwfbJ b¾ma&;qdkif&mudpPrsm;wGif u|rf;usiforl sm;tjzpf cef@tyfjcif;cH&olrsm;jzpfygonf? ukvor*~EiS fh t&eftzGJ@tpnf;rsm;tm;vkH;tjyif urBmhusef;rma&;tzGJ@/ pm;eyf&duQm ESihf v,f,mpdkuyf sKd;a&;tzG@J rsm;uJhok@d aom txl;at*sifprD sm;. pDrHued ;f tpDtpOfrsm;ESihf bwf*swrf sm;udk xdak umfrwDu avhvmrSwfcsucf s jyif qifjy;D oabmwlnrD &_ &ef wifjy&ayonf? tvkyfrSm cufcJaomfvnf; ukvor*~vyk fief;rsm;. ukeu f sp&dwu f kd tao;pdwpf pd pf&jcif;ESihf xl;c|ef xufjrwfaomtzGJ@0ifrsm;wd@k a=umifh pdw0f ifpm;zG,af umif;ayonf? xdk


28

oef;0if;vIi d f

tzG@J 0ifrsm;ESihf a':atmifqef;pk=unfonf aumif;pGmodu|r;f vmcJo h nf? ukvor*~0efxrf;rsm;onf naeydkif;ESifh oDwif;ywfukefydkif; tm; vyfcsdefrsm;wGif vkyftm;ay;avh&dS=uonf? a':atmifqef;pk=unfaexdkifaom ref[wfwif&t Sd drfEiS fh odyfra0; vSaomae&mwGif e,l;a,mufaq;±kH=u;D rS zGiv fh pS x f m;aom bJvAd ,l; (Belleview) a*[mY jrdK@=u;D &Sdtqif;&Jq;kH / aq;ukoIr&aom a&m*gpJG uyfaeolrsm;ESihf cku d ;dk &mrJhrsm;udk xde;f odr;f apmifha&Smufxm;onf? b0 udk &ifrqdkifEkid fawmhbJ udk,fpdwEf Spfjzm jydKvJvkrwwfjzpfaeolrsm;udk xdak q;±kHo@kd ac:vmavh&o dS nf? jrefrmrsm;tm; pmzwfjyay;&ef/ tazmfjyK &ef tpDpOfrsm;wGiyf g0if&ef vkyt f m;ay; trsKd ;orD;/ trsKd;om; tjrJ tvdk&Sdaeonf? xdktpDpOfwiG f a':atmifqef;pk=unfyg0ifI tywfpOf em&Daygif;rsm;pGm vkyt f m;ay;cJo h nf? Tonfwdk@um; a':atmifqef;pk=unfonf rdcifa':cif=unf. y&[dwvkyfief;udk tarGqufcjH cif;yifjzpfonf? xdpk Ofu jrefrmEdik firH S OD;oef@onf ukvor*~taxGaxGtwGif;a&; rSL; wm0efxrf;aqmifaecsed jf zpfygonf? ['fpifjrpfuv kd rS ;f I jrif&aom ol.tdrf=uD;onf &D;Am;a';vf (River-dale) t&yfwiG &f jdS yD; a':pktrd rf S um;ESifh wpfem&Dcef@oGm;&ygonf? OD;oef@tdrfY wnfcif;usif;yaom we*FaEGae@xrif;pm;yGrJ sm;rSm a':pktzd@k tvGepf w d &f i$ fvef;zG,f&mrsm; jzpfchyJ gonf? tjcm;OD;oef@. rdwfaqGrsm;vnf; vma&muf=ujy;D jrefrm vlrsK;d wd@k t}udKufawG@aprnfh jrefrm[if;vsmrsm;ESihf jrefrmtpm;tpm rsKd;pHkudk wnfcif;au|;arG;avh&Sdonf? OD;oef@. ajr;wOD;OD;. arG;ae@uJh odk@aom txl;{nfhcHyGJrsm;Y jrefrmrsm;tjyif EdkifiHwumrS ukvor*~ tjrJwrf;udk,fpm;vS,frsm;udkyg zdwf=um;{nfhcHwwfonf? jrefrmEdkifiHrS ukvor*~tjrJwrf;oHuk, d fpm;vS,Of D;pdk;wif. zdwf =um;{nfhcHyHkrsm;rSmrl tenf;i,fuGmjcm;ygonf? olonf &D;Am;a';vf Yyif OD;oef@.aetdrfavmuf =uD;us,cf rf;em;jcif;r&Sad om tdrw f vH;k Y aeonf? taxGaxGnv D mcH=uD; usi;f ycsed jf zpfaom pufwifbmv 'kwd


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

29

,ywfrS 'DZifbmvv,fcef@qkv d #if OD;pk;d wifonf tvkyu f pd rP sm;/ jrefrm udk,fpm;vS,ftzG@J ESifh tjcm;udk,fpm;vS,ftzGJ@rsm;udk {nfhcHau|;arG;& jcif;jzifh rtm;rvyfatmif&adS yonf? oDwif;u|w/f wefaqmifrke;f vrsm; wGif bmoma&;qdik &f m ae@=u;D tcg=u;D rsm;Y e,l;a,mufjrKd Œ&Sd jrefrmrdwf aqGrsm;udk ol.tdro f @dk zdwfac:{nfch Havh&Sdonf? OD;pd;k wif oabmxm; =uD;oljzpfonfhtavsmuf jrefrm rsm;udk od;k rsm;/ qdwrf sm;[lI cGjJ cm; rqufqHay? qdwfrsm;qdkonfrSm ppftm%m&SiAf v k d af e0if;vufatmuf jrefrmEdik if . H tajctaeudk a0zef axmufjyolw@kd jzpfjy;D ,if;wd@k ukd jref rm oH±Hk;todki;f t0dkif;u y,fxm; jcif;udk cH&wwfygonf? OD;pdk;wif. aetdrfY rnfolrqkd vGwfvyfyGifh vif ; pG m rd rd w dk @ rwl u GJ j ym;aom oabmxm;rsm;udk wifjyaqG;aEG; bdvyfjyefoef; jiif;ckHcGifh jyKEdkifayonf? ac: 'd&k moef;at; wae@ ukvor*~taxGaxG nDvmcHusif; yaecsdefY a':atmif qef;pk=unfESifh bdvyfjyefoef;wdk@ukd OD;pk;d wifu aetdrfo@dk xrif;pm;csed ;f cJh&m xdkpOftjzpftysufudk bdvyfjyefoef;u Todk@jyefajymif; ajymjy cJhonf? “OD;pk;d wif. &D;Am;a';vf aetdro f @k d usrwd@k ae@v,favmuf a&muf oGm;cJyh gw,f? yef;rsm;/ &Guv f yS ef;rsm;ESifh a&$a&mifjc,f jrefrm,Ge;f xnf rsm;ESifh jynfah eaom av;axmifhyHk{nhfcef;r}uD;twGif;&Sd qdkzmrsm;/ uk vm;xdkifrsm;udk tcef;eH&H uyfI aumfzDyef;uefwifI pm;yGJ=uD;rsm;udk xdik fcaHk &SŒwGif tpDtpOfcsxm;ygonf? qdkzmrsm;ESifh ukvm;xdkifrsm;ay: wGif taxGaxGnv D mcH wufa&muf&ef a&muf&Sdaeaom jrefrmoH t rwf=uD;rsm; woDwwef;=u;D xdik fae=uygonf? usrwdk@EiS hf rawG@z;l ao;


30

oef;0if;vIi d f

aom olrsm;tm; rdwfqufay;jyD; ‘pk’ udk tcef;wzufpGef;&Sd vl}uD;ESpOf D; =um;wGif xdkifapygonf? usrudkrl udk,fpm;vS,ftzGJ@OD;aqmifvmcJh aom AdkvfrSL;=uD;armifvGif&Sd&mESihf reD;ra0;wGif xdkifapygonf? OD;pkd; wif. ZeD;u opfo;D azsmf&nfrsm;/ tmvl;a=umfrsm;udk pm;yGJ ay:odk@csjy;D aemuf csufjyKwfa&;udpPrsm;udk tjyD;owfprD H&ef uyfvsuftcef;xJodk@ 0ifoGm;ygonf? tm;vHk; wa,mufwayguf tv†my/ ov†my pum; ajymjy;D aemuf udk,fpm;vS,t f zGJ@t=u;D tuJu ‘pk’ udk rnfuho J @dk ukv or*~Y tvkyfvkyfygoenf;? rnfonfhEdkiif Hul;vufrw S fudk udkifaqmif xm;oenf;? olrrdcifonf oHtrwf=uD;r[kwaf wmhojzifh ‘pk’ taeESihf oHwrefrsm;qdik &f m Edik if Hu;l vufrw S u f kd jyeftyf&rnf/ ,cktxd jyefrtyf &ao;onfqko d nfrSm rSefygovm;? oHwrefqkid f&mEdkifiu H ;l vufrSwfudk qufvufuikd fxm;jcif;rSm Oya'ESirhf nDa=umif;/ olr odrnfjzpfa=umif;/ tvGefreS nf;vrf;rusaomudpjP zpfojzifh tjrefq;kH jyifqif&efvadk =umif; Z,fqufovdkajymum OD;aqmifwku d fcdkufygawmhonf? jrefrmoHwrefavmurS yk*K~d vfrsm;u OD;vGifajymor# rsufESmvdk rsufESm&toGifjzifh axmufco H Hrsm;jyKum ‘pk’ udk rvdo k nfhrsuEf mS rsm; jzifh 0dik f;=unfhae=uygawmhonf? ‘pk’u [efrysuf wnfjidrpf Gm&Sdaejcif; rSm usrtwGuf tawmfpdwfoufom&mjzpfapygonf? xdkaemuf ‘pk’ u Áa¹EN&Sd&Sd vef'ef&SdjrefrmoH±Hk;Y olrav#mufxm;onfrSm tcsdeft awmf=umaejyDjzpfaomfvnf; ,ckwkid f tusK;d ta=umif; bmwckrS rod ao;a=umif;/ rnfuJho@dk aomta=umif;a=umif;a=umifh Tr#txd xl; xl;jcm;jcm; =uef@=umaeonfudk olem;rvnfEdkifjzpf&a=umif;/ e,l; a,mufo@dk olrynmoif&efvmcJ&h mY vuf&EdS kid if u H ;l vufrw S fuykd if udik f aqmifae&a=umif;/ pm;0wfaea&;twGuf tvky&f SmcJh&m uHaumif; axmufrpGmjzifh ukvor*~Y tvkyf&&Scd Jha=umif;/ jrefrmEdkifiHom; jzpf a=umif; taxmuftxm;jy&ef EdkifiHul;vufrSwfrSm vdktyfcsufjzpf a=umif;/ vaygif;rsm;pGmuyif av#mufxm;cJhaom Edik fiHul;vufrSwfudk vef'efoH±;Hk rSy@dk ay;&ef apmifhaevsufyifjzpfa=umif;/ EdkifiHul;vufrSwf t


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

31

opfa&mufvmonfEiS hf ta[mif;udk =unfjzLpGm jyeftyfrnfjzpfa=umif;/ Edik fiHjcm;Y tvkyfvyk fudkifEdkif&ef Edkifiu H l;vufrSwf (oHwrefqdkif&myJjzpf ap/ ±dk;±dk;yJjzpfap) wckckvdktyfonfudk tckwufa&mufvmwJh OD;av; tm;vH;k em;vnfvrd rhf nf[k ol,q l a=umif; ‘pk’ u ,Ofaus;odraf rG@pmG tcsufusus ajymoGm;ygonf? vef'efraS &muf&adS eaom jrefrmoHtrwf=uD;u ‘pk’taeESihf Edik if H ul;vufrSwftopf&&ef av#mufxm;cJo h nfrmS vaygif;rsm;pGm &SdjyDjzpf a=umif;udk twnfjyKum xHk;pHtwdkif; av#mufvm$ udk &efukefo@dk y@dk xm; jy;D jzpfa=umif;ajymygawmhonf? tb,fah =umifh vaygi;f rsm;pGm=umjyjD zpf aomfvnf; ta=umif;rjyefao;onfukd ol rod&dyS ga=umif; xyfavmif; ajym=um;cJhonf? trSeftm;jzifh jrefrmjynfY Todk@ xHk;pHtwdkif; aESmifh aES;=uef@=umr_rsm;udk jzpfay:apaom ±_yfaxG;ayGvDvSonfh AsL±dku&uf ,E W&m;ESifh =udK;eDpepftqifhqifah =umifh tvkyfrwGiu f s,faer_rsm; t a=umif;udk tcef;wGif;&Sd usrwdk@tm;vHk; od&djS yD;jzpfygonf? xdktcgrS tjcm;oHtrwfrsm;uvnf; ‘pk’ taeESihf TuJo h @dk vyk f±kHr#vJI G tjcm; a&G;cs,f&mvrf;r&SdcJah =umif; em;vnfoabmaygufcJhygawmhonf? udk,fpm;vS,f tzG@J t=uD;tuJ. rsufEmS xm;um; jrwfav;ajymovdk “idI k &DIr&aomrsuEf mS xm;” jzifh wdk;v#Kdawmif;yefaomavoHEiS hf tp utajctaeudk vH;k aphywfaph em;rvnfcJha=umif;/ &efuek af &mufaom tcg Edkifiu H l;vufrSw±f ;Hk u vkyfp&m&Sdonfrsm;udk vsifjrefpmG vkyf&ef ol udk,fwdkifn$ef=um;vdu k frnfjzpfa=umif; ajym=um;oGm;onf? Tyk*~dKvf rsm;rSm ‘ pk’ xuf touftm;jzifh =uD;=uolrsm;jzpfaomfvnf; aumif; aomt&nftcsi;f jzifh tcsed pf D;onfh ‘vl=u;D ’ rsm;r[kw[ f k usr xifjrif rdygonf? usrvnf; tcGifh=uHKaeonfESihf csufaumif;,lum “Edik fiHul; vufrSwaf wG vH;k vHk;rudkifwhaJ e@ jrefjrefa&mufygapvd@k usrwdk@ ar#mfvifh &rSmyJ”[k ajymvdu k rf yd gonf? xd@k aemuf usrwdk@ ae@v,fpm twlwuG pm;aomuf=uygonf? tjrJwrf;udk,fpm;vS,ftzGJ@xJwGif jrefrmjynftajctaeudk usr


32

oef;0if;vIi d f

wdk@ yGifhyiG fhvif;vif; ajymqdkaqG;aEG;aomrdwaf qGwOD;vnf; ygonf? xdk rdwfaqGu “pk” . a0zefcsufrsm; ody&f JvGef;onf[k ajymaomtcg/ ‘pk’ u “,H=k unfcsuft& owœ&d d±S rkH u tquftEG,ft&vnf; owœ&d dS wmud;k ” [k jyefvnfacsycJyh gonf? olrqdv k o dk nfrmS ‘pk’ onf Adv k fcsKyf atmifqef;ESifha':cif=unfwk@d . &ifaoG;jzpfojzifh ol@uadk wmf±Hkwef±kH ESyd f vdk@&rnfr[kwf[k qdkvdk[efwlaeygonf? usrtxifawmh ‘pk’ onf Adkvcf sKyfatmifqef;orD;rdk@ aoG;om;t&awmfpyfaeonfomru pdwf "gwfuvnf; atmifqef;pdwf"gwftjynfh&Sdonfh zatwlorD;yDoonf [k xifjrifaerdygawmhonf?”

a':atmifqef;pkMunfEiS hf olcY ifyeG ;f a'guw f m rdu k u f ,ftJ&pf a':atmifqef;pk=unf ukvor*~±;Hk Y wm0efxrf;aqmifaepOfrmS yif a':atmifqef;pk=unfonf wuUodkvfY pwifzl;pmqkHchaJ om a'guf wmrdkufu,ft&J pf (Dr.Michael Viallancourt Aris) ESihf 1971 ckESpf/ Edk0ifbmv 31 &ufae@wGif vufxufxdrf;jrm;cJhonf? rdkufu,ftJ&pf onf jAdwo d #vlrsKd;wOD;jzpf+yD; atmufpzdk@'fwuUov dk fY ajrmufykid f; Ak'< bmom r [m,me. vlr_a&;ESihf ,Ofaus;r_qdkif&mordkif;a=umif;udk txl;jyKavhv maeaom okawoDwOD;jzpfonf? olonf ,if;ynm


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

33

&yfqik d &f m pmtkypf mwrf;trsm;tjym;udv k nf; a&;om;jyKpx k w k af 0cJo h nf? ukvor*~±;kH Y 3 ESprf # wm0efxrf;aqmifc+hJ y;D aemuf a':atmifqef; pk=unfonf qufvuftr_rxrf;awmhbJ om;orD;rsm;ESifh odkufoku d f 0ef;0ef;&Sdrnfh tdrfaxmifonfb0udk a&G;cs,f&ef qkH;jzwfvdkufygonf? odk@ESifh b0opfw&yf pygawmhonf? TtcsdefrSpaom jzpfpOfrsm;rSm trsm;od+yD;jzpfonf? cifyeG ;f jzpfol rdkufu,ftJ&pfonf ESpftawmf=um uyif [dr0E WmEdkifiHav;jzpfaom blwefEkid fiHY bk&ifhom;awmf/ orD; awmfrsm; pmjyq&mtjzpfvnf;aumif;/ tpdk;&bmomjyefXmet=uD; tuJtjzpfvnf;aumif; wm0efxrf;aqmifcJhonf? a':atmifqef;pk =unfonf blwefY wESpcf ef@aecJo h nf? blwefonf ukvor*~tzG@J =u;D .tzGJ@0iftjzpf r=umao;rDurS 0ifco Jh jzifh a':atmifqef;pk=unfonf csufjcif;yif blwefEidk fijH cm;a&;±kH;Y ukvor*~upd Prsm;qdkif&m t=uHay; t&m&St d jzpf tvkyf&cJhonf? a':atmifqef;pk=unfw@dk ZeD;armifEo SH nf om;OD; jrifhqef;atmif ac: tvufZENm; (Alexander John Chirstopher Aris) udk rsuEf mS jrif &ef t*Fvefodk@jyefvmonf? om;t=uD; jrifhqef;atmifudk 1973 ckESpf {jyDv 12 &uf =umoyaw;ae@wGif zGm;jrifcJhonf? rdkufu,fu vef'ef wuUokv d fY yg&*lbGJ@oifwef;pwifjyD; rsm;r=umrD atmufpzd@k 'fwuU odkvf ynm&SiftvkyfcGifxJ 0ifvdkufygonf? 'kwd, om;i,f xdefvif; ac: uifrf (Dannaian Kim Arundel Aris) udk 1977 ckESpf/ pufwifbm 24 &uf pae@aewGif zGm;jrifonf? a':atmifqef;pk=unfonf uav; rsm;tm;jyKpyk sKd;axmifjcif;/ &efuke&f drS dcifxHo@dk tvnftywfoGm;jcif;wd@k jzifh rdrdb0udk at;csrf;pGm jzwfoef;vmcJhonf? tdrfaxmifhwm0efudkxdrf;odrf;&ef a':atmifqef;pk=unfonf pm ayrsm; pIa&;om;vmcJo h nf? pmzwf0goemoefonft h avsmuf olr onf t*FvdyfESifh jyifopfbmom pmtkyftajrmuftrsm; pkaqmif;cJh onf? rdkufu,f. wdbufqdki&f mpmtkyrf sm;ESifh okawoeqdki&f m pm tkyfpmwrf;rsm;uvnf; wae@xufwae@rsm;jym;vmcJh&m tdrYf xm;p


34

oef;0if;vIi d f

&myifr&Sdatmif jynfhv#aH eygawmhonf? uav;rsm;uvnf; pmzwf 0goemygolrsm;tjzpf =uD;jyif;vmcJh=uygonf? 1975 ckESpfrS 1977 ckESpftxd (2) ESpfcef@ atmufpzdk@'fwuUodkvf abm'vD,efpm=unfhwdkuf (Bolein Library) Y jrefrmpmtkyEf Sihf ay/ yk&ydk'f uwfwavmufjyKpkol pm=unfw h dkufvufaxmuftjzpf wm0ef xrf;&GufcJhonf? xdk@aemuf a':atmifqef;pk=unfonf olr.zcif AdkvfcsKyfatmif qef; txWKy`wWdukad &;om;&ef pwifpOf;pm;vmcJhonf? odk@jzifh *syefbm ompum;udk ZG=J uD;pGmjzifh pl;pl;pdu k pf u kd o f ifygawmhonf? Adv k cf sKyfatmif qef;. b0wpdwfwydkif;ESifh *syefEidk fiH qufpyfaeaoma=umifh *syefESifh qufo, G yf /Hk *syefEikd fio H @dk &Jabmfo;Hk usyd rf sm;ac:aqmifomG ;cJyh t Hk p/ *syefY ppfynmoif=um;cJhykHtv,f/ *syefwk@d ESifhtwl jrefrmhvGwfvyfa&;=udK; yrf;cJhykHtqk;H *syefqkid f&mtaxmuftxm;rsm;avhvm&efjzpfonf? xdk@ jyif jrefrmjynfta=umif; a&;om;xm;aom t*Fvdyjf refrmpmtkyrf sm;/ *syefjynfta=umif;a&;om;xm;aom t*Fvyd Ef iS hf *syefbmompmtkyf

a':atmifqef;pkMunfEiS hf olr\ *syefpm q&mr rDcsu D w kd m&D


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

35

rsm;udyk g wajz;ajz;pkaqmif;vmcJo h nf? Adv k cf sKyfatmifqef;. txWKy`wdW udk taxmuftxm;cdik cf ikd v f v Hk jHk zifh jyKpk&ef&nfoefxm;&m pepfwus okawoejyKygawmhonf? wzufrv S nf; 1985-86 ESprf sm;wGif *syeftpd;k &. ynmoifqk udv k ufcu H m *syefEikd if u H sKw d w kd uUov kd /f ta&SŒawmiftm&Sqikd &f m avh vma&;XmewGif okawoeynm&Sit f jzpf oGm;a&mufoak woejyKcJyh g onf? *syefEikd if YH okawoejyKpk&if; *syef-jrefrmcsp=f unfa&;toif; tzG@J 0ifrsm;ESiahf wG@qu Hk m 4if;wd@k rw S qifh olrzcifEiS o hf u d |r;f cJah om t ouf&iS q f J *syefppfzufqikd &f m t&m&S/d t&mcHrsm;ESih f tqufo, G &f cJh onf? xdt k csed u f rdu k u f ,fonf tdE, dN jynfajrmufyikd ;f qif;rvm;+rdKŒ&Sd tdE, dN Edik if H tqifjh rifh pmayavhvma&;Xme okawoeynm&Sit f jzpf a&muf&adS eonf? xdo k @kd oak woejyK&if; 1987 ckEpS w f iG f tdE, dN Edik if q H if;rvm;jrdKŒ&Sd txl;okawoejyKa&; tdEN, d odyXH` me (Indian Institute of Advanced Study) wGif okawoeynm&Sif (Resarch Fellow) tjzpf vkyu f ikd cf o hJ nf? ,if;od@k vyk u f ikd &f if; vef'efjrdKŒ&Sd vef'efwuUov kd f ta&SŒwdik ;f ESihf tmz&duavhvma&;XmewGif yg&*lb@JG ,&l efvnf; bG@J ,pl mwrf;wapmif udk jyKpk&efppD Ofco hJ nf? xkt d csed fu olr. vkyu f ikd v f y_ &f mS ;r_rsm;onf vk@H v}uD;jcif;ESihf oEMÏd mef cdik cf ikd rf mrmcsxm;jcif;udk jyoaeonf[k qd&k ayrnf? a':atmifqef;pk=unf. bG@J ,&l ef wifoiG ;f cJo h nfph mwrf;trnfrmS “jrefrmhvw G v f yfa&;wdu k yf w JG iG f pme,fZif;rsm;u taxmuftuljyKcJyh Hk (1910-1945)” jzpfonf? xdEk pS w f iG yf if rdcif}uD;a':cif=unfonf rsupf rd w S rd u f kd cGpJ w d u f o k &ef twGuf vef'efjrKd Œod@k a&muf&v dS mcJo h nf? cGpJ w d rf r_ sm; atmifatmifjrif jrif&o dS jzifh aq;ukor_a=umifh roufrom&S&d aomfvnf; a':cif=unf twGuf pdw&f i$ v f ef;csr;f ajrŒzG,t f csed jf zpfygonf? vef'efjrdKŒwGif ESpv f =umr#aexdik jf yD;aemuf a':cif=unfonf 1987


36

oef;0if;vIi d f

ZGefvwGif rsufpd tawmf tajctaeaumif;vmojzifh jrefrmjynfodk@ pdwf&$ifvef;pGmjyefoGm;cJhonf? vef'efudk tvnftywfa&muf&SdpOfu rnfr#pdwfcsrf;ajrŒcJha=umif;/ 4if;wd@k EiS fhawG@qHck Jh&onfuv dk nf; yDwjd zpf& a=umif; ponfjzifh rdwfaqGtrsm;tjym;udk pma&;today;cJhonf? od@k aomf &efuek jf yefa&mufI 10 vrjynfrh D 1988 ckEpS /f rwfvukef ydki;f wGif jyif;xefaomavjzwfjcif;'%fudkcH&ygonf? a':atmifqef;pk onf qif;rvm;rS olr. tvkyfudk&yfxm;cJhum rdcifudkjyKpk&ef a&muf vmygonf? tar&duefjynfaxmifpw k iG f aexdik t f vkyv f yk af eaom olr tpfuk d atmifqef;OD;vnf; 10 &ufcef@ vma&mufvnfywfcho J nf? a':atmifqef;pk=unf tdrfaxmifruscifuvnf;aumif;/ tdrf axmifjyKjy;D aomtcgYvnf;aumif; rdcif=uD;xHreS rf eS f vma&muf vnf ywfaexdkicf ho J nf? rdcifa':cif=unfonf ajr;rsm;udk olrrsupf rd cGJrD wESpf tvdu k &efuek af etdrfwiG f &Sijf yKr*FvmyGJukd rdom;pk0ifrsm;ESiht f wl udk,f wdkif=uD;=uyfjyD; usif;ycJhonf? a':atmifqef;pk=unf/ rdu k u f ,fEiS fh om; ESpfa,mufonf tdENd,rS vef'efjrdK@odk@ 1987 pufwifbmvtwGif;

a':cifMunf ½kyt f avmif;udk jyifxm;pOf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

37

jyefa&mufvm=ujyD; wuUokv d fynm&SifavmuwGif jyefvnfaeom;w ustcsdefY rdcif=uD;a':cif=unf avjzwfa=umif; owif;a&mufvmyg awmhonf? a':atmifqef;pk=unfonf a=u;eef;&&Sdjcif; csufcsif;yif &onfah v,mOfjzifh rdcif =uD;tm;jyKpk&ef &efukefodk@ vdkufygcJhonf? 1988 ckEpS w f iG f rdcif=uD; a':cif =unf emruse;f r_a=umifh jyefvnf a&muf&dv S maom a':atmifqef;pk =unfonf jrefrmhEdkiif Ha&; tvSnfh tajymif; wqpfcsKd;auG@wiG f rar#mf vifhyJ xdawG@cJh&ayonf? Tae&m Y ociftkef;jrifh/ OD;axG;jrifh/ ocif wifjrwdk@udkvnf; &if;ESD;awG@qkHcJh& onfudk azmfjy&efvkad yonf? wdk;wufa&; ociftkef;jrifo h nf Adkvcf sKyf ociftek ;f jrifh atmifqef;ESifhyk*~dKvfa&;t& &if;ESD;oljzpfonf? wdk;wufa&;ESifh *sme,f ausm*f sme,fwk@d wiG f t,f'w D mtjzpf aqmif&u G cf haJ om wd@k Armtpnf; t±k;H 0ifwOD;vnf;jzpfonf? ociftkef;jrifu h dk 1918/ {jyD 28 &ufae@wiG f yJc;l wdik f;a'o=u;D / vufyw H ef;jrdKŒY tzOD;zd;k aumif;/ trda':at;wifw@kd rS zGm;jrifonf? 1933 ckEpS /f Ed0k ifbmvwGif vufyw H ef;jrdKŒ tpd;k &txuf wef;ausmif;Y wdk@Armtpnf;t±kH; aºuG;a=umfoHpm&Gufrsm; jzef@a0jcif; jzifh e,fcsJŒqef@usifa&;v_yf&Sm;r_rsm;udk pwifaqmif&GufcJhonf? *se,f ausmfOD;cspaf rmifrSm xdpk Ofu ol. ausmif;q&mjzpfonf? 1934 ck/ rwf vwGif vufyw H ef;jrKd Œ tpd;k &txufwef;ausmif;rS q,fwef;atmifc&Jh m aq;wuUodkvfodk@rwufa&mufbJ &efukefowif;pmavmuodk@ 0if a&mufvyk u f ikd cf hjJ y;D a&ausm&f yfwGif *sme,fausmfOD;cspaf rmifEiS hf twlae xdkifonf? 1938 ckEpS /f {jyDvwGif ykord fwGiu f sif;yaom wwd,t=urd f jrefrm Edik fiHvkH;qdkif&m ausmif;om;rsm;uGefz&ifhodk@ wufa&mufcJhonf? 1938


38

oef;0if;vIi d f

ckESpf/ ZGefvwGif wdk;wufa&;owif;pmt,f'Dwmtjzpf 0ifa&mufvkyf udkifco Jh nf? 1938 u olwnf;jzwfxw k af 0cJhaom‘axmift&om’ pm tkyf xif&Sm;ausmf=um;cJhonf? *sme,fausmfwGifvnf; aqmif;yg;rsm; a&;om;onf? 1939 ckEpS /f Zefe0g&v D wGif qDr;D cGuf uavmiftrnfjzifh a&;om;cJhaomaqmif;yg;wyk'af =umifh wd;k wufa&;owif;pm tmrcH t awmif;cH&onf? xdkESpfrSmyif wdk@Armtpnf;t±kH;XmecsKyf tr_aqmif tjzpf a&G;cs,fcH&onf? 1947 ckESpf AdkvfcsKyfatmifqef;usqkH;cJhjyD;aemufyidk f;Y use&f pfol a':cif=unfrdom;pkESifh taea0;vmcJhjyD; wESpfwcgcef@om oGm;vm qufo, G fr_&dcS Jhavonf? 1967 ckESpf a':cif=unf tdENd,oHtrwf=uD; tjzpfrS tjidrf;pm;,lI jrefrmEdkifiHo@dk jyefvnfa&muf&v Sd mjyD;aemufyidk f; wGif r=umc%qdkovdk qkHjzpfcJholjzpfonf? xdkpOfu a':atmifqef;pk =unf t*FvefjynfwGif ynmoif=um;aeqJjzpfonf? 1984 ckEpS f a':atmifqef;pk=unf jrefrmEdik if o H @kd acwWjyefa&mufchpJ Of OD;tke;f jrifEh Sijhf yefvnfawG@qHck ho J nf? a':atmifqef;pk=unf yg&*lb@J G ,&l ef pmwrf;jyKpkaepOftwGif; vdktyfaomordkif;taxmuftxm; tcsuf tvufrsm;udk pkaqmif;ay;&ef OD;tkef;jrifhudk tultnDawmif;cJhonf? OD;tkef;jrifhuvnf; vdktyfaomordkif;tcsuftvufrsm;udk pm=unfh wdu k frsm;pGmrS rdwLW ul;wefu;l / pmtkyt f a[mif;qdik rf sm;rS 0,fwef0,fI pkaqmif;ay;cJhonf? 4if;aemufydkif;wGif a':cif=unf. use;f rma&;tajctae wpwp csKdŒwJv h maomtcg OD;tkef;jrifhonf a':cif=unftrd fodk@ ae@pOfvkv d kd 0if xGufI vdktyfor#udk ulnDay;cJhonf? 1986 ckESpf a':atmifqef;pk =unf yg&*lbGJ@&jyD;aemuf jrefrmEdkifiHodk@acwWjyefvmpOf ol.om;ESpf a,muftm; rdcif=u;D a':cif=unfu &Sijf yKay;cJo h nf? &SifjyKyGJtjy;D rdom; pk pkHpkHvifvif&SdaepOftwGif; OD;tkef;jrifhu a':atmifqef;pk=unftm; wdik ;f jynfEiS v hf rl sK;d twGuf wckcu k dk wm0ef,al qmif&u G fay;apcsiaf =umif; aqG;aEG;ajym=um;cJhonf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

39

xdk@aemuf 1987 ckESp/f arvwGif a':cif=unfonf t*Fvefodk@ rsupf cd GJ&efomG ;a&mufcjJh yD; ZGefvqef;wGif jrefrmEdkifiHo@dk jyefa&muf&v Sd m cJhonf? 1988 ckESpf/ rwfvtukefwGif a':cif=unfavjzwfjyD;aemuf {jyDvqef;wGif a':atmifqef;pk=unf &efukefodk@vdkufygcJhonf? OD;tkef; jrifhu a':atmifqef;pk=unftm; a':cif=unf. usef;rma&;tajctae ESirhf ;D pmukeq f cD rf;t&G,af &mufaeonfrk@d rnfok@d r#jyefvnf use;f rmvm vdrrfh nf ol rxifa=umif; zGifh[ajym=um;cJhonf? xdkpOfu a':cif=unf onf touf 75 ESpf&SdjyDjzpfonf? tu,fI rdcif=uD;wdrf;yg;cJah omf t*Fvefo@dk rjyefbJ jrefrmjynfrSm aexdkifI wdkif;jynftwGuf wckckudk wm0ef,lvkyfay;apcsifa=umif; xyfraH jym=um;cJhonf? xdk@aemuf rdcif}uD;a':cif=unfonf 1988 ck/ 'DZifbm 27 &ufae@wGif uG,fvGefoGm;cJhavonf? odk@uvdk jrefrmEdkifiHwGif tpOftjrJtajccsaexdkifI wdkif;jynfESifh vlrsKd;twGuf apwemoef@oef@/ &nf&G,cf suf&Sd&/Sd cH,lcsujf yif;jyif;jzifh Edik fiHa&;vkyfaqmifygu ol.udk,fa&;ud, k fwmpGe@f vw $ rf r_ sm;/ &ifqidk f=uKH awG@&rnfhtcuftcJrsm;udk ay;qyf&rnfudk =udKwifwGufqxm;jyD;jzpf onf? xdkpOf rwfvausmif;om;ta&;tcif;. aemufqufwGJ 'Drdku a&pDvy_ f&mS ;r_rsm; ay:aygufaejyDjzpfonf?


40

oef;0if;vIi d f

tcef;(2) aemufco H rdik ;f jynfaxmifpktzGJ@csKyf(yxp)tpdk;&udk vufeufjzifjh zKwfcs tm%m odr;f cJah om AkdvfcsKy=f uD;ae0if;OD;aqmifonfh ppfwyftm%modr;f awmf vSeaf &;aumifpu D 1962 ckEpS /f Zlvik d v f 4 &ufae@wiG f jrefrmh qd&k , S f vpfvrf;pOfygwD ac: rqvygwDudk zGJ@pnf;xlaxmifcJhonf? rqv ygwDonf 26 ESpfwmumvtwGif; jynfolvlx=k uD; w&yf vk;H tm; rpm;&0cref; pdwful;,Ofq&dk S,fvpf0g'rsm; r_di;f wdu k fum jrefrmh qd&k , S v f pf0g'vrf;pOfudk twif;t=uyftaumiftxnfazmfcrJh a_ =umifh ta&SŒawmiftm&SwiG f o,HZmwrsm;aygºu, G I f pD;yGm;a&;zHG@jzdK;wd;k wuf aejyDjzpfaom jrefrmEdik fiHonf pD;yGm;a&;/ EdkifiHa&;jy\emrsm; =uKHawG@ vmum urBmhrdom;pkY zGH@jzdK;r_tenf;qkH;EdkifiHtjzpf pm&if;0ifoGm;cJh& ayonf? Tod@k tajctaersm; jynfolvlxt k wGif;jzpfay:aepOf pufr_wuU odkvaf usmif;om;tcsKd@ESifh tif;pdef=udKŒukef;taemuf&yfuGufrS vli,f tcsKdŒwd@k . rar#mfvifhbJ cdkuf&efjzpfyGm;cJ&h onfh omref&efyaGJ v;wckudk ta=umif;jyKI 1988 ta&;awmfykH pwifjzpfay:cJhavonf? 1988 ck/ rwfv 12 &uf/ paeae@n 9 em&D 15 rdepftcsdecf ef@wiG f tif;pdefjrdK@e,f/ =udK@ukef;blwmteD; pENm0if;vufzuf&nfqdkifY pufr_ wuUodkvf 'kwd,ESpfausmif;om;rsm;jzpf=uaom armifausmfqef;0if;/ armif0if;jrifhtygt0if ausmif;om; 4 OD;ESifh t&ufrl;aeonfh &yfuGuf aumifpDOuUX.om; aZmfaZmf (ac: ) nDnDvGiftygt0if taygif;tyg 5 OD;wd@k u pdik f;xD;qdik foDcsif;zGifhcdkif;&mrS pum;rsm;cdu k f&efjzpfyGm;cJhonf? ,if;odk@ausmif;om;udk0if;jrifht±dkufcH&ojzifh OD;acgif;/ ausmESihf vuf armif;wdk@wGif aygufjyJzl;a&mifaom '%f&mrsm;&&Scd Jh=uonf? xd@k a=umifh ausmif;om; 3 OD;vnf; &Jpcef;od@k omG ;a&mufwikd =f um;cJo h nf? tif;pdef&J pcef;rSvnf; vufzuf&nfqdkifwGifjzpfyGm;cJhaomtr_ESifhywfowfI O


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

41

ya'yk'rf (325/ 114) t& tr_ziG t fh a&;,ljyD; jypfru _ sL;vGe&f mwGif yg0ifchJ onfh aZmfaZmf (ac: ) nDnDvGifESifh vli,f 5 OD;wdk@tm; zrf;qD;cJhonf? oufqkid &f mausmif;tm%mydik frsm;ESifh jynfo@l &Jwyfz@JG 0ifrsm;u ta&;,l aqmif&GufcJhjcif;a=umifh xdkudpPrSm xdkntwGuf jyD;pD;cJhavonf? 1988 ckEpS f/ rwfv 13 &ufae@wGif tif;pdefjynfol@&Jpcef;rS zrf;qD; xm;aomaZmfaZmf (ac: ) nDnv D Gifonf &yfuu G af umifpD OuUX.om; jzpfaeaoma=umifh jyefvnfvw $ fay;cJo h nf? ,if;od@k aZmfaZmfqo kd ltm; jyefvnfvw $ af y;vdkufonfudk ausmif;om;rsm;od&Sd=uaomtcg pufr_ wuUokv d fausmif;om; 20 cef@ jynfol@aumifp±D kH;odk@ oGm;a&muf uef@ uGufcJh=uonf? &yfuGufaumif pDOuUXu *±krpdkuf/ em;raxmifvdk a=umif; jiif;y,fvu dk fI ausmif;om;rsm; a'goolyek x f um aumifp±D H;k udk cJrsm;jzifhypfcwfcJh=uonf? pufr_wuUodkvfausmif;om;rsm;ESifh &yfuu G faumifpOD uUXom;ESihf =uKd Œuke;f taemufyikd ;f om;vli,frsm; xyf rH cdkuf&efjzpfyGm;cJh=u&m ausmif;om;tcsKdŒxyfrH'%f&m&&Sdc=Jh ujyefonf? xdt k ajctae xdkowif;udkod&=Sd uonfESifhwjydKifeuf ausmif;om;rsm; pkpnf;jy;D pENm0if;vufzuf&nfqidk fEiS hf =udKŒukef;taemuf&yfuu G jf ynfo@l aumifp±D kH;wdk@tm; cJrsm;/ ckHrsm;jzifyh pfaygufjcif;/ atmf[pfqJqdkjcif;rsm; jyKvkyfcJh=uonf? xdktajctaewGif &yfuGufor0g,rtoif;qdkif rD; avmifr_jzpfyGm;&m &yfuu G fvlxku rD;jidrf;owfjyD; ausmif;om;rsm;udk 0dki;f vdkuf&efjyK=uonf? wif;rmjyif;xefaeaom tajctae wpwp =u;D xGm;vmum aemufq;kH Y tif;pdev f rf;r=uD;ay:wGif wzufEiS hw f zuf &efapmifcJh=uonftxd jzpfcJh=uonf? Todk@ qdk;&GmpGmjzpfysuaf eonfudk oufqdkif&mtm%mydkifwdk@u jidrf;csrf;ajyvnfpmG rajz&Sif;bJ vkHjcKHr_xed ;f odr;f a&;wy f(vkx H def;) rsm;udk apv$wfI t=urf;zufjzdKcGi;f cdkif;cJo h jzifh rwfv 14 &ufae@eeH uf 3 em&D tcsdefcef@wGif acwWvlpkuGJoGm;cJo h nf? ,if;odk@aoewfrsm;jzifh ypfcwf vlpkcGJr_a=umifh ausmif;om; 5 OD;'%f&m&&SdcJhjyD; 4if;wdk@teuf pufr_ wuUov dk f ae@ausmif;om;rsm;jzpf=uaom armifzkef;armf 23 ESpfESifh


42

oef;0if;vIi d f

&efuek pf ufrw I uúov kd f armifpk;d Edik w f k@d aoqkH;cJ=h uonf? armifzke;f armfonf ,refEpS rf SpI pufr_ wuUov kd af bmvk;H toif; twGif;a&;rSL;wm0ef,cl h&J mrS vuf&dS twGi;f a&;rSL;xH aiGpm&if;rsm;oGm;a&mufvJt $ yf&ef oGm;a&mufpOf qlyrl j_ zpfyGm; pOfEiS fh=uKHawG@um vkHjcKHa&;wyfzJ@G 0ifrsm;ypfcwfr_a=umifh aoewfusnf xdrSefcJhjcif;jzpfonf? q&mESifhausmif;om;rsm;u aoewfxdrSefaom armifzkef;armftm;ayG@,jl yD; pufr_wuUodkvt f wGif;wGif 0Sufxm;cJh=u onf? armifpdk;Edkifonf aq;±kaH &mufjyD;aemufr=umrDyif aoqkH;oGm;cJh onf? xd@k a=umifh rwfv 14 &ufae@wGif pufrw _ uUov kd af usmif;om;rsm; onf aoqk;H '%f&m&ol ausmif;om;rsm;udk ta=umif;jyI qufvuf qlylqENjycJh=uonf? xdk@jyif ausmif;omrsm;ta&;ESifh ywfowfaom awmif;qdkcsufrsm;udkvnf; tpd;k &tm;awmif;qdkcJh=uonf? (u) ausmif;rydwfa&;/ (c) ausmif;ywf0ef;usiv f jkH cKHa&;csxm;aom &Jrsm;±kyfodr;f ay;a&;/ (*) awmif;qdkcsufrsm;udk tjrefqH;k ajz&Si;f ay;Edkifrnfh wm0ef&Sdol wOD;OD;ESifh ausmif;om;udk,fpm;vS,f acgif;aqmifig;OD;u


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

43

awG@qkHvufcHnEd‡ i_d f;ay;&efESifh ajz&Sif;ray;Edkifygu wm0ef&o Sd l rsm; teD;odk@rvma&muf&ef/ xd@k jyif xdkae@reG f;vGJ 2 em&Dcef@wGif ausmif;0if;tkwef H&/H uGr;f ,mqdkif wdk@wGif atmufygawmif;qdkcsufrsm;udkvnf; xyfrHuyfcJh=uonf? (u) 13/ 3/ 88 ae@jzpf&yfukd owif;pmrsm;xJY trSet f wdik ;f a&; om;&ef/ (c) aoqk;H olausmif;om;rsm;udk ausmif;om;rsm;ud, k w f idk f oj*KF [f cGifhjyK&ef/ (*) tjypfraJh omaoqk;H ol ausmif;om;rsm;tm; 0rf;enf;a=umif; rSwfwrf;wifay;&ef/ (C) rsuf&nf,Akd kH;/ usnfjzifhypfolwdk@udk ta&;,lay;&ef/ (i) ausmif;om;rsm;vdv k m;csuu f kd w&m;0iftzGJ@tpnf;w&yf&yfrS wm0ef,laqmif&Gufay;&ef/ aemufwae@jzpfaom rwfv 15 &ufae@wGif ynma&; 'kwd,0ef =uD; a'gufwmarmif'Donf ausmifom;rsm;udk csufcsif;oGm;a&mufnd‡ E_id f;cJah omfvnf; tqifrajybJ qufvufwif;rmaecJhonf? xdpk OfrmS yif vkHxed f; 500 cef@onf &efukefpufrw _ uUodkvfukd 0ifa&mufpD;eif;cJhjyD; ausmif;om;rsm;udk 0ifa&muf±u kd Ef u S cf &hJ m ausmif;om;trsm;tjym; zrf; qD;cH&jyD; '%f&m&&SdcJh=uonf? xd@k a=umifh pufr_wuUov dk f0if;twGif;Y xde;f r&avmufatmif qlyltkHºuGvmcJo h nf? xdkpOftwGif; oufqidk f&m tm%mydik fw@kd u ae&yfjyefvo dk al usmif;om;rsm; jyefEkid af =umif;jzifh xkwf jyefa=unmum ausmif;rsm;udk acwWydwfvu kd favonf? &efukepf ufr_ wuUov kd t f a&;tcif;onf &efuek w f uUov kd yf ifrod@k a&muf&do S mG ;um tkHºuGr_rsm; ydrk dk=uD;xGm;vmcJhonf? pufrw _ uUov dk fausmif;om;rsm; onf rwfv 16 &ufae@wGif &efuek w f uUokv d f (yifr) y&0k%f&Sd ausmif; om;rsm;ESifhyl;aygif;um xdkrSwqifh &efukew f uUodkvf (vSKdife,fajr) odk@ ul;vl;&ef pdkif;jyif;vm=uonf? ,if;odk@ ausmif;om;rsm; &efuek fwuU odv k f (v_dife,fajr) od@k tul; wHwm;jzLteD;odk@ta&mufwiG f &JwyfzJ@G 0if


44

oef;0if;vIi d f

rsm;u ypfcwf±u dk fESuv f pl kcGJ=uonf? ausmif;om;rsm;udk tifvsm;uef abmifwiG f acsmifyw d ±f ku d Ef u S cf rhJ E_ iS yhf wfowfI Adkvrf LS ;csKyaf [mif; atmif =uD;u (8/ 6/ 88) &ufpGJjzifh a&;om;xm;aomtdwzf Gifhay;pmwGif T odk@azmfjyxm;onf? “acgif;udk±dkucf GJ/ emem±dkuf”[k pufxJrSmtrdef@ay;cJha=umif;/ rdef; uav;rsm;udkqHyifqGJ±dkuf/ a&xJuefcs/ xbDu|wfIajy;onfh rdef;u av;udk qHyifqGJI±dkufa=umif;/ rdef;uav;tavmif;ESpfavmif; a&xJrS ay:vma=umif;”ponfjzifhazmfjyxm;onf? 4if;tjyif tif;vsm;uef abmifay: Yjzpfonfhnu vlrsm;pGmaoqkH;cJha=umif;/ tavmif;rsm;udk nwGif;csif;rD;±_dŒcJha=umif;/ aoqkH;olrsm;ESifhywfowfI wvcef@=umrS rdbrsm;xH pmjzifhta=umif;=um;a=umif;/ axmifxJwGifvnf; vkHxdef; ykvyd frsm;u 0if±u dk af =umif;/ ausmif;olrsm;udk t"rRusiahf =umif;/ axmif xJwGif rsm;pGmn‡O;f yrf;ESyd pf uf=ua=umif;/ vlaygi;f 283 a,mufaoqkH;cJh a=umif; tp&Sdonfjzifh a&;om;xm;avonf? tvm;wl rwfv 17 &ufae@wGifvnf; &efuek fwuUodkvt f wGif; pka0;a&muf&daS eaom ausmif;om;rsm;udk vlpkcGJ twif;t"rR t=urf; zufjzKd ciG ;f cJo h nf? rqvtpdk;&xkwo f wif;pmrsm;Yrl qENjyausmif;om; ausmif;ol 154 a,mufudkom pDppfxdef;odrf;cJhonf? aoqkH;ol/ '%f &m&olvkH;0r&Sd[k a&;om;azmfjy=uonf? rqvtpdk;&onf ausmif;om;rsm;. ausmif;om;rsm;ta&;ESifh ywfowfI awmif;qdkcsurf sm;udk vk;H 0vspfvsL±_Ir&awmhojzifh rwfv 17 &ufae@wGif pkHprf;a&;aumfr&Sifudk zGJ@pnf;ay;cJh&onf? xdkaumfr&Sif onf 12/ 3/ 88 &ufae@wGif &efukefpufr_wuUodkvaf usmif;rsm; jzpf yGm;cJhaom ta&;tcif;udk pkHprf;wifjy&rnfjzpfayonf? xdak umfr&Sift zG@J udk jynfaxmifpkqk&d , S fvpforRwjrefrmEdik if H Edkiif aH wmfaumifprD S 1988 ckESpf/ rwfv 17 &ufpGJyg trdef@a=ujimpmtrSwf (45§88)jzifh xkwfjyef a=unmcJh&m xdktrdef@a=umfjimpmt& xdkaumfr&Siw f Gif(u) OD;barmf (jynfol@w&m;ol=uD;tzGJ@0if)-OuUX


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

45

(c) OD;vSwifh - jynfol@Oya'tusKd;aqmif-tzGJ@0if (*) a'guw f marmif&edS f -jynfo@l vkyif ef;ppfaq;a&;tzG@J 0if xdk@tjyif ,if;trdef@a=umfjimpmwGif aumfr&Si. f twGif;a&;rSL; tjzpf OuUXu wm0efay;tyfou l aqmif&u G &f rnfjzpfjyD; pkpH rf;a&; aumfr&Sio f nf ta&;cif;rnfuo hJ k@d pwifay:aygufcho J nf? ta&;cif;wGif ausmif;om; 2 OD; aoewf'%f&mjzifhaoqkH;cJh&jcif;rSm rnfonfh ao ewfjzifh rnfol.vufcsufa=umifhjzpfonfudk tcsuftvufrsm; trSef &&Sad tmif pkHprf;ppfaq;I tpD&ifcpH mudk (17/ 4/ 88) &ufae@ta&muf Edik if aH wmfaumifpDo@kd wifjy&efyg&o dS nf? xd@k tjyif ta&;cif;ESihf ywfowf onfh aumfr&Sif.okH;oyfcsuf/ t=uHjyKcsuf/ tvm;wlta&;tcif;rsKD; ray:ayguaf p&ef aqmif&u G foifo h nft h csurf sm; vdkygu xnfo h iG ;f azmfjy &rnfjzpfonf? tpd;k &rS pkpH rf;ppfaq;r_rsm;jyKvkyaf epOftwGi;f rSmyif ausmif;om; rsm;ESifh jynfolvlxkyl;aygif;um qENjyr_rsm; qufvufjzpfyGm;cJhonf? rwfvta&;tcif;twGi;f Y tpk;d &. t=urf;zufjzKd cGi;f r_a=umifh ausmif; om;rsm;ESihf &[ef;&Siv f al jrmufrsm;pGm aoG;ajruscho J vd/k vlaygi;f rsm;pGm xdcdkuf'%f&m&&Sdum zrf;qD;cHcJh&avonf?

emrnfq;kd jzifh ausmMf um;&m tif;pdet f usO;f axmif rwfv 18 &ufae@wiG f odrfjzLvrf;Y at;csrf;pGm qENjyaeolrsm;


46

oef;0if;vIi d f

tm; zrf;qD;I xdkae@n oef;acgiaf usmt f csed w f Gif tcsKyfum;jzifh tif;pdef tusOf;axmifodk@ydk@aqmifcJh&m tif;pdefaxmifa&muf&Sd vmaomtcg (71) OD;wifaqmifvmaom tcsKyu f m;wpD;wGif (41) OD;aoqk;H aeonf udk awG@&SdcJh&onf? tpd;k &xkwfjyefcsufrsm;wGifrl tcsKyfarmfawmf,mOf rsm; rvkaH vmufra_ =umifh ,mOfwpD;wGif wifaqmif&rnfh tcsKyfom;OD; a&xuf ydkIwifaqmifch&J jcif;/ 45 rdepfom armif;ESif&rnfch &D;udk vrf; ydwfqdk@r_tajctaersm;t& 2 em&Dcef@=umatmif armif;ESif&r_rsm; a=umifh jzpf&onf[lI azmfjycJhonf? aoqkH;olrsm;udk AdkvfwaxmifjrdK@e,f/ jrdK@e,fjynfol@&Jwyfz@GJ rSL;u 19/ 3/ 88 &ufae@wGif AdkvfwaxmifjrdK@e,f/ jrdK@e,fw&m;ol=uD;tzGJ@odk@ aor_ aocif;zGifhjyD; ppfaq;ay;yg&ef wifjycJo h nf? Adv k fwaxmif w&m; ol=uD;tzG@J onf xdak e@wiG fyif jrdK@e,fwm0efcq H &m0ef/ oufqkid f&m jynf ol@&t J &m&Srd sm;ESit hf wl tif;pdet f usO;f axmifo@dk oGm;a&mufppfaq;cJh onf? aor_aocif;zGifhvSpfppfaq;csuft& 4if;wdk@onf rsuf&nf,kdAkH; "gwfaiG@ ±_±_dufrdIaomfvnf;aumif;/ tcsKyf,mOftwGif; wifaqmif& rnfhOD;a&xuf ydkrdkwifaqmifcJhojzifh touf±_rGef;usyfIvnf;aumif; aoqk;H cJh&jcif;jzpfa=umif; awG@&SdcJh&onf? tqdkygudpPEiS fhpyfvsO;f I 19/ 7/ 88 ae@wiG rf S xkwfjyefa=unmcJhjy;D xdkowif;xkwjf yef&ef =uef@=umae &jcif;rSm jidrf0yfydjym;a&;udk axmuf±_I qlylr_r=uD;xGm;ap&eftwGuf jzpfa=umif; xkwfjyefcho J nf? ,if;odk@aoqkH;cJhr_a=umifh jynfxJa&;ESifh/ omoema&;0ef=uD;Xme 0ef=uD; OD;rif;a*gif EkwfxGufoGm;cJh&onf? xdk@jyif 1988 rwfvtwGif; jzpfymG ;cJah omta&;tcif;wGif jzpfay:vmcJah omudpPrsm;twGuf wm0ef ruif;=uonfh 0ef=uD;csKyfOD;armifarmifcESifh jynfo@l Oya'tusKd;aqmif tzGJ@OuUX OD;jrifharmiftm; 1988 Zlvdkif 26 &ufae@wGif &mxl;rS Ekwf yg,fcJhonf? 1988 rwfvtwGif;jzpfyGm;cJhaom ta&;tcif;ESifhygwfowfI arv 9 &ufae@ ae@pGJyg Adv k frLS ;csKyfa[mif; OD;atmif=uD;. (41) rsufESm


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

47

yg&daS ompmrsm;onf vlxt k wGi;f ysHŒES@H cho J nf? xdk@jyif OD;atmif=u;D onf (1) “udkif;-tckawmhaumif;Edik f=uao;&JŒvm;” [laom pmw apmifudk 12/ 5/ 88 &ufae@wGif vnf;aumif;/ (2) “tif;vsm;uefabmifjy\em”[laom pmwapmifudk 8/ 6 88 &ufae@wGif vnf;aumif;/ (3) “prf;acsmif;/ ajreDukef; &wemykH±ky&f iS f±kHudprP sm;”[laompmudk 22/ 7/ 88 &ufae@wGifvnf;aumif;/ (4) “u|eaf wmfwk@d ESpOf D;xJtwGuo f mjzpfonf”[laompmudk 9/ 7/ 88 &ufae@wGifvnf;aumif; (5) “vl@tcGifhta&;tjynfht0&&Sda&;udpP”[laompmudk 19/ 7/ 88 &ufae@wGifvnf;aumif; jzef@a0cJhonf? rnfodk@yifqkad pumrl xdktcsdefujzef@a0cJhaom OD;atmif=uD;. pm wef;rsm;onf jynfov l x l u k dk Edik if aH &;Ed;k =um;apcJo h nf? 4if;a&;om;xm; aompmwrf;udk wckcsif;avhvm=unfhygu atmufygtwdkif; awG@&Sd& onf? (u) 12/ 5/ 88 &ufpjJG zifh a&;om;xm;aompmY awmfveS af &; aumifpD tm%modr;f jyD; 26 ESpt f =um tajctaeonf ,k, d iG ;f ,ko H m ru ysufpD;jcif;ru ysufpD;oGm;jyD; EdkifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ vlr_a&;tm;vkH; usqH;k jcif;ruusq;kH cJah =umif;/ vufatmuf&dw S m0ef&o Sd rl sm;u wm0ef ,l=u&ef acgif;cHvakd =umif;/ rdrt d aejzifh pmwrf;wapmif a&;om;wifjy cJha=umif;/ AdkvfrSL;csKyfatmif=uD; EkwfxGufcgeD; ygwDOuUX=uD;u okH;ESpf vkyfr,f/ ratmifjrifv#if Adkvfatmif=uD;wdk@vky=f uyg[k ajymcJha=umif;/ Edkiif Ha&;orm;vkyfazmfudkifzufwiG f OD;EkEiS fh ygwDOuUX=uD;/ AdkvfrSL;csKyf a[mif;atmif=uD;om&Sjd y;D usev f lrsm;rSm uG,v f eG jf yDjzpfa=umif;/ r=umrD wdik ;f jynfqefjy\emjzpfawmhrnfjzpfa=umif;/ pufr_vkyfief;tm;vk;H vdk vdkydwfxm;&jyDjzpfa=umif;/ 'kuQa&mufrnft h a&;udk owday;&a=umif; azmfjyxm;onf? (c) 8/ 6/ 88 &ufpGJjzifh a&;om;xm;aompmwrf;wGif ausmif;om;


48

oef;0if;vIi d f

ta&;tcif;udk OD;pm;ay; a&;om;azmfjyxm;onf? pmwrf;. ed'gef;t ydik ;f wGif ,cifu ausmif;om;or*~taqmufttku H kd jzdKzsuo f w l &m;cH rSm 4if;r[kwfa=umif; &Sif;vif; a&;om;xm;ygonf? 1988 rwfv ausmif;om;ta&;tcif;ESiyhf wfowfI ygwOD uUX=uD;taejzifh wm0efr ,l&ef/ 4if;udpP.w&m;cHrSm ygwDOuUX=uD;r[kwfa=umif;/ =udKŒukef;&yf uGuo f r0g,rqdik fukrd D;±_Œd r_onf ausmif;om;rsm;r[kwaf =umif;/ tvGJ okH;pm;cJo h t l m; zkH;uG,&f efpm&if;&Si;f vdI k rD;±d@_ cJhjcif;jzpfa=umif;/ ausmif; om;rsm;udt k ifvsm;uefabmifwGif acsmifydwf±ku d fa=umif;/ rdef;uav; rsm;udk qHyifq±GJ dkuf/ a&xJuefcs/ xbDu|wfIajy;onfh rdef;uav;udk yif qHyifqGJI ±du k af =umif;/ rdef;uav;tavmif;ESpaf vmif; a&xJuay: vma=umif; ponfjzifha&;om;xm;&m trSefwu,faoqkH;cJhjcif;/ jyif; xefpmG '%f&m&&SdchjJ cif;r&S[ d k tpdk;&xkwo f wif;pmrsm;. rrSerf uef azmf jyr_udk t±_u d x f ;dk wkef@jyefxm;ayonf? 4if;jyif Adkvrf SL;csKyfa[mif; atmif =uD;.pmwrf;Y tif;vsm;uefabmifay:wGifjzpfonfhnu vltrsm;t jym;aoqk;H cJah =umif;/ tavmif;rsm;udk nwGi;f csi;f rD;±_@d cahJ =umif;/ aoqk;H olrsm;ESifhywfowfI wvcef@=umrS rdbrsm;xH pmjzifhta=umif;=um; a=umif;/ axmifxw J iG v f nf; vkx H ed ;f ykvyd rf sm;u 0if±u kd af =umif;/ ausmif; olrsm;udk t"rRusifha=umif;/ axmifxJwGifrsm;pGm n‡Of;yrf;ESdypf uf=u a=umif;/ vlaygi;f 283 a,muf aoqk;H cJha=umif;ponfjzifh a&;om;xm; &m zwf±_&olrsm; wkefv_yaf jcmufjcm;um a'gocHjyif;cJh=u&onf? (*) 7/ 3/ 88 &ufpGJjzifha&;om;xm;onfhpmwrf;wGifrl AdkvfrSL;csKyf a[mif;atmif=u;D onf *syefEidk if rH S Edkiif aH &;orm;rsm;ESihf awG@qHI k wdkif; jynftusKd;aus;Zl;&Sdrnfhudp&P yfrsm;udk wdkifyifaqG;aEG;cJha=umif;/ vuf&Sd wm0efxrf;aqmifae=uaom0ef=uD;rsm;ESifh Edik fiHjcm;qufqHa&; tqif rajyojzifh 4if;xHvma&mufawG@qjkH yD; OuUX=uD;xHwifjyay;&ef ajymqdk jcif; jzpfa=umif;ponfjzifh a&;om;xm;avonf? TuJhok@d OD;atmif;=uD;. jzef@a0pmrsm; jyifyavmuY ysHŒESHaecsdef twGi;f rSmyif 1988 arv 13 &ufae@wGif (17/ 3/ 88 ) &ufae@u zG@J


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

49

pnf;ay;cJhonfh &efukefpufr_wuUov dk fausmif;om;wcsKdŒESifh =udKŒukef; taemuf&yfuu G fvlxktcsKdŒwdk@ jzpfyGm;cJhaomta&;tcif;ESifh pyfvsOf; onfh tpD&ifcHpmudk wifoGi;f cJhonf? xdktpD&ifcHpmwGif tcef; (14) cef;cGJI pmrsufESm 292 rsuEf mS jzifh tao;pdwpf pkH rf;azmfxw k f&&Scd sufrsm; udk wifjyxm;onf? zkef;armfta&;tcif;udo k ;kH oyf=unfv h #if rqv ppftm%m&Sifrsm; . =uD;rm;onfh yxrtrSm;wckrSm &yfuGufaumifpOD uUXudk bufvu dk f umuG,fay;r_ESifh vkHxed f;wyfzGJ@tiftm; tqrwefokH;jyD; ausmif;om; rsm;udk t=urf;zufESdyfuGyfr_yifjzpfonf? 'kwd,trSm;rSm owif;pdppf wif;=uyfr_jyKvkyfxm;onfomru owif;vdrv f nfa=unmjcif;yifjzpf onf? vkHxdef;wyfzGJ@0ifrsm;tm; jynfxJa&;0ef=uD;XmeESifh &JcsKyfwdk@u tkycf sKyf&aomfvnf; rqv. tkyfcsKyfa&;,E &W m;zG@J pnf;ykHt& trde@f ay; pepfonf a&maESmaecJhjyD; txufrS pGufzufr_rsm;pGm&SdcJhonf? &efukef wdkif;Yvnf; a'oygwDOuUX/ wdik f;aumifpDOuUXESifh &efukefwkid f;ppfXme csKyfwidk ;f rSL;[lI trdef@ay;Edkio f nfh tm%mydik f (3) OD;&Sdonf? &efukejf rdKŒ vkHjcKHa&;twGuf wyfr (22)/ (44)/ (77) wdk@ukd qGJac:&mwGifvnf; wyfr awmfumuG,af &;OD;pD;csKyf csucf si;f rodvu kd &f bJ t"du±k%f; ESrd Ef iS ;f &mY vnf; vkx H def;rsm;ESifh ppfwyf a&maxG;aeonfukd wyfrLS ;rsm;u r=udKuf ESpo f uf=uacs? 1988 arv 30 &ufae@wGif ausmif;rsm;jyefvnfziG fhvSpfonfhtcg tusOf;axmifujyefvw G v f monfh ausmif;om;rsm;u ,if;wdk@ tawG@ t=uKHrsm;udk jyefvnf&iS ;f vif;=u&m ZGef 15 &ufae@rS 20 &ufae@txd &efuek fwuUodkvf tyef;ajz&dyfomwGif qENjyyGJrsm; qufwdkufjzpfyGm; cJhjyefonf? &[ef;oH Cmawmfrsm;/ tvkyform;rsm;/ txufwef; ausmif;om;rsm;ygrusef jynfov l lxkyg tajrmuftrsm;yg0ifvm=u onf? ZGefv 21 &ufae@wGif ausmif;rsm;udk jyefydwfa=umif; a=unmcJh aomfvnf; oydwaf rSmufrr_ sm; wjynfv;Hk od@k ysŒH ESHomG ;cJo h nf? ,if;ae@Y


50

oef;0if;vIi d f

&efuek w f uUov kd f (yifr)/ vdycf ;Hk aq;wuUov dk f (1) ausmif;om;rsm;onf wuUokv d f0ef;twGif;rS jyifyodk@xGuv f mjyD; vlxkESifhyl;aygif;um v_dif/ prf;acsmif;/ urm&Gwf/ r&rf;ukef;/ tif;pdefjrdKŒe,frsm;wGif qENjycJh=u onf? prf;acsmif;jrKd Œe,fwiG f &JwyfzJ@G 0ifrsm;u at;csr;f pGm vufeufrhjJ zifh qENjyaeolrsm;udk ypfcwfEdrS fESif;&m aoa=uxdcu dk rf r_ sm;&Scd Jhonf? xdkae@ rSmyif &efukefjrdKŒxJ&Sdaq;wuUodkvfukd ausmif;om;xkonf jynfvrf; twdkif;qufvufcsDwufoGm;&m [Hom0wDt0dkif;tausmf ajreDukef; ta&mufY vkx H ed ;f wyfz@GJ rsm;.wm;qD;r_a=umifh ausmif;om;rsm;ESifh vkH xdef;wyfzGJ@rS yÉdyuQjzpfyGm;&m teD;tem;&Sd&yf=unfhaeonfh jynfolvl xk. ylaygi;f wdu k cf u kd rf a_ =umifh vkx H ed ;f 20 ESifh jynfow l &mausmf aoqk;H cJh&onf? tpd;k &owif;pmrsm;Y qlyt l =urf;zuform;rsm; vufeufrsKd;pkHjzifh xdk;ckwfwdkufcku d fr_a=umifh jynfo@l &JwyfzGJ@0if 6 OD; usqkH;jyD;/ 25 OD; jyif; xefpmG '%f&m&&Scd o hJ nf[k vdrn f ma&;om;xm;cJhaomfvnf; jynfov l l xkaoa=uxdcdkufr_udkrl zkH;zdxm;cJhonf? xdt k awmtwGi;f awmif=u;D jrKd ŒESihjf ynfjrKd Œrsm;Yvnf; vlxq k ENjyr_ rsm;jzpfymG ;cJ&h m yk'rf 144 xkwjf yefco hJ nf?odak omf jynfjrdKŒY jzpfyGm;vsuf &Sad om tkºH uGqENjyr_rsm; vk;H 0xde;f r&awmhojzifh 1988 ckEpS /f Zlvikd v f 22 &ufae@wGif tpdk;&u ppftkycf sKyfa&;a=unmum ppfwyfrS vufeuf jzifh jzdKcGif;cJhonf? ,if;uJo h @kd Edik fit H ES@H &dS jrKd Œ=uD;rsm;wGif qlyt l ºHk uGrr_ sm;jzpfymG ;aepOfrmS 1988 Zlvkdif 23 &ufae@wGif jrefrmhq&kd , S fvpfvrf;pOfygwD ta&;ay: nDvmcH usif;ycJhonf? ,if;tpnf;ta0;Y ygwDOuUX OD;ae0if;onf ,if;Y tjypf&Sdra_ =umifh EkwfxGuf&aomfvnf; “ppfwyfqdkwm rdk;ay: axmifjyD;awm yh pfwmr[kwfbl;? ypf&ifreS af tmifypfw,f” [k vlxEk iS hf ausmif;om;rsm;udkped af c: jyD; ordki;f wGif trnf;puf=u;D xifatmif ajym =um;oGm;cJhonf? Zlvidk f 24 &ufae@wiG f qufvufusif;yjyKvkycf Jhaom rqvygwD ta&;ay:nDvmcH'w k d,ae@tpnf;ta0;Y wyfrawmf pnf;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

51

±kH;a&;aumfrwDrS nDvmcH &J abmfarmifoifu h OD;atmif=u;D . 41 rsufESmygpmESifh ywf owfI xnfhoGif;ajym=um; oGm;cJhonf? 4if;. wifjy ajym qdkcsurf mS “wuUokv d o f r*~ t aqmufttkHudk 1962 ckESpf/ Zl vdkifv 8 &ufae@wGif azmufcGJ zsufqD;onfhjzpf&yfrSefudk &Sif; tmPm&Sifa[mif; vif;ajym=um;cJhjcif;onf o Adv k cf sKyBf u;D ae0if; rdkif;wGif rSefuefaomjzpf&yfudk twdtvif; rSwfwrf;wifxm;&Sdonfh EdkifiaH &;upm;uGufjzpfa=umif;/ ,if;udpPwGif AdkvfrSL;csKyfa[mif; atmif =uD;onf OuUX=uD;tay: ausmif;om;ESifhjynfolvlxku txiftjrif vGJrSm;r_jzpfay:atmif v_H@aqmfcsufomjzpfonfudkawG@&Sd&a=umif;/ 4if; onf wdkif;jynf. pGrf;tm;pk=uD;okH;&yfjzpfaom jynfol/ wyfrawmfESifh Edik if aH wmfacgi;f aqmif=u;D rsm;udk jyKd uGJatmifprD cH sujf zifh ,if;or*~upd u P kd tcGifhaumif;,lum jynfou l dk qlyx l ºuGap&ef zefwD;cJhjcif;jzpfa=umif;/ xdk@tjyif rwfvESifhZGefvta&;tcif;rsm;wGif jzpfay:cJo h nfh tajctae rsm;udk r[kwfrrSev f rd fnmpGyfpJI G jynforl sm;xifa,mifxifrmS ;jzpfap&ef pmwrf;rsm;udka&;om;I jynfolESiafh usmif;om;rsm;udk jzef@a0cJah =umif;/ wcsdefwnf;wGif acgif;aqmifyidk f;ESifhwyfrawmftwGif; aoG;uGaJ tmifjyK vkyfjyD; OuUX=uD;tay: opPmapmifhod cspcf ifav;pm;oa,mif csOf;uyf um 4if;tm%m&&Sd&ef =uKd ;yrf;cJha=umif;/ olonfOuUX=uD;tay: opPm&Sd onf[ak jymqdka&;om;aeaomfvnf; OD;Eku EdkifiaH wmfuk d awmfvSefyek f uef&ef jynfyod@k xGufcGmrnfhudpPudk OuUX=uD;tm; qufvufwifjyr_ r&SdcaJh =umif;/ 1970 jynfEh pS w f iG f OD;Ek. jynfajy;olykeftcsKŒd jrpf0u|ef;ay: a'ood@k 0ifa&mufc&Jh mwGiv f nf; wyfrawmfEiS jfh ynfow l @dk y;l aygi;f I axmf ydkifppfqifa&;jzifh tjy;D tydkifacsr_ef;cJhonfudk wyfrawmfonf wyfcGJESpfcGJ


52

oef;0if;vIi d f

pmolykeu f kd wyfom;tvk;H t&if;ok;H jyD; acsr_ef;jcif;onf ra&mif&mqDv;l jzpfaea=umif;/ olykeftiftm;rsm;aom&Srf;jynfe,fa'owGif wyftif tm;enf;enf;ESifh ppfqifa&;0ifaeonf[k ajymqdkcaJh =umif;/ 4if;onf at;csrf;om,maom trmcHe,fajrwGif jynfajy;olyek frsm; =uD;xGm; vmapaomqENjzifh r±d;k om;aomt=uHtOm%fukd OuUX=uD;xHo@dk a&; om;wifjycJha=umif;/ olonf wdkif;jynfudk wu,fcspfjrwfEdk;ol rsKd;cspf yk*~Kdvt f ppftrSefjzpfv#if Todk@a&SŒaemufrnDnGwfaom ajymqdka&; om;r_ukd rjyKvkyo f ifah =umif;/ OuUX=uD;onf Adv k cf sKyaf tmifqef;ESiht f wl vGwfvyfa&;wdu k yf 0JG ifc±hJ rHk #omru wdik ;f jynfwGif ta&;=uKv H mwdik f; wm 0ef,cl Jhonfhacgif;aqmifjzpfa=umif;/ txl;ojzifh 1958-59 ckESpfwGif wdkif;jynfwGiftdrfapmifhtpdk;&tjzpfjzifh wm0ef,lapmifha&Smufay;cJhjyD; 1962 ckESpfwGif wdkif;jynftpdwfpdwfjydKuGrJ nfh tajctaersm;a=umifh xde;f odr;f apmifah &Smufc&hJ a=umif;/ xd@k a=umifh OuUX=uD;taejzifh ygwDEw k f xGuu f pd u P kd jyefvnfpOf;pm;ay;yg&ef wifjyyga=umif; aqG;aEG;oGm;onf? od@k aomf Zlvdkif 25 &ufae@wGif usif;ycJhaom nDvmcH wwd,ae@ ta&;ay:tpnf;ta0; qk;H jzwfcsufcsrw S fcJh&m vrf;pOfygwOD uUX=uD; OD; ae0if;ESifh ygwDtaxGaxGtwGif;a&;rSL; OD;pef;,kwdk@tm; ygwDwm0efrS EkwfxGucf Gihjf yKjyD;/ ygw0D iftjzpfrS tem;,lcGihjf yK&ef/ jynfol@qENcH,yl JrG jyK vkyf&efwdk@twGuf qkH;jzwfcJh=uonf? Zlvdkif 26 &ufae@wGif ygwDA[dkaumfrwD '\rt=udrf tpnf;t a0;udk jynfo@l v$waf wmftpnf;ta0;cef;rYusi;f yjyKvyk &f m A[dk aumf rwD0ifrsm;u OD;pdefvGiftm; ygwOD uUXtjzpf wifajr‡mufcJh=uonf? xdk@ tjyif Edkiif aH wmf0ef=u;D csKyf OD;armifarmifcESihf jynfol@Oya'tusKd;aqmif tzGJ@OuUX OD;jrifharmifwdk@tm; tcsKyfum;twGif; vlaygif; 41 a,muf avrGef;usyfaoqkH;r_EiS fhywfowfI jzKwfcsvdkuo f nf? xdk@aemufZlvkid f 27 &ufae@wGif qufvufusif;yjyKvkyfcJhaom pwkwˆt=udrf jynfol@ v$wfawmf tpnf;ta0;rSvnf; OD;pdev f iG t f m; Edkiif aH wmfaumifpD OuUX ESihf Edik if HawmforRwtjzpf a&G;cs,w f ifajrm‡ ufch=J uonf? xd@k tjyif Edik if H


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

53

awmfaumifpt D wGi;f a&;rSL;tjzpf OD;xGe;f wifw@kd uv dk nf;aumif; a&G;cs,f cJh=uonf? Zlvdkif 28 &ufae@wGif ausmif;om;rsm;onf vlpkvla0; rjyK vky&f [k xkwfjyefxm;aomtrdef@udkqef@usifjyD; a&$wd*kHb&k m;Y oydwf pcef;zGifhvSpI f pk±kH;qENjycJh=uonf? Zlvkid f 29 &ufae@ta&mufwGif ppftpd;k &rS OD;atmif=uD;ESihf taygi;f tyg 9 OD; (OD;=unf[ef/ atyDowif;axmufOD;pdef0if;/ OD;cifndK/ OD;=unf armif/ OD;ba&$/ OD;cspu f ku d k/d OD;xGe;f a&$/ OD;atmifjrif/h OD;aZmf0if;OD;) wd@k tm; Edkiif Hawmfudkxdyg;rnfhtE W&m,frS =udKwifumuG,fonfhy'k frjzifh xdef; odrf;vdkufonf? tajctaerSm wjznf;jznf;ydkrdkqdk;0g;vmum tpdk;&qef@usifa&; aºuG;a=umfoHrsm;onf vrf;rrsm;ay:odk@ a&muf&SdvmcJhonf? 1988 Zl vdik f 28 &ufae@rpS I &efuek jf rdK@awmfpnfyifom,ma&;e,ferd w d ft wGif;&Sd jrdK@e,frsm;Yynmoif=um;aeaom ausmif;rsm;odk@ysŒH ESH@a&muf&Sd vmonf? qENjyausmif;om;rsm;onf ,if;ae@rS =o*kwfv 2 &ufae@ txd a&$w*d &Hk ifjyifawmfay:wGif oydwpf cef;rsm; zGiv hf pS cf =Jh uonf? qENjy ausmif;om;rsm;onf bk&m;&ifjyifay:wGif pkpnf;um vma&muf=u aom vlxyk &dwo f wftm; vufurf;pmapmifrsm;a0iSjcif;/ tpdk;&qef@ usifa&;a[majymjcif;/ pmuyfjcif;wdk@udk jyKvkyfcJh=uonf? ausmif;om;tiftm;pkESifh jynfolwdk@ pk±kH;rdaomtcg bk&m;ay:rS wqifh &efukejf rdKŒtwGif;&Sd jrdKŒe,ftcsKdŒwGif vSnhv f nfqENjycJh=uonf? xdk@a=umifh rqv tpd;k &onf 1988 ckEpS /f =o*kwv f 3 &ufae@wiG f EdkifiHawmfaumifp. D a=unmcsuftrSwf 5§88jzifh &efukew f idk f; ppftyk f csKyfa&;Oya'udk xkwjf yefco hJ nf? xd@k tjyif Edik fiaH wmf. pDrcH ef@crJG t _ m%m ESifh w&m;pD&ifr_tm%mrsm;udk umuG,fa&;OD;pD;csKyf Adv k fcsKyf=uD; apm armiftm; tyfEiS f;cJo h nf? umuG,af &;OD;pD;csKyo f nf Edik fiHawmfaumifpD a=unmcsuf 5§88 yg vkyfyidk fcGit fh & xdkae@rmS yif umuG,af &;OD;pD;csKyf ±kH;. ppftkyfcsKyfa&;a=unmcsuftrSwf (2)udk xkwfjyefI &efukefwdkif; ppfXmecsKyf/ wdkif;ppfXmecsKyfwkid f;rSL; Adkvrf SL;csKyfrsKd;nGe@f tm; rdru d , dk fpm;


54

oef;0if;vIi d f

ppftkyfcsKyfa&;udk aqmif&u G f&ef tm%mv$Jtyfay;cJhonf? od@k jzifh 1988 ckEpS /f =o*kwv f 3 &uf n 7 em&DrpS I 1988 =o*kwf v 24 &ufae@txd &efukefwkid f;ppfXmecsKyf ppftkyfcsKyfa&;trdef@rsm;udk atmufygtwdkif;xkwfjyefcJhonf? (u) &efukefwidk f;ppfXmecsKyf/ ppftkyfcsKyfa&;trde@f trSwf (1§88) jzifh ppftkyfcsKyfa&;a'oowfrSwfjcif;ESifh ppfa'orSL;rsm;cef@tyfjcif;? (c) &efuek w f ikd ;f ppfXmecsKyf/ ppftyk cf sKyfa&;trde@f trSw(f 2§88)jzifh pDrHcef@cGJr_ESifh w&m;pD&ifr_wdk@EiS fhywfowfI n$ef=um;csufxkwfjyefjcif;? (*) &efuek w f ikd ;f ppfXmecsKyf/ ppftyk cf sKyfa&;trde@f trSw(f 3§88)jzifh ppftyk fcsKyfa&;a'owGif w&m;pD&ifjcif;? (C) &efuek w f ikd ;f ppfXmecsKyf/ ppftkycf sKyfa&;trde@f trSwf (4§88)jzifh jynfo@l vyk fief;ppfaq;a&;tzG@J tqifq h ifw h @dk ukd pDrcH ef@caJG &;udpPrsm; quf vufaqmif&u G fapjcif;? (i) &efuek w f idk ;f ppfXmecsKyf/ ppftyk cf sKyfa&;trde@f trSwf(6§88)jzifh nrxGu&f / vrf;rsm;ay:wGif vlig;a,mufEiS hf ig;a,mufEiS t hf xuf oGm; vmv_y&f mS ;jcif;rjyK&trdef@rsm; xkwjf yefjcif;? (p) &efuek w f ikd f;ppfXmecsKyf/ ppftyk cf sKyfa&;trde@f trSw(f 9§88)jzifh ppftkycf sKyfa&;trde@f trSw(f 6§88)jzifh xkwjf yefwm;jrpfcsurf sm;tm; ±kyfodrf;jcif;? 1988 ckESpf/ =o*kwfv 5 &ufae@twGif; ppftkycf sKyfa&; t=uH ay;tzG@J tm; wyfrawmfrt S &m&Sd=u;D wOD;ESihf jynfo@l Oya'tusKd;aqmif tzGJ@rS wOD;tygt0if ckESpfOD;jzifh zGJ@pnf;aqmif&Gufco Jh nf? xdk@jyif um uG,af &;OD;pD;csKyf Adkvcf sKy=f u;D apmarmifonf &efuek w f idk ;f ppfXmecsKyf wdik ;f rSL;tm; umuG,fa&;OD;pD;csKyf±kH;. a=unmcsuftrSwf(2) t& v$Jtyf xm;aomtm%mt&yf&yfuu dk sio hf H;k apvsuf atmufygtwdkif;ppftyk f csKyfa&;tzGJ@udk zGJ@pnf;cJhonf? (u) AdkvfrSL;csKyf rsKd;n$ef@ - OuUX (wdik f;rSL;/ &efuek fwidk f;ppfXmecsKy)f (c) OD;&J0if; - tzGJ@0if (OuUX/ &efukefwdki;f a'oygwDaumfrwD)


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

55

(*) OD;ausmfodef; - tzGJ@0if (OuUX/ &efuek fwdkif;jynfol@aumifpD) (C) AdkvfrLS ;=uD; atmifcif - tzG@J 0if (jrdKŒawmf0ef/ &efuek fjrKd Œawmf pnfyifom,ma&;tzGJ@) (i) Adv k rf LS ;=uD; oef@Zif - tzG@J 0if ('kw, d wdik ;f rSL;/ &efuek w f ikd ;f ppfXmecsKyf) (p) Adv k frSL;=uD; cifjrifh - tzG@J 0if (ppfa'orSL;/ trSwf (1) ppfa'o) (q) AdkvfrSL;=uD; odef;xGef; - tzGJ@0if (ppfa'orSL;/ trSwf (2) ppfa'o) (Z) Adv k rf LS ;=uD; omaX; - tzG@J 0if (ppfa'orSL;/ trSwf (3) ppf a'o) (ps) Adv k rf LS ;=u;D rsK;d aqG - tzG@J 0if (ppfa'orSL;/ trSwf (4) ppfa'o) (n) 'kw, d Adv k rf SL;=u;D odef;jrifh - tzG@J 0if (OuUX/ wdkif;w&m;ol=u;D tzG@J ) (É) OD;rsKd;n$ef@ - tzGJ@0if (OuUX/ wdkif;vkyfief;ppfaq;a&;tzGJ@) (X) OD;qef;jrifh - tzGJ@0if (&JaxmufcsKyf/ jynfol@&JwyfzGJ@XmecsKyf) (È) AdkvfrSL;=uD; aZmfrif;- tzGJ@0if (n$e=f um;a&;rSL;csKyf/ rD;owf OD;pD;Xme) (Ê) a'gufwm OD;pdef&D - tzGJ@0if (&efukew f dkif;usef;rma&;OD;pD;Xme) (%) 'kwd,Adv k frSL;=uD; atmifoef; - twGif;a&;rSL; (ppfOD;pD;rSL;yxrwef;) (w) 'kwd,Adkfvrf SL;=uD; wiftkef;- wGJzuftwGif;a&;rSL; (vuf axmufppfOya'csKyf/ &efukefwdkif;ppfXmecsKyf) ,if;uJhok@d ppftkycf sKyfa&; a=unmusifhokH;jcif;udk rqv tpdk;&u EdkifiaH wmfvHjk cKHa&;ESifh jynfol@tdk;tdrfwdk@udk umuG,fapmifha&Smuf&ef t vdk@iSm urBmhEdkifirH sm;wGif usifho;kH vsuf&Sdaom usifhxkH;rsm;ESifhtnD jynf axmifpk qdk&S,v f pforRw jrefrmEdkifiHawmf zGJ@pnf;ykt H ajccHOya'yk'fr (76) t& tyfESi;f xm;aom vkyfykid cf iG rfh sm;udk ok;H pGJvsuf xkwfjyefcahJ om Edkiif aH wmfaumifp. D a=unmcsut f rSw(f 5§88)t&jzpfonf[q k o kd nf?


56

oef;0if;vIi d f

,if;odk@ ppftkyfcsKyfa&; a=unmcJhjyD;aemuf ArmEdkifiHvkH;qdkif&m ausmif;om;rsm;or*~u ppfOya'xkwjf yefcsuu f kd zDqefum &Spaf v;vk;H taxGaxGoydw=f uD;twGuf v_@H aqmfa&;pmapmifrsm; pwifjzef@a0cJho vdk vlaygif;ajrmufrsm;pGmuvnf; qENjycJhonf?

Todk@jzifh ppftkyfcsKyfa&;pwifonfh 1988 =o*kwfv 3 &ufrS 8 &ufae@txd &efuek fjrdK@tygt0if jrdKŒ=uD; 19 +rdKŒY jidr;f csrf;pGm qENjy awmif;qkdaeaom vlxk=uD;tm; vkHjcKHa&;wyfzGJ@0ifrsm;u ypfcwf&Sif; vif;r_a=umifh &[ef;&Sifvl ausmif;om;rsm; axmifcsDaoqkH;cJh&onf? 1988 =o*kwfv 8 &ufae@ ordkif;wGifrnfh taxGaxGoydw=f uD;udk jynf olvx l koed ;f csq D ifEc$J =Jh uonf? xdkae@nae 5 em&DwiG f jrKd Œawmfcef;ra&SŒ&Sd ajruGufvyfY qENjyolrsm; pka0;a&muf&SdvmjyD; awmif;qkdr_rsm;udk awmif;qdjk cif;/ tpd;k &qef@usifa&; ajymqdjk cif;rsm;jyKvyk u f m a&muf&v Sd m aom vlx=k uD;tm; qENjyacgif;aqmifrsm;u tvSnfhusw&m;a[m ajymae&m &efukefwdkif; wdkif;rSL;u tjrefq;kH vlpck GJ&ef toHcsŒJ pufrS a=u jimcJhonf? vlx=k uD;u rdrt d pDpOfwdkif; ra=umufr&GHŒ/ rwkerf v_yf quf vufjyKvkyfc&Jh m n 11 em&DwGif enf;AsL[mwckESifh ajcjrefwyf&if; (2) &if;wdk@onf jrdK@awmfcef;rrSaeI armif;jyefaoewfrsm;jzifh w&pyfypfcwf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

57

r_a=umifh vlxkaxmifaygif;rsm;pGm xyfrHaoG;ajruscJh&jyefonf? =o*kwf v 11 &ufae@wGif tzGJ@tpnf;aygif;pk/H or*~/ toif;tzGJ@rsm; at;csrf; pGm qENjyaeonfv h x l t k m; ppfwyfu xyfrHypfcwf&m vlxkaxmifaygi;f rsm;pGm aoa=u'%f&m &&Sdcho J nf? ,if;odk@ &ufpufpmG ypfred @f ay;cJah om Edik if aH wmforRw OD;pdefviG ftm; jynfyowif;pmapmifwckjzpfonfh wdkif;rf (Time) r*~Zif;=uD;u (8/ 8/ 88) xkwfwGif om;owform;odk@r[kwf vlowform; (The Butcheer) tjzpf a&;om;cJhavonf? xdkae@rSmyif emusnf;a'gojzpfaeaom vlxk=uD;u &efukefwdkif; twGif; jrdKŒe,f&pJ cef;rsm;udk pD;eif;0ifa&mufwdkufcdkuu f m rD;±_d@zsufqD; cJ=h uonf? xd@k twl 1988 ckEpS /f =o*kwv f 10 &ufae@wiG f jrefrmjynfjrdKŒ =uD;rsm;Y qlyltkHºuGr_rsm; qufwdkujf zpfyGm;cJhonf? xdkodk@aom tajctaet&yf&yfa=umifh =o*kwfv 12 &ufae@wGif OD;pdefvGio f nf rqvygwDOuUXtjzpfrv S nf;aumif;/ Edik if aH wmfaumifpD OuUXtjzpfrv S nf;aumif; EkwfxGufoGm;cJh&onf? jynfwGif;jynfyEdkifiHrsm;wGif emrnfqdk;jzifhausmf=um;cJhaom OD; pdefvGifonf rGefjynfe,f/ aygifjrdKŒe,f/ aumhu&if&GmwGif tzOD;a&$&if/ trda':rm=uD;wd@k rS 1924/ Zefe0g&v D 22 &ufae@wiG f zGm;jrifco hJ nf? y nmt&nftcsi;f edryhf g;I ArmhumuG,af &;wyfrawmf wyf&if; (1) wyf cGJ (3) Y wyfom;tjzpf 0ifa&mufppfrx _ rf;&if; *syefacwf r*Fvm'kH ppf wuUov dk Af kv d o f ifwef;wwd,odk@ wufa&mufcho J ljzpfonf? xd@k aemuf ajcvsifwyf&if;(3)/ csif;aoewfudkifwyf&if;/ trSwf (4) aoewfudkif wyf&if;wdk@Y toD;oD;xrf;&GufcJholjzpfonf? ,if;aemuf taemufawmifwdkif;ppfXmecsKyf 'kwdkif;rSL;/ taemuf ajrmufwikd ;f ppfXmecsKyw f idk ;f rSL;tjzpf aqmif&u G cf o hJ jl zpfonf? xdkrw S qifh or0g,r0ef=uD;Xme/ ydk@aqmifqufoG,af &;0ef=uD;Xme/ jynfxJa&;ESifh omoema&;0ef=u;D Xmewd@k Y 0ef=u;D tjzpfvnf;aumif; xrf;&Gucf o hJ v l nf; jzpfonf?


58

oef;0if;vIi d f

xdk@aemuf EdkifiHawmfaumifpD0iftjzpfvnf;aumif;/ EdkifiHawmf aumifpt D wGi;f a&;rSL;tjzpfvnf;aumif;/ rqvygwD wGzJ uftaxGaxG twGi;f a&;rSL;tjzpfvnf;aumif; tqifhqifhxrf;aqmifcJholjzpfonf? rqvygwD OuUXESifh EdkifiHawmforRwtjzpf EkwfxGuo f Gm;cJhjyD;aemuf 2004 ckESpf/ {jyDv 9 &ufae@wGif uG,fvGefoGm;cJhonf? rqvtpdk;&u =o*kwfv 8 &ufae@rS =o*kwfv 14 &ufae@txd &Spfq,fh&pS f'Drku d a&pDta&;awmfy=kH uD;tm; t=urf;zufjzdKcGi;f cJhr_a=umifh aoqkH;ol/ '%f&m&ol/ zrf;qD;xdef;odr;f cH&olrsm;udk xdefcsefI atmuf ygtwdik f; xkwfjyefcJhonf? (u) aoqk;H olrsm;? ? trsKd;om; (106) OD;/ trsKd;orD; (8) OD;/ pkpkaygif; (114) OD;? (c) '%f&m&olrsm;? /? oHCm (6) yg;/ trsKd;om; (304) OD;/ trsK;d orD; (26)OD;/ pkpkaygif; (336)OD;? (*) zrf;qD;xde;f odrf;cJ&h olrsm;? ? oHCm (27) yg;/ trsKd;om; (2557) OD;/ trsK;d orD; (381) OD;/ pkpak ygi;f (2965) OD;wd@k jzpf onf? xdkumvwGif vkjH cKHa&;wyfzJ@G 0ifrsm; xdcdkufaoqkH; '%f&m&&Sdr_ t ajctaersm;udkvnf; (u) wyfrawmf (1) aoqkH;ol (2) OD; (2) '%f&m&ol (10) OD; (3) vufeufwvuf qkH;±_H;? (c) jynfol@&J (1) aoqkH; (2) '%f&m& (3) vufeuf

(16) OD; (4) OD; (27) vuf qkH;±_H;wdk@jzpfonf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

59

xdkumvtwGi;f t=urf;zufrr_ sm;a=umifh ysuq f ;D qk;H ±_;H r_pm&if;rsm; udv k nf; oufqikd &f m0ef=u;D Xmetvdu k f atmufygtwdik ;f azmfjycJo h nf? (u) aqmufvyk af &;0ef=uD;Xme usyf (1827260) (c) jyef=um;a&;0ef=uD;Xme usyf (802255) (*) pGr;f tif0ef=uD;Xme usyf (2843983) (C) v,f,mESio hf pfawm0ef=uD;Xme usyf (141550) (i) trSwf (1) pufr0_ ef=uD;Xme usyf (725346) (p) or0g,r0ef=uD;Xme usyf (10373778) 1988 =o*kwfvwGif jzpfyGm;cJhaom &Spfq,fh&Spf 'Drdkua&pDta&; awmfykHonf &efukefjrdK@wckwnf;wGifomr[kwfbJ EdkifiHtESH@/ +rdKŒe,ft rsm;tjym;wGijf zpfymG ;cJ&h m qk;H ±_;H ysufp;D r_rsm;/ aoa=u'%f&m&ol trsm; tjym;&SdcJhonf? TuJhok@d tajctaersm;±_yaf xG;aepOfumvtwGif;rSmyif rqv ygwD ygwAD [dak umfrwD (11) =urd af jrmuf tpnf;ta0;udk 1988 =o*kwf v 19 &ufae@wGif &efukefjrdKŒ jynfol@v$wfawmftpnf;ta0;cef;rY usif;yjyKvkyfcJhonf? xdktpnf;ta0;rS vpfvyfoGm;aomygwDOuUX ae&mtm; ygwAD [dktvkyt f r_aqmifaumfrwD0if a'guw f marmifarmif tm; a&G;cs,fwifajr‡mufcJh=uonf? xdkae@ ae@vnfydkif;wGif qufvuf usif;yaom pwkwt Î =udrf jynfol@vw $ fawmftpnf;ta0;rS Edik fiHawmf aumifpOD uUXESihf Edkiif aH wmforRwtjzpf a'gufwmarmifarmifukyd if a&G; cs,fvu dk fa=umif; a=unmcJhonf? a'guw f marmifarmifonf EdkifiaH wmforRwjzpfvmjyD;aemuf EdkifiH awmfaumifp. D a=unmcsuftrSwf (7§88) jzifh EdkifiHawmfwGif vuf&Sd jzpfysuaf eaom Edik if aH &;/ pD;yGm;a&;/ jynfo@l a&;&mpDrcH ef@cGaJ &; tajc taet&yf&yfESifhpyfvsOf;I jynfolwk@d . ppfreS faomoabmxm;rsm;udk &,lEkid f&eftwGuf jynfo@l w&m;ol=uD;tzGJ@OuUX OD;wifatmif[ed ;f OuU Xtjzpfaqmif&u G rf nfh jynfo@l qENavhvmpkpH rf;a&;aumfr&Sifudk tzGJ@0if 11 OD;jzifh 1988 =o*kwfv 19 &ufae@rS tpjyKI atmufygtwdki;f zGJ@


60

oef;0if;vIi d f

pnf;cJhonf? (u) OD;wifatmif[ed ;f - OuUX (OuUX/ jynfol@w&m;ol=u;D tzG@J ) (c) OD;pef;armif - tzGJ@0if (EdkifiHawmfaumifpD0if) (*) OD;pdkif;atmifxGef; - tzJG@0if (EdkifiaH wmfaumifpD0if) (*) a'gufwm ref;oufpH - tzJG@0if (EdkifiHawmfaumifpD0if) (i) OD;bjidrf; - ('kwd,OuUX/ tvkyform;tpnf;t±kH;/ A[dkOD;pD; tzG@J XmecsKyf) (p) OD;cspfaqG - ('kwd,OuUX/ awmifolv,form;tpnf;t±kH; A[dkOD;pD;tzGJ@XmecsKyf) (q) a'gufwmxGef;oif - (ygarmuQcsKyf/ aq;wuUodkvfrE Wav;) (Z) OD;vSxGe;f - (jynfo@l vw $ fawmfu, dk pf m;vS,/f ausmufwef;2) (ps) OD;apmv_dif - (ausmif;tkyf=uD;/ [oFmwaumvdyf) (n) OD;atmifw;kd - twGi;f a&;rSL; (tzG@J 0if/ 0efxrf;a&G;cs,af vhusihf a&;tzGJ@) (É) OD;cifarmifat; - wGJzuftwGif;a&;rSL; (n$ef=um;a&;rSL;csKyf/ A[dkw&m;±kH;/ jynfol@w&m;ol=uD;tzGJ@) xdkpOftwGif; ociftkef;jrifhonf a':atmifqef;pk=unftm; ocif wifjrESifhrdwfqufay;cJhonf? ocifwifjronf ociftek ;f jrif. h urf;vSrf;csut f & a':atmifqef; pk=unfok@d tultnDay;&eftwGuf oabmwlncD suEf Spcf suu f kd awmif; qkcd Jhonf? (1) a':atmifqef;pk=unfEiS fh OD;axG;;jrifw h @dk EpS Of D; a&;om;xkwjf yef xm;aom tpd;k &ESihjf ynfolwk@d tm; arwWm&yfccH sufpmwrf;wGif jrefrmhqkd &S,v f pfygw0D ifrsm;tm; *dk%f;*%&So d abmxm;&Sdjcif;onf rSm;,Gif;ae onf? xdkoabmxm;udk ±kyfodrf;&ef? (2) aemif ygwpD 'Hk rD u kd a&pD tajctaersm;ay:xGe;f vmjyD; Edik if aH &;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

61

ygwDrsm;ay:aygufvmygu ol@ (ocifwifjr) tm; EdkifiHa&;ygwDrsm;wGif ryg0ifr_udk cGifhjyK&ef? xdo k abmwlncD sufEpS cf sufukd a':atmifqef;pk=unfu oabmwl vufccH haJ =umif; jyef=um;cJo h jzifh ocifwifjru a':atmifqef;pk=unfukd uln&D ef qufoG,cf jhJ cif;jzpfonf? xd@k aemufwiG f ocifwifjr t=uHay;cJh onft h wdki;f a':atmifqef;pk=unfw@kd a&;om;xkwaf 0cJah om “jynfo@l twdkifyifcHuGefz&ifhusif;yI jy\emrsm; nd‡E_dif;ajz&Sif;a&;” pmwrf; wGifyg&Sdonfh rqvygw0D ifrsm;tay: *kd%f;*%oabmxm;jzifh a&; om;xm;csufudk jzKwfy,f&efpmwrf;udk xyfrH±ku d fESdyfjzef@jzL;cJhonf? a':atmifqef;pk=unfonf xdak rwWm&yfcHcsufpmwrf;udk xdkpOfu Edik if aH wmfaumifpt D wGi;f a&;rSL; ol&OD;ausmx f iftm;qufo, G fjyD; ay;yd@k cJhonf? vlcsif;awG@qkH&efvnf; =udK;pm;cJhonf? odk@aomf awG@qkHcGifhr&cJh ay? xdk@aemuf a':atmifqef;pk=unfonf ol.oabmxm;udk a'guf wmarmifarmifxw H ifjy&ef ocifwifjrtm;wifjyI =uKd ;pm;cJah o;onf? ocifwifjru a':atmifqef;pk=unf. tultnDawmif;cHr_rsm;ESihf ywf owfI yxrOD;pGm olESi&hf if;ES;D aom w&m;ol=uD;tzG@J OuUX OD;wifatmif [def;tm; qufoG,ftultnDawmif;=unfhrnf? OD;wifatmif[def; oabmwlv#if OD;wifatmif[ed ;f ESifh yxrawG@jy;D a'guw f marmifarmif ESifh qufvufawG@qkH&efwdk@udk t=uHay;cJhonf[kod&onf? xdkudpPudk a':atmifqef;pk=unfu oabmwlojzifh OD;wifatmif[ed ;f ESihf awG@qkH a&;twGuf ocifwifjronf Akdvrf SL;&JxËG f (&Jabmok;H usdyf0if) ESifh oGm; a&mufaqG;aEG;cJhonf? Adv k rf SL;&JxËG u f OD;wifatmif[de;f udk oGm;a&muf awG@qckH JhjyD; a':atmifqef;pk=unfESifh orRw a'gufwmarmifarmifwdk@ awG@qaHk qG;aEG;Edkiaf &;twGuf =um;rS yg0ifaqmif&u G af y;&ef aqG;aEG;cJh&m OD;wifatmif[def;u oabmwlcJhonf? a':atmifqef;pk=unfESifh OD;wifatmif[def;wdk@ awG@qHak &;twGuf pDpOfch=J u&m 1988 ckEpS f/ =o*kwfv 21 &ufae@wiG f awG@qHjk zpfcJh=uonf? a':atmifqef;pk=unfu “jynfol@twdik fyifcn H v D mcHusi;f yI jy\em


62

oef;0if;vIi d f

nd‡E_dif;ajz&Sif;a&;” pmwrf;ygoabmxm;rsm;udk OD;wifatmif[de;f tm; &Si;f jyjyD; a'guw f marmifarmifEiS hf awG@qaHk qG;aEG;wifjycGi&hf &S&d ef =um;rS tultnDay;a&;udpu P dk wifjycJhonf? xd&k uftwGif;rSmyif a':atmifqef;pk=unfu ocifwifjrudk EdkifiH a&;acgi;f aqmif;a[mif;rsm;/ wwfoyd nm&Sit f pkrsm;ESihf awG@qakH qG;aEG; vdo k nfhta=umif; ajymvmjyefojzifh ocifwifjru taumiftxnf azmfay;cJhonf? ocifwifjronf olESio fh u d |rf;aom armifuk, d kESifh awG@ qkHjyD; wwfodynm&Sifrsm;ESifh a':atmifqef;pk=unfwdk@awG@qkHa&;udk t ultnDawmif;cHcJhonf? xdktpDpOft& 1988 =o*kwv f 21 &ufae@ rGef;vGJ 1 em&DwGif =unfjh rifwdkif/ Adv k o f l&vrf;teD;&Sd vufzuf&nfqdkifwqdkif. tay:xyf wGif a':atmifqef;pk=unfEiS fh Edik if aH &;orm;a[mif;rsm;jzpf=uonfh 0d"&l ocifcspfarmif/ ocif cifatmif/ ocifxeG ;f cif/ a&SŒaetoif;rS OD;bxGe;f / armifuk, d /k OD;xGe;f wif/ rk&H Gmwifa&$/ pmayynm&Sirf sm;jzpf=uonfh OD;0if; wif ([Hom0wDowif;pm)/ armifaomfu/ OD;vS0if;(avol&w J OD;)/ a': atmifqef;pk=unf. ±kH;tzGJ@0ifrsm;jzpf=uaom ocifwifjr/ Adv k fpHom ausmf/ OD;omxGef;(ausmufjzL)/ OD;vSwifwdk@wufa&muf aqG;aEG;yGJjyK vkyfch=J uonf? ,if;aqG;aEG;yGJu OD;wifatmif[ed f;OD;aqmifaom jynfo@l qENcH,l a&;aumfr&Sifudk todtrSwfjyKjyD; jynfol@qENv_yf&mS ;r_rsm;udk Oya' abmiftwGif;rS jidrf;csrf;pGm;v_yf&Sm;&ef/ a':atmifqef;pk=unf acgif; aqmifI vlxktpnf;ta0;yGJ=uD;wck tjrefqkH;jyKvkyf&efw@dk udk oabm wlqkH;jzwfcJh=uonf? xdkpOftwGif; 1988 ckESpf/ =o*kwfv 24 &ufae@wGif EdkifiHawmf aumifpOD uUX a'guw f marmifarmifxHo@kd rsKd;cspw f yfrLS ;a[mif;=u;D rsm;. tcsuf (10) ygaomwifjycsuw f apmif (23/ 8/ 88) &ufae@wGif xGuf ay:vmcJhonf? tqdyk g 10 csuw f iG f “wygwDavm/ ygwpD Hak vm”/ “jynf ol@qENc, H al ep&mrvdkawmha=umif;”ESifh “=um;jzwftpd;k &”zG@J pnf;ay;I


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

63

'Dru kd a&pDa&G;cs,w f ifajr‡mufyJrG sm; jyKvkyaf y;&ef t"du azmfjycJh=uonf? vufrw S fa&;xdk;Iawmif;qdck Jh=uaom wyfrSL;rsm;rSm (1) AdkvfrSL;csKyfa[mif; OD;atmifa&$ (2) AdkvfrSL;=uD;a[mif; OD;apmjrifh (3) AdkvfrSL;=uD;a[mif; OD;vGif (4) Akdvrf SL;=uD;a[mif; oD[ol& OD;vSarmf (5) Akv d frSL;=uD;a[mif; OD;=unf0if; (6) Adkvrf SL;=uD;a[mif; OD;a&$ (7) Adv k frSL;=uD;a[mif; OD;wifOD; (8) Akv d frSL;=uD;a[mif; OD;wifarmif (9) AdkvfrSL;=uD;a[mif; OD;odef;wkwf (10)AdkvfrSL;=uD;a[mif; OD;cspfcdkif (11) AdkvfrSL;=uD;a[mif; OD;wifxGef; (12)Akv d frSL;=uD;a[mif; OD;batmif (13) AkdvfrSL;=uD;a[mif; OD;at;armif (14) AdkvfrSL;=uD;a[mif; OD;=unfarmif (15)AkdvfrSL;=uD;a[mif; OD;xGef;atmifausmf wdk@jzpf=uonf? 'Drdkua&pDwdkufyGJ0ifaumfrwD (&efukef)uvnf; ,if;tzGJ@. o abmxm;udk atmufygtwdki;f xkwfjyefco Jh nf? (u) vwfwavmtajctaet& jynfolrsm;.qENazmfxkwfjyD; jzpfojzifh qENcH,lyGJ jyKvkyf&efrvdk? (c) jynfol@qENazmfxkwfyJG ta&;ay: ygwDnDvmcHESifh ta&;ay: v$wfawmfwdk@udk oydwfarSmuf&ef? (*) vuf&SdzGJ@pnf;ykHtajccHOya'udk zsufodrf;ay;&ef? (C) v$wfawmfESihw f uG tm%mydkiftzGJtpnf;rsm;tm;vkH;udk jynfolrsm;u xkwfy,fjyD;jyDqo dk nfhta=umif; a'o/ jrdK@e,f/ &yfuu G faus;&Gm/ a'otvdkuf a=unmoGm;&ef?


64

oef;0if;vIi d f

(i) =um;jzwftpdk;& csufcsif;zGJ@pnf;oGm;&ef? (p) ygwDpkHa&G;aumufyGJ tjrefqH;k usif;y&efwdk@jzpfonf? Todk@jzifh jynfolvlxkw&yfvkH;u tkHºuGawmif;qdkr_a=umifh jynf ol@qENavhvmpkHprf;a&;aumfr&Sifudk zsufodrf;vdkufa=umif; a=unmcJh onf? od@k jzifh xdkae@rSmyif orRw a'guw f marmifarmifu ppftkycf sKyfa&; Oya'udk ±kyfodr;f vdkufa=umif; a=unmcJhonf? xdk@jyif xdkae@rSmyif OD;atmif=uD;tygt0if zrf;qD;xm;olrsm;ESifh tusOf;om;pkpkaygif; 2750 udk jyefv$wfay;cJhonf? ,if;tajctaersm;udk rqv ygwOD uUXESihf orRw a'gufwmarmif armifu =o*kwfv 24 &ufae@n 8 em&DwGif wdkif;jynfodk@ toHv$ifhred f@ cGef; ajym=um;cJhonf? 4if;rdef@cGef;wGif “..........aemufESpfywf okH;ywftwGif;rSm ygwDta&;ay:nDvmcH xyfac:ygr,f? wygwDpepfudk ESpfoufovm;/ ygwDpkHpepfudkESpfouf ovm;/ jynfol@qENc, H lzk@d tqdkjyefwifyghr,f/ nDvmcHu jynfo@l qENcH ,lz@dk jiif;y,fv#if usaemftygt0if ygwAfD [dt k vkyt f r_aqmifaumfrwD 0if (14) OD; tm;vk;H ygwDwm0efrS Ekwx f u G f=uygr,f? nDvmcHu jynfo@l qENc, H zl k@d q;kH jzwf&if aemufae@rmS jynfo@l v$waf wmfu tpnf;ta0;qk;H

a':atmifqef;pkMunf vlxpk nf;a0;yJGü rdecfY Ge;f ajymMum;aepOf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

65

jzwfjyD; tjrefqH;k jynfv;kH u|wfqENcH,lyGJusif;yzdk@ pDpOfyghr,f? jynfol@ qENc, H lyGJu=dk uD;=uyfzdk@ aumfr&Sifw&yfudk jynfolawG av;pm;,kH=unf rnfhyk*~dKvfrsm;jzifh jynfolawGeJ@nd‡E_dif;jyD; zGJ@pnf;ygr,f? tJh'Da&G;aumuf yGaJ wGrSmawmh usaemfa&m EdkifiHawmfaumifpD/ 0ef=uD;tzGJ@/ jynfo@l w&m; ol=uD;tzGJ@/ jynfo@l Oya'tusKd;aqmiftzGJ@e@J jynfol@vyk if ef;ppfaq;a&; tzGJ@wdk@rS yk*dK~ vfrsm;a&m 0ifa&mufti&G;cH=uawmhrSm r[kwfygbl;? a&G; cs,fwifajr‡mufcH&jyD;wJhaemuf zGJ@pnf;rnft h zGJ@tpnf;rsmudk wm0efv$J ajymif;ay;zdk@udkom tajccHOya'u tyfESif;xm;onfhwm0efESifhtnD apmifhxdef;aqmif&Guo f Gm;=urSmomjzpfygw,f”[lI rdef@=um;cJhonf? ,if;odk@ ppftkyfcsKyfa&;±kyfodrf;a=umif;a=unmcJhojzifh &efukejf rdK@ wGi;f Y vkHjcKHa&;wm0efxrf;&Gufaeaom vkHjcKHa&;wyfz@GJ rsm;udk ±kyford ;f I &efuek fjrdKŒtpGef/ jrdKŒjyifESifh ta&;=uD;aomtaqmufttkHrsm;/ puf±kH/ tvkyf±rkH sm;/ wuUokv d fy&0k%frsm;od@k ajymif;a&$ŒtajcjyKapjyD; toifzh J@G pnf;xm;&Scd Jhonf? xdkuo Jh dk@ vkHjcKHa&;wyfzJ@G 0ifrsm; &efukefjrdKŒrS ±kyford f;oGm;jyD;aemuf tif;pdefaxmiftygt0if tjcm;tusOf;axmifrsm;rS &mZ0wftusOf; om;rsm;pGm jypf'%frsm;av#mah ygI h tpdk;&u w&m;0ifv$wfay;cJhonf? xdo k @kd axmiftoD;oD;rS v$wv f u kd af om &mZ0wftusOf;om;rsm;onf *dak 'girf sm;azmufjcif;/ vk,ufowfjzwfjcif;/ jynfolyidk fypPn;f rsm; zsupf ;D jcif;rsm; qufvufjyKvyk fvmcJo h nf? xdk@a=umifh jynfov l x l krmS rdrw d @kd jrdKŒ e,ftvdku/f &yfuGut f vdu k /f uif;tzGJ@rsm;zG@J pnf;jcif;/ 0g;uyfrsm;/ jcpH nf; ±dk;rsm;um&Hxm;&Sdjcif;wdk@udk jyKvkyfcJh=ujyD; "g;vSH/ 0g;c|efrsm;udkiaf qmif v#uf ae@/ n rjywf vkHjcKHa&;uif;rsm; csxm;apmifh=unfhcJh=uonf? xdkpOftwGif; =o*kwv f 24 &ufae@wGif jyefvnfvGwfajrmufvm aom AkdvfrLS ;csKyaf [mif;atmif=uD;onf =o*kwv f 25 &ufae@ naeydik ;f wGif prf;acsmif;jrdK@e,f y'krRmuGif;Y vlxk (5000) wufa&mufonfh a[majymyGJwckjyKvkyfcJhonf? xdka[majymyGJY OD;atmif=uD;u wyfr awmfukd rjzKd caJG &;/ vuf&aSd cgif;aqmifrsm; Ekwx f Guaf y;a&;/ ,m,Dtpdk;&


66

oef;0if;vIi d f

zGJ@pnf;a&;ESihf 'Drdkua&pDwdk@udk a[majymcJhonf? =o*kwfv 26 &ufae@wGif a':atmifqef;pk=unfuvnf; a&$wd*kH bk&m; taemufzufrkcfY a[majymyGJjyKvkyfcJhonf? xdka[majymyGJodk@ &JabmfokH;usdyf0ifAdkv&f efEdkifESifh ±kyf&Sifrif;om;OD;xGef;a0wdk@vnf; wuf a&mufch=J uonf? a':atmifqef;pk=unfu“&[ef;&Siv f l jynfot l aygi;f wd@k / tck vlxktpnf;ta0;=uD;[m jynfov l x l k&ŒJ qENukd wurBmvkH;u odap&ef xkwaf zmfjyvdu k w f mygyJ? tJ'h aD wmh vlxt k pnf;ta0;yG=J uD;rSm jynfov l x l [ k m pnf;urf;&S&d deS @J nDnDnw $ n f w $ f qufjyD; vkyfoGm;=uyg& ap/ tck't D pnf;ta0;yG=J u;D wem&De;D yg;aemufuswmudv k J usrawmif; yefygw,f/ 'Duv dk mwJhtcgrSm vrf; tifrwefydwaf ewma=umifhrdk@v@dk r a&mufvmEdkifcjJh cif;jzpfygw,f? 'Duae@ usif;ywJhtpnf;ta0;yGJ=uD;uawmh jynfov l lxkw&yfvH;k [m ygwDpkH'rD dkua&pDpepfu&dk csifaewJhqEN jyif;jyaewma=umifhrdk@ usif; y&wJh tpnf;ta0;yGJ=uD;jzpfygw,f/ tcktpnf;ta0;yGJ=uD; jzpfEidk fwJh tajctaeudk b,folawGupjy;D OD;aqmifcw Jh mvJqadk wmh Armjynfu ausmif;om;ausmif;oltaygif;jzpfygw,f? 'Dausmif;olausmif;om;t aygi;f &JŒ OD;aqmifra_ =umifh 'Dausmif;olausmif;om;taygi;f [m touf taocHjyD; OD;aqmifay;cJw h ma=umifhrdk@ usrwdk@ 'Dvdktpnf;ta0;yG=J uD; vkyfEidk w f t Jh ajctaeudk a&mufch&J ygw,f/ 'ga=umifrh @kd v@dk toufaysmuf oGm;wJh ausmif;om;ausmif;oltm;vkH;udk wrdepfcef@*% k fjyKjyD;aemuf tr#a0wJhtaeeJ@ tm;vkH;wdwfwdwfqdwfqdwfjidrfjidrf wrdepfcef@jidraf p csifygw,f? tcrf;tem;rSL;.toH (usqkH;oGm;aom ausmif;om;rsm;udk t av;jyKaomtm;jzifh wrdepfcef@jidro f ufyg&ef arwWm&yfcHygonfcifAsm;)? tckqv kd @dk &d&S if tm;vkH; 'DrmS a&mufae=uwJh vlxyk &dwo f wf=uD;[m 'Dru kd a&pDpepfukd ar#mfreS f;jyD;awmh 'DrmS a&mufaew,fv@kd xifygw,f/ tJ'h D awmh'Drdkua&pDyef;wdik fudka&mufzdk@&mrSm vlxt k m;vk;H u pnf;pnf;vkH; vkH;/ nDnDn$wn f $wf/ pnf;urf;&Sd&deS @J csDwufrSyJ a&mufEdkifrmS yg? 'Dupd Pudk


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

67

usrtcef;u¾udv k J enf;enf;&Sifjyyg&ap/ bmjzpfvk@d vJqadk wmh vl t aygif;u usrta=umif;udk odyfjyD;awmh rod=uygbl;/ rod=uwJhtcgus awmh odcsifwJhqENawGvnf;&Sdygw,f/ 'gu rSefwJhtwdkif;ygyJ/ odawmh vnf;odxdkufygw,f/ tJh'aD wmh tcsK@d uvnf; ajym=uw,f/ usr[m Edik if jH cm;rSmaew,f/ Edik fijH cm;om;eJ@trd af xmifusaew,f/ jrefrmjynfEkid f iH a&;ta=umif; bmodovJv@kd vJ ajym=uygw,f/ yxr usr'Duaepjy;D awmh jynfolvlxek @J yGiyhf iG v fh if;vif; qufqyH g&ap/ usrEdik if Hjcm;rSm aecJh w,fqw dk mvJ rSefygw,f/ 'gayr,fh 'gav;twGufa=umifheJ@ usr wdkif; jynftay:rSmxm;wJharwWm[m b,fvdkeJ@rS usqif;roGm;Edkifygbl;? aemufwckajymcsifwmuawmh usr[m jrefrmjynfEdkifiHa&;t a=umif; bmrSem;rvnf;bl;wJh/ wu,fawmh em;vnfvGef;vdk@cufae wmyJ/ jrefrmhEdkifiHa&; b,favmuf±_yfaxG;w,f/ 'D±_yfaxG;r_'%fudk az azb,favmufccH &hJ w,fqw dk m usrwd@k rdom;pk todq;Hk ygy/J azaz pdwf yrf;udk,fyrf;eJ@ 'DEdkifiHa&;udkvkyfaqmifvmwm[m bmtusKd;pnf;pdrrf S rcHpm;cJh&ygbl;/ 'ga=umifhrdk@vdk@vJ vGwfvyfa&;&jyD;wJhtcgusvdk@&Sd&if xyfjyD;awmhtm%mvkwJh EdkifiHa&;rsKd;udk qufrvkyfbl;qdkwm azaz t wdtvif; ajymoGm;ygw,f? 'Dvkad jymoGm;rsK;d a=umifhr@kd vJ usrvJ Edik if Ha&;avmueJ@ a0;a0; uif; uif;aecsifygw,f/ tJh'Dvkd a0;a0;uif;uif; aecsifcJhvsufom;eJ@ tckrS bmvdk@'Dvt dk a&;tcif;rSm yg0ifaeovJvk@d ar;p&m&Sdygw,f/ tJh'D[mu awmh 'Dta&;tcif;[m wwdkif;jynfvkH;eJ@qdkifwJh ta&;tcif;jzpfaeyg w,f/ usrvJ azazh&JŒorD;vkyaf ejyD;awmh acgif;a&Smifjy;D awmhaevd@k rjzpf awmhbl;/ 'Dta&;tcif;[m wu,fawmh 'kwd, vGwv f yfa&; wdkuyf GJ =uD;vdk@ ac:&ifvnf;jzpfygw,f/ 'Drdkua&pDvGwfvyfa&;udkwrsKd;om;vkH; vdkcsifwJhqENjyif;jyvGef;vd@k jzpfay:vmwJhwku d fyGJ=uD;jzpfygw,f? 'Dru dk a&pDe@J ywfowf&if azazajymcJw h t hJ csuaf v;wckukd usrzwf jycsifygw,f? 'Dtcsufuawmh “usaemfwdk@[m 'Drdkua&pD0g'udkom acwfpm;atmifvky&f r,f/ tJh'D0g'rsKd;t&om vGwfvyfwJhArmEdkifiH xl


68

oef;0if;vIi d f

axmifEdkifatmif=udK;pm;&r,f/ 'grsKd;rvkyEf idk f&if usaemfwk@d jrefrmjynfu vlawGveJ pfemr,f/ usaemfw@kd wikd ;f jynfuv kd J urBmu =unfah evd@k r&wJh wae@ *syefeJ@*smreD 0dkif;jyD;tESrd fcH&ovdk tESdrfcH&r,fqdkwmudk owd &Sd=u&r,f? 'Drku d a&pD0g'uom vGwfvyfa&;eJ@ qDavsmfw,f? 'D0g'om jidrf;csrf;a&;udk tm;ay;w,f?” tJh'g[m azazajymcJhwJh pum;awGyg/ 'ga=umifhr@dk vdk@ usr[m usr&J@taz tpOftvmtwdik ;f 'Drku d a&pD vGwfvyfa&;wdkufyGJudk 0ifvdk@ E$Jc&Jh ygw,f? tJh'Dawmh 'Drdkua&pD&zdk@&ef jynfov l lxktm;vk;H pnf;vkH;nDn$wfzdk@vdkygw,f/ nDn$wf&if bmrqdk jzpfEkid fygw,f/ rnDn$wf&if bmrSrwwfEidk fbl;? jynfolvlx[ k m nDnDn$wfn$wfr&SdEdkifvdk@&Sd&if b,f0g'yJjzpfjzpf wdkif;jynfudk tusKd;ray;Edkifbl;? tJh'D[mudk tm;vkH;pGJrSwfxm;zdk@ vdkyg w,f? pnf;urf;r&Sdvdk@&d&S ifvnf; b,f0g'rS ratmifEidk fygbl;? tJh'Dawmh usrwdk@ EdkifiHoEl kid fiHom;awG[m nDnw $ zf @kd / pnf;urf;&Sdzk@d tjrJvkyd gw,f? 'DnDn$wfzdk@ta=umif;awGajymaewkef;rSm usrwdk@wckyJajymcsifyg w,f? ,ck usrajymoGm;wJh pum;awGxJrmS wcsKd@uvnf; oabmus r,fhpum;awGygr,f/ rusr,fhpum;awGvnf;ygr,f/ 'gayr,fh usr t aeeJ@uawmh jynfolvlxkudk rSefrSefuefuefajymoifhw,fvdk@ ,kH=unf w,f/ usrpdwfxrJ Sm&Sdovdk rSefrSeu f efuef ajymoGm;rSmyJ/ =udKuf&ifvJ axmufcH=uyg/ r=udKuf&ifvJ usrpdwfxJrSm rSefwJhtwdik f;vkyfwmyJ/ r =udKufwmawmh b,fvdkrSrwwfEdkifbl;/ usr wckajymcsifwmu tck tcsdefrSm wyfrawmfe@J jynfolvlxkt=um;rSm pdwf0rf;uGJae=uygw,f/ 'Dpdwf0rf;uGJr_[m aemifwdkif;jynftwGuf tE W&m,ftrsK;d rsKd;jzpfEdkifyg w,f? Armhwyfrawmfqw dk m usrtaz jyKpyk sK;d axmifay;cJw h hJ wyfrawmf yg? azaz ysKd;axmifcw Jh Jh wyfrawmfqkw d m pum;t&omr[kwfygbl;/ tppftrSefygyJ/ azazudk,fwidk f ca&aphwGif;us atmufajcuaepjyD; awmh 'Dwyfrawmfudk xlaxmif&r,fqdkwm ol@vufa&;eJ@ a&;xm;wJh pm&Gupf mwrf;awGv&J ySd gw,f/ azazu wyfrawmftwGuf bm&nfrSef;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

69

csufawG&SdcJhovJ/ tJh'D&nfrSef;csufwckavmuf usr zwfjyyg&ap? “'Dwyfrawmf[m 'DEdkifiH/ 'DvlrsKd;twGuf/ 'DvlrsKd;awGudk;uG,f&m/ vJavsmif;&m/ qnf;uyf&mqdw k hJ taersK;d jzpfap&r,f/ 'Dvrkd [kwb f J wyf rawmfu Edik if o H El idk if Hom;awG&ŒJ pdwx f rJ mS atmhEv S ;Hk emp&mjzpfr,fqk&d if 'Dwyfrawmfudkwnfaxmifxm;wJh &nf&G,cf sufawG[m tvum;jzpf oGm;awmhrSmyJ? usr rSerf eS yf aJ jymyg&ap/ usr[m wyfrawmf&@J tay:rSm tifrwef oHa,mZOf=uD;ygw,f? azazwnfaxmifcw hJ hJ wyfrawmfvnf;jzpfw,f/ usrwd@k qdw k mvJ i,fi,fuwnf;u &JabmfawGvufxrJ mS =uD;vmwm ygy?J jynfolvlxk=uD;uvnf; azazhtay:rSm tifrwefarwWm&Sw d ,fqdk wm usrodygw,f? 'DarwWmawGtwGufvnf; usr tifrwefaus;Zl; wifygw,f? azazjyKpkysKd;axmifchJww Jh yfrawmfe@J azazhtay:rSm tifr wefarwWm&SdwJhvlxk=uD;xJrSm yËdyuQ rjzpfapcsifygbl;/ wyfrawmfom; awGukv d nf; usr 'Dae&muaeyJ arwWm&yfcyH g&ap? vlxk tm;ud;k Edik w f hJ wyfrawmf=uD;jzpfygap/ wdkif;jynf. *k%foduQmudkxdef;odrf;EdkifwhJ wyf rawmf=uD; jzpfygap/ jynfov l x l kuvnf; jzpfjyD;cJhwh[ J mawGukd =udK;pm; cGiv fh $wfjyD;awmh wyfrawmftay:rSm arwWmrysufygapeJ@v@dk awmif;yef yg&ap? usrwdk@tm;vk;H [m nDnDnw $ n f w $ ef @J qufvyk o f mG ;rSom wnf wHch dkifjrJwJh jynfaxmifpkyef;wdkif=uD;udk a&mufEkid frmS yg? tck ra&mufao; ygb;l / 'Dru dk a&pDyef;wdkiu f adk wmif ra&mufao;ygb;l / ra&mufcifu uGJuJG jym;jym; r&SdygeJ@? tm;vkH;wnDwn$wx f J 'Drku d a&pDyef;wdik u f kd OD;wnfjy;D awmhcsDwufoGm;=uyg? tJh'Dvdk csDwufoGm;wJhae&mrSm jidrf;csrf;wJeh nf; vrf;udk ok;H apcsiyf gw,f/ vlrsK;d wrsK;d [m Edik fio H El idk fiHom;taygif;wd@k [m pnf;urf;&Sd&SdeJ@ +idrf;csrf;wJhenf;awGeJ@ udk,fvdkwq Jh ENawGudk jznfhpGrf;Edkif w,fqkw d m tifrwef*k%foduQmeJ@jynfph kHwJhtjyKtrljzpfygw,f? 'Dvy_ &f Sm;r_=uD;udk OD;aqmifchw J haJ usmif;om;awGeJ@ ywfowfvk@d usr ajymp&mav;awG&ySd gw,f/ ausmif;om;vli,frsm;[m tifrwefraS wmf ygw,f? olw@dk &ŒJ vuf±kH;&nfukv d J jyjyD;ygjy/D tckvJ qufjyD;awmhow l @dk &JŒ


70

oef;0if;vIi d f

ESv;kH &nfudk jyr,fqdkwm usr,kH=unfygw,f? 'Dausmif;om;rsm;udkvnf; tcsif;csif;nDnDn$wn f $wfeJ@ qufjyD; vufwo JG mG ;zd@k usr arwWm&yfccH siyf gw,f/ tckq&kd if ausmif;om;awGxJ rSmvnf; tzGJ@tpnf;awG&=Sd uygw,f/ 'DtzGJ@tpnf;awG[m tm;vkH; pk±kH;jyD;awmh wnDwn$wfwnf; jzpfomG ;apcsiyf gw,f/ tJh'[ D mtwGuf vJ ausmif;om;nDvmcHwckac:r,fvdk@ usr=um;aeygw,f/ 'DnDvmcH =u;D jzpfay:vmwJt h cgus&if ausmif;om;awGtm;vk;H wpkwpnf;wnf; jzpfoGm;ygapvd@k usr qkawmif;vdkufygw,f? ausmif;om;av;awGu usrudak r;=uw,f? usr&JŒaemufrmS b,f Edkiif Ha&;orm;awG&SdaeovJ/ 'DEdkifiHa&;orm;awG[m usrudk=udK;qGJjyD; awmh olw@dk uked if;oGm;rSmudk pdk;&drw f ,fvk@d ajym=uygw,f/ tJh'Dvdk yGiyfh Gifh vif;vif;ajymwm usrtifrwef0rf;omw,f/ ausmif;om;vli,frsm; tifrwefyiG v hf if;w,f/ oG,0f u kd w f phJ um;awG rajymwufb;l / usruvJ rSew f t hJ wdkif;yJ jyefjyD;awmhajymvdkuyf gw,f/ usraemufrmS b,fEidk fiaH &; orm;rS r&Syd gb;l ? usr ckvyk af ewJv h yk if ef;[mawmh jynfov l x l v k ckd siw f hJ 'Drdkua&pDjzpfajrmufa&;twGufudk 0dkif;jyD;awmh ulnDcsifygw,fqdkwJh Edik fiaH &;orm;a[mif;=u;D awG&ydS gw,f/ tJ'h ED idk fiaH &;orm;a[mif;=u;D awG udk usruawmh &Sif;&Sif;yJajymxm;ygw,f? 'Dvu dk lnDvdk@ aemifEdkifiHa&; tjrwfxkwrf ,fqk&d if usrvk;H vk;H raxmufcb H ;l qdw k musr tckuwnf; u ajymxm;ygw,f? jynfov l x l ka&S@rSm usrjyefjyD;awmh ajymygr,f/ 'Drkdua&pD&&Sad &; twGuf 0dik f;0ef;ulnDwhJ Edik fiaH &;orm;=uD;awG[m aemif Edik fiaH &; tjrwf xkwfzdk@=udK;yrf;&if usrudk,fwdkifwufjyD;awmh 'Dvl=uD;awGudk ±_HŒcsay; ygrh ,f? aemufwckuawmh usrwdk@widk f;jynfrSm vl=uD;eJ@vil ,f=um;xJrSm uGJumG r_awG&Sdygw,f/ tJh'DuGJuGmr_awGudkvnf; ajz&Sif;zdk@vdkygw,f/ vl i,fawGuvli,fawG/ vl=u;D awGuvl=u;D awGqw kd hJ pdwx f m;awGjzpfaeyg w,f/ jynfolvlxk&JŒtiftm;[m wae@xufwae@=uD;vmygjyD? 'Dvdk


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

71

=uD;vmvd@k vJ ydjk yD;awmh pnf;eJ@/ urf;eJ@ xde;f zdk@vkyd gw,f/ pnf;r&SdwJh tif tm;/ trSefw&m;eJ@rudkun f w D t hJ iftm;qdkwm b,fawmhrS aumif;usK;d ray;Edkifygbl;? trsm;twGufyg tE &W m,fjzpfEkid fygw,f? tJh'ga=umifhrdk@vdk@ trSef w&m;eJ@udkufnw D JhpGrf;tm;udkyJ qufjyD;awmhokH;=uyg/ trSefw&m;eJ@ r udu k fnw D JhpGrf;tm;udk rokH;=uygeJ@? tck vlxb k ufuae tm;=uD;aewJh tcsed frmS tm;i,fwt Jh ykid ;f udv k J Edik x f ufp;D eif;rvky=f uyge@J / 'Dvdk Edik x f uf pD;eif;vkyfwm[m tusifhraumif;ygbl;/ jynfolvlx&k J@ *k%fou d Qmudk vnf; usqif;apygvrd hrf ,f? jynfov l x l zk ufuaejyD;awmh cGiv hf w $ Ef ikd fwhJ oabmxm;&Sw d ,fqdkwmudk uGufuGufuGif;uGif; xifay:ygap/ tckqdk vdk@&Sd&if usrwdk@[m tm;vkH; jynfov l lxktaygi;f u bmudkvdkvm;ae ovJqw dk mpOf;pm;vdkufv@dk &d&S if t"dutcsuu f awmh ygwpD kH'Drku d a&pD pepfudk vdkvm;ae=uygw,f/ wygwDpepfudk jzKwfcscsif=uygw,f? aemuf tckqkv d k@d &d&S if orRw a'guw f marmifarmif[m vlxq k ENcH ,lyu GJ sif;yzdk@/ rusif;yzdk@ nDvmcHac:r,fv@dk qdkygw,f/ usrtaeeJ@ajym &&ifawmh 'DvlxkqENcH,lyGJ[m rvdkawmhygbl;? wwdkif;jynfvkH;&JŒ qEN [m uGufuGufuiG f;uGif;ay:aeygjyD? tm;vk;H [m ygvrD ef'Drku d a&pDpepf udkyJ vdkvm;aew,fqdkwm tifrwefrS ay:vGifaeygjyD? 'Dpepfudk tjref qkH;ay:vmEdik zf @dk vkyaf y;zdk@qkw d m ,ck tm%mydik t f pd;k &awG&ŒJ wm0efjzpf ygw,f? yef;wdkifudkra&mufao;bl;qdkwm rarh=uygeJ@? 'Drdkua&pD&wJhtcg usv@dk &&dS if b,fvjdk ynfaxmifp=k uD;udk wnfwhcH idk fjrJatmif b,fvv kd yk &f r,fqkw d mudk pOf;pm;xm;=uygOD;? wdkif;jynf&JŒtem*wfudk a&S;&_=uyg/ wdkif;jynf&@J tem*wfta&;udk rawG;=uvk@d &d&S if tckvufiif;jzpfay:vm wJh jyKjyifajymif;vJr_awGuvnf; udk,fhwdkif;jynfudk tusKd;ay;Edkirf Sm r [kwfygbl;? tJ'h aD wmh azazajymcJo h vdk usrwd@k Edkiif o H El kid fio H m;rsm;[m pnf;urf;±kad ozd@k / nDnw $ zf @kd qw kd mudk b,fEpS cf gyaJ jymajym ajymvd@k rukef Edkifatmif ajym&r,fhudpP=uD;wckjzpfaeygw,f?


72

oef;0if;vIi d f

tckusrwd@k [m vlxq k ENcH,yl =JG uD; rvdkawmhygb;l ? ygwDp'kH Drku d a&pD pepfudkyJ vdkvm;ygw,f? 'D[mudk jrefjrefjzpfatmifvkyfay;=uyg/ 'D[m jzpfay:vmatmifv@kd w&m;r#wwJh a&G;aumufyJaG wGjzpfEkid zf @kd tajctae udk zef;wD;ay;zd@k vykd gw,f? tckqv kd @kd &d&S if jynfolvx l w k &yfv;Hk [m vuf &Sdtpdk;&tay:rSm t,kHt=unf tifrwefysufaew,f? tJh'Dawmhum oef@&Sif;pif=u,fwJh/ w&m;r#wwJha&G;aumufyGJjzpfay:vmzdk@ ta&;udk tu,fIrsm; b,fvjdk zpfatmifvkyf&rvJ/ vkyaf y;zdk@&mawmif;ygw,f? t"du&nf&, G cf suu f awmh 'Dtpk;d &vnf;r[kwfb;l / =um;jzwftpd;k &vnf;r[kw/f aemuftpdk;&vnf;r[kwfbl;/ jynfaxmifpk=uD; wnfwHh cdkifjrJ om,m0jzdK;a&;twGuf vkyfay;EdkifwJhtpdk;&ygyJ/ 'D t"duudpP t ay:rSm rsuaf jcrjywfygapeJ@/ wdik ;f jynf&ŒJ tem*wfta&;udk rarhyge@J / arhoGm;vd@k &&Sd if tck&&SdwJhatmifjrifr_[m aemifus qkH;±_;H r_jzpfoGm;Edkifyg w,f? tckusrwdk@ b,ftajctaerSma&mufaejyDv/J yef;wdkifudk uGuf uGufuGif;uGi;f jrifae&ygjyD? jrifaewJhyef;wdkifudk tm;vk;H vufwJjG y;D awmh csDwufoGm;=uygpdk@/ pdwf0rf;ruGJ=uygeJ@/ ausmif;om;av;awGzufu t xl;pdwf0rf;ruGJzdk@vdkygw,f? ausmif;om;av;awGudk pdwf0rf;uGJatmif vnf; xdk;qGray;=uygeJ@? ausmif;om;av;awG[m wdkif;jynf&JŒtem *wfacgi;f aqmifay;r,fh vli,fav;awGjzpfygw,f? 'Dausmif;om;av; awG&@J pw d f"gwu f satmif vkyfvku d rf ,fq&dk if aemifwkid f;jynfnDnw $ fa&; twGuv f J xdyg;oGm;ygvdrhrf ,f? nDn$wfa&;ta=umif;ajymaewJhtcsed frmS jynfaxmifpkta=umif; c%avmufajymvdkufyg&ap? vlrsKd;pkawGtm;vkH;[m nDn$wfzdk@vdkyg w,f? ckvltrsm;pkvlrsKd;pkuawmh jrefrmvlrsKd;awGjzpfygw,f/ vlrsm;pk jrefrmawG[m vlenf;pkawGjzpfwJh wdkif;&if;om;awGe@J pnf;pnf;vkH;vkH; jzpfzk@d tvGe=f uKd ;pm;zdk@vykd gw,f? tm;rsm;aewJhvq l kw d m tm;enf;aewJh vlukd tpOftjrJav#mjh y;D awmh n‡may;zd@k vykd gw,f? tJ'h aD e&mrSm 'DwygwD pepfukd axmufcaH ewJhval wGe@J ywfowfv@kd vJ usr wckajymyg&ap/ ygwD 0ifaygif; tajrmuftrsm; 'DygwaD y:rSm t,kHt=unfr&Sdawmhbl;qdw k m


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

73

usrodygw,f? t,kHt=unfr&Sdawmhv@dk &d&S ifvJ 'Dygwu D xGuv f ku d =f u yg? ygwD0ifu'fjym;awGvJ jyeftyfvdkuf=uyg? 'gayr,fhvnf; olwdk@&J@t,kHt=unft& ygwD0iftaeeJ@ qufjyD; xrf;aqmifaewJhvlawGukv d nf; tE W&m,frjyK=uygeJ@? 'Drku d a&pDqkw d m rm;rm;rwfrwf udk,, fh H=k unfcsuf ud, k &f ESd kid fwpJh epfrsKd;jzpfygw,f? olwk@d u qufjyD;,kH=unfr,fqdkvdk@&Sd&if tE W&m,frjyK=uygeJ@/ udk,fhbmom ud, k v f ckd sifwyhJ ef;wdik fuo kd m nDnn D w $ n f w $ w f ufyg/ ud, k u f tm;=u;D ae vdk@ tm;enf;wJholudk jyefjyD;*vJhpm;acswJhudpPrsKd; rjzpfay:ygapeJ@? tck qdkvk@d &Sd&if usrwdk@rSef;xm;wJhtcsdefxuf trsm;=uD;tcsdev f GefoGm;ygjyD/ tJ'h aD wmh usrpOfpm;xm;wmxuf enf;enf;ydkjy;D awmh twdkcsK;H jy;D awmh ajym&r,ft h ajctaersKd;jzpfaeygjyD? 'Dtpnf;ta0;yGu J akd emufqHk; usr ajymcsifwmuawmh usrwdk@vx l [ k m nDnw $ zf k@d vkyd gw,f/ pnf;urf;&Szd k@d vdkygw,f/ trSew f &m;eJ@uku d fnDwJhprG f;tm;udk qufjyD;okH;oGm;zdk@vdkyg w,f? tJh'Dvdk okH;oGm;rSom usrwdk@vdkwJhyef;wdkifudk a&mufEdkifygw,f/ tJh'aD wmh usrtEl;tn$wf jynfolvlxkw&yfvkH;udk awmif;yefyg&ap/ jynfolvx l ktm;vk;H nDnw $ =f uygap/ pnf;urf;&Sdygap/ trSew f &m;eJ@ udkun f DwJhvlrsKd;w&yfjzpfygap/ jynfolvlxktm;vkH; ab;b,m tjzm jzmrS a0;uGm=uygap? aemufq;Hk taeeJ@ usrwd@k &ŒJ aºu;G a=umfou H awmh - qENc, H lyGJtvdrk &Sd? - wygwDpepfzsufodrf;ypf? - ygwDpH'k Drdkua&pDpepf wnfaqmuf=u? - w&m;r#waoma&G;aumufyJG tjrefqkH;usif;yay;? qdkwJh aºuG;a=umfoHygyJ”[lI ajym=um;oGm;onf? vlxkuvnf; a':atmifqef;pk=unf. tqdjk yKcsuu f kd wcJeufaxmufcHI aºuG;a=umf oHrsm;jzifh eHeuf 11 em&D 30 tcsdefwGif vlxktpnf;ta0;udk ±kyo f drf; vdkufonf? xdkpOftwGif; EdkifiHawmf 0ef=uD;csKyfa[mif; OD;Eku em,u tjzpftrSL;jyKaom “'Drdkua&pDESifhjidrf;csrf;a&;tzG@J (,m,D)”udk 1988


74

oef;0if;vIi d f

ckEpS f/ =o*kwv f 29 &ufwiG f &efuek w f kid ;f A[ef;jrKd ล e,fY atmufygtzG@J 0if 21 OD;jzifhzJ@G pnf;cJhonf? (1) OD;Ek (0ef=uD;csKyfa[mif;) - em,u (2) ref;0if;armif (EdkifiHawmforRwa[mif;) - OuUX (3) AkdvfrSL;atmif (v$wfawmfOuUXa[mif;) - 'kOuUXa[mif; (4) ol& OD;wifO;D (Adkvcf sKy=f u;D a[mif;) - taxGaxGtwGi;f a&;rSL; (5) OD;oef;pdef (ygvDreftwGif;0efa[mif;) - wGJzuf taxGaxG twGif;a&;rSL; (6) OD;atmif (jrif;jcH) - aiGxdef; (7) ocifcspfarmif (0d"l&) - tr_aqmif (8) ocif cifatmif (om,m0wD) - tr_aqmif (9) ocifodef;az (0g;c,fr) - tr_aqmif (10)OD;atmifa&$ (tjidrf;pm;AdkvfrSL;csKyf) - tr_aqmif (11) OD;apmjrifh (AdkvfrSL;csKyfa[mif;) - tr_aqmif (12)OD;cifarmif (0ef=uD;a[mif;) - tr_aqmif (13) OD;xGef;pdef (jrdwf) - tr_aqmif (14) Adkvrf SL;xGef;wif (v#yfppftzGJ@ OuUX) - tr_aqmif (15)OD;baqG ('kwd,twGif;0efa[mif;) - tr_aqmif (16)OD;n$ef@atmif (ygvDreftwGif;0efa[mif;) - tr_aqmif (17) ocifcspf ('kOuUX ยงbm;aumifp)D - tr_aqmif (18) OD;bxGe;f (OuUXยง&efuek fa&S@aersm;aumifp)D - tr_aqmif (19) OD;&Jacgifne$ @f (ygvrD eftrwfa[mif;) - tr_aqmif (20) OD;oka0 (,cifygvDref 'Drkdua&pDygw0D if) - tr_aqmif (21) a'guw f m0rfudka[m(tjidrf;pm;oHtrwf=uD;) - tr_aqmif ,if;'Drdkua&pDESifh jidrf;csrf;a&;tzGJ@ (,m,D). &nf&G,cf sufrsm;rSm (1) vufiif;ay:aygufvsu&f Sdaomjy\emrsm;udk tpGrf;ukef ajz &Si;f &ef/ (2) 'Drdkua&pDtwGuf qENjyolrsm;. w&m;0ifawmif;qdkcsufrsm;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

75

&&Sda &;ud k aqmif&Gufa y;&efwd k@jzpfonf? OD;Eka cgif ;aqmifa om tqdkygtzGJ@tpnf;onf ta&;tcif;twGif; yxrOD;qkH; pwifay:ayguf cJhaomtzGJ@tpnf;jzpfonfhtjyif pifjydKiftpd;k &zGJ@pnf;Edik f&ef yxrOD;qkH; ajcvSrf;vnf;jzpfonf? tvm;wl ArmEdkifiHvHk;qdkif&mausmif;om;or*~/ wuUodkvfESifh aumvdyaf ygif;pHq k &m§rrsm;or*~/ &efuek fjrdKŒvHk;qdik &f m&[ef;ysKrd sm; or*~/ usef;rma&;0efxrf;rsm;or*~/ aq;wuUov kd Ef iS hf ausmif;om;rsm; or*~EiS fh ajrmufOuUvmyjrdKŒe,fausmif;om;rsm;or*~ponfw@dk zGJ@pnf; ay:ayguv f mcJh=uonf? xd@k jyif &efuif;trSwf (1) tajccHynmtxuf wef;ausmif;/ awmifOuUvmytrSwf (2) tajccHynm txufwef; ausmif;/ '*HkjrdKŒe,f jynfol@aumifpD±Hk;/ '*Hjk rdKŒe,fygwD,lepf±;Hk / vom jrdKŒe,fygwD,el pf±Hk;/ vrf;rawmfjrdKŒe,fygwD,lepf±k;H eSifh jrdKŒe,fjynfol@ aumifpD±Hk; ponfwdk@udk ausmif;om;rsm;ESifh or*~tzGJ@tpnf;rsm;u oydwpf cef;rsm; zGifhvSpfv_yf&mS ;vmcJh=uonf? xd@k aemuf 1988 ckEpS f/ =o*kwfv 31 &ufae@wGif tpd;k &0ef}uD; tzGJ@u a=unmcsuftrSwf 1§88 jzifh jrdKŒe,fjynfol@aumifpD±Hk;rsm;/ Edkiif Hawmfykid ftaqmuftODrsm;udk odrf;ydkufum oydwfpcef;zGifhvSpfae olrsm;udk z,f&mS ;=u&ef xkwfjyefa=unmonf? xdpk OftwGi;f Edkiif aH wmforRw a'gufwmarmifarmifu 1988 ckEpS /f pufwifbmv 1 &ufae@wGif “rdrw d k@d onf tajccHOya'/ w&m;Oya'wdk@ukd apmifx h def;vdu k fem& rnfjzpfa=umif;/ Oya'rsm;ESifhtnD ESpfouf&mpepfudk jynfolrsm; a&G; cs,fEdkif&ef r=umrDusif;yawmhrnfhygwDnDvmcHESifh v$waf wmfwdk@rS qHk; jzwf=urnfjzpfa=umif;/ jynfo@l qENc, H yl EJG Sihf taxGaxGa&G;aumufyrJG sm; wGif vGwfvyfaomjynfow l @dk rS qHk;jzpf=urnfjzpfa=umif;/ jynfol@qENcH ,lyGEJ iS fh taxGaxGa&G;aumufyGJrsm;wGif vGwfvyfaom jynfolwdk@ av; pm;aomyk*~dKvfrsm;u }uD;=uyfI ulnD=u&ef arwœm&yfcHvdka=umif;/ ausmif;om;or*~zGJ@pnf;a&;ukd pnf;urf;wuszGJ@pnf;&ef oabmwl


76

oef;0if;vIi d f

a=umif;ESifh 1962 ckESpfZlvidk fv 8 &ufae@ azmufcjGJ zdKcsc&H aom ausmif; om;or*~taqmufttHkudk jyefvnfwnfaqmufay;rnfjzpfa=umif;/ jynfo@l 0efxrf;rsm;tm;vH;k vkyfief;cGifodk@ jyefvnf0ifa&mufI jynfol@ tusK;d udk o,fydk;=uapvkda=umif;” ponfjzifh rdef@cGef;ajym=um;oGm; onf? 1988 ckEpS f/ pufwifbmv (2) &ufae@wGif 0ef}uD;tzG@J csKyf n$ef =um;csuf (3§88) udk xkwfjyefI jynfol@0efxrf;rsm;tm;vHk; tvkyf odk@ jyefvnf0ifa&muf&ef E_d;aqmfcJhonf? odk@aomf 0efxrf;rsm;u xdk nGef=um;csufrsm;ESifh trdef@rsm;onf 4if;wdk@ESifh rywfoufovdak ecJh=u jyD; ,if;wdk@. rlvEdkifiHa&;&nfrSef;csufrsm;udk qufvufaumftxnf azmfcJh=uonf? tvm;wl pufwifbm (3) &ufae@wGif ynma&;0ef}uD;ESifh wuU odkv/f aumvdyfq&m/ q&mrrsm;ESifh awG@qHkjcif;tcrf;tem;udk wuU odkvrf sm; A[dak umifpDcef;rwGif jyKvkyfcJhjyD; pufwifbm(2) &ufae@u xkwfjyefcJho nfh Edkifi HawmforRw a'gufwmarmifa rmif. rdef@cG ef;yg ausmif;om;or*~z@JG pnf; a&;/ ausmif;om;or*~taqmufttHak qmuf vkyfa&;udpw P @kd EiS hf pyfvsOf;I ausmif;om;or*~,m,Dtr_aqmiftzG@J EiS hf q&m/ q&mrrsm; ,m,Dtr_aqmiftzG@J wdk@. oabmxm;rsm;udk awmif;cHcJhonf? ,if;wdk@. oabmxm;xkwfjyefcsufwGif “ausmif ;om;ESifhjynfolonf wom;wnf;jzpfI jynfolrsm;. awmif;qdck sujf zpfonfh wygwpD epfzsuo f dr;f a&;ESifh =um;jzwftpd;k & csuf csi;f zG@J pnf;a&;/ 'Drku d a&pD&&Sda&;wd@k udk vdkufavsmjcif;r&Sdor# umvywf vHk; u|Eykf fwo dkh nf ausmif;om;or*~zpGJh nf;jcif;udkvnf; vufcHvdrfhrnf r[kw”f [lI yg&do S nf? xdk@twl ,if;ae@ (2 ² 9 ² 88) wGif 'Drdkua&pDESifh jidrf;csrf;a&;tzGJ@ (,m,D) A[dktvkyftr_aqmiftzGJ@tpnf;ta0;udk trSwf (10) 0uF bmvrf;Y jyKvyk cf =Jh ujyD; a=unmcsuftrSwf (2) udk xkwjf yefch=J uonf? ,if;a=unmcsufwGif -


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

77

“ jynfwGif;ygwpD 'Hk Drdkua&pDtjrefqk;H ay:xGe;f vma&;twGuf jynf olw@dk . wcJeufqENjy taxGaxGoydwfju;D udk 1988 ckEpS /f pufwifbm 8 &ufae@wGif qifE$Jrnfjzpfa=umif;/ 'Drdkua&pDESifhjidrf;csrf;a&;(,m,D) . oabmxm;ESifh vkyif ef;pOfukd axmufcHaom &[ef;&Sifvljynfolrsm; onf tqdkygtaxGaxGoydwf}uD;wGif tvH;k t&if;jzifh tpGrf;ukefyg0if qifE=J$ u&efEiS fh vlxktwGif; pdw0f rf;uGjJ ym;r_r&d/S txl;aoG;pnf;nDnw G f =u&ef/ tzsuform;rsm;u trsKd;rsKd;zsufqD;&ef vkyf=uHvdrhrf nf? 4if;udk &ifqidk fEdkif&eftwGuf txl;pnf;urf;ao0yf=u&ef/ TwdkufyGJ}uD;onf ESvk;H &nfwu dk yf JjG zpf&m rnfo@dk yif &efpv_@H aqmfonfjzpfap/ t=urf;rzuf rd=u&ef” wd@k yg&o dS nf? Ta=unmcsuo f nf rqvppftpd;k &jzKwfcs&ef twGuf jynfolvlxktm;v_H@aqmfvdkufjcif;yifjzpfonf? pufwifbm 5 &ufaeh or0g,rtoif; 0efxrf;rsm;or*~tzG@J (,m,D)/ wmarGjrdKŒe,fusL&Siq f &m§rrsm; or*~tzG@J (,m,D)/ ajrmuf OuUvmyjrdKŒe,f a&SŒaersm;or*~tzG@J (,m,D)/ use;f rma&;0efxrf;rsm; or*~tzG@J (,m,D)/ rlqviftcrJhaq;±Ht k vkyform;or*~tzG@J (,m,D)/ omauw+rdKŒe,fpmayv_y&f mS ;r_tiftm;pk (,m,D)/ jrefrmhtmrcHvyk f ief;aumfyakd &;&Si;f tvkyo f rm;or*~tzG@J (,m,D)/ pme,fZif;or*~t zGJ@(,m,D)/ av,mOftif*sifeD,mrsm;or*~tzGJ@ (,m,D) ESifh vl@tcGifh ta&;qdkif&m trsKd;om;aumfrwDtzGJ@wdk@udk zGJ@pnf;cJh=ujyD; wygwD tm %m&Sifzsufodrf;a&;ESifh =um;jzwftpd;k & tjrefqHk;zGJ@pnf;ay;a&;udk awmif;qdck Jh=uonf? xdkae@rmS yif tpd;k &u oydwpf cef;rsm;ESihf qENjyaeolrsm;tm; wef jyeftzsuftarSmifv h kyif ef;rsm; vkyu f idk Ef ikd &f ef &efuke+f rKd Œ ppfrx _ rf;a[mif; rsm;trsm;pkaexdik f&m awmifOuUvmy+rdKŒe,fpDrHudef; (1) &yfuGuf t wGif;odk@ uyprS xkwfvkyfcJhaom wkwf/ "g;vufeufrsm;ESifh *sif*vdao wœmrsm; vma&mufcsay;r_a=umifh owif;jyef@um &yfuGufvx l Ek iS hf xdyf wdku&f ifqdkifawG@+yD; tjyeftvSet f =urf;zufwdkufcdkufcJh=uonf? ,if; wdkucf dkufr_a=umifh ppfwyfrSpdwfºuGaq;rsm;ESifh xHkaq;rsm;xdk;ay;xm;


78

oef;0if;vIi d f

aomvlaygi;f (23) OD; acgi;f jzwfr;D ±_dŒowfjcif;cH&onf? pDru H def;&yfuGu&f dS tdrfajc(46) vH;k vnf; rD;±_dŒzsufq;D cHcJh&onf? tvm;wlyif &efuke+f rdKŒ uav;aq;±H}k uD;od@k jzefjh zL;ay;a0aeaom a&wdkiu f u D kd tqdycf wfco hJ nfh ppfwyfrS apcdkif;cJholig;OD;vnf; towfcHcJh&onf? tqdkygowif;onf vGwfvyfaom yk*~vdupmapmif/ owif;pm/ *sme,fw@kd wGif "gwfyrkH sm;ESiw hf uG azmfjyyg&S&d m &efuek /f rE aW v;tygt0if +rdKŒ}uD;rsm;txd *,uf±ku d foGm;cJhavonf? 4if;jzpf&yfa=umifh jynfoEl iS w fh yfrawmf=um;wGiv f nf;aumif;/ EdkifiH awmfacgif;aqmifrsm;ESihf jynfov l x l t k =um;wGifvnf;aumif; ,H=k unf r_uif;rJhvmum tpdk;&tm; xdyfwdku&f ifqdkifqef@usifr_rsm;udk wd;k yGm; vmcJhonf? tvm;wlyif axufvrS ;f a&;wyfz@JG 0ifrsm;ESihf OD;ae0if;.orD; r*F vm'Hkppfaq;±Hrk S aq;0efxrf;t&m&Sd Adv k frSL;cifpENm0if;yg0ifaomtkyfpk u trsm;pm;oH;k aeaom tpm;tpmESifh a&wdk@wiG f tqdyfcwfr_a=umifh vnf;aumif;/ &yfuu G rf sm;od@k vu kd v f rH ;D uGi;f ypforl sm;a=umifv h nf;aumif; jynfolvlxktaygif; txdwftvef@usD;vef@pmpm; jzpfapcJh&onf? ,if;uJho@dk ae&mtES@q H lyt l ºHk uGqENjyaepOftwGif; pufwifbmv 9 &ufae@wGif &efukef+rdKŒ/ 0uFbmvrf;/ jcHtrSwf(10) Y 'Drdkua&pDESifh jird ;f csr;f a&;tzG@J (,m,D) em,uOD;EkEiS hf jynfwiG ;f jynfyowif;pmq&m rsm;awG@qI Hk oif;pm&Sif;vif;yGjJ yKvkycf Jhonf? owif;pm&Sif;vif;yGw J Gif OD;Eku “ 1947 ckEpS fwkid f;jyKjynfjyKv$waf wmfu twnfjyKcJhaom zGJ@pnf; tkyfcsKyfyt kH ajccHOya't& usaemfomv#if w&m;0if 0ef}uD;csKyfjzpf a=umif;ESihf pif+ydKiftpdk;&zG@J pnf;a=umif;” a=unmcsuf xkwjf yefcho J nf? 4if;.pif+ydKiftpdk;&wGif orRwref;0if;armif/ 0ef}uD;csKyfOD;Ek/ um uG,f a&;0ef}uD; OD;wifO;D ponfw@dk jzifhz@GJ pnf;a=umif;a=unmcJhonf? ,if;udpPESifh ywfoufI pufwifbmv 9 &uf nae 8 em&D 25 rdepftcsdefwGif bDbDpDtoHv$iXfh mewGif OD;Ekonf taxGaxGa&G;aumuf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

79

yGJrsm;udk wvt=umwGif usif;yay;rnfjzpfa=umif;/ 4if;wOD;wnf;om w&m;0if0ef}uD;csKyfjzpfa=umif;/ urBmhEkid fiHrsm;u 4if;udkom todtrSwf jyK&efawmif;qdka=umif; xkwfv$ifhoGm;cJhonf? OD;atmif}uD;url OD;Ek. vkyfaqmifcsufonf tvGeftE W&m,f}uD;a=umif;/ a':atmifqef;pk =unfuvnf; OD;Ek.vkyfaqmifcsufrSm ravsmfuefa=umif;/ vli,f trsm;pkuvnf; 4if;wdkh.}udK;yrf;xm;aomatmifyJu G kd vuf0g;}uD;tkyf tjrwfxkwo f Gm;onf[k xifjrifa=umif; xkwfazmfajym=um;oGm;cJh=u onf? pif+ydKiftpdk;&zGJ@pnf;jcif;ESifh ywfoufI at&S0dpf (Asia Weeks) pmapmifrS owif;axmufwOD;u OD;EkESihf awG@qaHk r;jref;onht f cg OD;Eku “ usaemfw@kd [dkok;H a,mufe@J nDnGwzf @kd vltcsKŒd u odyv f v dk m;cJh=u ygw,f/ [dkoHk;a,mufqdkwm a':atmifqef;pk=unf/ OD;wifOD;ESifh OD; atmif}u;D wd@k jzpf=uygw,f? olwk@d ok;H OD; usaemfwdk@tzG@J eJ@aygif;r,fqk&d if aygif;Edkifygw,f? usaemfuawmh tzGJ@x0J ifvm&if usaemfhvrf;pOfrk@d us aemfyJ acgif;aqmif&rSmyJ? usaemfwckckvyk cf sijf yq D &kd if wcgwav usaemf&h aJ bmfawGe@J awmif rwdkifyifbJ csufcsif;vkyw f wfygw,f? 'gayr,hf olw@kd u usaemfvyk w f m r}udKufbl;qdk&if usaemfacgif;aqmifr_u qif;ay;r,f? usaemfvkyfwm [m olwk@d vufcHw,fq&dk if usaemfhukd axmufcH=u&rSmyJ? tJ'g[m 'Drdk ua&pDygyJ? 'gayr,hf usaemf[m y&d,m,fr&Sdwv Jh l/ tavmoHk;q,f jrefjrefqefqefvyk w f wfwv Jh q l kjd yD; ajym=uw,f? y&d,m,fr&Sdwo Jh [ l m wcgwavraumif;wmjzpfwwfayr,fh wcgwavusawmh aumif; wwfygw,f? OD;ae0if;u usaemfhqDu tm%mudk vk,lvdk@ rjzpfEdkifygbl;? 'gay r,hf usaemf[m tajccHOya't& w&m;0if0ef}uD;csKyfjzpfw,fqkdwm Armjynfoal wGa&m/ ArmjynftjyifbufuvlawGyg odatmif usaemf vkyfcsifw,f? [dkvluawmh tajccHOya't& w&m;0ifxm;wJh acgif; aqmifr[kwfygbl;? usaemfom tajccHOya't& acgif;aqmifjzpf±kw H if


80

oef;0if;vIi d f

rubl;/ jynfolawG&JŒ wcJeufaxmufcHru _ kd &xm;oljzpfygw,f” [lI &Sif;vif;ajym=um;oGm;onf? xd@k aemuf pufwifbmv 10 &ufae@wiG f rqvygwD ta&;ay:ygwD nDvmcHudk &efukef+rdKŒjynfol@vw $ fawmftpnf;ta0;cef;rY usif;y jyK vkycf ho J nf? xdknDvmcHu ygwDppHk epfjzifh taxGaxGa&G;aumufyJG usi;f y &ef qHk;jzwfcsuf csrSwcf Jhonf? xdknDvmcHwGif ygwDpHkOuUX a'gufwm armifarmifu “ ygwn D DvmcHrS qHk;jzwfvu dk fonfhtwdik f; jynfol@v$wfawmfwGif ygwDpHk'Drku d a&pDpepf v$Jajymif;usifhoHk;Edik f&ef v$wfawmf. tqHk;tjzwf cH,rl nfjzpfa=umif;/ ygwDp0Hk if,SOf+ydKifEkid f=urnfh taxGaxGa&G;aumufyGJ }uD;udk tjrefqHk;ESifh tr#wqHk;/ tvGwfvyfqHk;jzpfatmif usi;f yay;&ef pDpOfxm;a=umif;” ajym=um;oGm;onf? 1988 ckEpS f/ pufwifbmv 11 &ufae@wGif pwkwt Î }udrf jynfol@ v$wfawmftpnf;ta0;udk qufvufusif;ycJhonf? xdk tpnf;ta0; wGif jynfo@l v$waf wmfu, kd pf m;vS,rf sm;. t=uHjyKwifjycsufrsm;tay: jynfo l@v$wfawmfu vufcHoabmwlum EdkifiHawmfaumifpDO uUX a'guw f marmifarmifu (u) ygwDpHkpepfjzifh taxGaxGa&G;aumufyJrG sm;usif;y&ef/ (c) ygwDpHkpepfjzifh taxGaxGa&G;aumufyGJrsm; usif;yEdkifa&;t wGuft[efhtwm; jzpfaeaom tajccHOya'yg oufqdkifjyÏmef;csuf rsm;ESihf tjcm;Oya'/ enf;Oya'rsm; y,fzsuaf y;Edik af &;twGuf jynfo@l v$wfawmfu Edik fiHawmfaumifpDodk@v$Jtyf&ef? (*) tajccHOya'yk'fr 43 (u) t& pwkwÎt}udrf jynfo@l v$wf awmf. ykrH eS o f ufwrf;onf taxGaxGa&G;aumufyu GJ si;f yjyD;I jynfo@l v$waf wmftopf pwifpnf;a0;onfah e@txdom jzpfa=umif; av#mhayhg owfrw S f&ef? (C) pwkwt Î }udrf jynfol@v$waf wmfyÌrtpnf;ta0;u zG@J pnf; ay;xm;aom a&G;cs,w f ifajrm‡ ufyJu G si;f ya&;aumfr&Siu f kd zsuford ;f ay;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

81

&ef? (i) w&m;r#waom taxGaxGa&GaumufyGJ atmifjrifpGm usi;f y Edkiaf &;twGuf atmufygazmfjyyg yk*Kd~ vrf sm;udk a&G;cs,fwm0efay;tyf&ef? (1) OD;baX; (tjidrf;pm; b¾mawmfrif;}uD;) (2) OD;ausmfnGef@ (tjidrf;pm;uae'gqkid f&m jrefrmoHtrwf}uD;) (3) OD;pef;armif (tjidr;f pm;ac|wmpkaqmif;a&;ESihf tmrcHpmcsKyf rif;}uD;) (4) OD;apm=um'd;k (tjidrf;pm;Adv k frSL;csKyf) (5) q&mcs,f (,cifygvrD eftrwfEiS hf jynfo@l vw $ af wmf ud, k pf m; vS,f) (p) a&G;aumufyJaG umfr&SifwGif tzGJ@0ifOD;a&wdk;jcif;/ vpfvyfonfh ae&mwGit f pm;xdk;jcif;udprP sm; aqmif&Guyf idk cf iG hu f kd jynfo@l v$waf wmfu EdkifiHawmfaumifpDodk@ v$Jtyf&ef? (q) ygwDtzGJ@tpnf;rsm;udk rSwfyw Hk ifjcif;/ a&G;aumufyGJ pnf;rsOf; pnf;urf;rsm;ESifh vkyif ef;wm0efrsm; a&;qGjJ yÏmef;ay;jcif;wd@k ukd aumfr&Sif ESifh nd‡Ed_i;f aqmif&Gufay;a&;twGuf jynfol@v$wfawmfu EdkifiHawmf aumifpDo@dk v$Jtyf&ef? (Z) taxGaxGa&G;aumufyGJudk jynfol@ v$wfawmftwGufom usif;y&ef? (ps) taxGaxGa&G;aumufyJu G si;f yrnfah e@onf ,ae@rSpI oH;k v jynfhaomaeh[k owfrSwfay;&ef/ od@k aomf ay:ayguv f mrnfh ygwDtzGJ@ tpnf;rsm;u a&G;aumufyGJaumfr&Sifok@d t=uHjyKcsuft& ,ae@rSpI wvcGJjynfah omae@xuf rapmbJjzpfap/ oHk;vausmfveG o f nht f cgrS jzpf ap jyifqifowfrSwfusi f;yEdkifonfh vkyfydkifcGifhudk jynfol@v$wfawmf aumifpDo@dk v$Jtyf&efwdk@jzpf=uonf? xdk@aemuf a&G;aumfyGJaumfr&Sifonf rdrdwdk@aumfr&Sif. oabm xm;udk wdkif;jynfodk@wifjy&ef ygwDpHk'Drdkua&pD taxGaxGa&G;aumufyGJ usif;ya&;aumfr&Si. f a=unmcsuf trSw(f 1) udk atmufygtwdik ;f xkwf


82

oef;0if;vIi d f

jyefvdkuo f nf? “ 1? Taumfr&Sit f zG@J 0ifrsm;onf touft&G,t f & tzufzufrS tem;,lae=uaom yk*~dKvfrsm;jzpfI rnfonfhygwDEidk fiHa&;udkr# quf vufvkyu f kid f&ef &nf&G,fcsu&f =Sd uolrsm;r[kwf=uyg? rdrw d k@d . udk,fa&; udk,w f mtwGufvnf; wpHkw&m ar#mfrSef;xm;jcif;&Sd=uolrsm; r[kwf =uyg? odk@&mwGif ,ae@jzpfay:aeaom wdkif;jynf.tajctaet& EdkifiH awmfaumifpD aumfr&SiftzGJ@0ifrsm;tm; taxGaxGa&G;aumufyGJ}uD;udk vGwfvyfpmG =um;0ifaqmif&u G af y;&ef arwœm&yfccH sut f &vnf;aumif;/ 11 ² 9 ² 88 &ufaehu jynfol@v$wfawmftpnf;ta0;wGif EdkifiHawmf orRw. rdefh=um;csuftwdkif; ygwDpHk'Drdkua&pDtaxGaxGa&G;aumufyGJ aumfr&Sif.vkyif ef;rsm;udk Edik if aH wmfaumifpDu wpHw k &mpGuzf ufr_ rjyK &Hkomr aumfr&Si. f vdt k yfaom tultnDrsm;udak y;rnf[k tmrcHcsuf ay;jyD;v#if a&G;aumufyJrG sm;udk tvGwfvyfqk;H / tr#wqHk;/ tjrefqHk; jyKvyk af y;&ef arwœm&yfccH h&J m taxGaxGa&G;aumufyu GJ pd rP sm;wGif aumf r&Sifonf vGwfvyfpGm aqmif&GufEdkifcGifh&Sdonf[k ,Hk=unfjcif;a=umihf vnf;aumif;/ aumfr&Sit f zGJ@0ifrsm;onf apwemtjynhft0ESifh wwf pGrf;or# aqmif&Gufay;&ef aumfr&SifwGif yg0ifcJh=ujcif;jzpfygonf? 2? odk@ygI ygwpD Hk'Drdkua&pDtaxGaxGa&G;aumufyGJ}uD;udk r=umrD usif;y&eftwGuf ygwpD k'H rD ku d a&pDudk awmif;qdkae=uaom &[ef;&Sifvl/ ausmif;olausmif;om;rsm;/ jynfolrsm;tygt0if wm0ef&Sdaom acgif; aqmifrsm;onf Taumfr&SifESihf yl;aygif;ulnDaqmif&u G f=ujyD; vdk tyfaom t=uHOm%frsm;ay;=uyg&ef av;pm;pGm zdwaf c:tyfygonf?” odk@aomf jynfolvx l Ek iS hf 'Dru kd a&pDacgi;f aqmifrsm;u tpd;k & usi;f y rnfah &G;aumufyJu G kd t,Hkt=unfr&SdbJ =um;jzwftpd;k & zG@J pnf;ay;&efukd om awmif;qdkcJh=uonf? tpdk;&u oH;k vjynhfaeaomae@wGif taxG axGa&G;aumufyGJrsm; usif;yay;rnfqdkaomtcsufudkvnf; jiif; qdkcJh=uonf? 1988 ckESpf/ pufwifbmv 13 &ufae@wGif A[ef;+rdKŒe,f/ trSwf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

83

(94) ewfarmufvrf;&Sd ygwDpkH'Drku d a&pD taxGaxGa&G;aumufyGJ usif;y a&;aumfr&Sif±Hk; tpnf;ta0;cef;rY jyKvkyfcJhaoma&G;aumufyJG aumf r&SifEiS fh Edik if Ha&;acgi;f aqmiftzG@J tpnf;rsm;awG@qkyH o JG @kd OD;atmif}u;D / a': atmifqef;pk=unf/ ol&OD;wifOD;/ &efuek fjrKd @v;Hk qdkif&m &[ef;ysKdor*~tzG@J csKyf/ jrefrmEdik fiv H Hk;qdkif&m tvkyo f rm;or*~tzGJ@csKyf(&efuke)f / Oya'±Hk; rsm;qdkif&m tvkyform;or*~(&efukef)/ wuUodkvfbJ@G & ausmif;om; a[mif;rsm;tzGJ@/ 'Drdkua&pDwkdufyGJ0ifausmif;om;rsm;tzGJ@/ wuUodkvf rsm; (&efuke)f wd@k rS OuUXESifh twGif;a&;rSL;rsm;/ udk,pf m;vS,frsm; wuf a&mufcJh=uonf? xdkaqG;aEG;yGw J iG f OD;atmif}u;D / a':atmifqef;pk=unf/ ol&OD;wifOD; ESifh wufa&mufvm=uaom tzGJ@tpnf;rsm;rS yk*~dKvfrsm;u ygwDp'Hk Drdk ua&pD taxGaxGa&G;aumufyJaG umfr&Siw f iG f yg0ifonfyh k*dK~ v}f u;D rsm;udk rdrw d @kd taejzifh av;pm;,H=k unfyga=umif;/ *g&0vnf;jyKyga=umif;/ ok@d &m wGif Taumfr&Siu f dk vuf&t Sd pdk;&u zGJ@pnf;ay;jcif;jzpfI wdkif;jynfESifh jynfolvlxku tpdk;&tay: vHk;0t,Hkt=unfr&Sd=uawmhojzifh tpdk; &u a&G;cs,cf ef@xm;onfh aumfr&Sifukd vH;k 0vufrcHEikd af =umif;/ ,H=k unf r_vnf;r&Sd=ua=umif;/ vuf&St d aetxm;wGif oHk;vtwGif; a&G; aumufyGJrsm;usif;yygu 26 ESpfwmr# zG@J pnf;xm;jyD; EdkifiaH wmfb¾ jzifh pnf;±H;k v_y&f mS ;aeonfh tm%m&ygwu D dk ,cktxd ygwDtzG@J tpnf; rsm;/ rzGJ@&ao;aom/ b¾maiGvnf;r&SmazG&ao;aom tzG@J tpnf;rsm; taejzifh a&G;aumufyw GJ Gif yg0if,OS f+yKd if&ygu rnfonfhenf;ESirhf # w&m; r#waom a&G;aumufyrGJ jzpfEkid fa=umif;/ wyfrawmfom;rsm;tm;vHk;eSifh tpdk;&0efxrf;trsm;pkrmS vuf&t dS m%m&ygwD. ygwD0ifrsm;jzpfaeao; &m wyfrawmfEiS 0hf efxrf;rsm;tm; rnfr#yif =um;aeyg[k nGe=f um;csuf xkwfaeapumrl jynfolvx l ku ,Hk=unfr_r&Sd=ua=umif;/ ,ck t+rdKŒ+rdKŒ te,fe,fwGif tkyfcsKyfa&;,Eœ&m;vnf;r&Sd/ vHkjcHKr_vnf;r&Sdojzifh a&G; aumufyjGJ yKvkyf&efrjzpfEkid fa=umif;/ odk@jzpfI jynfolvlxku ,H=k unf=u onhf yk*K~d vfrsm;yg0ifaom “ =um;jzwftpdk;&” tjrefqk;H zG@J pnf;ay;oifh


84

oef;0if;vIi d f

a=umif; aqG;a@;G cJh=uonf? xdk@tjyif 15 ² 9 ² 88 &ufae@xkwf a=u;rHkowif;pmwGifvnf; “OD;atmif}uD;/ a':atmifqef;pk=unfEiS fh ol&OD;wifO;D wd@k . jynfolw&yf vH;k od@k yef=um;csu”f acgif;pOfyg pmwapmifukv d nf; (14 ² 9 ² 88) &ufpGJ jzifh ‚if;wd@k ok;H OD;udkwkid f vufrSwaf &;xdk; xkwfa0xm;onfhtwdkif; azmf jyxm;onfudk awG@&onf? xdkyef=um;csufrSm 1? wae@xufwae@ =uHKawG@vm&onfh pD;yGm;a&;tcuftcJ t usyftwnf;=um;rSyif jynfolwk@d . 'Drku d a&pDwku d yf t GJ &Sdefonf jrihfrm; vmcJhonf? wEdkifiHv;Hk r=uHKpzl; jyif;xefvSonfh 'Drdkua&pDa&;twGuf jynfolw&yfvHk;u qENjyKaeygvsuf tpdk;&u yxraomf rodusKd;u|H jyKum tcsdeq f o JG nfeh nf;y&d,m,fuo kd m usio hf ;kH cJ&h mrS ,cktcg wxpf avsmhjyD; ygwDpHkpepfjzifh a&G;aumufyJu G kd oHk;vtwGif; usif;yay;&ef a&G; aumufyGJaumfr&Sifudk yk*dK~ vfig;OD;jzifh zGJ@pnf;ay;cJyh gonf? 2? jynfow l @kd u tpd;k &udk r,H=k unfyg? xd@k a=umifhvnf; a&G;aumuf yGaJ umfr&Sifudk r,Hk=unfyg? tvGefwkad wmif;vSaom oH;k vqdkonfh t csdet f wGif;Y tm%m&tpdk;&. taxmuftyHhcHygwED Sifh bmwckrS t oifrh jzpfao;aom tjcm;ygwDw@dk . ,SOjf ydKifta&G;cH&rnfh a&G;aumufyGJ qdkonfrmS vnf; rnfodk@r# w&m;r#wr_r&SEd dkif[lonfhtcsufudkvnf; jynfolwdk@u aumif;pGmodae=uygonf? Ttcsufrsm;udkvnf; ,ae@ qENj yae=uonfh jynfol@tiftm;pkrsm;u tpdk;&uzGJ@ay;onfh a&G; aumufyGJaumfr&Sifa&SŒarSmufY jywfom;pGm wifjycJhjyD;jzpfygonf? 3? qENjytiftm;pk}uD;xJY a&SŒwef;rS aoG;ajrus wdkufyGJ0ifcJh=u onfh ausmif;om;vli,frsm;onf twufºuGqHk; yg0ifolrsm;jzpf=u onf? ,cktcgwGif jynfolwk@d eSifh vufwGJjyD; jidrf;csrf;pGm qENjyonfh ausmif;om;rsm;&So d vdk tpdk;&. tcsdefqJrG _enf;y&d,m,fudk repf+rdKŒo jzifh jyif;jyaompdwf"gwfa=umifh tpmiwfcHqENjyausmif;om;rsm;udk vnf;aumif; awG@jrifvm&onf? trsm;jynfox l YJ tm;rvkt d m;r& jzpfjcif;/ ,ckxuf jyif;xefvSaomajcvSr;f udyk if vSrf;vdkaomolrsm; &Sd


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

85

vmonfudkyif awG@vmygonf? 4? odk@aomf T'Drdkua&pDwu dk fyJGonf ESvHk;&nfwku d fyGJjzpfygonf? pnf;urf;aooyfpmG qENjy&if; &J&ifhaomESvHk;&nfowœdjzihf atmifycGJ H,l &rnfhwdkufyjGJ zpfonf? tpdk;&onf jynfoal wGtvd&k o Sd nfh =um;jzwf t pd;k &w&yf tjrefqHk;zGJ@pnf;&efrSwyg; tjcm;enf;vrf;r&Sdyg/ ausmif;om; xktygt0if jynfolw&yfv;Hk uvnf; xufjrufonfEh SvHk;&nf owœd udo k m ppfreS o f nfv h ufeuftjzpf ravsmah omZG/J rqkwrf epfaom pdwf "gwjf zifh jidrf;csrf;pGmqENjyr_udk raoGz,fvpJ w d fr&Snrf /_ qENjyif;jyr_w@dk jzifh t=urf;zufr_/ aoG;xGufoH,dkr_ESifh tjcm;tedÏm±Hkjzpfay:r_rsKd;rsm; rjzpf ay:apzdk@ txl;a&Smif&Sm;&ef vdktyfygonf? “ppfrSefaom'Drku d a&pDwu dk fyGJ rkcsatmifjrif&rnf?” (yH)k ····· ( OD;atmif}uD;) (yH)k ····· ( a':atmifqef;pk=unf) (yH)k ····· (ol&OD;wifO;D ) [lI jzpfonf? xd@k tjyif (13 ² 9 ² 88) &ufae@xkwf Adkvfwaxmif owif;pmwGif vnf; “vuf&dS tpd;k &udk jynfol,k=H unfrv _ 0Hk uif;rJu h m =um;jzwf tpd;k &zGJ@v#if oydwrf sm;&yfpJrnf? OD;atmif}uD;/ ol&OD;wifO;D ESifh a':atmif qef;pk=unfwdk@ awGhqHkaqG;aEG;jyD; oabmxm;udk EdkifiHawmf orRwxH ay;ydk@” [laomacgif;pOfjzifh a&;om;xm;avonf? “ ygwpD pHk epfjzifh taxGaxGa&G;aumufyu GJ sif;yrnfu h pd eP iS fh ywfouf I u|ekfyfwdk@. oabmxm;udk wifjyvkdygonf? vuf&SdtajctaerSm wwdkif;jynfvk;H wGif tpdk;&tkyfcsKyaf &;,Eœ&m; &yfqkid f;aejyD; jynfolvlxk w&yfv;kH r=uHKpzl; pm;0wfaea&;/ vHjk cHKa&;jy\emrsm;ESihf &ifqikd af e&yg onf? ukefaps;E_ef;rsm; w&dyf&dyf}uD;jrifhvmjcif;/ tvkyftudkifysufI qif; &J'kuaQ &mufjcif;/ &efuek f+rKd ŒwGi;f Yyif vHkjcKH ru _ kd tpd;k &u wm0efr,lEidk I f rdrdwk@d bmomvHjk cHKa&;udk wm0ef,lae&aom jynfov l lxkrmS pdwq f if;&J


86

oef;0if;vIi d f

udk,q f if;&JESihf ylyefaomua&mufae&ygonf? tajctaerSm ae@pOfESifhtr# qdk;&Gm;vsuf&Sdygonf? Tjzpfay:ae aom tajctaewGif tpdk;&u a&G;aumufyJu G sif;yay;Edkifrnfh tajct aer&Syd g? wae@xufwae@/ wem&Dxufwem&D ydrk q kd ;kd &Gm;aeaom pD;yGm; a&;/ vlra_ &;/ EdkifiaH &;/ vHkjcHKa&;tajctaersm;udk wm;qD;Edkif&efrSm wdkif; jynfu vufcHEkid frnhf=um;jzwftpdk;& tjrefzGJ@pnf;ay;jcif;rSty tjcm; enf;vrf;r&Sad wmhyg? vuf&t dS pd;k &tay:wGif jynfov l x l k ,Hk=unfrv _ ;kH 0uif;aejyD;jzpfI tpdk;&zGJ@pnf;ay;aomaumfr&Sifu OD;pD;usif;yay;rnfha&G;aumufyJu G dk wdkif;jynfu ,Hk=unfvufcH=urnfr[kwfyg? jynfolvlxv k ufcHrnfh =um;jzwftpd;k &zG@J onfEiS w fh jyKd ifeuf qENjy r_rsm;/ oydwaf rSmufrr_ sm;&yfpjJ yD; tpd;k &,Eœ&m;rsm; jyefvnf vnfywf jcif;/ a&mif;0,fazmufum;jcif;rsm; jyefvnftouf0ifvmrnf[k u|Eykf f wdk@ ,Hk=unfygonf? xdk@a=umihf pD;yGm;a&;jyefvnfxal xmif&efESifh 'Drdkua&pDjyefvnf wnfaqmufI taxGaxGa&G;aumufyGJ usif;yay;&ef =um;jzwftpdk;& tjrefqHk;zGJ@pnf;ay;&efom &Sdygawmhonf? tajctaerSm tcsde&f Sdoa&GŒ qd;k &Gm;aombufok@d ul;ajymif;aeyg ojzifh tcsed rf qdik ;f bJ =um;jzwftpd;k & tjrefqk;H zGJ@pnf;ay;&ef awmif;qdk ygonf” [lI azmfjyxm;onf? xdk@o@dk yef=um;csurf sm;/ awmif;qdck sufrsm; xkwfjyefcJhjyD; r=umrDrSm yif jynfolvlxw k &yfv;kH vrf;ray:xGuI f “wygwDtm%m&Sif pepf zsufodrf;a&;/ =um;jzwftpdk;&zGJ@pnf;a&;” aºuG;a=umforH sm; ydkrku d s,f avmifcJhygawmhonf? xdkpOftwGif; tpd;k &wm0ef&Sdolrsm;ESifh aumfr&Sifvl}uD;rsm; awG@qHk aqG;aEG;aecsdefrSmyif AdkvfrSL;csKyfa[mif;atmif}uD; vufrSwfa&;xd;k xm; aom udk,fwidk fvufa&;jzifhpmudk rdwWLul;pufjzifh trsm;jynfolt=um; jzefah 0vmonfudk awG@&./ xdkpmwGif OD;atmif}uD;u “a&G;aumufyGJ


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

87

aumfr&SifzGJ@ay;jcif;ESifh a&G;aumufyGJusif;yrnfhtpdk;&. a=unmcsufudk rdrd,k=H unfa=umif;/ odk@jzpf&m oydwfrsm;vnf; anmif;vmjyDjzpfI o ydwfveS f=u&efwu dk fwGef;a=umif;/ tu,fI rdrdwifjyonfhtwdkif; a&G; aumufyGJvkyfray;v#if rdrdudk,fwkid faq;±Hka&SŒrSm tpmiwfcHum rdrd udk,w f dkif "gwfqDavmif;rD;±_dŒjyD; qENjyrnfjzpfonf” [k a&;om;xm; onf? a&G;aumufyGJaumfr&Sifu OD;atmif}uD;. ay;pmonf tjyKo abmaqmifonf[k ,lqum auseyf0rf;omcJ=h uonf[k od&onf? xdkpOftwGif; 1988 ckESpf/ pufwifbmv 14 &ufae@wGif jrefrm EdkifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;rsm;or*~odk@ OD;atmif}uD;/ a':atmifqef; pk=unf/ ol&OD;wifOD;wdk@u tdwfzGihaf y;pmwapmifukd ay;ydk@cJhonf? xdk pmtjynfhtpHkrSm (1) 1988 ckESpf/ pufwifbmv 14 &ufae@wGif tpdk;& a&G;cs,f cef@tyfxm;aom a&G;cs,fwifajr‡mufyaJG umfr&Siu f ,ae@Eidk if w H Gif 'Dru dk a&pDwu kd yf J0G ifae=uaom tiftm;pkrsm;udk OD;aqmifra_ y;ae=uaom OD; Ek/ OD;atmif}uD;/ a':atmifqef;pk=unf/ ol&OD;wifOD;/ ausmif;om;rsm; tzGJ@ESifh &[ef;tzGJ@rsm;tm; awG@qHkaqG;aEG;cJhygonf? (2) xdkodkhawGhqHkaqG;aEG;tjyD;Y vl}uD;rif;rsm;or*~rS tqdkyg tzGJ@ toD;oD;rS vl }u;D rsm;udk aq;wuUov dk f (1) ausmif;cef;rod@k zdwfac:I aqG;aEG;cJhygonf? tqdkygaumfr&SifY rdrdw@dk . cdkifrmaom&yfwnfcsuf t& =um;jzwftpdk;&zGJ@pnf;a&;[lonfhtajccHrludkom qGJudkifI ajym =um;cJah =umif; ausmif;om;rsm;tm; &Si;f vif;ajym=um;cJhygonf? (3) ausmif;om;rsm;u vl}uD;rsm;. &yfwnfcsufudk vufcH}udK qdkygonf? odk@&mwGif ,ckwdkif tpdk;&. tcsdefqGJr_udk pdwfr&Snfr_/ pdwf "gwfjyif;xefwufºuGr_wdk@jzifh TaqG;aEG;yGJjyKvkyfonfah e&mYyif vl}uD; rsm;u =um;jzwftpdk;&w&yfudk zGJ@pnf;ay;&ef wifjyawmif;qdkcJhygonf? vl}uD;toD;oD;uvnf; TudpPudk rdrw d k@d .tzGo J @dk wifjy&efvdkonfjzpf I qdkif;iHh&ef jyefvnfaqG;aEG;ygonf? ausmif;om;rsm;uvnf; tpdk; &zGhrJ _udk tcsdef=um=umrqdkif;vdkojzifh (48) em&DtwGif; jzpfatmif jyef


88

oef;0if;vIi d f

=um;ay;yg&ef yef=um;cJhygonf? (4) ,ae@ tajctaew&yfwiG f =um;jzwftpd;k &zGJ@pnf;&efrmS trSef wu,f vdktyfcsuq f dkonfudk tzGJ@tm;vHk;a&m/ jynfolw&yfvk;H uyg vdkvm;awmif;wonfhtcsuf jzpfygonf? odk@&mwGif vuf&Sdtpdk;& r jyKwaf o;bJ tpd;k &opfw&yfukd rdrdw@dk qENt&zGJ@pnf;ygu =um;jzwftpd;k &r[kwfbJ pifjyKd iftpdk;&w&yfjzpfvmEdkiyf gonf? Tod@k jzpfygu awmfvSef a&;wGif tcsdeftcgroifhbJ ajcvSr;f rdygu rvdkvm;tyfaom [ef@wm; aESmif, h Surf E_ Sihf tjcm;tEœ&m,frsm; jzpfvmEdkiyf gonf? xdk@a=umifh vuf&dS tpdk;&tm; z,f&Sm;jyD; jynfolwdk@vdkvm;aom =um;jzwftpdk;& jzpfay: vmrSom jynfolwdk@tyfESif;onfhtm%m&yfjzifh ,ae@jzpfay:aeaom tajctae tcuftcJtm;vHk;udk ajz&Sif;aqmif&GufEidk frnft h jyif jynf oltm;vHk;vdkvm;aom ppfrSefonh'f Drdkua&pDtpdk;&w&yf jzpfay:vm atmif w&m;r#wonfh a&G;aumufyJjG yKvkyfay;Edik f&ef vdktyfonfh tpD trHtm;vHk;udk jynfolw@dk tvdkus jyKvkyfay;Edkif=uygrnf? (5) Tod@k jzpfygI ausmif;om;rsm;vdktifqENukd usaemfw@dk oabm aygufpmemygonf? vdkvm;aom&nfrSef;csufjcif;vnf; wlnyD gonf? odk@&mwGif azmfjyjyD;cJhonft h csut f vufrsm;tay: av;eufpmG pOf;pm; &rnfjzpfygaoma=umifh ,cktcsdefwiG f qENrapmrdzkhd av;pm;pGm arwœm &yfcHygonf”[lI azmfjyxm;onf? xdk@aemuf 1988 ckEpS f/ pufwifbmvwGif aumfr&Siv f }l u;D rsm;onf EdkifiHawmforRwa'gufwmarmifarmiftrSL;jyKaom EdkifiHawmf aumifpD 0ifrsm;ESifh awG@qcHk Jh=uonf? tqdkygy*k ~dKvfrsm;ESifh awG@qkcH JhpOf aumfr&Sif tzG@J 0ifv}l u;D rsm;u rqvygww D iG f wyfrawmf/ jynfo@l &EJ iS hf 0efxrf;rsm; yg0ifaeonfhudpPudkpHkprf;&m EdkifiHawmforRw a'gufwmarmifarmifu aumfr&Sit f aejzifh rnfhok@d aqmif&Guaf pvdak =umif; t=uHay;yg/ t=uaH y; onhftwdkif; aqmif&Gufygrnf[k ajym=um;cJhonf? xdkhaemuf aumfr&Sifvl}uD;rsm;t=uHjyKonfhtwdkif; EdkifiHawmf aumifpOD uUX a'guw f marmifarmifonf a=unmcsuf 14§88 udk xkwf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

89

jyefum “jynfol@0efxrf;rsm;onf Edik fiHawmftay:opPmxm;I jynfol@ 0efuo kd m xrf;aqmif&rnfjzpfojzifh ygwDppkH epfwGif usiho f ;kH cJo h nfh tpOf tvmESifhtnD jynfol@wyfrawmf/ jynfol@&Jwyfz@GJ paom umuG,fa&; wyfzGJ@0ifrsm;/ jynfhol@0efxrf;tzGJ@tpnf;toD;oD;/ EdkifiHydkifpD;yGm;a&;/ bkwfaumfydka&;&Sif;tzGJhtpnf;toD;oD;rS 0efxrf;rsm;ESifh EdkifiHawmf b¾mrS vpmcHpm;=uaom tjcm;0efxrf;rsm;onf ,ae@rpS I rqv ygwDtygt0if rnfonfhEidk fiHa&;ygwDtzGJ@tpnf;0ifr# rjzpfap&” [lI xkwfjyefcJhonf? xdk@ae@rSmyif rqvygwDtaxGaxGtwGif;a&;rSL; OD;at;udkonf jynfol@wyfrawmf/ jynfol@&JESifh 0efxrf;rsm;tm; vrf;pOfygwD ygwD0if tjzpfrS EkwfxGufcGifhjyKcJhonf? ÙÙÙ


90

oef;0if;vIi d f

tcef; (3) ppfwyftmPmodr;f ydu k jf cif; xdk@aemuf jynfolvlxk. qENjyr_rsm;onf vHk;0&yfwef@jcif;r&SdbJ qufvufI =um;jzwftpdk;&zGJ@pnf;a&;udk awmif;qdkaeojzifh rqv ygwDOuUXESifh EdkifiHawmfaumifpOD uUX a'guw f marmifarmifonf EdkifiH awmftm%mudk vH;k 0xde;f odr;f EdkifpGrf;r&Sdonft h wGuf umuG,fa&;OD;pD; csKyf AdkvfcsKy}f u;D apmarmif (aemifAkv d cf sKyfrSL;}uD;) tm; ppfwyfrS tm%m odrf;ydkuf&ef tcsufjyvdkufawmhonf? Todk@jzifh jynfolw&yfvHk;awmif;qdkaeonfh =um;jzwftpdk;& zGJ@ pnf;ay;a&;udk rsuu f GufjyKum 1988 ckEpS f/ pufwifbmv 18 &ufae@ wGif Edkiif Htm%mudk vufeuftm;ud;k jzifh odrf;ydkufvku d fawmhonf? jref rmhEikd if Ha&;ordki;f wGif ppfwyftm%modr;f r_ oHk;}urd &f cSd o Jh nf? 1958 ckESpf wGifw}udrf/ 1962 ckESpfwiG f w}udrfESifh ,ck 1988 ckESpw f Gifw}udrf jzpf onf? ,if;odk@ tm%modrf;ydkufchjJ yD;aemuf ,if;ae@rmS yif trde@f trSwf 1ยง88 jzifh EdkifiHawmfjidrf0yfydjym;r_wnfaqmufa&;tzGJ@ac: e0wudk zGJ@ pnf;a=umif; a=unmcJhonf? e0wtzGJ@wGif (1) Adv k fcsKyf}uD;apmarmif - OuUX (2) 'kAv kd fcsKyf}uD;oef;a&$ - tzG@J 0if (3) Adv k fcsKyfarmifarmifcif - tzGJ@0if (4) Adv k fcsKyfwifxeG f; - tzGJ@0if (5) Adv k rf LS ;csKyf atmif&aJ usmf - tzG@J 0if (6) Adv k cf sKyf bke;f jrifh - tzG@J 0if (7) Adv k cf sKyf pdeaf tmif - tzG@J 0if (8) Adv k cf sKyf cspaf qG - tzG@J 0if (9) Adv k rf LS ;csKyf ausmb f - tzG@J 0if (10)AdkvfrSL;}uD; armifoifh - tzGJ@0if (11) AdkvfrSL;csKyf armifat; - tzGJ@0if


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

91

(12)AdkvfrSL;csKyf Om%fvif; - tzGJ@0if (13) AdkvfrSL;csKyf jrifhatmif - tzGJ@0if (14) Adv k rf LS ;csKyf jroif; - tzG@J 0if (15) Adv k rf SL;csKyfxeG ;f =unf - tzG@J 0if (16)AdkvfrSL;csKyf at;aomif - tzGJ@0if (17)AdkvfrSL;csKyf rsKd;nGef@ - tzGJ@0if (18)AdkvfrSL;csKyf cifnGef@ - twGif;a&;rSL; (1) (19) Adv k rf LS ;}uD;wifO;D - twGi;f a&;rSL; (2) ponf yg0ifcho J nf? 1988 pufwifbmv 18 wGif e0wtzGJ@}uD;onf a=unmcsuf trSwf 2§88 jzifh jynfol@v$wfawmf/ EdkifiHawmfaumifp/D 0ef}uD;tzGJ@/ jynfo@l w&m;ol}u;D tzJ@G / jynfo@l Oya'tusK;d aqmiftzG@J / jynfo@l vyk if ef; ppfaq;a&;tzJ@G / jynfol@aumifpDtqifq h ifrh sm;udk zsuo f rd ;f vdu k af =umif; a=unmvdkufjyD; 'k0ef}uD;tm;vHk;udkyJ wm0efrS&yfpJa=umif; a=unmcJh onf? ,if;aemuf xdkae@rSmyif a=unmcsut f rSwf 3§88 jzihf jrefrmEdik fiH onf vGwv f yfIwufºuGaomEdkifijH cm;a&;0g'udk qufvufusiho f k;H rnf [k a=unmcJo h nf? wqufwnf;rSmyif trdef@trSwf 2§88 jzifh jynfol vlxkw&yfvHk; vdkuef m&efEiS fh Xmeqdik f&m0efxrf;/ tr_xrf;rsm;udk quf vufwm0efxrf;aqmif&ef trdef@trSwf 3§88 wdk@udk xkwfjyefcJhonf? trde@f 3§88 t& 0efxrf;tm;vH;k onf 1988 pufwifbmv 19 &uf ae@rSpI vkyfief;cGifodk@ jyefvnf0ifa&muf=u&efEiS fh pufwifbmv 26 &ufae@txd vkyfief;cGifr0ifygu wm0efr&S yfpJrnfqdkonfhtrdef@rsm;udk quf wdkufxkwfjyefcJhonf? pufwifbmv 18 &uf wae@wnf;rSmyif a=unmcsuf (1§88)/ (2§88)/ (3§88) ESihf trde@f trSwf (1§88)/ (2§88)/ (3§88) wd@k ukd qufwku d fxkwfcJhjyD; e0wppftpdk;&tjzpf pwifouf0ifv_yf&Sm;vmcJh onf?


92

oef;0if;vIi d f

e0wOuUX AdkvfcsKyf}uD;apmarmifonf 0ef}uD;csKyftjzpfvnf; aumif;/ Edkiif aH wmft}u;D tuJtjzpfvnf;aumif;/ umuG,af &;0ef}u;D ESihf umuG,af &;OD;pD;csKyt f jzpfvnf;aumif; ,lxm;onht f jyif Edik if Hjcm;a&; 0ef}uD;tjzpfyg ,lxm;vdkufao;onf? e0wppftpdk;&onf tm%modrf;ydu k fjy;D jyD;csi;f ta&;awmfyk}H u;D udk rif;rJhp±dkufvy_ f&Sm;r_}uD;tjzpf ±_jriftykycf s uifyGe;f wyfum enf;vrf; aygif;pHkjzifh+zdKcGif;um zrf;qD;ta&;,lr_rsm;udk quf wdkufvkyfaqmifcJh onf? tm%modrf;tpdk;&jzpfaomfvnf; rqvESifh rqvacgif;aqmif rsm;tm;vH;k pm&if;0ifrsm;jzpfcaJh oma=umifh rqvzufrS t}uD;tus,f ckcHumuG,fay;I &yfwnfc=Jh uonf? ,if;odk@ rqvygwDtm; ckcHum uG,af y;&yfwnfchaJ omajumifh e0wtm; ‘ae0if;wyf’ [kyif jynfow l hdk u avSmifajymifac:a0:cJh=uonf? xdk@jyif EdkifiHawmfjidrf0yfydjym;r_ wnf aqmufa&;tzGJ@}uD;udk vlxku ‘jidrfyd’ tzGJ@[k uifyGef;wyfcJh=uovdk ,if;wd@k csrw S v f yk fuidk af eonfh vrf;pOfay:vpDESifh vkyaf qmifcsurf eS o f r# udkvnf; ‘uvdefaphjirf;qif jidryf dvrf;pOf’ [kyif avSmifajymif ac:a0:cJh =uonf? xd@k aemuf 1988 ckESpf/ pufwifbmv 19 &ufae@ rGe;f vGJ 1 em&DwGif umuG,fa&;0ef}uD;Xme '*H&k dyfomY e0wtzG@J u aumfr&SiftzG@J 0ifrsm; tm; zdw=f um;I tpnf;ta0;usif;ycJhonf? ,if;tpnf;ta0;odk@ e0 w OuUX AdkvfcsKyf}uD;apmarmif (aemifAdkvfcsKyfrSL;}uD;/ ,ckuG,v f Gef) trSL;jyKonfh tzGJ@0ifrsm;jzpf=uaom 'kwd,AdkvfcsKyfjuD;oef;a&$ (,ck etzOuUXAdkvfcsKyfrLS ;}uD;)/ Adv k fcsKyfarmifarmifcif(a&) / Adkvcf sKyfwifxeG ;f (av)/ AdkvfcsKyf pdefatmif (,ckuG,fvGe)f / Adv k fcsKyf cspfaqG/ twGif;a&; rSL; (1) Adv k rf SL;csKyfcifneG /hf twGi;f a&;rSL; (2) Adkvrf LS ;}u;D wifO;D (vky=f uHc&H ) wdEkh iS hf aumfr&SiOf uUX OD;baX;trSL;jyKonfh aumfr&SiftzG@J 0ifrsm;jzpf=u aom OD;apm=um'd;k / OD;pef;armif/ OD;ausmfneG @f EiS hf aumfr&Sit f wGi;f a&;rSL; OD;at;armifwdk@ wufa&mufcJh=uonf? tzGJ@0if q&mcs,fonf tpnf; ta0;odk@wufa&muf&ef vrf;ydwfaeonft h wGuf cGihyf efco Jh nf? tpnf;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

93

ta0;wGif e0w OuUXu rdrdwdk@wyfrawmfESifh 0efxrf;rsm;onf rnf onhEf kid fiHa&;tzGJ@tpnf;. tzGJ@0ifrsm;r[kwfawmha=umif;/ rdrdw@dk onf =um;aetzGt Jh pnf;rsm;jzpfjy;D jynforl sm;udk tvkyftau|;jyK&rnfh tzGJ@ tpnf;rsm;jzpfa=umif;/ ,ckjynfolrsm; vdkvm;awmifhwaeonhf ygwDpHk 'Dru dk a&pDukd tjrefq;Hk taumiftxnfazmfay;Edik af &;twGuf ygwDpkH 'Drkd ua&pDt axGaxGa&G;aumufy}GJ uD;udk tvGwfvyfq;Hk / tr#wqHk;ESifh t jrefq;Hk jyKvkyaf y;&ef aumfr&Sit f zG@J 0ifvl}uD;rsm;udk arwœm&yfcHa=umif;/ aumfr&Sif.vkyfief;rsm;ESifhpyfvsOf;jyD; aumfr&SiftzGJ@0ifvl}uD;rsm;u rnfo. l rsuEf mS udrk # raxmufxm;bJ ormorwfusus "rR"Ïd mefusus w&m;tr#wqH;k aqmif&Gufay;apvdkyga=umif;/ aumfr&Sif. vkyfief;rsm; ESifh pyfvsOf;I rdrw d k@d onf tzG@J tpnf;taejzifah omfvnf;aumif;/ wOD; csif;taejzifhaomfvnf;aumif;/ }udK;udkifr_/ vrf;nGefrv _ kH;0jyKvkyfrnf r[kwaf =umif;/ a&G;aumufyJOG ya'/ enf;Oya'rsm;a&;qGJ&mwGif aumf r&Sit f zG@J 0ifv}l uD;u awG@qakH qG;aEG;vdak om tzG@J tpnf;udjk zpfap vl}u;D rsm;u awG@qHkaqG;aEG;vdkaom tzGJhtpnf;udkjzpfap/ yk*K~d vfwOD;csif;udk jzpfap awG@qaHk qG;aEG;t=uOH m%frsm;&,ljy;D vGwv f Gwv f yfvyfa&;qGJEkid f a=umif;/ aumfr&Sifu a&;qGJaxmufcHay;ydk@onfhOya'rsm;udk tjrefqk;H jyÏmef;ay;rnfjzpfyga=umif;/ ygwpD k'H rD u kd a&pD taxGaxGa&G;aumufy}GJ u;D atmifjrifpGmusif;yEdkifrnfh vdktyfonfhtultnDrsm;udkvnf; tjynfh t0ay;oGm;rnfjzpfyga=umif; ajym=um;oGm;onf? Todjkh zifh e0wtzGJ@onf 1988 ckESpf/ pufwifbmv 18 &ufpJGyg a=unmcsuftrSwf 1§88 jzifh ygwpD Hk'Dru dk a&pD taxGaxG a&G;aumuf yG}J uD;ukd }uD;rSL;usif;yay;&ef a'guw f marmifarmif vufxufu zG@J pnf;cJh aom a&G;aumufyu GJ sif;ya&;aumfr&Siu f kd qufvufwm0efay;tyfch&J m aumfr&Sifonf rdrd.vkyfief;rsmudk taumiftxnfazmfEkid fa&;twGuf e0wtzGJ@u 1988 ckEpS /f pufwifbmv 21 &ufae@wGif ygwpD k'H rD u kd a&pD taxGaxGa&G;aumufyGu J si;f ya&;r&SiOf ya' (e0wtzGJ@ Oya'trSwf 1§80) udk jyÏmef;ay;cJhonf?


94

oef;0if;vIi d f

xdk@aemuf aumfr&Sio f nf jynforl sm;ESihf Edik if aH &;ygwDrsm;. t=uHjyK csufrsm;udt k ao;pdwaf vhvmjy;D jynfo@l vw $ af wmf a&G;aumufyOJG ya' onf usif;y&ef&Sdonfh ygwpD Hk'Drdkua&pDtaxGaxGa&G;aumufyGJtwGuf w}udrfomtoHk;jyK&ef &nf&, G fIvnf;aumif;/ aemifwGif usif;yrnfh a&G;aumufyGJrsm;ESifh =um;jzwfa&G;aumufyGJrsm;twGufudkrl xdktcsdef wGifrS pOf;pm;a&;qG=J uap&ef &nf&, G fIvnfaumif;/ jynfol@vw $ af wmf a&G;aumufyGJOya'udk jyKjyifa&;qGjJ yD;aemuf epwtzGJ@odk@ wifjycJhonf? e0wtzG@J onf ,if;Oya'=urf;udk 1989 arv 25 &ufae@wiG f aumfr&SifESifh n‡dE_dif;pdppfjyD;aemuf 1989 ar 31 &ufae@Y jynfol@v$wf awmfa&G;aumufyOJG ya' (e0wOya' trSw1f 4§89) udk jyÏmef;ay;cJh onf? ,if;Oya'wGif tcef;aygi;f (15)cef;ESihf yk'rf aygi;f (82) ck yg0ifonf? enf;Oya'jyÏmef;csufrsm;udk taumiftxnfazmf&mwGif aqmif &Gu&f rnfh tao;pdwef nf;pepfOya'rsm;udk 1989 ZGef 30 wGif jyÏmef; ay;cJhonf? xdk@aemuf Edik fiHa&;ygwDrsm; rSwfykw H ifjcif;Oya'/ enf; Oya' rsm;udk jyÏmef;jyD;aemuf aumfr&Sifonf a&G;aumufyJG 0ifa&muf,OS fjydKif vdkaom EdkifiHa&;ygwDtzGJ@tpnf;rsm;udk 1988 ckESpf/ pufwifbm 30 &ufae@rSpI rSwyf HkwifcGifhjyKcJhjyD;aemuf aemufqHk;&ufrS 1989 azazmf 0g&D 28 &ufae@ukd aumfr&SifrS owfrSwfa=unmay;cJhonf? odkhuvdk EdkifiHa&;ygwDrsm; w&m;0ifrSwfyHkwif zGJ@pnf;cGifhjyKvdu k fjyD; aemuf “ atmif - pk - wif” tjzpf txl;yl;wGJvy_ &f mS ;ae&mrS OD;atmif }uD;bufrS (4) OD;/ a':atmifqef;pk=unfbufrS (4) OD;/ OD;wifOD;bufrS (4) OD; pkpak ygi;f (12) OD;yg0ifonfh trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf A[dt k vkyf tr_aqmiftzGJ@udk 1988 ckESp/f pufwifbm27 &ufae@wGif pwifzJ@G pnf; vdkujf y;D w&m;0ifrw S fyw kH ifc&hJ m a&G;aumufyJaG umfr&Siu f 1988 atmuf wdb k m 3 ae@pyJG g a=unmcsut f rSwf (3) jzifh w&m;0ifEidk if Ha&;ygwt D jzpf twnfjyK xkwfjyefa=unmay;cJhonf? a':atmifqef;pk=unfbufrS (4) OD;rSm a':atmifqef;pk=unf/ OD; 0if;wif/ a': jrifhjrifhcifESifh OD;atmifvGif (±ky&f Sio f ±kyfaqmif/ 'g±ku d fwm)


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

95

wdk@ jzpfonf? yxrqHk; pwifzGJ@pnf;pOfu trsK;d om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyf (NLD) . A[dktvkyftr_aqmiftzGJ@0ifrsm;rSm (1) OD;atmif}uD; - OuUX (2) OD;wifOD; - 'kOuUX (3) a':atmifqef;pk=unf - taxGaxGwGif;a&;rSL; (4) OD;=unf[ef - twGif;a&;rSL;tzGJ@0if (5) OD;cspfcikd f - twGif;a&;rSL;tzGJ@0if (6) OD;0if;wif - twGif;a&;rSL;tzGJ@0if (7) a': jrifjh rifch if - vlxv k w l ef;pm;XmerSL; (8) OD;vGif - b¾ma&;XmerSL; (9) OD;atmifviG f - jyef=um;a&;XmerSL; (10) OD;atmifa&$ - pnf;±Hk;a&;XmerSL; (11) OD;=unfarmif - okawoerSL; (12) OD;ba&$ - tkycf sKyfa&;XmerSL; wdk@ jzpf=uonf? trsKd;om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyf pwifz@GJ pnf;prSmyif vlxkt=um; a& yef;tpm;qHk; EdkifiaH &;tzG@J tpnf;jzpfvmcJhonf? wdak wmif;vSonfh um vtwGif;rSmyif trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyftwGif; ygwDtzGJ@0ifOD;a& wdk;wufrsm;jym;vmonf? xdk@aemuf tzG@J 0ifO;D a& (30) yg0ifaom A[dOk ;D pD;tzG@J udk xyfrzH @JG pnf; onf? A[kdtvkyftr_aqmiftzGJh pwifzJG@pnf;pOfuJhodk@ A[dkOD;pD;tzGJ@udk vnf; “atmif-pk-wif” wOD;csif;pDrS wzufv#if (10) OD;uspD E_ef;xm; jzifh zGJ@pnf;cJhonf? A[dOk D;pD;tzGJ@0ifopfrsm;rSm (1) OD;cifndK (2) OD;aZmf0if;OD; (3) OD;rif;'if (4) OD;ausmfjrifhav;


96

oef;0if;vIi d f

(5) OD;omxdk (6) OD;odef;Edkif (*k%fxl;) (7) OD;cifarmifarmifjrifh (8) OD;armifarmif (9) OD;eef;EG,f (10) OD;bd;k atmif (11) OD;aomif;'ef (12) OD;vSarmif (13) OD;apmjrifh (14) OD;a&$ (15) OD;at;armif (16) OD;wifat; (17) Adkvf&JxGĂ‹f (&JabmfoHk;usdyf) (18) OD;oef;xGef; (19) OD;csdefydk; (20) OD;vSarmif (21) OD;xGe;f wif (22) OD;aomfu (armifaomfu) (23) OD;ukd,k (armifudk,k) (24) OD;rdk;ol (armifrk;d ol) (25) OD;csrf;at;(armifp;l prf;) (26) a'gufwmwifrsKd;0if; (27) a'gufwmoufrif; (28) OD;0if;cuf (29) OD;wifa&$ (30) OD;cifarmifaqG wd@k jzpfonf? trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyfonf zGJ@pnf;jyD;pumvrSmyif &efukef


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

97

tygt0if wEdik if v H ;kH a'otoD;oD;u wufa&mufvm=uonhyf gwD0if olrsm;ESifh qufvufpnf;±H;k v_yf&Sm;vdkolrsm;udk ygwD0if (tzGJ@csKyf0if) av#mufv$myHkpH (25) apmifE_ef;pDxkwfay;jyD; ,m,Dpnf;±Hk;a&;rSL;rsm; tjzpftodtrSwfjyKay;cJhonf? odk@jzifh tzGJ@csKyf0ifOD;a&onf tcsdefwdk twGif;rSmyif tqrwefwk;d yGm;vmcJhayonf? tjcm;aomEdik fiaH &;ygwD tzJG@tpnf;rsm;tm;vkH;u tHh=o,l&avmufatmif tcsdefwdktwGif; a&yef;pm;vmr_onf tzG@J csKyf. taxGaxGtwGi;f a&;rSL; a':atmifqef; pk=unftay: vlxk. ar#mfvifhtm;xm;,kH=unfr_ESifh av;pm;r_yifjzpf onf? ,if;od@k vlxak xmufcrH _}u;D rm;vmaom trsK;d om;'Dru kd a&pD tzJ@G csKyf}uD;twGif; yxrqkH;ay:xGufcJhonfh jy\emrSm tzJG@csKyf. OuUX OD;atmif}uD;ud, k w f kid u f pwifzefw;D azmfxkwcf o Jh nf? “tzJ@G csKyftwGi;f uGejf rLepfrsm; a&muf&adS eyg+yD? ,if;udk tjrefq;Hk z,f&mS ;ypfa&;” qdo k nfh jy\emyif jzpfonf? xdkpOfu OD;atmif}u;D . 1988 Edk0ifbm 29 &ufpJG yg ta&;ay:oHk;oyfcsufrSm atmufygtwdkif;az: jyxm;onf? ta&;ay:okH;oyfcsuf (1) ,ckvuf&Sdtajctaet& trsK;d om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyfwGif uGefjrLepfESihf uGefjrLepfvdkvm;oltkyfpk }uD;xGm;vmonf? (3) xdk@a=umifh (1) tdk*sD§,l*sDESifh uGejf rLepfvy_ f&Sm;r_ukd ta=umif; jyKI teD;tem; (a&G;aumufyGJa&G;csde)f wGif a'gufjzKwfI y,fEdkifonf? (2) tjcm; y,fEidk af omtcsurf mS aiGa&;aju;a&;jzpfonf? wdik ;f ESijfh ynf e,frsm; wGif aiGpm&if;ppfjyD; jzpfae&efvko d nf? (4) xdk@a=umifh ‘atmif-pk-wif’ruG&J ef vdkonf? txl;*±kpdkufI }udK;pm;&efvdkonf? (5) xdkhajumifh ‘atmif-pk-wif’ tzGJ@twGif;rS uGefjrLepfrsm;/ uGef jrLepfvdkvm;olrsm;udk tem;,l&ef arwœm&yfcHoifhonf? (6) ajcurjrJ vufujrJ/ vufurjrJajcujrJ&ef/ tu,fI trsKd;


98

oef;0if;vIi d f

om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyftm;y,fv#if t&eftzG@J &Sd&efvko d nf? (7) jynfaxmifpt k rsK;d om;'Dru kd a&pDygwD (Union National Democracy Party – UNDP ) onf t&eftzGJ@omjzpfI trsKd;om;'Dru dk a&pDtzG@J csKyf. tvHawmfatmufwiG &f o dS nf? trsKd;om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyu f dk rnfonfh ta=umif;a=umifrh S ruGaJ tmif tbufbufrS }udK;pm;&rnf? tjcm;tzG@J rsm;u txifrSm;/ tjrifrSm;jzpfatmif aoG;xdk;jcif;udk tjrefqHk; &Sif;jy &efvko d nf? (8) jynfaxmifpt k rsKd;om;'Drku d a&pDygwo D nf vGwv f yfa&;umv (zqyv) tzGJ@csKyftvHawmfatmufwGif jynfol@&Jabmf/ qdk&, S fvpf woD;yk*~vrsm; v_y&f Sm;r_ykpH H/ ,ckrsKd;cspf&Jabmfa[mif;rsm;tzJG@ v_yf&Sm; r_yHkpHtwdkif; trsK;d om;wyfaygif;pktzGJ@tpnf;wcktjzpfjzifh v_yf&Sm;=u &rnfjzpfonf? (yHk) atmif}uD; 9 - 11 - 88 ,if;od@k OD;atmif}uD;u uGejf rLepfwq H dycf yfEydS jf y;D z,f&mS ;ypfvo kd nfh yk*Kd~ vf (8) OD;rSm OD;0if;wif/ a': jrifjh rifch if/ OD;atmifviG (f rif;om;)/ OD;xGe;f wif/ OD;ud, k (k armifu, kd )k / OD;csrf;at; (armifpl;prf;)/ OD;wifa&$ (rH&k Gm) ESifh OD;0if;cufwdk@ jzpfonf? A[dktvkyt f r_aqmiftzG@J 0ifrsm;ESifh A[dkOD;pD;tzGJ@0iftrsm;pk}uD;u ,if;udpPESifh ywfoufjyD; ,if;odk@rjzpfoifha=umif; azsmifhzsem;cscJhaomf vnf; jy\emajyvnfr_r&&SdbJ ouFm&Sif;yGJ}uD;udk rJcJt G qHk;tjzwf jyK vkyf&onftxd jyKvkyfcJh&onf? rJc&GJ mY OD;atmif}uD;bufrS ±_H;edryfh gu EkwfxGufay;a&;ESifh (8) OD;bufu ±_;H edrfhv#if (8) OD;pvHk; E_wfxu G fay; a&;udk oabmwlnDrj_ zifh A[dt k vkyt f r_aqmif (12) OD;/ A[dOk D;pD;tzGJ@0if (30) tygt0if pkpkaygif; (42) OD;jzifh rJcGJ&m OD;atmif}uD;.vkyf&yftay: OD;atmif}uD;. tpkzufrS yg0ifaomyk*~dKvfrsm;yif uef@uu G fcJhojzifh OD;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

99

atmif}uD; ±_H;edrfhoGm;cJhonf? xd@k a=umifh OD;atmif}uD;onf tzGJ@csKyf OuUXtjzpfrS Ekwx f Gufay;vdu k f&onf? OD;atmif}uD;ESifhtwl OD;atmif }uD;bufrS OD;=unf[ef/ OD;ba&$/ OD;eef;EG,f/ OD;cifarmifarmif/ OD;om xdk/ OD;odef;Edkif/ OD;rif;'if/ OD;cifndK/ OD;ausmfjrifhav;/ OD;bdk;atmif/ OD; armifarmif/ OD;aZmf0if;OD;wdk@ (12) OD;vnf; EkwfxGufoGm;cJh=uonf? ,if;aemuf trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfonf 1989 ckEpS /f 'DZif bmvtwGif;rSmyif A[dktvkyt f r_aqmifaumfrwDudk jyefvnfzGJ@pnf; cJh&m A[dktvkyftr_aqmifaumfrwDopfrSm atmufygtwdik f;jzpfonf? (1) OD;wifOD; - OuUX (2) a':atmifqef;pk=unf - taxGaxGtwGif;a&;rSL; (3) OD;0if;wif - twGi;f a&;rSL; (4) OD;cspfcidk f - twGi;f a&;rSL; (5) OD;=unfarmif - okawoerSL; (6) OD;atmifa&$ - pnf;±Hk;a&;rSL; (7) OD;vGif - b¾ma&;rSL; (8) OD;atmifvGif - jyef=um;a&;rSL; (9) a': jrifhjrifhcif - vlxv l lwef;pm;XmerSL; wd@k jzpfonf? OD;atmif}uD;ESifh (12) OD;wdk@u tzGhcJ sKyrf S EkwfxGufa=umif; a=unm cJjh yD; tzG@J csKyfurl OD;atmif}u;D ESihf (12) OD;wdk@ukd tzG@J csKyrf S xkwyf ,fvku d f a=umif; a=unmcJyh gw,f? OD;atmif}u;D ESit fh zG@J 0ifrsm;onf “jynfaxmif pk trsKd;om;'Drdkua&pDygwD” tjzpf oD;jcm;cGJaxmifcJh=uonf? OD;atmif}uD;ESifhtzGJh EkwfxGufoGm;jyD;aemuf trsK;d om;'Dru dk a&pD tzG@J csKyfonf tiftm;avsmhenf;roGm;onfhtjyif ydkIyif tiftm;}uD; xGm;vmcJhonf? trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyfESifh r[mrdwfzGJ@vm=u onfhygwDaygif;rSm (46) ygwDtxd wd;k yGm;vmcJhonf? rsKd;csp&f Jabmfrsm; tzGJ@ESifh trsKd;om;'Dru dk a&pDygwDwdk@onf trsKd;om;'Drku d a&pDtzG@J cskyf . b,fawmifyHESifh nmawmifyHozG,f jzpfay:vmcJhonf?


100

oef;0if;vIi d f

trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf. jyef=um;a&;vkyif ef;wcktjzpf ‘rSwf wrf;v$m’ pmpOfukd yHkreS fxkwaf 0cJhonf? ,if;rSwfwrf;v$mwGif wjynf vHk; a'otoD;oD;u rawmfrw&m;tzrf;tqD;cH&r_rsm;/ tjypfay; t a&;,lcH&r_rsm;ESifh w&m;r#wr_r&Sdonfh tjzpftysuu f pd Prsm;tay: uef@ uGujf cif;/ &_HŒcsjcif;udk azmfjycJhonf? xd@k a=umifh e0w tpdk;&. jynfxaJ &;ESihf omoema&;0ef}u;D Xmeu “yHkESdyfolrsm;ESifh xkwaf 0olrsm; A[kdrSwfyw Hk iftzGJ@neG f=um;csu(f 38)” udk xkwfjyefI 1962 ckEpS f yHkEySd fo/l xkwfa0olrsm; rSwfykw H ifolrsm; rSwf yHkwifOya'udk vdkufemjcif;r&Sdygu xda&mufpGmta&;,lrnfjzpfajumif; xkwjf yefa=unmvdkufaomtcg e0w tpdk;&tay: ydkI tjrif r=unf vifjzpfcJhonf? xdkumvtwGif; 1989 ckESpf/ arv 12 &ufae@wGif ausmufwH wm;+rdKŒe,f/ 37 vrf; trSwf 145 &Sd r[meENmykHESdyw f dkuftm; ppftpd;k & u w&m;r0ifpmapmifrsm;±dkuef ySd frj_ zifh ta&;,laqmif&u G cf h&J mwGif trs;kd om;'Drku d a&pDtzGJ@csKyf. ±dkufESdyq f Jpm&Gupf mwrf;rsm; yg&o dS Gm;cJhonf? xdt k jzpftysuw f @dk onf NLD tm; tm%mzDqefa&;vrf;a=umif;ay:od@k wGef;wifvdkufovdk jzpfoGm;cJ&h onf? xdahk emuf 1989 ckEpS f/ ZGev f 6 &ufae@ wGif jynfxaJ &;ESihf omoem a&;0ef}uD;Xme. a=unmcsut f rSwf 38 tay: rvdkufemEdkifa=umif; NLD u ta=umif;=um;cJhonf? xdkpOftwGif; ZGefv yxrywftwGif;Y a':atmifqef;pk=unfeSifh trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf. wwfodynm&Sifrsm;jzpf=uonfh armif aomfu/ a': jrifhjrihfcif/ om,m0wDprf;prf;EJ@G / armifudk,k/ armif0Ho/ armifcufyef/ OD;wifr;kd wd@k tzG@J awG@qkaH qG;aEG;cJ=h uonf? xdak qG;aEG;yGw J iG f wwfoyd nm&SiftzGJ@u a':atmifqef;pk=unfudk [ife&Da';zpf aomf ±d;k .pmyd'k fudk pma&;q&marmifaomfu &GwfjycJhonf? tzGJ@0iftm;vHk;u oabmusI NLD jrefrmvdkudkufnDrnfhpmom;udk 0dkif;I t=uHjyKay; =uonf? a':atmifqef;pk=unfu ‚if;wd@k .t=uHjyKcsuu f dk oabmusI


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

101

tpnf;ta0;wGif tm%mzDqefa&;vdkif;udk aqG;aEG;&ef OD;0if;wif tm;wm0efay;tyfco hJ nf? OD;0if;wifu tvkyt f r_aqmif tpnf;ta0; wGif “trsm;oabmrwlwhJ trdef@tm%m[lor# wm0eft&zDqef=u” qdkonfhaºuG;a=umfoHudk wifjycJh&m tm;vHk;uoabmwlI NLD . aqmifyk'ftjzpf pmwrf;rsm;±dkuEf ySd f&mwGif “Tpmapmifonf e0w t pd;k & jynfxaJ &;0ef}u;D Xme. zdEdyS cf sKycf s,af om trde@f tm%mudk zDqefI xkwfa0aompmapmifjzpfonf” [k &J&J0Hh0Hh azmfxkwfjyocJhonf? ,if;udpPESifhywfoufI a':atmifqef;pk=unfu “tm%mzDqefa&;qdw k mvnf; usrwd@k a=unmcJhjyD;jyD? rw&m;wJh trdef@tm%mzDqefa&;/ 'gukv d nf; ‘e0w’ todtrSwfjyKygw,f? usr wdk@[m rw&m;wJt h rde@f tm%m zDqefr_pDpOfw,fqw dk m ta&;}uD;wm u bmvJ/ vGwfvyfpmG yHkEdyS x f kwfa0ydik fcGihyf /J t&iftywf owif;pm&Sif; vif;yGJwkef;u 'DudpPeJ@ywfoufvdk@ usrwdk@ ajymjyD;oGm;jyD;ygjyD? 1962 ckEpS f yHkEdyS x f w k fa0olrsm;ESihf rSwyf w Hk ifOya't&qdv k k@d &&Sd if usrwdk@ tzGJ@t pnf;[m vGwv f Gwfvyfvyfxkwaf 0ydik cf Gih&f r,fh tzGJ@tpnf;yg? 'gayr,hf 'DtcGifhta&;udk ydwfyifjyD;awmh usrwdk@udk trdef@tm%meJ@ ydwfyifjyD; awmh vGwfvGwfvyfvyfyEHk dyS fxkwfa0cGirfh &Syd gbl;/ yHEk dyS fxkwfa0jcif; rvkyf &bl;vdk@ajymwJhtcgusawmh usrwdk@taeeJ@ wajz;ajz;&oifh&xdkufwJh tcGiht f a&;awG[m r&wJt h jyif avsmv h mygvm;qdw k m uGuu f u G f uGi;f uGi;f jrifvmygw,f? 'ga=umifhrdk@vk@d 'Dtrde@f tm%mudkawmh zDqef&r,f/ usrwdk@ xkwfoifhxkwfxdkufwhpJ m&Gupf mwrf;awG qufjyD; xkwf&r,f? tck oHk;/ av;&uftwGif;rSmjzpfwJhudpPawGukd =unfhjcif;tm;jzihf usrwdk@taeeJ@ pm&Gufpmwrf;xkwfzdk@qdkwm b,favmufvdkvJqdkwm xif&mS ;ygw,f? e0wtaeeJ@ owif;pm&Si;f vif;yGv J yk v f u kd w f ,f/ jrefrmh toHuae a=unmvdu k w f ,f? vkyo f m;jynfo@l ae@pOfxrJ mS xnfv h u kd f w,f/ ESpf&ufqufjyD;xnfhvk@d rauseyfao;bl;/ 'Dae@qv dk dk@&Sd&if tydk pm &Gufuav;taeeJah wmifrS xnfv h u dk af o;w,f/ 'g[m usrwd@k tay:rSm apwem&Sdvdk 0g'jzef@csda&; vkyfay;csifwmvm;qdkwm tcsKd@uawmh xif NLD


102

oef;0if;vIi d f

rSmayghav/ a&;xm;wm=unfhvdkufvdkh&d&S ifawmh apwemeJ@vkyfwm r [kwyf gbl;qdkwm xif&Sm;ygw,f? 'Dawmh vkyfom;jynfol@aehpOfowif;pmeJ@ jrefrmhtoHudk wzuf owf usrwdk@udk wdkufcdkufzdk@oHk;pGJae&if usrwdk@rSm vGwfvyfpGmyHkESdyf xkwaf 0ydik fciG hv f akd ew,fqw kd m xif&mS ;ygw,f? ‘e0w’ taeeJ@ wu,f yJ rSefrSefuefuefvkyfcsifw,fqdk&if usr tck owif;pm&Sif;vif;yGJrSm ajymoGm;wJhtcsufawGudk rSefrSefuefuef jynfjh ynfhpHkpHk owif;pmxJrSm ygvmr,f? jrefrmhtoHrSm ygvmr,fqdkvdk@&Sd&ifawmh usrwdk@taeeJh a=omf usrwdk@uawmh rSm;jyDyJ/ ‘e0w’[m wu,fyJ apwemrSefrSefeJ@ vkyf aewmyJvk@d ajymzdk@ usrtqifoifyh gyJ? 'Dawmh 'DrmS vkyo f m;jynfo@l ae@pOfu vl}uD;rsm;vnf;&Syd gw,f/ usrajymwJt h csut f vufrsm;udk rSef rSefuefuef jynfhjynfhppHk Hk xnfhay;vdk@&dS&if usr e0wudk xyfjyD;awmh awmifrS awmif;yefvdkuOf D;r,f/ usrtxifrSm;oGm;ygjyD/ txifvGJomG ; ygjy/D e0w[m apwemrSerf eS ef J@ vkyo f mG ;ygvm;qdjk yD; usrajym&Jygw,f” [lI tzG@J csKyf±;kH Y 1989 ckEpS /f ZGev f twGi;f jyKvkycf ahJ om owif;pm&Si;f vif;yGJY ajym=um;oGm;onf? ,if;aemuf r=umrDrmS yif e0wtpd;k &u a=unmcsuf (2§89) jzifh tmZmenfae@ usif;yrnfu h dpPEiS fh ywfoufI xkwjf yefa=unmvm cJhonf? a=unmcsuftjynfhtpHkrSm (1) Edkiif aH wmfjird f0yfydjym;r_wnfaqmufa&;tzGJ@u ygwpD k'H rD u kd a&pD taxGaxG a&G;aumufyJGrsm;jzpfajrmufatmifjrifa&;udk rjzpfrae &nf rSe;f csuf csrw S af qmif&u G af eygonf? xd@k tjyif Edik if aH wmftpd;k &onf Edik f iHawmfESihyf wfoufonfh ae@}uD;&uf}uD;rsm;udk tcrf;tem;jzifh usif;y vsuf&d&S m 1989 ckESpf/ Zlvdkifv 19 &ufae@wGif usa&mufrnfh (42) ESpaf jrmuf tmZmenfae@tcrf;tem;udv k nf; ,cifEpS rf sm;uJo h @kd Edik if H awmfrS }uD;rSL;usif;yrnfjzpfygonf? (2) EdkifiHawmfjidrf0yfydjym;r_wnfaqmufa&;tzGJ@rS pI EdkifiHawmf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

103

tzGJ@tpnf;rsm;/ e,fcsJŒvufyg;apwdk@. vkyf=uHcH&ojzifh usqHk;cJhaom tmZmenfacgi;f aqmif}uD;rsm;.r o d m;pkrsm;/ oHwreftzG@J tpnf;rsm; ESihf ygwDpk'H rD ku d a&pD taxGaxGa&G;aumufyJu G si;f ya&;aumfr&Siw f Gif rSwf yHkwifcJhonfh EdkifiHa&;ygwDrsm;u ,if;tcrf;tem;odk@ wufa&muft av;jyK=urnf jzpfygonf? (3) (42) ESpaf jrmuf tmZmenfae@ tcrf;tem;od@k wuf a&muf&ef tmZmenfacgif;aqmif}uD;rsm;.rdom;pk ud;k pktm; usi;f ya&; aumfrwDu zdwf=um;cJh&m atmufyg tmZmenfacgif;aqmif}uD;rsm;. rdom;pk&pS pf u k tcrf;tem;odk@wufa&muf&ef pmjzifh jyef=um;cJhjy;D jzpfyg onf? (u) 0ef}uD;ocifjr. rdom;pk (c) 0ef}uD; OD;bcsKd. rdom;pk (*) 0ef}uD; OD;&mZwf .rdom;pk (C) 0ef}uD; OD;b0if; .rdom;pk (i) 0ef}uD; ref;bcdkif .rdom;pk (p) 0ef}uD; rdkif;yGefapmfbGm; p0fpHxGef;. rdom;pk (q) twGif;0ef OD;tkef;armif. rdom;pk (Z) &JabmfudkaxG;. rdom;pk (4) 1989 ckEpS /f Zlvikd v f 16 &ufae@wiG f usi;f yonfh (42) eSpf ajrmuf tmZmenfae@ 0wfpHkjynfh tcrf;tem;avhusifhonfh tcrf; t em;odhk tmZmenfacgif;aqmif}uD;rsm;. txufazmfjyyg rdom;pk&Sppf u k wufa&mufcJh=uaomfvnf; Adkvcf sKyfatmifqef;. rdom;pkonf 0wfpHk jynfhavhusifhrt _ crf;tem;odk@ wufa&mufcjJh cif;r&Sdonft h jyif (42) eSpf ajrmuftmZmenfae@tcrf;tem;odk@wufa&mufrnf[v k nf; ,ckcsdef txd ta=umif;jyef=um;jcif;rjyKao;a=umif; awG@&Sd&ygonf? (5) ygwDpHk'Drku d a&pDtaxGaxGa&G;aumufyGJ usif;ya&;aumfr&Sif wGif rSwfyHkwifxm;aomEdkifiHa&;ygwrD sm;tm; usif;ya&;aumfrwDu zdw=f um;cJ&h m/ Edik if aH &;ygwD (70) u 42 ESpaf jrmuf tmZmenfae@tcrf;


104

oef;0if;vIi d f

tem;od@k wufa&muf&ef pm&if;ay;xm;jyD;jzpfygonf? tcrf;tem;od@k wufa&mufrnfEh ikd if Ha&;ygwrD sm;. trnfpm&if;udk ae@pOfxw k f owif; pmrsm;wGif azmfjyxm;jyD;jzpfygonf? (6) EdkifiHawmfrS }uD;rSL;usi;f yonfh tcrf;tem;jyD;pD;aomtcg t pOftvm&SdonfEiS fhtnD jynfolvlxkrSvnf; rdrdqENtavsmuf tm ZmenfArd mefwiG f tmZmenfacgi;f aqmif}uD;rsm;tm; tav;jyKEdik &f ef pDpOfxm;&SdjyD;jzpfygonf? od@k ygI at;csrf;pGm*g&0jyKvkad om jynfov l lxk taejzifh rdrdwdk@qENt& wOD;csi;f aomfvnf;aumif;/ trsm;qHk; ig;OD; pk aygi;f Iaomfvnf;aumif; tmZmenfArd mefo@kd vma&mufI *g&0jyKEdik yf g onf? (7) tmZmenfacgi;f aqmif}u;D rsm;tm; jynfov l x l rk S at;csr;f pGm *g&0jyKEdkif&ef vdktyfygonf? xdk@a=umifh EdkifiHa&; tjrwfxkwfvdkaom ta=umif;jzifh pDwef;vSnv hf nfcsDwufjcif;/ aºuG;a=umfatmf[pfjcif;/ ql yl&efvH@_ aqmfjcif;/ qlylv_yf&Sm;jcif;/ jynfov l x l t k m; t"rRpnf;±Hk; ac:iif jcif;/ pk±Hk;jcif;rsm;rjyKvkyf&ef wm;jrpfvdkufonf? Twm;jrpfcsufudk azmuf zsuu f sL;vGeyf gu w&m;Oya't& xda&mufpmG ta&;,lrnfjzpf a=umif; a=unmvdkufonf? trde@f t& (armifudk) twGif;a&;rSL; jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmftpdk;&tzJG@ xdk@tjyif (19-7-89) &ufaehwGif vkyfom;jynfol@ae@pOf owif; pmYvnf; “AdkvfcsKyfatmifqef;. tm%mzDqefa&;vrf;pOfrSm e,fcsJŒ t*Fvyd facwfu csay;cJah omvrf;pOfjzpf/ wyfrawmfonf e,fcsŒJ udk qefh usifjyD; vGwfvyfa&;udkumuG,faeaomtzGJŒjzpf/ tmZmenfAdrmefodk@ jynfolrsm; vma&muftav;jyK&mwGif rdrdwdk@.vHkjcHKa&;tpDtpOf t


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

105

wGi;f rSjzpf&rnf” [laom acgi;f pOfjzifh azmfjyxm;a=umif; awG@&S&d jyef onf? xdk@aemuf 1989 Zlvikd f 19 &ufae@ eHeufwiG f a':atmifqef;pk=unf u jynfolvlxk rvdktyfaom xdcdkufepfemr_rsm; ray:ap&eftwGuf tmZmenfae@ csw D ufrnft h pDtpOfukd zsuo f rd ;f vdu k o f nf? tmZmenf ae@tcrf;tem;udk tzGJ@csKyf±Hk;Yom usif;yjyKvkyfoGm;&ef nGef=um;cJh onf? ÙÙÙ


106

oef;0if;vIi d f

tcef; (4) yxrqk;H aetdrt f us,fcsKyfumv xdk@aemuf ae@wae@ 1989 ckESpf/ Zlvkid f 20 &ufae@wGif a':atmif qef;pk=unfESifh OD;wifOD;wdk@tm; EdkifiHawmftm; aESmifh,SufzsufqD;vdk olrsm;. ab;teœ&m,frS umuG,fapmifha&SmufonfhOya'yk'fr 10 (c) t& aetdrfwGif wm;qD;rdef@xkwfI wm;qD;xm;jcif; cHcJh&onf? xdo k k@d ta&;,ljcif;ESifhywfoufI Zlvidk fv 21 &ufae@wGif e0w. t}udrf 50 ajrmuf owif;pm&Sif;vif;yGJY “ 1989 ckESp/f Zlvidk f 20 &ufae@ eHeufrSpI a':atmifqef;pk=unf ESifh ol&OD;wifO;D wdk@tm; Edik fiHawmftm; aESmuf,Suzf sufq;D vdkorl sm;. ab;tEœ&m,frS umuG,fapmifha&Smufonfh Oya't& ta&;,lvdkuf &a=umif;/ TOya'onf EdkifiaH wmf. tcsKyftjcmtm%mESifh Edkiif aH wmf vHjk cHKa&;udkjzpfap/ trsm;jynfolw@dk . at;csrf;om,ma&;udjk zpfap xd yg;rnfhteœ&m,frS }udKwifumuG,fEdkif&efvnf;aumif;/ Edkifio H m;rsm;. rlvtcGit fh a&;rsm;udk rxdcu dk fapbJ Edik fiHawmftm; aESmifh,u S zf sufqD; vdo k rl sm;.ab;tEœ&m,frS umuG,&f efvnf;aumif;/ jyÏmef;xm;aom Oya'jzpfa=umif;? ,if;yk*Kd~ vfEpS Of ;D tm; tqdyk g Oya'yk'rf 10 (c) t& vkyyf ikd cf iG hfrsm; udk usio fh ;kH jyD; wm;qD;r_jyKvyk x f m;a=umif;/ Tyk'rf 10 (c) t& ta&;,l jcif;cH&oltm; wESpftxd wm;qD;r_jyKvkyfEdik fonf[k jyÏmef;xm; a=umif;” Todk@wm;qD;r_rsm; jyKvkyfjcif;qdk&mY (u) rnfonfhae&ma'owGif raexdki&f [k owfrSwjf cif;/ (c) rnfonfhae&ma'owGifom aexdkif&rnf[k owfrSwfjcif;/ (*) oGm;vmr_udk vdktyfovdk wm;qD;jcif;/ (C) owfrSwfonfht&m0wˆKrsm;udk vuf0,fxm;&Sdjcif; (odk@r [kwf) toHk;jyKjcif;udk ydwfyifwm;qD;jcif;wd@k udk jyKvkyfEdkifa=umif;? azmfjyygOya't& ‚if;wd@k tm; ta&;,l&mwGif um,uH&iS frsm; onf vuf&aSd exdkifvsu&f Sdaom tdrftoD;oD;wGifom aexdkifI tdrfjcH


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

107

jyifyodk@xu G cf mG oGm;vmcGirfh jyKyga=umif;/ ‚if;. tdrfaxmifpx k w J iG f yg&Sd aom w&m;0ifrdom;pkrsm;om jyifyodk@ tapmifhta&Smufjzihf oGm; a&mufEdkifa=umif;/ odk@aomfvnf; ,if;wdk@tm; EdkifiHjcm;oH±;Hk rsm;/ EdkifiH a&;ygwDrsm;/ Edik fiHa&;ygwDrsm;ESifh qufoG,folrsm;xHok@d oGm;a&mufcGifh rjyKyga=umif;/ jyifyyk*~dKvfrsm;udkvnf; vludk,fwdkifaomfvnf;aumif;/ w,fvzD ek f;jzifah omfvnf;aumif; vma&mufqufo, G jf cif;rjyK&ef uef@ owfwm;jrpfxm;a=umif;/ um,uH&Sifrsm;tm; vdt k yfonfh aq;0g; ukor_ESifh usef;rma&;udpPrsm;udk aqmuf&Gufay;&ef EdkifiHawmfu wm 0ef,lxm;a=umif;? TuJhodk@ ta&;,laqmif&Gucf Jh&jcif;onf azmfjyygyk*K~d vfEpS fOD;. O ya'csKd;azgufvyk f&yfrsm;a=umifjh zpfa=umif;/ txl;tm;jzifh EdkifiHawmfudk tE W&m,fjzpfaprnfhtajctaersm;jzpfay:atmif aqmif&GufcJhjcif; a=umifhjzpfa=umif;/ ‚if;tjyif wdik f;&if;om;jynfolrsm;ESifh wyfrawmf udk aoG;cGjJ yD; wdik ;f &if;om;jynfolrsm;u wyfrawmftay: rke;f wD;atmif aqmif&GufcJhjcif;rsm;a=umifh jzpfa=umif;/ 1989 ckEpS /f Zlvikd v f 19 &ufae@ nae 6 em&DwiG f VOA jrefrm ydki;f tpDtpOfY a':atmifqef;pk=unf.a=unmcsufY “'ga=umifhrdk@vdk@ jynfolvlxk toufaysmufatmifvdk@ usrwdk@ b,fawmhrS rvkyyf gbl;/ jynfov l lx&k ŒJ toufudk trsm;}u;D wefz;dk xm; ygw,f? e0wvdk wefzk;d rxm;wJh tkyfpkr[kwyf gbl;? 'ga=umifhrdk@v@dk usr wdk@Ekid fiHrSmqdkvdk@&Sd&if ppftpdk;&tkycf sKyfr_qdkjyD; a=unmcsuf[m zufqpf 0g'awGp;dk rdk;aejyDqkw d m tifrwefrS xif&Sm;ygw,f? usrwdk@ jynfol jynf om;awG[m zufqpf0g'atmufrmS ±ke;f uef&rSmyJ? 'Dru kd a&pD&zdk@twGuf 'Dzufqpf0g'atmufrSmowœ&d d&S eSd @J qufjy;D ±kef;uefoGm;zd@k jzpfygw,f” [k yg&Sda=umif;/ Todk@ r[kwfrrSefpGyfpGJcsufrSm jynfol@wyfrawmfudk zufqpfESifh Edi_ ;f ,SOfxm;ojzifh tvGefem=unf;p&maumif;a=umif;/ jynfoEl iS hw f yfr awmfonf zufqpfudk rsm;pGm&GH&Sm rkef;wD;a=umif;/ xdk@a=umifh jynfol


108

oef;0if;vIi d f

ESifhwyfrawmf vufwjGJ yD; zufqpfuq dk ef@usifwku d fcu dk cf Jh=ua=umif;/ ‚if; .ajymqdkr_rsm;onf zufqpfe,fcsJŒudk aoG;pnf;nDnGwfpGm wdkufcdkucf Jh =uaom jynfolESifh wyfrawmfudk aoG;uGJatmif wrifzefwD;ajymqdkr_ rsm;jzpfa=umif;? Todk@aom wyfrawmfudk zufqpfwyfrawmf[k ac:a0:orkwf vdkujf cif;onf wyfrawmfEiS fhjynfoltm; &efwu dk fay;jcif;/ rormaom &nf&G,cf sufjzifh vdrfnmpGyfpGJykwfcwfjcif;yifjzpfajumif;/ EdkifiaH wmftm; tEœ&m,fodk@usa&mufap&ef =uHaqmifzefwD;jcif;jzpfa=umif;? a':atmifqef;pkjunfonf 1989 Zlvkid f 10 &ufae@wiG f yef;bJwef; jrdKŒe,f trSwf 163/ taemf&xmvrf;&Sd vl@abmifopf'Dru dk &ufwpf yg wD±Hk;cef;wGif rdef@cGef;ajym=um;&mYvnf; “EdkifiHolEidk fiHom;rsm;udk aemufxyfvufeufESihf ESdrfESif;r,fqdk&if awmh usrwdk@u zufqpftpd;k &vdk@ a=unm&rSmyJ” [k ajymqdkchaJ =umif;/ Todk@ajymqdkjcif;onf e0wtzG@J tpd;k &onf wyfrawmftpdk;&yifjzpfI wyfrawmftm; jynfolu trkef;yGm;ap&ef ajymqdkjcif;jzpfonfrSm xif &Sm;yga=umif;? a':atmifqef;pk=unfu “ 'Dwyfrawmf[m vlwa,muftwGufr[kwb f l;/ tzGJ@tpnf; twGuf r[kwfbl;qdkwmvJ xyfwvJvJajymcJhw,f/ wyfrawmf vrf; rSm;oGm;rSmudkvJ azaztifrwefrS pdk;&drfoGm;w,f/ 'DavmufawmifrS pd;k &draf e&ufeJ@ bmjzpfv@kd vrf;rSm;oGm;&wmvJ? OD;ae0if;[m wyfrawmf udk vrf;rSm;ay:rSm wifay;vdkufw,f? tJ'Dawmh ,ck wyfrawmfxJrSm &Sw d hJ wyfrawmfom;rsm;/ t&m&Sdrsm; pOf;pm;yg? wyfrawmf&JŒzcifqkw d m AdkvfcsKyfatmifqef;qdkjyD;awmh twdtvif;a=unmxm;jyD;/ AdkvfcsKyf atmifqef;[m wyfrawmfukd b,fvt kd aetxm;rSm b,fvjkd zpfapcsif ovJqkw d m jyefjyD;oHk;oyfyg? AdkvfcsKyfatmifqef;wyfrawmfvm;/ Adkvf ae0if;wyfrawmfvm;qdkwm qHk;jzwf&awmhr,f” [kvnf; txufyg rde@f cGef;wGif ajymqdkcJha=umif;/


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

109

a':atmifqef;pk=unfonf 1989 ck/ Zlvkid v f 8 &ufae@ wGif ‚if;. aetdrfY xdik f;EdkifiHrS ae;&Si;f (Nation) owif;pm owif;axmuf uGeef m a*gpuD;ESihf awG@qakH qG;aEG;&mYvnf; OD;ae0if;onf wyfrawmftm; }udK; udkifvsuf&Sdonf? AkdvfcsKyf}uD;apmarmifonf OD;ae0if;. vdkvm;csuf twdkif; vdkuI f vkyfudkifae&onfrSm xif&Sm;aeonf? wyfrawmfonf vlru dk ftvkyfuk d vkyfudkifae&onf? vltdkwpk tm%mwnfjrJa&; t wGuf vkyfuidk fae&onf[k ajymqdkcJha=umif;/ ‚if;ajymqdck sut f m; 1989 Zlvdkif 15 &ufxw k f ae;&Sif;owif;pmwGif azmfjyxm;onf? a':atmifqef;pk=unfonf wyfrawmf. *k%o f u d mQ usqif;atmif ESifh wyfrawmfudk jynfolrsm;u qef@usifv_yf&Sm;um v_H@aqmfaoG;xdk; ajymqdkcJhonfrsm; tajrmuftjrm;&SdcJha=umif;/ TuJhodk@ wdkif;jynf z±dk z&Jjzpfap&ef =uHaqmifr_rsm;ESifhywfoufI wyfrawmfu t}udrf}udrf onf;nnf;cHcsKyfwnf;cJha=umif;/ OD;wifOD;ESifh a':atmifqef;pk=unfwk@d OD;aqmifaomtzGJ@u Zlvkid fv 19 &ufae@wGif jynfolrsm;tm; tmZm enfrsm;tm; *k%fjyKrnft h pDtpOfudk ppf0g'Dwk@d u vufeuftm;udk;jzifh acsre_ ;f &ef}uKd ;yrf;aea=umif;/ tmZmenfae@ukd xyfraH oG;pGe;f ap&ef ywf pufpmG =uHaeonf[kv_H@aqmfjyD; wyfrawmfudk jynfolESifh &efwu dk fay; cJha=umif;? “ OD;wifOD;onf ucsifjynfe,fok@d vSnhv f nfpOfu awG@&SdcJh&aom udpPrsm;ESifh ywfoufI wyfrawmfESifh wdkif;&if;om;jynforl sm; aoG;uGJ atmifEiS hf wyfrawmftay:wGif jynfov l x l u k em=unf;rke;f wD;atmif ‚if; wd@k tzGJ@. 5 }urd af jrmufowif;pm&Si;f vif;yGJY ajymqdkoGm;cJhonfukd awG@&yga=umif;/ xdkowif;pm&Sif;vif;yGJwGif a':atmifqef;pk=unfESifh OD;wifO;D wd@k onf a&SŒwef;vkyt f m;&Sirf sm;toHk;jyKaomudpEP iS hf ywfouf I wyfrawmftm; vlrqefaom/ &ufpuf=urf;=uKwfaom/ pD;yGm;a&; aomif;use;f aomtzGJ@tpnf;wckozG,±f yk v f ;kH ay:aygufap&ef ajymqdkcJh a=umif;/ xdk@tjyif OD;wifOD;onf r_cif;wyfz@GJ rS w&m;pGJqdkxm;aom pdk;odrf;yg ajcmufO;D tr_ukd ppfaq;aeonfh tif;pdet f usO;f axmifteD;&Sd


110

oef;0if;vIi d f

txl;w&m;&H;k od@k 1989 ckEpS /f Zlvikd v f 4 &ufae@wiG f vma&mufjyD; OD; aiGvid_ t f m; csucf sif;tmrcHray;r_EiS hf ywfoufI “vufeuftm;ud;k jzifh tEdkifusifhaejcif;jzpfonf” [k wyfrawmfESifh jynfolukd aoG;uGJatmif ajymqdkchaJ =umif;/ OD;wifOD;onf wdkif;jynftwGif; wnfjidrrf _ysujf ym;ap &ef/ qlylr_rsm;jzpfyGm;ap&ef ajymqdkcJhonfrsm; trsm;tjym;&SdcJha=umif;/ xd@k a=umifh Edik fiaH wmfESihf jynfow l @kd .tusK;d pD;yGm;/ touftk;d tdrpf nf;pdrf vHkjcHkwnfwHha&;twGuf ,ckuJhodk@ ‚if;wdk@ESpfOD;tm; wm;qD;ta&;,l vdu k f&jcif;jzpfa=umif;” ajym=um;oGm;onf? aetdrt f us,cf sKyjf zifh xde;f odr;f jcif;cHae&pOf a':atmifqef;pk=unf onf 1989 ckESpf/ 'DZifbmv (22) &ufae@wiG f ygwDpk'H Drdkua&pD taxG axGa&G;aumufyGJwGif yg0if,SOf jydKifrnfjzpfa=umif; a=unmcJhonf? a=unmcsuftjynfhtpHkrSm atmufygtwdkif;jzpfonf? “Edik if aH &;}udK;yrf;r_rsm;a=umifh 1989 Zlvikd f 20 &ufae@rpS I xde;f odrf;cHcJh&ygonf? txdef;odrf;cHae&vsufESifhyif rdrdtzGJ@csKyf. 'Drdku a&pDenf;vrf;t& qHk;jzwfcsufudk av;pm;aomtm;jzihv f nf;aumif;? wdkif;oljynfom;wdk@. trSew f &m;ESifh udkufnDaomvdktyfcsufrsm;udk wwfpGr;f oa&GŒulnDjznfhpGufvdkaoma=umifhvnf;aumif;/ 'Drdkua&pD udv k v k d m;aom jynfov l x l . k ZGo J wœu d kd *k%jf yKaomtm;jzifv h nf;aumif;/ 1989 ck 'DZifbmvwGif A[ef;jrKd Œe,f trsK;d om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyf jynf ol@vw $ fawmfudk,fpm;vS,favmif; pdppfa&G;cs,fa&;tzGJ@.qH;k jzwfcsuf udkvku d femI a&G;aumufyGJwGif yg0if ,SOfjydKifvo dk lwOD;tjzpf trnfpm &if; wifoGif;vdkufygonf?” [lI xkwfjyefcJhonf? od@k aomf wdik f;&if;om;pnf;vH;k nDnw G af &; (wpn) ygwDtm; ud, k f pm;jyKI &efukefwidk f;/ A[ef;jrdKŒe,f rJqENe,ftrSwf (1) wGif a':atmif qef;pk=unfESifh ,SOjf ydKi&f eftqdkjyKxm;jcif;cH&ol OD;vbef*a&mifrS uef@ uGuv f m$ wifoiG f;cJ&h m/ yef;qd;k wef;trSwf (1) wGif zGihv f pS pf pfaq;cJo h nfh &efukefwidk f; a&G;cs,w f ifajrm‡ ufyu GJ sif;ya&;aumfr&SifrS vufcHppfaq;I a&G;aumufyGJOya'yk'fr 10(i) jzifhjidpGef;onf[kqdkum a':atmifqef;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

111

pk=unf. trnfpm&if;wifoGi;f v$mudk y,fcsco Jh jzifh 0ifa&muf,OS fjydKif cGifhr&&SdbJ jzpfcJh&onf? aemufqHk;rSwfykw H ifcGifhjyK&ufjzpfonfh 1989 azazmf0g&D 28 txd (5)v cef@twGif; rSwyf w kH ifciG hjf yKcJo h nfh Edik if Ha&;ygwDtzG@J tpnf;aygif;rSm 236 zG@J jzpfonf? xdk@aemuf rSwfyw Hk ifxm;onfh Edik if Ha&;ygwt D zGJ@tpnf; rsm;onf ygwDwGif pnf;±H;k a&;wdk@udk aqmif&u G fc=Jh u&mY ygwDtcsKŒd onf ygwDwGif;tajctaet&vnf;aumif;/ tjcm; EdkifiaH &;ygwDtzGJ@tpnf; rsm;ESifh yl;aygif;zG@J pnf;vdI k rdrdwdk@ EdkifiaH &;ygwrD SwfyHkwifxm;jcif;udk y,f zsufcGifhjyK&ef aumfr&Sifodk@av#mufxm;ojzifh Edik fiHa&;ygwD tzG@J tpnf; aygi;f (102) zGJ@udk y,fzsufay;cJhonf? xdk@jyif v$wfawmfrJqENe,f 3 e,f txd 0ifa&muf,SO f+ ydKif Edik jf cif;r&So d nfh (6) ygwED Sihf Edkiif Hawmftm; vufeufpGu J kid I f awmfvSeyf kef uefaeaom ArmjynfueG jf rLepfygwD tzG@J tpnf;. ajray:tzG@J tpnf; rsm;jzpfonf[x k w k jf yefI trsK;d om;EdkifiHa&;wyfaygif;pk (rew) rEœav; jrdKŒ/ jynfol@wk;d wufa&;ygwD &efukejf rdKŒ/ tjrJprd f;vli,frsm;tzGJ@ rHk&mG jrdKŒ ponfh (3) ygwDtm;vnf; e0wtzGJ@u y,fzsufcJhonf? ,if;aemuf ygwDpHk'Dru dk a&pDtaxGaxGa&G;aumufyJu G dk 1990 jynfh eSpf arv 27 &uf we*FaEGae@Y wjynfv;Hk wGif w+ydKifeuf eHeuf 6 em &DrS nae 4 em&DtwGif; usif;ycJhonf? e0wppftpdk;&onf 1990 jynfhESpf ygwDpHk'Drku d a&pD taxGaxG a&G;aumufy}JG uD;udk usif;yjyKvyk fonftxd Edik if Ha&;ygwt D zGJ@tpnf;rsm; wifjyawmif;qdkcho J nfh rw&m;csKyfcs,fuef@owfrde@f rsm;jzpfaom (2§ 88)/ (8§88) wd@k udk vHk;0±kwo f rd f;ay;jcif;r&Sb d J usi;f ycJo h vdk wpnygwD udk bufvku d frsuEf mS omay;cJ&h ef trsKo d m;'Drku d a&pDtzGJ@. pnf;±Hk;v_yf &Sm;r_rsm;udk trsK;d rsKd;tzHkzHk uef@owfcsKyfcs,fxm;jy;D rS (t"dujydKifjrif;udk }udK;wkyx f m;jyD; wjcm;+ydKifjrif;awGudk v$waf y;jy;D t+yKd ifckid ;f ovd)k wzuf owfprD Hcef@cJG usi;f ycJjh cif;jzpfonf? od@k aomf jynfov l lx}k uD;w&yfvk;H u rJrsm;ruGo J mG ;apa&;twGuf tzrf;qD;cHxm;&onfh a':atmifqef;pk


112

oef;0if;vIi d f

=unfacgif;aqmifonfh NLD tzGJ@rS wpn tay: pD;csif;xdk;tEdkif,l atmifyGJcHedkifa&;twGuf rdrdwdk@. tonf;=um;u rJwjym;udk rSefrSef uefueftoHk;csjyD; toHwdwfqENjyyGJ}uD;w&yfyrm jywfjywfom;om; azmfjycJ=h uonf? od@k uvdk jynfolvx l }k uD;. wcJeuf axmufct H m;ay; r_a=umifh trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyfonf jrefrmEdkiif H a&G;aumufyJG aumfr&Sifordki;f Y rnfonft h cgrS &&Scd Jhzl;aom atmifjrifr_rsKd;jzifh a&G; aumufyGJ}uD;wGif tjywftowf atmifycGJ HEdkifcJhayonf? ygwDpHk'Drdkua&pDtaxGaxGa&G;aumufyJYG 0ifa&muf,SOfjydKifonfh Edik if aH &;ygwD tzG@J tpnf; 93 zGJ@teuf trsK;d om;'Drku d a&pDtzJ@G csKyo f nf 0ifa&muf,SO+f yKd ifco hJ nfh 447 rJqENe,fY 392 OD; tEdik &f &Scd ho J nf? wjynf vk;H wGif rJqENe,f 485 ae&m&So d nft h euf NLD ygwDonf 392 OD; tEdkif &&SdonfhtwGuf wjynfvHk;wGif 82 &mcdkifE_e;f tEdkif&&Sdum armfuGef; xlEdkifcJhonf? 1990 jynfEh Spfa&G;aumufyGJwGif v$wfawmfudk,fpm;vS,f t enf;qH;k wOD;ESit fh xufa&G;aumufwifajr‡mufc&H onfh Edik fiaH &;ygwD tzGhJ tpnf;aygif; (27) zG@J a&G;aumufwifajrm‡ ufc&H onf? a&G;aumufyJG wif ajrm‡ ufc&H onfh v$waf wmfu, kd pf m;vS,Of ;D a&rSm atmufygtwdik ;f jzpfonf? (1) trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGJ@csKyf - 392 OD; (2) &Srf;wdkif;&if;om; 'Dru dk a&pDtzGJ@csKyf - 23 OD; (3) &cdkif'Drdkua&pDtzGJ@csKyf - 11 OD; (4) wdik f;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;ygwD - 10 OD; (5) rGeftrsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@ - 5 OD; (6) trsKd;om;vl@tcGifhta&;'Drku d &ufwpfygwD - 4 OD; (7) csi;f trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf - 3 OD; (8) ucsijf ynfe,ftrsK;d om;'Dru kd a&pDuGe*f &uf - 3 OD; (9) jynfaxmifpkytdk0fh trsK;d om;tzGJ@csKyf - 3 OD; (10) trsK;d om;'Dru kd a&pDygwD - 3 OD; (11) Zdrk D;trsKd;om;uGe*f &uf - 2 OD;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

113

(12)em*awmifwef;a'owdk;wufa&;ygwD - 2 OD; (13) u,m;jynfe,fvlrsKd;aygif;pHk'Drdkua&pDtzGJ@csKyf - 2 OD; (14) watmif; (yavmif) trsKd;om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf - 2 OD; (15)u,ef;trsKd;om;rsm; pnf;vHk;nDnGwfa&;'Drdkua&pDtzGJ@ - 2 OD; (16) 'Drkdua&pDygwD - 1 OD; (17) 'Dru k d &ufwpfwuUov kd b f @JG &ESihf ausmif;om;a[mif;rsm; tzG@J - 1 OD; (18)rsKd;cspf&Jabmfa[mif;rsm;tzGJ@ - 1 OD; (19)u&ifjynfe,ftrsKd;om;rsm;tzGJ@csKyf - 1 OD; (20)&Sr;f jynfu;kd uef@'rD du k &ufwpfygwD - 1 OD; (21) jynfaxmifpk"EktrsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf - 1 OD; (22)ureftrsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf - 1 OD; (23) r&mjynfol@ygwD (ryy) - 1 OD; (24) jynfaxmifpt k rsK;d om;rsm;'Dru kd a&pDygwD - 1 OD; (25)jrdK (ac: ) crDtrsKd;om;nDnw G af &;tzG@J (rcrnz) - 1 OD; (26)vm;[ltrsKd;om;zGH@jzdK;wdk;wufa&;ygwD - 1 OD; (27)jynfaxmifpkwdkif;&if;om;vlrsKd;rsm; 'Drdkua&pDtzGJ@csKyf - 1 OD; xdk@aemuf a&G;aumufyw GJ Gif 0ifa&muf,SOf+ydKifjyD; v$wfawmf ud, k f pm;vS,fwOD;r# a&G;aumufwifajr‡mufcsif;rcH&aom EdkifiHa&;ygwD (63) ygwDtm; e0wrS 1992 Zefe0g &D 22 &ufae@&ufpJyG g trde@f trSwf 2§92 jzifh zsuo f drf;cJhonf? xdk@jyif a&G;aumufyw GJ Gif v$waf wmfuk, d fpm;vS,f tenf;qHk;wOD;ESifhtxuf a&G;aumufwifajr‡mufcH&onfh EdkifiaH &;ygwD (20) tm; e0wtzG@J rS 1992 rwf11 &ufae@ &ufpyJG g trde@f trSwf 7§92 jzifh zsuo f drf;cJhjyefonf? od@k aomf a&G;aumufyw GJ iG f wOD;r#ta&G;rcH&aomfvnf; e0wtpd;k &u w&m;0if &yfwnfcGihaf y;cJhaomygwD (3) ckrmS udk;uef@'Dru dk a&pDESifh


114

oef;0if;vIi d f

nDnGwfa&;ygwD (Kokang Democracy and Unity Party)/ ‘0’ trsKd;om; zGH@ +zdK;wdk;wufa&;ygwD (Wa National Development Party)/ jynfaxmifpk u&if trsKd;om;rsm;tzGJ@csKyf (Union Karen League) wdk@jzpfonf? xdk@a=umifh w &m;0if&yfwnfvsu&f daS om Edik if aH &;ygwD (10) ygwrD mS atmufygtwdkif; jzpfonf? (1) trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGJ@csKyf (2) wdik f;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;ygwD (3) &Sr;f wdkif;&if;om;rsm;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf (4) jynfaxmifpkytdk0ht f rsKd;om;rsm;tzGJ@csKyf (5) &Sr;f jynfu;kd uef@'rD du k &ufwpfygwD (6) +rdK (ac: ) crDtrsKd;om;nDnGwfa&;tzGJ@ (7) vm;[ltrsKd;om;zGH@+zdK;wdk;wufa&;ygwD (8) jynfaxmifpk u&iftrsKd;om;rsm;tzGJ@csKyf (9) udk;uef@'Drdkua&pDESifh nDnGwfa&;ygwD (10)‘0’ trsKd;om;zGH@+zdK;wdk;wufa&;ygwD ponfwdk@ jzpfonf? 1990 jynfEh pS af &G;aumufyw JG iG f woD;yk*~vtrwfavmif; ajcmufO;D ta&G;cH&onf? ,if;wdk@rSm (1) a'gufwmr_xef / xef;wvef+rdKŒe,f jynfol@v$waf wmfrq J EN e,f/ csif;jynfe,f? (2) OD;0if;&Sed f / ajrmif+rdKŒe,f/ jynfo@l vw $ fawmf rJqENe,f trSwf (1) ppfudkif;wdkif;? (3) OD;yDwmvif;yif/ jyifOD;vGif+rdKŒe,f jynfo@l v$wfawmfrJqENe,f trSwf(2) rEœav;wdkif;? (4) a'gufwmpef;atmif/ t*Fyl+rdKŒe,f jynfol@v$wfawmfrJqEN e,ftrSwf (2) {&m0wDwkid f;? (5) OD;vseftkyf/ [m;cg;+rdKŒe,f rJqENe,f/ csif;jynfe,f? (6) OD;odef;az/ uef@bvl+rdKŒe,f rJqENe,ftrSwf(1) ppfudkif;wdkif;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

115

wdk@ jzpf=uonf? e0wppftpdk;&onf rnfo@dk rS ar#mfvifhrxm;rdonfh &v'frsKd; jzifh trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfu tjywftowftEdik &f &So d mG ;r_tay: tHh=owkefv_yfoGm;cJh&jyD;aemuf tzG@J csKyftay: enf;rsKd;pHkjzifh zdESdyfa&;udk apmif;ay;vkyfaqmifvmcJhayonf? e0wppftpdk;&u a&G;aumufyGJtjyD;Y a&G;aumufyGJwGif tEdki f& &SdchaJ om EdkifiHa&; tiftm;pkrsm;onf (1) aiGa=u;tiftm;jzifh trwfae&mrsm; 0,f,x l m;Edik o f nfh bm oma&;tpGe;f a&mufrsm;u bmoma&;e,fajr cGx J u G af &;udk jyifqifvm =uonf? ratmifjrifv#if vufeufudkifwdkufrnf? (2) vlrsKd;a&;tjrifusOf;ajrmif;onfhygwDrsm;uvnf; e,fajrrsm; udk cGJxGuf&efjyifqifvm=uonf? cGifhrjyKv#if aomif;usef;olrsm;ESifh aygi;f rnf/ vufeufudkifwdkufrnf? (3) tm%m&vmrnf[k ar#mfvifhaeaomEkdifiHa&;ygwDrsm;onf taemuftkyfpko±H kH;rsm;/ jynfyrS taemuftkypf k udk,fpm;vS,frsm;ESifh &if;&if;ESD;ESD;qufqHvm=ujyD; taemuftkyfpu k dk tvGet f u|H rSDcdktm; udk;&ef jyifqifvm=uonf? (4) taemuftkyfpkt}udKuf vdkufvkyfaeaomfvnf; vuf0J0g'D rsm; v$rf;rdk;aeaomfygwrD sm;onf tm%m&Sifpepfudk xlaxmif&ef }udK; pm;ae=uonf? (5) wyfrawmfu tm%mrodr;f Edkif&eftwGuf ppf±;Hk udk &efuek +f rdKŒ tjyifbuf tif;wdik fo@kd a&$Œ&ef =unf;/ a&/ av/ wyfrawmfukd =unf;wyf/ a&wyf/ avwyf oD;jcm;pD cGJxw k zf @JG pnf;&ef/ 'kw, d Adv k frLS ;}uD;ESihf txuf tqifrh sm;udk wyfrawmfrSxw k yf ,fypfjyD; tcsKdŒudk cH±k ;Hk wifI ta&;,l&ef wdk@udk aqG;aEG;=uum wyfrawmfudk +zdKcGJypf&ef/ zsufodrf;ypf&eftxd =uHpnfvm=uonf[I l tajctjrpfr&Sd pGyfpJGjyD; zGwv f #mo¿mef ESpcf OG m%fjzifh uvdraf phjirf;pifum tEdik &f trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf tm; tm%mv$aJ jymif;ay;a&;udk cg;cg;wl;wl; jiif;qefco Jh nf? xd@k aemuf


116

oef;0if;vIi d f

“,ckusif;ycJhaom a&G;aumufyGJonf tm%m (3) &yfpvHk;udk &&Sdrnfh v$wfawmfrsK;d r[kw/f zG@J pnf;yHktajccHOya'a&;qG&J efomjzpfonf? ta&G; aumufcH v$wfawmfudk,fpm;vS,frsm;onf zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccH Oya'udk a&;qGzJ @kd omwm0ef&o dS nf? tm%mudk tvdktavsmuf &&Srd nf r[kw”f [kqdkjyD; yxrqH;k t}udrf ajymifvdrfajymifpm; ajymqdkcho J nf? tu,fI wpn ac: wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;ygwDom tEdkif&&Sdrnfqdk v#if 1947 ckESpf zG@J pnf;yHktajccHOya' od@k r[kwf 1974 zG@J pnf;yHkOya'udv k t kd yfovdk ,m,Djyifqifr_jyKvkyjf y;D tm%mudk jrefjref qefqefvG,v f G,u f lul v$Jajymif;tyfvdkuI f ay:aygufvmonfh v$wf awmfopfrSzGJ@pnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'opfudk a&;qGJaprnfjzpfaomf vnf; trsKd;om;'Drdkua&pDtzJG@csKyfygwu D ,ckuho J @dk tjywftowf t Edik &f &So d nfonft h ay: e0w ppftpd;k &onf ay:ay:xifxif npfywf vmjcif; jzpfonf? ppftpdk;&. tm%mv$Jajymif;a&;jiif;qefaer_ukd a':atmifqef; pk=unfu “a&G;aumufyGJusif;jyD;&ef a&G;aumufyGJ&v'fudk taumiftxnf azmfay;zdk@vnf; vdkao;w,fqdkwJhtcsufygyJ? a&G;aumufyGJ&v'fukd t aumiftxnfrazmfwm[m xrif;pm;zdwf/ xrif;yGJjyif/ pm;yGJrmS xdkicf kid f jyD;rS rpm;&bl;qdkjyD; xrif;[if;awGjyefodrf;oGm;ovdkygyJ? {nfo h nfawG udk apmfum;wJv h yk &f yfyg? 1990 a&G;aumufy&GJ v'fukd t aumiftxnf razmfay;wm[m jynfolw&yfvHk;udk vdrfvnfvSnhjf zm; apmfum;&m a&mufygw,f?” “tm%mydkiaf wG[m rdrw d @dk oabmruswhJ a&G;aumufy&JG v'fqk&d if vspfv#L±_vku d /f vdkcsifw&Jh v'fjzpfvmEd;k Edk; a&G;aumufyt JG opfawG usi;f yvdkuef @J vkyaf er,fq&dk ifawmh wdik ;f jynf&ŒJ tem*wfe@J upm;&m a&muf ygvdrrfh ,f? wdik f;jynf&JŒtem*wfqdkwm[m upm;&r,ht f &m r[kwfyg bl;? wav;wpm;eJ@ apmifha&SmufoGm;&r,hft&momjzpfygw,f? 'g a=umifh 1990 a&G;aumufyGJ&v'fudk taumiftxnfrazmfbJ aemuf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

117

a&G;aumufyGJtopfusif;ya&;udk trsKd;om;'Drku d a&pDtzGJ@csKyfu vHk;0 vufcrH Smr[kwb f ;l vd@k qHk;jzwfxm;wmjzpfygw,f” [lI wdwv d if;vif; ajym=um;cJhonf? NLD tm; rJxnfa h y;cJhaomjynfov l x l t k m;vnf; a':atmifqef; pk=unfu “1990 jynfEh pS af &G;aumufyrJG mS vlx[ k m wm0efauscyhJ gw,f? usr wd@k Eikd if eH J@ Edik if Hujynfov l x l ke@J wjcm; 'Dru dk a&pDtwGuf v_y&f Sm;±ke;f uef ae&wJhEdkifiHu jynfolvx l keJ@pmvdk@&d&S if usrwd@k &ŒJ vlx[ k m EdkifiHa&;t& tifrwefrS &ifhusufw,fvdk@ usrwdk@ owfrSwf&rSmyg? bmjzpfvk@d usr wdk@ 'Dvadk jym&vJqkad wmh usrwdk@&JŒEdik fiH 'Drku d a&pDvkcd sifwJh jynfolvx l k [m 'Dru dk a&pDudk &,lay;Edkifwt Jh zGJ@wckudk axmufcHr,f/ yHhyk;d r,f/ 'Dvdk vkyfrS usrwdk@&JŒ'Drdkua&pD[m wdk;wufEdkifr,fqdkwmudk jrifw,f/ [kd tzGJ@uadk y;/ 'DtzGJ@udkay;/ usrwd@k &ŒJ EdkifiHa&;ygwDawG trsm;}uD;&Sdygw,f? tJ'Dawmh Edik fiHa&;ygwDawG trsm;}uD;&Sdwt Jh xJrSm tJ'DEkid fiHa&;ygwDawG rSmvnf; rdrw d @dk &ŒJ wefb;k d eJ@ rdrw d @kd &jSd y;D om;yg? odk@aomfvnf; jynfov l lxk [m 'DvdkrJawGjyef@oGm;vdk@&Sd&if 'Drdkua&pDtwGuf epfemEdkifw,fqdkwm em;vnfvdk@ rJawGudk rjyef@apbJ usrwdk@ trsK;d om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyf twGuf rJay;cJw h ,fqw kd m 'gjynfolvx l t k aeeJ@ xdkux f u kd w f efwefvkyf cJhw,fqdkwm usr 'Dvdkajym&rSmyJ? 'g EdkifiHa&;&ifhusurf _udk jyw,fvdk@ usruawmh,Hk=unfw,f? bmjzpfvdk@vJqdkawmh usrwdk@ 'D (82) &mcdkif E_ef;&wmudkawmifrS tm%mrv$Jay;wm/ usrwdk@rsm;om (50) &mcdkif E_e;f wnf;wnf;av;&w,fqkv d h&dk &Sd if b,favmufyjdk yD;awmh tcuftcJ jzpf&rvJqw dk m pOf;pm;=unfh? usrwdk@&JŒtzG@J [m 'Dvw dk cgwnf; 80 &m cdkifEe_ ;f ausmfe@J Edik fcv Jh @dk vnf; wurBmvHk;u todtrSwjf yK&w,f? b,f vdkrS urBmudkrsufvn S fhjyjyD;awmh tzGJ@csKyfudk jynfolvlxak &G;aumufyGJ wke;f u tm;ay;wmr[kwyf gb;l ? wnf;wnf;uav;Edik w f mygv@kd rajym Edkib f l;? tJvadk wmifrS rJ 60 &mcdkifE_e;f yJ&Sdygw,f/ nmw,fqdkjyD;awmh trsKd;rsKd;ajymzdk@}udK;pm;wmawG tck&Sdaewm od=uwmyJ/ 'Davmuf


118

oef;0if;vIi d f

awmifrS jywfjywfom;om;Edkix f m;vk@d 'Davmufolw@kd ajymEdik fwm? tJvkd om usrwdk@om jywfjywfowfowfrEdik fcJhvdk@&d&S if trsKd;rsKd; wcgwnf; rsufvSnfh uGuaf wGeJ@vkyt f Hk;r,f? urBmudkvnf; vSnfhpm;zdk@/ usrwdk@ jynfov l x l t k aeeJ@ 1990 a&G;aumufyrJG mS 'Dru kd a&pDukd &,lay;Edkiw f ,f vd@k jynfolvlxu k ,Hk=unfwht J zG@J tpnff;udk Edik if aH &;&ifu h sufwt Jh jrife@J rJay;cJhwm[mawmh wm0efausygw,f? xdu k x f u dk w f efwefeJ@ vkycf w hJ myJ vdk@ usrajymcsifygw,f” [lI ajym=um;cJhonf? e0wppftpdk;&onf a&G;aumufyGJrwdkifru D yif ol&OD;wifOD;ESifh a': atmifqef;pk=unfwdkhudk rw&m;ojzifh zrf;qD;csKyfaESmifjcif; cHxm;& onhftwGuf ,m,DOuUXtjzpf wm0ef,x l m;aom OD;=unfarmif OD; aqmifonfh NLD A[dt k vkyfr_aqmiftzGJ@0ifrsm;u 90 jynfhESpf a&G; aumufyt JG Edik &f aom NLD tm; e0wtpd;k &xH v$waf wmfac:,lay;a&; udk Oya'ESifhtnD wifjyawmif;qdkcJhonf? a&G;aumufyGJtjyD; &ufaygif; (60) twGif; ac:ay;&±d;k xHk;pH&do S nfh v$wfawmfudk ac:,lray;onft h wGuf tzGJ@csKyfonf a&G;aumufyJG usi;f ycJo h nfh ar27 &ufrS &ufaygi;f 60 t=um; 1990 jynfEh pS f Zlvikd 2f 8/ 29 &ufae@rsm;wGif NLD A[kdOD;pD;tzG@J ESifh v$wfawmfudk,fpm;vS,frsm; yxrt}udrf nd‡E_dif;tpnf;ta0;udk usif;y&ef ac:,lcJhonf? ppftpd;k &onf NLD . tpnf;ta0;rwdkifcif w&uftvdk (Zlvkid f v 27 &uf) wGif e0wtwGif;a&;rSL;csKyf Adv k fcsKyfcifnGe@f (aemifAv dk cf sKyf }uD;/ tus,fcsKyfzrf;qD;cHxm;&ol) vufrSwfjzifh a=unmcsut f rSwf (1§90) udk uref;uwef;xkwjf yefjyD; tzGJ@csKyf.tpnf;ta0;}u;D udk }uKd wifuef@owfcsKyfcs,[ f ef@wm;r_udk jyKvkyfco Jh nf? e0wtpd;k &. a=unmcsuftrSwf 1§90 tjynft h pHkrSm atmufyg twdik f;jzpfonf? (1) jrefrmEdik if o H nf 1948 ckEpS /f Zefe0g&D (4) &ufae@wiG f vH;k 0 vGwv f yfaom tcsKyftjcmtm%mydkifEidk fiHjzpfonf? (2) 1988 ckEpS ftwGif; ta&;tcif;rsm;jzpfay:cJhojzifh Edkifiw H 0Srf;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

119

vHk;wGif tajctaet&yf&yf,, dk Gif;ysufjym;cJhonf? xdkodk@ ,kd,Gif;ysuf jym;cJo h nfh tajctaet&yf&yfukd tcsderf Dxed f;odr;f Edik &f eftwGuf jynfol jynfom;tm;vHk;tusKd;iSm wyfrawmfu Edik if aH wmftm%mt&yf&yfudk vH;k 0wm0ef,lcJhonf? jynfol@v$wfawmftygt0if EdkifiHawmf tm%m ydik t f zG@J tpnf;rsm;udk zsuo f rd ;f vsuf Edik if aH wmfjidrf0yfrw _ nfaqmufa&; tzGJ@ukd zGpJh nf;um wm0ef}uD; (4) &yfukd aqmif&Gufrnfjzpfa=umif; a=u nmjyD; EdkfifiHawmf. ta&;udpPt00udk wm0ef,laqmif&Gufcho J nf? (3) Edik fiHawmfjird 0f yfr_wnfaqmufa&;tzG@J onf Edik if HawmftwGi;f jird 0f yfydjym;a&;/ w&m;Oya'pd;k rd;k a&;ESihf e,fajrat;csr;f om,ma&;wd@k ukd xda&mufpGmxdef;odr;f Edkif&ef vdt k yfaomOya'/ trdef@/ a=unmcsu/f Oy a'uJhodk@tm%mwnfaomtrdef@rsm;udk xkwfjyefco Jh nf? (4) jynfolrsm;. pm;0wfaea&;acsmifvnfap&ef yk*v ~ u d / or0g ,r/ zufpyfvkyfief;rsm; vkyu f dkifEdkifap&eftwGuf t[ef@twm;jzpfap aom Oya'rsm;udyk ,fzsufjyD; vkdtyfaomOya'/ trdef@nGef=um;csuf/ Oya'uJho@dk tm%mwnfaomtrdef@rsm;udkvnf; xkwfjyefvsuf vuf awG@ taumiftxnfazmfaqmif&u G fvsuf&do S nf? xdk@jyif Edkiif Hawmf. a&&SnftusKd;pD;yGm;udk ar#mfrSef;I vkyaf qmifoifhonfrsm;udkvnf; vkyf aqmifvsuf&Sdonf? (5) Edkiif Hawmfjidr0f yfr_wnfaqmufa&;tzG@J onf Edkiif w H 0ef;vH;k wGif vrf;yef;qufoG,rf _vkjH cHKacsmarG@ap&efESifh wdk;wufaumif;rGeaf p&ef t wGuf aqmif&Gufoifhonfrsm;udkvnf; aqmif&Gufvsuf&do S nf? (6) Edik fiHawmfjidr0f yfrw _ nfaqmufa&;tzGJ@onf rnfonfhzGJ@pnf;yHk tajccHOya'udkr# vdu k ef musio fh ;Hk aomtzGJ@tpnf;r[kwb f J EdkifiaH wmf udk rm&S,af vm (Martial Law) jzifh tkycf sKyaf eaom tzG@J tpnf;jzpfa=umif;/ EdkifiHawmfjidr0f yfr_wnfaqmufa&;tzG@J tpdk;&onf ppftpdk;&tjzpf tkyfcsKyfvsuf&aSd =umif;ESihf ukvor*~tygt0if urBmhedkifiHtoD;oD;rS vufcHxm;onfh tpdk;&jzpfa=umif; tm;vHk;todyifjzpfonf? (7) Edik if w H umqufqaH &;eSifh ywfoufI Edik if aH wmfjidrf0yfr_ wnf


120

oef;0if;vIi d f

aqmufa&;tzGJ@onf vGwfvyfI wufºuGaom EdkifiHjcm;a&;0g'udk usifh oHk;rnfjzpfa=umif; a=unmcJhjyD; EdkifiHtoD;oD;ESifh cspf=unfpGm qufqH vsu&f do S nf? Edik if t H csi;f csif; oHwrefqufqHa&; wdk;wufaumif;rGeaf p &ef jrefrmEdkifiH&Sd rnfonfhoH±Hk;udkr# ,cktcsdeftxd ydwfyifjcif;r&SdbJ qufvufxm;&SdcGijfh yKjyD; yHrk SefqufqaH eonfeh nf;wl EdkifijH cm;wdki;f jynf rsm;wGif jrefrmoH±Hk;rsm;udkvnf; ±kyfodrf;jcif;rjyKbJ qufvufzGihv f Spf xm;&Su d m yHrk eS q f ufvuf vnfywfvsu&f o Sd nft h jyif ,cifu oH±;kH r&Scd hJ aom EdkifiHwEdkifiHwGif oH±Hk;topfw±Hk; wdk;csJŒzGifhvSpfcJhonf? (8) jrefrmEdik if Honf ukvor*~tzG@J 0ifEidk fiHjzpfonfeiS t fh nD urBmh Edik if Ha&;udp&P yfrsm;ESihf ukvor*~qikd &f m vkyif ef;wm0efrsm; aqmif&u G f &mwGif ukvor*~qidk &f m jrefrmoH±;Hk onf jrefrmEdkifi. H EdkifiHjcm;a&;0g' udk wduspGm vdu k femaqmif&Gufvsuf&o Sd nf? EdkifiHwumESifh qufqH &mwGif jrefrmEdkifiHonf jidrf;csrf;pGm twl,SOfwGJaexdkifa&;rlEiS fhtnD vdu k ef musiho f k;H vsuf&do S nf? xdk@tjyif jrefrmEdkiif o H nf rdr. d vGwv f yfr_ udk xde;f odr;f umuG,v f suf rdrd.jynfwiG af &;wGif 0ifa&mufpu G fzufjcif; rsm;udv k nf; ukvor*~ yÉdnmOfpmwrf;ESit fh nD vdkufemusiho f Hk;vsuf &So d nf? (9) Edkiif Htcsif;csif; qufqHa&;ysufjym;apr_udk a&Smif&Sm;&ef oH wrefwcsKdŒ. oHwrefusi0fh wfazmufzsufr_rsm;udkvnf; oabmxm; }uD;pGmjzifh oHwreftrnfESifh EdkifiHtrnfrsm;udk xkwfazmfjcif;rjyKbJ rdrd wd@k jynfwiG ;f a&;wGif 0ifa&mufpGuzf ufjcif;rjyK&ef t}urd }f urd f ajym=um; cJhonf? xdk@jyif oHwrefenf;vrf;rsm;ESifhtnD oufqdkif&moH±Hk;rsm;odk@ vnf; ta=umif;=um;cJhonf? ,if;odk@aqmif&Gujf cif;jzifh Edik fit H csi;f csif;/ tpdk;&tcsi;f csif; qufqHa&;ysujf ym;aprnfhudpP&yfrsm;udk a&Smif&Sm;Edik cf hJ aoma=umifh ,ae@txd rnfonfhjy\emrS ay:aygufcJhjcif;r&Sdyg? oH wrefwcsKŒd . vky&f yfa=umifh rdrdw@dk tpd;k &tay: txiftjrifvrGJ Sm;r_rsm; udkvnf; oabmxm;}uD;pGmxm;I oHwrefenf;jzifhom ajz&Sif;aqmif &GufcJhonf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

121

(10)Edik fiaH wmfjidrf0yfr_wnfaqmufa&;tzG@J onf EdkifiHawmf. wm 0efudk ,lco Jh nft h csed rf SpI jynfaxmifprk +ydKuGJa&;/ wdik ;f &if;om; pnf;vH;k nDnGwfrr_ +ydKuGJa&;/ tcsKyftjcm tm%mwnfwcHh dkifjrJa&;wdk@udk pGJjrJpGm udkifpGJaqmif&Gufvsuf&Sdonf? wzufwGifvnf; vufeufpGJudkif qlyl aomif;use;f olrsK;d pHkukd wyfrawmfom;rsm;. touf/ aoG;/ ac|; ajrmuf rsm;pGmay;vSLvsuf xdk;ppf}uD;rsm;jzifh acsr_ef;cJhonfrSm tm;vHk;tod yifjzpfonf? wyfrawmfonf Edkifi Ha&;tzGJ@tpnf;r[kwfojzif h qlyl aomif;use;f olrsm;ESifh Edik fiaH &;enf;t& aphpyfaqG;aEG;jcif; jyKvkyfchjJ cif; r&Sdyg? odk@&mwGif vufeufudkifvrf;pOfudk pGef@v$wI f tvif;0ifvmol rsm;udkrl aumif;rGefpmG vufcH}udKqdkI jyefvnfae&mcsxm;ay;a&; vkyf ief;rsm;udk tzGJ@tpnf;jzifh aqmif&Gufvsuf&Sdonf? EdkifiHawmfjidr0f yfr_ wnfaqmufa&;tzGJ@onf EdkifiHa&;tpdk;&r[kwfojzifh rnfonfh vuf eufukid faomif;usefoltzGt Jh pnf;ESifhr# EdkifiHa&;enf;t& aphpyfaqG;aEG; jcif;jyKvky&f ef ta=umif;r&Sad y? (11) EdkifiaH wmfjidr0f yfrw _ nfaqmufa&;tzG@J onf ygwpD Hk 'Drdkua&pD taxGaxGa&G;aumufyJu G kd usif;yEdkif&ef ygwpD 'Hk rD u dk a&pD taxGaxG a&G; aumufyGJusif;ya&;aumfr&SiOf ya'udk jyÏmef;vsuf ygwDp'Hk Drdkua&pD t axG xGa&G;aumufyGJaumfr&Sifudk zG@J pnf;ay;cJhonf? a&G;aumufyJ0G ifvdk aom EdkifiHa&;ygwDrsm; rSwfyHkwifEdkif&ef EdkifiHa&;ygwDrsm; rSwfyHkwifjcif; Oya'udk jyÏmef;cJhonf? xdk@jyif vGwfvyfI w&m;r#waom ygwDp'Hk Drdk ua&pD taxGaxGa&G;aumufyGu J sif;yEdik f&ef jynfol@v$wfawmfa&G; aumufyGJOya'udkvnf; jyÏmef;ay;cJhonf? (12)jynfo@l vw $ af wmfa&G;aumufyOJG ya'yk'fr (3)wGif “v$waf wmf udkrq J ENe,frsm;rS TOya'ESifhtnD a&G;aumufwifajr‡mufvdkufaom v$wfawmfudk,fpm;vS,frsm;jzifh zGJ@pnf;&rnf” [lI jyÏmef;yg&do S nf? ,if;jyÏmef;csuEf iS t hf nD v$wfawmfac:,lz@GJ pnf;jcif;udk Edik if Hawmf jird 0f yf r_wnfaqmufa&;tzGJ@u aqmif&Gufay;rnf? xdkodk@ v$wfawmfac: ,l Edkifa&;twGuf ygwpD k'H Drdkua&pD taxGaxGa&G;aumufyJG usif;ya&;aumf


122

oef;0if;vIi d f

r&Sifu aqmif&Guf&efupd P&yfrsm;/ a&G;aumufyJw G iG f ta&G;cH&onfh ygwD rsm;ESihf a&G;aumufyw JG iG f ta&G;cH&onfh yk*K~d vfrsm;u aqmif&u G &f ef udpP &yfrsm;udk Oya'/ enf;Oya'rsm;ESit hf nD aqmif&u G x f m;=u&ef tcgtm; avsmfpGm owif;xkwfjyefa&;tzGJ@u &Sif;vif;cJhjyD;jzpfonf? (13) ,ae@ ygwpD kH 'Dru kd a&pDtaxGaxGa&G;aumufyJG usi;f yjy;D pD;onfh aemufykdif;wGif v$wfawmfac:,la&;/ tm%mv$aJ jymif;a&;udpPrsm;ESifh pyfvsO;f I pmapmifrsm;xkwaf 0aejcif;/aqG;aEG;jiif;cHjk cif;/ jynfytoHvi$ hf Xmersm;rS a&SŒaqmifvrf;jyvkyjf cif;/ aoG;xd;k v_H@aqmfjcif;/ w&m;r0if pm&Gufpmwrf;xkwfa0jcif;rsm; jyKvkyfae=uonf? (14) v$waf wmfac:,la&;eSifh ywfoufI txufwiG f &Sif;vif;azmf jycJhjy;D jzpfonf? tm%mv$Jajymif;a&;udpEP iS hf pyfvsO;f I Edik if aH wmfjidrf0yf ydjym;r_wnfaqmufa&;tzG@J OuUX u wdik ;f rSL;rsm;/ wyfrrSL;/ jynfe,fEiS hf wdik ;f jidr0f yfyjd ym;r_wnfaqmufa&;tzGJ@OuUXrsm;tm; tcgtm;avsmpf mG ajym=um;cJhonhfrdef@cGef;rsm;wGif nGefjycJhjyD;jzpfonf? EdkifiHawmf jidrf0yfyd jym;r_wnfaqmufa&;tzGJ@ twGi;f a&;rSL; (1) taejzifhvnf; 1990 jynfh ESifh Zlvdkif13 &ufae@wGif usif;yonfh (100) }udraf jrmuf owif;pm&Sif; vif;yGJY wdwdvif;vif;ajymqdkcJhjyD; jzpfonf? (15)Edkiif Ha&;tzGJ@tpnf;w&yfonf jynfol@v$wfawmfw&yf ay: ayguv f m±Hkjzifh Oya'jyKr_tm%m/ pDrHcef@crJG t _ m%mESihf w&m;pD&ifr_ tm %m[laom tcsKyftjcmtm%m (3) &yfudk tvdktavsmufr&&SdbJ zGJ@pnf;yHktajccHOya'w&yftay: tajcjyKIom &,lEdkifa=umif; txl; &Sif;vif;&ef vdkrnfr[kwfyg/ 1947 ckESpfzGJ@pnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya' onf 1947 ckESp/f pufwifbmv 24 &ufae@wGif wdkif;jynfjyKvw $ af wmf uvufcHI Oya'tjzpf twnfjyKcJhonf? odk@aomf xdktajccHOya' tm%mwnfjyD; trSefwu,f tusKd;oufa&mufonfrSm jrefrmEdkifiH vHk;0vGwfvyfaom tcssyftjcmtm%mydkifEdkifi Hawmfjzpfa=umif; a=unmonfh 1948 ckESp/f Zefe0g&v D (4) &ufae@wGifrjS zpfonfukd Oya' a=umif;t& txift&Sm;awG@Eikd o f nf? Edik if w H ck. zG@J pnf;yHt k ajccHOya'


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

123

w&yfonf vGwv f yfa&;r&rD a&;om;xm;onfh Oya'ESifh vGwfvyfa&; &&SdonfhaemufrS a&;om;xm;onfh Oya'[lI ESpfrsKd;&So d nf? vGwfvyf a&;&&Scd Jh=uonfh urBm@Ekid fiHtoD;oD;wGif tcsKyftjcmtm%mudk vuf qkyv f ufuikd f&jy;D rSom wdik ;f jynfjyKvw $ af wmfuadk c:,lI zG@J pnf;yHk tajccH Oya'udk a&;qGJ=uonfh tpOftvm&So d nf? jrefrmEdkifiw H Gifrl wdkif;jynf jyKv$wfawmfwGif zGJ@pnf;yHktajccHOya'udk a&;qGJjyD;rS vGwfvyfa&; a=u nmcJh&onf? xdko@dk aqmif&GufcJhjcif;onf xdktcsdeu f edkifiHacgif;aqmif rsm;taejzifh jAdwo d #w@kd xrH S jird f;csr;f aomenf;jzifh vGwv f yfa&;udk tjref &,lvkad omqENa=umifh aqmif&Gufjcif;jzpfa=umif; rSm xif&Sm;onf? (16)1974 ckESpf tajccHOya'udk avhvmygu vGwfvyfa&;&jyD; aemufa&;qGjJ cif;jzpfjyD; jynfol@qENc, H yl jGJ zifh jyÏmef;cJah omOya'jzpfonf udk rnfolr#jiif;qdkjcif;jyKEdik frnfr[kwfyg? (17)1947 ckEpS f zG@J pnf;yHt k ajccHOya'onf vGwv f yfa&;r&rD a&;qGJ onfh Oya'jzpfjyD; 1974 ckEpS zf @JG pnf;yHt k ajccHOya'onf vGwv f yfa&;&jyD; rS a&;qGo J nfOh ya'jzpfa=umif; uGmjcm;csufukd txl;owdjyK&efvo kd nf? (18)ygwDpk'H Drku d a&pDtaxGaxGa&G;aumufyw GJ iG f 0ifa&muf,OS +f yKd if cJ=h uonfh Edkiif aH &;ygwDtrsm;pk.qENrmS zG@J pnf;yHt k ajccHOya'opf a&;qGJ a&;jzpfa=umif; ,if;wdk@. oabmxm;a=unmcsufrsm;t& od&SdEdkif onf? 1974 ckESpf zGJ@pnf;yHt k ajccHOya'a&;qGJpOfu wdik f;&if;om;rsm;t a&;ESiyfh wfoufI yifvHknDvmcHwGif &Srf;/ ucsif/ csif;vlrsKd;pkrsm;ESiho f m aqG;aEG;nd‡Ei_d f;cJhjyD; rGef/ &cdkifpaomvlrsKd;pkrsm;ESifh aqG;aEG;n‡dE_dif;r_ r&Sd a=umif; awG@=u&rnfjzpfonf? ,ae@jrefrmEdik if w H iG f Edik if aH &;Edk;=um;vm aom wdkif;&if;om;vlrsKd;rsm; trsm;tjym;&S&d m ‚if;wdkif;.qEN oabm xm;rsm;udk nd‡Eid_ ;f &,ljy;D cdik rf monfhz@GJ pnf;yHktajccHOya'opfw&yf a&; qGJjyÏmef;&ef txl;vdktyfaea=umif; xif&Sm;aeonf? (19)Edkiif Hawmfjidrf0yfr_wnfaqmufa&;tzGJ@onf ppftpdk;&w&yf jzpfonfESifhtnD rm&S,favm (Martial Law) Oya'udk udkifpGJoHk;aeonfh tpd;k &jzpfonf? xdko@kd jzpfonfESit hf nD jrefrmEdkiif Htm; atmufygtwdik ;f


124

oef;0if;vIi d f

tm%moHk;&yfjzifh usifhoHk;vsuf&o Sd nf? (u) Oya'jyKrt _ m%m? ? Edik if aH wmfjird 0f yfrw _ nfaqmuf a&;tzGJ@uom usifhoHk;ydkicf Gifh&Sdonf? (c) pDrcH ef@crJG t _ m%m? ? Edik if aH wmfjird 0f yfr_ wnfaqmuf a&;tzGJ@u usifhoHk;ydik fcGi&fh o Sd nf? odk@&mwGif ,if;tm%mudk tpdk;&tzGJ@ ESifhwuG jynfe,f/ wdkif;/ +rdKŒe,fpk/ +rdKŒe,f/ &yfuGufaus;&Gmtkypf k jidr0f yf ydjym;r_ wnfaqmufa&;tzGJ@tqifhqifhtm; cGJa0ay;vsuf pDrHcef@caGJ &; udpP&yfrsm;udk pkaygif;acgif;aqmifrj_ zifh wm0efay; aqmif&Gufapvsuf&Sd onf? ,if;odk@ aqmif&Gufapjcif;rSm zGJ@pnf;yHktajccHOya'ESifh ay:ayguf vmrnft h pd;k &vufxufwiG f 0efxrf;rsm;onf Xmeqdik f&mvkyif ef;rsm;udk EdkifiHa&;ygwDrsm;ESifhuif;&Si;f pGm aqmif&GuEf dkifap&ef avhusifhaqmif&u G f ay;aejcif;jzpfonf? (*) w&m;pD&ifrt _ m%m? ?Edik if aH wmf+ird 0f yfrw _ nf aqmuf a&;tzG@J u usio fh k;H ydik cf iG h&f o dS nf? odk@&mwGif zG@J pnf;yHktjccHOya' ay:ayguf vmonft h csdew f iG f tavhtusi&hf ap&ef omref&mZ0wfrE_ iS hf w&m; rr_ponfrsm;udk w&m;±Hk;tqifhqifhzGJ@pnf;jyD; ppfaq;pD&ifapvsuf&Sd onf? (20)xdk@a=umifh ,ae@tajctaewGif jynfolrsm;u a&G;aumuf wifajr‡mufvu dk af om ud, k fpm;vS,rf sm;onf tem*wf'Dru dk a&pD Edik if H awmf zGJ@pnf;yHktajccHOya'udk a&;qGJ=u&ef wm0ef&do S nfhyk*K~d vfrsm; jzpf onf? (21)Edkiif aH wmftm%m&,la&;twGuf ,m,Dz@GJ pnf;yHk tajccH Oy a'a&;qGJI tpdk;&zGpJh nf;jcif;udk rnfonhfenf;ESirfh # vufcHEidk frnf r[kwf onfhtjyif xdkokhad qmif&Gufygu Oya'ESihftnD xda&mufpGm ta&;,l rnfjzpfa=umif;ESihf jynfo@l qENEiS t hf nD cdik rf maomzG@J pnf;yHk tajccHOya' opft& ay:aygufvmrnfh tpdk;&w&yfrzGJ@pnf;rD =um;umvwGif EdkifiH awmfjidrf0yfr_wnfaqmufa&;tzGJ@taejzifh (u) jynfaxmifpkr+ydKuGJa&;/ wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfr_ r+ydK


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

125

uGJa&;/ tcsKyftjcmtm%m wnfwHhcdkifjrJa&;[lonfh ta&;(3) yg;? (c) EdkifiHawmfjidrf0yfr_ wnfaqmufa&;tzGJ@ a=unmcsuftrSwf (1§88)wGif yg&aSd om w&m;Oya'pdk;rdk;a&;ESifh e,fajrat;csrf;om,m a&;/ vrf;yef;qufo, G rf v _ jkH cHKacsmarG@apa&;/ jynforl sm;. pm;0wfaea&; acsmifvnfapa&;ESihf ygwpD 'kH rD u k d a&pD taxGaxGa&G;aumufyu JG si;f ya&; ponfh vkyfief;wm0ef}uD; (4) &yfteuf ygwpD k'H Drku d a&pDtaxGaxG a&G; aumufyJu G sif;ya&;wm0efrSty jzpfaom vkyfief;wm0ef}uD; (3) &yfESifh (*) jrefrmEdik if t H wGif;&Sd wdik ;f &if;om;vlrsK;d tm;vH;k . zG@H +zKd ;wdk;wuf a&;twGufaqmif&u G f&ef vkyfief;wm0efrsm;udk tav;*±kjyK umuG,f apmifha&SmufoGm;rnfjzpfa=umif; a=unmvdkufonf? trde@f t& (yHk) cifneG @f Adv k cf sKyf twGi;f a&;rSL; (1) Edik if aH wmfjidr0f yfrw _ nfaqmufa&;tzG@J 1990 jynfhESpf/ Zlvdkif 28 &ufae@wGif ,m,DOuUX OD;=unfarmif OD;pD;usif;yonfh “*E<Dcef;rtpnf;ta0;}uD;” udk usi;f ycJhonf? ta&G; cs,cf t H zG@J csKyf v$waf wmfuk, d fpm;vS,ftm;vHk;eD;yg; tygt0if tzG@J csKyf tzG0Jh ifaygi;f (500) ausmw f ufa&muf=uonfh *E<cD ef;rtpnf;ta0;}u;D udk jynfov l x l w k pfaomif;cef@u vlxt k if;tm;jzifh 0dik ;f &Hapmifh =unfhae cJh=ujyD; jynfwGif;jynfyae&maygif;pHkrS tav;xm; ar#mfvifhcJh=uonf? od@k aomf xGuaf y:vmcJo h nfh *E<Dcef;rqHk;jzwfcsuo f nf trsm;ar#mf vifh awmifhwcJhonfhtwdkif;r[kwfbJ aemufxyf&ufaygif; 60 twGif; (pufwifbmv aemufqHk;xm;jyD;) v$wfawmfac:ay;a&;/ taxGaxG o[Zmwjzpfa&;/ tmCmwuif;pifa&;rlrsm;ESihf acsmarG@pmG tm%m v$Jajymif;ay;a&;wdk@twGuf e0wtpdk;&ESifh NLD awG@qkaH qG;aEG;a&;udk om awmif;qdka=unmEdik fcJhonf?


126

oef;0if;vIi d f

trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyfrS Zlvdkiv f 29 &ufae@wGif xkwfjyefcJh aom *E<cD ef;ra=unmpmwrf;tjynft h pHkrmS atmufygtwdik ;f jzpfonf? 1? trsKd;om;'Drku d a&pDtzG@J csKyfrS jynfol@v$waf wmfu, dk fpm;vS,f rsm;jzpf=uukef aom u|Ekfyfwk@d onf jrefrmouU&mZf 1352 ckESpf/ 0gacgif vqef; (7) &ufEiS hf (8) &uf (1990jynfEh pS /f Zlvikd f 28 &ufEiS hf 29 &uf) ae@rsm;wGif &efukef+rdKŒ/ ausmufwHwm;+rdKŒe,f&Sd *E<dcef;raqmifY pka0; a&muf&Sd=u+yD; wdki;f &if;om;jynfolw&yfvHk;. tusKd;iSm EdkifiHawmfa&; &mtjzmjzmESifh jynfol@v$wfawmfac:qdkzGJ@pnf;a&;udpPt00wdk@ukd aqG; aEG;nd‡E_dif;wdkifyif=ujyD; oumv wnDwnGwfwnf;qHk;jzwfum T ‘*E<cD ef;ra=unmpmwrf;’ukd xkwjf yefa=unmvdkuf=uayonf? 2? jrefrmEdkifiHwGif ESpfaygif;(30) twGif; yxrqHk;t}udrftjzpf 1990 jynfEh pS f arv 27 &ufae@Y usi;f ycJah om ygwpD 'kH rD u kd a&pD taxG axGa&G;aumufyJ}G uD;wGif jynfol@v$wfawmfudk,pf m;vS,af e&m (485) ae&mtwGuf usi;f ycJ&h mY trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfonf trsm;jynf olvlxk}uD;. wcJeufaom axmufcHr_wjdkh zifh jynfol@v$wfawmfudk,f pm;vS,af e&m (392) ae&mwGif tEdki&f &Scd ahJ yonf? od@k &mwGif trsK;d om; 'Dru dk a&pDzGJ@csKyfonf urBmh'Dru dk a&pDEdkifiHrsm;. usihfxHk;rsm;twdkif; zGJ@ pnf;&rnfh tpdk;&w&yfudk cdkifrmpGmzGJ@pnf;edkifavmufonfh xuf0uf ausmf jynfol@v$wfawmfu, dk fpm;vS,ftiftm;xuf ausmfvGe±f krH #ru v$waf wmfuk, d fpm;vS,t f a&wGu. f &mcdik fEe_ ;f (80) ausmt f xd vHk;vH;k vsm;vsm;tEdik f&&Scd Jhojzifh jynfo@l v$waf wmftm; OD;aqmifEidk faom t aetxm; tcdkiftrm&&Sdxm;jyD; jzpfayonf? 3? ,cktcg ygwpD 'kH Dru kd a&pD taxGaxGa&G;aumufy}JG uD; atmifjrif pGm usi;f yjy;D cJjh y;D jzpfavonf? taxGaxGa&G;aumufy}GJ u;D jyD;v#if jynfo@l v$waf wmfudk ra&S;raESmif;umvY tjrefqHk;zGJ@pnf;ay;&rnfrmS "rRwm yifjzpfavonf? jynfolvlxkuvnf; Ttwdkif; ar#mfvifhae=uay onf? od@k aomf a&G;aumufy}JG uD;jyD;I &ufaygi;f (60) =umvmonfw h ikd f atmif jynfol@vw $ fawmfudk rzGJ@pnf;&ao;ay?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

127

a&G;aumufyw JG iG f vH;k vH;k vsm;vsm;trsm;pktEdik &f &Sx d m;aom trsK;d om;'Drdkua&pDtzG@J csKyfonf Edkiif HawmftwGuf avmavmq,f tusKd; pD;yGm;ESihf a&&Snt f em*wfumvtusK;d pD;yGm;rsm;udk tajccHxm;I/ wrsK;d om;vHk; jyefvnfoifhjrwfa&;pdwf"gwfjzifh yGif;vif;aom/ ±dk;om;aom/ apwemtjynfyh gaom ESpOf D;ESpfzufnEd‡ id_ ;f aqG;aEG;aqmif&u G rf r_ sm; jyKvyk f oGm;&ef EdkifiHawmfjidrf0yfr_wnfaqmufa&;tzGJ@o@dk trsK;d om;'Drdkua&pD tzGJ@csKyfA[dktvkyftr_aqmiftzG@J rS tqdjk yKcsufudkvnf; Edik fiHawmfjidrf 0yfrw _ nfaqmufa&;tzG@J u wpHw k &m ta=umif;jyef=um;jcif;r&Scd Jah y? 4? &[ef;&Sijf ynfolrsm;/ v,form;rsm;/ tvkyo f rm;rsm;/ ausmif; om;vli,frsm;/ 0efxrf;rsm;tygt0ifjzpfaom wdik f;&if;om;jynfol vl xk}uD;onf Edik if Hawmf'rD ku d a&pDtcGit fh a&;rsm; uef@owfcHxm;r_a=umifh vuf&SdrsufarSmufjyKae&aom pm;0wfaea&;=uyfwnf;r_/ pdk;&drfxdwf vef@ae&r_EiS fh aomuAsmyg'ab;rS uif;vGwaf &;wd@k twGuf 'Dru kd a&pD tkycf sKyfa&;pepfukd tjrefqH;k ul;ajymif;a&muf&&dS ef qENjyif;jyvsuf &Sad e ayonf? 5? 'Drku d a&pDpepfuku d sifhoHk;onfh ,Ofaus;aom vl@tzGJ@tpnf;/ wdki;f Edkiif w H dkif;wGif jynfo@l vw $ fawmfudk tjrifhqk;H aom r¾kKd if}uD;w&yf tjzpf jynfolvlxw k &yfv;Hk u tav;tjrwfjyKxm;jcif;tm;jzifh EdkifiH awmf*k%u f suo f a&udk jr‡ifhwif=upjrJjzpfavonf? u|Eykf fw@dk jrefrmEdkifiH wGifvnf; 'Drku d a&pDjynfol@vw $ af wmfjuD;w&yf iGm;iGm;pGihpf Gifh wnf&daS e rSom usufoa&r*Fvm xnf0gjynfhpHkjyD; urBmhtv,fwGif av;pm;cH xdu k af om *k%t f *F gtaygi;f jzifh wifhw,fayrnf[k u|Efyk fw@dk u tav; teuf ,Hk=unf=uayonf? 6? ,ae@ jynfow l dk@ &ifqdkifae&aom EdkifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ vlr_a&; paom t=uyftwnf;rsm;onf jynfolwdk@u ,Hk=unfudk;pm;pGm a&G; cs,fwifajr‡mufvdkufonfh jynfol@v$wfawmfukd,fpm;vS,frsm;jzifh zGJ@ pnf;aom jynfol@vw $ af wmfuom OD;aqmifI jynfol@qENEiS t hf nD ajz &Si;f tyfayonf?


128

oef;0if;vIi d f

odk@jzpf&m jynfol@v$wfawmf a&G;aumufyGJOya' tcef; (2) yk'fr (3) Y jyÏmef;xm;aom “v$wfawmfudk rJqENe,frsm;rS TOya'ESifh tnD a&G;aumufwifajrm‡ ufvu kd af om v$waf wmfu, kd pf m;vS,rf sm;jzifh zGJ@pnf;&rnf” [laom jyÏmef;csufESihftnD jynfo@l vw $ fawmfudk tjref qHk; ac:,lzGJ@pnf;ay;&ef ta&;w}uD; vdktyfaeayonf? 7? jynfol@v$waf wmfzGJ@pnf;a&;onf wm0ef&d=S uukefaom ouf qdkif&mrsm;tzdk@ w&m;Oya't&vnf;aumif;/ usifh0wft&vnf; aumif; ysuu f Gujf cif;iSm vHk;0rjzpfEikd o f nft h jyif jzpfay:aeaom jynfol wdk@. qENeSifh wdkif;jynf. tusyftwnf; tajctae t&yf&yfwk@d udk axmufxm;ygv#iv f nf; jynfo@l vw $ af wmfac:,lz@JG pnf;a&;udk ysuu f u G f jcif;iSm vH;k 0roifah vsmf/ ysuu f u G jf cif;iSm vHk;0rxku d [ f k u|Eykf fw@kd cH,al y onf? 8? od@k jzpf&um; jynfol@v$wfawmfudk tjrefqHk; rjzpfrae arG;zGm; oef@pifay;&ayawmhrnf? jynfol@v$wfawmfa&G;aumufyGJOya' tcef; (1) / yk'fr 2 (u) wGif “v$wfawmfqdkonfrSm jynfol@v$wfawmfudkqdk onf” [k jyÏmef;xm;csut f & ,ck ay:ayguv f mrnfh jynfo@l vw $ af wmf onf wdkif;jyKjynfjyKvw $ af wmfr[kwaf =umif;udkvnf; u|Eykf fw@dk tav; teuf cH,lxm;ayonf? Oya'ESifhtnD jzpftyfaomtm%m (odk@wnf;r[kwf) Oya'ESifh tnD jzpftyfaomtm%mv$Jajymif;a&;udpw P dk@ESifhywfoufI zG@J pnf; tkycf sKyfyt Hk ajccHOya'w&yfukd trsKd;om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyfrS toifha&; qGJxm;&SdjyD;jzpfa=umif;od&Sd&I u|Ekfyfwdk@u }udKqdkayonf? tqdkyg 1990 jynfEh Spf ,m,Dz@GJ pnf;tkyfcsKyfyt Hk ajccHOya' (rl=urf;) udk trsKd;om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyt f aejzifh tjcm;tzG@J tpnf; toD;oD;ESihf nd‡Ei_d f;aqG;aEG;rnfh tpDtpOfudkvnf; u|Efkyfw@dk u axmufcaH yonf? T,m,Dz@GJ pnf;tkycf sKyfykt H ajccHOya'tm;jzifh Oya'ESit fh nD tm %mv$aJ jymif;a&;udk jzpfajrmuftyfonf[k u|Ekfyfwdk@u wnDwnGwf wnf; ,lq=uayonf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

129

9? xdk@aemuf 'Drdkua&pDjynfaxmifpkopftwGuf &nfoefaom zGJ@ pnf;tkycf sKyfyHk tajccHOya'opfukd u|Eyfk fw@kd yg0ifaom jynfo@l vw $ af wmf uomv#if a&;qGJjyÏmef;twnfjyK&ef wm0ef&Sdayonf? u|Ekfyw f dk@u vnf; xdkwm0efudk xrf;aqmifaomtcgY us,fjyef@pGm nd‡E_dif; aqmif &GufoGm;=urnfjzpfayonf? od@k aomf jynfol@vw $ af wmf. tm%mtyfEiS f;r_r&Sb d J jynfo@l v$wf awmf. tm%mpufr&SdbJ/ jynfol@v$wfawmf. taqmifta,mif t &Sed ft0gr&SdbJ/ jynfol@v$waf wmfu twnfjyKjyÏmef;jcif;r&Sb d J/ jynfol@ v$waf wmfrS tjcm;rnfonfah e&m/ rnfonft h csdefYrqdk/ zGJ@pnf;tkyfcsyk f yHk tajccHOya'udk a&;qGJcGifhvnf;r&S/d jyÏmef;twnfjyKcGifhvnf;r&Sd/ odk@ a&;qG=J urnfqkv d #if v$wfawmftm%mpufr&So d jzifh Oya'tm%mpuf vnf; &Sdvdrfhrnfr[kwfay? Tvrf;a=umif;twdkif; aqmif&Gurf _onf oduQmyif &Sdvrd fhrnfr[kwf[k u|Efyk fwdk@,q l onf? xdk@a=umifh jynfolvlxk vdkvm;awmifhwaeaom 'Drdkua&pDjynf axmifpkopf}uD; xlaxmif&eftwGuf &nfoefaom zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk t ajccHOya'opfa&;qGJ&eftvdk@iSmyif jynfol@v$wfawmfudk aqmv#ifpGm ac:,lzGJ@pnf;&ef txl;vdktyfa=umif;rSm xif&Sm;ayonf? 10? Tae&mwGif 'Dru kd a&pDtpd;k & ray:aygurf D umvwav#muf rvGJraoG/ ra&Smifrv$Jomay:aygufrnfh 'Drdkua&pDtcGifhta&;rsm; jy \emudv k nf; acsmarmpGm udkiw f , G af jz&Si;f =uvdrhrf nf[k u|Efyk w f k@d o abm&&Sdayonf? 'Drdkua&pDtpdk;& ay:xGef;onft h cgusrSom 'Drku d a&pDtcGifhta&; awG&&Sdap/ Todk@ray:xGef;rDumvYrl 'Drdkua&pDtcGifhta&;rsm; qdwf okOf;aeqdkonft h jzpfrsKd;um; vHk;0rvdkvm;tyfay? 'Dru kd a&pDtpd;k &ray:aygurf u D mvwGif 'Dru kd a&pD tajctaersm; zefw;D ay;r_[m 'Dru dk a&pDjynfaxmifpkopfxlaxmifa&;txd/ at;csrf; om,mpGm nifomaomtoGijf zifh taxmuftuljyK jzpfxeG ;f oGm;vdrhf rnf[k u|Efyk w f dk@,Hk=unfayonf? 'Dru dk a&pDtajctaersm; &SdygrSvnf;


130

oef;0if;vIi d f

jynfolvlxkonf wxdwfxdwfwvef@vef@ESifh usD;vef@pmpm;ae&aom Asmyg'ab;wdk@rS uif;a0;=uonfjzpfI udk,fpdwfESpfyg;csrf;omum 'Drdk ua&pDjynfaxmifpo k pf xlaxmifa&;udk wufnDvufnD udk,pf Dtod pdw"f gwfjzifh aqmif&GufoGm;Edkif=uygrnf? Tumvrsm;twGi;f trsm;jynfov l x l t k wGuf tedrhq f ;Hk tm;jzifh cHpm;xdu k af om vGwv f yfpGm a&;om;yHkEySd x f w k af 0cGih/f vGwfvyfpmG ,lq wifjycGifhwk@d onf pnfyifae&ygrnf? jynfo@l v$waf wmfwGif tpdk;&w&yf udk vGwfvw G fu|wfu|wf zGJ@pnf;Edkifavmufatmif v$wfawmfudk,pf m; vS,f vH;k vH;k vsm;vsm;trsm;pk&&Sx d m;aom trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf udk,w f dkifu tedrfhqHk; 'Drdkua&pDtcGifhta&;wdk@udkyif qHk;±_H;tepfemcH ae&onf[kqdkv#if jzpf±k;d jzpfpOfEdkifiaH &;obm0,kwrœd sm;ESifh vH;k 0 zDvm jzpfaeayrnf? jynfolvlxktjyif urBmhtjrifw@dk Y tvGefw&mrS t usnf;wefaernfrSm aocsmayonf? u|Eyfk w f k@d onf ygwDpk'H Dru dk a&pD taxGaxGa&G;aumufy}JG uD;rSwqifh rJqeN&Sif jynfolvlxk. qENtqHk;tjzwfudk &,lxm;olrsm;jzpfI xdk obm0ESihf vdu k af vsmnDaxGpmG oifw h ifah vsmufywfaom tqift h wef; udk &&Sd=u&ayrnf? ,kwpf GtqHk; u|Eykf fw@dk tm; taESmift h ,Su/f t[ef@ twm; jcdrf;ajcmufr_wdk@rS uif;a0;ap&rnf? 11? avmavmq,f tajctaet& u|Efyk w f k@d Eikd if HwiG f wygwDpepf rS ygwDp'Hk rD u dk a&pDpepfo@dk ul;ajymif;&rnfjzpfojzifh ajz&Si;f aqmif&Guf=u &rnft h usyftwnf;/ tcuftcJjy\emrsm;&Srd nfudk u|Efkyf tusyf wnf;rsm;udv k nf; 'Drku d a&pDtajccHw&m;rsm;udk rxdyg;rysu, f iG ;f apbJ/ trsKd;om;'Drdkua&pDtzG@J csKyfESifh EdkifiHawmfjidrf0yfr_wnfaqmufa&;tzGJ@ onf wrsK;d om;vH;k jyefvnfoifjh rwfa&;OD;wnfcsufjzifh ±dk;om;r_/ yGiv hf if; r_/ tjyeftvSeaf v;pm;r_w@dk udk tajccHum awG@qkaH qG;aEG; tajz&Smjcif; tm;jzifh rkcsajz&Sif;Edki&f rnf[k u|Ekfyfwdk@ ar#mfvifh=uayonf? ,ae@ urBmwGif tvGe±f y_ af xG;eufeaJ om/ vlom;tm;vH;k udk ysuf jyKef;aprnfh t%kjrLppfy}JG uD;tEœ&m,fukyd if awG@qakH qG;aEG; tajz&Smjcif;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

131

enf;jzifh ,ae@tcsdeftxd [ef@wm;xm;EdkifchjJ yD;jzpf&m u|Eykf fw@dk Ekid fiw H iG f tcsif;csif;jzpfyGm;ae&aom jy\em[lor#onfvnf; rsufESmcsi f; qdkifawG@qaHk qG;aEG;jcif;jzifh acsmarmajywnf&rnf[k u|Ekyf w f k@d ,H=k unf ayonf? ,if;odk@ awG@qHk&mwGif (u) yGifhvif;±dk;om;r_EiS fh tjyeftvSef av;pm;vdkufema&;rl/ (c) wrsKd;om;vHk; jyefvnfoifhjrwfa&;rl/ (*) jidrf;csr;f acsmarG@aomenf;udk toHk;csa&;rl/ (C) tmCmwuif;pifaom taxGaxGo[Zmwjzpfr_udk a&SŒ±_ a&;rl ponfwdk@udk udkifpG&J rnf[kvnf; u|Ekfyfwdk@cH,lxm;ayonf? 12? jynfol@udk,pf m;vS,frsm;jzifh yg0ifzGJ@pnf;onfh jynfo@l v$wf awmfudk ac:,lzJ@G pnf;&ef awmif;qdyk dkifcGifhrSm jynfolvlxk. tajccHrl tusqHk;aom w&m;0ifydkifcGiw fh &yf jzpfayonf? ,if; ydkifcGifhawmif;qdk &ef jynfol@u, dk fpm;vS,rf sm;jzpf=uukefaom u|Efkyfwk@d Y wm0ef&Sday onf? 13? od@k jzpf&um; jynfov l x l }k uD;. qENEiS t hf nD jynfo@l vw $ af wmf a&G;aumufyGJ Oya' tcef; (2)/ yk'rf (3) t&vnf;aumif;/ 'Drku d a&pD. tESpfom&rsm;t&vnf;aumif;/ Edkifi HwumusifhxHk;usifhenf;rsm;ESifh avsmn f pD mG vnf;aumif;/ 1990 jynfhEpS f/ pufwifbmvtwGif; jynfo@l v$waf wmfukd ac:,lz@GJ pnf;ay;&ef trsK;d om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyfu jynfo@l v$wfawmfu, kd pf m;vS,rf sm;jzpf=uukeo f m u|Efyk w f k@d u Edik fiHawmfjidr0f yf r_wnfaqmufa&;tzJ@G tm; Tae@T&ufrSpI wnDwnGwfwnf; awmif;qdkvku d fjyDjzpfa=umif; a=unmtyfayonf? trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGJ@csKyf jynfol@v$waf wmfudk,pf m;vS,frsm; r[wœr*E<Dcef;raqmif Adkfvaf tmifausmfvrf;/ &efukef+rdKŒ


132

oef;0if;vIi d f

odk@uvdk *E<Dtpnf;ta0;}uD;udk v$wfawmftjzpf ajymif;vJ a=u nmEdik fcJhjcif;r&Sdonft h wGuf tm;rvdktm;r&jzpfolrsm; &SdcJhavonf? *E<Dtpnf;a0;}uD;aemufydkif;Y tzGJ@csKyfonf v$waf wmfac:ay;a&;/ tm %mv$aJ jymif;a&;udk t}urd }f udraf wmif;qdk ajym=um;oHreS o f r#ukd e0w ppftpdk;&u ‘olck;d vljyef[pf’ qdkovdk ‘tm%m±l;rsm;’ / ‘1§90 udk csK;d azmufqef@usiaf er_rsm;’tjzpf wke@f jyef&efapmif&if; NLD ukt d "du OD;wnf&efol}uD;tjzpf owfrSwjf yD; zufaygi;f pHkrS csKd;ESdrfEdyS u f Gyfrr_ sm; wdk; jr‡ifhvmcJhonf? xdk@aemuf e0wppftpdk;&onf ,m,DOuUX OD;=unfarmiftygt 0if tzGJ@csKyfacgif;aqmifrsm;/ t+rdKŒ+rdKŒte,fe,fu v$waf wmfudk,fpm; vS,frsm; zrf;qD;cJh&ovdk/ ac:,lppfaq;ar;cHr_rsm;/ xdef;odrf;uef@owf ta&;,lcH&r_rsm;udk qufwdkufjyKvkyfvmcJhonf? e0wppftpdk;&. v$wfawmfac:,lay;a&; jiif;qefaer_ajumifh wufºuGaom v$waf wmfuk, d fpm;vS,t f csKdŒu 1990 jynfEh pS /f pufwif bm/ atmufwkb d mtwGi;f tr&yl&ESihf rEœav;+rdKŒrsm;Y v#KdŒ0Suaf wG@qkH aqG;aEG;r_rsm; vkyfaqmifcJh=ujyD; pif+ydKiftpdk;&zGJ@pnf;Edkifa&;udk }udK;yrf; v_yf&Sm;cJhr_rsm; ay:aygufvmcJhonf? ppftpdk;&axmufvSrf;a&;u azmf xkwfzrf;qD;jyD; jyif;jyif;xefxef ta&;,lcJhonfhtwGuf tzGJ@csKyf v$wf awmfudk,fpm;vS,ftcsKdŒ axmif'%fcsrSwfcH&onfhtjyif v$wfawmf ud, k pf m;vS,t f jzpfrS y,fzsuaf =umif; a&G;aumufyaJG umfr&Sirf S rw&m; ojzifha=unmjcif;udk cHcJh&onf? v$wfawmfudk,pf m;vS,fwcsKŒd zrf;qD; cH&mrS axmifxJYyifaoqHk;cJh&onf? (Oyrm c&rf;v$wfawmf udk,fpm; vS,f OD;wifarmif0if;onf tif;pdeaf xmifwGif;Y e0w ppfaxmufvSrf; a&;rsm;. n‡O;f yef;ESyd pf ufra_ =umifh 1991 ckEpS /f Zefe0g&v D (18) &ufae@ wGif axmifwGi;f Y aoqH;k oGm;cJh&onf? OD;wifarmif0if;. ZeD;rSm pma&; q&mr,k0wDcifv_dif=uLjzpfjyD; om;orD; (2) OD;usef&pfcJhonf?) wcsKdŒ e,fpyfa'o awmfvSefa&;e,fajrrsm;twGif; xGufajy;wdrf;a&SmifcJh& onf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

133

,m,DOuUXOD=unfarmifzrf;qD;axmifcscv H u kd &f jyD;aemuf tzG@J csKyf . ,m,DOuUXtjzpf Adv k frSL;a[mif;OD;atmifa&$ jzpfvmcJo h nf? tjidrf; pm; AdkvfrSL;csKyfatmifa&$onf r&rf;ukef;+rdKŒe,f/ rJqENe,ftrSwf (1) wGif trsKd;om;'Drku d a&pDtzG@J csKyt f m; ud, k pf m;jyKI 0ifa&muf ,SO+f ydKicf hJ &m a&G;cs,fwifajr‡mufjcif;cH&onf? OD;atmifa&$udk 1918 ckESp/f arv 19 &ufae@wiG f tzOD;zd;k uGe;f / trda':ode;f wifw@dk rS zGm;jrifco Jh nf? 1940 jynfEh pS w f iG f &efuek w f uUov dk f bDat (0dZm… ) bG@J &&Scd jhJ y;D 1942 rS 1945 txd Adv k fcsKyfatmifqef;OD;aqmifaom Armhvw G v f yfa&;wyfrawmf (bD tdkifat)/ ArmhumuG,fa&;wyfrawmf(bD'Dat) ESifh ArmhrsKd;cspfwyfr awmf (yDbt D ufz)f wd@k wGif yg0ifco Jh nf? 1945 rSpI wyfrawmf (=unf;) wGif ud, k yf idk ftrSwf 3505 jzifh Adkvf}uD;tqifhrSpI wm0efxrf;&Gucf Jh&m 1950 wGif Adv k frLS ;}uD;tqifhjzifh ppfaxmufcsKyf/ 1955 wGif ajrmufydkif; wdkif;ppfXmecsKyfwdkif;rSL;tjzpf wdk;jr‡ifhjcif;cH&onf? 1955 ckESpf/ azazmf 0g&v D 25 &ufae@rS 1961 ckEpS /f azazmf0g&v D 15 &ufae@twGi;f awmif ydkif;wdkif;ppfXmecsKyfwGif Adv k frSL;csKyftqifhjzifh wdkif;rSL;tjzpf wm0efxrf; aqmifaepOf a&G;aumufyYGJ bufvku d v f kycf Jha=umif; pdppfawG@&Sd&ojzifh qdu k m 1961 ckEpS f/ azazmf0g&v D (13) &ufae@wiG f &mxl;cef@xm;a&;tzG@J tpnf;ta0;rS wyfrawmfwiG f ppfrx _ rf;jcif;rS tjidr;f pm;,lciG fhjyKcJhonf? 1961 rS 1975 txd jrefrmEdkifiq H kid f&moHtrwf}uD;tjzpf =opaw;vs/ (e,l;ZDvef) ygy;l wGJI tD*spf/ jyifopf/ (pydefEiS hf ,leufpudk) tzGJ@wdk@yg yl;wGw J m0ef,I l 1975 wGif tjidr;f pm;,lco hJ nf? 1980 jynfEh pS /f ZGev f 7 &ufae@wGif EdkifiHh*k%f&nfbGJ@ (yxrqifh) csD;jr‡ifhjcif;cH&onf? rsKd;cspf&J abmfa[mif;rsm;tzG@J ESifh trsKd;om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyw f k@d wiG f A[dktvkyf tr_aqmifESifh OuUX wm0ef,lcJhonf? ,m,DOuUXOD;atmifa&$ukd e0wppftpd;k & jypfru _ six hf ;kH yk'rf (165) t& qifhac: jyD; (1§90) udk vdkufem&ef qifhac:ta=umif;=um;cJh&m OD; atmifa&$u 1990 jynfEh pS /f Ed0k if bm 12 &ufwiG f trsK;d om;'Dru kd a&pD tzG@J csKyf A[dOk ;D pD;tzG@J 0ifrsm;ESihf awG@qkaH qG;aEG;um NLD . a=unmcsuf


134

oef;0if;vIi d f

trSwf (30§90) xkwfjyefay;cJhonf? a=unmcsuf tjynfhtpHrk Sm 1? e0wtzG@J . (27 ² 7 ² 90) ae@pJGyg a=unmcsuftrSwf (1§90) tay: trsKd;om;axmufvrS ;f a&;tzG@J u ygwDp'kH rD ku d a&pD taxGaxGa&G; aumufyJw G Gif yg0if,OS f+ydKicf Jh =uonfh EdkifiaH &;ygwDrsm;. oabmxm;ukd awG@qakH r;jref;um atmufygtcsufrsm;udk wm0efcv H ufrw S fa&;xd;k apcJh ygonf? (u) a=unmcsuf (1§90) udk aocsmpGmzwf±a_ vhvm od&jSd y;D jzpfygonf? (c) a=unmcsuf (1§90) udk vdkufemrnf§ rvdkufemrnf? (*) a=unmcsu(f 1§90)udk rvdu k ef mygu Oya't& ta&;,l cH&rnfudk od&ySd gonf? (C) a=unmcsuf (1§90) udk rvdu k ef mygu ygwDtzG@J tpnf; rsm; zsufodr;f cH&rnfukd od&Sdygonf? 2? ,if;ar;jref;csufrsm;udk usifhxHk;yk'fr (160) t& ac:,lar;jref; Edik fciG &hf o dS nfjzpfI ygwt D zG@J tpnf;rsm;rS ‚if;wd@k wm0efay;tyfvu kd o f nfh udk,fpm;vS,fyk*dK~ vfrsm;udk ac:,lar;jref;onf[k qdkif&mu qdkygonf? Ttcsuu f kd oufqidk f&mygwu D vufrSwaf &;xd;k &rnfph m&Guw f iG f twd tvif; a&;om;azmfjywm;ygonf? xdk@tjyif ‚if;vufrw S fa&;xdk;&rnfh pm&Guw f iG f oufqidk f&mtzG@J tpnf;ygwD. A[dktvkyftr_aqmiftzG@J 0if rsm;. trnfpm&if;udkvnf; yl;wGJxm;ygonf? 3? jypfrq _ kid f&musix fh ;Hk Oya'yk'fr (160) rSm atmufygtwdkif; jzpfyg onf? Police Officer Power of Require Attendance of Witnesses Any police officer making an investigation under this chapter, by order in writing, require the attendance before himself of any person being within the limit of his own or any adjoining station who, from the information given or other wise, appear to be acquainted with the circumstances of the case, and such person shall attend as so required.


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

135

oufaorsm;a&muf&daS p&ef &Jt&m&Sdu qifq h Edk ikd o f nfhtm%m Ttrdef@t& pHpk rf;axmufvSrf;jcif;jyKaom rnfonfh&Jt&m&Sdrqdk/ ay;xm;aomowif;t&jzpfap/ tjcm;enf;t&jzpfap/ tr_tjzpftysuf ta=umif;t&mrsm;udk odu|rf;yHkay:aom rdr. d pcef;e,fajrtwGif; (odk@ r[kw)f qufpyfaeaom &Jpcef;ajrtwGif;&Sd rnfol@udkrqdk rdrda&SŒodk@ a&muf&Sdap&ef trdef@pmjzifh qifhqdkEdkifonf? 4? xdk@tjyif EdkifiHawmfjidrf0yfydjym;r_wnfaqmufa&;tzGJ@u xkwf jyefcsufrSefor#w@dk onf (Martial Law) t& xkwfjyefjcif;jzpfa=umif;/ Edik if aH wmfjird 0f yfyjd ym;r_wnfaqmufa&;tzGJ@onf Oya'jyKtm%m/ tkyf csKyfr_tm%m/ w&m;pD&ifr_tm%moHk;&yfukd oHk;pGJaeonfjzpfa=umif;/ odk@jzpfI ‚if;wdk@xkwfjyefonfh a=unmcsufrsm;udk trsm;uvdkuf em&ef jzpfa=umif; oufqkid f&mu ajym=um;ygonf? 5? tu,fI a=unmcsuf (1§90) udk rvdkufemygu (u) vufrSwfa&;xdk;&rnfph mwGif yl;wGJxm;onfhyk*~dKvfrsm; tm; yk'rf (160) t& ta&;,ltjypfay;Edik fonf? (c) xdk@tjyif txufygtyd'k fcGJ (C) t& oufqdkif&mygwDudk vnf; zsufodrf;jcif;cH&Edkifygonf? 6? trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJŒcsKyfonf rdrdtzGŒJ csKyfwGif yg0ifaqmif &Guaf e=uolrsm;tm; yk*Kd~ vft& ta&;,ltjypfay;cH&jcif;xuf 1988 ck =o*kwfv 8 &ufae@ 'Drdkua&pDawmif;cHr_rsm;t& wnfaqmufcJhjyD; jynfow l k@d ,H=k unfuk;d pm;onft h zG@J csKyf ysufjyKef;oGm;rnft h jzpfudk vH;k 0 (vHk;0) vufrcHEkid fay? 7? rdrdwdk@tzG@J csKyfudk pwifwnfaxmifcJhonfhae@rSpI ,ae@xuf wdik af tmif }uD;pGmaomt=uyftwnf;/ tvSnt hf ajymif;rsm; t=um;rS yif &yfwnfrr_ ysufjym;atmif w&m;Oya't& ±ke;f uefvy_ f&mS ;cJ&h yg onf? yxrtm;jzifh Edkiif aH &;tzG@J tpnf;w&yftjzpf v_yf&mS ;edik f&ef rSwyf kH wifco Jh nf? 'kwd,tm;jzifh (e²o) udk ,lcJhonf? wwd,tm;jzifh a&G; aumufyGJwGif yg0if,SOf+ydKif ta&G;cHcJhonf?


136

oef;0if;vIi d f

8? tu,fI tzG@J csKyftm; zsuo f rd ;f jcif;cH&ygu jynfow l k@d uk, d w f idk f ay;tyfxm;onfh 'Dru dk a&pDa&;wm0efrsm;udk rxrf;aqmifEdkifawmhbJ rdrdwdk@tzGJ@csKyf. vkyfief;udpt P 00udv k nf; rnfo@dk r# qufvufaqmif &GufEidk fawmhrnfr[kwaf y? Todk@tm;jzifh tzGJ@csKyt f aejzifh w&m;0ifEkid f a&;v_yf&Sm;r_rsm; ed*Hk;csKyfoGm;rnfom jzpfayonf? 9? tzG@J csKyfonf qufvufI &Sifoeftouf0ifaerSomv#if EdkifiH a&;t& qufvufI pnf;±Hk;v_yf&Sm;Edik fcGifh&do S nfjzpfayonf? odk@jzpfI tzGJ@csKyf &Sio f efaejcif;u tusKd;&Sdrnfudk tav;teufxm;ygonf? 10? wu,fhyuwdjzpf&yfudk "rR"Xd mefusus qifjcifoHk;oyfcJh=uyg onf? urBmhordkif;wGif rnfonhfEdkifiHrS t=uyftwnf; tcuftcJrsm; &Sdaeygu 'Dru dk a&pDukd vG,v f ifhwuljzifh &&SdEdkifcho J nfhom"uudk rawG@ &S&d yg? 11? tu,fI tzG@J csKyf ysuo f Ok ;f oGm;v#if tzG@J csKyfukd ud, k pf m;jyKjyD; 0ifa&mufta&G;cHcJh=uonfh jynfol@v$wfawmfudk,fpm;vS,frsm;onf vnf; w&m;0if&yfwnfcGifh&awmhrnfr[kwf[k ,lqygonf? 12? tzGJ@csKyfonf trsK;d om;w&yfvHk;u vdv k m;awmifw h ae=u aom 'Dru dk a&pDa&;ukd pnf;urf;enf;vrf;wus jidr;f csr;f aomenf;vrf; rsm;jzifh &&Sda&;twGuf }udK;yrf;vkyfaqmif=urnf[al om oEMdXmefjzifyh if trsK;d om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf[lI trnfay; v_yf&Sm;cJhjcif;jzpfygonf? 13? rnfodk@aom tcuftcJt=uyftwnf;rsm; &Sdaeapumrl 'Drdk ua&pDa&;udk OD;xdyfyefqifvsuf tajctaeESifhtcsdeftcgt& ,Hk=unf csuEf iS fh trSefw&m;udk odjrifjcif;[laomrl/ rSeu f efpGm =uHpnfawG;qjcif; ESihf vH@k v/ 0d&, d / owdpku d x f w k fonfrh w l @dk EiS , hf OS fI v_y&f Sm;pnf;±H;k =urnf om jzpfayonf? 14? Tudpu P kd +rdKŒe,frsm;ESifh tajccHtzG@J tpnf;rsm;wd@k o@dk }udKwif csjy&ef &nf&G,fygaomfvnf; tcsdet f uef@towf&rSd _ESifh yk'rf 160 t& aqmif&GufEdkifpGrf; r&SdcJhyg? 15? xd@k a=umifh txufwGifazmfjycJhonfhta=umif;rsm;udk aocsm


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

137

pGm avhvmaqG;aEG;=ujy;D TtzG@J csKyf A[dOk ;D pD;tzG@J u tzG@J csKyf. &yfwnf Edik af &;ESihf a&&SnftusKd;twGuf (9 ² 11 ² 90) ae@ A[dOk ;D pD;tzG@J tpnf; ta0; (7§90) wGif t"du tav;xm;I qH;k jzwfcsucf srSwfcJhayonf? A[dkOD;pD;tzGJ@ trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGJ@csKyf 1990 jynfhESpf/ Edk0ifbmv (12) &uf? od@k uvdk a&G;aumufyw JG iG f ta&G;cH&aom v$waf wmfu, kd pf m;vS,f rsm;tm; jynfwGif;Yaexdik f&yfwnfv_yf&mS ;r_r&Sdatmif ppfaxmufvSrf; a&;tzG@J u enf;rsK;d pHjk zifh qef@usifwu kd fcu kd f rw&m;zrf;qD;I axmifcsaer_ a=umifh NLD ygwD0iftcsKdŒESifh a&G;cs,fcHv$wfawmfudk,fpm;vS,frsm; awmwGif;odk@a&muf&Sdum 1991 ckESpf/ azazmf0g&D 14 &ufae@wGif u &ifjynfe,f&Sd KNU XmecsKyf rme,fyavma'oY trsK;d om;'Dru kd a&pD tzGJ@ csKyf (vGwfajrmufe,fajr) (NLD – LA) pwifzGJ@pnf; ay:aygufvmcJh onf? yxrqHk;pwifzGJ@pnf;vdkuo f nfh A[dkpnf;±Hk;a&;aumfrwDOuUXrSm a'gufwmpde0f if;jzpfonf? ‚if;onf tmZmenfO;D b0if;.om; jzpfaom a=umifh a':atmifqef;pk=unfEiS hf tpfu0dk rf;uGaJ wmfpyfonf? twGi;f a&; rSL;rSm OD;0if;cufjzpfjyD; A[dpk nf;±H;k a&;aumfrwD0ifrsm;tjzpf rEœav;wdik ;f rS OD;armifarmifat;/ OD;odef;OD;/ OD;jrifhatmifwdk@jzpfonf? trsK;d om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf.tvHawmfudk jrifhjrifhrm;rm; quf vufvi$ hfxl&ef/ ppftm%m&Sifpepfuk d tjyD;wkdif wdkufzsufz,f&Sm;&ef/ ppfreS faom/ cdkifjrJaomjynfwGifjidrf;csrf;a&;udk wnfaxmif&ef[lonfh OD;wnfcsufrsm;jzifh pwifzGJ@pnf;cJhonf? 1991 ckESpf/ azazmf0g&Dv 16 &ufae@wGif yJcl;wdkif; OD;atmifapmOD;/ OD;&efatmif/ OD;oef;xGÉf/ {&m0wD wdkif; t*Fyl+rdKŒe,f rJqENe,ftrSwf (2) rS woD;yk*~v v$wfawmfudk,f pm;vS,fa'gufwmpef;atmifwdk@jzifh xyfrHxdk;csJŒzGJ@pnf;cJo h nf?


138

oef;0if;vIi d f

r=umrDrmS yif tdE, dN -jrefrme,fpyfa&muf trsK;d om;'Dru kd a&pD t zGJ@csKyf v$wfawmfu, dk fpm;vS,af 'gufwmwifah qG/ rEœav;wdkif;rS OD;jrndK wdk@OD;aqmifonfh ‘trsK;d om;'Dru dk a&pDtzG@J csKyf’ (vGwfajrmufe,fajr) taemufbufa'o±Hk;cGu J dk zGiv hf pS Ef idk fco Jh nf? xd@k aemuf 1991 ckEpS f/ 'DZif bm 23 &ufae@wGif tzGJ@csKyf ucsifjynfe,f pnf;±Hk;a&;aumfrwDOuUX OD;wifatmif/ jynfe,fpnf;±H;k a&;aumfrwDtzG@J 0if OD;&efaemifjrifh/ v$wf awmfudk,fpm;vS,frsm;jzpf=uonfh OD;ausmfarmif/ OD;=umjr/ OD;a&mpD/ OD;rzef;qif/ OD;tifeef;*rfESifh +rdKŒe,fpnf;±Hk;a&;aumfrwD0if (3) OD; tyg t0if pkpak ygif; 10 OD;onf KIA a'o yga*smifok@d a&muf&dv S mcJhjy;D aemuf trsK;d om;'Drku d a&pDtzG@J csKyf (vGwfajrmufe,fajr) ajrmufykid f;a'o ±Hk;cGJ udkvnf; zGifhvSpfEdkifcJhonf? 1992 ckESpf/ arvtwGif;Y NLD – LA (ajrmufydkif;) tzGJ@rS OD;wif atmifEiS hf v$waf wmfuk, d pf m;vS,f OD;tifeef;*rfw@kd rme,fyavm&Sd NLD – LA A[dk±Hk;ukd a&muf&SdvmjyD;aemuf 1992 ckESpf/ arv 18&ufae@wGif trsK;d om;'Dru dk a&pDtzG@J csKyf(vGwaf jrmufe,fajr) A[dkpnf;±H;k a&; aumfr wDudk xyfrHjyifqifwdk;csJŒzGJ@pnf;onf? NLD-LA . A[kdpnf;±Hk;a&; aumfr wDtvkyftr_aqmiftzGJ@0ifrsm;rSm (1) a'gufwmpde0f if; - OuUX (2) OD;0if;cuf - 'kOuUX (3) OD;wifatmif - twGi;f a&;rSL; (4) OD;armifarmifat; - tzG@J 0if (5) OD;odef;OD; - tzG@J 0if (6) a'gufwmpef;atmif - tzG@J 0if (7) OD;0if;udk (ppfudkif;wdik f;) - tzG@J 0if (8) OD;jrifhatmif - tzG@J 0if (9) OD;atmifapmOD; - tzG@J 0if (10)OD;oef;xGÉf - tzG@J 0if (11) OD;&efatmif - tzG@J 0if


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

139

wdk@ jzpf=uonf? 1995 ckESpfwGif ppfwyf. xdk;ppfqifwu dk fcdkufr_rsm;a=umifh rme,f yavmusqHk;oGm;jyD;aemufydkif;wGif NLD-LA XmecsKyfonf xdkif;Edkiif Ht wGif;odk@ajymif;a&$ŒcJo h nf? xd@k aemuf trsKd;om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyf (vGwf ajrmufe,fajr) onf rsm;r=umrDrmS yif NLD-LA *syefXmecG/J awmifu&dk ;D ,m;XmecGJ/ tar&duefXmecGJ/ =opa=w;vsXmecGJ/ rav;&Sm;XmecGJ/ aemf a0;XmecG/J jAdwdefXmecGJrsm;udk zGifhvSpfEidk fcJhonf? 1996 ckESpf/ Zlvdkifv 7 &ufae@wGif trsKd;om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyf vGwfajrmufe,fajr (vli,f) tzG@J ukd zG@J pnf;Edik cf jhJ yD; 1998 Zefe0g&v D wGif vli,f txl;tpnf;ta0; udkac:,lI A[dv k li,fvkyfief;tzG@J udk jyifqifwdk;csJŒzGJ@pnf;EdkifcJhonf? trsK;d om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf (vGwfajrmufe,fajr) . A[dkOuUX t jzpf a'gufwmpdef0if;/ OD;0if;cuf/ OD;wifatmifw@dk u toD;oD;wm0ef ,lcJhovdk twGif;a&;rSL;wm0efudkvnf; OD;oef;xGÉf/ OD;at;oef;/ OD;jrifh od%f;/ a':pef;pef;ESifh OD;jrifhp;dk wdk@u ,lcJhonf? NLD-LA . aemufq;kH nDvmcHukd 2009 pufwifbm 15 rS 17 t xd usif;yjyKvkyfI vuf&dOS uUXwm0efudk OD;Adkvfaomif;/ 'kOuUXtjzpf a'guw f mat;ausmEf iS hf twGi;f a&;rSL;tjzpf OD;jrifhp;kd wdk@u wm0ef,x l m; onf? NLD – LA udk A[dkaumfrwD0if (15) OD;/ t&efA[dkaumfrwD0if (2) OD; pkpkaygif; (17) OD;jzifh zGJ@pnf;xm;onf? NLD-LA ay:aygufjy;D r=umrDrSmyif tmZmenfacgi;f aqmifwOD; jzpf ol OD;b0if;. om; a'guw f mpdef0if;OD;aqmifaom ‘jynfaxmifpkjrefrm Edkiif H trsKd;om;nGef@aygif;tpd;k &’ (National Coalition Government Union of Burma- NCGUB) ac:pif+ydKiftpkd;& ay:aygufvmcJhonf? NCGUB udk e,fpyfa'oodk@ xGuf ajy;wdrf;a&Smif vmaom a&G; aumufcH jynfo@l v$wfawmfudk,fpm;vS,ftcsKdŒESifh KNU XmecsKyf rm e,fyavma'owGif 1990 jynfEh Sp/f 'DZifbm 18 &ufae@Y pwifz@JG pnf;cJh onf? tzGJ@udktrsKd;om;'Drdkua&pDygwDrS a'gufwmpdef0if;/ trsKd;om; 'Drkd ua&pDtzG@J csKyfrS OD;bdkvSwifh/ OD;oef;ºuG,f/ OD;jrifhatmif/ OD;0if;udk/


140

oef;0if;vIi d f

OD;armifarmifat;/ OD;odef;OD;/ OD;vSaz/ woD;yk*~vv$wfawmfudk,fpm; vS,f OD;yDwmvif;yif/ a'guw f mpef;atmifwdk@jzifh zGJ@pnf;cJhonf? NCGUB onf tpdk;&tzGJ@jzpfonfhtwGuf 0ef}uD;csKyfwm0efudk a'guw f mpde0f if;/ 0ef}uD;rsm;tjzpf OD;yDwmvif;yif/ OD;0if;ud/k OD;bdkvw S if/h OD;ode;f OD;/ OD;vSaz/ OD;oef;ºuG,f / OD;jrifah tmif/ OD;armifarmifat;/ a'guf wmpef;atmifwdk@u wm0ef,lcJh=uonf? NCGUB udk (1) ppftm%m&Siftkyfpk etztpdk;& tjrefqHk;csKyfjidrf;a&;/ (2) 1990 jynfhESpfa&G;aumufyGJrS a&G;aumufcHjynfol@v$wfawmf udk,pf m;vS,rf sm;/ r'rctzG@J csKyfrS ud, k pf m;vS,rf sm;/ 'Drku d a&pDtiftm; pkrsm;yg0ifaom trsK;d om;nDvmcHw&yfac:,la&; (3) ppfreS af om'Drdk ua&pDtpd;k &w&yfay:xGe;f a&; wm0ef}uD; (3) &yfudk taumiftxnfazmf&ef zGJ@pnf;cJhjcif;jzpf onf[k qdkonf? 1992 ck/ Zlvidk fv 31 &ufae@ NLD-LA, DAB ac: r'rc tzGJ@csKyf/ NDF ac: trsKd;om;'Drdkua&pDwyfaygif;pkwdk@ESifhtwl yl;wGJI rme,fy avmXmecsKyfwGif ‘rme,fyavmpmcsKyf’ udk csKyfq&kd mY NCGUB onf ta&;ygonfhtzG@J }uD;tjzpf yg0ifvufrSwaf &;xdk;cJhonf? rme,fyavm pmcsKyfonf ‘zuf'&,fjynfaxmifpk jrefrmEdkifiHawmfwnfaqmufa&;’ twGuf oabmwlco Jh nfhpmcsKyfjzpfonf? wenf;qdk&aomf wdkif;&if; om;vlrsK;d tm;vHk; trsKd;om;wef;wla&;ESifh ud, k yf kid fjyÏmef;cGi&fh do S nfh 'Drkd ua&pDEiS hf tajccHvl@tcGit fh a&;tjynft h 0&So d nfh zuf'&,fjynfaxmif pkudk wnfaqmufoGm;rnfh oabmwlpmcsKyfyifjzpfonf? rme,fyavmpmcsyk cf syk q f t kd jyD;Y jrefrmjynf'rD u kd &ufwpftzG@J csKyf (DAB)/ trsKd;om;'Drdkua&pDwyfaygif;pk (NDF)/ trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@ csKyf (vGwfajrmufe,fajr)/ trsKd;om;nGeafh ygif;tpdk;& (NCGUB) tzG@J t pnf; (4) ckudk tquftpyfrdrd v_yf&Sm;Edkifap&eftwGuf jynfaxmifpk jrefrmEdkifiH trsKd;om;aumfpD (NCUB) ukd 1992 pufwifbmv 22 &uf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

141

ae@wiG f pwifz@GJ pnf;cJo h nf? ,if;tzGJ@tpnf;}u;D ay:ayguaf p&mYvnf; NCGUB onf t"du r¾dKif}uD;tjzpf yg0ifv_yf&m S ;cJhonf? NCGUB ay: aygufvmjyD;aemuf trsKd;om;nGef@aygif;tpdk;&. tmabmftjzpf ‘'Drdk u&ufwpfjrefrmhtoH’ (DVB) udk 1992 ckESpf/ Zlvdkifv 19 &ufae@rS p wifI toHv$ifhcho J nf? xdpk OftwGi;f 1991 ckEpS /f atmufwkb d mv 14 &ufae@wGif tjynf jynfqkid f&m vl@tcGifhta&;Oya'tzJG@}uD;rS a':atmifqef;pk=unftm; “vltcGit fh a&;qmcga&mhAq f ”k udk ay;tyfcs;D jri‡ haf =umif; a=unmcJhav onf?

om;BuD;jrifhqef;atmif rdcifuk, d pf m; qmcga&mhAq f k vufcH,al epOf

tqdkyg tjynfjynfqidk f&mvl@tcGifhta&;Oya'tzJG@rS csD;jr‡ifhcJhaom qkukd a':atmifqef;pk=unfuk, d fpm; om;}uD; jrifhqef;atmif (tvuf ZENm;) u a':atmifqef;pk=unfa&;om;ay;yd@k cahJ ompmudk 1992 ckEpS /f arv 14 &ufae@wiG f 0g&Siw f ef+rdKŒawmf Y zwf=um;cJyh gonf? tjynft h pkH rSm “tjynfjynfqdkif&m vl@tcGifhta&;Oya'tzJG@rS ESpfpOfcsD;jr‡ifhaom vl@tcGit fh a&;qkuk d orRw yufx&D±dt _ ,f0if (Patricio Aydwin) ESiht f wl wcsdefwcgu vufcH&,l&onfudk rsm;pGm*k%f,lrdygonf? Tqkonf ,cktcgY jrefrmEdkifiHwGif tvGefta&;}uD;vSaomudpP&yfrsm;udk tm; ±kpH ;l pdu k af p&ef rD;armif;xd;k ouJhok@d jzpf&ygonf? csv D ED kid if o H rRw}uD;onf


142

oef;0if;vIi d f

trSefw&m;ESifh jyefvnfoifhjrwfa&;w&m;wdk@t=um; ckdif+rJaom qufpyfr_&Sd aeykHudk wae@wjcm; vltrsm;ydrk dkod&Sd oabmaygufap&ef aqmif&Guf&mwGif us,fjyef@pGm ±dkaoav;pm;jcif;cH&aom xl;jcm;vS onfh acgi;f aqmifwOD;yifjzpfygonf? vSnhjf zm;r_/ rw&m;r_/ vl@*k%fodumQ udk rav;pm;r_wk@d rS jzpfay:vm aom a=umuf&HŒG r_EiS hf oHo,jzpfrw _ @dk onf vl@tcGit fh a&; azmufzsurf _ a=umifh uJt G ufaeaom vl@tzJ@G tpnf;rsm;tay: Y avmif;&dyx f ;kd vsuf &Sdygonf? Todk@aom vl@tzJG@tpnf;rsm;wGif jzpfay:aeaom emusnf; csuf'%f&mrsm;udk aysmufuif;atmifuo k &mwGif jyefvnfoifjh rwfa&; onf t"duyifjzpfygonf? Todk@jyKvkyEf kid f&ef wjynfvH;k . csrf;ajr@om ,ma&;udk yk*~vu d ESifh tkypf w k @dk . usO;f ajrmif;aomtusK;d pD;yGm;wdk@xuf a&SŒwef;rSxm;vdak om jzLpifaomapwem&S&d rnfjzpfygonf? wOD;ESihf wOD; ydkI tjyeftvSef,kH=unfpdwfcs&aom tajctaevnf;&Sd&ef vdk tyfygonf? cg;oD;vSaom &ef+idK;zJG@rr_ sm; tcsdef=umjrifhpGmjzpfymG ;+yD;aemuf wOD; ESihw f OD; jyefvnf,=kH unfpw d cf svmEdkiaf tmif jyefvnfjyKvky&f mwGif pdwf oabmuJGvJGr_ESifh aomu'kuQtaygif;udk ay:aygufapaom tjyKtrl rsm;/ pdwo f abmxm;rsm;/ cHpm;csufrsm;udk "rR"dÏmefusus trSefudk t rSeftwdik f; okH;oyfqifjcif&ygvdrhrf nf? trSefw&m;udk &ifqidk f&aom t vkyrf mS rvG,u f v l yS g? owW&d &dS ef vdt k yfygonf? oef@pifaomapwemESihf ±kd;ajzmifah ompdwx f m;rsm;arG;jrLjcif;jzifh aemufqkH;wGif rvkrd ke;f wD;r_ESifh vdrfvnfrw _ dk@rS jzpfay:vmaom aysmufcJvSaomtusKd;qufrsm;udk atmifjrifpmG ausmv f $m;Edik rf nf[k ,k=H unfaomo'Ngpdwu f v dk nf; arG;&ef vdkygonf? trSew f &m;udk OD;wnfI vkyu f idk &f efvt dk yfa=umif; vufcv H ku d jf cif; onf ac|;odyjf cif;r#omjzpfaom tay:,Ha=umoufouf vkyfaqmif csurf sm;udk ausmv f eG fI ud, k pf dwEf v S H;k ygnn D w G fpmG jzifh bkjH y\emrsm;udk ajz&Si;f Edik af prnfh ppfreS af om jyefvnfoifjh rwfa&;vrf;udk yGiahf pEdik yf gonf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

143

jrefrmEdik fiw H Gif jynfoljynfom;rsm;onf EdkifiHa&;vkyfief;pOft&yf &yfwiG f jynfh0pGm yg0ifqifE$JydkifcGifhr&Sd? vGwfvyfIw&m;r#waom a&G; aumufyrJG Swqifh jyocJhaom vlxkqENudk wu,fav;pm;r_&Sd/ r&S?d w &m;Oya'pd;k rdk;a&;udk jr‡ifhwifjcif;jzifhvnf;aumif;/ vGwfvyfaom w&m; pD&ifa&;r¾dKifwnfaxmifjcif;jzifhvnf;aumif;/ vl@tcGifhta&;udk xd a&mufpmG tumtuG,fay;jcif;&S/d r&Sd ponfwk@d ukd urBmu ,ae@ apmifh =unfhavhvmaeygonf? trsKd;om;jyefvnfaygif;pnf;nDnw G faomtcgY jrefrmEdkifolEidk fiH om;wdk@onf vdkvm;tyfaom tajymif;tvJrsm;udk taumiftxnf azmfEdkiv f drfhrnf[k usrtpOft+rJ,kH=unfxm;ygonf? umv=um&Snf pGm cHpm;cJh=u&aom udk,fydkiftusKd;pD;yGm;udk cdkif+rJatmifumuG,f&ef enf;y&d,m,frsm;xufydkI trSefw&m;ESifh em;vnfr_&&Sad &;udk wefzdk; xm;jcif;jzifh vdkvm;tyfaom tajymif;tvJrsm; vsifjrefpGm jzpfajrmuf Edkifvdrfhrnf[k usrar#mfvifhygonf? vl@tcGifhta&; odk@r[kwf 'Drdu k a&pDta&;ESifh oufqidk faom qkcsD; jr‡ifhjcif;cH&onf[k od&Sd&onft h cgwdkif;Y csucf si;f qdkovdyk if usr. t awG;rsm;onf rdrw d k@d ,=kH unfcsufrsm;twGuf trsK;d rsK;d tepfemcH=u/ pGef@ v$wfcaJh om &J&ifhwnf=unfvo S nfh vkyaf zmfuidk zf ufrsm;xHok@d a&muf&dS oGm;wwfygonf? rdrdwdk@Edkiif H. uH=urRmudk rdrdw@dk qkH;jzwfydkifcGifh &&Sda&; twGu}f udK;yrf;aeaom jynfolvx l kudkvnf; tpOfrjywf owd&vsuf &Sdygonf? ,ae@csD;jr‡ifhaomqkudk jrefrmjynfojl ynfom;rsm;ESifh vkyaf zmf udkifzufrsm;udk,fpm; aus;Zl;wifpGm vufcHygonf? usr. wdik ;f jynfEiS hf usrudk TuJho@dk *k%fjyKvdu k af om tjynfjynf qdki&f m vl@tcGit hf a&;Oya'tzJ@G . aqmif&Gucf sufrsm;udk vGefpmG av;pm; csD;rGrf;rdyga=umif; ajym=um;I ed*kH;csKyfvdkuyf gonf? atmifqef;pk=unf &efuek f 12/ arv/ 1992


144

oef;0if;vIi d f

tcef; (5) Edb k ,fqck sD;jr§ichf &H xdk@aemuf aemfa0EdkifiH atmfpvdk+rdKŒ&Sd Edkb,fqkcsD;jr‡ifha&; aumfr wDu 1991 ckEpS t f wGuf jidrf;csr;f a&;Edkb,fqu k kd a':atmifqef;pk=unf tm; csD;jr‡ifha=umif; 1991 atmufwdkbm 14 wGif xkwfjyefa=unmcJh onf? a':atmifqef;pk=unf &&Sdco Jh nfhqkrsm;teuf +ird ;f csr;f a&; Edb k ,f qkonf tjrifhqkH;qkjzpfonf? qkcsD;jr‡ifha&;aumfrwD0ifrsm;u “a': atmifqef;pk=unf. owWo d nf tm&SEikd if Hrsm;. txl;tHh=ozG,f/ cs;D usL; zG,Of yrmrsm;xJrS wckjzpfygonf? olronf zdEydS cf sKyfcs,jf cif;rS vGwf ajrmufa&;twGuf wdkuyf G0J ifaeaom t"du ta&;ygonfh ykH&yd w f ckjzpf ygonf? ,ck 1991 ckESpftwGuf +idrf;csr;f a&; Edkb,fqktm; a':atmif qef;pk=unfudk csD;jr‡ifh&if;/ urBmw0Srf;wGif 'Drdkua&pDESifh vl@tcGifhta&; rsm;twGuf +idrf;csr;f pGmwdkuyf 0JG ifae=uonfh jynfolrsm;tm; axmufcH tm;ay;&efESihf olr. tvHrvSJ+idr;f csr;f a&; wdu k yf 0JG ifr_rsm;udk *k%jf yKonfh taejzifh Tqkukd cs;D jr‡ihv f ku d yf gonf” [lI qkH;jzwfcho J nf? 1991 ckESpf/ 'DZifbmv 10 &ufae@Y atmfpvdk+rdKŒawmfwGif usif;ycJhaom 1991 jidrf;csrf;a&; Edkb,fqkcsD;jr‡ifhyo GJ dk@ a':atmifqef;pk=unfonf udk,fwkdif rwufa&mufEkid fojzifh om;}uD;jzpfol jrifh qef;atmifu rdcifudk,pf m; wufa&mufqk,cl Jh&onf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

145

1991 ckEpS /f 'DZifbmv 10 &ufae@wiG f qkcs;D jr‡iyhf t JG crf;tem;Y aemfa0;Edik if H Edb k ,faumfrwD. OuUX ygarmuQ z&efppfp*D smpuwf (Francis Sejersted) u a':atmifqef;pk=unfukd TuJhodk@ csD;rGr;f pum; qdck Jhonf?

Nidrf;csrf;a&;Edkb,fqkwHqdyf

“bk&ifrif;jrwf/ rdbk&m;}uD;/ tpk;d &tzGJ@0ifrsm;/ oHwrefrsm;ESifh t rsK;d orD;/ trsK;d om;rsm;cifAsm;? ,ae@ ae&mwGif usaemfwdk@pak 0;=uonfrSm atmifqef;pk=unf onf xif&mS ;aomvltcGiht f a&;ESihf 'Dru dk a&pDaqmif&u G frr_ sm;udk *k%fjyK &efEiS hf ol@tm; 1991 ckEpS t f wGujf zpfaom Edkb,fjidr;f csr;f a&;qkudk cs;D jri‡ hf &efyifjzpfygonf? cHpm;csuf trsK;d rsK;d tzHzk jkH zpfay:ae&onfh tcgor, vnf;jzpfygonf? jidr;f csrf;a&;qk&Sifuk, d w f idk f rvma&mufEdkifbJ jzpfae& ygonf? usaemfw@dk olr. ,Hk=unfcsuftwdik f; jzpfajrmuf&ef wkdufyGJ0if aeqJyifjzpfygonf? olr.pGr;f &nfowWEd iS fh wm0ef,l aqmif&u G rf r_ sm; a=umifh olronf jrefrmjynfY,H=k unfcsu. f tusO;f om;b0Y a&muf&Sd aeygonf? ol rvma&mufEdkifonft h wGuf usaemfwdk@pdk;&drf a=umifh=u pdwrf sm;jzpfay:vmaomfvnf; ol.rdom;pk cHpm;ae&aom pd;k &dryf yl efr_ ESipfh mv#if ajymyavmufrnfr[kwfyg? ol. rdom;pkjzpfaom cifyGef;


146

oef;0if;vIi d f

onf rdkufu,ftJ&pfEiS fh om;rsm;jzpf=uaom tvufZENm;ESifh uifrfwk@d tm; tvGefyif udk,cf si;f pmemrda=umif; Ttcrf;tem;wGif ajymvdkyg onf? usaemfw@kd onf oifw@kdEiS t hf wlcpH m;=u&jy;D oifw@k d. ZeD;ESihf rdcif jzpfolu, dk pf m; atmfpvkd+rKd Œod@k vma&mufI Edb k v J q f k vufcH,lonfukd usaemfwdk@rsm;pGm aus;Zl;wif&dSygonf?

Nidrf;csrf;a&;Edkb,f *kPfjyKrSwfwrf;vTm

“²²²² usaemfw@dk . pdk;&drfa=umifh=ur_rsm;onf ,Hk=unftm;xm;r_/ ar#mfvifhr_wk@d jzifhvnf; a&maxG;I ay:aeygonf? jidrf;csrf;a&;ESihf aphpyf zsefajza&;ud&k ,l&ef wdu k yf 0JG if}udK;yrf;&mwGif usaemfw@kd pHerlemtjzpf xm;&rnfyh *k dK~ vrf sm;onf usaemfwk@d &,l&ef }uKd ;yrf;aeonft h &mrsm;. oauFwtjzpf&yfwnfjyD; usaemfw@dk wiG f &So d r# t&aumif;qHk;pGrf;tif udk v_y&f mS ;wufºuaG paom yk*Kd~ vrf sK;d wdk@ukd tm;xm;=u&ygonf? atmif qef;pk=unfonf Todk@aom yk*~dKvyf ifjzpfygonf? olonf av;eufpGm wm0ef,lr_ESifh ZGJowœdckdifjrJr_wdk@udk OD;wnfcsufESifh enf;vrf;wdk@wom; wnf;jzpfaom pdwfu;l tjrifjzifh aygif;pyfay;xm;ygonf? ,if;tjrif. ta&;}uD;qHk;aom t*F gtpdwftydkif;rsm;rSm 'Drdkua&pDEiS fh vl@tcGifht


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

147

a&;rsm;udk ±dak oav;pm;r_ tkypf rk sm;t=um; aphpyfzseaf jzr_/ t=urf;rzuf r_ESifh wOD;csif;taejzifhvnf;aumif;/ pkaygif;Ivnf;aumif; pnf;urf; user_ponfwdk@yif jzpfygonf” olrtm;pwif pdwf"gww f ufºuGv_yf&mS ;apaom txifu& yk*dK~ vf rsm;rSm r[wœr*ENDESifholr.zcif jrefrmhvGwfvyfa&;Adokum AdkvfcsKyf atmifqef;yifjzpfa=umif; olrud, k w f ikd x f kwfazmfajym=um;cJyh gonf? t =urf;rzufa&; tawG;tjrif&dSolESifh ppftm%m&SifAdkvfcsKyf}uD;wd@k =um; uGjJ ym;jcm;em;csurf sm; trsm;tjym;&daS omfvnf; tajccHw±l cl surf sm;udk awG@&&dS ygonf? 4if;wdk@EpS fOD;pvH;k wGif ppfrSeaf omvGwfvyfa&;pdwfxm;/ ppfreS faomed0gww&m;ESifh atmifqef;pk=unfu ol@zcifESifh ywfowf Ia&;om;&mwGif toHk;jyKcJhaom pum;twdik f;ajym&v#if “euf±_id f;vS aom ±d;k om;jzLpifr”_ wd@k udk awG@&&Sd ygonf? Adv k fcsKyaf tmifqef;tzd@k acgi;f aqmifr_onf wm0efjzpfI rdrdacgif;aqmifrnfh jynfov l lx. k ,Hk=unf udk;pm;r_ESifh ±dkaoav;pm;r_wk@d ukd t&,lI xrf;&Guf&mwGif ed0gww&m; &drS S wm0efausyeG rf nf jzpfygonf? *ENDESifh zcifjzpfow l @dk xrH S tm;userlem,lp&m pdwf"gwcf Geftm;rsm;


148

oef;0if;vIi d f

udk &,lcJhaomfvnf; atmifqef;pk=unfwGif vGwfvyfaom tawG;t jrifrsm;&dSjyD; ,if;wdk@onf olr.EdkifiHa&;0g'rsm; jzpfvmygawmhonf? t"dutajccHrSm olr.zcifY oljrifawG@cJh&aom tEd_if;rJh±dk;om;r_yif jzpfygonf? ol.tawG;tjrifwiG f vl@tcGit hf a&;udk tv,fA[dYk ae&m ay;xm;onfrmS vl@*% k o f dumQ udk umuG,f&ef wu,fwrf; vkt d yfonhf oabmudk a&mifjyef[yfcJhyk&H ygonf? vlom;wdkif;onf vGwfvyfaom vl@tzGJ@pnf;wGif aexdkifcGifh&dSonfomru ±dak oav;pm;cHydkifcGifhvnf; &dS&rnfjzpfygonf? Tt,ltqay:wGif tjrifhqHk;ar#mrf Se;f csuf pdwful; tjrifESifh wnfjidraf omvufawG@0g'wdk@ukd xl;jcm;pGmaygif;pyfxm;aom vrf;pOfw&yfudk olru csrSwf wnfaqmufxm;ygonf? olrtzdk@ T onfrSm trSew f &m; t,ltqr#om r[kwyf g? Tod@k aom t,ltq udk vufawG@EdkifiHa&;Y usiho f ;Hk Edkifonfudk jyo&mwGif olronfrsm;pGm taxmuftuljyKol jzpfaeygonf? jidr;f csr;f a&;ESihf aphpyfjzefajza&;rl0g'udk vufawG@taumiftxnf azmf&mwGif vHk;0r&dSrjzpfaom vdktyfcsufw&yfrSm “a=umuf&HŒG jcif; uif; rJrh ”_ yifjzpfygonf? Ttcsuu f kd atmifqef;pk=unf odem;vnfygonf? olra&;aom;cJhaom Freedom from Fear (a=umuf&GHŒjcif;rS uif;a0;jcif;) pmtkyfY olw@dk onf tm%ma=umifhr[kwfbJ a=umuf&HŒG r_a=umifhom vlom;wdkif; azmufjyef=ujcif;jzpfonf[k a&;om;azmfjyxm;ygonf? olr.wdik f;jynfrS tm%m&Sipf epftm;&nf&, G I f a0zefxm;jcif;yif jzpf ygonf? ppfAdkvfcsKyfrsm;onf jynfolvlxkudk OD;aqmifOD;&Guf vrf;jy& rnft h pm; ,if;wd@k u jynfov l x l kukd ajumuf&ŒHG aeojzifh azmufjyefapcJh jcif;jzpfonf? TtwGuf 4if;wd@k onf raumif;r_oo H &m vnfae=u&yg onf? odk@aomfvnf; olr. tawG;tjrifwiG f a=umuf&HrG _uif;rJh&ef v_H@ aqmfxm;csuo f nf OD;pGmyxrtaejzihf trsm;ESio hf ufqikd af om Ed;_ aqmf csuyf ifjzpfygonf? usaemfw@dk tm;vH;k a=umuf&ŒGH jcif;uif;rJ=h u&ef awmif; qdjk cif;jzpfygonf? oluk, d w f kid fvn;f a=umuf&HŒG r_uif;rJah =umif;udkvn;f vufawG@jyocJhygonf? olronf aoewfrsm;jzifhcsdefxm;onfudk w


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

149

ud, k w f nf; qef@usifco Jh jl zpfygonf? Todk@aomowœu d kd rnfonft h &m u cHEdkifygrnfenf;? olrtm; rypf&ef aemufqHk;trdef@ay;vkdufol Adkvf rSL;.pdwfxw J Gif rnfok@d &dSygoenf;? olr.owœdukd av;pm;Ivn;f jzpf Edkiyf gonf? =urf;wrf;aomtiftm;jzifh rnfonft h &mudrk # atmifjrifEidk f rnfr[kwfonfudk ,if;yk*~dKvfu oabmaygufIvnf; jzpfEdkifygonf? t=urf;zufr_. tqk;d 0g;qH;k aom &efoo l nf t=urf;zufr_yifjzpfI ,if;wkd@udk wdkuzf suf&mwGif a=umuf&HŒG r_uif;rJhjcif;onf txufjrufq;Hk vufeufjzpfygonf? olr.tm;usz, G &f m &JprG ;f owœad =umifh atmifqef; pk=unfonf *ENDESifh zcifjzpfol AdkvfcsKyfatmifqef;uJhodk@ =oZmwduUr }u;D rm;vSaomoauFw. trSwt f om;tjzpfo@kd a&muf&v Sd mjcif; jzpf ygonf? Adv k fcsKyaf tmifqef;onf 4if;. vGwv f yfa&; }uKd ;yrf;aqmif&u G f r_rsm; rjyD;jywfao;rD vkyf=uHowfjzwfjcif;cH&ygonf? Todk@ ol&Jabm a=umifpGmvkyfaqmifjcif;/ AdkvfcsKyaf tmifqef;tm; jrefrmhEkid if aH &; jzpfpOf xJrS z,f&mS ;Edik frnf[k vkyf=uHowfjzwfolrsm;u ,lqcJhygv#if wuf wufpifvrJG mS ;r_omjzpfygonf? AdkvfcsKyfatmifqef;onf vGwv f yfaom jrefrmjynfoltwGuf pnf;vHk;nDnGwfr. _ oabmjzpfvmjyD; vGwv f yf aom vl@tzGJ@tpnf;udk aqmif&GuEf ikd &f ef ,ckwku d yf 0JG if}udK;yrf;aeolrsm; tm; pdwf"gwfwufºuGaponfh yk*~dKvfrsm;jzpfvmygawmhonf? Todk@ erlemxm;p&m/ pdw"f gwfwufp&mtjyif jynfolvlxpk dwfEv S ;Hk wGif Adv k f csKyfatmifqef; &,lxm;onfhae&ma=umifh 4if;aoqHk;jyD; ESpfaygif; 40 ausmft=umwGif atmifqef;pk=unfonf EdkifiHa&; pwifvyk fudkif&ef vdk tyfaomtajccHukd &&dSEidk fchyJ gonf? olronf zcif.tarGtESpfukd quf cHcjhJ yD; ,cktcg olrudk,w f idk f jrefrmjynfwiG o f mrubJ tm&Swu dk f wcGif vHk;ESifh tjcm;urBmhae&m tESH@tjym;wGif t=urf;zufr_udk awmfvSefI vGwfvyfaom vl@tzGJ@tpnf; wnfaxmif&ef oauFwjzpfaeygonf? atmifqef;pk=unf. &JpGrf;owœdESifh jrifhrm;aomar#mfrSef;csufwdk@ onf us aemfw@dk wiG f&aSd om taumif;qH;k pGr;f &nfudk ay:xGuv f mrnf[k usaemfw@kd uo Jh @kd aom omrefy*k dK~ vfw@kd cpH m;=uonf[k usaemf,=kH unfyg


150

oef;0if;vIi d f

onf? tem*wfwiG f ,H=k unfr_&aSd eao;&eftwGuf olruJo h @kd aom yk*K~d vf rsKd;udk usaemfwdk@vdktyfonf[k cHpm;rdygonf? ,if;tcsufonf olr }udK;yrf;r_. pGr;f tm;}uD;aom oauFww&yfjzpfjyD; olrudk rw&m;vkyf wdik f; usaemfwdk@ESvHk;om;wGif tjrwfwEdk;xdef;odrf; xm;onhft&mudk csKd;azmufcH&ouJho@dk yif cHpm;=u&ygonf? aetdrfwiG f zrf;qD;jcif;cH&ol atmifqef;pk=unfonf ar#mfvifhcsufa&mifjcnfjzpfygonf? olr xdkae &mY&dSaejcif; jzifh aumif;r_ukodkvf. tiftm;udk usaemfwkdh ydkI ,Hk=unfu;dk pm;vm=uygonf? jynfwiG ;f Y Edik if aH &;tzdEdyS cf Hae&ojzifh Edb k ,fjird ;f csr;f a&;qk&iS f udk,f wdkif rvma&mufEidk fonfrmS Tt}udro f nf yxrqHk;t}udrf r[kwfo vdk aemufq;Hk t}udrjf zpfrnf rxifyg? [pfwvm. wckaom tusO;f p cef;wGif zsm;emaeol um;vfzeG af tmfpt D ufpuD (Carl von Ossietzky) onf vnf; 1936 ckEpS fu rvma&mufEdkifcJhyg? tm'a&qmcga&mhAf (Andrei Sakharov) ESifh vufbdk0ifpm (Lech Walesa) wdk@onfvnf; xdkenf;wlyif jzpfcJh&ygonf? atmfpDtufpuDonfvnf; emZDtpd;k &rjyKwfusrD ao qHk;oGm;&jy;D qmcga&mhAfEiS hf bd0k ifpmwd@k rSmrl 4if;wd@k .}udK;yrf;r_rsm; atmif yGJco H nfudk awG@jrif=u&ygonf? atmifqef;pk=unfonfvnf; olr. }udK;yrf;r_ atmifyGJcHcJhonfudk jrif&rnf[k usaemfwdk@ ar#mfvifhygonf? odk@aomfvnf; jidrf;csrf;a&;qk&iS fudk,fwdkif a&mufrvmEdkifonfrSm Tt}urd o f nf aemufq;kH jzpfcsirf jS zpfrnf[al om tvm;tvmudv k nf; usaemfwdk@ od&Sx d m;&rnf jzpfygonf? usaemfwdk@aexdik f&m urBmrsK;d wGif jidr;f csr;f a&;ESifh aphpyfjzefajza&;udk wcgwnf;ESifh r&Edkifonfudkvnf; o wdjyK=u&rnf jzpfygonf? usaemfw@dk . pHowfrw S fcsufrsm;ukv d nf; edru fh soGm;atmif jyKvyk f Edik rf nfr[kwyf g? xdo k @kd rvkyb f J ydrk akd umif;rGeaf omavmuudk vdktyfygu usaemf ydkI Ek;d =um;zswfvwf&ef/ a=umuf&GHŒr_rS ydkIuif;a0;&ef ,ckESpf qk&SifajymouJhok@d “euf±d_if;aom±dk;om;r_”&dS=u&ef usaemfwk@d }udK;pm; =u&rnfjzpfygonf? TonfrmS usaemfw@kd tm;vH;k wpfO;D pDjyKvky&f rnfh


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

151

udpjP zpfaomfvnf; tm%m&mxl;tqifh&o dS lrsm; usifhoHk;&ef txl; vdk tyfygonf? atmifqef;pk=unfuo Jh k@d yif ±dk;om;EdrS hcf sr_ESifh a=umuf&ŒGH jcif; uif;a0;r_udk jy=uyg? ydkIaecsifz, G faumif;aom urBmavmu}uD; ay: aygufvmrnfrmS rvG{J uefjzpfygonf? tm;vHk;udk aus;Zl;wifygonf? qkcsD; jr‡ifhyGJY a':atmifqef;pk=unf rwufa&mufEdkifojzifh a': atmifqef;pk=unfuk, d pf m; om;}u;D jzpfoljrifq h ef;atmif (tvufZENm; tJ&pf) u atmufygtwdkif; ajym=um;cJhonf? bk&ifrif;jrwf/ rdbk&m;}uD;/ tpdk;&tzGJ@0ifrsm;/ oHwrefrsm;ESifh trsKd;orD;/ trsKd;om;rsm;cifAsm;? qkrsm;xJwGift}uD;us,fq;Hk aom TEdkb,fjidrf;csrf;a&;qkudk us aemfhrdcif a':atmifqef;pk=unf.ud, k fpm;vufcH&ef vl}uD;rif;rsm; a&SŒ arSmufwGif usaemf ,ae@a&muf&dSaejcif;jzpfygonf? usaemfhrcd ifonf tajctae ta=umif;a=umif;a=umifh udk,fwdkifrvma&mufEdkifojzifh olrtaejzifh xkwfazmfajymqdkrnfhcHpm;csuf[k usaemf,Hk=unf,lq aom cHpm;r_rsm;udk azmfjyEdkif&ef usaemf tpGrf;uke}f udK;pm;ygrnf? yxrOD;pGm olronf Edkb,fjidr;f csrf;a&;qkudk olrtaejzifh r[kwf bJ jrefrmjynfoljynfom;tm;vHk;udk ukd,fpm;vufcHa=umif;ajymqdkI pwifvrd hrf nf[k usaemfo&d eSd m;vnfygonf? Tqkonf olreSifh rouf qdik b f J usaemf ,ckpum;ajymqdak epOfYyif jrefrmjynf'rD u kd a&pD&&Sad &; twGuf 4if;wd@k . ud, k fusKd;aumif;pm;r_/ ud, k yf kid fvw G v f yfr_EiS fh touf wdk@udk qufvuftepfemcHae=uaom trsKd;om;/ trsKd;orD;/ uav; oli,frsm;ESifhom oufqdkifaomqkjzpfa=umif; olru ajymrnfjzpfyg onf? Tqkonf 4if;wdk@. qkjzpfouJo h @dk jrefrmjynfjidrf;csrf;a&;/ vGwf vyfa&;ESifh 'Drdkua&pDtwGufjzpfaom a&&Snfwku d fyGJwGif aemufq;Hk &&dS rnfhatmifyGJrSmvnf; 4if;wdk@. atmifyGJyifjzpfygonf?


152

oef;0if;vIi d f

od@k aomfvnf; olr.om;taeESifh usaemfjznfhpu G af jymvdkonfrmS olrud, k fwdkifpdwfa&mud, k fygjr‡yfEHv S yk fukid fjcif;/ udk,fwikd f tepfemcHjcif; ponfw@dk a=umifh olronf jrefrmjynfojl ynfom;tm;vH;k . qd;k 0g;aom tajctaeudk trsm;u todtrSwfjyKvmap&ef tm;vHk;udk,fpm; &yf wnfxku d faom oauFwjzpfvm&ygonf? ,if;tajctaeqd;k rsm;udk rnfolr#av#mrh wGuo f ifhyg? +rKd Œ&Gm/ aus; vufwiG f qif;&JrGJawcsKdŒwJhEGrf;yg;ae=ujcif;/ tusO;f axmifxJwGif t ±dkut f ESucf /H tEdyS pf ufcaH e=u&jcif;/ jrefrmjynf. ar#mv f ifch sujf zpf aom vli,fvl&, G frsm;/ 4if;wdk@ xGufajy;&mawmxJY iSufzsm;rdjyD; 'kuQ a&mufae=ujcif;/ Ak'<bmombke;f awmf}uD;rsm; t±dkucf H/ odumQ cscHae& jcif; ponfhtajctaeqdk;rsm;yif jzpfygonf? usaemfhrdciftjyif txl; ±dak oav;pm;cJh&aom 0g&ifhacgif;aqmifrsm;onfvnf; tusOf;cscHae &onfudk usaemfwdk@ rarhoifhyg? Todk@ tjrifhqHk;*k%fjyKcH&onfudku 4if;wdk@udk,fpm; usaemfu vd_ufvd_ufvSJvSJ aus;Zl;wifa=umif;ajymtyfygonf? TuJhokd@ tvGef a0;vHaomwdik f;jynfwGif rdrdw@dk . 'kuQa0'emcHpm;ae&r_rsm;udk em;pdu k f *±kjyKaeaoma=umifh jrefrmjynfolw@dk taejzifh ,ae@ tenf;i,f acgif; armhEdkifrnfjzpfygonf? tapmifhxlxyfpGmcsxm;aom &efukef+rdKŒaetdrfwGif wOD;wnf; qifE$JaeaomwdkufyGJonf pdwf"mwfa&;&mEdSyu f Gyfr_EiS fh EdkifiHa&; t"rRt Edkifusihrf w _ @dk rS vlom;wdk@ vGwfajrmufatmif urBmESifh csDI us,fjyef@pGm }udK;yrf;aeaom wdkufyGJ}uD;. wpdwfwydkif;yifjzpfa=umif; usaemfwdk@ owd&=u&rnfjzpfygonf? Tqkonf Twdu k fyGJ}uD;xJwGif rnfonfh t&yfrrS qdk yg0ifaeolrsm;udv k nf; *k%jf yK&ef &nf&, G fonf[k usaemf ,H=k unfryd gonf? ,ae@ atmfpvd+k rKd ŒwGif jyKvyk af om Ttcrf;tem;udk wurBmvH;k wGiu f sif;yaeaom urBm@vt l cGit fh a&;ae@Y usi;f y&onfrmS vnf; ta=umif;&dyS gonf? OuUX}uD;cifAsm;/ vl}uD;rif;wdk@aumfrwD. a&G;cs,fcsufudk urBmhrd


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

153

om;pkwckvHk;u aumif;csD;=obmay;ae=uygonf? vGefcJhaom &uft enf;i,fcef@u ukvor*~onf wnDwnGww f nf; ordik f;0ifqHk;jzwf csuw f &yfcsrw S u f m Tqk.ta&;ygykEH Sifh ywfowfaom taxGaxG t wGif;a&;rSL;csKyfyJ&pf'DauG;vsm; (Perez de cyellar) .xkwjf yefcsufukd }udK qdkus+yD; usaemfhrdcifvGwfajrmufa&;twGuf 4if;u xyfwvJvJ yef =um;xm;onfrsm;udv k nf; axmufcHvu dk fygonf? jrefrmjynf. vl@t cGifhta&; tajctae tvGepf ;dk &drfz, G f&mrsm;jzpfaeonfudk wurBmvHk; u od&edS m;vnfxm;=uonfudkvnf; uif;uGmI txD;usefaecJah om &efuek ftpd;k &xHrSom wckwnf;aom oabmxm;uGJvGJou H dk =um;&yg onf? aemufus usef&pfjyD; tm;enf;aeaomtoHyifjzpf.? vuf&pSd pftpd;k &onf ESpfaygif; (30) eD;yg; rw&m;ojzifh tkycf sKyf vmcJhonfhtwGuf wcsdefu}uD;yGm;csrf;omwdk;wufvmcJhaom jrefrmh a&$0gajronf pD;yGm;a&;wGif urBm@tqif;&Jq;kH Edik if w H pfEikd if b H 0odk@ a&muf &dSomG ;&ygonf? =oZmtm%mudk xda&mufap&ef jcdr;f ajcmufr/_ a=umuf &GHŒzdEdSyfr_/ rkef;wD;r_w@dk ukd toHk;jyKcJah om tjcm;tm%m&Sifpepfrsm;. uH =urRmuJo h @kd aemufq;kH wGif 4if;wd@k .uH=urRmonfvnf; jzpfay:vmrnf udk &efuke&f t dS m%mydkiw f dk@. twGif;pdwfxJY od&dS=u&rnf jzpfygonf? vuf&Sd jrefrmh'Dru kd a&pD}udK;yrf;r_wkdufyJG 1988 ckESpu f vrf;rrsm;ay: Y aygufux GJ u G af y:vmjcif;onf ta&SŒOa&my/ tm&SESifh tmz&duwdk@wiG f ay:aygufvmrnfh tjynfjynfqdkif&m 'Drdkua&pDa&vd_if;}uD;. yxrqHk; aomv_yf&mS ;r_w&yfyifjzpfygonf? ,ae@ 1991 ckEpS fwiG f jrefrmEdkiif Honf zdEydS fcsKyfcs,faom/ acgif;rmaom EdkifiaH wmfjidr0f yfydjym;r_ wnfaqmuf a&;tzGJ@ vufatmufwGif qufvuf'kuQcHae&ojzifh jrefrmEdkifiHonf odom xif&mS ;aeygonf? odk@aomfvnf; tjcm;Edik fiHrsm;wGif 'Dru dk a&pD atmifyGJcHoGm;aom om"uonf jrefrmjynfolwdk@twGuf ta&;}uD; aom owif;yg;csufyifjzpfonf? tm%m&Sifpepf pD;yGm;a&;onf vHk;0 pGrf;aqmifEkid fjcif;r&dSonfhtwGuf vuf&St d pdk;&onfvnf; usqHk;&rnf [laom ta=umif;=um;csufjzpfygonf? ,cktcgwiG f jrifhwufaeaom


154

oef;0if;vIi d f

aiGa=u;azmif;yGr_/ tvGv J GJtrSm;rSm;jzpfaeaom pD;yGm;a&;ESihf wefzdk;r&dS aomusyfaiGwdk@ESifh &ifqdkifae&aom jrefrmtpd;k &onf rdrw d dk@ jyKvkyfcJh onfhtwdkif; cHpm;ae&onfrSm oHo,jzpfp&mrvdkyg? od@k aomfvnf; vuf&dStm%m& tpdk;&usqHk;oGm;jcif;onf pD;yGm; a&; vHk;0+ydKus ysufjym;oGm;&aoma=umifh rjzpfygapESifh[k usaemf av; eufpGm ar#mfvifyh gonf? ,ckESpt f wGuf qka=ujimpOf Edkb,faumfrwD u azmfjyxm;onfhtwdkif; vl@tajccH*±k%mw&m;t& yef=um;xm; onfudk tm%m&tpd;k &u *±kjyKaumif; jyKrdygvrd rhf nf? zdEydS cf sKyfcs,fI a=umuf&HŒG xdwfvef@atmifjyKvkyfaeaom vuf&dSvrf;pOfrsm;onf jref rmh Ak'<bmomtpOftvm. rGejf rwfaomudk,fusifhw&m;rsm;udk csKd; azmufaejcif;jzpfonf[k,lqum &GHrkef;aeolrsm;vnf; ppftpdk;&tzGJ@ wGif yg&dSa=umif; usaemfoyd gonf? TonfrSm tcsnf;ESD; ud, k fvdk&m ud, k q f jJG yD; awG;ac: jcif;r[kwb f J usaemfrh cd ifuk, d fwidk f tm%mtqih&f Sd yk*dK~ vrf sm;ESihf xdawG@qufqH&if; &&dv S maom,H=k unfry_ ifjzpfygonf? ppf r_xrf;rsm;ESifh 4if;wd@k rdom;pkrsm;om t"dutm;jzifh aexdkifaom rJqEN e,fajrrsm;wGif olr.ygwD tEdik f&&do S nfrSmvnf; Ttcsufudk xif&Sm; pGm om"ujyjcif;yifjzpfygonf? tm%mydkirf sm;xJrS ,if;wd@k r#wvdkaom/ oifjh rwfvakd om yk*Kd~ vfrsm;u jrefrmjynf. tvdt k yfq;kH aom tcsed u f m vY 4if;wdk@.cHpm;csurf sm;udk xdxda&mufa&muf tusKd;oufa&mufr_ &dSEkid f&ef vkyfEdkifygap[k usaemfav;eufpmG qENjyKygonf? usaemfh rdcifom ,ae@ vGwfvyfaeygu vl}uD;rif;rsm;ukd aus;Zl; wif&adS =umif; ajymqdk&if; zdESyd o f El Sifh zdEydS cf Hae&olwk@d onf 4if;wd@k . vuf eufrsm;udk pGe@f vw $ I f twlwuGy;l aygi;f um jird ;f csrf;a&;pdw"f gwef iS hf u±k %mw&m;wd@k tay:wGif tajccHaom wdik ;f jynfukd wnfaqmufapEdik &f ef twGufyg qkawmif;ay;yg&ef vl}uD;rif;wd@k tm; yef=um;rnf[k usaemf odygonf? usaemhfrcd iftm; 'Drku d a&pDtajymif;tvJrsm;udk jird ;f csr;f aomenf; vrf;jzifh&,lvadk om EdkifiHa&;twdkut f cH[k r=umc% xkwfazmfajym


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

155

qdka&;om;=uaomfvnf; olr}udK;pm;&SmazGaeonfrSm tajccHtm;jzifh pdw"f gwaf &;&m ajymif;vJrj_ zpfonfukd usaemfw@kd owd&oifyh gonf/ “t ppfrSeq f Hk;aom awmfvSeaf &;onf pdwf"gwfawmfvSefa&;jzpfjyD;j ,if;odk@ }udK;yrf;tm;xkw&f mwGif vdt k yfaom pdw"f gwaf &;&m t"du&nfreS ;f csuf rsm;ESiyfh wfowfIvnf; olra&;om;xm;csufrsm; &dSygonf/ ,if; pdwf "gwfawmfvSefa&; atmifjrif&efrSm vl@wm0ef0wW&m;ay:wGif vHk;0 rl wnfaeygonf? vl@wm0ef0wW&m;todpdw. f rlvt&if;jrpfrSm vHk;0 tjypfuif;pifjcif;[laom oabmw&m;udkem;vnfI tjypfuif;pif vkdaom pdwfqEN/ tjypfuif;pif&efenf;vrf;&SmEdkifaom tod^m%fESifh ,if;enf;vrf;rsm;udk vdkuef mvdkaompdwf"gwf/ ,if;enf;vrf;udk tqHk; wdkif rvdkufEkid fonfhwdkifatmif rdrd. csKdŒ,Gif;csuf tuef@towfudk ausmv f eG f&ef vdktyfaomtwdik f;twmtxd tenf;qHk;a&muf&adS tmif B}udK;pm;vdkjcif;wdk@yifjzpfygonf? b0wGif ra=umifhrus uHkvHkjynfph HkpGm aexdik fEdkif&eftwGuf olwyg;.vdt k yfcsufwm0efrsm;udk xrf;aqmifvdk aom owWd&dSrnf jzpfayonf? Twm0efudk xrf;aqmifcsipf dwf &dS&rnf [k olruqdck Jhygonf? Ttcsufudk olr. ,Hk=unfr_ESifh qufpyf,l&m wGif owW0gtaygif;wdk@teuf vlom;pifppfomv#if tqifhtjrifhqHk; tajctaejzpfaom bk&m;tjzpfudk &&dSEdkifojzifh vlom;tm; tvGef wefz;kd xm;onfh jrefrmh±;kd &m ,Ofaus;r_tajccHjzpfaom Ak'0< g't& vl wdkif;onf rdrpd dwfqEN}udK;yrf;tm;xkwfjcif;jzifh opPmw&m;udk odEkid fpGrf; &dSjyD; olwyg;udk odap&eftwGufvn;f ulnDEdkifaom tvm;tvm&dS onf[k a&;om;xm;ygonf? aemufq;Hk wGif olru jrefrmEdik if w H iG f 'Dru kd a&pD&mS yHak wmfonf jynf olw@dk u urBmhtzGJ@tpnf;twGif; vGwv f yfaom wef;wlnDwltzGJ@0if rsm;tjzpf jynfh0pGm t"dym,f&S&d adS exdkiEf kid f&ef ±kef;uefjcif;yifjzpfygonf? TonfrSm rdrdw@kd .pdwf"gwo f nf rdrd.obm0 csKdŒ,Gif;csufrsm;tm; ausmfvm$ ;Ekdifa=umif;udk xif&Sm;ap&ef vlom;wdk@u tqufrjywf }udK; yrf;tm;xkwaf er_. tpdwt f ydik ;f wckyif jzpfygonf[k a&;om;xm;ygonf?


156

oef;0if;vIi d f

aemfa0;EdkifiHwGif rdciftwGuf usaemfESifh usaemfhnDwdk@ *k%fou d Qm }uD;rm;vSonfh urBmausmq f x k l;}u;D udk vufc&H onfrmS Tt}urd o f nf 'kw, d t}udrfyif jzpfygonf? ,refESpfuvnf; odka&mzf&h mzfwdk (Thorolf Rafto) vl@tcGifhta&;qkudk vufcH&ef bm*if (Bergen) +rdKŒod@k usaemfwk@d oGm;a&mufcyhJ gonf? ,ckEpS f tcrf;tem;. yrm%yifjzpfygonf? ,ck tcg usaemfwdk@wiG f aemfa0;jynfolrsm;twGuf txl;cHpm;csufrsm; &dS ae=ujyDjzpfygonf? r=umrDtwGif; usaemfw@dk rdcifonfvnf; T cHpm; csufrsm;udk r#a0cHpm;EdkifjyD; usaemfwdk@rSwqifh odk@r[kwf rdrdudk,fwkdif wdkuf±dkupf um;ajymEdik fvdrfhrnf[k usaemfar#mfvifhygonf? Ttawm twGif; olrESifh Armjynfoljynfom;wdk@tm; Todk@ }uD;rm;xl;jcm;pGm axmufcHjcif;onf urBmhtpGeq f Hk; qef@usifbufae&mrsm;wGif aexdkif ae=uaom jynfolESpf&yftm; ydrk edk D;uyfatmif pkaygif;ay;&musjyD; ,ck uJhod@k jzpfay:vmaom qufoG,fr_rS ajrmufjrm;pGmaom tusKd;quf rsm; ay:xGufvmrnf[k usaemf,Hk=unfygonf? vl}uD;rif;tm;vH;k udk usaemft h aejzifh pdwfxJESv;Hk om;xJrS aus;Zl; wif&Sad =umif; ajym=um;vdkygonf? ,ae@rSpI em=unf;csufrsm;/ tm Cmww&m;rsm;/ pwifys,faysmufI jrefrmjynf jidrf;csrf;a&;&&d&S mwGif 1991 Edkb,fjidr;f csrf;a&;qkonf ordik ;f wGif ajcwvSrf;jzpfap&ef usaemf wd@k qkawmif;&/ ar#mfvifh&rnfjzpfygonf? twdwf. oifcef;pmrsm;udk arhavsmhrnfr[kwfaomfvnf; tem*wfar#mfvifhcsuftwGuf usaemf wd@k onf ,ae@tcrf;tem;pD&ifusif;yjcif;jzpfonf[k xifjrifrdygonf/ tm;vH;k udak us;Zl;wifvsuf 1992 ckESp/f arv 14 &uf &ufpjGJ zifh a':atmifqef;pk=unfuvnf; aetdrfrSwqifh Edkb,faumfrwDodk@ ay;pmwpfapmifay;ydkcho J nf? tqdkygpmYygarmuQvGe'f Dpwuf&Sifh


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

157

1991 ckESpt f wGuf Edkb,fvfjidrf;csrf;a&;qk usrudkay;tyf&ef qHk; jzwfvu kd af =umif; usr yxr=um;od&aomtcgwGif csufcsi;f jzpfay:vm aomcHpm;csufrsm;rSm av;eufaomed0gwpdwfESifh txl;aus;Zl;wifr_ wd@k yifjzpfygonf? jrefrmEdkiif HwiG f 'Dru kd a&pD&&d&S ef }uKd ;yrf;tm;xkwf wdkuf yGJ0ifae=uolrsm;. tepfemcHr_ESihf qif;&J'kuQcHpm;&r_rsm;a=umifhom usrudk Todk@*k%fjyKjcif;jzpfonfukd od&dS&ojzifh rk'dwmw&m; yGm;rsm; &jcif; jzpfygonf? Todk@ }udK;yrf;tm;xkwf wdkufyGJ0ifae=uonfudk vl }u;D rif;rsm;u todtrSwjf yKjcif;jzifh 'Dru dk a&pDwu dk yf u JG kd tvGet f zdk;wef vSaom taxmuftyHhay;vdu k o f nft h wGuf vGefpmG rSyif aus;Zl;wifrd ygonf? usrwd@k . pkaygif;}udK;yrf;r_wGif yg0ifolrsm;tm;vH;k udk,fpm; Tqk }uD;udk vufcH&,la=umif; usrom;}uD; tvufZENm;(jrifhqef;atmif) u ajym=um;cJo h nfrmS usr.cHpm;csufukd wdwu d susazmfjyjcif;yif jzpfyg onf? usrwd@k jrefrmjynfojl ynfom;rsm;. ta&;udk *±kjyKa=umif; jyo onft h wGuf usr vdu _ v f u _d v f JS vSJ aus;Zl;wifa=umif; ajymvdyk gonf? usr&&dSaomqkaiGrsm;jzifh jrefrmjynfynma&;ESifh usef;rma&; b¾mwnfaxmif&efvnf; usrcifyGef; rdkufu,ftJ&pftm; ajym=um; xm;ygonf? usrudk,w f dik f ,if;b¾mxdef;tzG@J udk tjynft h 0 }uD;=uyf Edkirf nfh tcsed u f mvrwdkirf D Tb¾mxde;f vkyif ef;ESiq hf ikd faom Oya'a&; &mudpP&yfrsm;tm;vH;k udk usrcifyeG f; tm; usrud, k pf m; aqmif&u G fyidk cf iG hf ay;xm;ygonf? usrtaeESiahf jym&rnfqydk gu usrom;}u;D u aemfa0;jynfojl ynf om;rsm;ta=umif;/ cspfcif&if;ESD;pGm aEG;axG;aomarwœmpdwfjzifh ajym =um;oGm;onfudk =um;odvdkuf&onfhtwGufvnf; usr rsm;pGm ESpf ouf=unfE;l rdygonf? qkay;yGt J crf;tem;udk =unfE;l zG,f&m/ rarhEikd f zG,&f mjzpf&yftaejzifh txl;ojzifh wufa&muf=uaom jrefrmrsm; t wGuf jyKvyk af y;&ef }uKd ;pm;aqmif&u G fay;=uonfrsm;udk =um;od&aom tcgwGif usrpdwv f _yf&Sm;&onftxd =unfEl;rdcJhygonf?


158

oef;0if;vIi d f

aemfa0;EdkifiH&dS awmifapmufawmif=um;twGif;rS yifv ,furf; ajr‡mifrsm;ta=umif;udk usruav;b0wGif zwf±_ch&J pOfuwnf;urSpI aemfa0;EdkifiHonf usrpdwt f m±kHudk txl;qJGaqmifapcJhygonf? usr ud, k fwkid f wae@ae@wcsdecf sdew f Gif ud, k fwkid fvma&mufI Edkb,fjidrf;csrf; a&;a[majymyGu J dk jyKvyk Ef kid rf nft h csed ftcgukd pdwt f m;xufoefpmG apmifh ar#mfaeygonf? atmifqef;pk=unf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

159

tcef; (6) trsKd;om;nDvmcH 1990 jynfhESpf a&G;aumufyJw G Gif tjywftowftEdkif&&Scd Jhaom t rsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyfonf ppftpdk;&tm%mv$Jajymif;ay;&ef t}udrf}udrfawmif;qdkcJhaomfvnf; vHk;0vufrcHbJ y,fcscho J nf? xd@k aemuf ppftpd;k &onf 1993 ckEpS /f Zefe0g&v D 9 &ufae@wiG f zG@J pnf;yHt k ajccHOya'a&;qGEJ ikd af &;twGuf twkta,mif trsK;d om;nDvm cHudk pwifusif;ycJo h nf? ,if;nDvmcHodk@ trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@OuUX OD;atmifa&$onf e0w pDpOfxm;onft h wdkif; cGJwrf;usOD;a&jzifh twkta,miftrsKd;om; nDvmcHudk yg0ifwufa&muf&ef qHk;jzwfcJhonf? Todk@jzifh OD;atmifa&$ OD;aqmifaom NLD rS jynfol@v$wfawmfudk,fpm;vS,f (86) OD;onf e0w. trsK;d om;nDvmcHo@kd wufa&mufch=J uonf? ppftpd;k &tm; jyef vnf wkef@jyefwu dk fy0GJ ifEkid pf rG ;f tajctaer&So d nfhtwGuf ar#mvdu k af e ovdk jzpfc&Jh onf? e0wppftpdk;&onf trsK;d om;nDvmcH. OD;wnfcsuf (6) &yf/ t cef;vdkufacgi;f pOf (15) ck/ tajccH&rnfrh l (104) csuu f kd nDvmcHu, kd pf m; vS,frsm;tm; twif;csrw S fcdkif;cJhonf? pifppf zGJ@pnf;yHktajccHOya'qdkonfrSm wdkif;jynf. toufjzpfo vd/k tajccHtkwjf rpfvnf;jzpfonf? zG@J pnf;yHktajccHOya'onf jynfwiG ;f ppfr;D udk ydkjyD;awmufavmufoGm;apEdkifouJo h dk@ ESpfaygif; 60 awmuf avmifaeaom jynfwGif;ppfrD;udkvnf; tuket f pifjidrf;owfay;Edik fpGrf; &Syd gonf? zGJ@pnf;yHt k ajccHOya'onf Edik fio H m;wOD;pD wOD;pDwidk f;. udk,f a&;vHjk cHKr/_ 'Dru dk a&pDEiS fh vl@tcGit fh a&;wkd@udk tjynfht0tmrcHEidk fonfh taetxm;udk zefwD;ay;EdkifouJhokd@ EdkifiHom;wOD;pD/ wOD;pDwdkif;. uH=urRmudk v_yfvdk@r&atmif wkyfaESmifcsKyfwnf;xm;EdkifpGrf;vnf; &Sdyg onf? xd@k a=umifh TzGJ@pnf;yHt k ajccHOya'twGuf tajccHrlrsm;csrw S fjcif;/


160

oef;0if;vIi d f

xdktajccHrrl sm;ay: rlwnfI zG@J pnf;yHktajccHOya' (rl=urf;) udk a&;qGjJ cif;/ xdka&;qGJxm;aom (rl=urf;) tm; vlxx k HcsjyjyD; jyifqifjcif;/ jznfhpGuf jcif;wdk@udk t}udrf}udrftvDvjD yKvkyfjcif; ponfhudpP&yfwkid f;wGif jynfol w&yfv;Hk u vGwfvyfpGmyg0ifjyD; aqmif&u G =f u&ayvdrhrf ,f? wenf;qk&d v#if xdkjzpfpOfwkdif;wGif jynfolrsm;u wdkuf±kdufyg0ifIaomfvnf; aumif;/ jynfolwdk@rS wm0eftyfESif;xm;aom jynfol@v$wfawmfudk,f pm;vS,frsm;u yg0ifIaomfvnf;aumif; wduspmG aqmif&u G =f u&rnf jzpf onf? xdkod@k aqmif&u G f&mwGifvnf; jynfov l lxk}uD;. qEN/ EdkifiHom; wOD;pDwkid ;f . qENEiS fh Edik if o H m;wOD;pDw/ OD;pDwkid ;f . t=ujH yKcsu/f jznfph u G f wifjycsuw f ikd ;f ukd tav;teufxm; jznfq h nf;aygi;f pyfay;=u&rnf jzpf onf? rnfolwOD;wa,mufur# tm%mjzifh xdef;csKyf umqD;xm;ydik f cGifhr&Syd g? rdrw d @kd . uH=urRmudk yJu h ikd x f ed f;ausmif;ay;rnfh zGJ@pnf;yHt k ajccHOya' udk a&;qGJ&mwGifvnf;aumif;/ a&;qGJEdkif&ef tajccHrlrsm;csrSwf&mwGif vnf;aumif;/ a&;qGjJ yD; zG@J pnf;yHktm; jyefvnfo;Hk oyfjyD; rlacsmjyK&mwGif vnf;aumif; jrefrmEdik if HtwGi;f rSw D if;aexdik f=uaom vlrsK;d aygi;f pHk jynf olw&yfvHk;. tusKd;pD;yGm;udk wnfhrwfpGm rsufEmS rlI aqmif&Guf=u &rnfjzpfygonf? od@k aomf e0wpdwf}uKd uf a&G;cs,x f m;onfh nDvmcHu, kd pf m;vS,f rsm;u trsm;pkjzpfjyD; a&G;aumufcHv$wfawmfudk,fpm;vS,frsm;u 14 &mcdkifE_e;f r#om wufa&mufcGifh&cJhonf? ,if;twkta,mif trsK;d om; nDvmcHwiG f e0wppftpd;k &u ‘ tem*wfEikd if Hawmf. trsK;d om;Edik if aH &; OD;aqmifru _ ¾Y wyfrawmfu yg0ifxrf;aqmifEkid af &;’ qdo k nfh tcsuf udk twif;tusyo f GwfoGif;vmjyD; jynfolvlxku a&G;cs,fwifajr‡muf &efrvdkbJ ppfwyfudk 25 &mcdkifE_ef; tvdktavsmufay;&rnfqo kd nfh r zG,fr&mawmif;qdkr_}uD;udk rlw&yftjzpf wifoGif;vmonfhtwGuf tzG@J csKyfu rjzpfoifhrjzpfxdkufa=umif; wkef@jyefaqG;aEG;cJhonf? odk@uvdk


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

161

'Dru dk a&pDtajccHrlrsm;ESifh rudu k fnDr_rsm;tay: nDvmcHtwGif; wifjy aqG;aEG;cJhaomfvnf; e0wtpdk;&onf av;pm;vdkufemjcif;r&Sdacs? xkpd OftwGif; 1995 ckEpS /f Zlvidk fv 10 &ufae@wiG f a':atmifqef;pk =unftm; Oya'rJhtus,fcsKyfjzifh xdef;odrf;zrf;qD;xm;&mrS jyefvnf v$wfay;cJhonf? a':atmif qef;pk=unfonf vGwfajrmufvmvmcsif; ,m,DOuUXtjzpfaqmif&u G af eonfh OD;atmifa&$/ ygwrD v l OuUX OD;wif OD;/ OD;=unfarmifwdk@tygt0if tzJ@G csKyf tr_aqmifvl}uD;rsm;ESifh nd‡E_id f; aqG;aEG;r_rsm;vkyfaqmifovd/k z±dzk &Jjzpfaeonfh ygwpD nf;±Hk;a&;ESifh wnf aqmufa&;udpPrsm;udk pepfwus jyefvnfwGef;wifEdkifa&;/ tzGJ@csKyf t wGif; pdwf"gwf=uH@cdkifjrifhrm;a&;rsm;udk +rdKŒe,ftzGJ@csKyf±k;H rsm;txd tESH@ oGm;I tm;ay;pnf;±H;k v_@H aqmfru _ dk qufwu kd v f yk af qmifcho J nft h wGuf tzGJ@csKyftwGif; jyefvnfv_yf&Sm; Edk;=um;tm;opfvmcJhonf? tzGJ@csKyf qufvuf&yfwnf wnf&aSd &;udkyJ aZmif;ay;vkyaf qmifvmcJh&ovdk &yf wnfvkyfaqmifvmcJhonfh OD;atmifa&$ukyd if tzGJ@csKyfOuUXtjzpf quf vufae&may;xm;onf? xdk@aemuf a':atmifqef;pk=unfonf ‚if;. jcHa&SŒw&m;yGJrsm;udk tywfpOfrysuf azmfaqmifEkid fcJhonf? a':atmifqef;pk=unf. xuf jrufonhft&nftaoG;/ wnf=unfckid frmonfh t&Sde=f oZmrsm;a=umifh a':atmifqef;pk=unfjcHa&SŒw&m;a[majymyGrJ sm;onf vlx=k um; a&yef; pm;cJhovkd/ vlxk}uD;. ,Hk=unfcspfcifr_udkvnf; &,leidk fcJhonf[k qdk& ayrnf? Tod@k jzifh tzG@J csKyfonf vlx=k um;Y/ jynfwiG ;f jynfyY a&yef;tpm; qH;k / vlxkaxmufcHrt _ &qH;k tzGJ@}uD;tjzpf qufvufay:vGif xif&Sm;cJh onf? tzGJ@csKyfonf awG@qkaH qG;aEG;a&;/ 90 jynfhEpS fa&G;aumufy&JG v'fukd av;pm;vdkufema&;/ trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&;twGuf nd‡ed_if; aqmif&GufoGm;a&;rsm;udk e0wppftpdk;&xH awmufavsmufwifjy awmif;qdck aJh omfvnf; ppftpdk;&. qef@usifzufwek @f jyefrr_ sm;udo k m &&Sd cJhonf?


162

oef;0if;vIi d f

a':atmifqef;pk=unfonf trsK;d om;nDvmcHY wzufowf csrw S f xm;aomOD;wnfcsuf (6) csuEf iS fh tajccHrl (104) csuu f kd vHk;0 r}uKd uf ESpo f ufay? xd@k a=umifh 1995ckEpS /f Ed0k ifbmv 28 &ufae@Y usi;f yaom trsK;d om;nDvmcH pHknDtpnf;ta0;wGif (27-11-95) &ufpJw G yfvsuf tzGJh csKyf OuUX OD;atmifa&$vufrSwf xdk;xm;aom trsKd;om;'Drdu k a&pDtzGJ@ csKy. f oabmxm;rl0g'pmwapmifudk trsK;d om;nDvmcHusi;f ya&; vkyf ief;aumfrwDOuUXOD;atmifw;dk xH vdyfrjl yD;ay;yd@k co hJ nf? xd@k jyif trsK;d om; nDvmcHusif;ya&; vkyfief;aumfrwDodk@vnf; oabmxm;jyef=um;&ef pmjzifh xyfrHta=umif;=um;cJhonf? ta=umif;jyef=um;pmr&&So d jzifh trsKd;om;'Drku d a&pDtzGJ@csKyfonf trsKd;om;nDvmcHusif;ya&;OuUXxH ay;pmwapmif xyfrHay;ydk@cJhjyefonf? tzG@J csKyfay;ydk@aompmY(1) trsK;d om;nDvmcHu csrSwfxm;aomtajccHrrl sm;udk jyefvnf oHk;oyf&ef? (2) a&G;aumufyJw G Gif tjywftowftEdik f&&SdcaJh om tzGJ@csKyf. v$wfawmf udk,pf m;vS,ftrsm;pkjzifh trsKd;om;nDvmcHu, dk fpm;vS,f rsm;udk jyefvnfzGJ@pnf;ay;&ef? (3) nDvmcHwGif csrSwfusifhoHk;aeaomenf;vrf;rsm;/ vkyfxk;H vkyf enf;rsm;udk jyefvnfoHk;oyfI jyifqifay;&ef? (4) txufygupd P&yfrsm;udk aqmif&GuEf dkifa&;twGuf awG@qHkaqG; aEG;r_jyKvkyfa&;twGuf tav;xm;aqmif&Guf&ef ponfhtcsufrsm;udk azmfjyxm;onf? odk@aomf trsKd;om;nDvmcHpn Hk Dtpnf;ta0;Y trsK;d om;nDvmcH usifya&;aumfr&SifOuUX. rde@f cGef;ygtcsufrsm;udk avhvmjcif;jzifh tzG@J csKyf. vdkvm;aom awG@qHkaqG;aEG;a&;udpP vHk;0ryg&Sda=umif; od&Sd &ojzifh ,if;ae@ (28-11-95) rSmyif trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfonf ppftpd;k & jyKvkyu f si;f yonfh twkta,miftrsKd;om;nDvmcHukd ,if;yHpk H


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

163

twdki;f yif qufvufusif;yaernfqdkygu (1) trsKd;om;jyefvnf&if=um;apha&;/ (2) ppfrSefaomygwDpHk'Drdu k a&pDEdkifiHawmfjzpfay:vmEdkifa&;/ (3) trsm;jynfolwdk@. ,Hk=unfvufcHEidk faom zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'w&yf ay:xGef;a&;rsm;udk taxmuftuljyKEdkifvdrhrf nf r [kwf[k oabmxm;a=unmcsufukd xkwfjyefcJhjyD; trsKd;om;'Drdkua& pDtzGJ@csKyf. nDvmcHudk,fpm;vS,frsm;u nDvmcHwufa&mufaer_udk &yfqkid f;vdkufonf? wqufwnf;rSmyif awG@qHkaqG;aEG;a&;ESifh nd‡E_dif; tajz&Sma&;udkvnf; awmif;qdkcJhygonf? e0wppftpdk;&u tzGJ@csKyf. qHk;jzwfcsuftay: wl;wl;cg;cg;wkef@jyefcJhonf? “OD;atmifa&$acgif;aqmifonfh tzGJ@csKyfonf nDvmcHudk wuf a&mufae&mu a': atmifqef;pk=unf tus,cf sKyfu vGwaf jrmufvm rS tckvkd jzpfay:vm&onfjzpfonft h a=umif;/ ,if;onf wiful;=uHpnf r_omjzpfa=umif;” [lI ajymqdkjyD; a':atmifqef;pk=unftay: cg;cg; onf;onf; tjypfzdk@cJh=uonf? xdk@aemuf ppftpdk;&onf tzGJ@csKyftay: enf;rsKd;pHjk zifh &ef&Smydwfyif uef@owfr_rsm;udk qufwkdufjyKvkyfvmcJhonf?

trsKd;orD;xl;cRefq&k &Sd xdkpOftwGif; e,l;a,muftajcpdkuf ‘rpf’ (Ms) r*~Zif;rS 1995 ck ESpt f wGuf trsKd;orD;xl;c|eq f k (12) qka&G;cs,fc&Jh wGif a':atmifqef;pk =unfyg0ifcJhonf?

acgif;jzwfjyD;ud, k , f l e0wppftpd;k &onf trsK;d om;'Dru dk a&pDtzG@J csKyfukd ‘acgi;f jzwfjyD; ud, k , f ’l qdo k nfh enf;AsL[mrsK;d udk wd;k jri‡ u hf sio hf ;kH um OD;aqmifol xdyyf ik d ;f tqifhESifh atmufajcpnf;±Hk;a&; tqifhqifht=um; tquftpyfrJh atmif v_y&f Sm;r_r&&Sdatmif tpDtpOf&d&S dw S k;d jr‡ifh vkyfaqmifvmcJhonf?


164

oef;0if;vIi d f

om"utm;jzifh ygwq D ikd f;bkwrf sm;jzKwcf sjcif;/ qdki;f bkwv f ufcw H ifxm; onfhtrd f&Sifrsm;udk qufvufrwif0Hhap&ef enf;rsKd;pHkjzifh [ef@wm;/ +cdrf; ajcmuf/ zdtm;ay;jzKwfcscdkif;jcif;/ tzGJ@csKyf0ifa&SŒaersm;/ q&m0efrsm;udk a&SŒaevdu k cf iG hEf Sifh aq;ukocGirfh &&Sdap&eftwGuf vdkifpif±yk o f rd ;f jcif;/ t zG@J 0ifrsm;.rdom;pk0ifrsm; Xmeqdik &f m0efxrf;rsm;jzpfaeygu rdom;pk0if rsm;udk jcdr;f ajcmufzdtm;ay;I tzG@J csKyf0iftjzpfrS Ekwfxu G cf ikd ;f jcif;/ tzG@J csKyf0ifrsm;udk trsKd;pHt k a=umif;&SmI rw&m;zrf;qD;ta&;,ljcif;/ yk'fxD; yk'frrsKd;pHkwyfI ESpf &Snfaxmifrsm;csrSwfjcif; ponfwdk@udk ,kwfrm aumufuspfpGm jyKvkyfvmcJhonf?

twdu k t f cdu k cf &H a':atmifqef;pk=unf. ygwpD nf;±H;k a&;c&D;pOfrsm;tay: Yvnf; ay:ay:xifxif taESmifht,SufjyK [ef@wm; wm;jrpfcJhjyD; ppftpdk;&zGJ@ pnf;xm;onfh vufuidk fwkwf cg;ydkufaqmiftzGJ@tpnf;jzpfonfh =uHŒcdkif a&;toif;0ifrsm;udt k oH;k jyKum touftEœ&m,fjyKonftxd ajymif ajymifwif;wif; zdESdyaf pmfum;vmcJo h nf? Edkiif Ha&;ygwDonf jynfolvlxk.vkdvm;csufESifhqENudk nDnw G f pk pnf;r_jyKEdkiaf &;twGuf EdkifiHa&;t& pepfwus zGJ@pnf;xm;onfh tzGJ@ tpnf;wckjzpf&m EdkifiHa&;ygwDw&yfonf 'Drdkua&pDuk d rSefuefpGm usifh oHk;EdkifcGifhESifh jynfolvlxkudk ppfrSefpmG udk,fpm;jyKcGifh&&Sd&ef vdt k yfay onf? xdk@jyif EdkifiHa&;ygwDrsm;onf t&Snfojzifh wnfwnfjidrfjidrf cdkif rmpGm &yfwnfEdkifa&;twGuf pnf;±Hk;a&;pGrf;&nfrsm;tay: wnfrSDae aoma=umifh EdkifiaH wmftwGif; vGwv f yfpGm pnf;±Hk;v_y&f Sm;cGifh &&Sd&rnf jzpfonf? 1996 ckEpS /f Ed0k ifbmv 9 &ufae@wGif ygwDpnf;±H;k a&;c&D;pOftjzpf c&D;xGufpOf a':atmifqef;pk=unfESifh 'kOuUX ol&OD;wifOD;/ 'kOuUX OD; =unfarmifwdk@ pD;eif;vdu k fygcJhonfhum;udk =uHŒzG@H v&l rf;um; 200 ausmf u wkwf/ "m;/ ausmufcJvufeufrsm;pGmudkifjyD; &efukef+rdKŒv,facgif A


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

165

[ef;+rdKŒe,f&Sd q&mpHESifh *Gwfwvdwfvrf;qHYk 0dkif;0ef;t=urf;zuf wdu k f cdu k o f nftxd ajymifususjyKvyk v f mcJ=h uonf? tqdyk gae&monf jynf xJa&;0ef}uD;XmeESifh jrefrmEdkifiH&cJ sKyf±kH;wnf&Sd&mae&mteD;wGif ae@cif; a=umifawmif vlpnfum;&mY wdkufcdkufcH&jcif;jzpfonf? 1997 ckESpf/ Ed0k ifbmv 15 &ufaewGif EdkifiHawmfjidrf0yfyjd ym;r_ wnfaqmufa&;tzGJ@ (e0w)onf EdkifiHawmfat;csrf;oma&;@Sifh zGH@+zdK; a&;aumifpD (etz) tjzpf trnfajymif;vJvu kd jf y;D aemufyikd ;f wav#muf vHk;Yvnf; tzGJ@csKyfonf etz.enf;aygi;f pHkjzifh qufvufzdEySd fapmf um;r_ukd cHc&hJ ±Ho k mru etz. t"du OD;wnf&efot l jzpfyg owfrw S cf H cJh&onf? 1998 ckEpS /f ZGev f 23 &ufae@wiG f trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf OD;atmifa&$onf enf;rsKd;pHjk zifh zdEySd fcHae&onf=h um;rS &ufaygif;(60) t wGif; v$wfawmfac:,lay;a&;udk xyfrHawmif;qdkcJhonf? odk@aomf ppf tpdk;& vHk;0y,fcsvdkufonf? xdk@a=umifh 1996 ckESpf/ pufwifbmv 16 &ufae@wGif ‘ jynfol@ v$wfawmfudk,fpm;jyKaumfrwD’ (Committee Representing The People’s Parliament-CRPP) udk pwifzGJ@pnf;cJhonf? 1990 jynfhESpf ygwDpk H taxG axGa&G;aumufyJ}G uD; usif;yjyKvkyfjyD;aemuf rvGJraoGac:,lay;&rnfh jynfol@v$wfawmfudk e0w wjzpfvJ etzppftpdk;&u vHk;0ac:,lay; jcif;r&So d nft h wGuf jynfo@l v$waf wmfac:,la&;onf etztwGufom wm0ef&Sdonfr[kwf/ jynfou l a&G;cs,fwifajr‡mufxm;onfh jynfol@ v$wfawmfudk,fpm;vS,frsm;Yvnf; wm0ef&o Sd nf[k oH;k oyfI ‘ jynf ol@v$wfawmf ac:,la&;&nf&G,fcsufjzifh jynfol@vw $ fawmf udk,pf m;jyK aumfrwDudk zGJ@pnf;cJhjcif;jzpfonf? jynfo@l vw $ af wmf ud, k fpm;jyK aumf rwDukd zG@J pnf;cJjh y;D aemuf 1998 ckEpS /f pufwifbmv 16 &ufae@wiG f yxr t}udrftpnf;ta0;udk w&m;0ifusif;ycJhonf? 1990 jynfhESpf ygwDpHktaxGaxGa&G;aumufyGJwiG f a&G;aumufwif ajr‡mufcHcJh&onfh jynfo@l v$wfawmfudk,fpm;vS,f 485 OD;&SdcJhjyD; uG,f


166

oef;0if;vIi d f

vGefoGm;ol (26) OD;udkz,fvdkufygu usef&Sdol 459 OD;&Sd&m trsKd;om; 'Drdkua&pDtzGJ@csKyfESifh r[mrdwfEidk fiHa&;ygwDrsm;rS tEdkif&jynfol@v$wf awmf ud, k fpm;vS,af ygif; 251 OD;. ‚if;wdk@.vkyfykid fcGifhukd tzG@J csKyf A[dk tvkyftr_aqmiftzGJ@odk@ tm%mtyfESif;xm;onfhvkyfydkifcGifhrsm;t& (a&G;aumufcHv$wfawmfudk,fpm;vS,fpkpkaygif;. 52 µudk udk,pf m;jyK

0J rS ,m (yxrwef;) - OD;vGif? OD;at;omatmif? OD;atmifa&T? OD;oef;xGe;f ? OD;wif O;D 0J rS ,m ('kw, d wef;) - OD;vSaz? OD;pd;k jrif?h OD;vGe;f wif ? OD;nGeYfa0? a':atmifqef;pkMunf

vsu)f trsKd;om;'Drku d a&pDtzG@J csKyu f uruxjyK OD;aqmifum jynfo@l v$wfawmfu, dk pf m;jyKaumfrwDudk atmifjrifpmG zGJ@pnf;Edik cf jJh cif; jzpfonf? pwifzJ@G pnf;pOfu jynfol@v$waf wmfu, dk fpm;jyKaumfrwD0ifrsm;rSm (1) OD;atmifa&$ - OuUX (2) OD;oef;xGef; - twGif;a&;rSL; (1) (3) OD;at;omatmif - twGif;a&;rSL; (2) (4) ol&OD;wifOD; - tzG@J 0if (5) a':atmifqef;pk=unf - tzG@J 0if (6) OD;vGif - tzG@J 0if (7) OD;vSaz - tzG@J 0if (8) OD;pdk;jrifh - tzG@J 0if


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

167

(9) OD;vGe;f wif - tzG@J 0if (10)OD;nGe@f a0 - tzG@J 0if ponfwdk@ jzpfonf? pwifzGJ@pnf;pOfu twGif;a&;rSL;OD;at;omatmifonf (1) &cdkif 'Dru dk a&pDtzGJ@csKy/f (2) &Sr;f trsK;d om;'Dru dk a&pDtzGJ@csKyf (3) rGeftrsKd;om; 'Dru dk a&pDtzGJ@csKyf (4) ZdkrD;trsK;d om;uGe*f &uf ponfhtzG@J (4) zG@J . udk,f pm;vS,jf zpfonf? CRPP yxr t}ur d ftpnf;ta0; yxrae@rmS yif jynfov hl w $ af wmf OuUX tjzpf a'guw f mOD;apmjratmifudk a&G;cs,fwifajr‡mufcJh=uonf? a'gufwmOD;apmjratmifonf &cdkif'Drkdua&pDtzG@J csKyfrSjzpfjyD; &cdkifjynf e,f ajrmufOD;rJqENe,ftrSwf (1) rS a&G;aumufcH jynfol@vw $ fawmf ud, k fpm;vS,jf zpfonf? CRPP tpnf;ta0;Y aumfrwD. a=unmcsuftrSw(f 1) xkwjf yef cJo h nf? a=unmcsuYf TaumfrwDonf 1990 jynfhEpS f ygwpD kH 'Dru kd a&pD taxGaxGa&G;aumufyJG Oya'ESit fh nD v$waf wmfac:ay;a&;rlt& v$wf awmfac:,lay;a&;jzpfajrmufonftxd v$waf wmfu, kd pf m; aqmif&u G f oGm;rnf[k twdtvif;azmfjya=unmcJhonf? jynfol@v$wfawmfudk,fpm;jyKaumfrwD zJG@pnf;vdkufonfhtay: awmfvSefa&;e,fajrESifh jynfya&muf ta&G;cs,fcH jynfol@vw $ fawmf ud, k pf m;vS,rf sm;uvnf; tm;wufoa&m axmufcHvu dk =f ujy;D jynfy a&mufv$wfawmfudk,fpm;vS,frsm;jzpf=uonfh a'gufwmpdef0if;/ OD;bdk vSwifh/ OD;vseftky/f OD;armifarmifat;/ OD;vSOD;/ OD;odef;OD;/ a'gufwmwifh aqG/ a'gufwmZvyfxef/ OD;u,f'Dbl;&D;/ OD;cGefrwf&fub dk ef/ OD;',feD&,f atmif/ OD;wifxw G f/ OD;xefvsef;aygif/ OD;oef;pdef/ OD;omEdk;/ a'gufwm pef;atmif/ OD;Adkvfaomif;/ OD;xGef;OD; ponfh v$wfawmfudk,fpm;vS,f (19) OD;u ,if;wdk@udk,pf m; aqmif&GufydkifcGifhtm%mudk CRPP od@k tyf ESi;f vdkufa=umif; vufrSwfa&;xd;k a=unmcsufxkwjf yef axmufcHcJh=u onf?


168

oef;0if;vIi d f

ppftpd;k &onf CRPP zGJ@pnf;r_ukd vHk;0vufrcHbJ enf;rsKd;pHjk zifh 'kuQ ay;vkyaf qmifco Jh nfukd awG@&ayonf? v$waf wmfac:,la&;udk axmuf cHc=Jh uonfh typf&yf jidr;f csr;f a&;tzGJ@jzpfonfh &Srf;jynfvlrsK;d aygif;pHk vGwf ajrmufa&;tzGJ@(&vvz)/ u,ef;jynfopfygwDESifh u&ifejD ynf vlrsKd; aygi;f pHk jynfol@vGwfajrmufa&;wyfOD; (uvvw) tzGJ@wk@d udk ac:,l zd tm;ay;±Hrk u raxmufcHa=umif;a=unmcsuf jyefvnfxw k cf idk f;cJo h nf? xdk@jyif jynfwiG f;&Sd a&G;aumufcH v$waf wmfu, dk pf m;vS,rf sm;udk ac:,lppf aq;jcif;/ ajccsKyfc0H eftufOya'rsm;ESifh aeapjcif;/ tcsKŒd udk zrf;qD;csKyf aESmifjcif; ponfw@dk ukd ay:ay:xifxifvkyfaqmifvmcJhonf? ppftpd;k & onf v$wfawmfudk,fpm;vS,frsm;udk ac:,lppfaq; zrf;qD;csKyfaESmif xm;r_rsm;udyk if “ zrf;qD;csKyfaESmifxm;jcif;r[kw/f ac:,laqG;aEG;aejcif; omjzpfonf” [k 0g'jzef@co hJ nf? wqufwnf;rSm etzppftpk;d &. vuf udik w f w k t f zG@J tpnf;jzpfonfh =uŒH cdik af &;tzG@J ukd toH;k csum jynfe,f/ wdik ;f toD;oD;&Sd +rdKŒ}uD;rsm;wGif jynfol@qENazmfxkwfyGJrsm;udk twif;t"rR vkyfaqmifvmcJhonf? ,if;vlxktpnf;ta0;}uD;rsm;rS NLD . v$wf awmf ac:,la&;a=unmcsufukd qefu h sif&w _ fcsa&;/ NLD udk rw&m;oif; tjzpfa=unmzsuo f rd ;f a&;/ CRPP, NLD (10) OD;*dk%f;udk ta&;,l &Sif; vif;ypfa&;ponfhawmif;qdkcsurf sm;udk atmf[pf tiftm;jyapcJhonf? wzufrv S nf; CRPP zsufodr;f ay;v#if zrf;qD;csKyfaESmifxm;onfh EdkifiH a&;tusOf;om;rsm;ESifh v$wfawmfudk,fpm;vS,rf sm;udk jyefvnf v$wf ay;rnf[k rD;pwzuf a&r_wfwzuf urf;vSrf;vmcJhonf? CRPP ESifhywfoufI 1998 ckESpf/ Edk0ifbmv 23 &ufae@wi G f a': atmifqef;pk=unfu owif;pm&Sif;vif;yGJw&yfjyKvyk &f if; “ 90 jynfhESpf a&G;aumufyGJ&v'fudk oabmrusvdk@ a&G;aumufyGJ todtrSwfrjyK awmhjcif;[m vufrcHEkid f/ rjzpfoifh/ v$wfawmfac:,la&;udk qufvuf }udK;yrf;oGm;r,f? CRPP udk v$waf wmfay: Yomzsuo f drf;oGm;r,f” [k &Sif;vif;ajym=um;cJhonf? 1998 ckEpS f/ 'DZifbmv 8 &ufae@wiG f jynfo@l vw $ af wmfu, kd fpm;jyK


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

169

aumfrwD tpnf;ta0;udk usi;f ycJjh yD; ‘jynfo@l v$waf wmfa&;&m aumfr wD’ udk xyfrHz@JG pnf;vdu k o f nf? jynfol@vw $ fawmfa&;&maumfrwDrsm;rSm (u) wdkif;&if;om;a&;&maumfrwD / OuUX - OD;at;omatmif twGif;a&;rSL; - a':atmifqef;pk=unf (c) b¾ma&;/ pD;yGm;a&;/ ukeo f G,fa&;&maumfrwD / OuUX OD;nGe@f a0 (*) Oya'a&;&maumfrwD / OuUX - ol&OD;wifOD; (C) ynma&;&maumfrwD / OuUX - a':atmifqef;pk=unf (i) usef;rma&;/ vlr_a&;aumfrwD / OuUX - OD;vGif (p) EdkifiHwumqufqHa&;aumfrwD / OuUX - OD;atmifa&$ (q) awmifolv,form;a&;&maumfrwD / OuUX - OD;pdk;jrihf (Z) tvkyo f rm;a&;&maumfrwD / OuUX - OD;oef;xGe;f twGi;f a&;rSSL; - OD;vGef;wif (ps) v$wfawmfa&;&maumfrwD / OuUX - OD;vSaz (n) umuG,fa&;&maumfrwD / OuUX - ol&OD;wifOD; ponfwdk@jzpfonf?

vGwv f yfa&;qk 2000 jynfhESp/f rwfv 18 &ufae@wGif tdki, f mvefEdkiif H 'AŠvif+rdKŒ wGif a':atmifqef;pk=unftm; 'AŠvif+rdKŒawmf. ‘vGwfvyfa&;qk’ udk *k%fjyKcsD;jr‡ifhcJhonf? qkudk ol@udk,fpm; om;i,fxdefvif; ac: uif tJ&pfu qkvufc, H cl ho J nf? *k%jf yKrSww f rf;v$m;tm; a':atmifqef;pk =unf udk,fwdkifwufa&mufvufrSwfa&;xd;k Edkifonht f csdeftxd apmifh qdkif;xm;rnfjzpfonf? awmiftmz&duorRwa[mif; ref'Jvm;tm; qkcs;D jr‡ifhcpJh Ofuvnf; tvm;wl udk,fwidk fvufrSwfa&;xdk;Edkifonftxd rSwfwrf;v$mwGif csefvSyfxm;cJhzl;onf? tqdkygqkudk tar&dueforRw a[mif;rsm;jzpf=uonfh *|eftufzu f ae'D/ bDvu f vifwef/ 'kw&d ajrmuf ykw&f [ef;rif;}uD; *|efaygvfESifh rmomx&Dqmwdk@tm; qkcsD;jr‡ifhcJhjyD;jzpf


170

oef;0if;vIi d f

onf?

*kPjf yKaw; c&pf 2000 jynfEh SpftwGuf tdik f,mvefEdkifi/H +rdKŒawmf 'AŠvif tkyf csKyfa&;tzGJŒrSay;tyfonfh +rdKŒawmf*k%fx;l aqmifqk a':atmifqef;pk =unfESifh yl;wGJ&&SdcJhol a&mcfhaw;oH&Sif bdkEdkESifhtzGJ@rS a':atmifqef;pk =unftm; *k%fjyKpyfqdkxm;onfh “Walk On” aw;oDcsif;udk 2002 ckESpf/ azazmf0g&Dv (27) &ufae@Y tar&duefjynfaxmifpk *&rfraD w;*Dw qkay;yGJwiG f taumif;qH;k qkcsD;jr‡ifhcHcJh&onf?

'kw, d tBudrf aetdrt f us,fcsKyf 2000 jynfhESp/f =o*kwv f (24) &ufae@wiG f 'kwd,OuUX ol&OD;wif OD;/ &efukew f idk f; pnf;±H;k aumfrwDOuUX ocifp;kd jrif/h &efuek w f ikd f; pnf;±H;k a&; tzGJŒ0if a'gufwmrsKd;atmif/ tzGJŒcsKyfvli,f(16) OD; ¡,mOfarmif; ESpfOD; tygt0if¢ wdk@ESifhtwl &efukew f zufurf; 'v+rdKŒrSwqifh &efukew f dkif;/ uGrf;jcHukef;+rdKŒESifh aumhrSL;+rdKŒrsm;od@k pnf;±H;k a&;udpPrsm; aqmif&u G f&ef &efuek f+rdKŒyef;qd;k wef;qdyfurf;rSwqifh c&D;xGu&f ef pDpOfch&J m yef;qd;k wef; qdyu f rf;wGif wem&DcJcG ef@ tm%mydik rf sm;rS ydwq f @kd xm;cJhjyD;rS wzufurf; okdhul;cGifh&cJhonf? 'v+rdKŒodk@ a&muf&Sdonft h cg }udKwifapmifhqdkif;ae onfh tzGJ@csKyfum;ESpfpD;jzifh uGrf;jcHukef;odk@ c&D;xGufvmpOf 'v+rdKŒrS txGuf (3) rdkifcefhta&muf usefppfom;&yfuu G fwGif tm%mydik frsm;rS a&SŒc&D;rqufEidk f&ef twif;t"rRyw d fqdk@wm;jrpfxm;ojzifh tqdkyg ae &mYyif c&D;qufxGufEkid fonftxd tajccsapmifhqdkif;aecJh&m (9) &uf ajrmufae@jzpfonfh pufwifbmv (1) &ufn 11;15 em&DwiG f &Jwyfz@JG ESihf ppfaxmufvSrf;a&;tiftm; 300 ausmfu a':atmifqef;pk=unfESifh tzGJ@tm; 0ifa&mufp;D eif;jyD; twif;t=uyfzrf;qD;csKyfaESmifac:aqmifjy;D &efuek +f rdKŒod@k jyefy@kd I 2000 jynfEh pS /f pufwifbmv 1 &ufae@rS 14 &uf ae@txd 'kwd,aetdrftus,fcsKyfjzifh zrf;qD;xdef;odrf;xm;jcif; cHcJh&


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

171

onf?

wwd,tBudrf aetdrt f us,fcsKyf xdk@aemuf 2000 jynfhESpf/ pufwifbm 20 &ufae@wiG f 'kwd,OuUX OD;wifO;D ESiht f wl tzG@J 0ifrsm;vdu k fygvsuf tzG@J csKyv f _yf&Sm;r_r&Sdeidk &f ef ydwf yifwm;qD;r_rsm;/ tzG@J csKy±f ;kH rsm;ydwfapjcif;/ qdik ;f bkwfrsm;csapjcif;rsm;udk pHpk rf;avhvm&ef yxrc&D;pOftjzpf naerD;&xm;jzifh rEœav;od@k oGm; a&muf&ef pDpOfcJh&m rD;&xm;vufrSwfukefaeonf[k ta=umif;jyI vufrw S fa&mif;ray;bJ aemufwae@ eHeufapmapm 2000 jynfEh pS /f puf wifbm 22 &ufae@wiG f &efuek fbw l m}u;D rS t"rRaetdrjf yefy@kd jyD; wwd, t}udrf aetdrftus,fcsKyfjzifh zrf;qD;xdef;odrf;jcif; cHcJh&jyefonf?

rdwzf ufEikd if rH sm; aygif;pnf;a&;qdik &f mqk a':atmifqef;pk=unfonf 2001 ckESpt f wGuf *smreDEdkifiH tajc pdkuf EdkifiHwum EdkifiHa&;ESifh ,Ofaus;r_rsm; vGwfvyfpGm aygif;pnf;a&; qdkif&m qkay;a&;tzGJ@}uD;. rdwfzufEdkifiHrsm; aygif;pnf;a&;qdkif&mqk (Collegue United Nations) qkudk &&SdcJhonf? tqdkygqk&&Sdolrsm;teuf a':atmifqef;pk=unfonf yxrqHk;trsK;d orD;jzpfonf? 1999 ckEpS w f Gif ydkvefEidk fio H rRw/ 2000 jynfhEpS fwiG f [efa*&DEdkifiH0ef}uD;csyEf Sihf Edkiif Hjcm; a&;0ef}uD;Xme0ef}uD; rpPwm[Gef;wdk@&&Scd JhjyD; a':atmifqef;pk=unfonf wwd,ajrmuf qk&&SdcJholjzpfonf?

jyefvnfvGwaf jrmuf a':atmifqef;pk=unfonf aetdrftus,fcsKyftjzpf 1 ESpf 5 v 14 &ufuscHcJh&jyD;aemuf 2002 ckESpf/ arv 6 &ufae@wGif aetdrf t us,cf sKyfrS jyefvnfvGwfajrmufvmcJo h nf? vGwaf jrmufvmjy;D aemuf 0g&Sifwefy@dk po f wif;pmwGif yl;wGx J w k af 0 onfh Parade owif;pHrk *~Zif;wGif jrefrmh'rD u kd a&pDrcd if}uD; a':atmifqef;


172

oef;0if;vIi d f

pk=unfu “All We Want is Our Freedom” (vGwfvyfa&;udkyJ usrwdk@ vdkcsif w,f) acgif;pOfjzifh aqmif;yg;wyk'fa&;om;cJhonf? tqdkygaqmif;yg;Y“ jrefrmEdkifiHw0ef; c&D;oGm;vm&if; usru vl awGukd bmvd@k 'Dru kd a&pDukd vdck siw f mvJv@kd ar;=unfrh yd gw,f? r=umc% qdo k vdk t=um;&qH;k tajzuawmh usaemfw@kd usrwd@k vGwaf jrmufcsiv f @kd qdw k m usrem;vnfygw,f? olw@dk &JŒuH=urRmudk olwdk@u, dk fwdkif yHkazmf qHk;jzwfcGifhr&SdbJ zdESdyfcHae&wmu vGwfajrmufvdkcsif=uygw,f? vuf euftiftm;/ tajccHwJhtrdef@awGe@J xif&mpdkif;r_awGatmufrmS a&muf ae&wJh olw@dk &JŒedpP"l0=uHKawG@ae&wJt h jzpfawGudk &Sw d ht J wdik f; &ifzGiafh jym jycsifwmvdkhqkyd gw,f? olwdk@todOm%fynm&JŒpdeaf c:r_udk jznfhqnf;r ay;EdkifwyJh nma&;pepftay: rauseyfcsufawGudk olwdk@ xkwfazmf ajym vd=k uygw,f? a0zef/ aqG;aEG;/ jiif;ckHEidk o f lawGjzpfjy;D pk±;Hk oDq/dk atmf[pf/ =obmay;ydik fz@dk axmifaomif;ode;f ru pka0;EdkifolawGjzpfv=dk uygw,f? jrefrmEdkiif Hu vli,fawG[m us,fjyef@vGef;wJhar#mfvifhcsufawGeJ@ tHhrcef;r_awGjynfhapwJh vli,fb0&JŒ Edk;=um;wufºuGwJht&G,af wGudk tjynfht0ydkiq f kid fcsiw f ,f? ra&&mr_awG/ }uD;us,fra_ wGeJ@ pdwu f l;,Ofr_ awG/ awmufycrf;em;r_e@J zDvmqef@usirf a_ wG/ =urf;wrf;cufwefre_ J@ odrf arG@r_awG wef;pDjynfhaewJhvli,fb0udk tjynfht0&,lvdk=uygw,f? jrefrmtrsK;d orD;awGtaeeJ@a&m bmawGvkt d yfygovJ? ukeaf ps;E_e;f }uD;jrifhr_&JŒzdpD;r_'%fa=umifh tm;ysufjiD;aiG@avmufatmif tdrfrx _ def; odr;f ae&wJb h 0u vGwaf jrmufcsi=f uygw,f? vGwv f yfpmG awG;awm=uH qrdv@kd cifyeG ;f jzpfol tjypfay;ta&;,lc&H rvm;/ 'grrS [kwf uav;awG rsm; b0&JŒtcGiftvrf;awGq;Hk yg;oGm;rvm;qdw k hJ pd;k &draf =umif=h ur_awG u uif;vGwcf si=f uygw,f? rdom;pkudk axmufyEHh kid fatmif cE<mudk,fudk &if;ae&wJb h 0u vGwaf jrmufzk@d awmifw h ae=uwJt h rsKd;orD;awGvnf; awmfawmfrsm;rsm; trsm;}uD;udk &Sdygw,f? usrawG@qHkcw Jh hJ v,form;/ ,morm;awGq&dk if olw@dk qENtwdkif; pdkuyf sKd;xGe, f ufcsif=uw,f? rawmfrw&m;aps;ESdrfcH&jyD; tpdk;&udk r


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

173

a&mif;rae&jcdrf;ajcmufcH&wmrsKd;awGu uif;vGwfjyD; olwdk@xGufukef awGukd udk,fhqENeJ@udk,f aps;uGuw f if a&mif;csvdk=uygw,f? olwdk@[m edpP"l0 ajreJ@zufjyD; b0udk ±kef;uef&yfwnfolawGyg? 'D vdk =urf;wrf;wJb h 0awGtay:rS usKd;a=umif;rqDavsmfwt hJ rde@f awGeJ@ em; vnf&cufwt hJ m%mydik af wGa=umifh aemufxyf 0efxyk f0efyk;d jyefrjzpfcsif =uawmhygb;l ? 'ge@J trsK;d om;'Drku d a&pDtzG@J csKyt f zG@J 0ifawG usrwd@k a&mvd@k ar;p&m &Syd gw,f? usrwdk@wawG wdik ;f jynfvw G af jrmufzk@d cufcufcJcJ vkyu f kid fae ygw,f? 'Dvkv d kyfuidk faewm[m 'Drku d a&pDtay: ra&r&meJ@ taumif; jrifar#mv f ifhjy;D xif&mvkyu f ikd af ewm r[kwfygb;l ? 'Dru kd a&pDqkw d m ol&ŒJ awmufyr_udk =um&Snfxdef;Edkifatmif tjrJwap ta&mifwifay;&wJh &wemwyg; jzpfw,fqkw d m usrwdk@ odygw,f? ysupf ;D qHk;&_H;wm/ tcdk;cH &wmawGrjzpfatmif umuG,zf @kd 'Dru kd a&pDukd rsufjcnfrjywf apmif=h uyf =unfh±_ae&ygvdrrfh ,f? vGwv f yfwhJ jrefrmjynfuom vl@*k%o f duQmudk wefz;kd xm; av;pm;wJEh ikd if H wnfaxmifEikd rf mS rd@k vGwaf jrmufa&;twGuf u usrwdk@wawG yifyifyef;yef; }udK;pm;ae=uwm jzpfygw,f? wdkif;jynfw0ef; vSnfhvnfomG ;wJhtcg vlawGu usraetdrf t us,fcsKyfeJ@ ae&wJhtcsdefawGrSm b,fvkcd Hpm;&ovJvdk@ ar;=uygw,f? yxrt}urd f (6) ESpef @J 'kwd,t}urd f (19) v usr aecJ&h ygw,f? rdom; pk rdwaf qGtaygif;toif;awGe@J cGJcGmjyD; usr b,fvkad ecJo h vJaygh? ar;rS ar;=uygavw,f? 'Dtm%m&SifEidk fiHrmS ,Hk=unfcsuftwGuf tusOf;cs cH&oluom trSefwu,f vGwfvyfoljzpfw,fvdk@usru jyefajzyg w,f? rSefygw,f? usrwdk@[m usrwdk@&JŒ omrefb0vGwv f yfcGifhawGudk ay;qyfxm;&w,f? 'gayrJh vlom;b0&JŒwefzkd;t&Sdq;Hk jzpfwJh ,Hk=unf csuf trSefw&m;tay: usrwdk@=uHŒ=uHŒcH&yfaecJh=uygw,f? 'Dae&mrSm jynfov l lxktwGuf usrtvdkcsifqHk;uawmh ppfrSefwhv J GwfvyfciG fhudk tmrcHumuG,af y;Edik zf k@d e@J trSefwu,f vHkvjHk cHKjcHKumuG,af y;Edik zf k@d t wGuf vGwfvyfcGifhygyJ?


174

oef;0if;vIi d f

*kPjf yKcsD;jr§iyhf JG aetdrftus,fcsKyfrS vGwfajrmufjyD; &ufydkif;twGif;rSmyif 2002 ckEpS /f arv 23 &ufae@Y Akdvrf LS ;atmif (&Jabmfo;kH usyd )f OD;aqmifaeonfh 0g&ifEh idk if aH &;orm;}u;D rsm;u aetdrt f us,cf sKyrf S vGwaf jrmufvmaom a':atmifqef;pk=unftm; 0g&ifhEidk fiHa&;orm;}uD;ocifodef;az (0g;c,f r) aetdrfwGif *k%fjyKyGu J sif;yI yef;uHk;pGyf*k%fjyKum a&SŒquf aqmif &Guf&rnfh 'Drkdua&pDa&;wdkufyGJtwGuf vGwfvyfa&;}udK;yrf;umv twGif; t*Fvdyef ,fcsJŒwd@k tm; wdu k cf u dk &f mwGif Adv k fcsKyfatmifqef; udkif pGcJ Jhaom oHk;a&mifjc,fa'gif;tvHESihf zufqpf*syefwdk@tm; wdu k fcdkuf&m wGif udik pf cGJ ho J nfh teDa&mifatmufcHaxmifhwiG f =u,fjzLwyfxm;aom tvHwk@d udk trSwfw&ay;tyfcJhonf?

*kPx f ;l aqmifyg&*lbUJG csD;jr§ichf &H 2002 ckEpS f/ arv 25 &ufae@wiG f usi;f yonfh tar&duefjynf axmifp/k e,l;a,muf+rdKŒ&Sd bmhofaumvdyf. (142) }urd fajrmuf bGJŒESi;f obiftcrf;tem;Y a':atmifqef;pk=unftm; *k%fxm;aqmif yg&*l bGJ@udk csD;jr‡ifhtyfESi;f cJhonf? tvm;wl 0g&iS fwef'DpD&Sd tar&duef wuU odkv. f 1996 ckESpf aqmif;&moDbGJ@EiS f;obif tcrf;tem;Yvnf; a': atmifqef;pk=unftm; *k%fxl;aqmifyg&*lbGJ@ csD;jr‡ifhcJhz;l onf?

a':vmwpfoef;wef vGwv f yfaompdw"f gwfqk tar&duefjynfaxmifp&k Sd z&D;'rf;zd&k rftzG@J }uD; (Freedom Forum Foundation) uvnf; a':atmifqef;pk=unftm; ‘vGwfvyfaom pdwf "gwfqk’ csD;jr‡ifhay;cJhonf? av[kefpD;ysHºuGae[ef tawmifyHESpfckyg ±kyfwkESifh qkaiGtar&duefa':vmwpfoef;udk cs;D jr‡ifhcjJh cif;jzpfonf? t qdkygqkonf jynfolvlxk.ESvHk;om;wGif pGJrufavmufatmif owœd ajymifajrmufpmG v_yf&mS ;aqmif&u G folrsm;tm; a&G;cs,af y;tyfonfq h k jzpfonf? a':atmifqef;pk=unftm;vnf; 'Drdkua&pDtoGiful;ajymif;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

175

a&;ESifh vl@tcGit fh a&;&&S&d eftwGuf vGwv f yfonfhpw d "f mwfjzifh t=urf; rzufbJ }udK;pm;v_yf&Sm;aqmif&Gufonfrsm;udk *k%fjyKonft h aejzifh qkcsD;jr‡ifhcJhjcif;jzpfonf[k qka&G;cs,faumfrwDu a=unmcJh onf?

atoif Edik if w H um 'Dru kd a&pDqk 2002 ckESpfonf a':aqmifqef;pk=unftwGuf qktrsm;qHk;&&Sd aomESp[ f k qd&k ayrnf? 2002 ckEpS f/ pufwifbmv 20 &ufae@wGif *&dEkid fiH atoif+rdKŒawmfrS ‘atoifEdkifiHwum'Drdkua&pDqk’ (Athens International Prize for Democracy) &&SdcJhonf? qktjzpf 'Drkdua&pDzcifjuD; Pedicles . udk,fwydki;f yHk±kyw f kwpfckEiS fh Honorary Citizen of Athens [k pmwrf;a&;xd;k xm;onfh a&$wq H dyfwckjzpfonf? a':atmifqef;pk=unf onf tqdkygqk&&Sdonfh urBmhyxrqHk;yk*~dKvfjzpfygonf? 2002 ckESpf/ Edk0ifbmv 16 &ufae@wGifvnf; jyifopfeidk fiHyg&D+rdKŒY a':atmifqef;pk=unftm; ,leufpudktzGJ@}uD;. onf;cHpdwf&Snfr_ESifh t=urf;rzufr_jr‡ifhwifa&;qdkif&m Madanjeel Singh qk csD;jr‡ihfcH&onf? tqdkygonf qkaiGa':vmwpfodef;yg&do S nf? 2002 ckEpS ftwGuf pDteftef (CNN) EdkifiHwumowif;Xme. tm&Sa'o owif;ta&;}uD;qH;k xdyw f ef;owif; 10 yk'fwGif a':atmif qef;pk=unfaetdrftus,fcsKyfrS vGwfajrmufvmonfh owif;yg&SdcJh onf? tjcm;owif;rsm;rSm tif'ekd D;&Sm;Edik fiH bmvDu|ef;wGif AH;k cGcJ &H onfh owif;/ ta&SŒwDarmEdkifio H pf ay:xGef;vmonfhowif;/ ygupPwefwiG f ppftkyfcsKyfa&;rS t&yfom;tkyfcsKyfa&;odk@ ajymif;vJvmonfhowif;/ w±kwjf ynfY acgif;aqmiftajymif;tvJowif;/ ud&k D;,m;u|e;f qG,f wif;rmr_owif;rsm;yif jzpfygonf? jAdwed fEdkifiHrS xkwv f $ifhaeonfh BBC rsuaf rSmufa&;&mtpDtpOfrS jAdwdefEdkifiH aomw&Sifrsm;. qENrJay;onfh tpDtpOfwGif “ *k%fxl; aqmif jAdwdefEkid fiHom;tjzpf Edkiif HwumrS yk*~dKvfrsm;xJrS rnfol@tm; ay;rnfenf;” [lonfh qENrpJ pfwrf;wGif aomw&Sif (51) &mcdkifE_ef;u


176

oef;0if;vIi d f

a':atmifq ef;pk=unftm; qENrJay;cJh=uonf? tar&duef orRw a[mif; bDvfuvifweftm; qENrJay;ol 18 &mcdkifE_ef;om &Sdcho J nf?

&cdik jf ynfe,f pnf;½H;k a&;c&D;pOf 2002 ckEpS /f 'DZifbmv 25 &ufae@wGif a':atmifqef;pk=unfEiS fh tzGo Jh nf &cdkifjynfe,fpnf;±Hk;a&;c&D;pOfxGufcJhonf? oufqdkif&mtm %mydkifrsm;u a':atmifqef;pk=unfwdk@. ,mOfwef;udk oGm;vmI r& atmif enf;rsK;d pHk aESmuf,u S f[ef@wm;cJo h nfhtjyif oHql;}udK;rsm;/ x&yf um;rsm;/ ajrwl;um;rsm;jzifh ydwfq@dk xm;cJhonf? &yfuGufaevlxktm; vnf; a':atmifqef;pk=unf. w&m;yGJodk@ rwuf&ef jcdrf;ajcmuf [ef@ wm;cJhonf? ÙÙÙ


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

177

tcef; (7) 'Dy, J if; vkyMf uHowfjzwfrI 2003 ckESp/f arvwGif a':atmifqef;pk=unf/ OD;wifOD;ESifh NLD t zGJ@0ifrsm; ppfudkif;wdik f;odk@ pnf;±Hk;a&;c&D; oGm;a&mufcJhonf? xdkc&D;pOf twGif; arv 30 &ufae@wGif a&$bkdc±dkif/ 'DyJ,if;+rdKŒteD; us&D GmY etz Y ppftpdk;&apcdkif;csut f & ,if;wd@k vufyg;aprsm;u acsmif;ajrmif; wdkuf cdkucf Jh=uonf? 'DyJ,if;vky=f uHowfjzwfr_Y t=urf;zufcHc&Jh ol a':nGef@ nGe@f u xdpk Ofu tjzpftysuu f kd atmufygtwdik ;f tao;pdwf rSwrf o d r# jyefvnfajymjycJhavonf? “arv 30 &ufae@reuf 9 em&D rH&k Gm+rdKŒ NLD ±H;k a&SŒrSm a':atmif qef;pk=unfu wufa&mufvmcJw h hJ vlxyk &dwo f wfudk rdef@cGe;f ajym=um; ygw,f? rdef@cGe;f ajymjyD; jyeftxGufrSm vlxku a':pke@J vdkujf yD; ol@&JŒrdef@ cGef;awGudk vdkufem;axmifcsifw,fvdk@ ajymw,f? tJ'DrSmyJ =uHŒzGH@eJ@prG f; tm;&SifawG aemufu xyfvdkufwmawG@&ygw,f? tJ'Dwke;f u rHk&Gm+rdKŒ xJrSm yHrk SefomG ;vmaewJhum;awGvnf; rawG@&awmhbl;? usrwdk@tkypf k awG&JŒum;eJ@ =uHŒzGH@&JŒum;awGyJ &Sdygw,f?” “ae@v,f 1 em&DavmufrSm a':pku bkwvif+rdKŒu vlxkeJ@ awG@ qHkjyD; E_wfceG f;qufpum;ajymcJhygw,f? jyD;awmh NLD vli,ftzGJ@udk zGJ@ pnf;ay;cJhygw,f? usrwdk@ pdkif;jyifuaexGufvmawmh n 7 em&D xdk; aeygjyD? tJ'u D aexGuv f mjyD; rdepf 20avmufrmS yJ usrwd@k us&D mG a&muf vmw,f? tJ'D&GmrSm a':pku tJ'&D Gmem;w0du k frSmae=uwJh &Gmom;awG udk E_wfcGe;f qufpum; tenf;i,fajymygw,f? tcsdefuvnf; aemuf usaejyDjzpfv@kd a':pku rde@f cGe;f rajymawmhb;l vdk@ awmif;yefpum; ajym cJhygw,f? 'DyJ,if;+rdKŒudkvnf; tcsderf Da&mufz@dk ukad wmh usrwdk@awG tJ'D &Gmuae jyefxGufvmcJh=uygw,f?” “xGufvmjyD;odyfr=umbl; usrwdk@&JŒum;wef;udk armfawmfqdkif u,fwpD; a&mufvmjyD; &Gmom;awGudk ±du k af ewJhta=umif; vmajymyg w,f? a':pkudk}udKqdkz@dk apmifhae=uwJh uav;/ rdef;rtygt0if &Gmom;


178

oef;0if;vIi d f

awGudk pGrf;tm;&Sif 'dkif,memum;wpD;u twif;0ifwdkufjyD; um;udk xdk;&yfvku d fygw,f? jyD;awmh um;ay:u vlawGqif;vmjyD; &Gmom;awG udk qif;±dkufaewmudk vSr;f jrifae&ygw,f? a':pkudk xGufjyD;r}udKqdkzdk@ tpdk;&u }udKwiftrdef@xkwfxm;w,fvdk@ od&ygw,f? usrtaemufvSrf;=unfhvku d fawmh um;awGtukev f Hk; &yfaewm udk awG@&ygw,f? acgi;f rSmvufukid fy0gawGpD;xm;wJh bke;f }u;D twkEpS yf g; eJ@ wjcm;vlo;Hk a,muf a':pkum;em;udo k mG ;jyD;awmh a':pkudk wckcak jym wm awG@vdkufygw,f? aemufydkif;rS usrwdk@o&d wmu tJ'DvlawGu a':pkudk um;ay:uqif;jyD; olwdk@udk rdef@cGef;ajymzdk@ ajymwmjzpfygw,f? jyD;awmh olwdk@awGu a':pkudkawG@zdk@apmifhaewm awmfawm=umjyDvdk@ ajymw,f? 'gu usrwd@k um;wef;udk qufroGm;Edkiaf tmif tcsed q f x GJ m; wmjzpfygw,f? tJ't D cdserf SmyJ a':atmifqef;pk=unfuvnf; &Gmom; awGudk ±dkufESufaewJhtwGuf 'Dtwdkif;xGufroGm;&ufbl;vdk@ ajymyg w,f? odr=umygbl;/ =uHŒzGH@eJ@pGrf;tm;&SifawG tjynfhwifxm;wJh bwfpf um; 10 pD; avmuf usrwdk@qDudk a&mufvmygw,f? tJ'DrSm usrwdk@ a':pk&JŒum;udk &efukefuygvmwJv h luw0dkif;/ rEœav;uw0dkif;qdjk yD; oHk; qifh0ef;&HjyD; umxm;=uw,f? olwdk@&ŒJ bwfpfum;awGxJu (5) pD;u oifwef;ay;xm;ovdkyJ wnDwnf;&yfjyD; usrwdk@&JŒum;wef;udk rD; qvdkuaf wGe@J xd;k xm;w,f? tJ'rD SmyJ bwfpu f m; 10 pD;ay:rS vufywf jzLrsm;wyfqifxm;wJh vl 5000 cef@ opfom;wkwfawG/ oHc|efawG/ oH wkwaf wG/ av;cGawGu, kd pf eD @J qif;vm=ujyD; a0omvD+rKd ŒxJ bDv;l 0ifo vdk usrwdk@udk ±du k f=u/ ESu=f u/ owf=uawmhwmygy?J olwk@d awG@or#vl udk ±dkufjyD; awG@or#qJ}G udK;/ vufaumuf/ em&DawG twif;qGJc|wf,ljyD; um;awG/ qdkifu,fawGudk zsufqD;=uygw,f? usrwd@k um;xJrmS &Sad ewJo h al wGtm;vH;k um;xJrmS a=umufjy;D 0yfae =uw,f? um;ay:rSmygvmwJh tbOD;cspfwifu usrwdk@ trsKd;orD; oHk; a,mufudk,fay:rSm uef@vef@cHjyD; umxm;ay;w,f? tJ'Dvdk vufrSm


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

179

ydwfjzLywfxm;wJh =uHŒzG@H e@J prG ;f tm;&Siaf wGu wa,mufcsi;f pDukd qGx J w k f jyD; ±dkuf=uw,f? olwdk@u usrwdk@&JŒyifeDtuôsawGudk twif; qGJjzJ=u w,f? qG}J udK;/ vufaumuf/ vufqt GJ w d fawGukd vk,=l uw,f? usrwd@k &JŒxrDudkvnf; qGJc|wf=uw,f? 'gayr,fh usrwdk@wudk,fvHk;u aoG; awGe@J &$Jaeawmh olwdk@usr&JŒt0wftpm;awGudk qGJc|wfvdk@r&bl;? usreJ@ cyfvrS ;f vSrf;rSm&Sad ewJh trdk;rygwu hJ m;ay:u vlawGuv dk nf; wuf±ku d =f ujyD; vlESpaf ,muf yGcJ sif;jyD;aoqHk;oGm;wmudkvnf; awG@&yg w,f? usrteD;rSmvnf; qdik fu,fe@J vdu k v f mwJu h av;awGuv kd nf; vl 4/ 5 a,mufu 0dkif;±dkufaewmudk awG@&ygw,f? =uHŒzGH@eJ@pGrf;tm;&SifawGu usrudk ±dkufv±J dkufw,f? ±dkif;vnf; ±dkif; pdkif;w,f? “eifw@dk u EdkifiHjcm;om;rdef;rudk axmufcH=uw,faygh/ eifwdk@ vnf; olw@kd vykd J ukvm;r,m;jzpfcsifwmvm;/ rod&ifrw S x f m;/ igw@kd u pGrf;tm;”vdk@ajymjyD;awmh usrwdk@ukd 0g;vHk;eJ@ ±dkuf=uygw,f? qHyifudk qGx J m;jy;D awmh ajr}uD;eJ@ acgi;f udak qmifw h ,f? wkwef J@ acgi;f udk ±du k w f t Jh wGuf usracgif;uGJoGm;jyD; owdvpfomG ;ygw,f? usrwdk@uk±d u dk w f Jh vlESpf a,muf[m bkef;}uD;vdk ouFef;0wfxm;wJholyg? aemufESpfa,mufu awmh OD;xkyfaqmif;xm;jyD; abmif;bDudk 0wfxm;ygw,f? a':atmif qef;pk=unf&JŒum;armif;orm;u twif;um;armif;ajy;awmh a': atmifqef;pk=unf vGufoGm;cJhygw,f? usr owdrvpfcifav;rSm usrwdk@udk (2) em&Davmuf wdu k cf u kd w f hJ vlawGu rD;/ a&qdkwJh tcsufay;oauFweJ@ jyefqkwfoGm;=uygw,f? usrowdjyefvnfvmawmh t&rf;udk arSmifrnf;aew,f? atmf[pf t ultnDawmif;oHawG =um;ae&w,f? usr um;qDudkomG ;zdk@ }udK;pm; awmh usr&JŒab;ywfywfvnfrSm toufr&SdawmhwJhvlawGeJ@ jynfhae wmyJ? usr um;ay:rSm c%em;wJhtcsdefrSm bkef;}uD;eJ@ &Gmom; av; a,mufu u,fzdk@a&mufvmwJhtwGuf olwdk@rSmygvmwJh "gwfrD;eJ@ av#mufxk;d =unfhawmh usrwd@k pD;vmwJhum;udkarmif;wJh um;armif; o rm;uawmh rsufvHk;tjyifxGuf aoqHk;aeygw,f? aowJhtxd t}uD;


180

oef;0if;vIi d f

tus,f t±dkufcHxm;&wJyh HkygyJ? tjcm;vlawG vJaewmvnf; awG@&yg w,f? wcsKdŒvnf; toufr&Sdawmhygb;l ? usrwdk@udk tumtuG,af y;cJh wJh tbOD;cspw f if[mvnf; acgi;f [ufwuf}uD;uGJaewmudk awG@vu kd &f w,f? qdik fu,fe@J vdu k v f mwJu h av;awGvnf; aoukejf yDv@dk awmh xif wmyJ? bmjzpfv@dk vJqdkawmh olwdk@ bmv_yf&Sm;r_rS r&S=d uawmhvdk@ygyJ? wcsKdŒvlawGqdk&if olwdk@&ŒJ cE<mudk,fxJuaejyD; aoG;awG tqufrjywf yef;xGufaewmudkvnf; awG@&ygw,f? t&rf;a=umufp&maumif;wJh toHawGvnf; =um;ae&ygw,f? bkef;}uD;eJ@&Gmom;awGu usreJ@tzGJ@0ifESpfa,muf/ ausmif;om; wpfa,muf aygif; (4) a,mufwk@d ukd tJ'DteD;ywf0ef;usifrSm&SdwhJ bkef; }uD;ausmif;udk ydk@ay;vdkuf=uygw,f? usrwd@k tm;vHk; vHkjcHKa&;twGuf bkef;}uD;ausmif;&JŒtjyifbufrmS ykef;ae=u&ygw,f? bkef;}uD;ausmif;u vlowfrj_ zpfwaJh e&meJ@ odyrf a0;ygbl;? n 12 em&DavmufrmS ppfum; awGa&mufvmjyD; um;rD;xdk;jyD;awmh '%f&m&aewJo h lawGukd um;wpD;F / aoaewJo h lawGudk um;wpD; (2) pD;cGJjyD; um;ay:ypfwifjyD; ac:oGm;wm udk awG@&ygw,f? usefum;awGu owfuGi f;udk vlawGrjrifatmif azsmufzsuaf eygw,f? arv 31 &ufae@rSm q&mawmfwyg; usrwdk@udk ydkufqHay;jyD; xGufajy;cdkif;ygw,f? aemufae@reuf 5 em&DcJaG vmuf a&mufawmh q&mawmfu usrwdk@av;a,mufudk bke;f }uD;ausmif;eJ@ 5 rdkifavmufa0;wJh &xm;blwmudk vdkufy@dk ay;ygw,f? usrwdk@ &xm;eJ@ rHk&mG jyefygw,f? rH&k mG wpf+rKd ŒvH;k udv k nf; ppfwyfu odr;f xm;ygw,f? usr &xm;ay:u qif;awmh vH;k 0vrf;rav#mufEkid fbl;? usrwd@k av;a,muf qdu k u f m;iSm;jyD;awmh rH&k mG xJrSm&Sw d hJ bkef;}uD;ausmif;udo k mG ;w,f? bke;f }uD;u usrwdk@udk 0Sufxm;ay;w,f? nae 5 em&DavmufrSm usrwdk@&JŒ '%f&mawGudkaq;ukzdk@ q&m0efac:ay;w,f? usr&JŒacgif;u 2 vufr avmufuGJaejyD;awmh tcsdev f GefoGm;vdk@ temudkcsKyfvdk@ r&awmhbl;? q&m0efu usrudk cifAsm; t&rf;toufjyif;w,f? 'Davmuf'%f&meJ@ 'Davmuf=um=umaeEdkifwmudk awmfawmftHh=ow,fvdk@ ajymygw,f?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

181

tJ'Daemuf q&m0efu usrudkaq;xdk;ay;jyD; aq;wdkuyf gw,f? wywf avmufaejyD;awmh usrwd@k rEœav;udk jyefomG ;w,f? 'gayrJh ppfwyfu tJ'D 'Dy, J if;rSmygwo hJ al wGudk vdu k &f mS aew,f=um;vd@k usr wjcm;&GmrSm wpfvavmuf oGm;ykef;ae&ao;w,f? aemufawmh 'Dy, J if;vlowfr_tjzpftysufudk pHkprf;ppfaq;wJh ta&;ay:aumfr&Sifu vlwa,mufuaejyD; usrudk usrwdk@ =uHKawG@cJh &wJhta=umif;awGajymjyzdk@ qufoG,fawmif;qdkvmygw,f? 'ge@J usr vnf; xkwfazmfajymqdkzk@d qH;k jzwfvu kd jf yD; 2004 ckEpS /f =o*kwfvrSm xdik ;f Edkiif H rJaqmuf+rdKŒudk xGufvmcJhygw,f” (vuf&dt S csdew f iG f a':nGef@nGef@onf tar&duefjynfaxmifpk zd@k 0def; +rdKŒwGif aexdkifvsuf&SdjyD; e,l;a,muf+rdKŒwGif usif;yjyKvkyfcJhonfh Edik fiH wum=um;emyGJwGif 'DyJ,if;vlowfyGJta=umif; oufaoxGufqdkcJh onf? pma&;ol) taemufajrmufwidk ;f ppfXmecsKyf xde;f csKyx f m;onfh e,fajrtwGi;f &Sd 'DyJ,if;+rdKŒteD; usD&Gmvrf;ray:wGif jzpfyGm;cJhaom 'DyJ,if; vkyf=uH owfjzwfru _ dk jrefrmtm%mydik rf sm;u vl (4) OD;aoqH;k jy;D 50 OD; '%f&m &&SdcJhonf[kqdkaomfvnf; rsufjrifoufaorsm;. tqdkt& aoqHk;ol aygi;f 282 OD; &Sdonf[k qdkonf? tcif;jzpfymG ;&mod@k (2) &uft=um ZGev f 1 &ufae@wiG f a&muf&pdS kH prf;cJhaom &efukef+rdKŒtar&duefoH±k;H rS t&m&Sdrsm;u 'DyJ,if; wdkucf dkuf r_onf tpDtpOf&d&S =Sd uHpnfcyJh k&H aom t"du±k%;f udk ppftpdk;&vdv k m;ol vl&rf;um;rsm;u usL;vGefcJhjcif;jzpfa=umif;/ aoqH;k olrsm;onf tpd;k & xkwfjyefonfxuf ydkIrsm;jym;Edkifa=umif; qdkygonf? 'Dy, J if;vky=f uo H wfjzwfrw _ iG f a':atmifqef;pk=unfonf touf raobJ vGwaf jrmufchjJ yD; a&OD;+rdKŒt0if*w d t f a&mufwiG f tm%mydik frsm; rS zrf;qD;cJjh yD; a&OD; &Jpcef;wGif ,m,Dxed ;f odrf;xm;cJo h nf? a&OD;&Jpcef;rS aemufwpfae@ (31-5-2003) eHeuf 1 em&DwiG f &Jarrsm;rS um;wpfp;D ay: od@k twif;t=uyfwifaqmifI ac:aqmifvmcJh&m trSwf (6) wifu h m;


182

oef;0if;vIi d f

wyf&if; {nfh&dyo f mwGifwpf}udrf/ rif;bl;+rdKŒ&Sd ppfwyf{nfh&dyfomwGif wpf }urd &f yfem;jyD;aemuf ZGev f (2) &ufae@ eHeuf 8 em&D 20 rdepfwiG f tif;pdef axmifodk@ ydk@aqmifxde;f odrf;jcif; cHcJh&onf? ZGefv 24 &ufae@txd tif;pdeaf xmiftwGi;f &Sd tdrif ,fwpfvk;H wGif xde;f odrf;xm;cJhonf? ZGev f 24 &ufae@wiG f tif;pdefaxmifrS &JreG w f yfpcef;&Sd &Jacgi&f yd fomod@k ajymif; a&$Œxm;cJ&h mrS pufwifbmv 16 &ufae@wiG f a':atmifqef;pk=unfonf trsK;d orD;a&m*gjzpfyGm;cJh&m aq;±Hkwufa&mufcGJpdwu f ko&ef vdktyfI &efukef+rdKŒ tm&Sawmif0ifaq;±Hkodk@ wifydk@cJhonf? aq;±Hw k Gif rD;,yfESifh om;zGm;qdkif&ma&m*gukd cGpJ w d fukor_cH,ljyD;aemuf Edik fiHwum. zdtm; ay;r_a=umifh ppftpdk;&onf a':atmifqef;pk=unftm; pufwifbm v23 &ufae@wiG f oufqikd &f mq&m0ef}uD;rsm;u aq;±Hrk q S if;cGihjf yKaom tcg aetdrfodk@jyefydk@I pwkwÎt}udrfaetdrftus,fcsKyfjzifh xdef;odrf; xm;cJhonf? 2004 ckESpf/ arv 20 &ufae@wGif ukvor*~ txl; udk,f pm;vS,f tDb&m*rfbm&Donf aetdrftus,fcsKyfcsxm;jcif;cH&aom a':atmifqef;pk=unfEiS fh oGm;a&mufawG@qkcH Jhonf? owif;pm&Sif;vif; yGJY ppftpkd;&u owif;axmufrsm;tm; ‚if;.vHkjcHKa&;t& aetdrfwiG f acwœaexdkif&ef uef@owfxm;jcif;omjzpfygonf[k ajym=um;cJhaomf vnf; 2004 ckEpS /f Ed0k ifbm 27 &ufae@wGif 1975 ckEpS w f Gif jyÏmef;I/ 1991 wGif jyifqifxkwfjyefcJhonfh ‘EdkifiHawmftm; aESmifh,Suf zsuf qD;vdkorl sm;. ab;tEœ&m,frS umuG,af pmifha&SmufonfhOya'’ yk'fr 10 (c) jzifh jypf'%fcsrSwfcJhonf? rnfonfh&mZ0wfr_ukrd # usL;vGejf cif;r&Syd gbv J suf zrf;qD;xde;f odr;f jcif;cHvku d f&I jzpfay:vmaom epfemqHk;±_;H r_onf vlwa,muftzd@k T r#xuf}u;D rm;aom epfemqH;k ±_;H r_[I l r&SEd idk af y? xdk@jyif ,if;od@k xde;f odr;f cHvdkuf&onfhtwGuf xdky*k ~dKvf. yk*~vdu vGwfvyfrv _ nf; qHk;±_;H oGm; awmhonf? txl;ojzifh ESpf&n S fvrsm; xdef;odrf;cHvdkuf&ygu xdkol. ±kyf0wˆKydkif;qdkif&mempfemqHk;±_H;r_ESifh pdwfydkif;qdkif&mxdcu dk fqHk;±_H;r_vnf; jzpfch&J ayonf? trSepf ifppf Edik fiHawmftm; aESmuf,u S zf sufq;D vdo k lrsm;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

183

ab;tEœ&m,frS umuG,faomOya' (Edik fiHawmfumuG,fonfhOya') onf ta&;ay:umvtwGufom jzpfoifhayonf? ta&;ay:umv onfvnf; tcsdeftuef@towfom &Sdoifhonf? xdk@jyif ,ckjzpfpOfudk avhvm=unh±f y_ gu Oya'rJh vufeufjzifh owfjzwf/ ±du k Ef u S cf cH &hJ aomol rsm;udo k m zrf;qD;tjypfay;jcif;onf Oya'ESit fh nD jzpfygovm;qdo k nf rSm ar;p&mjzpfaeygawmhonf? vuf&u dS mv jrefrmEdik fiw H iG f Edik if Ha&;wGif yg0ifowfoufolrSefor#udk tqdkygOya'jzifh zrf;qD;xdef;odrf;vsuf&Sd onf? Oya'u rnfo@kd yifqakd p/ rnforl sm; rnfo@kd yif ysupf ;D ygap/ rnfr# yifxcd du k ef pfemygap/ etzppftpd;k &onf ‚if;wdk@tm%mwnfjrJa&; t wGuf EdkifiHawmfvjHk cHKa&;udkta=umif;jyum a&;qGJxm;aom tqdyk g Oy a'udk 'dkif;tjzpf aumif;pGmtoHk;csaeonfrSm xif&Sm;vSayonf? trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf A[dktvkyftr_aqmiftzGJ@ 'kwd, OuUXol&OD;wifO;D onf 'DyJ,if;aoG;acsmif;pD; vkyf=uo H wfjzwfr_twGi;f toufraobJ xdak e@rmS yif zrf;qD;xde;f odr;f cHc&hJ jy;D ppfukid ;f wdik ;f uav; axmifwGif xde;f odrf;xm;cJhonf? xdk@aemuf OD;wifOD;tm; 2004 ckeSpf/ azazmf0g&Dv 14 &ufae@ nykid f;wGif &efukef+rdKŒaetdrfo@dk tus,fcsKyjf zifh qufvufxed ;f odr;f jcif;cHc&hJ onf? 2005 ckEpS /f azazmf0g&D 14 &ufae@wiG f 1975 ckESpfwGijf yÏmef;I 1991 ckESpw f Gif jyifqifxkwfjyefcJhonfh“ edkifiH awmftm; aESmifh,SufzsufqD;vdkolrsm;. tEœ&m,frS umuG,fapmifh a&SmufonfOh ya'” yk'rf 10 (c) jzifh 2006 ckEpS /f azazmf0g&v D 13 &uf ae@txd aetdrftus,fcsKyf oufwrf; (1) ESpf xyfwdk;cJhonf? jypf'%f jynfah jrmufonfh 2006 ckEpS f/ azazmf0g&Dv 13 &ufae@wiG f aemufxyf jypf'%foufwrf; (1) ESpf xyfrHwdk;cJhjyefonf?

*Gr*f sL; vlt U cGit hf a&;qk 2004 ckEpS /f {jyDv 27 &ufae@Y ud&k ;D ,m;orRwEdik if H (awmifu;kd &D; ,m;) EdkifiH/ qdk;vf+rdKŒwGif ‘ar 18 atmufarhzG,f azmifa';&Sif;tzG@J ’ rS a':atmifqef;pk=unftm; 2004 ckESpftwGuf ‘*Grf;*sL;vl@tcGifhta&;


184

oef;0if;vIi d f

qk’ udk csD;jr‡ifhcJhavonf? udk&D;,m;orRw c|ef'l;0Srfvufxuf 1980 jynfEh Spf/ arv 18 &ufae@u qdk;vf+rdKŒawmfawmifbuf *Grf*sL;+rdKŒwGif 'Drdkua&pDESifh vl@tcGifhta&;twGuf awmif;qdkqENjy=uonfh ausmif; om;rsm;ESifh jynforl sm;tm; ppfwyfrS ypfcwfowfjzwfco hJ jzifh tjypfrhJ jynfol axmifEiS chf sI D aoqH;k cJh&onft h a&;tcif;tm; trSww f &jzpfap &ef ‘*Gr*f sL; ar 18 azmifa';&Si;f ’ udk zG@J pnf;cJjh cif;jzpfjyD; tqdyk g azmifa'; &Sif;rS a':atmifqef;pk=unfuo Jh @kd yif ,cifu tqdyk gqu k kd ta&SŒwDarm orRw Zmemem*wfprf mtd/k a[mifaumifv@l tcGit hf a&;tzG@J rS zmpDzm emwdk@tm; csD;jr‡ifhcJhbl;onf?

'Dy, J if;vkyMf uHowfjzwfrt I a&;,laqmif&u G af &; aumfr&Sif 'DyJ,if;vkyf=uHowfjzwfr_ ta&;,laqmif&Gufa&;aumfr&Sifonf 'DyJ,if;owfjzwfr_twGuf trSefw&m;azmfxw k fa&;/ 'DyJ,if;owfjzwf r_ESifhqufpyfI jynfwGif;jynfyESifh tjynfjynfqdkif&mtokdif;t0dkif;wGif Oya'a&;&mtajccHI vlxkwdkuyf GJESifhaygif;pyfvkyaf qmifoGm;&ef &nf &G,fcsufjzifh zGJ@pnf;cJhjyD; tzGJ@0ifav;OD;yg0ifonf? aumfr&Siftm; jrefrm EdkifiHa&SŒaersm;aumfpDESifh jrefrmEdkifiHtrsKd;om;aumifpDwdk@ yl;aygif;I 2004 ckEpS f/ ZGev f 25 &ufae@wiG f xdik ;f jrefrme,fpyfwae&mY zG@J pnf;cJjh y;D Zlvdkifv 4 &ufae@wGif }udKwif (ueOD;t=urf;zsOf;) tpD&ifcHpm wpf apmifudk xkwjf yefcJhygonf? 'Dy, J if;vky=f uHowfjzwfr_ ta&;,laqmif&u G af &;aumfr&Sif tygt 0if EdkifiHwumrS vltrsm;u xdkvkyf=uHowfjzwfr_onf tpDtpOf&Sd&Sd usL;vGeaf om &mZ0wfrj_ zpfa=umif; tcsut f vufrsm;jzifh tcdik t f rm pGypf GJxm;onf? vkyf=uHowfjzwfr_ESifh ywfoufI vkyaf qmifr_rsm;onf EdkifiHa&; oufoufr[kwb f J epfemcJholrsm;twGuf w&m;r#wr_&mS azGay;&ef jzpf a=umif;/ xdkvky=f uHowfjzwfro _ nf a':atmifqef;pk=unfEiS hf trsKd;om;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

185

'Dru dk a&pDtzJ@G csKyftzGJ@0ifrsm;ESifhom t"du oufqdkifonf r[kwfbJ jrefrmjynfvl@tzGJ@tpnf;wckvHk;ESifh oufqdkifaea=umif; aumfr&Sif. }udKwiftpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;onf? xdk@jyif 'DyJ,if;vky=f uHowfjzwfrw _ Gif jypfr_usL;vGefolrsm;udk pkHprf; azmfxkw+f yD; toufao'%f&m&&Scd o hJ nfh epfemqk;H ±_H;cJhorl sm;udk auseyf r_&o Sd nftxd awmif;yefr_rsm;jyKvyk f&rnf[k 'Dy, J if;jzpfpOfwiG f touf raousef&pfcJholrsm;u xkwfazmfajym=um;cJhygonf?

*kPx f ;l aqmif yg&DNrdKo U q l k 2004 ckEpS f/ 'DZifbmv 10 &ufae@ eHeuf 10 em&DwiG f yg&D+rdKŒY tcrf;tem;w&yfusif;yI a':atmifqef;pk=unftm; jyifopfEidk fiH. ‘*k%fx;l aqmifyg&+D rKd Œolq’k (The Honorary Citizen of Paris) udk csD;jr‡ihcf haJ v onf? tqdyk gqt k m; 2004 ckESpf/ ZGefv 8 &ufae@wiG f a&G;cs,cf hjJ cif; jzpf jyD; 2004 ckEpS /f 'DZifbmv 10 &ufae@Y a':atmifqef;pk=unf Edb k ,f jidrf;csrf;a&;qk&&Sdcho J nfh (14) ESpaf jrmufESpfwGif qkay;yGJusif;ycJhjcif;jzpf onf? tcrf;tem;od@k a':atmifqef;pk=unfu, dk pf m; 0ef}uD;csKyf a'guf wmpdef0if;u qkvufcH&,lcho J nf?

&efppfwuúov kd rf S *kPx f ;l aqmifyg&*lbUJG a':atmifqef;pk=unf. 'Dru dk a&pDESifh vl@tcGit fh a&; wdkuyf GJ0if aeolrsm;tm; av;pm;todtrSwjf yKonfhtaejzifh xdkif;EdkifiH &efppf wuUodkvf (Rang sit University) rS *k%fxl;aqmifyg&*lbGJ@ (Honorary Doctorate in Politics, Philosophy and Economics) udk ay;tyfcsD;jr‡ifhcJhonf? EdkifiHa&;ody`H/ '\eaA'ESifh pD;yGm;a&;bmomwdk@wGif *k%fx;l aqmifbGJ@ &&Scd jhJ cif;jzpfonf? bG@J cs;D jr‡iyhf u JG kd 2004 ckEpS /f 'DZifbm 26 &ufae@wiG f &efppfwuUodkvq f kESif;obifyGJESiht f wl jyKvkyfcJhonf? a':atmifqef; pk=unf. jrefrmjynftem*wfta&;udk jidr;f csrf;pGmwdu k yf 0JG ifaer_twGuf ay;tyfchjJ cif;jzpfa=umif; &efppfwuUokv d f. xkwfjyefcsufY azmfjyxm;


186

oef;0if;vIi d f

onf? “olr[m w&m;r#wwJh urBmavmu}uD;jzpf&eftwGuf 'Drkdu a&pDta&;ESiv fh @l tcGit fh a&; r&Sdrjzpfvt dk yfonfukd n$ef;qdkaom oauF wwckjzpfonf” [kvnf; tqdkygwuUodkvf. t"dywdu a':atmif qef;pk=unfxH ay;ydk@aompmwGif azmfjyxm;ayonf? &efppfwuUov dk ft"dywda'guw f mtmopfrS a':atmifqef;pk=unf xH 'DZifbmv 13 &ufae@pGJjzifh ay;ydk@onfhta=umif;=um;pmwGif olr tm; *k%fxl;aqmifqkay;rnf[k azmfjyxm;aomfvnf; olrudk,w f dkif vma&mufEkid frnf r[kwfonfuv kd nf; }udKwif em;vnfxm;ygonf[k ay;pmY a&;om;azmfjyxm;onf? &efppfwuUodkvfonf befaumuf+rdKŒteD; yokHXmeDt&yfwGif&djS yD; &efppfwuUokv d fESifhvufatmufcHaumvdyftoD;oD;wGif ausmif;om; aygi;f (14˜000) cef@ ESppf Of wufa&mufavhvmoif=um;vsuf&do S nf? tqdkygwuUov dk frS Oya'bGJ@/ aq;/ AdokumbGJ@/ tEkynmbGJ@rsm;/ *Dwy nmbG@J rsm;/ uGefjyLwmodyb H` @J G / tdik fwD ac: owif;enf;ynmbG@J / tif*sifeD ,mbGJ@ESihf {nf}h udKvkyif ef;qdik &f m pDrHcef@crGJ _ynm&yfrsm;twGuf oif=um; ay;vsuf&Sdonf? a':atmifqef;pk=unftm; ay;tyfcs;D jr‡ihcf o Jh nfh *k%f xl;aqmifyg&*lb@JG ukd ,cifu xdik ;f Edik if 0H ef}u;D csKyaf [mif; c|ev f yd kid fESifh xdik f 0rfEkid fiH0ef}uD;csKyfa[mif; rpPwmAifqifhwdk@tm; ay;tyfcJhb;l onf? xd@k jyif xdik ;f Edik if H ormqwfwuUov kd f (Thammasat University) uvnf; 2005 ckEpS /f ZGev f 19 &ufae@wiG u f sa&mufaom a':atmifqef;pk=unf touf 60 q,fjynfh arG;ae@yGJtcrf;tem;Y *k%fx;l aqmifyg&*lbJG@ (Honorary Degree in Political Science) udk xyfrHay;tyfcJhavonf?

vGwv f yfaomvlom;qk 2005 ckEpS /f ZGev f 16 &ufae@nydik ;f wGif tdik , f mvefEidk if H. 'kw, d +rdKŒawmf *dka0;+rdKŒwGif a':atmifqef;pk=unftm; ‘vGwfvyfaom vl om;qk’ udk ay;tyfcho J nf? *dak 0;+rdKŒawmf0efu, dk fwikd af y;tyfonfh tqdk


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

187

ygqkudk a':atmifqef;pk=unf. cifyGe;f jzpfol rdkufu,ftJ&pf.nDu wufa&mufvufcH,lcJhonf? +rdKŒawmf0efrpPuufovif;udkE&dk Du “jrefrmEdik fiHwiG f 'Dru dk a&pD &&Sd &ef a':atmifqef;pk=unfrS t=urf;rzuf jidrf;csr;f onfhenf;jzifh wdkuyf GJ 0ifaeolwa,mufjzpfouJho@kd jrefrmjynforl sm;omru urBmw0Srf;u yg av;pm;,H=k unfr_&&So d lwa,mufjzpfonft h wGuf ,ckuo hJ k@d *dak 0;+rdKŒ awmf. tqifhtjrifhqHk;qkjzpfonf *dka0;+rdKŒawmf0ef. vGwfvyfaom vlom;qk csD;jr‡ifh&jcif;jzpfonf” [k &Sif;jycJhavonf?

tdak vmhzyf rf;qk 2006 ckEpS /f rwfv (1) &ufae@wiG f qG'D ifEkid if pH awmh[rk ;f +rdKŒY jrefrmh 'Drdu k a&pDacgif;aqmif a':atmifqef;pk=unftm; vkyf=uHowfjzwfjcif; cH&aom qGD'ifEkid fiH0ef}uD;csKyf tdkavmhzfyrf;txdr;f trSwq f k (Olof Palm Prize-2005) udk ay;tyfcs;D jri ‡ chf aJh vonf? tqdyk gqkukd tdak vmhzyf rf; trSwf w&tzGJ@u *k%fjyKcsD;jr‡ifhcJhjcif;jzpfjyD; vGefcJhonfhESpf 20 cef@u vl@tcGifh ta&;ESifh 'Dru kd a&pDa&;twGuf wufºupG mG v_y&f mS ;cJah om qD'G if0ef}u;D csKyf tdkavmhzfyrf; vkyf=uHcH&jcif;tm; atmufarhowd&aeap&ef tdak vmhzf yrf; rdom;pkrsm;ESifh ‚if;.qd&k , S 'f rD u dk &ufwpfygww D @kd yl;aygi;f I tdak vmhzf yrf;txdrf;trSwftzGJ@tm; wnfaxmifcJhjcif;jzpfonf? tqdkygqkudk tdkavmhzfyrf;.ZeD; t,fvpPbwfyrf;udk,fwdkif csD;jr‡ifhcJhjcif;jzpfonf? ,if;qkudk a':atmifqef;pk=unfu, dk pf m; 0ef}uD;csKyf a'guw f mpdef0if;rS vufcH&,lay;cJo h nf? qGD'if0ef}uD;csKyftdkavmhzfyrf; vkyf=uHowfjzwf cH&jyD; wESpft=um 1987 ckEpS frpS I ESpfpOf tdkavmhzyf rf;qkukd ay;tyfcJh jcif;jzpfjyD; 2005 ckEpS ftwGuf jrefrmEdkiif HwGif vl@tcGifhta&;/ wdkif;&if; om;pnf;vH;k nDnw G fa&;ESifh 'Drkdua&pDa&;twGuf jidrf;csrf;onfhenf;jzifh wdkuyf GJ0ifaeonfh a':atmifqef;pk=unftm; &nf&G,fI ay;tyfcJhjcif; jzpfjyD; *k%fjyKv$mrSww f rf;ESit fh wl qkaiGtjzpf tar&duefa':vm ig; aomif;csD;jr‡ifhcJhonf?


188

oef;0if;vIi d f

od@k uvkd jrefrmEdkiif v H @l tcGit fh a&;ESihf 'Dru dk a&pDa&;wdk@twGuf jynf olvx l t k m; OD;aqmifwu kd yf 0JG ifaeaom a':atmifqef;pk=unftm; Edik if H toD;oD;rS yg&*lbGJ@rsm;/ *k%fx;l aqmifqkwHqyd frsm; ay;aeaomfvnf; etzppftpd;k &onf ukvor*~taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf udkzDtmeef u ppftpdk;&acgif;aqmifAkv d foef;a&$tm; c|i;f csufr&Sd jyefvnfvw $ fay; &ef wdku±f ku d af rwœm&yfcaH eonfh=um;rS aetdrt f us,fcsKyfukd 2006 ckESp/f arv 27 &ufae@wiG f xyfrHwdk;jr‡ifhvdkufavonf? Tonfudk =unfh jcif;jzifh &ufpuf=urf;=uKwfazmufjyefum t&nftcsi;f r&Sad om etz ppftpk;d &acgi;f aqmif Adv k o f ef;a&$onf rdrt d m%mwnfjrrJ r_ v S I JG rnfonfh acgi;f aqmif/ rnfonfhEidk fiH/ rnfonfhtzG@J tpnf;.pum;udkr# av;pm; wefzdk;xm; wkef@jyefrnfr[kwfbJ trke;f w&m;udkom &if0,fyku d I f tm Cmww&m;udo k m wGe;f tm;ozG,fjyKrlaeonfrmS odomxif&mS ;vSay onf? rqvygwDtm%m&SifpepfatmufY 26 ESpfvHk;vkH; rsufpyd dwf/ em; ydwf/ vufyu kd f/ acgif;ndwv f yk cf &hJ aomvlxo k nf a':atmifqef;pk=unf a=umifh 'Dru kd a&pDEiS hf vl@tcGit hf a&;udk em;vnfoabmayguu f m jrefrmh 'Dru dk a&pDta&;twGuf jynfolvlxkESifhtwl qif;&J'kuQcHI &J&J0Hh0hH OD; aqmifwkdufy0GJ ifvsu&f daS eaom a':atmifqef;pk=unfvGwfajrmufa&;/ a':atmifqef;pk=unfcsKyfaESmifc&H jcif;onf rdrd.vGwfvyfykid fciG fhESifh 'Drdk ua&pDa&;udk csKyfaESmifxm;onf[k rSw, f u l m jynfwGif;jynfy awmif; qdkwdkufyJ0G ifvsuf&Sdayonf? rSeaf vonf? EdkifiaH &;qdkonfrSm vlwidk f;ESiq fh idk fonfhupd Pjzpfonf? Edik fiw H pfEidk fiw H ;kd wuf&efEiS fh wnfwchH ikd jf rzJ k@d qo dk nfrSm tm;vH;k nDnD nGwf nGw}f udK;pm;=urSom jzpfEkid fayonf? rdrdtzGJ@tpnf;tusKd;/ rdrd todkif; t0dik f;tusKd;udkom uGufIvkyfuidk faev#if ppftpd;k &onf oufqk;d &Snf aernfrSm ajr}uD;vufcwfrvGJyifjzpfonf? xdk@aemuf 2007 ckESpf/ atmufwdkbmv 25 &ufae@wGif urBmESifh jrefrmjynfov l x l ktm; vSnhpf m;&eftwGuf etzppftpdk;&onf tvkyf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

189

orm;0ef}uD;csKyfatmif=unftm; ppftpd;k &. qufqaH &;0ef}u;D cef@tyf um a':atmifqef;pk=unfEiS t fh pkd;&{nfah *[mwGif yxrqH;k awG@qakH qG; aEG;apcJo h nf? ‘'dkif,mavmh’ (Dialogue) qdo k nfrmS ta=umif;t&mwpfck/ jy\ emw&yfukd csp=f unfjidrf ;f csrf;pGm tajz&SmEdik &f eftwGuf wzufESiw fh zuf tawG;tac:/ t,ltq/ oabmxm;tjrifrsm;udk zvS,fjyD; aqG;aEG; onfah e&mjzpfygonf? 'dkif,mavmhvkyo f nfh &nf&, G fcsuo f nf uGJvJr_/ oabmwlnrD r_ &So d nft h csurf sm;udk yGiyfh Giv hf if;vif;aqG;aEG;jyD; tajz&Sm &efjzpfonf? Webster’s New World t*Fvdyftbd"geft& Dialogue udk interchange of ideas by open discussion [k teufzi Gx hf m;aoma=umifh jrefrm bmomjzifh “tjyeftvSefem;vnfr_ESifh tqifajyvdkuzf ufnrD _rsm;udk yGifhyGifhvif;vif; &SmazG zvS,f&efjzpfonf” [k oHk;E_ef;xm;onf? wenf;qdak omf ‘'dkif,mavmh’ qdkonfrmS atmifjrifonfhqufqH a&;wnfaqmufr_. vrf;a=umif;yifjzpfonf? xdk@jyif 'dkif,mavmhqdk onfrmS vltrsm;wefz;dk xm;onft h a=umif;w&m;teuf wckjzpfonf? 'dkif,mavmhqdkonfrSm vltenf;i,fom/ em;vnfEdkifjyKvkyfEidk fonfh v#KdŒ0SufeufeJonfh udpPw&yfvnf;r[kwfay? xdk@jyif omrefpum;0dkif; od@k r[kwf aqG;aEG;yJGw&yfvnf;r[kwo f uJhodk@ pum;&nfvky/GJ usbef; pum;ajym+ydKifyv JG nf; r[kwaf y? 'dki, f mavmhwGiyf g0ifolwikd ;f onf om wlnrD #jzpf&rnfhtjyif jcdrf;ajcmufr/_ tusyu f idk fr_uif;&rnfjzpfonfh t jyif vGwfvyfyiG fhvif;jrifomr_&&Sd efvnf; vdkayonf? 'dkif,mavmhwGif wOD;wa,mufuEdkifonf/ ±_H;onfqdkonfrSm r&Sdacs? yg0ifoltm;vHk; ±_;H vnf;±_H od@k r[kwf Edik &f ifvnf;Edik f jzpf&ygonf? ,ae@vlxak cgi;f aqmif a':atmifqef;pk=unfppftpd;k &ESifh pum;ajymaqG;aEG;&ef awmif;qdak e onfrSm 'dki, f mavmh'rf w S qifh wdik ;f jynfY =uHKawG@&ifqkid af e&aom Edik fiH a&;/ pD;yGm;a&;/ vlr_a&;jy\emtzHkzHkukd jidr;f csrf;onfhenf;jzifh tajz&Sm &ef wckwnf;omr[kwaf y? vuf&Sd tm%mqkyu f dkifxm;onfh ppftm %m&Sit f ygt0if ESpOf ;D ESpzf ufpvH;k tEdik &f apcsio f nfh tajctaew&yf


190

oef;0if;vIi d f

udk zefwD;csiI f jzpfonf? od@k aomf ppftpdk;&acgif;aqmifrsm;onf t}uD; tus,pf k;d &draf eaoma=umifh 'dik , f mavmh od@k r[kwf awG@qaHk qG;aEG;a&; udk rdrad owGi;f rdrw d ;l &onft h vky/f rdrv d nfyif;}udK;uGif;pGyf&rnf}h udK;pif [k oabmxm;um olwdk@twGuf qHk;±H_;r_w&yf[k ±_jrifae=uygonf? ppftm%m&Sirf sm;onf vl@tcGit hf a&; csK;d azmufrr_ sm;ESihf qufwu dk rf Sm; cJah omtrSm;rsm;/ usL;vGecf ahJ om&mZ0wfrr_ sm;/ vmbfpm;r_rsm;/ tm %mtvGJo;Hk pm;jyKr_rsm;tay: tjypfay;ta&;,lcH&rnfudk a=umuf&GHŒ ae=uayonf? xd@k tjyif ppfAdkvfcsKyfrsm;onf ,if;wd@k . t&nftcsif;/ vkyfief;wm0efxrf;aqmifrr_ sm;ESifh Ed_if;pmvdkufv#if tqaygif; ajrmuf rsm;pGm ydkrk&d &Sdaeonfh vkyfydkifcGifhtm%mrsm;/ pnf;pdrOf pPmrsm;udk bdef;pGJ ovdk wyfrufpJv G ef;ae=ujyD; ,if;wdk@udkpGef@v$w&f eftwGuf tdyfruf xJrmS yif rpOf;pm;Edik f jzpfaeayonf? 'Dru dk a&pDEidk if rH sm; umuG,af &;OD;pD; csKyf&mxl;onf tm%mwef;pDZ,m;wGif eHygwf 10 tjyifbufwiG o f m &Sdaom &mxl;wckjzpfonf? xd@k a=umifh rnfhonfhtcgrS wdki;f jynftusKd; “emp&m&Sv d #if vGr;f p&m ESihaf jz” qdkovdk twdw. f emusn;f r_/ rke;f wD;r_/ udk a&SŒ±_rnfh awG@qHkaqG;aEG;a&;udk jyKvkyrf nfrxifay? [efjy awG@qHk aqG;aEG;r_rsm;udkom jyKvkyfrnfjzpfygonf? xdhak =umifh jy\emrsm;udk twlwuGtajz&Si;f &efEiS fh rwluGJjym;r_ rsm;udk o[Zmwjzpfap&eftwGuf 'dkif,mavmh'fudk vlwdkif; tjyeft vSef av;pm;wefzdk;xm;&rnf jzpfayonf? wzufESifhwzuf tjyeftvSefav;pm;em;vnfr_/ ,Hk=unfr_&SdrS vnf; tay;t,l vkyI f &ayrnf? wOD;ESiw hf OD; oHo,rsm;udk acszsuf I tem*wfudk a&S;±_O;D wnfum yGiv hf if;±dk;om;pGm tajz&Smcsifonfph dwf aumif;/ apwemaumif;&Sda=umif;udkvnf; jyo&ayrnf? ta&;}u;D qHk; tcsufonf vuf&SdEdkifiHa&;jy\emrsm;udk pkaygif;aqG;aEG; tajz&SmI 'dki, f mavmh'fyg0ifolrsm;tm;vHk; tEdkif&Edik frnfhtajctae (Win Win Situation) udk zefwD;Edi k fonfudk vufcH&efyif jzpfayonf? xd@k a=umifv h nf; a':atmifqef;pk=unfu 'dik , f mavmhEiS hf ywfouf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

191

I “usrwd@k uawmh wdik f;jynftwGut f usK;d jyKapr,f&h v'fwckv@kd yJ ar#mf vifx h m;ygw,f? bmyJajymajym/ bmyJvyk v f yk f usrwdk@&JŒ&nf&, G cf suu f Edkiif HESifh tusKd;twGuf tusKd;&Sdzdk@udkyJ ar#mfvifhygw,f” [k ajym=um; cJhzl;onf? a':atmifqef;pk=unfEiS hf qufqHa&;0ef}u;D OD;atmif=unfw@dk awG@ qHkcJhr_rsm;rSm atmufygtwdkif;jzpfonf? (1) 2007 ckEpS /f atmufwb dk mv 25 &uf (2) 2007 ckEpS /f Ed0k ifbmv 9 &uf (3) 2007 ckEpS f/ Ed0k ifbmv 19 &uf (4) 2008 ckESp/f Zefe0g&v D 11 &uf (5) 2008 ckEpS f/ Zefe0g&Dv 30 &uf (6) 2009 ckESpf/ atmufwdkbmv 3 &uf (7) 2009 ckEpS /f atmufwb dk mv 7 &uf (8) 2009 ckEpS f/ 'DZifbmv 9 &uf (9) 2010 ckESp/f Zefe0g&v D 15 &uf (10) 2011 ckESp/f Zlvkdiv f 25 &uf xd@k aemuf 2007 ckESp/f Ed0k ifbmv 8 &ufae@wGif a':atmifqef;pk =unfonf (3) ESpftwGif; yxrqHk; olr.ygwD A[dktvkyftr_aqmif tzGJ@ESifh awG@qHkcGih&f &SdcJhayonf?

trSefw&m;pdw"f gwf EI;d aqmfoq l k 2009 ckEpS /f Zefe0g&v D 19 &ufae@wiG f jrefrmvlxu k kd OD;aqmifI ppftm%m&Siftpd;k &jyKwfusa&;ukd wdkufyGJ0ifaeaom a':atmifqef; pk=unftm; vl@tcGit hf a&;acgif;aqmif rmwifvo l muif;. orD;rsm;ESihf rdwfaqGrsm; yl;aygi;f zGJ@pnf;xm;onfh tar&duefjynfaxmifp&k dS Realizing the Dream tzG@J u ‘trS efw &m;pd w" f gwfEd_;aqmfoq l k’ (Trumpet of Conscience Award) udk csD;jr‡ifhcJhavonf? trSew f &m;pdwf"gwfEd_;aqmfolqkqdkonfrSm uG,fvGefol vlrnf;


192

oef;0if;vIi d f

acgif;aqmif a'guw f mrmwifvlomuif;. 1967 ckESpf/ Ed0k ifbmvESifh 'DZifbmvwGiaf [majymcJo h nfh emrnfausmf vl@tcGit fh a&;qdik &f m rde@f cGef;aygif;csKyfudk ac:qdkonfhtrnfhjzpfonf? 1986 ckESpfwGif a'gufwm rmwifvo l muif;vky=f uHc&H jyD;aemufyikd f; ol.rde@f ceG ;f aygi;f csKyu f dk ‘ trSef w&m;pdw"f gwfE_;d aqmfol’ Trumpet of Conscience trnfjzifh pmtkyx f w k f a0EdkifcJhonf? a':atmifqef;pk=unfEiS t hf wl tar&duefq;D edwf v$waf wmftrwf wufuae'D (Ted Kennedy)/ atmufv$wfawmftrwf*|ef;vl;0pf (John Lewis) ESifh bkef;awmf}uD; uavm'Dbvuf (Claude Black) wdk@udkvnf; ,Hk=unfcsuftwGuf tdyfrufrsm;udk taumiftxnfazmfolrsm;qk (Realizing the Dream) udkcsD;jr‡ifhcJhonf?

,kMH unfcsufow H refqk jrefrmh'Drdkua&pDacgif;aqmif a':atmifqef;pk=unfudk 2009 ckEpS f twGuf ,H=k unfcsuo f w H ref (Ambassador of Conscience) qkukd ay;tyfcsD;jr‡ifh vdu k af =umif;/ 2009 ckEpS /f Zlvidk v f 27 &ufae@wGif Edik if w H um vGwfjird ;f csrf;omcGifhtzGJ@ (AI) u xkwfjyefa=unmcJhonf? vlwOD;wa,muf. xl;c|efonfhacgif;aqmift&nftaoG;eSihf t cGifhta&;udk umuG,fapmifha&Smuf&mwGif urBmay:&Sd vltrsm;. pdwf "gwu f kd wufºuGaponfhpGrf;aqmifcsurf sm;a=umifh tqdkygqu k kd ay;tyf jcif;jzpfonf[k qdkonf? ,if;qkudk tdkif,mvefEdkiif H'rfbvif+rdKŒwGif AI tzGJ@u ay;tyfcsD; jr‡ijhf cif;jzpfjy;D 2008 ckEpS u f tdik , f mvefEikd if &H dS U 2 aw;*DwtzG@J uv kd nf; ay;tyfcsD;jr‡ifhchzJ l;onf? qkay;yGJtcrf;tem;Y AI tzG@J . taxGaxGtwGi;f a&;rSL; Irene Khan u “&Snfvsm;cufcJwhv J l@tcGit fh a&;wdkufyaGJ wGrSm jrefrmEdik fiu H vlrsm; twGuo f mru urBmw0Srf;vH;k u vlrsm;twGufyg a':atmifqef;pk =unf[m ar#mfvifhcsufeJ@ owœ&d JŒoauFw trSwftom;wckyg” [lI


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

193

ajym=um;oGm;onf?

ppftpd;k &udk ta&;,l&ef Edb k ,fq&k iS rf sm; vHjk cHKa&;aumifpo D Ukd pmydUk a':atmifqef;pk=unftm; ,Hk=unfcsufoHwrefqkay;tyfjyD; r =umrDrSmyif 2009 ckESpf/ =o*kwfv 11 &ufae@wGif Ak'<bmom bkef; awmf}uD; 'vkdif;vm;rmESifh c&pf,mefbkef;awmf}uD ; 'ufprGefwlwl;/ *sKd;'D0v D s/H rDac;vfa*:bmacsmh/ uifa';*sKw H k@d yg0if onfh Edb k ,fq&k iS f (14) OD;u ukvor*~vjkH cHKa&;aumifpo D @kd jrefrmppftpk;d &. ppf&mZ0wfrr_ sm;/ vlom;tjzpfudk qef@usifonf&h mZ0wfr_rsm;udk pHkprf;ppfaq;jyD; jyif;jyif; xefxefta&;,l&eftwGuf tdwfzGifhay;pmwapmif ay;ydk@cJhonf? Edkb,fqk&Sif *sKd;'D0DvsHu a':atmifqef;pk=unftay: rw&m;cs rSwx f m;aomjypf'%frsm;onf jrefrmjynforl sm;. w&m;r#wa&;/ vHjk cHK a&;ESifh 'Drkdua&pDudk rxDrJhjrif jyKvdu k fwmyJjzpfa=umif;/ ppftpd;k &. &uf puf=urf;=uKwfr_rsm;/ Oya'rJhxifovdkjyKrlaer_rsm;udk vspfv#L±_aeI r jzpfawmha=umif;/ jrefrmjynforl sm;tay: usL;vGeaf eonf&h mZ0wfrr_ sm; udk udik fw, G &f ef vHkjcKH a&;aumifpYD wm0ef&adS =umif;/ udik w f , G &f rnft h csed f onf ,cktcgusaemufusjyD;jzpfa=umif; ajym=um;oGm;onf? xdek nf;wlpmG a':atmifqef;pk=unftm; pD&ifcsufcscJhonfh w&m; ol}uD; 2 OD;ESihf w&m;vdak &SŒaewd@k tm; 2009 ckEpS f/ =o*kwf 14 &ufae@wiG f Oa&myor*~u ta&;,l/ '%fcwfvdkufonfhtwGuf ppftm%m&Sif bufawmfom; (Black List) 0ifomG ;ayonf? ‚if;wd@k rmS &efuek af jrmufykid ;f c±dik fw&m;±H;k . ±Hk;xdkifw&m;ol}uD;rsm;jzpf=uaom OD;aomif;nGef@/ OD;nD nDpdk;/ c±dkifOya't&m&Sd OD;jrifh}udKifwdk@jzpf=uonf? w&mol}uD;ESpfOD;onf a':atmifqef;pk=unftjyif rpkpkaEG;udk vnf;aumif;/ 88 ausmif;om;acgif;aqmifrsm;udv k nf;aumif; axmif '%f trsm;tjym;csrw S cf o hJ rl sm;jzpfonf? c±dik Of ya't&m&Sd (tpd;k &a&SŒae odk@r[kwf qGJcs) OD;jrifh}udKifonf EdkifiHa&;orm;rsm;ESifh ,Hk=unfcsuf


194

oef;0if;vIi d f

Freedom from fear

pmtkyrf suEf mS zk;H a=umifh 'Drkdua&pDa&;v_yf&Sm;olrsm;udk tif;pdefaxmifw&m;±Hk;twGif; w&m;pD&if&mwGif tpd;k &bufrS vdu k fygaqmif&GufcJholjzpfonf? w&m; a&;0efxrf;3 OD; tygt0if vuf&w Sd m0efxrf;aqmifaeonfh ppftpdk;& xdyfyidk f;ESihf Xmeqdik f&mtqifah cgif;aqmifrsm;/ ‚if;wdk@. tdrfaxmifbuf rsm;/ om;orD;rsm;/ ‚if;wd@k EiS efh D;pyfonfv h yk fief;&Sirf sm;onf Oa&myor*~ u ppftpd;k &tay: csrw S fxm;onfh wm;qD;r_rsm;t& Oa&my (27) Edik if H odk@ 0ifa&mufcGifh&rnfr[kwfay? xdkpm&if;wGif w&m;a&;XmerS 15 OD; yg0ifjyD; xdyq f Hk;yk*K~d vfrSm w&m;ol}uD;csKyfOD;atmifwdk;jzpfonf? '%fcwfydwfq@dk cH&ol 500 ausmfpm&if;. xdyfq;Hk yk*K~d vfrsm;wGif ppf tm%m&Sif AdkvfcsKyfrSL;}uD;oef;a&$/ ‚if;.ZeD;a': }udKif}udKif/ om;orD;/ ajr;wdk@.trnfrsm;udk awG@&onf? ÙÙÙ


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

195

tcef; (8) a':atmifqef;pkMunf\ pmayvuf&mrsm; vlxak cgi;f aqmifa':atmifqef;pk=unfonf pma&;0goemygol w OD;jzpfonfhtavsmuf ola&;cJhonfh pmayvuf&mrsm;&Sdygonf? ol. pmayvuf&mrsm;udk zwf&y_ gu olr. pmaya&;om;[efEiS hf tawG;t ac:rsm;udk od&&dS rnft h jyif pmayA[kow k vdu k pf m;=uaom wdik ;f &if;om; jynfov l x l t k wGufvnf; tusKd;&Sdayonf? a':atmifqef;pk=unfonf jrefrm/ t*FvdyfESpfbmompvHk;wGif ta&;a&m tajymyg u|rf;usif Edkif eif;onf? pma&;pmzwfvnf; tawmf0goem}u;D yH&k ygonf? pmzwf0go em}uD;±Hkomru pmtkyftawmfrsm;rsm;udkvnf; 0,f,lpkaqmif;wwf onf[k =um;od&ygonf? a':atmifqef;pk=unf.EdkifiHa&;pmayrsm;onf &ooabm ouf 0ifaom pmayvuf&mrsm;jzpfonf? xdk@a=umifhvnf; ol@pmayrsm;u

Letters from Burma

pmtkyrf suEf mS zk;H


196

oef;0if;vIi d f

pmzwfolrsm;. ESvHk;tdrfudk qGJ,lodrf;ydkufEdkifonf[k qdkEdkifayonf? ,if;rSm bmompum;ydkiEf kid fr_a=umifhjzpfonf? tcsKŒd yk*dK~ vrf sm;onf jref rmpum;ajym&mY t*Fvyd pf um;rsm; n‡yo f ;Hk E_e;f avh&do S nf? a':atmif qef;pk=unfonf t*Fvdyfpum;udk u|r;f usifpGmajymwwfaomfvnf; jrefrmvdkajymaomtcg rnfonfhtcgrS t*Fvdyfpum;udk a&maESm oHk; avhr&Sdacs? xd@k jyif ol. tjcm;t&nftcsi;f wckrmS ±d;k om;jcif;yifjzpfonf? a': atmifqef;pk=unfonf ol rodonft h a=umif;t&mwckudk rnfonhf tcgrS odovdk/ wwfovdk jzD;jzef;avhr&Sdacs? rodbl;[kyif yGifhyGihv f if; vif;ajymavh&o dS nf[k qdkonf? ol@tm; ar;jref;cJh onft h a=umif;t&m ESiyhf wfoufI tvGwrf &ygu usr rSww f rf;rSwf&mjyef=unfjh yD;rS ajzyg& ap[k ±dk;om;pGm 0efcaH vh&o Sd nf? ajymonft h wdki;f vnf; tcsut f vuf rsm;udk tao;pdwfavhvmjyD;rS jyefvnfajz=um;onf? olonf ajym onfhtwdkif;vkyjf yD; vkyfonfhtwdkif;vnf; ajymavh&Sdoljzpfonf? a':atmifqef;pk=unf. Edik if aH &;pmayrsm;onf ol.,H=k unfcsu/f cH,lcsuf/ jrefrmjynfolrsm;. vkdvm;csufeSifh acwfpepf. yHk&dyfrsm;udk xif[yfaeayonf? Edik if aH &;t,ltqESijhf zpfap/ tawG;tjrif t,ltq ESihf ywfoufonfjzpfap ol.avhvmtm;xkwrf _ rnfonhf twdik ;f twm &Sdonfudk ol.ta&;tom;udk avhvmygu awG@jrif&ayrnf? a':atmifqef;pk=unfa&; om;cJo h nfph mayrsm;teuf Freedom from Fear (a=umuf&GH Œr_rS vGwfuif;a&;) 1993 ckESp fu La Haule Books pmtkyfwku d rf S yxrt}udrf xkwfa0I yif*Gif;pmtkyfwdkuu f 'kwd, t }udrf xkwfa0jzef@csdcJhonf? tqdkygpmtkyfY 1984 ckESpfrS 1993 ckESpf twGif; a':atmifqef;pk=unfa&;om;cJhaompmwrf;rsm;ESifh taxGaxG rde@f cGe;f rsm;udk pkpnf;azmfjyxm;&m tydik ;f (u) Y usrzcif/ usr wdki;f jynf ESifh jynfol/ jrefrmESifh tdENd,ynmwwfrsm;ta=umif;/ jrefrmjynf. pmayESifh trsKd;om;a&;ta=umif;/ tydkif; (c) Y 'Drdkua&pD &SmyHak wmf/ a=umuf&GHŒjcif;rSvGwfuif;a&;/ ‘Adkvf’. t"dy`g,ftppftrSef/ a&$wd*Hk


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

197

apwDawmftaemufzufrkcf vlxpk nf;a0;yGrJ ed @f ceG ;f &nfreS ;f csurf sm;/ awmf vSeaf &;. tv,fA[dw k iG /f vl@tcGifhta&;tzGJ@o@dk ay;pm;ESpfapmif/ 'Drdk ua&pDESifh jynfolrsm;. tcef;u¾/ ukvor*~vl@tcGifhta&;tzGJ@odk@ tdwfzGifhay;pm/ wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwaf &;/ jynfolvlxku vGwf ajrmufa&;udv k cdk sio f nf/ a&G;aumufyt JG wGuf oabmwlncD su/f 1991 jird ;f csr;f a&;Edkb,fqk/ Edb k ,fq&k iS u f , dk pf m;ajymaomrde@f cGef;/ ppfreS af om vHkjcHK&mod@k / awG@qaHk qG;aEG;a&;/ tydkif; (*) Y a':oef;at;a&;om;aom ‘pk’ ESifh rdwq f ufjcif;/ tef;ygpwmeufpvmwm (Ann Pasternak Silverstein) . ArmjynfrpS /k *sK;d ZufqAD m;pwde;f (Josef Silverstein) . atmifqef;pk=unf od@k r[kwf =urRmqd;k =uHKawG@aeaom jrefrmtrsK;d orD;wOD;/ atmifqef;pk =unfESifh jrefrmhv@l tcGit fh a&;udk jidr;f csr;f pGm wdkuyf J0G ifaeol/ trsK;d om; &if=um;apha&; ponfwdk@yg0ifonf? tqdkygpmtkyfudk jidrf;csrf;a&; Edkb,fqk&Sifrsm;jzpf=uaom Am;u vAf[mAJvEf iS fh bkef;awmf}uD; 'ufprGefww l ;l wd@k u trSmpm a&;ay;xm; onf? pmtkyfrSm 10 csKd;qdk'f&SdI pmrsufESm 374 &Sdonf? a&mif;aps;rSm pwmvifaygif 9 '\r 99 (tar&duefa':vm 14 '\r 95) owf rSwfxm;onf? a'gufwmatmifcif (vef'ef). ‘a=umuf&GHŒjcif;rSvGwfuif;a&;’ jrefrmjyefpmtkyfwGif a':atmif qef;pk=unfu atmufygtwdik f; trSmpma&;ay;xm;onf? “pma&;jcif;/ rde@f ceG ;f ajym=um;jcif;/ pum;ajymjcif;paom vky&f yfrsm; . t"du &nf&G,cf suw f ckum; vltcsif;csi;f em;vnfr_ wd;k yGm;ap&efjzpf onf[k usr,lqygonf?jrefrmhvlr_a&;/ EdkifiaH &;ESifh 'Drdkua&pDta&; wdu hk dk urBmuydkrkI d od&deS m;vnfap&ef &nf&G,I f Tpmtkyfyg aqmif;yg; rsm;udk a&;om;cJhjcif;jzpfygonf? Edik if HwEdik if u H dk trSefwu,ftusK;d jyKEdkifrnfph ;D yGm;a&;/ Edik if Ha&;/ vkyf ief;pOfrsm; taumiftxnfazmfEidk f&ef jynfoljynfom;taygif;wGif yGifh vif;jywfom;pGm oHk;oyfa0zefyidk fciG hEf iS hf todtjrif/ tawG;tac:rsm;udk vGwfvyfpGm aqG;aEG;zvS,yf dkifcGifhrsm;&Sd&rnf[kvnf; usr,Hk=unfyg


198

oef;0if;vIi d f

onf? 1988-89 ckEpS rf sm;twGi;f usrajym=um;cJah om rde@f ceG ;f rsm;ESifh owif; pm&Si;f vif;yGrJ sm;.OD;wnfcsufonf 'Dru kd a&pDoabmw&m;rsm; ESifh 'Drdkua&pDepfudkwnfaqmufvdkolwdk@. tawG;tac:/ tjrifwdk@udk trsm;jynfol a0zefoHk;oyfEdkifa&;yifjzpfygonf? aqmif;yg;rsm;/ rdef@cGef;rsm;/ owif ;pm&Si f; vif ;yGJrsm;ud k pk aygi;f I pmtkyfxkwfa0vkdujf cif; jzifh jrefrmhEkid fiHa&;ESifh 'Dru dk a&pD a&;rsm;udk em;vnfoHk;oyfvdkol rsm;twGuf taxmuftuljzpf Edkirf nf[k ar#mfvifhygonf?” ,if ; aemuf Letters from Burma (jrefrmjynfrS ay;pmrsm;) [k acgi;f pOfwyfxm;onfh pmtkyf onf 1995 ckESpf/ Edk0ifbmvrS 1996 ckESpf 'DZifbmvtxd *syef EdkifiHxw k f Mainichi owif;pmY azmfjycJo h nfh aqmif;yg; 52 yk'u f kd pkpnf; xm;onfph mtkyjf zpfonf? tqdkygpmtkyfudk 1995 ckESpw f Gif pwifxw k f a0cJhjy;D 1996 ckESpftwGuf ‘*syefowif;pmtoif;. pmayqk (Japanese Newspaper Association’s Award) udk &&SdcJhonf? ,if;pmtkyfY Fergal Keane (O. B. E) u rdwq f uftrSmpma&;om;ay;xm;jyD;/ jrefrmyef;csaD usmf [def;xufu cJjzifh o±kyfazmfyHkrsm; a&;qGJay;cJhonf? pmtkyfwefzk;d rSm pwmvifaygif 8²99 (tar&duef 16 a':vm) jzpfonf? pmtkyfY jrefrmjynf. vlr_b0rsm;/ yGJvrf;obifESifhqufpyfae aom "avhxk;H wrf;rsm;/ trsKd;om;'Drdu k a&pDtzGJ@csKyf jzwfoef;cJ&h onfh tajctae/ pnf;±Hk;a&;c&D;pOftwGif; [ef@wm;aESmifh,Sufc&H r_/ aetdrf tus,fcsKyf/ ppftpd;k &.Oya'rJv h yk f&yfrsm;/ Edik if aH &;tusO;f om;rsm; ponfh ta=umif;t&mrsm;udk xnhfoGif;a&;om;xm;avonf? odk@


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

199

aomf ta=umif;t&mrsm;rSm rnfo@l urkd S tjypfz@kd a&;om;xm;jcif; r[kwf bJ taumif;jrifpw d x f m;jzifh a0zefaxmufjyxm;onfukd awG&ayonf? om"utm;jzifh “tusOf;axmifxJY aoqHk;cJh&onfh EdkifiHa&; t usOf;om;rsm;ta=umif; a&;om;&mYyif ol@a=umifh rnforl nf0g aoqH;k &onf[k pGyfpGJa&;om;xm;jcif;rsKd;r[kwfbJ tusOf;axmifxJY aoqHk; cJh&onfh tusOf;om;ta&twGufudk twdtus &&Sdz@dk &ef rvG,u f lyg? odk@aomf tqdkygta&twGufonf renf;vSovdk tcsed fESifhtr# wdk; aeygonf? vGwv f yfrt _ wGuf ay;qyf&onft h zd;k tconf enf;yg;onf [k b,faomtcgrS r&Scd ahJ cs? jrefrmjynfY txl;yif jrifrh m;vSayonf” [k a&;om;xm;avonf? a':atmifqef;pk=unf. tjcm;xif&mS ;aompmtkyrf mS The Random House Group Limited rS 1997 ckEp S fu xkwfaom The Voice of Hope (ar#mf vifhcsuftoH) pmtkyfjzpfjyD; tar&duefpma&;q&m tvefuvD;rifhpf (Alan Clement) ESifh awG@qa Hk jymqdkcsufrsm;udk pkpnf;azmfjyxm;onfh pm tkyfjzpfonf? tcef; (13)yg0ifI pmrsufESm 336 &Sdonf? tqdkyg pmtkyu f dk jrefrmjyefqdkxm;jcif; r&Sdao;acs? xd@k jyif urBmph me,fZif;toD;oD;Y a':atmifqef;pk=unf. aqmif; yg;rsm;udkvnf; ajrmufrsm;pGm awG@&&Sd ayonf? ,if;wdk@teuf tar&d uefjynfaxmifprk S xkwaf 0aom Parade owif;pHkr*~Zif;Y a':atmifqef; pk=unf. “vGwv f yfru _ ykd J usrwd@k vckd siw f ,f” (All We want is our Freedom) aqmif;yg;onf xif&Sm;ayonf? tqdyk gaqmif;yg;Y jrefrmjynforl sm; rnfr#txd vGwfvyfr_udk vdkvm;=uonfudk a&;om;xm;avonf? a':atmifqef;pk=unfta=umif;udk jynfyEdik if rH sm;rS pma&;q&m rsm; bmomaygif;pHkjzifh a&;om;cJh=uonfhpmtkyfrsm;rSmvnf; renf;vS ay? tqdkygpmtkyrf sm;teuf 1998 ckEpS u f ‘bmb&mApfwm’ (Barbara Victor) a&;om;cJhonfh The Lady (*k%foa&&SdtrsKd;orD;}uD;) pmtkyE f Sifh 2007 ckEpS u f xkwaf 0aom *syfpwif0ifw,f Justin Wintle . Perfect Hostage : A Life of Aung San Suu Kyi ("g;pm;cHtppf) pmtkyfESpftkyfonf


200

oef;0if;vIi d f

xif&Sm;ayonf?

IF If you can keep your head when all about you Are losing theirs and blaming it on you. If you can trust yourself when oll men doubt you, But make allowance for their doubting too; If you can wait and not be tired by waiting, Or being lied about, don’t deal in lies.


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

201

Or being heard, don’t give way to hating, And yet don’t look too good, nor walk too wise: If you can dream- and make dreams your master; If you can think - and not make thoughts your aim; If you can meet with Triumph and Disaster And treat those two impostors just the same; If you can bear to hear the truth you’ve spoken Twisted by knaves to make a trap for fools, Or watch the things you gave your life to, broken, And stoop and build’em up with worn-our tools; If you can make one heap of all your winnings And risk it on one trun of pitch-and-toss, And loose, and start again at your beginnings And never breathe a word about your loss; If you can force your heart and never and sinew To serre your turn long ofter they are gone, And so hold on when there is nothing in you Except the will which says to them: "Hold on !" If you can talk with crowds and keep your virtue, Or walk with Kings-nor lose the common touch, If neither foes nor loving friends can hurt you, If all men count with you, but none too much; If you can fill the unforgiving minute With sixty seconds’ worth of distance run, Yours is the Earth and everything that’s in it, And-which is more-you’ll be a Man, my son!

Rudyard Kipling


202

oef;0if;vIi d f

tu,fí tu,fI rif;todkif;t0dkif;u wkev f _yfajcmufjcm;jyD; 'gawG[m rif;a=umifhvdk@ 0dkif;0ef;tjypfwif=uwJhtcg rif;[m acgif;at;at;eJ@ &ifqdkifEdkifr,fqk&d if? tu,fI tm;vk;H u rif;udkr,kHouFmjzpfvmwJhtcg olw@dk udkem;vnfpGm cGifhv$wf&if;eJ@ rif;udkrif; ,k=H unfr_tjynfh&Sdr,fqk&d if ? tu,fI apmifhoifhwht J csdeu f dk apmifhEdkifjyD; tJh't D wGufvnf; rarmryef;aeEdkifr,fqdk&if? 'grSr[kwf rif;&J@ta=umif; r[kwfw&m; rkom;pum;=um;&wJhtcg rif;uvnf; tvdrftnmawGeJ@ rwkef@jyefbl;qdk&if? 'grSr[kwf rif;udkvlwumu 0dkif;0ef;rkef;wD;wJhtcg rif;uvnf; trke;f awG jyefryGm;bl;qdk&if? tu,fI pdwfu;l ,Of tdyfrufawG[m rif;tay:rSm rv$rf;rdk;apbJ pdwful;Edkifr,fqk&d if?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

jyD;awmh tawG;tac: pdwfu;l awG[m ar#mrf Sef;csufoufoufom rjzpfapbJ awG;ac:Edkifr,fqk&d if? tu,fI atmifjrifr_okceJ@ qkH;±_H;rSK'kuQawGudk =uKHawG@&wJhtcg wlnaD om avmu"Hw&m;awGygvm;&,fvdk@ cH,lxm;Edkifr,fqdk&if? tu,fI rif;&JŒtrSefpum;awGudk vlvdrfvlnpfawGu vSnfhpm;ajymif;vJjyD; rkom;tjzpf axmifacsmufqif npfwJhtcg rif;[m wnfjidrfpGmeJ@ em=um;Edkifr,fqdk&if? tu,fI rif;b0wckvk;H ay;jyD; t&dyw f =unfh=unfheJ@ jznfhqnf;cJh&wJh t&m&mudk zsufqD;cHvdkuf&jyD;wJhaemufrSm tifrwefrS ao;i,fwhJ wefqmyvm t&m&meJ@ jyefvnfwnfaqmufEdkifr,fqk&d if ? tu,fI rif;Edik fcJhor#awGtm;vk;H [m aºuGwvSnfh =uufwckefyrm wvSnfhwcgwnf;eJ@ qkH;&_H;oGm;cJ&h if? jyD;awmh

203


204

oef;0if;vIi d f

tpuae jyefpEdik fr,fq&kd if? jyD;awmh wcg qd;k vSwhu J H=urRmudk&,fvdk@ b,faomtcgrS nD;nLraebl;qdk&if ? tu,fI olrsm;wumawG vkyfjyD;oGm;=uvdk@ tcsdeftawmf=umrS rif;tvSnafh &mufvmwJhtcg rif;wa,mufwnf;eJ@yJ tm;eJ@rmefe@J ZGo J wW&d &dS dS quf=udK;pm;Edik rf ,fq&kd if? tJh'DvdkyJ rif;rSm pdwftiftm;uvGJvdk@ bmqdkbmrSr&SdawmhwJhtcg tJh'Dpdwftiftm;udk cdkifrmpGmeJ@yJ vufqkyv f ufukid fxm;Edik fr,fqdk&if? tu,fI vlawGeJ@xdawG@qufqH ajymqkd&wJhtcg udk,fusifhoduQmudk apmifhxdef;Edik fr,fq&dk if? 'grSr[kwf rif;{u&mZfawGe@J twlvrf;av#mufae&ayr,fh rmefrme aoG;rยบuGbl;qd&k if ? tu,fI &efou l jzpfap rdwfaqGujzpfap rif;ukdodyfjyD; em=unf;atmif rvkyfEdkifap&if?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

205

tu,fI vlwidk f;udkwefzdk;xm; av;pm;&ayr,fh pGJvrf;r_ oHa,mZOfawG xm;raebl;qdk&if? tu,fI wdkawmif;vSwJh rypfy,fEdkifwJh wrdepftwGif;rSm t"dyg` ,f&SdvSwJh puUef@ajcmufq,ftjzpf tokH;csEdkifr,fqdk&if? ighom;a& rif;[mt&m&m&SdwJh t&m&mjzpfwJh urBm=uD;udk qkyu f kid fvdk@ t&m&m bmrqdk rif;pGrf;EdkifjyDaygh? tJ'Dawmhrif;[mvnf; a,mufusm;aumif;wa,mufaygh?

atmifqef;pk=unf ÙÙÙ


206

oef;0if;vIi d f

tcef; (9) tuGuq f if xyfrzH rf;qD;cH&rI a':atmifqef;pk=unfonf aetdrt f us,cf sKyo f ufwrf;jynfch ge;D Y 2009 ckEpS /f arv 6 &ufae@wiG f ppftpk;d &.pDpOfay;r_jzifh tar&duefEkid if H om; *|ef0DvsH,ufawmonf a':atmif;qef;pk=unf.aetdrftcsKyfok@d wdww f qdw0f ifa&mufEkid cf ho J nf? *|e0f v D s, H ufawm0ifa&mufcrJh _udk t a=umif;jyKI a':atmifqef;pk=unftm; tr_qifum Oya'csKd; azmuf onf[k wzufowfpGyfpGJI aetdrftus,cf sKyfpnf;urf;azmufzsufr_ Oya'yk'rf (22) jzifh w&m;qdik &f ef ppftpd;k &u a': atmifqef;pk=unfukd arv 13 &ufae@wiG f tif;pdefaxmifwGif;odk@ ajymif;a&$ŒcsKyfaESmifvdkuf onf? arv 18 &ufae@wGif a':atmifqef;pk=unfudk aetdrt f us,f csKyf pnf;urf;azmufzsurf _ yk'rf (22) jzifh tif;pdeaf xmifwiG ;f &Sd ajrmuf ydkif;c±dik f txl;w&m;u ±H;k wifw&m;pGJqcdk hJ onf? ,if;aemuf =o*kwfv 11 &ufae@wGif tvkyf=urf;ESifhaxmif'%f (3) ESpf'%fcsrw S fcJhonf? a': atmifqef;pk=unftm; jypf'%fcsrSwfonfhae@Y ppftpdk;&. rw&m; tr_ q if u m jypf ' %f c sr_ u d k ta=umif;jyKI vlxktkHºuGr_w&yf ay:ayguf vmrnf u d k }udKwifod&Sdxm;onfh tpkd;&onf tpdk;&drfvGefum ppftm %m&Sif Adkvfc sKyfrSL;}uD;oef;a&$ trdef@ jzifh jypf'%fxuf0ufudk qdkif;iHhxm; jyD; usefjypf'%f 18 vudk aetdrfwGif qufvufxed f;odr;f &ef ajymif;vJ t rdef@csrSwfvdkufonf? Todk@ a': atmifqef;pk=unfonf vGwf&uf a':pktm; aetdro f ufwrf;wdk;ap&ef N*Kd [farTcaJh om ],ufawm} aphcgeD;Y ppftpd;k &. rw&m;tr_


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

207

qifrj_ zifh aetdrftus,fcsKyf xyfrH wm;qD;cH&jyefonf? jrefrmEdkifiw H Gif w&m;Oya' pd;k rdk;a&;r&Sdoma=umifh vlxktzdk@ vGwfvyfcGiEfh Sifh vHkjcHKcGifhrsm; uif;rJhae onfrmS q,fpEk Spfaygif; tawmf=umcJhjyD;jzpfonf? EdkifiHom;aygif; ajrmufrsm;pGmonf vGwfvyfcGifh tcGit fh a&;rsm; ydwfyifcHch&J um t usOf;axmifrsm;Y pHjref;ae&&Smonf? pifppf ,if;wd@k wiG f rnfonfh &mZ 0wfr_udkr# usL;vGefjcif;r&SdygbJvsuf Oya'rJhzrf;qD;cH&um tusOf;uscH aeol&rsm;jzpfonf? jrefrmEdkiif w H Gif Edik if Hom;rsm;. vGwv f yfr_EiS fh vHjk cHKr_ udk tumtuG,af y;aomOya'rsm; r&SI d avm? yGiv hf if;pGmqd&k ygrl ppf tpdk;& tkycf sKyfaeaomumvrsm;wGif xdOk ya'rsm; r&Sad y? 1947 ckESpf tajccHOya'wGif vGwfvyfcGiEfh SifhvkjH cHKcGifhudk tumt uG,fay;aomjyÏmef;csuu f kd vGwfvyfcGiht f a&;atmufwiG f jyÏmef;xm; ayonf? tajccHOya'yk'rf 16 wGif “w&m;Oya't&r[kwfv#if rnf onhfEkid fiHom;r# rdrdvw G fvyfr_udk ±kyford f;jcif;rcH&ap&” [k jyÏmef;um vGwfvyfr_eiS hv f kjH cKH rt _ wGuf tumtuG,fay;xm;onf? xdek nf; wlpmG yif 1974 ckESpf tajccHOya' yk'fr 159 wGifvnf; Edkiif Hom;wdkif;onf yk*dK~ vfqdkif&m vGwfvyfcGifhESifh vHkjcHKr_twGu ftmrcHcsuf&Sdap&rnf[lI jyÏmef;xm;ayonf? TjyÏmef;csuf&djS cif;onf Edik if o H m;rsm;. vGwv f yf r_ESifhvHkjcHKr_udk tumtuG,fay;&ef jyÏmef;csuf&Sdonf[k qdkEkid f.? txufwiG q f ckd o hJ nft h wdkif; vlw@kd onf tpkta0;ESiafh exdik fae=u aoma=umifh vlwOD;/ tzG@J tpnf;wcktwGuf tumtuG,fjyKjyD; t rsm;tusKd;/ trsm;.vGwfvyfr_udk xdcdkufapaom Oya'onfum; w &m;r#waom Oya'rsKd;r[kwfay? Oya'onf vlt rsm;udk tumt uG,fay;aom Oya'om jzpfoifhonf? vltrsm;udkESdyfuGyfaomOya' rjzpfapoifyh g? jrefrmEdik fiw H iG f ausmf=um;vSaom ta&;ay:pDrHr_ tufOya'onf 1950 jynfEh Spf ygvrD ef'rD kdua&pDtpd;k &vufxufwiG f jyÏmef;cJjh cif;jzpf onf? vGwv f yfa&;&ump ±_yaf xG;aeaom Edik if Ha&;tajctae atmuf


208

oef;0if;vIi d f

wGif Edik if aH &;ygw}D uD;wck. =oZmvGr;f rd;k r_jzifh jyÏmef;cJo h nf[k ,lqEdik f onf? zqyvtpd;k &vufxufjyÏmef;cJah om xdkta&;ay:pDrHr_ tufOy a' (1950 jynfEh pS )f yg yk'rf 5 tm; jrefrmjynfot l rsm;pku tjrifuyf yk'fr[lI uifyeG f;wyf=uonf? tm%m&ygwDtpdk;&ESifh oabmxm; csif;uGJvGJum twdkuftcHjyK=uaom EdkifiHa&;v_yf&Sm;olrsm;tm; [ef@ wm;zdESdyfEdkifrnfhtcsufaygif;pHkudk xdkyk'fratmufwGif xnfhoGif;jyÏmef; xm;ayonf? xdk@a=umifh twdu k t f cHrsm;taeESifh Edik fiHa&;v_yf&Sm;r_ vkyf vdkuo f nfESifh yk'fr 5 ESifh ndawmhonf? xdk@a=umifhvnf; xdkyk'frudk t jrifuyfyk'fr[k uifyGef;wyfac:qdk=ujcif;jzpfonf? xdkOya'udk y,fzsuf jyifqifaeqJ/ Adkvfae0if;acgif;aqmifaom ppftm%m&Siftkyfpku ygvD ref'rD ku d a&pDtpdk;&udjk zKwfcsum tm%modrf;ydkufvku d faoma=umifh xdk Oya'udk y,fzsu&f ef tcGifhtvrf;uif;rJhomG ;±Hkru tm%modr;f awmf vSeaf &;aumifpDtwGuf twdkut f cHEkid if aH &;orm;rsm;udk ESdyfuyG &f ef t aumif;qHk;Oya'jzpfcJhonf? xdk@a=umifhvnf; awmfvSefa&;aumifpD ppf tpdk;&onf 1947 ckESpftajccHOya'tm; y,fzsufcJhaomfvnf; xdkt a&;ay:pDrHr_tufOya'udk ry,fzsufbJ ,ae@wdkif qufvufusifhoHk;cJh onf? 1974 tajccHOya'jyÏmef;jyD; wESpcf ef@t=umwGif 1975 ckEpS f EdkifiaH wmftm; aESmif, h Sufzsuq f ;D vdkolrsm;.ab;tEœ&m,frS umuG,f [ef@wm;onfhOya' (EdkifiHawmfumuG,o f nhfOya') udk jynfol@v$wf awmfrS jyÏmef;cJjh cif;jzpfonf? xdkOya'rSm ta&;ay:pDrHrt _ ufOya'xuf ydq k dk;&Gm;aomOya'jzpfonf? rnfol@udkrqdk EdkifiHawmfvHkjcHKa&;twGuf tEœ&m,f&o Sd nf[k oHo,&Sd±rHk #jzifh TOya't& zrf;qD;xdef;odrf;Edik cf iG hf &Sdayonf? TOya't&rl ±Hk;wifw&m;pGJqdk&efrvdkbJ pGyfpGJcH&olwOD; tm; &ufaygif; 180 txd xdef;odr;f xm;EdkifjyD; oufqidk f&mbkwftzG@J . cGifhjyKcsufjzifh trsm;qHk; 3 ESpftxd xdef;odrfxm;vsuf&Sdonf? xdk@jyif 1991 ckESpfwGif ppfpdk;&onf jyifqifcsufjzifh EdkifiHawmfvHkjcHKa&;Oya'yg zrf;qD;xdef;odrf;xm;Edkifaomoufwrf;udk 5 ESpfodk@ wdk;jr‡ifhxm;onf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

209

ppfp;kd &onf 'Dy, J if;Edik if aH &;vky=f uHc&H jyD;aemuf a':atmifqef;pk=unf tm; vHjk cHKa&;t& aetdrYf acwœaexdik af pcJjh cif;omjzpfonf[k xkwjf yef cJjh yD;aemuf rsm;r=umrDrmS yif Edik if aH wmftm; aESmif, h u S zf suq f ;D vdo k rl sm; . ab;tEœ&m,frS umuG,[ f ef@wm;onfOh ya'jzifh aetdrt f us,cf sKyf xde;f odr;f jcif;cHvu kd &f onf? a':atmifqef;pk=unfonf tqdyk gOya'jzifh (4) }urd w f ikd w f ikd f tus,cf sKyfjzifh aetdrw f iG f 10 ESpaf usmf xde;f odr;f jcif; cHc&hJ onf? xd@k aemuf a':atmifqef;pk=unf. aetdrt f us,cf sKyf ouf wrf;udk ppftpk;d &u wESpf xyfrw H ;kd vdu k jf yefonf? xdOk ya'jzifh aetdrt f us,cf sKyfoufwrf;jynfch geD;Yyif *|ef0v D s, H ufawm0ifa&mufru _ kd t a=umif;jyKI ppftpd;k &onf tr_qifum a':atmifqef;pk=unftm; ae tdrt f us,cf sKyfoufwrf;udk xyfrcH srw S cf o hJ nf? aetdrt f us,cf sKyf (18) v csrw S cf jH yD;aemuf 2009 pufwifbm 4 &ufwiG f a':atmifqef;pk=unftr_twGuf olr. a&SŒaersm;u &ef ukew f ikd ;f w&m;±H;k od@k t,lcaH v#mufvm$ udk wifoiG ;f cJ=h uonf? t,lcH av#mufxm;r_Y a':atmifqef;pk=unfonf Oya'a=umif;t& tjypf r&Sad =umif; tcsuf (11) csuu f kd tcdik t f vHak zmfjyxm;jyD; 1988 ckEpS f uwnf;u csKyfjidrf;oGm;cJjh yD;jzpfonfh 1947 ckEpS t f ajccHOya'ESihf a': atmifqef;pk=unfukd xde;f odr;f xm;r_ukd ±kyo f rd ;f ay;&ef wifjyawmif;qdk xm;onf? a':atmifqef;pk=unf.a&SŒae OD;=unf0if;u “uGi;f vHk;u|wf v$wf udv k w $ af y;&r,f? v$waf y;wJt h cgusawmh b,ftwdik ;f twmxdatmif jzpfomG ;vJqakd wmh ol@ukd 1989 ckEpS u f wnf;u 6 ESpef ;D yg;xde;f odr;f 1995 usrS jyefvw $ cf w h J ,f? tJ't D us,cf sKyu f eHygww f pf/ aemufwpfcg 2000 jynfEh pS rf mS &efuek b f w l m}uD;rSjzpfww hJ ESpef @J 2 v tus,cf sKyf vkyv f u kd w f mu eHygwEf pS /f aemuf tck 2003 ckEpS 'f yD , J if;upjyD; tckxd atmif tus,cf sKyfxed ;f odr;f xm;wmu eHygw3f / tJ'gawGtm;vH;k [m Unlawful Illegal Detention (Oya'rJz h rf;qD;r_) awGygy”J [lI ajymqdck o hJ nf? aetdrt f us,cf sKyfoufwrf;twGif; a':atmifqef;pk=unfonf


210

oef;0if;vIid f

2009 ckESpf/ Edk 0ifbmv (4) &ufaeh wGif tar&d uefjynfaxmifpk ta&SŒtm&SEiS hf ypdzw d af &;&mvufaxmuf Edik if jH cm;a&;&m0ef}uD; rpPwm umhurfbv J Ef iS hf awG@qckH o hJ nf? xd@k aemuf a':atmifqef;pk=unfonf pdr;f vJu h efom{nf&h yd o f m wGif usef;rma&;raumif;aom NLD acgi;f aqmifrsm;jzpf=uonfh tzG@J csKyf OuUX OD;atmifa&$/ A[dt k vkyt f r_aqmiftwGi;f a&;rSL; OD;vGi/f A[dk t vkyt f r_aqmiftzG@J O;D vGe;f wifw@kd ukd *g&0jyKawG@qakH qG;aEG;cGi&hf &Scd o hJ nf? awG@qckH phJ OftwGi;f a':atmifqef;pk=unfu NLD A[dt k vkyf tr_aqmif tzG@J ukd wd;k csŒJ zG@J pnf;cGijhf yK&ef arwœm&yfccH &hJ m cGijhf yKcsu&f &Scd o hJ jzifh tusK;d aqmifa&SŒaerSwqifh 2010 Zefe0g&v D 14 &ufae@wiG f A[dt k vkyt f r_ aqmiftzG@J ukd wd;k csŒJ jyefvnfz@JG pnf;apcJo h nf? wd;k csŒJ jyefvnfz@JG pnf;cJh aom A[dt k vkyt f r_aqmifrsm;rSm (1) OD;atmifa&$ - OuUX (2) OD;wifO;D - 'kOuUX (3) a':atmifqef;pk=unf - taxGaxGtwGi;f a&;rSL; (4) OD;vGif - twGi;f a&;rSL; (5) OD;0if;wif - tzG@J 0if (6) OD;cifarmifaqG - tzG@J 0if (7) OD;oef;xGe;f - tzG@J 0if (8) OD;pdk;jrifh - tzG@J 0if (9) OD;vSaz - tzG@J 0if (10)OD;xGef;wif - tzG@J 0if (11)OD;nGe@f a0 - tzG@J 0if (12)a'gufwmoef;jidr;f - tzG@J 0if (13)OD;tkef;}udKif - tzG@J 0if (14)OD;0if;jrifh - tzG@J 0if (15)OD;xGe;f xGe;f [def - tzG@J 0if (16)a'guw f m0if;Edik f - tzG@J 0if


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

211

tzJGUcsKyf½kH;ü vlxktm; rdefYcGef;ajymMum;aepOf/

(17)OD;Om%f0if; - tzG@J 0if (18)OD;[Homjrifh - tzG@J 0if (19)OD;ode;f nGe@f - tzG@J 0if (20)a'gufwma':ar0if;jrifh - tzG@J 0if ponfw@kd jzpfonf? xd@k aemuf a':atmifqef;pk=unf.t,lcw H ifoiG ;f r_ukd &efuek w f ikd ;f w&m;±H;k u y,fcsco h J nft h wGuf jypfrq _ ikd &f m jyifqifra_ v#mufvcJ suu f kd A[dw k &m;±H;k od@k 2010 jynfEh pS f Zefe0g&v D 18 &ufae@wiG f xyfrw H ifoiG ;f cJo h nf? od@k aomf 2010 jynfhEpS /f arv 10 &ufae@wiG f etz jynfxaJ &; 0ef}uD;Adv k cf sKyfarmifO;D u a':atmifqef;pk=unftm; vmrnfh Ed0k ifbm vwGif jyefvw $ af y;rnf[k ajym=um;cJ&h m a':atmifqef;pk=unfu a&SŒ ae}uD;OD;Om%f0if;ESihf aetdrw f iG af wG@qpkH Of “'g rw&m;wJh ajymqdck suyf g yJ” [k jyefvnfw@kH jyefco hJ nf[q k o kd nf? OD;Om%f0if;u “ed0k ifbmrSm a':pkukd v$waf y;r,fv@kd jynfxaJ &;0ef}uD;u ajym=um;wmeJ@ywfoufjyD; a':pku 'grw&m;wJah jym=um;csuyf w J ?hJ bmvd@k vnf;qdak wmh ol@ukd t jypfcsxm;wJjh ypfre_ @J ywfoufjyD;awmh Ekid if aH wmfw&m;±H;k csKyu f trde@f rcs


212

oef;0if;vIid f

&ao;bl;? rjyD;jywfao;bl;? rjyD;jywfciftwGi;f rSm 'Dvakd jymwm[m w &m;±H;k &JŒvkyif ef;udk v$r;f rd;k pGuzf uf&ma&mufygw,fv@kd tJ'v D akd jymygw,f? jyD;awmh a':pkukd Ed0k ifbmvrSmv$waf y;r,fqw kd m Edik if aH &; jyufv;kH wpfck yJ? tpd;k &u wm0ef&o dS 0l ef}uD;wa,mufuaejyD;awmh ajymvdu k w f m [m [mojyufv;kH vdjk zpfaew,f? ol@vw G &f ufu Ed0k ifbmvrSm jynfrh mS qdw k m tm;vH;k uodaewJu h pd rP @kd bmrSrxl;jcm;bl;? 'gt h jyif 'DE0kd ifbmv 14 rSvw G rf ,hf a':atmifqef;pk=unf[m a&G;aumufy0GJ ifEikd w f ,f qdk wmuvnf; a&G;aumufyu JG Ed0k ifbmv (7) &ufrmS usi;f yjyD; jzpfae awmh 'Dpum;rsK;d ajymwm[m tawmhu f &kd pD &maumif;wJh Edik if aH &;jyuf vH;k vdk jzpfygw,f” [lI ajym=um;oGm;onf?

tJet f ,fv'f D\ txl;aMunmcsuf 2010 jynfEh Sp/f rwfv 23 &ufae@wiG f NLD tzG@J csKyfonf txl; a=unmcsuf trSwf 2§03§10 udk xkwjf yefc&hJ m a=unmcsuf tjynfh tpHrk mS atmufygtwdik ;f jzpfygonf? Edik if aH wmfat;csr;f om,ma&;ESihf zG@H +zdK;a&;aumifpo D nf 2010 jynfh ESp/f rwfv 8 &ufae@wiG f jynfaxmifpak &G;aumufyaJG umfr&SifOya'/ Edik if aH &;ygwrD sm;rSwyf w kH ifjcif; Oya'/ jynfo@l vw $ af wmfa&G;aumufyJG Oy a'/ trsK;d om;v$waf wmfa&G;aumufyOJG ya'/ wdik ;f a'o}uD;v$waf wmf odk@r[kwf jynfe,fv$waf wmfa&G;aumufyGJOya'wdk@ukd jyÏmef;vdu k f onf? txufygOya'rsm;udk zwf±a_ vhvmoH;k oyf=unfv h #if 'Dru kd a&pD usipfh Ofrsm;/ vGwv f yfrr_ sm;/ w&m;r#wr_rsm;/ r&Sad =umif;wd@k ukd txif t&Sm; awG@jrifae&ygonf? t"duusaom om"utcsKŒd rSm (1) jynfaxmifpak &G;aumufyaJG umfr&SiOf ya'. yk'rf (É)wGif “Edik if H a&;ygwrD sm;udk Oya'ESit hf nD aqmif&u G af p&ef }uD;=uyfjcif;/ }uD;=uyf apjcif;ESihf vrf;n$ejf cif;” [k aumfr&Sit f m; wm0efEiS hf vkyyf ikd cf iG rhf sm; ay; tyfxm;ygonf? TonfrmS 'Dru kd a&pDusiphf OfEiS t hf nD vGwv f yfpmG pnf;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

213

±k;H cGi/hf zG@J pnf;cGi/hf pka0;cGiphf onfv h yk if ef;pOfrsm;wGif Edik if aH &;ygwrD sm;udk aumfr&Siu f uef@owfcsKyfcs,x f m;jcif;jzpfygonf? (2) Edik if Ha&;ygwDrsm;rSwyf w kH ifjcif;Oya'.yk'rf 4 (i) wGif ygwD wnfaqmufvo kd rl sm;onf “axmif'%fuscaH e&olrsm;r[kwjf cif;” [k owfrSwx f m;ygonf? TonfrmS Edik if aH &;ygww D ck. tcGit hf a&;udk jief;qefjcif;jzpfovdk 'Dru kd a&pDusiphf Ofukd csK;d azmufjcif;vnf;jzpfygonf? jynfaxmifpo k rRwjrefrmEdik if aH wmf zG@J pnf;yHt k ajccHOya'. tcef; (10) wGif “Edik if aH &;ygwrD sm;zG@J pnf;jcif;” ESihf “Edik if aH &;ygwrD sm; qufvuf &yfwnfciG rhf &Sjd cif;” jyÏmef;csurf sm;ESihf uGv J q JG ef@usiaf eygonf? zG@J pnf;yHk tajccHOya'yk'rf 449 wGif TzG@J pnf;yHt k ajccHOya'onf Edik if aH wmft wGi;f &Sd Oya'tm;vH;k . tajccHOya'jzpfonf[k jyÏmef;xm;ygonf? xd@k a=umifh Oya'w&yfukd jyÏmef;&mwGif zG@J pnf;yHt k ajccHOya'ESihf qef@usijf yD; jyÏmef;xm;ygonf? xd@k tjyif aemufa=umif;jyef tm%moufa&muf jcif;jzpfaeygonf? Oya'w&yf&yfonf jyÏmef;jyD;onfah e@rpS I tm%m oufa&mufae&rnfjzpfygonf? zG@J pnf;yHt k ajccHOya'yg pum;&yfrsm; teuft"d y`g,fzGif hqdk a&;Oya'yk 'fr -3(i) Y “Oya'w&yf&yfw Gif aemufa=umif;jyefI tm%moufa&mufrr_ &Sad p&” [kvnf;aumif; &Si;f vif;pGmjyÏmef;xm;ygonf? wzefjypf'%fuscaH e&olukd aemufxyf jypf'%fay;ovdv k nf; jzpfaeygonf? (3) Edik if aH &;ygwrD sm;rSwyf w kH ifjcif;Oya'. yk'rf 10 Y ygw0D ifrsm;udk pnf;±H;k &mwGi&f &dS rnfh t&nftcsi;f rsm;udk owfrw S jf cif;/ yk'rf -23wGif “aumfr&Sio f nf ygwrD sm;udw k nfqOJ ya'/ enf;Oya'rsm;/ vkyx f ;kH vkyf enf;rsm;/ trdeahf =umfjimpm/ trde@f / nGe=f um;csurf sm;ESit hf nD aqmif&u G f ap&ef }uD;=uyfEikd o f nf? aumfr&Sit f zG@J ct JG qifq h iht f m; aumfr&Siu f , kd f pm; }u;D =uyf&ef wm0efay;tyfeikd o f nf” [k owfrw S x f m;jcif;/ yk'rf 24 (c) wGif “ygww D ck. ygww D iG ;f udp&P yfrsm;ESihf pyfvsO;f I wOD;OD;u aumfr&Sio f kd@ wifjywdik =f um;vmygu aumfr&Sio f nf pHpk rf;ppfaq;I vdt k yfv#if Edik if aH wmf.tusK;d iSm xdyk gwrD sm;vdu k ef maqmif&u G &f rnfh


214

oef;0if;vIid f

tcsurf sm;udk tcsed u f mvowfrw S I f n$e=f um;Edik o f nf” [k owfrw S f xm;jcif;wd@k onf edik if aH &;ygww D ck. vkyyf ikd cf iG rhf sm;udk aumfr&Siu f vGef uJpmG 0ifa&mufpu G zf ufaejcif;jzpfygonf? (4) jynfol@vw $ af wmfa&G;aumufyOJG ya'. yk'rf 11 (C) wGif “v$waf wmfu, kd pf m;vS,t f jzpf a&G;aumufwifajr‡mufjcif;onf rJqEN &Sif jynfov l x l . k qENoabmxm;udk rsuu f , G jf yK&m a&mufygonf? (trsK;d om;v$waf wmfa&G;aumufyOJG ya'ESihf wdik ;f a'o}uD;v$waf wmf) odrhk [kwf jynfe,fvw $ af wmfa&G;aumufyJG Oya'wd@k wiG f xdek nf;wljzpfyg onf? (5) jynfo@l vw $ af wmfa&G;aumufyOJG ya'. yk'rf 82 wGif “aumfr &Sit f zG@J cJG tqifq h ift h ygt0if a&G;aumufyEJG iS o hf ufqikd o f nfh wm0ef 0wœ&m;rsm;udk xrf;aqmifaomyk*d~Kvfonf atmufygtcsufrsm;udk vdu k ef maqmif&u G &f rnf” [k a,bk,som jyÏmef;xm;ygonf? rvdu k f emygu rnfonfjh ypf'%fr# owfrw S jf yÏmef;xm;jcif;r&Syd g? xd@k jyif yk'rf 87 wGif “aumfr&SiEf iS ahf umfr&Sit f zG0hJ ifrsm;/ rJ±rkH LS ;tygt0if rJ±t kH zG@J 0if rsm;. vkyfaqmifcsufrsm;twGuf w&m;ra=umif;t&jzpfap/ jypfr_ a=umif;t&jzpfap w&m;pGjJ cif;rcHxu kd af p&” [kvnf; jyÏmef;xm;ygonf? TonfrmS a&G;aumufyu JG kd vGwv f yfjyD;w&m;r#wr_r&Sad tmif/ tm%m ydik w f @kd pw d }f udKufvyk af qmifEikd af tmif tm%mydik w f @kd u a&G;cs,cf ef@xm; rnfyh *k Kd~ vfrsm;tm; tumtuG,af y;ovdjk zpfaeygonf? (trsK;d om; v$waf wmfa&G;aumufyOJG ya'ESihf wdik ;f a'o}uD;v$waf wmf od@k r[kwf jynf e,fvw $ af wmfa&G;aumufyOJG ya'wdk@wiG v f nf; xdek nf;wljzpfygonf? (6) jynfo@l vw $ af wmfa&G;aumufyOJG ya'. yk'rf -91 (u) wGif “jynfo@l vw $ af wmfa&G;aumufyOJG ya' (Edik if jH idr0f yfyjd ym;r_ wnfaqmuf a&;tzG@J Oya'trSwf 14§89) udk TOya'jzifh ±kyo f rd ;f vdu k o f nf” ESihf yk'rf -91 (c) wGif “TOya'jzifh ±kyo f rd ;f vdu k o f nf” Oya't& usi;f ycJh aom ygwpD 'kH rD u kd a&pDtaxGaxGa&G;aumufyo JG nf zG@J pnf;yHt k ajccH Oy a'ESifh vdu k af vsmnDaxGr&Sad wmhonft h wGuf ,if;a&G;aumufy&JG v'f


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

215

rsm;onf tvdt k avsmufysujf y,fonf[rk w S , f &l rnf” qdo k nfjh yÏmef; csuw f @kd rmS vH;k 0 w&m;enf;vnf;rusyg? jynfaxmifpjk refrmEdik if /H Edik if H awmfz@JG pnf;yHt k ajccHOya'yk'rf 446 wGif “wnfqJOya'rsm;onf jynf axmifpv k w $ af wmfu y,fzsujf cif;/ jyifqifjcif;rjyKao;rD TzG@J pnf;yHk tajccHOya'ESihf rqef@usio f r# twnfjzpfonf” [k twdtvif; jy Ïmef;xm;ygonf? Tyk'rf 446 eSit hf nD zG@J pnf;yHt k ajccHOya't& ay: aygufvmonfh jynfaxmifpkv$wfawmfu jynfol@ v$wfawmf a&G; aumufyOJG ya' (Oya'trSwf 4§89) wk@d ukd y,fzsujf cif;r[kwb f J Oya' jyKolu Oya'udck sK;d azmufjyD; y,fzsujf cif;onf vH;k 0w&m;enf;vrf; rusyg? 1990 jynfEh pS f ygwpD Hk 'Dru kd a&pDtaxGaxGa&G;aumufy&JG v'ftm; vGwv f yfIw&m;r#waom a&G;aumufy[ JG k owif;xkwjf yefI jrefrm Edik if jH yefwrf;wGif jynfo@l vw $ af wmfu, kd pf m;vS,rf sm; v$waf wmfac:,l zG@J pnf;ay;jcif;r&Sdao;onft h wGuf ,if;a&G;aumufyJ&G v'fonf tvdt k avsmuf ysujf y,fjcif;r&Syd g? (7) jynfaxmifpak &G;aumufyaJG umfr&SiOf ya'/ Edik if aH &;ygwrD sm; rSwf yHw k ifjcif;Oya'/ jynfo@l vw $ af wmfa&$;aumufyOJG ya'/ trsK;d om;v$wf awmfa&G;aumufyOJG ya'/ wdik ;f a'o}uD;v$waf wmf od@k r[kwf jynfe,f v$waf wmfa&G;aumufyOJG ya'rsm;udk jyÏmef;Edik &f eftwGuf jynfolvl xkxH Oya'rl=urf;rsm; csjy&Si;f vif;jcif;r&Sb d J jynfov l x l x k rJ S t=uHjyK csurf sm; oabmxm;qENrsm;udk awmif;cHjcif;r&Sb d J tm%mydik w f @kd pdwf }udKuf wpfzufowfa&;qGcJ jhJ cif;jzpfygI w&m;r#wr_v;kH 0r&Syd g? ok@d ygI trsK;d om;'Dru dk a&pDtzG@J csKyf A[kt d vkyt f r_aqmiftzG@J t pnf;ta0;qH;k jzwfcsut f & trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfOuUXu Edik if H awmfat;csr;f om,ma&;ESih f zGH@+zdK;a&;aumifpOD uUXtay: 2010 jynfh ESpw f &m;pD&ifa&;Oya'yk'rf 5(u)(Z)(n) ESihf 1887 ckEpS f oD;jcm; ouf omcGihf tufOya'yk'rf 45 ESifh 54 t& &efuek +f rdKŒw&m;±H;k csKyw f iG f 2010 jynfEh pS /f rwfv 23 &ufae@Y w&m;pGq J dyk gonf? w&m;±H;k w&m;rXmerS wm0ef&o dS u l “usrwd@k Y pD&ifyikd cf iG rhf &Sv d @kd ” [k ajymjyD; tr_wu JG kd ae@v,f


216

oef;0if;vIid f

12;30 em&Dcef@wiG f jyefay;vdu k af =umif; a=unmvdkuyf gonf? 22 -3-2010 ae@wiG f usi;f yaom A[dt k vkyt f r_aqmiftzG@J t pnf;ta0;qH;k jzwfcsut f &? A[dktvkyt f r_aqmiftzGJ@ trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf? a':atmifqef;pk=unfuvnf; 2010 jynfEh pS /f rwfv 29 &ufae@ wGif trsK;d om;'Dru dk a&pDtzG@J csKyf A[dak umfrwDtpnf;ta0;od@k tcsuf (6) csuyf g ‚if;.oabmxm;w&yfukd ay;yd@k vu kd o f nf? ay;yd@k cahJ om oabmxm; (6) csurf mS (1) 2008 zG@J pnf;yHt k ajccHOya'udk vH;k 0vufrcHEikd /f tzG@J csKyf. a&$*kH wdik af =unmcsuu f kd pGu J ikd &f rnf? (2) w&m;r#wr_r&Sdaom wzufowfa&;qGx J m;onfh Oya't& rSwyf w kH ifjcif;udk vH;k 0vufrcHEikd yf g? Oya'yg pnf;urf;csurf sm;rSm 'Drkd ua&pDenf;rus? (3) tzG@J csKyfonf usr. ud, k fydik yf pPn;f r[kw/f rnfow l OD;w a,muf. ud, k yf ikd yf pPn;f vnf;r[kw?f (4) tzGŒJ csKyftwGi;f vlarG;onft h vky/f vlarG;onf[k ,lqEdik o f nfh tvkyrf sm;udk vH;k 0r}udKuf/ vufrcH? (5) jynfov l x l u k kd ajym=um;vdo k nfrmS rdrw d wfEikd o f avmuf 'Drkd ua&pD&&Sad &; }udK;yrf;r_ukd qufvufaqmif&u G o f mG ;rnf? (6) tzG@J csKyfzsuo f rd ;f cH&v#if tzG@J csKyyf supf ;D onf[k r,lq/ ysupf ;D jcif;r[kwf [lI jzpfonf?

umhwu f rfbv J x f yfraH wGUqcHk Gi&fh 2010 jynfEh pS /f arv 10 &ufae@wiG f a':atmifqef;pk=unftm; tar&duefjynfaxmifpk ta&SŒtm&SEiS yhf pdzw d af &;&m vufaxmufEikd if H jcm;a&;&m0ef}uD; umhwu f rfbv J f onf xyfraH wG@qHak qG;aEG;cGi&hf &Scd hJ


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

217

onf? rpPwmurfbv J u f a':atmif qef;pk=unfEiS hf NLD A[dt k vkyt f zG@J 0ifrsm;tm; “ol@taeeJ@ vuf&dS t wkdut f cHtiftm;pkjzpfonfh NLD onf rnfonfyh pkH jH zifh wnf&adS eonf jzpfap/ rSwyf w kH ifonfjzpfap/ rwif onfjzpfap/ w&m;0ifygwD jzpfonf rpöwmuumhwfurfbJvf jzpfap/ rjzpfonfjzpfap NLD udk tar a':atmifqef;pkMunftm;awGq U pHk Of/ &duefjynfaxmifpkonf qufvuf tm;ay;axmufcu H n l D yl;aygi;f aqmif &Guo f mG ;rnf” [k ajym=um;oGm;onf?

twkta,mifa&G;aumufyJG xd@k aemuf 2010 jynfEh pS /f rwfv 29 &ufae@wiG f NLD A[dk tvkyf tr_aqmiftzG@J u etzppftpd;k & xkwjf yefcahJ om a&G;aumufyq JG ikd &f m Oya'rsm;onf qdwaf cgi;f udck sw d I f acG;om;a&mif;rnf'h rD u kd a&pD (0g) w&m;r#wr_v;kH 0gr&So d jzifh Edik if aH &;ygwt D jzpf xyfrH rSwyf w kH ifrnfr[kwf a=umif; NLD ud, k pf m;vS,f (113) OD;wd@k u uef@uu G o f rl &Sd qH;k jzwfvu kd f =uonf? a':atmifqef;pk=unfonf 2010 jynfEh pS /f Ed0k ifbm 13 &ufae@wiG f aetdrt f us,cf sKyo f ufwrf;aphawmhrnfjzpfaoma=umifh etz ppft pd;k &onf a&G;aumufyu JG kd olr rvGwrf D wywftvdk Ed0k ifbmv 7 &ufae@ wGiu f si;f y&ef wufow k ±f u kd pf pD Ofvu kd af wmhonf? aetdrt f us,cf sKyf uscaH e&onfh a':atmifqef;pk=unfonf jrefrmjynfov l x l t k m; a&SŒ ae OD;Om%f0if;rSwqif“h rJqEN&iS rf sm;taejzifh rJay;cGi&hf o dS vd/k rJray;bJ aeEdik cf iG &hf o dS nf” [lI rSm=um;vdu k af vonf? ÙÙÙ


218

oef;0if;vIid f

tcef; (10) a':atmifqef;pkMunf vGwfjyD a':tmifqef;pk=unfonf 2010 jynfEh pS /f Ed0k ifbmv 13 &ufae@ us,cf sKyfusc&H aom a':cifcif0if;ESihf r0if;rr (c) ri,fw@kd vnf; jyef nae 5;15 em&DwiG f aetdrftus,cf sKyfrS jyefvnfvw G af jrmufvmcJh onf? a':atmifqef;pk=unfEiS t hf wl a':atmifqef;pk=unfaetdrYf t vnfvw G fajrmufch=J uonf? jynfxaJ &;0ef}uD;Xme jrefrmEdik if &H w J yfz@JG / &JcsKyfAv kd rf LS ;csKyfcif&o D nf Ed0k ifbmv 13 &uf nae 5 em&DwiG f A[ef;+rdKŒe,f a&$awmif=um; (1) &yfuu G /f wuUov kd &f yd o f mvrf;/ jcHtrSw(f 54§56) &Sd a':atmifqef;pk =unf. aetdro f @kd omG ;a&mufI a':atmifqef;pk=unftm; av#mah ygh ajymif;vJvu kd af om jypf'%fumvjynfo h nfh 2010 jynfEh pS /f Ek0d ifbm 13 &ufae@wiG f jypf'%ftm;vH;k udk vGwjf idr;f csr;f omcGijhf yKvdu k af =umif; jynfxaJ &;0ef}uD;Xme.trde@f ukd &Si;f vif;zwf=um;onf? ,if;aemuf jrefrmEdik if &H w J yfz@JG &JcsKyfAv kd rf LS ;csKyfcif&o D nf &efuek f ajrmufyikd ;f c±dik f w&m;±H;k u jypfrq _ ikd &f mtr_}uD;trSwf 47§2009 jzifh Edik if aH wmftm; aESmif, h u S zf suq f ;D olrsm;. ab;tEœ&m,frS umuG,f apmifah &SmufonfOh ya'yk'rf 22 t& rw&m;tjypfay;jcif;cH&aom ac: cifcif0if; (b) OD;wiftek ;f ESihf r0if;rr (c) ri,fav; (b) OD;Om%fvif; wd@k EpS Of ;D tm;vnf; qdik ;f iHx h m;onfh av#mah ygah jymif;vJvu kd af om jypf '%fumvjynfhonfh 2010 jynfEh pS /f Ed0k ifbmv 13 &ufwiG f jypf'%f tm;vH;k udk vGwjf idr;f csr;f omcGihf jyKvdu k o f nht f rde@f ukd zwf=um;onf? ,if;od@k &Si;f vif;zwf=um;&mwGif jrefrmEdik if &H w J yfz@JG &JcsKyAf v kd rf LS ;csKyfcif&D ESit hf wl &efuek w f ikd ;f a'o}u;D &Jwyfz@JG &cJ sKyf}uD;atmif'ikd ;f / owif;wyfz@JG 'kw, d owif;wyfzG@J rSL; &JrLS ;}uD;0if;Edik fxeG ;f / wdki;f w&m;ol}uD; OD;jrifh atmif/ wdik ;f Oya't&m&SOd ;D atmifoef;jrifEh iS hf wm0ef&o dS rl sm; vdu k yf gvm cJh=uonf? vGwjf ird ;f csr;f omcGit hf rde@f rsm;udk zwf=um;jyD;aemuf &JcsKyf Adv k rf LS ;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

219

csKyfcif&o D nf a':atmifqef;pk=unftm; use;f use;f rmrmawG@&ojzifh 0rf;omyga=umif;/ rdrw d @kd . t"duvkyif ef;wm0efrmS w&m;Oya' pd;k rd;k a&; ESihf &yf&mG at;csr;f om,ma&;jzpfyga=umif;/ Edik if aH wmf. a&SŒc&D;wGif at; at;csrf;csr;f / wnfwnfjidrjf idr&f Sad pvdak =umif;/ a':atmifqef;pk=unf tm;ajym=um;&m a':atmifqef;pk=unfu Adv k rf LS ;csKyfcif&. D rsuEf mS udk aphaph=unfI h tjyKH ;jzifh wk@H jyefco hJ nf? a':atmifqef;pk=unfvw G af jrmufvmonfukd }udKwifapmifq h ikd ;f ae=uaomvlx}k uD;u uef@owf{&d,mudk oufqikd &f mrS z,f&mS ;ay; tjyD;wGif uef@owf{&d,mxdyrf S jcH0od@k tajym;tv$m;oGm;a&mufum a':atmifqef;pk=unfuse;f rmygap[k tm;ay;atmf[pfqak wmif;cJ=h u onfu d k awG @ &ayonf ? a':atmif q ef ;pk = unfo nf aetd r f jcH 0 od@k xu G I f vlxt k m; E_wcf eG ;f qufpum; ajym=um;cJo h nf? od@k aomf toHcsJŒpufrsm;wyfqifxm;jcif;r&Sad oma=umifh apmifh}udKae&aom vlxo k nf toHuakd umif;pGmr=um;Edik af oma=umifh a':atmifqef;pk =unfu eufjzef 12 em&DwiG f a&$*w kH ikd v f rf;&Sd tzG@J csKyf±;kH Y vlx}k uD;udk rde@f ceG ;f ajymp&m&So d nf[I l rSm=um;cJo h nf? ,if;aemuf aetdrt f wGi;f Y NLD tzG@J csKyfacgi;f aqmifrsm;ESifh awG@qa kH qG;aEG;cJo h nf? xd@k aemuf Ek0d ifbmv 14 &ufae@wiG f trSwf 97§c/ taemufa&$*kH wdik v f rf;/ A[ef;+rdKŒe,f&dS trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf±;kH a&SŒY ae@v,f 12 em&DwiG f vlxyk &dowf 1 ode;f ausmu f kd rde@f ceG ;f ajym=um;&mwGif “jynfoal wGrygbeJ @J bmudprP S ratmifjrifb;l / bmrSvyk v f @kd r&bl;? usrwd@k tvkyu f v kd yk =f u&r,f? usrwd@k u uH²²² uHv@kd ajymw,f? usrwdhk tvkyu f v kd yk =f u&r,fw h m0efawGukd ra=umufb;l ? wm0efrausrmS udb k J a=umufygw,f? usr jynfoal wGukd arwœm&yfcyH g&ap? usrwd@k e@J quf qHwt hJ cgrmS yGiyhf iG v hf if;vif; owœ&d &dS dS ajymqdq k ufq=H uyg? 'g[m 'Drkd ua&pDtajccHygy?J vGwv f yfpmG ajymqdyk ikd cf iG /hf vGwv f yfpmG ajymqdyk ikd cf iG hf qdw k m vGwv f yfpmG qJqykd ikd cf iG eh f @J rwlb;l ? usr jynfoal wGukd arwœm&yfcH csiw f muawmh apmapmu usrajymovdyk gy/J ud, k phf w d x f rJ mS &Sw d mawG


220

oef;0if;vIid f

udk usrwd@k ut kd oday;yg? pma&;jyD;awmhy@k d v@kd vnf;&ygw,f? pmwdu k u f kd pdwrf cs&&if 'DrmS yJ vmay;yg? jynfoal wGpw d x f rJ mS bm&So d vJqw kd m usr odcsiw f ,f? tvkypf vkyw f chJ grmS 0D&, d xkw&f r,f/ tvkyt f v,fyikd ;f a&mufwhJ tcgrmS 0D&, d xkw&f r,f/ tvkyaf emufq;kH ydik ;f a&mufcge;D rSm 0D&, d xkwf &r,f? tvkyq f w kd m +yD;w,f&,fv@kd r&Sb d ;l ? tvkyw f ckjyD;vnf; aemuf tvkyu f ay:vmrSmyJ? avmu}u;D rSm auseyfp&m/ auseyfp&mtcsed f awGqkw d m b,fawmhrSr&Sdb;l ? 'gayr,fh r}udK;pm;yJe@J r&bl;? usrtaeeJ@ awmh usruawmh vkyaf y;r,fv@kd usr rajymEdik b f ;l ? jynfo&l ŒJ ,H=k unf r_&&dS if/ jynfo&l ŒJ tm;ud;k r_&&dS if/ jynfo&l ŒJ axmufcHr&_ v dS @kd &&dS if usrwd@k vkyt f m;awG trsm;}uD;wufvmr,f? usrwa,mufxJ vkyv f @kd r&bl;? usrwa,mufxv J J rvkycf sib f ;l ? wa,mufxv J yk w f ,fqw kd m 'Dru dk a&pDr[kwb f ;l ? usrwd@k bmyJvyk zf @kd q;kH jzwf/ qH;k jzwf jynfou l kd today; ygrh ,f? usr trsK;d om;&if=um;apha&;twGuf qufvufvyk o f mG ;ygrh ,f? &if=um;apha&;twGuf jynfoal wGtenf;qH;k emr,feh nf;eJ@ vkyo f mG ; r,f/ vH;k vH;k rembl;vd@k vnf; usr rajymEdik b f ;l ? onf;cHaewm =umjyDqkd wm r[kww f J[ h mawGukd onf;cHaewmvm;? onf; cHoifhwmawGukd onf;cHaewmvm;/ trSm;eJ@trSeu f kd cGjJ cm;jyD;awmh od&r,f? trSeb f uf uae &yfwnf&w J Jo h wœ&d &dS r,f? azazajymcJw h phJ um;wcGe;f &Syd gw,f? ol@vyd jf ym&JŒcH±k ;kH a&SŒrSm olrm;rm;rwf&yfjyD;awmh tppfc&H w J ,fw?hJ usr &JŒ vdyjf ymcH±k ;kH a&SŒrSmvnf; ae@wikd ;f rwfwyf&yf&yJ gw,f? jynfoal wGvJ 'Dvykd J ud, k &hf ŒJ vdyjf ymcH±k ;kH a&SŒrSm ae@wikd ;f rwfwyf&yfjyD;awmh rm;rm;rwf rwf tppfc&H =J uyg? usr,H=k unfwm[m vl@tcGit fh a&;udk,k=H unfw,f/ w&m;Oya' pd;k rk;d a&;udk ,H=k unfw,f/ tJ'gawGtwGuf usrwd@k tjrJwrf; vkyaf qmif oGm;&r,f/ yk*Kd~ vfa&;t& b,fo@l urk d ek ;f vd@k / b,f0gu h rkd ek ;f vd@k qjkd yD;awmh vkyaf ewmr[kwfb;l ?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

221

usrajymaewmvJ Edik if aH &;yJ/ tm;vH;k Edik if aH &;yJ/ usrwd@k jynfoal wG tm;vH;k Edik if aH &;udk em;vnfatmif vky=f uyg? ta&SŒuvkyaf ewJo h al wG udk taemufuvlawGu xde;f Edik &f r,f? 'g[m 'Dru kd a&pDy?J usruawmh jynfoal wG usrudk xde;f odr;f wmudck yH grh ,f?h tjcm;olawG xde;f odr;f wmudk rcHEikd b f ;l ” [lI ajym=um;oGm;onf? ,cktcg trsKd;om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfukd etzppftpd;k &. jynf axmifpak &G;aumufyaJG umfr&Siu f 2010 jynfEh pS /f pufwifbmv 14 &ufae@wiG f zsuo f rd ;f vdu k jf yD;aemuf NLD qufvuf&yfwnfciG hf t,lcrH _ udk aejynfawmfw&m;±H;k csKyfo@kd OD;wku d af v#mufxm;cJ&h m y,fcsc&H onf? xd@k aemuf Oya'a=umif;t& aemufq;kH txl;t,lcrH u _ v kd nf; quf vufav#mufxm;cJh&mwGif y,fcscH&jyefonf? 'Dru kd a&pDonf rnfonfv h rl sK;d od@k r[kwf rnfonh, f Ofaus;r_EiS hf om oufqikd o f nfr[kw?f tm;enf;olEiS hf tm;aumif;olrsm;tm;vH;k . tcGit hf a&;rsm;udk umuG,zf @kd &ef 'Dru kd a&pDpepfu tmrcHcsuaf y;xm; ayonf? 'Dru dk a&pDonf jyD;jynfph akH ompepf r[kwaf omfvnf; vGwf vyfrE_ iS hf vHjk cHKr_ukd taumif;qH;k / tjrwfq;kH jzpfatmif vufawG@vyk f aqmifxm;onfph epfwckjzpf&m vlwkid ;f vlwikd ;f onf rdrw d d@k &oif&h xdu k f onfh tcGit hf a&;twGuf wdu k yf 0JG if&rnfjzpfayonf? wcsed w f nf;rSmyif ,if;wdu k yf o JG nf vlom;tm;vH;k . w&m;aomwdu k yf /JG trSew f &m;udk jrwfe;kd olrsm;tm;vH;k . wdu k yf v JG nf; jzpfayonf? ÙÙÙ


222

oef;0if;vIid f

tcef; (11) vGwaf jrmufjyD;umv EdkifiaH &;aqmif&u G cf sufrsm; a':atmifqef;pk=unfonf aetdrt f us,cf sKyfrS vGwaf jrmufvm jyD;aemuf 2010 jynfEh pS /f Ed0k ifbm 14 &uf naeydik ;f wGif bDbpD D jrefrm ydik ;f oD;oef@qufo, G af r;jref;r_ukd TuJo h @kd ajz=um;oGm;cJo h nf? “usr tjrJajymcJyh gw,f/ ar#mv f ifch suq f w kd m tvkyef @J wrJG S ar#mf vifch suv f @kd ac:vd@k &r,f/ tvkyef @J wGrJ xm;wJah r#mv f ifch suu f awmh pdwf ul;,Oftyd rf ufawGy/J usrtaeeJ@uawmh 'Dar#mv f ifch suaf wGukd tvkyf jzpfatmif vky&f rSmjzpfygw,f/ usrwd@k uvnf; tvkyv f yk &f r,f/ 'Dar#mf vifch suaf wG taumiftxnfazmfz@kd twGuf jynfov l x l u k , kd w f ikd u f yg0ifjyD;vky&f r,fqw kd m em;vnfatmif usrwwfEikd o f r# jynfov l x l k udk ajymcsiyf gw,f/ jynfo@l tiftm;udk usrwd@k tm;ud;k w,f/ jynfoal wG uvnf; usrwd@k ukd tm;udw k ,fq&kd if wzufe@J wzuf tm;ay;&r,f/ tm;jznhaf y;&r,f/ ,H=k unfpw d cf srw _ nfaqmufomG ;&r,f/ tJ'v D kd vkyf oGm;&if &r,fv@kd usr,H=k unfygw,f? ppfp;kd &[m 22 ESprf uvd@k ESp2f 20 yJjzpfjzpf jynfov l x l &k ŒJ ,H=k unfr_ udk r&,lEikd v f @kd &&dS if a&&Snrf mS bmrSratmifjrifEikd b f ;l vd@k ,H=k unfw,f/ jynfov l x l &k ŒJ ,H=k unfre_ @J ppfreS w f ahJ pwemtiftm;yg&r,f/ tJ'grygv@kd uawmh b,ft&mudrk S a&&Snw f nfaxmifv@kd &rSmr[kwb f ;l ? NLD &JŒ &yfwnfyi kd cf iG rhf &Sad wmhb;l qdw k m usrwd@k 'Dtcsed rf mS ajymvdhk r&ygb;l / tJ'gu wydik ;f yg/ aemufwydik ;f u usrwd@k &ŒJ t"duvkyif ef;[m NLD &Sio f ef tm;oefa&;twGurf [kwb f ;l / jynfov l x l &k iS o f efa&; t wGuf usrwd@k tjrJqufvyk af erSmyJ” ukvr*~taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKyf befurD eG ;f uvnf; a':atmif qef;pk=unf jyefvnfvw G v f mr_ukd }udKqdak =umif;ESihf useEf ikd if aH &; t usO;f om;rsm;tm;vH;k udk jyefvw $ af y;&ef ppftpk;d &xH awmif;qdck o hJ nf? tar&dueforRw bm;&uftdb k m;rm;u a':atmifqef;pk=unf vGwaf jrmufvmr_ukd 0rf;ajrmuf0rf;omjzpf&a=umif;ESihf a':atmifqef;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

223

pk=unfonf ol.ol&aJ umif;[kajymjyD; vGwo f ifw h m=umvSjy[ D k qdo k nf? jAdwo d #0ef}uD;csKyfa';Apfuifr&Ge;f uvnf; a':atmifqef;pk=unf onf 'Dru kd a&pD/ vl@tcGit hf a&;ESifh vGwv f yfpmG xkwaf zmfajymqdck iG rhf sm; udk ,H=k unfo/l wurBmvHk;. vlom;tm;vH;k tm;ustwk,pl &myk*Kd~ vf [k ‚if;ud, k w f ikd f w,fvzD ek ;f jzihf 0rf;ajrmuf0rf;omajym=um;oGm;onf? ygupPwef0ef}uD;csKyf ,lqw G &f mu*DvmeD/ xdik 0f rforRw r&ifusK;d / tmqD,OH uUX pl&ifypfp0k rf/ Oa&myaumfr&SiOf uUX [kad q;ref0,fbm±dpk /kd The Elders tzGŒJ OuUX bke;f awmf}uD;'ufprGew f ;l wl;/ tdE, dN Edik if jH cm;a&; 0ef}u;D tufpt f rfu&pf&eS m;/ =opa=w;vs0ef}uD;csKyf Julis Gilland tar&d uefEikd if jH cm;a&;0ef}uD; [Dvm&Duvifwef/ wdAufbek ;f awmf}uD; 'vdik ;f vm;rm;/ jypfopforRwuawmf umvmb±leq D mudZk ED iS hf Edik if aH ygi;f 155 Edik if rH S ygvrD eftrwftzGŒJ (IPU) wd@k uvnf; a':atmifqef;pk=unf vGwf ajrmufvmr_twGuf 0rf;ompum;rsm; toD;oD;ajym=um;cJ=h uonf? a':atmifqef;pk=unf vGwfajrmufvmr_udk wkdif;&if;om;acgi;f aqmifrsm;uvnf; 0rf;ajrmuf0rf;om}udKqdck =hJ uonf? wdk;wufaom Ak'<bmom u&iftrsK;d om;wyfawmf (DKBA) wyfr[m (5) wyfrLS ; Adv k rf LS ;csKyf apmvm;bG,f (Adv k Ef w _ cf rf;ar$;) u a':atmifqef;pk=unf vGwaf jrmufvmr_EiS yhf wfoufI “a':atmifqef;pk=unfvw G af jrmufvmwmudk 0rf;ajrmuf0rf;om }uKd qdv k ufcyH gw,f/ a':pktaejzifh 'Dru dk a&pD&&Sad &;twGuf jynfov l x l /k wkid ;f &if;om;vlrsK;d rsm;/ vufeufuikd t f zG@J tpnf;rsm;tay:wGif Ekid if aH &; enf;vrf;jzifh trsK;d om;&if=um;apha&;/ jidr;f csr;f pGmajz&Si;f Edik af &;twGuf rSeu f efaom ,H=k unfcsuf csrw S v f yk af qmifEikd v f rd rfh nf[k 'DaubDat tzG@J tpnf;taeeJ@ ,H=k unfa=umif; axmufcyH gw,f” [lI ajymcJo h nf? ppftpd;k &tm; vufeufuikd af wmfveS af eaom u&ifet D rsKd;om; wd;k wufa&;ygwD (KNPP) . OuUX cl;xJb;l zJuvnf; “a':atmifqef;pk=unf[m axmif'%ftESpEf pS t f vv usccH &hJ wJh 'Dru kd a&pDacgi;f aqmifwOD;jzpfygw,f/ 'ga=umifrh @kd v@kd olvw G af jrmufvm


224

oef;0if;vIid f

wmudk v_u d v f }JS udKqykd gw,f/ a':atmifqef;pk=unf[m 'Dru dk a&pDacgi;f aqmifwOD;vnf;jzpfw,f/ wurBmvHk;uvnf; av;pm;wJyh k*~Kd vfjzpf w,f/ vGwv f mjyDqakd wmh ArmjynfrmS 'Dru kd a&pD&atmif ol wenf; wzHek @J }udK;pm;ay;r,fv@kd ar#mv f ifyh gw,f? wkid ;f &if;om;awGtay:rSm vnf; olu yHrk eS q f ufqrH &_ ydS gw,f? ol@taeeJ@ ppfreS w f hJ zuf'&,f jynf axmifpu k v kd nf; wnfaqmufz@kd ydik ;f jzwfc, H x l m;oljzpfygw,f? tm; vnf;ay;w,f? vkyaf qmifvrd rhf ,fv@kd vnf; ar#mv f ifyh gw,f?” [lI ajym=um;oGm;onf? u&iftrsK;d om;tpnf;t±H;k (KNU) . 'kOuUX z'dak ';Apfomuayg uvnf;“ a':pktaeeJ@ jyefjyD;awmh Edik if aH &;v_y&f mS ;r_rmS csucf si;f ryg0ifbJ jyefo;kH oyfz@kd vdv k rd rhf ,fv@kd xifygw,f/ bmvd@k vq J akd wmh ESp&f n S v f rsm; tcsKyfccH &hJ wJt h cgrmS pdwaf &m/ vla&m yifyrf;cJw h 'hJ %fawG&ydS gw,f? tJ'D '%fawGuaejyD; jyefjyD;awmh aumif;vmatmif jyefjyD;awmh em;oifh w,fvkd@ xifygw,f? tcka&G;aumufyJGjyD;jyD/ tajymif;tvJuawmh tjyifyef;tm;jzifah wmh t&yfom;tpd;k &yHpk rH sK;d jzpfayr,fv@kd wu,fh t ESpo f m&uawmh zdEydS w f phJ pftpd;k & qufvufwnf&dSaerSmjzpfygw,f? tJ'v D dk vlxq k ENuv kd nf; *±krpdu k /f Edik if w H umoabmxm;udv k nf; t av;rxm;/ tJ'h v D kd tpd;k &atmufrmS a&SŒudk b,fvEkd ikd if aH &;v_y&f mS ;& r,f/ 'Dru kd a&pDa&;/ jynfaxmifpt k a&;twGuf b,fvv kd y_ &f mS ;&r,f qdw k m jyefjyD;awmh tcsed , f o l ;kH oyfz@kd vw kd ,f? tem;,lz@kd vnf; vdw k ,f vd@k jrifygw,f” [lI ajym=um;cJo h nf? rGejf ynfopfygwD taxGaxGtwGi;f a&;rSL; Edik [ f o H muvnf; “yxrOD;qH;k a':atmifqef;pk=unfvw G v f mwJt h wGuf usaemfw@kd 0rf;omw,f/ }udKqw kd ,f/ 'kw, d taeeJ@ ol&ŒJ &yfwnfcsuf trsK;d om; jyefvnfoifjh rwfa&;udk aZmif;ay;jyD;awmh/ t"duxm;jyD;awmh vkyf aqmifcsiw f ,fqw kd u hJ pd t P ay:rSm usaemfw@kd taeeJ@ odyu f 0kd rf;omtm; & jzpfryd gw,f” [lI ajym=um;oGm;onf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

225

&Sr;f jynfwyfrawmf (awmifyikd ;f ). ajyma&;qdck iG &hf o dS l pkid ;f avmif0f pdik ;f uvnf; “usaemfw@kd Eikd if &H ŒJ rajyvnfao;wJh Edik if aH &;jy\emrsm;udk vnf; aumif;/ trsm;awmifw h aewJ'h rD u kd a&pDa&;/ aemufjyD; wdik ;f &if;om;rsm; &JŒ wef;wltcGiahf &; ponft h a&;rsm;udk olru usaemfw@kd vuf&adS cgi;f aqmifrsm;eJ@}udK;yrf;jyD; ajz&Si;f ay;oGm;Edik rf ,fv@kd usaemfw@kd ar#mv f ifyh g w,f? 'Dtrsm;awmif;qdak ewJh oH;k yGihf qdik af qG;aEG;yGjJ zpfajrmufa&; t wGuf olr&JŒtcef;u¾u ta&;}uD;ygw,f? olr&JŒpGr;f &nfe@J owœad wG udv k nf; usaemfw@kd av;pm;ygw,f? ol&ŒJ OD;aqmifre_ @J ndE‡ id_ ;f tajz&Sm a&;awGrmS usaemfw@kd wikd ;f &if;om;acgi;f aqmifrsm;tm;vH;k u vufwjJG yD; aqmif&u G yf g0ifz@kd &w dS ,fqw kd m ajym=um;vdyk gw,f” [lI ajym=um; oGm;onf? ucsifEkdiif Ha&;orm;}uD;a'gufwmwl;*smuvnf; “a':atmifqef;pk=unfukd trsK;d om;acgi;f aqmifwOD;taeeJ@ wdik ;f jynfjy\emawGukd ajz&Si;f wmudk vdv k m;ygw,f/ a':pkvw G af jrmufvm jyD;aemufyikd ;f ndE‡ id_ ;f aqG;aEG;a&;udk Edik if aH &;ygwrD sm;eJ@a&m/ vuf&t dS pk;d & taeeJ@a&m/ jynfox l u J wm0ef&w dS yhJ *k Kd~ vfrsm;tm;vH;k eJ@a&m nDtpfukd pdw"f mwfe@J jynfaxmifpo k m;pdw"f mwfe@J vyk u f ikd af qmif&u G Ef ikd rf ,fq&kd if tajzwck&&Sv d rd rhf ,f usaemfw@kd ar#mv f ifyh gw,f/ 'ga=umifrh @kd v@kd ygwD wck &JŒtaetxm;rsK;d xuf jynfaxmifpw k ckv;kH qdik &f m/ Edik if v H ;kH qdik &f m tae eJ@ vkyu f ikd af qmif&u G Ef ikd rf ,fq&kd if ydjk yD;awmhxad &muf atmifjrifEikd rf ,f vd@k usaemfjrifygw,f” [lI ajym=um;oGm;onf? a':atmifqef;pk=unf Ed0k ifbmv 19 &ufae@wiG f 2010 jynfEh pS f a&G;aumufyw JG iG f yg0if,OS +f ydKifta&G;cHcI hJ ±_;H edrchf =hJ uaom woD;yk*v ~ ud, k pf m;vS,f 12 OD;udv k nf; oD;jcm;awG@qI kH wkid ;f jynfaumif;usK;d t wGuf yl;aygi;f aqmif&u G af &;udp&P yfrsm;udk aqG;aEG;cJo h nf? jrefrmh'rD u kd a&pDacgi;f aqmifa':atmifqef;pk=unfonf 10 ESpf wmr# uGu J mG ae&aom om;i,fuifrt f &J pfac: udx k ed v f if;udk Ed0k ifbm


226

oef;0if;vIid f

v 23 &ufae@wiG f jyefvnfawG@qHck iG &hf cJo h nf? jAdwed Ef ikd if YH aexdik v f su&f adS om uifro f nf rdcifaetdrt f us,f csKyfrS vGwaf jrmufEidk o f nf[, k q l jyD; Ed0k ifbmvqef;uwnf;u xdik ;f Edik if /H befaumuf&dS jrefrmoH±;kH wGif jynf0ifciG Ahf ZD mav#mufxm;cJ&h m 3 ywft=um Ed0k ifbmv 22 &ufae@wiG f ADZm&&S&d jdS cif; rdcifxH vma&muf vnfywfcjhJ cif;jzpfonf? a':atmifqef;pk=unf.om;}uD; tvufZENm; ac: udjk rifq h ef;atmifonf tar&duefjynfaxmifpYk aexdik v f su&f o dS nf? 2010 jynhEf pS /f 'DZifbmv 28 &ufae@wiG f &efuek w f ikd ;f A[ef;+rdKŒ e,f/ a&$*w kH ikd v f rf;&Sd trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf±;kH Y a':atmifqef;pk =unfonf vli,frsm;ESiahf wG@qHu k m =o0g'pum;ajym=um;jyD;aemuf vl i,fueG , f ufwckukd zG@J pnf;vdu k o f nf? jynfov l x l . k ynma&;/ pD;yGm; a&;/ use;f rma&;/ vlra_ &;udprP sm; us,u f s,jf yef@jyef@ uspu f spv f pfvpf aqG;aEG;vkyaf qmifEikd af &;ESihf NLD .aqG;aEG;vkyaf qmifrw _ ikd ;f Y vli,f rsm;od&ydS g0ifaqmif&u G Ef ikd af &;twGuf vli,fueG , f uf zG@J pnf;cJjh cif; jzpf onf[k qdo k nf? vli,frsm;ESihf awG@q&kH mY a':atmifqef;pk=unfu “'DEidk if rH mS vky&f r,fh vlra_ &;/ Edik if aH &;udpaP wG[m tm;vH;k eJ@ ouf qdik af ew,fqw kd mudk usrwd@k em;vnfz@kd vykd gw,f/ tJ'ga=umifh 'Dvkd aqG; aEG;yGv J yk w f myg/ t"dutm;jzifh usrwd@k &ŒJ tajctaeawG/ usr&JŒ tawG; tac:awGukd ajymjyzd@k r[kwyf gb;l / usrwd@k vil ,fawG&ŒJ pdwx f rJ mS bm&Sd w,f/ b,fvekd nf;awGe@J usrwd@k Eikd if H wd;k wufatmifvyk Ef ikd rf ,fv@kd vl i,fawGu xifovJ/ usrwd@k Ekdiif HtwGuf tm;enf;csufawG[m bm awGv/J 'Dtm;enf;csuaf wGukd b,fvu kd srwd@k u jyKjyifEikd rf vJqw kd hJ vl i,fawG&ŒJ tawG;tjrifawGukd usrwd@k ocd siv f @k d yg? usr Ed0k ifbmv 13 &ufae@tus,cf sKyu f xGuv f mwJt h csed u f pjyD; jynfoal wG&ŒJ toHukd usr=um;csiw f ,fqjkd yD; ajymcJyh gw,f/ tJ'x D u G f vmwJah e@uyJ usrowdxm;rdwmuawmh usrwd@k &JŒv_y&f mS ;r_xrJ mS axmufcaH ewJh yk*Kd~ vftrsm;pk[m awmfawmfi,fwhJ vli,fawGjzpfyg


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

227

w,f/ tJ'gukd usrtifrwefrS oabmusygw,f/ 'Dvv kd il ,fawG&ŒJ tif tm;&Srd o S mv#if usrwd@k &ŒJ tem*wftwGuf usrwd@k vHjk cHKr&_ Edik rf mS yg?

vli,fawG[m wu,fyJ 'Dwikd ;f jynf&ŒJ Edik if aH &;jzpfpOf/ vlra_ &;jzpfpOf awGrmS pdwyf g0ifpm;w,f? 'Dwidk ;f jynfukd ajymif;vJz@kd [m vli,fawGu rdrw d @kd &ŒJ wm0efjzpfw,fqw kd hJ tpG&J jdS yDq&kd if usrwd@k widk ;f jynftwGuf pdwf cs&ygjyD/ 'Dvt kd ajctaer&S&d ifawmh reufjzef 'Dru kd a&pD&vd@k &&dS ifawmifrS pdwcf s&OD;rSmr[kwyf gb;l / tem*wfux kd ed ;f odr;f oGm;&rSmu vli,fawG&ŒJ wm0efjzpfygw,f? tJ'ga=umifh vli,fawGtaeeJh 'Dwm0efukd b,fvjkd rif ovJ/ 'Dwm0efuk d b,fvx kd rf;aqmifr,fv@kd pdwu f ;l xm;ovJqw kd m usrwd@k ozd @kd trsm;}uD;vdyk gw,f/ 'Dawmh usrwd@k twlwv l ufwjJG yD; vkyf vd@k &r,f/ usrwd@k taeeJ@ yHyh ;kd oifw h ahJ e&mu yHyh ;kd ay;vd@k &rSmjzpfygw,f?” [lI ajym=um;oGm;onf? 2011 ckEpS /f Zefe0g&v D 1 &ufae@wiG f jynfov l x l }k uD;tm; trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf taxGaxGtwGi;f a&;rSL; a':atmifqef;pk=unf u ESpo f pfu;l E_wcf eG ;f qufo0%fvm$ ay;yd@k co hJ nf? E_wcf eG ;f quf o0%f v$mY “ESpaf [mif;vGeaf jrmufepS o f pfa&mufcsed w f iG f usr. Edik if aH &;b0


228

oef;0if;vIid f

jzwfoef;r_ukd jyefvnfo;kH oyf=unhaf omtcg jynfov l x l . k 'Dru kd a&pD ESihf vl@tcGit hf a&;twGuf }udK;yrf;onfu h mv/ aetdrt f us,cf sKyf uscH onfhumv/ jyefvnfvw G fajrmufvmonfhumv[lI umvoHk;yg;udk awG@jrif&ygonf? ,if;umvoH;k yg;pvH;k wGif usrtwGuv f nf;aumif; usr.&nfreS ;f csut f wGuv f nf;aumif;/ usr.}udK;yrf;aqmif&u G rf r_ sm;twGuf vnf; aumif;/ axmufco H /l tm; ay;ol/ ulno D l tajrmuftjrm;&Syd gonf? Edik if aH cgi;f aqmifrsm;/ bmoma&;acgi;f aqmif}uD;rsm;/ jidr;f csr;f a&; Edb k ,f qk&iS rf sm;tygt0ify*k Kd~ vrf sm;/ ukvor*~/ Oa&myor*~/ tjynfjynf qdik f &mvGwjf ird ;f csr;f omcGit hf zG@J ponfyg0ifaomtzG@J tpnf;rsm;/ tar&duef jynfaxmifpEk iS hf Oya&myEdik if t H rsm;tjym;rS Edik if o H El ikd if o H m;rsm;/ jynf wGi;f jynfyrS usrwd@k wikd ;f &if;om;jynforl sm; yg0if=uygonf? xdo k rl sm;onf um,uHtm;jzif/h 0pDut H m;jzif/h raemuHtm;jzifh ±dik ;f yif;ulncD o Jh rl sm;twGuf usru txl;wvnf aus;Zl;Oyum& wif &Syd ga=umif; txl;wvnfazmfjytyfygonf? txl;ojzifh ,ckw}udrjf yefvw G &f mwGif ydrk w kd ufºuGaeaom vli,f rsm;tygt0if jynfolrsm;rS tifwdu k ftm;wdu k f axmufcHtm;ay;r_ a=umifh usrtvGe0f rf;ajrmuf=unfE;l &ygonf? trsK;d om;jyefvnfoifh jrwfr&_ &Sad &;/ ppfreS af omjynfaxmifppk w d "f gww f zef Ek;d x&Sio f efvma&; wd@k twGuf jynfo@l Eikd if aH &; vlru _ eG , f uf}uD;w&yf xlaxmifjcif;jzifh usr wd@k rjzpfrae}udK;yrf;&ygO;D rnf? r*FvmESpo f pfwiG f cGeo f pf tm;opf vkyf ief;yHpk o H pfjzifh wdik ;f &if;om;jynfot l m;vH;k vufw}JG udK;yrf;=uygp@kd [k E_;d aqmf&if; E_wcf eG ;f qufovdu k yf gonf?” atmifqef;pk=unf &ufpJG 1 - 1 - 2011 2011 ckEpS /f azazmf0g&v D 12 &ufae@wiG f trsK;d om;'Dru kd a&pD tzG@J csKyf±;kH Y usi;f y aom (64) ESpaf jrmuf jynfaxmifpak e@tcrf;tem;wGif


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

229

a':atmifqef;pk=unfwufa&mufI trSmpum;ajym=um;cJ&h m “(64) ESpaf jrmuf jynfaxmifpak e@rmS tm;vH;k [m ydjk yD;nDnw G zf @kd e@J wOD;tay:wOD;em;vnfr&_ jdS y;D pnf;vH;k r_&=dS uzd@k tcktcsed rf mS ta&;t }uD;qH;k yJv@kd usrxifygw,f? usrwd@k Eikd if [ H m wu,fjh ynfaxmifpk ppf ppfjzpfzhkd vlwikd ;f rSmwm0ef&ydS gw,f? 'gah =umifh 'kw, d yifvn kH v D mcH rvGJ raoG vdt k yfygw,f” [lI ajym=um;oGm;cJo h nf? xdak e@rmS yif trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfonf a=unmcsut f rSwf 2§02§11 udk xkwjf yefco hJ nf? a=unmcsut f jynft h pHrk mS rdrw d @kd jrefrmEdik if w H iG f ucsi/f u,m;/ csi;f / rGe/f Arm/ &cdik /f &Sr;f paom wdik ;f &if;om;vlrsK;d rsm;/ vlrsK;d pkrsm;onf umv&Sn=f umpGmuyif wajrwnf;ae/ wa&wnf;aomuf twlwuG qd;k wlaumif;buf ae xdik v f mcJ=h uygonf? wdik ;f wyg;.aus;u|eb f 0odhk twlwuG usqif;cJh =u&ouJo h @kd u|eb f 0rS vGwaf jrmufa&;twGuv f nf; twlwuG ±ke;f uef} udK;yrf;cJh=u&onf? ,if;uJo h @kd Edik if . H vGwv f yfa&;twGuf }udK;yrf;cJ&h mwGif trsK;d om; acgi;f aqmif}uD;Adv k cf sKyaf tmifqef;ESihf wdik ;f &if;om;acgi;f aqmif}uD;rsm; onf tajrmfjrif}uD;rm;r_/ tjyeftvSeaf v;pm;,H=k unfr/_ rdom;pkpw d f "gw&f rdS w _ @kd jzifh tajytvnfaqG;aEG;n‡Ed id_ ;f =uum jynfaxmifpo k m;tm; vH;k wd@k . pnf;vH;k nDnw G rf u _ kd &,lcyhJ gonf? xd@k a=umifh rdrw d @kd Eikd if H vGwf vyfa&; jyefvnf&&Sad &;twGuf 1947 ckEpS /f azazmf0g&v D (12) &ufae@ wGif &Sr;f jynfawmifyikd ;f / yifv+kH rdKŒY ordik ;f armfueG ;f 0if ‘yifvpkH mcsKy’f udk vufrw S af &;xdk;csKyfqEkd ikd cf o hJ nf? ,if;yifvpkH mcsKyfwiG f “²²²e,fpyfa'orsm;twGuf e,fwiG ;f tkycf sKyfa&;wGif ud, k yf ikd t f yk f csKyfa&; &mcdik Ef e_ ;f tjynf&h adS p&rnf[al omrlukd oabmwln=D uonf?” (pmcsKyftyd'k f - 5) “e,fpyfa'orsm;. e,foel ,fom;rsm;wd@k onf 'Dru kd a&pDEikd if rH sm; wGif tajccHrrl sm;tjzpf todtrSwjf yKxm;aom tcGit fh a&;wd@k ukd cHpm;


230

oef;0if;vIid f

Edik cf iG &hf adS p&rnf” (pmcsKyftyd'k f - 7) [laom rdrw d @kd widk ;f jynftwGuf t"duta&;}uD;onfh oabmwlncD surf sm;yg&cdS o hJ nf? od@k aomf wdik ;f jynf. tajctaeESihf wdik ;f &if;om;aoG;pnf; nDnw G f r_wd@k onf wyfrawmfzcif}uD;/ vGwv f yfa&;Adou k m}uD; Adv k cf sKyfatmif qef;ESifh wdkif;&if;om;acgi;f aqmif}uD;rsm; ar#mfreS f;cJhonft h csufrsm;/ wdik ;f &if;om;wd@k .vdt k ifqENrsm;ESihf a0;uGmvsu&f adS eao;onfukd awG@ jrifae&onf? yifvpkH mcsKyfyg&nf&, G cf surf sm; qdwo f kO;f aeovd/k 'Drkd ua&pDtcGit hf a&;rsm;qH;k ±_;H jyD; wdik ;f &if;om;vlrsK;d rsm;. tcGit hf a&;rsm; vnf; uif;rJah eygonf? xd@k a=umifh jynfaxmifppk w d "f gwf od@k r[kwf yifvkH pdw"f gwfvnf; aysmufu, G fvsu&f Syd gonf? yifvkHpw d "f gwfqo kd nfrmS wdik ;f &if;om;vlrsK;d rsm;tm;vH;k / wef;wlnw D al &;ESifh ,if;wef;wlnw D al &; tay: tajccHaom pnf;vH;k nDnw G rf u _ kd a&S;±_onfh pdw"f gwjf zpfygonf? rdrw d @kd Eikd if u H kd wnfjird af t;csr;f jyD; om,m0ajymonfh ppfreS af om 'Dru kd a&pDjynfaxmifpEk ikd if t H jzpf trSew f u,f wnfaqmufrnfqykd g v#if wdik ;f &if;om;vlrsK;d tm;vH;k . aoG;pnf;nDnw G rf o _ nf r&Srd jzpf vdk tyfygonf? ,if;nDnw G frr_ sKd;&&Sd&ef vlra_ &; w&m;r#wr_/ pD;yGm;a&; w&m;r#wr_/ Edik if aH &; w&m;r#wr_/ ynma&; w&m;r#wr_/ use;f rma&; w&m;r#wr_/ vGwv f yfpmG awG;ac:=uHqEdik rf /_ vGwv f yfpmG zGi[ hf a&;om;xkwaf zmfEikd rf /_ vGwv f yfpmG ,H=k unfu;kd uG,Ef idk rf /_ vGwv f yfpmG y&da,oe &SmrS;D Edik rf /_ tqift h wef;nDr#r/_ tcGit hf vrf;nDr#r/_ w&m;Oya't&mwGif nDr#r_ wd@k ukd jynfaxmifpzk mG ;wdik ;f &if;om;vlrsK;d rsm;tm;vH;k cHpm;Edik =f uap&ef tcdik t f rm oEMÏd mefjyK=u&rnfjzpfygonf? od@k ro S m wnfjidraf t;csr;f jyD; zG@H +zdK;wd;k wufI 'Dru kd a&pDEiS v hf @l tcGit hf a&;rsm;udk tmrcHEikd frnfh ppf rSefonfh 'Dru kd a&pDjynfaxmifpkEkdiif o H pfukd wnfaxmifEdik frnfjzpfyg onf? trsK;d om;acgi;f aqmif}uD; Adv k cf sKyfatmifqef;u wdik ;f &if;om; aoG; pnf;nDnw G af &; ydrk ckd ikd jf rJap&efEiS hf wdik ;f jynfz@HG +zdK;wd;k wufa&;udk &nf&, G f


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

231

vsuf “wwdik ;f jynfv;kH }uD;yGm;apcsi&f if ²²² ArmuwrsK;d / u&ifwzH/k &Sr;f / ucsi/f csi;f wd@k u wjcm; tuGu J Gt J jym;jym;vkyaf e=u&if tusKd;&Srd mS r [kwb f ;l / pkaygi;f vky=f urSmom tusK;d &SEd ikd rf ,f?”[k rde@f =um;cJyh gonf? trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfacgi;f aqmif taxGaxGtwGi;f a&;rSL; a':atmifqef;pk=unfuvnf; trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;ESihf pyf vsO;f I usrwd@k taeeJ@ tjrJwrf;yJ trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;udk ,H=k unfyga=umif;/ usrwdk@jrefrmppftpk;d &ESit hf wlwl ajymif;vJra_ wG vkyf csiyf ga=umif;[kvnf;aumif;/ wdik ;f &if;om;pnf;vH;k nDnw G rf E_ iS hf pyfvsO;f I wdik ;f &if;om;rsm;&JŒ jyif;jywJq h EN/ ar#mv f ifjh cif;awGehJ OD;wnfcsuw f pfck udo k mG ;jyD; tJ'jD yif;jywJq h ENukd tajccHwhJ jynfaxmifppk w d "f mwfwpfcu k kd wnfaqmuf&rSmjzpfa=umif;[k vnf;aumif;/ wdik ;f jynfEiS hf jynfov l x l k . ypPKy`eEf iS hf tem*wftrsK;d om; tusK;d pD;yGm;rsm;udk ar#mu f ;kd I ajym =um;cJjh yD; jzpfygonf? xd@k tjyif (1989)ckEpS /f azazmf0g&v D (12)&ufae@wiG f yifv+kH rKd ŒY usi;f yaom jynfaxmifpak e@tcrf;tem;Y wdki;f &if;om;vlrsKd;tm;vH;k vuf wGrJ jzKwfpwrf; aoG;pnf;nDnw G rf j_ zifh jynfaxmifp}k uD; wnfwchH ikd jf rJa&;/ jynfaxmifp}k uD; zG+hH zdK;wd;k wufa&;ESihf jynfaxmifp}k uD; jird ;f csr;f om,m a&;udk OD;wnfa&S;±_a=umif;udk trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfu a=unm csut f rSwf - (9) jzifh twdtvif;zwf=um; ajujimcJjh y;D vnf; jzpfyg onf? od@k ygI Edik if zH @HG +zdK;wd;k wufa&;/ trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;/ wdik ;f &if;om;vlrsK;d rsm; aoG;pnf;nDnw G af &;/ jynfaxmifppk w d "f mwf od@k r [kwf yifvpkH w d "f mwf &Sio f efxufjrufa&;wd@k twGu-f (u)trsKd ;om;&if =um;aph a&;ud k taumift xnfa zmf Ed ki f& ef Edik if aH &;t"dyg` ,f jynf0h aom awG@qakH qG;aEG;jcif;udk tjrefq;kH usi;f y&ef? (c) rdrw d @kd . Edik if aH &;,H=k unfcsuaf =umifh jypf'%fusjcif; cHae=u& aom q&mawmf/ oHCmawmft&Sifoljrwfrsm;/ wkdif;&if;om;acgif;


232

oef;0if;vIid f

aqmifrsm;tygt0if Edik if aH &;tusO;f om;tm;vH;k udk c|i;f csurf &Sd tjref qH;k jyefvw $ af y;&ef” ponfw@kd ukd tm%mydik w f @kd u tjrefq;kH aqmif&u G f ay;yg&ef Tjynfaxmifpak e@jrwf}uD;wGif awmif;qdv k u kd o f nf? 24 - 1 - 11 ae@wiG f usi;f yaom A[dt k vkyrf a_ qmiftzG@J tpnf; ta0;qH;k jzwfcsut f &? &efuek +f rdKŒ A[dktvkyt f r_aqmiftzGJ@ trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf 2011 ckEpS /f arv 19 &uf naeydik ;f wGif a':atmifqef;pk=unfonf tar&duefjynfaxmifpk 'kw, d vufaxmuf Edik if jH cm;a&;0ef}uD; *sK;d Zuf ,Ge;f ESihf olraetdrYf t&ifq;kH oD;jcm;awG@qakH qG;aEG;cJo h nf? xd@k aemuf *sK;d Zuf,eG ;f onf NLD A[dak umfrwD0ifrsm;/ CRPP ac: jynfo@l vw $ af wmf ud, k pf m;jyKaumfrwD0ifrsm;udk oD;jcm;awG@qckH o hJ nf? 2011 ckEpS f/ arv 20 &ufae@wiG f jrefrmEdik if q H ikd &f m ukvor*~ tcsed jf ynft h xl;ud, k pf m;vS,w f OD;xm;&Szd @kd jrefrmh'rD u kd a&pDacgi;f aqmif a':atmifqef;pk=unfu vdv k m;a=umif; ukvor*~twGi;f a&;rSL;csKyf. txl;ud, k pf m;vS,f rpPwmADa*s;erfb;D ,m;u vHjk cHKa&;aumifpD aqG;aEG; yGYJ vHjk cHKa&;aumifpu D fkd tpD&ifccH ahJ =umif; ajym=um;cJo h nf? xd@k tjyif jrefrmtpd;k &opfonf jrefrmEdik if q H ikd &f m ukvor*~ vl@tcGit hf a&; ud, k f pm;vS,f rpPwm aomrwfpu f ifwm;em;udk a':atmifqef;pk=unfEiS hf awG@qckH iG jhf yK&ef awmif;qdrk u _ kd jiif;y,fcjhJ cif;ESiyhf wfoufIvnf; jrefrm Edik if w H iG f vl@tcGit hf a&;csK;d azmufrr_ sm;ESiyhf wfoufjyD; pHpk rf;a&;aumfr&Sif w&yf zG@J pnf;ay;&ef ukvor*~v@l tcGit hf a&;aumifpo D @kd wifjyawmif; qdak eolvnf;jzpfonf? jrefrmh'rD u kd a&pDacgi;f aqmif a':atmifqef;pk=unfarG;ae@ukd jrefrm Edik if t H rsK;d orD;rsm;ae@[I l jrefrmEdik if EH iS hf urBmw0Sr;f Y ESppf Ofusi;f y vm cJo h nfrmS ,cktcg (15) ESpf wdik cf jhJ y;D jzpfonf? 2011 ck ZGev f wGif jrefrm


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

233

Ekid if t H rsK;d orD;rsm;ae@txdr;f trSwf ±k;d &m,Ofaus;r_*w D yGaJ wmfukd 2011 ck ZGev f 10 &ufrS 19 &ufae@txd 10 &ufwidk w f ikd f pnfum;odu k +f rKd uf pGm usi;f ycJ=h uonf? ,ae@ ZGev f 19 &uf we*FaEGae@onf a':atmifqef;pk=unf. (66) ESpfajrmufarG;ae@jzpfonf? a':atmifqef;pk=unfonf 1988 ckEpS rf pS I jrefrmhEikd if aH &;avmuod@k ajcpkeyf pf0ifa&mufum jrefrmEdik if H wGif ppftm%m&Sit f pd;k &tm; jzKwfcsI 'Dru kd a&pD&&Sad &;twGuf vl xk}uD;ESit hf wl OD;aqmifwu kd yf 0JG ifaeonfrmS (23) ESpw f ikd cf jhJ yDjzpfonf? od@k aomf 23 ESpu f mvtwGi;f ppftpd;k &. aetdrt f us,cf sKyf t}urd }f udrf csxm;jcif;cH&onft h wGuf olr.arG;ae@yrJG sm;udk ESppf Of rusi;f yEkid cf ahJ cs? ,ckEpS f a':atmifqef;pk=unfarG;ae@yYJG jynfe,fEiS w hf ikd ;f toD;oD;rS wkid ;f &if;om;rsm;. ±d;k &mtursm;/ ±k;d &m"avhrsm;/ pmaytEkynm/ ,Of aus;r_jyyGrJ sm;/ aps;a&mif;yGaJ wmfEiS hf *Dw+ydKiyf rJG sm;/ ajzazsmyf rJG sm;udv k nf; pnfum;odu k +f rdKufpmG usif;ycJ=h uonf? a':atmifqef;pk=unf. 66 ESpjf ynfah rG;ae@yo JG @kd trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf (vGwaf jrmufe,fajr) rSvnf; o0%fvm$ wapmifay;yd@k cJo h nf? ,if;o0%fvm$ Y 2011 ckESpf/ ZGefv (19) &ufae@/ Tae@wGif usa&mufaom trsK;d om;acgi;f aqmif 1991 ckEpS f urBmjh idr;f csr;f a&;Edb k ,fq&k iS f a': atmifqef;pk=unf. (66) ESpjf ynfah rG;ae@tcgor,wGif a':atmifqef; pk=unf use;f rm&$iv f ef;ygapa=umif;ESihf pdwcf sr;f omud, k rf muse;f pGmjzifh touf&mausm&f n S yf gapa=umif; OD;pGmyxr qkreG af umif;awmif; arwœm yd@k otyfygonf? ppfreS af om 'Dru kd a&pD&&Sad &;/ vl@tcGit hf a&;rsm;udk tmrcHr&_ &Sd ap a&; ponfh jynfov l x l . k ppfreS v f jkH cKH onfb h 0rsm; cHpm;pHpm;Edik &f eft wGuf ESpaf ygi;f 20 ausm=f um rarmryrf; tifwu kd t f m;wdu k f aqmif&u G v f suf &Sad om u|Eyf k w f @kd .acgi;f aqmif a':atmifqef;pk=unf. aqmif&u G cf suf rsm;udk rdrw d @kd trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf (vGwaf jrmufe,fajr) rS OD; nGwf*% k jf yKvdu k yf gonf?


234

oef;0if;vIid f

tcsed af ygi;f rsm;pGm rw&m;tusO;f csxm;r_/ t}urd af ygi;f rsm;pGm uef@ owfaESmif, h u S rf r_ sm;t=um;rS arwœmw&m;udk &if0,fxm;jyD; jidr;f csr;f aomenf;vrf;udk tcdik t f rmpGu J ikd jf y;D ra=umufr&GŒH aemufrqkwb f J a&SŒ wef;rS OD;aqmifav#mufvrf;aeonfh a':atmifqef;pk=unf. &yfwnf csuo f abmxm;rsm;onf rdrw d @kd twGuf cGet f m;w&yfukd jzpfapygonf? rdrw d @kd twGuf twk,l pHerlemxm;p&mvnf; jzpfayonf? rjyD;qH;k ao;aom jynfov l x l . k ar#mv f ifch surf sm;/ ra&muf&adS o; aom 'Dru kd a&pDyef;wdik t f wGuf atmifjrifacsmarG@pmG taumiftxnf azmfaqmif&u G Ef idk &f ef u|Eyfk w f @kd . acgi;f aqmif a':atmifqef;pk=unfEiS hf twl rdrw d @kd trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf (vGwaf jrmufe,fajr) taejzifh ud, k pf rG ;f &So d r#/ Om%fprG ;f &So d avmuf tpGr;f uke0f ef;&H}uKd ;yrf; aqmif&u G f oGm;rnfjzpfa=umif; av;eufwnf=unfpmG uwdopPmjyK&if; TarG;ae@ o0%fvm$ udk ay;yd@k vu kd yf gonf? a':atmifqef;pk=unfuse;f rmygap? a':atmifqef;pk=unf oufawmf&mausmf &Snyf gap? A[dak umfrwD trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf (vGwaf jrmufe,fajr) &ufpJG 2011 ckEpS /f ZGev f 19 &uf 15 }udraf jrmuf jrefrmEdik if H trsK;d orD;rsm;ae@EiS hf a':atmifqef; pk=unf. (66) ESpaf jrmufarG;ae@txdr;f trSwu f kd jrefrmedik if H trsK;d orD; xkvy_ &f mS ;r_aumfrwDu trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf (vGwaf jrmufe,f ajr)/ vl@abmifopf'rD u kd &ufwpfygwD (tvkyo f rm;Xme) wd@k u yl;aygi;f I xdik ;f Edik if /H rJaqmuf+rKd ŒY usi;f ycJjh yD; arG;ae@txdr;f trSwf a=unm csuw f &yfudk xkwjf yefcyhJ gonf? tqdyk ga=unmcsuYf vlxak cgi;f aqmifa':aqmifqef;pk=unf/ trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

235

csKyfEiS jhf ynfo@l vw $ af wmfu, kd pf m;jyKaumfrwDw@kd tay: ,ckvuf&dS t&yf om;ta,mifaqmif ppftpdk;&. tav;rxm;ajymqdw k @Hk jyefrr_ sm;udk jyif;xefpmG uef@uu G ±f w _ cf sjyD; vuf&OdS ;D ode;f pdet f pd;k &taejzifh Ù trsK;d orD;rsm;tay: t=urf;zufrr_ sm;tygt0if vl@tcGit hf a&; csK;d azmufaer_rsm;udk csucf si;f &yfwef@ay;&ef? Ù trsK;d orD;Edik if aH &;tusO;f ol (143) OD;tygt0if Edik if aH &; t usO;f om;rsm;tm;vk;H udk c|i;f csurf &Sd tjrefq;kH v$waf y;&ef? Ù wdik ;f &if;om;a'orsm;od@k xk;d ppfqifwu kd cf u k d &f ef jyifqifaejcif; rsm;ESihf vufawG@x;kd ppfqifwu kd cf u kd af ejcif;rsm;udk csucf si;f &yfwef@ay; &ef? Ù Edik if aH &;jy\emrsm;udk Edik if aH &;enf;vrf;t& tiftm;pktoD; oD;yg0ifjyD; awG@qakH qG;aEG;tajz&Smjcif;jzifh trsK;d om;jyefvnfoifjh rwf a&;vkyif ef;pOfrsm;udk csucf si;f taumiftxnfazmf&ef? rdrw d kd@jrefrmEdik fit H rsKd;orD;xkvy_ f&Sm;r_aumfrwDu awmif;qdv k u kd fyg onf” [lI azmfjyxm;ayonf?

(64) ESpfajrmuf tmZmenfaeY wyfrawmfzcif}uD;ESihf vGwv f yfa&;Adou k mAdv k cf sKyfatmifqef;ESihf tmZmenfacgif;aqmif}uD;rsm;tm; aemifvmaemifom;rsm;ESifh vli,f rsm; trSww f &&Sad pjcif;iSm ESppf Of Zlvikd v f 19 &ufwikd ;f wGif ‘tmZmenf ae@’ tjzpf usi;f yvmcJo h nfrmS ,ckEpS f 2011 ckEpS /f Zlvikd v f 19 &ufae@ wGif 64 ESpaf jrmuf jynfch jhJ yD;jzpfonf? od@k aomf ppftm%m&Siw f @kd onf tmZmenfae@ukd wjznf;jznf; arS;rSed af ysmufu, G o f mG ;&ef &nf&, G I f Edik if aH wmftqifu h si;f ycJ&h mrS ,cktcg wdik ;f a'o}uD;pnfyifom,ma&; aumfrwDtpDtpOfjzifo h m usi;f yvmcJyh gonf? xd@k tjyif jrefrmEdik if &H dS Edik if jH cm;oHwrefrsm;/ ukvor*~Xmaeud, k pf m;vS,rf sm;ESihf tjcm;tpd;k & r[kwaf om vlrt _ zG@J tpnf;rsm;rS wm0ef&o dS rl sm;udk tmZmenfae@Y oGm;a&mufvrG ;f olyef;acGcsjcif;ESihf tav;jyKr_ tpDtpOfrsm;tm;vH;k udk


236

oef;0if;vIid f

ydwo f rd ;f ypfco hJ nf? tpk;d &Xmersm;Yvnf; Adv k cf sKyfatmifqef;. "mwf yHrk sm;udk csw d q f jJG cif;rjyKawmhbJ vuf&x dS w k af 0oH;k pGaJ eaomaiGpuULrsm;Y Adv k cf sKyfatmifqef;. "mwfy/kH ±kyyf rkH sm;udk z,f&mS ;ypfco hJ nf? tmZmenf ae@ta=umif; pmoifausmif;rsm;Y a[majymyGJ rsm;jyKvkyjf cif;/ pmpDpm uH;k +yKd ifyu JG si;f yjcif;/ jyKvkyjf cif;wd@k uv kd nf; ydwyf ifwm;qD;cJo h nf? xd@k t jyif jrefrmEdik if o H @kd vma&mufvnfywfaom tpd;k &{nfo h nfawmfrsm;udk tmZmenfuek ;f Y vGr;f ol@yef;acGcsI *g&0jyKr_ tpDtpOfrsm;tm;vH;k udk ydwyf ifcho J nf? Adkvcf sKyaf tmifqef;jywdu k u f kv d nf; tmZmenfae@ w&uf rSvI JG use&f ufrsm;wGif rzGiv hf pS af wmhay? jrefrmppftm%m&Sirf sm;onf tmZmenfae@udk arS;rSdefatmif jyKvkyaf eonfh &nf&, G cf surf mS (1) tmZmenfacgi;f aqmif}uD;Adv k cf sKyfatmifqef;onf vlxw k &yf vH;k tm; pkpnf;IvGwv f yfa&;t&,lay;onfh trsK;d om;acgi;f aqmif}uD; jzpfouJo h @kd ‚if;.orD;jzpfol a':atmifqef;pk=unfuvnf; vlxt k m; OD;aqmifO;D &Gujf yKum 'Dru kd a&pDEikd if aH wmf wnfaxmifaeonfudk rvdk vm;jcif;? (2) jrefrmEdik if w H iG f 'Dru kd a&pDpepf tajcwnfomG ;ygu ppfreS af om tkycf sKyaf &;/ Oya'jyKa&;/ w&m;pD&ifa&;ponfh r¾dKk if}u;D (3) &yf ay:xGe;f vmygu ppftm%m&Siftqufquf usL;vGecf Jhaom/ usL;vGeq f Jjzpf aomtjypfrsm;udk wefjyefta&;,lrnfukd pd;k &draf e=ujcif;? (3) vlxw k &yfv;k H udk pkpnf;Edik rf nfh NLD ESihf a':atmifqef;pk=unf udk z,f&mS ;Edik yf gu jrefrmEdik if u H kd ppftm%m&Siaf cgi;f aqmifrsm; pdwf }udKuf qufvuf}udK;udik Ef ikd rf nf[k xifjrif,q l aejcif;? (4) tmZmenfacgi;f aqmif}uD;rsm;. &ifaoG;rsm;ESihf vli,frsm; onf vuf&pdS pftm%m&Sit f pd;k &. ppftjrif/ ppf&yfwnfr/_ ppftm%m &Sipf epfwnfwchH ikd jf raJ &;udk qef@usiw f u kd yf 0JG ifaeonfh vlxak cgi;f aqmif rsm; jzpfaejcif;? ponft h csurf sm;a=umifh jzpfayonf? od@k aomf ,ckEpS f 2011 ck/ Zlvikd v f 19 &ufae@wiG f usa&mufcahJ om


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

237

(64) ESpaf jrmuf tmZmenfae@tcrf;tem;od@k a':atmifqef;pk=unf onf eHeuf (8) em&DwiG f &efuek w f ikd ;f a'o}u;D tpDtpOfjzifh yxrt}urd /f ae@v,f 1 em&Dcef@wiG f NLD .tpDtpOfjzifh 'kw, d t}udrf pkpak ygi;f (2) }urd w f ufa&mufI vGr;f ol@yef;acGcsum *g&0jyKcJo h nf?

64 ESpaf jrmuf tmZmenfaeY tcrf;tem;wGif a':atmifqef;pkMunf vGr;f olyU ef;acGcs&ef a&muf&v dS mpOf

a':atmifqef;pk=unfonf 1947 ckEpS f / Zlvkdiv f 19 &uf eHeuf 10 ; 35 em&D wGif usq;kH oGm;aom wyfrawmfzcif}uD;ESihf trsK;d om; acgi;f aqmif}uD; Adv k cf sKyfatmifqef;tm; &nfp;l I oHCmawmfrsm;tm; tm±Hq k rG ;f qufuyfvLS 'ge;f jyD; ae@v,f 11 em&DwiG f NLD tzG@J csKyf±;kH Y usi;f yonfh tmZmenfae@tcrf;tem;udk CRPP acgi;f aqmifrsm;/ tzG@J csKyfacgi;f aqmifrsm;/ 0g&ifEh ikd if aH &;acgi;f aqmifrsm;/ Edik if jH cm;oHwrefrsm; ESift h wl wufa&mufchJavonf? 2011 Zlvikd v f 25 &ufae@wiG f tpd;k &opftzG@J rS jynfaxmifp0k ef}u;D OD;atmif=unf (tvkyo f rm;0ef}uD;ESihf vlr0_ efxrf;/ u,fq,fa&;ESihf jyefvnfae&mcsxm;a&;0ef}uD;) ESifh a':atmifqef;pk=unfwkd@onf ae@v,f 1 em&DrS 2 ; 10 em&Dtxd &efuek +f rdKŒ/ A[ef;+rdKŒe,f&fdS tpd;k &{nfh


238

oef;0if;vIid f

a*[m pdr;f vJu h efomY awG@qjkH y;D ,ae@jrefrmEdik if . H Edik if aH &;tajctae rsm;tay:tajccHI awG@qakH qG;aEG;cJo h nf? ,cif etztpd;k &vufxuf wGif tvkyo f rm;0ef}uD;ESihf qufo, G af &;0ef}uD;jzpfco hJ l OD;atmif=unf ESihf a':atmifqef;pk=unfw@kd onf 9 }udrw f ikd w f ikd f awG@qakH qG;aEG;cJah omf vnf; xifomjrifom&So d nfw h ;kd wufr_ wpHw k &mr&Scd ahJ cs? ,cktpk;d &opf vufxufYvnf; tvkyo f rm;0ef}uD;tjzpf qufvufxrf;&Gufaeaom jynfaxmifp0k ef}uD; OD;atmif=unfEiS hf a':atmifqef;pk=unfw@kd . (10) }udrfajrmufawG@qakH qG;aEG;r_tay: Yvnf; Edik if aH &;avhvmoH;k oyfol rsm;ESihf urBmah cgi;f aqmifrsm;u owdxm;apmifh=unfah e=uayonf? tpd;k &opfonf oufwrf;umv 4 veD;yg;&Sjd yDjzpfaomfvnf; jrefrmEdik if H Y &ifqikd af wG@=uHKae&aom Edik if aH &;/ pD;yGm;a&;/ vlra_ &;/ use;f rma&;/ ynma&;jy\emrsm;tjyif uav;ppfom;ta&;/ vufeufudik t f zG@J t pnf;rsm;tm; e,fjcm;apmifw h yftoGiaf jymif;vJa&;/ wdik ;f &if;om;rsm; ta&;/ uav;oli,frsm;ESihf trsK;d orD;rsm; vluek u f ;l cH&r_/ ay:wmqJcG &H r_/ ucsijf ynfe,f/ &Sr;f jynfe,f/ u&ifjynfe,fw@kd Y jzpfymG ;aeaom jynf wGi;f ppfwu kd yf rJG sm;ta&; ponfw@kd ukd ,ae@wikd f rajz&Si;f Edik af o;ay? jrefrmEdik if o H nf tjcm;tmqD,EH ikd if rH sm;xuf edru hf saeayonf? xd@k jyif Edik if w H um. pD;yGm;a&;/ Edik if aH &; zdtm;ay;tusyu f ikd rf r_ sm;ESihf 2014 ckEpS w f iG f tmqD,t H vSnu fh sacgi;f aqmiftjzpf wm0ef,El ikd af &;wd@k t wGuf Edik if w H um. zdtm;rsm;av#mch sa&;ESihf vlxt k m; vSnpfh m;&ef t wGuf awG@qakH qG;aEG;r_rsm;jyKvyk cf o hJ nf[k avhvmoH;k oyforl sm;&So d vd/k tcsKdŒuvnf; od@k avm ²²²odk@avmESifh pdw0f ifwpm; apmif=h unfv h suf &Sad eayonf? awG@qakH qG;aEG;yGt J jyD;Y owif;axmufrsm;.tar;udk 0ef}uD; OD; atmif=unfu “tckawG@qrkH u _ awmh tJ'h &D v'frsm;xuf ydrk akd umif;rGef wJh &v'fjzpfvmvdrrhf ,fv@kd u|eaf wmftaeeJ@ar#mv f ifyh gw,f”[lI ajz =um;cJo h nf? a':atmifqef;pk=unfurl -


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

239

“usrwd@k uawmh wdik ;f jynftwGut f usK;d jzpfapr,fh &v'fawGyv J @kd ar#mv f ifyh gw,f? bmyJvyk v f yk af ygah emf/ bmpum;yJajymajym/ b,foel @J yJawG@awG@/ usrwdk@&JŒ&nf&, G fcsufuawmh Edkiif HESihfwkdi;f jynftwGuf jynfojl ynfom;rsm;udk tusK;d jyKz@kd ygy?J tJ'h v D ykd J usrwd@k ar#mv f ifyh gw,f” [lI ajym=um;oGm;onf?

1994 ckEpS ?f pufwifbm 1 &ufaeYu a':atmifqef;pkMunf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D oef;a&T? ppfaxmufvrS ;f a&;csKyf 'kw, d Adv k cf sKyBf u;D cifnGew Yf EYkd iS hf awGq U pHk Of

a':atmifqef;pkMunf\ tdwzf iG haf y;pm xd@k aemuf vlxak cgi;f aqmifa':atmifqef;pk=unfonf 2011 ckepS f Zlvikd v f 28 &ufae@wiG t f pd;k &opf (jynfaxmifpo k rRwjrefrmEdik if aH wmf) orRwOD;ode;f pdeEf iS hf ucsiv f w G af jrmufa&;tzGhJ (KIO)/ u&iftrsK;d om; tpnf;t±H;k (KNU)/ rGejf ynfopfygwD (NMSP)/ &Sr;f jynfwyfrawmf (SSA) wd@k ukd vdyrf I l tdwzf iG ahf y;pmwpfapmifukd ay;yd@k co hJ nf? ,if;tdwzf iG hf ay;pmY jynfaxmifpo k rRwjrefrmEdik if aH wmfonf wdik ;f &if;om;vlrsK;d pkrsm; ESihf aygi;f pyfz@JG pnf;xm;aom Edik if jH zpfygonf? ,if;wkid ;f &if;om;tm;vH;k onf ESpyf &dap'>rsm;pGmuyif wajrwnf;ae/ wa&wnf;aomuf twl


240

oef;0if;vIid f

aexdik cf =h J uaom nDtudak rmifErS rsm;jzpf=uygonf? xd@k a=umifh wdik ;f &if; om;vlrsK;d pkrsm;tm;vH;k csp=f unf&if;ES;D aoG;pnf;nDnw G af &;onf t vGet f a&;}uD;ygonf? ,cktcg ucsi/f &Sr;f / u&ifEiS hf rGepf onfjh ynfe,frsm;wGif wyfr awmfEiS hf wdik ;f &if;om;vufeufuikd t f zG@J tpnf;rsm;t=um;/ yÉdyuQrsm; jzpfymG ;vsu&f adS =umif; =um;odae&ygonf? ,if;yÉdyuQrsm;a=umifh ao a=uqH;k ±_;H ysupf ;D r_rsm;/ 0rf;enf;zG,&f mrsm; jzpfymG ;vsu&f o dS nft h jyif wef zd;k }u;D rm;onfh Edik if yH ikd t f aqmuftODrsm;/ pDru H ed ;f vkyif ef;rsm;/ ,d, k iG ;f ysupf ;D r_rsm; =uHKawG@ae&ygonf? a'ocHwikd ;f &if;om;jynforl sm;vnf; twd'u k rQ sm;pGm usa&mufae=uonft h jyif tdref ;D csi;f Edik if rH sm;udyk g ul; pufysŒH ES@H rnfh tEœ&m,f&adS eygonf? ,if;yÉdyuQrsm;ESihf jy\emrsm;udk tiftm;oH;k I ajz&Si;f =urnf qdv k #if ESpOf ;D ESpzf uf tusK;d qkw, f w k rf r_ sm;om jzpfay:ygrnf? trsK;d om; &if=um;apha&;udk ppfa&;enf;rsm;jzifh wnfaqmufIr&Edik yf g? Edik if aH &; enf;vrf;jzpfaom aqG;aEG;n‡Ed id_ ;f ajz&Si;f jcif;jzifo h m wnfaqmufomG ;=u &rnfjzpfygonf? Edik if aH &;t&/ ndE‡ i_d ;f a&;t& ndE‡ id_ ;f ajz&Si;f Edik =f urSom v#if jynfaxmifp}k uD;tem*wfukd tmrcHEikd rf nfh ppfreS af om wdik ;f &if; om; aoG;pnf;nDnw G rf u _ kd &&Srd nfjzpfygonf? ppfreS af om jidr;f csr;f ajy vnfrr_ &&Sv d #if jynfwiG ;f ppfr;D [lonf us,jf yef@omG ;Edik o f nfh tEœ&m,f &Sdwwfygonf? jynfaxmifpo k m;tcsi;f csi;f t=um; jzpfay:aeaomjy\emrsm;udk wOD;ESiw hf OD;/ wzG@J EiS w hf zG@J tjyeftvSef em;vnfr/_ tjyeftvSef ,H=k unf av;pm;r_w@kd jzifh ajz&Si;f =urnfqv kd #if ajyvnfr&_ &S=d ujyD; jynfaxmif pk}uD; jidr;f csr;f wnfjidrrf nfjzpfygonf? jynfaxmifp}k uD; jidr;f csr;f wnfjidrf rSom wdik ;f jynfz@HG +zdK;wd;k wufa&;vkyif ef;rsm;udk atmifjrifpmG aqmif&u G f Edik rf nfjzpfygonf? od@k ygI jynfaxmifpjk refrmEdik if aH wmftwGi;f rSw D if;aexdik =f uaom wdik ;f &if;om;vlrsK;d tm;vH;k . tusK;d pD;yGm;udk a&S;±_I ,ckjzpfymG ;aeaom


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

241

yÉdyuQrsm;udk jidr;f csrpf mG ajz&Si;f =uyg&efEiS hf tjrefq;kH typftcwf &yfpJ =uyg&ef av;eufpmG yef=um;tyfygonf? typfcwf&yfpaJ &;ESifh jidr;f csr;f a&;vkyif ef;pOfrsm;udk yHyh ;kd &eftwGuf usrtaejzifh ud, k pf rG ;f &So d r# yg0if}udK;yrf;ay;&ef toif&h ydS gonf? atmifqef;pk=unf rnfo@dk qakd p²²²vlxak cgi;f aqmif 'Dru kd a&pDrcd if}u;D a':atmifqef; pk=unfonf trsK;d om;acgi;f aqmif}uD;Adv k cf sKyfatmifqef;. orD;yDyD jrefrmEdik if w H iG f ppfreS af om 'Dru kd a&pD&&Sad &;twGuf wdik ;f jynfEiS hf jynfol vlxt k ay:wGif opPm&S&d /dS Om%ftajrmftjrif&&dS dS &J&0J 0Hh o hH wœ&d pdS mG jzifh wdu k f yG0J ifae&m jynfov l x l w k &yfv;kH uvnf; trSew f &m;onf aemufq;kH atmify[ JG k rSw, f u l m a':atmifqef;pk=unf. OD;aqmifra_ tmufY pk pnf;nDnw G pf mG wm0efoo d /d Om%ftajrmftjrif&&dS dS yl;aygi;f yg0ifaqmif &GuI f 'Dru kd a&pDa&;twGuf rdru d s&mtcef;u¾rS wdu k yf 0JG ifygu ‘t a&SŒu ae0ef;xGuo f nfyh rm’ 'Dru kd a&pDacwfukd u|Eyfk w f @kd a&mufrnfrmS rvG{J uef[k ±d;k om;pGm ,H=k unfaerdygawmhonf? oef;0if;v_id f 31 - 7 - 2011


242

oef;0if;vIid f

tcef; (12) a':atmifqef;pkMunf\ rdefYrSmcsufrsm; Ù wdik ;f jynfrmS vGwv f yfry_ jkd yD;awmh&csi&f if/ vl@tcGit hf a&;rsm; jynfjh ynfhppkH kHcpH m;csiv f @kd &S&d if vlwikd ;f vlwikd ;f [m Edik if aH &;udk 0goemyg &r,f? Edik if aH &;udk vky&f &J r,f? vkycf si&f r,f? Ù wcsKŒd u Edik if aH &;qdw k m[m Edik if aH &;ygwaD wGvyk w f hJ tvkyv f @dk xifw,f? r[kwyf gb;l ? wcgwek ;f u azazu ajymygw,f? Edik if aH &;[m ud, k ef @J rqdik b f ;l xifayr,fh Edik if aH &;[m ud, k q hf aD &mufvmvdrrhf ,f? 'gukd a&Smifv@kd r&bl;? 'g bmjzpfv@kd vq J akd wmh 'DEikd if w H iG ;f rSm jzpfaewJu h pd rP eS f or#[m Edik if aH &;yJ? a&Smifv@kd r&bl;aemf? pD;yGm;a&;qdw k mvJ Edik if aH &;yJ? vlra_ &;qdw k mvJ Edik if aH &;yJ? bmrqdk Edik if aH &;yJ? 'ga=umifrh @kd v@kd jynfov l l xk[m Edik if aH &;u|r;f usiEf ikd rf S Edik if [ H m wd;k wufrmS yg? jynfov l x l [ k m Edik if aH &;ru|r;f usib f ;l ? Edik if aH &;todr&Sb d ;l qdv k @kd &&dS if Edik if w H Edik if H wd;k wufz@kd qw kd m b,fvrk d rS jzpfEikd yf gb;l ? tJ'aD wmh ud, k &hf ŒJ rdom;pk/ ud, k w f OD; wa,mufe@J ywfoufwu hJ pd aP wGuykd J pdw0f ifpm;r,fqv kd @kd &&dS if usrwd@k Eikd f iHukd tusK;d jyKEdik rf ,fh jynfojl ynfom;awGqw kd mawmh b,fawmhrS jzpf vmrSmvJ r[kwyf gb;l ? tJ'aD wmh ud, k &hf ŒJ rdom;pke@J ud, k w hf OD;wa,muf aumif;usK;d twGuyf J rpOf;pm;=uyge@J ? tJ'v D pkd Of;pm;vd@k &&dS if a&&Snrf mS ud, k t hf usK;d vJ rjzpfvmEdik yf gb;l ? Ù vl@tcGit hf a&;qdw k m vlwikd ;f vlwikd ;f ydik q f ikd cf iG &hf w dS ,f? ud, k w f if r[kwb f ;l ? ud, k &fh eforl sm;yifv#if vl@tcGit hf a&;&S&d r,f? tJ'h aD wmh wae@ usrwd@k &ŒJ 'Dru kd a&pDvy_ &f mS ;r_}uD; atmifjrifomG ;wJt h cgus&if &_;H wJo h l awG[m olw@kd tcGit hf a&;awGuk d jynfjh ynf0h 0cHpm;Edik &f r,f? 'g[m usr wd@k &ŒJ 'Dru kd a&pDwm0ef jzpfw,f? Ù 'Dru kd a&pDrwd;k wufww hJ ikd ;f jynf[m pD;yGm;a&;t&vnf; rwd;k wufEikd yf gb;l ? Edik if aH &;a&m/ pD;yGm;a&;a&m rwd;k wufww hJ kid ;f jynf[m tif rwefrS qif;&JErG ;f yg;jyD; 'kurQ sm;wJw h ikd ;f jynf jzpfomG ;rSmyJ? tck usrwd@k wdik ;f jynfvnf; 'Dtwdik ;f yJ jzpfcyhJ gjyD? tJ'aD wmh Edik if aH &;t& pjyD; wnf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

243

axmifjyD;rS pD;yGm;a&;t& jyefjyD; wnfaxmif&rSm jzpfygw,f? Ù pD;yGm;a&;udk Edik if aH &;eJ@ cJx G m;vd@k rjzpfygb;l ? aemufq;Hk pD;yGm;a&; pepfwckatmifjrifz@kd qw kd m[m Edik if aH &;pepfcikd rf mrS jzpfygvrd rhf ,f? Edik if H a&;pepfu rrSeu f efb;l qd&k if/ rcdik rf mbl;qd&k if b,forl S pD;yGm;a&;t& }uD;yGm;Edik rf mS r[kwyf gb;l ? Ù Edik if aH &;tusO;f om;awGqw kd m olw@kd &ŒJ Edik if aH &;,H=k unfcsuaf wG udk pum;vH;k awGe@J jzpfap/ v_y&f mS ;r_awGe@J jzpfap azmfxw k w f muvGv J @kd &mZ0wfrw _ ckcu k kd usL;vGew f mrsK;d b,fwek ;f urS r&Scd yhJ gb;l ? 'gayrJv h nf; usrwd@k &ŒJ Edik if aH &;vkyaf zmfuikd zf uftcsKŒd [m &mZ0wfjypfrr_ sm;eJ@ etz tzG@J &ŒJ pGypf zJG rf;qD;xde;f odr;f wmudk cHae=u&ygw,f? wu,fawmh 'D yk*Kd~ vfawG[m olw@kd &ŒJ Edik if aH &;v_y&f mS ;r_awGa=umifo h m zrf;qD;cH=u& w,fqw kd mudk usrwd@k tm;vH;k od=uygw,f? tJ't D wGuaf =umifh ppfreS f wJh trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;vrf;a=umif;qDukd wu,fav#mufvrS ;f csiw f ,fq&kd if Edik if aH &;tusO;f om;awGtm;vH;k udk c|i;f csurf &Sd v$waf y; zd@k vw dk ,fv@kd usrwd@k ajymqdak e=uwmyg? Ù ppfreS w f hJ trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;vkyfief;pOf jzpfrvm ao;oa&GŒ usrwd@k b,fvrdk S vufcEH ikd rf mS r[kwyf gb;l ? jyD;awmh Edik if aH &; tusOf;om;awGtm;vH;k jyefvnfvGwaf jrmufrvmao;oa&GŒ usrwd@k EdkifirH Sm ppfrSefwhJ'rD dkua&pDvrf;a=umif;qDukd OD;wnfoGm;aeygjyDvkd@ b,fvrkd S ajymvd@k r&Edik yf gb;l ? Ù rSeu f efwhJ Edik if aH &;pepfrmS / usrwd@k vckd siw f ahJ cgi;f aqmifawGukd usrwdk@azmfxkw&f r,f? vdck siw f Jyh o Hk iG ;f &r,f? ud, k v f kdcsiw f hJ ykH udk,f roGi;f vd@k &&dS if acgi;f aqmifvyk w f o hJ rl sm;u wdik ;f jynfukd olw@kd vckd siw f yhJ kH olw@kd oiG ;f oGm;vdrrhf ,f? t"dyg` ,u f bmjzpfrvJqakd wmh tm%m&Sipf epf }uD; jzpfomG ;rSmyJ? Ù EdkifiHa&;qdkwm vlwkdif;vlwkdif;eJ@ qdik w f hJudpPyg? Edik if w H Edik if H wk;d wufz@kd / wnfwHch ikd jf rJz@kd qdw k m tm;vH;k 0dik ;f jyD; }udK;pm;zd@k vykd gw,f? vlwikd ;f vlwikd ;f [m wdik ;f jynftay:rSm ppfreS w f ahJ pwemxm;&ygvrd rhf ,f?


244

oef;0if;vIid f

ud, k t hf zG@J tpnf;tusK;d udyk J vkyaf er,f? ud, k t fh odik ;f t0dik ;f tusK;d yJ vkyaf er,fqv kd @kd &&dS ifawmh ppfreS w f ahJ pwemvd@k rac:Edik yf gb;l ? Ù wygwt D m%m&Sipf epf pd;k rd;k oGm;&w,fqw kd m jynfov l x l [ k m rSeu f efwhJ Edik if aH &; todtjrifawG r&Sv d @kd bJ jzpfygw,f? 'Dawmh aemuf wcg xyfjyD;awmh tm%m&Sirf jzpfapcsib f ;l ? usrwd@k Eikd if u H kd 'Dru dk a&pD pepft& tm;vH;k pdwcf sr;f oma&;twGuf xlaxmifapcsiw f ,fqv kd @kd &&dS if Edik if o H El ikd if o H m;tm;vH;k [m ud, k rhf mS &Sw d hJ Edik if aH &;wm0efawGukd xrf; aqmifz@dk vykd gw,f? Ù 'Dwikd ;f jynf/ 'Dajr}u;D [m tifrwefrS csr;f omw,f? jynfov l x l k awG[m tifrwefrS qif;&Jaew,f? 'grjzpfoifw h u hJ dpyP ?J 'Dwikd ;f jynf 'Dajr}uD;[m 'DavmufawmifrS csr;f omae&if rSerf eS u f efuefvrf;pOfe@J jynfov l x l t k wGuf tusK;d aqmifomG ;r,fh tpd;k &rsm;[m jynfov l x l k udv k nf; csr;f omatmif vkyaf y;Edik &f r,f? Ù usrwd@k [m t=urf;zufwEhJ ikd if aH &;tqd;k ausmo h o H &m}uD;udk csK;d zsuyf pf&awmhr,f? vGecf w hJ hJ q,fpEk pS f wcsKŒd udjk yef=unfrh ,fq&kd if jrefrmjynf&ŒJ tpd;k &tajymif;tvJ[m t=urf;zufenf;awGuae ay: ayguv f mwmcsn;f yJ? 1958 rSm yxrt}urd f ppfwyftm%modr;f wm/ 1962 ckEpS rf mS 'kw, d t}udr/f 1988 ckEpS rf mS wwd,t}udr/f Edik if aH &; tajymif;tvJrmS t=urf;zufenf;udo k ;kH wm jrefrmjynfrmS raumif;wJh tpOftvmwckjzpfaejyD? t=urf;zufr_ ²²jyD;awmh ²²² tajymif;tvJ t=urf;zufr_ ²²² jyD;awmh ²²² tajymif;tvJqw kd hJ tqd;k oHo&mudk usrwdk@tqHk;owfvkdcsifjyD? t=urf;rzufenf;uae xGufay:vmwJh ppfreS w f hJ tajccHuswhJ Edik if aH &;tajymif;tvJqw kd mrsK;d udk topfujyefp csiw f ,f? 'Denf;u t=urf;zufenf;xuf trsm;}uD;ydck ufw,fqakd yr,fh a&&Snt f wGuaf wmh yifyef;&usK;d eyfygw,f? Ù wdu k yf q JG v kd @kd t=urf;zufwo hJ abmrsK;d eJ@ ajymwmr[kwb f ;l ? &J&&J if&h if/h ZGo J wœed @J vky&f r,fo h abmrsK;d eJ@ajymwmyg? ppfwu kd yf q JG &kd if


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

245

vufeuftiftm;eJ@ ppfajrjyifuq kd ifjyD;awmh &efou l kd wdu k cf u kd w f myg? tck[mu ESvkH;&nfwu kd fy?JG ESvH;k &nfwu kd yf JGqw kd m[m ppfajrjyifukd qif;rS &efou l kd &ifqikd jf y;D wku d &f rS r[kwb f ;l ? wcsed v f ;kH wdu k af e&wm? ESv;kH &nfwkduyf q JG w kd m ud, k Efh v S ;kH om;xJrmS tjrJyw J u kd fcu kd af e&r,f? ud, k fEh v S kH;om;xJrmS ud, k v f ckd siw f hJatmifjrifrr_ &rcsif;/ ±ke;f uefr,f/ }udK;pm;r,fqw kd t hJ od[m &S&d ygr,f? Ù wu,fqd&k if owœd&dSw,fqw kd m ra=umufwm[m wu,fh owœdr[kwb f l;? a=umufvsufe@J udk,v f kyo f ifv h yk x f u kd w f mudk vkyfwm [m wu,fo h wœyd ?J tJ'aD wmh 'l;wkefwek ef @J vkyw f o hJ [ l m awmfawmfowœd &Sw d ,fv@kd ac:&rSmyJ? Ù usrwd@k [m yef;wdik rf a&mufao;ygb;l ? yef;wdik u f akd &mufz@kd u Om%fe@J 0d&, d eJ@ vH@k veJ@ vdyk gw,f? 'Dwu kd yf }JG uD;[m ESv;kH &nfwu kd yf }JG u;D rd@k vkd Om%fynmudo k ;kH zd@k trsm;}uD;vdyk gw,f? usrwd@k jynfov l x l [ k m vkyw f t hJ &mwdik ;f ukd qifqifjcifjcif pOf;pOf;pm;pm;vky&f ygr,f? trsm; tusK;d udk OD;wnf&ygr,f? Ù usrwd@k Edik if [ H m wu,fjh ynfaxmifppk pfppfjzpfz@kd vlwikd ;f rSm wm0ef&ydS gw,f? Ù usrwd@k wOD;csi;f &yfwnfv@kd b,fvrkd S rjzpfb;l ? Armcsn;f yJvnf; &yfwnfv@kd rjzpfb;l ? rGecf sn;f yJvnf; &yfwnfv@kd rjzpfb;l ? &Sr;f csn;f yJ vnf; &yfwnfv@kd rjzpfb;l ? usrwd@k jynfaxmifp}k uD; wnfwchH ikd jf raJ &; qdw k m tm;vH;k uae wpnf;w±H;k wnf;aerS jzpfr,fqw kd m usr,Hk =unf w,f? Ù ArmvlrsK;d [m vlrsm;pk}uD;jzpfaevd@k wdik ;f &if;om;rsm;udk av;pm; yg? wdik ;f &if;om;rsm;&JŒ ,Ofaus;r_ukd av;pm;yg? pdw0f ifpm;=uyg? avh vm=uyg? tJ'v D kd wa,mufe@J wa,muf&ŒJ ,Ofaus;r_/ wa,mufe@J wa,muf&hJ ,H=k unfcsurf sm;udk avhvmem;vnfrS usrwd@k tcsi;f csi;f wu,ho f abmwlawGtjzpfe@J &Edik rf mS yg? Ù igu ucsi/f iguArm/ igu&Sr;f qdw k hJ pdw"f gwaf wG tckxm;vd@k


246

oef;0if;vIid f

rjzpfygb;l ? igw@kd tm;vH;k [m 'Dru dk a&pDv@l tcGit hf a&;awGuv kd ckd siv f @kd ±ke;f uefaewJ&h aJ bmfawGqw kd hJ pdw"f gwrf sK;d xm;zd@k yv J ykd gw,f? tm;vH;k [m nD&if;tudv k kd wpdwx f /J woabmxJvyk &f r,f? 'grv S nf; usrwd@k atmif jrifeikd rf mS yg? Ù jynfaxmifp}k u;D wckv;kH wnfwchH ikd jf rJz@kd / wd;k wufz@kd / om,m0 ajymzd@k qw kd m[m jynfwiG ;f jidr;f csr;f a&;vdyk gw,f? jynfwiG ;f jird ;f csr;f a&;udk Edik if aH &;enf;vrf;eJ@&mS &r,fqw kd m usrwd@k trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf&ŒJ ,Hk=unfcsufjzpfygw,f? Ù 'Dru kd a&pDtpk;d &wckwufvmwJt h cgus&if usrwd@k yifvv kH kd nD vmcH}uD;udk xyfjy;D awmhac:&r,fv@kd usrwd@k ,=kH unfygw,f? 'Dvkd yifvkH uJo h @kd aom nDvmcH}uD;xyfac: jyD;awmh usrwd@k jynfaxmifpo k pfukd b,fy/kH b,fenf;eJ@xal xmifr,fqw kd m usrwd@k wdik ;f &if;om;vlrsK;d pkawG tm;vH;k eJ@ aqG;aEG;jyD;awmh usrwd@k qH;k jzwf&rSmjzpfygw,f? Ù yifvn kH v D mcHrsK;d qdw k m jynfov l x l u k wifajr‡mufwhJ tpd;k &rsK;d urSom ac:,lyikd cf iG &hf ydS gw,f? 'Dnv D mcHuaejyD;awmh 'Dru kd a&pDEikd if H jynfaxmifpo k pfazmfxw k af &;twGuf aqG;aEG;&rSmjzpfygw,f? 'Dvu kd pd P rsm;[m trsm;jynfov l x l u k aejyD;awmh/ vGwv f yfjyD; w&m;r#wwJh a&G; aumufyrJG sm;rSwqifh wifajrm‡ ufvu kd w f t hJ pd;k &rsm;uom vkyyf ikd cf iG &hf dS w,fv@kd usrwd@k ,=kH unfygw,f? trsm;jynfou l rwifajr‡mufxm;wJh tzG@J tpnf;rsm;u 'Dvn kd v D mcHrsK;d udk bmrSxx d ad &mufa&muf vkyEf ikd rf mS r[kwyf gb;l ? Ù ppfreS w f 'hJ rD u kd a&pDqw kd m ud, k jhf ynfov l x l u k kd vGwv f yfre_ @J vHjk cKH r_ay;Edik w f phJ epfjzpfygw,f? Ù 'Dru kd a&pDqw kd m uk, d &f ifqikd af e&wJjh y\em/ ud, k &f ifqikd af e& wJh udprP sK;d awGukd ud, k w f ikd u f ikd w f , G af jz&Si;f Edik w f hJ tcGit hf a&;awG jzpfyg w,f? Ù wdik ;f jynfut kd yk cf sKyw f ahJ cgi;f aqmifrsm;[m jynfov l x l k axmufcH r_ tiftm;eJ@yJ tkycf sKyfwm jzpf&r,f? vufeuftiftm;eJ@ tkycf sKyfwm


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

247

rjzpf&bl;? Ù wud, k af umif;r=uH=uyge?hJ trsm;twGuv f yk =f uyg? trsm;t usK;d aqmifwv hJ rl sm;[m vlomaooGm;r,f? b,fawmhrS emrnfrao bl;? Ù usrwd@k tck'rD u kd a&pDvy_ &f mS ;r_xJ yg0ifvmwm[m tm%mvdk csiv f @kd yg0ifvm=uwmr[kwb f ;l ? wm0efux kd rf;aqmifcsiv f @kd yg0ifvm =uwmyg? Ù rw&m;wJu h pd u P v kd kyzf @kd a=umuf&r,f? rrSew f u hJ pd u P kd vkyzf @kd a=umuf&r,f? avmurSm a=umufz@kd qw kd m 'DEpS cf yk &J w dS ,f? Ù w&m;r#wwJhOya'awGukd usiho f ;kH rSom vlom;awG[m wu,fh udk ,Ofaus;wJv h uQ%m ay:vmrSmyg? Ùvdyjf ymoef@&if tm%mrJo h rl mS vnf; pGr;f tm;&Sw d ,f? Ù Edik fiaH &;t&/ vlra_ &;t& tajymif;tvJwckuv kd ckd si&f if nD nGw=f uzd@k vw kd ,f? Ù ra=umufatmifqdkwm udk,fhrmS cH,lcsufwck&Sd&r,f? udk,f a=umufwphJ w d x f uf ydjk yD;jyif;xefwphJ w d w f ckuakd rG;&r,f? ud, k af =umuf wJph w d x f uf ydjk y;D awmh vkycf siw f phJ w d u f rsm;&r,f? 'Dvpkd w d "f gwaf wGarG;rS &rSmyJ? Ù trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfukd ygww D cktaeeJ@&yfwnfz@kd wnf aqmufcw hJ mr[kwyf gb;l ? 'Dru kd a&pD&atmif v_y&f mS ;aqmif&u G rf ,hf tzG@J wcktaeeJ@ wnfaxmifcw hJ myg? jrefrmEdik if rH mS jynfoal wG[m 'Drkd ua&pDukd vdv k m;aeoa&GŒ/ tm%mydik af wGu w&m;0ifw,fyaJ jymajym/ w&m;r0ifbl;bJajymajym trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfuawmh quf vuf&adS eOD;rSmyJ? Ù usrwd@k trsK;d orD;awG[m t&nftcsi;f &Sw d ,fv@kd usr,H=k unf ygw,f? b0rSm ±ke;f uefEikd w f h J t&nftcsi;f qdw k m enf;wJt h &nftcsi;f r[kw?f 'Dvkd b0rSm ±ke;f uefEikd w f t hJ &nf;tcsi;f &Sv d @kd vnf; pGe@f peG @f pm;pm; eJ@ jynfyudo k mG ;jyD;awmh b0opfxal xmifz@kd }udK;pm;=uwmyg? 'Dv}kd udK;


248

oef;0if;vIid f

pm;wJah e&mrSm wcsed v f ;kH a&&Snt f usK;d twGuu f kd pGe@f pm;apcsiyf gw,f? a&&Sn&f nfreS ;f csuu f kd rsuaf jcrjywf&adS pcsiyf gw,f? a&&Sn&f nfreS ;f csuf qdw k muawmh usrwd@k Eikd if u H jkd yefvmjyD;awmh usrwd@k Eikd if t H usK;d twGuf wifr[kwb f eJ J@ urBmjh ynforl sm;tusK;d twGuyf g xrf;aqmifEikd fr,fh trsK;d orD;rsm;jzpfatmif vkyzf @kd yjJ zpfygw,f? Ù azazajymcJw h phJ um;wcGe;f &Syd gw,f? ol@vyd jf ym&JŒcH±k ;kH a&SŒrSm ol rm;rm;rwfrwf&yfjy;D awmh tppfc&H w J ,fw?hJ usr&JŒ vdyjf ymcH±k ;kH a&SŒrSmvnf; aewdik ;f rwfwyf&yfjyD;awmh usrwd@k jynfoal wGvJ 'Dvykd J ud, k &hf ŒJ vdyjf ym cH±k ;kH a&SŒrSm aewdik ;f rwfwyf&yfygw,f? rm;rm;rwfrwf tppfc=H unf=h uyg? tJ'v D kd tppfc=H unfw h t hJ cgh ud, k [ f m vkyo f ifv h yk x f u kd w f mawGukd vkyf aeovm;qdkwJt h ajzu ay:vmygvdrfhr,f? tJ'Dvdk ay:vmvkd@&Sd&if usrwd@k &ŒJ tiftm;awGu t&rf;wefz;kd wufvmrSm? tiftm;qdw k m rSef rSeu f efuefo;kH rS wu,fu h t kd zd;k wefwm? rSerf eS u f efuefo;kH wJt h iftm;&JŒ tmedoifukd b,forl +S zdKvd@k r&bl;? Ù trsK;d om;&if=um;apha&;qdw k m r&Srd jzpf wdik ;f jynf&ŒJ aumif;usK;d twGuf vdt k yfwu hJ pd yP ?J Ù tajymif;tvJvckd si&f if tajymif;tvJ&atmifv@kd vky&f rSmyJ? Ù 'Dru kd a&pDwu kd yf q JG w kd m yHo k ¿meftrsK;d rsK;d &Syd gw,f? qENjyrS 'Drkd ua&pDwu kd yf rJG [kwyf gb;l ? usrwd@k [m ud, k v f yk o f ifv h yk x f u kd w f u hJ pd u P kd wd;k wd;k wdww f w d f vlrodatmifvyk jf cif;[mvnf; wku d yf 0JG ifjcif;yHpk w H rsK;d ygy?J Ù rqvpepfq;kd a=umifrh @kd v@kd usrwd@k wikd ;f jynf[m trsm;}uD;qkwf ,kwo f mG ;&wm? 'gayr,fh ²²² bmjzpfv@kd rqvpepfq;kd [m usrwd@k wdik ;f jynfrmS 'Davmuf=um=umwnfwchH ikd jf rJomG ;ovJqw kd m usrwd@k jyefjyD; awmh ar;&ygr,f? usrwd@k Eikd if o H /l Edik if o H m;rsm;[m &yf=unfah evd@k om 'Drqvpepf[m 'Davmuftxd wnfwchH ikd fjrJomG ;wm? Ù wyfrawmfxrJ mS tm;vH;k qd;k wm r[kwb f ;l ? qd;k wJv h al wG&o dS vdk aumif;wJv h al wGvnf;&Sw d ,f? wu,fqv dk k@d &d&S if 'Dvkd wyfrawmf emrnf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

249

ysuaf pwmu ud, k &fh ŒJ tm%mwnfwchH ikd jf raJ &;twGuv f yk af ewJh vlenf; pkvw l pka=umifo h mjzpfygw,f? Ù jrefrmjynfrmS 'Dru dk a&pD&atmif vky&f r,fv@kd usrwd@k q;kH jzwf& wm[m u|eb f 0rSm vHjk cHKat;csr;f pGm rv_yrf ,Suaf exdik rf ,ft h pm; t ajccHv@l tcGit hf a&;twGuf wdu k yf 0JG if&if; zdEydS w f t hJ Eœ&m,fukd &ifqikd &f r,fv@kd ,H=k unfv@kd ygy?J Ù vuf&dStajctaeudk vufcHwmyJaumif;w,fvk@d ,H=k unfae ao;wJh vlawG&adS eao;wm tH=h op&mygy?J ajymif;vJzd@k vw kd mawGukd ajymif;ypfEikd &f r,fqw kd hJ pGr;f tm;udk usrwd@k ,=kH unfygw,f? Ù ppftm%m&Sipf epfuae 'Drkdua&pDukd toGiaf jymif;wm[m vG,rf ,fv@kd r,lqygb;l ? 'Dru kd a&pDtpdk;&wufvmvd@k jy\emawGtm; vH;k jyD;oGm;r,fv@kd vnf; r,lqygb;l ? cdik rf mwJh 'Dru kd a&pDv@l abmifukd wnfaqmuf&mrSm usrwd@k oufwrf;ukeq f ;kH oGm;wmawmif rsK;d quf opfawG[m qufvuf}udK;yrf;ae&tH;k rSmyg?• Ù vGwv f yfpmG xkwaf zmfajymqdck iG rfh ay;wJh vl@tzG@J tpnf;rSm &Sd ae=uayr,fh usrwd@k &,l&r,ft h &mudk qH;k jzwfEikd yf gw,f? Ù jynfov l x l ek @J wyfrawmf=um;rSmvnf; pdw0f rf;uGaJ tmif vkyf aew,f? 'Dvdk pdw0f rf;uGaJ tmifvyk af ewm[m jynfov l x l u k vkyaf e wmr[kwb f ;l ? usrwd@k Edik if aH &;vkyaf ewJh vlawGuvnf; vkyaf ewm r[kwb f ;l ? wyfrawmfukd ud, k u f sK;d twGuf oH;k csiw f v hJ rl sm;u vkyaf e wmyJjzpfw,f? tJ'aD wmh 'Dvpdk epfrsK;d udk usrwd@k tm;vH;k uaejyD;awmh twdu k t f cHvyk &f r,f? Ù 'Dacwfvil ,fawG[m aemifwacwf&ŒJ acgi;f aqmifjzpf&r,f/ acgi;f aqmifjzpfr,fv h al wG[m t&nftcsi;f &Szd @kd / vl}uD;eJ@vil ,f tjyef tvSef av;pm;zd@k vw kd ,f? vli,fawGu acwfreD nf;ynmawG ydjk yD;awmh em;vnfu|r;f usirf ,f/ tJ'v D kd u|r;f usirf e_ @J v}l uD;awG&ŒJ tawG@t}uHK awG qufpyfjyD;awmh aumif;rGefatmif aqmif&u G o f mG ;zdk@ wdu k w f eG ;f yg w,f?


250

oef;0if;vIid f

Ù vli,frsm;&JŒb0udk om,mygap? vli,frsm;&JŒb0 om,mrS usrwd@k &ŒJ wdik ;f jynf[m wd;k wufEikd rf mS yg? vli,frsm;&JŒb0 om,matmif zefw;D ray;Edik &f if aemifacwftqufquf usrwd@k vrl sK;d rsm; om,mr_ &Edik rf mS r[kwyf gb;l ? Ù vl}uD;awG/ vlvwfyikd ;f awGu jrefrmEdik if rH mS vli,frsm; aemifrsK;d qufukd ysK;d axmifz@kd vw kd ,f? tJ'v D kd ysK;d axmifr,ft h vkyu f tpd;k &a&m/ Edik if aH &;ygwaD &m/ jynfov l x l t k m;vH;k rSmvnf; wm0ef&w dS ,f? ysK;d axmif r,hyf *k Kd~ vf[m oabmxm;}uD;&r,f/ &Jabmf&b J ufpw d ef @J ysK;d axmif& r,f? Ù etztaeeJ@ trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;udk t&ifrvkyb f J 2010 a&G;aumufyu JG kd vkyrf ,fq&kd if 'D 2010 a&G;aumufy[ JG m r#wr_ vnf; &Srd mS r[kwb f ;l ? w&m;vnf;0ifrmS r[kwb f ;l vd@k urBm@uv k or*~ taeeJ@ a=unmcsux f w k jf yD; ajymoifw h ,f? Ù rJay;zd@k tcGit hf a&;&So d vdk rJray;zd@k vnf; tcGit hf a&;&Sw d hJ Oya' jyÏmef;csu&f w dS ,f? vlxt k aeeJ@ rJray;wmuvnf; Oya't& tcGihf ta&;yJ? ÙÙÙ


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

251

tcef; (13) a':atmifqef;pkMunf 'dik , f m&D 1942/ pufwifbmv 6 Ù ae@v,f 2 em&DwiG f *syefacwfaq;±Hk }uD; (,ckEikd if aH wmfumuG,af &;wuUoo kd )f ta&SŒbuf tpGeq f ;kH cef;r aqmifwiG f olejyKq&mr rcif=unfEiS hf ArmhumuG,af &;wyfrawmf Adv k f csKyfAv kd af wZwd@k vufxyfr*FvmyGjJ yKvkyo f nf?

pufwifbmv 7 Ù nae 5 em&Dtcsed w f iG f &efuek +f rdKŒ Nippon Military Club (rifwr kd pf&iS [ f w kd ,f) Y ArmhumuG,af &;wyfrawmf Adv k f csKyfAv kd fawZESihf ZeD;a':cif=unfw@kd r*Fvmxrif; wnfcif;{nfch aH u|; arG;onf? 1943/ ZGef 13 Ù Adv k cf sKyfatmifqef;ESihf a':cif=unfw@kd . om;OD; atmifqef;OD;udk zGm;jrifonf? 1944 ar 10 Ù Adv k cf sKyaf tmifqef;ESihf a':cif=unfw@kd . 'kw, d om; atmifqef;vif;udk zGm;jrifonf? 1945 ZGef 19 Ù Adv k cf sKyfatmifqef;ESihf a':cif=unfw@kd . wwd, ajrmuforD; atmifqef;pk=unfukd eHeuf 3; 35 em&DwiG f zGm;jrifonf?


252

oef;0if;vIid f

1946 pufwifbm 22 Ù Adv k cf sKyfatmifqef;ESih f a':cif=unfw@kd .pwkwo Î rD;udk zGm;jrifonf? (zGm;jrifjyD; 5 &uft=umwGif uG,v f eG f onf?) 1947 Zlvkdif 19 Ù eHeuf 10 em&D 35 rdepfY &efuek +f rdKŒ&Sd twGi;f 0efrsm;±H;k (,ck0ef}uD;rsm;±H;k ) Y tpnf;ta0;usi;f yaepOf *VKefO;D apm. vufyg;apvlowform;wd@k . vky=f uHowfjzwfr_a=umifh zcifAkdvfcsKyf atmifqef;usq;kH cJ&h onf? vky=f uHc&H pOfu atmifqef;pk=unfonf 2 ESpo f rD;t&G,o f m &Sad o;onf?

Adv k cf sKyf vkyMf ucH &H onfh twGi;f 0efrsm;½k;H

1949 Ù &efuek +f rdKŒpde@f z&efppfueG Af ifah usmif;wGif a':atmifqef;pk =unf pwifynmoif=um;onf? 1953 Zefe0g&Dv 16 Ù a':atmifqef;pk=unf. tpfuv kd wf atmifqef;vif;onf trSw2f 5/ wm0gved ;f vrf; (,ckAv kd cf sKyfatmif qef;jywdu k v f rf;) &Sad etdrYf a&epfaoqH;k onf? arv Ù trSwf 25 / wm0gved ;f vrf;aetdrrf S A[ef;+rdKŒe,f trSwf 54/ wuUov kd &f yd o f mvrf;aetdro f @kd a':atmifqef;pk=unfw@kd ro d m;pk ajymif;a&$Œonf? 1957 rS 1960 Ù &efuek +f rdKŒ t*Fvyd rf ufo'pf uGeAf ifah usmif;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

253

trSwf 54 wuúodkvf&dyfomvrf;? a':atmifqef;pkMunfaetdrf

(txu - 1 '*H)k wGif a': atmifqef;pk=unf qufvufynmoif=um; cJo h nf? 1960 Ù rdcifjzpfoal ':cif=unf tdE, dN Edik if q H ikd &f m jrefrmEdik if H oH trwf}u;D tjzpf cef@tyfjcif;cH&I rdcifEiS t hf wl tdE, dN Edik if H e,l;a'vD+rdKŒ od@k vdu k yf gaexdik cf o hJ nf? 1960 rS 1961 Ù a':atmifqef;pk=unfonfa,±lEiS hf ar&DueG Af ifh ausmif; (Convent of Jesus and Mary) ESihf av'D&, S &f &D rfaumvdyf (Lady Sheri Ram College) wd@k Y qufvufynmoif=um;onf? 1962 rS 1963 Ù a'vDwuUov kd Yf Edik if aH &;odyb H` mom&yfukd avhvmqnf;yl;cJo h nf? 1964 rS 1967 Ù atmufpzd@k wuUov kd f [l@paf umvdyYf '\eaA '/ Edik if aH &;odyEH` iS hf pD;yGm;a&;ynm&yfrsm;udk avhvmqnf;yl;cJjh yD; 0dZm… *k%f xl;bG@J ukd &&Scd o hJ nf? 1968 Ù vef'efwuUov kd t f a&SŒwdik ;f ESihf tmz&duavhvma&;Xm e/ Edik if aH &;odyH`XmeY okawoevufaxmuftjzpf wm0efxrf;aqmif onf?


254

oef;0if;vIid f

1969 rS 1971 Ù e,l;a,muf ukvor*~taxGaxG twGi;f a&; rSL;csKyf±;kH / tkycf sKyaf &;ESihf b¾ma&;qdik &f mudp&P yfrsm;t=uHay;aumfrwD (Advisory Committee on Administrative and Budgetary Questions United Nations Secretariat, New York)

wGif vufaxmuftwGi;f a&;rSL;tjzpf wm

0efxrf;aqmifco hJ nf? 1971 Ed0k ifbm 31 Ù ajrmufyikd ;f Ak'<bmomr[m,e. vlra_ &;ESihf ,Ofaus;r_qikd &f mordik ;f a=umif; okawoDa'guw f mrdu k u f ,ft&J pf (Dr. Michael Viallancourt Aris) ESihf a':atmifqef;pk=unfw@kd xdr;f jrm;vuf xyfonf?

1972 rS 1973 Ù a':atmifqef;pk=unfonf blwefEikd if H Edik if jH cm; a&;0ef}uD;±H;k ESihf ukvor*~rsm;qdik &f m t=uHay;t&m&St d jzpf wm0efxrf; aqmifco hJ nf? 1973 {jyD 12 Ù a':atmifqef;pk=unfEiS hf a'guw f mrdu k u f ,f tJ&pfw@kd . om;}u;D jrifq h ef;atmif ac: tvufZef'g; (Ale»ander John Christopher Aris) udk zGm;jrifco hJ nf? 1975 rS 1977 Ù atmufpzd@k wuUokdvf abmh'vD,ef pm=unfh wdu k f (Bodleian Library) Y jrefrmpmESihf ay/ yk&yd'k f uwfwavmuf jyKpkol


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

255

ynm&Sit f jzpf aqmif&u G o f nf? 1977 pufwifbm 24 Ù a':atmifqef;pk=unfEiS hf rdu k u f ,ft&J pf wd@k . om;i,f xdef vif;ac: uifrf (Dannian Kim Arundel Aris) udk zGm;jrif onf? 1995 rS 1986 Ù *syefEikd if /H wdu k sKw d uUov kd f ta&SŒawmiftm&S qdik &f mavhvma&;XmewGif okawoeynm&Sit f jzpf oGm;a&muf okaw oejyKcJo h nf? 1987 Ù tdE, dN Edik if /H qif;rvm;+rdK@&dS txl;avhvma&; tdE, dN odyXH` mewGif okawoDtjzpfvyk u f ikd o f nf? Ù vef'efwuUov kd t f a&SŒwdik ;f ESihf tmz&duavhvma&;XmewGif yg& *lb@JG twGuf “1920-1945 twGi;f xkwaf 0cJah om pme,fZif;rsm;onf jrefrmhvw G v f yfa&;udk taxmuftultjyKcJyh ”kH trnf&dS bG@J veG pf mwrf; udk wifoiG ;f onf? 1988 Ù vef'efwuUov kd u f a':atmifqef;pk=unftm; yg&*l bG@J ,&l eftwGuf xdu k w f efot l jzpf owfrw S o f nf? 1988 rwf Ù rdcif}uD;a':cif=unfemruse;f jzpfra_ =umifh rdcif}uD; tm; jyKpkapmihaf &Smuf&ef a':atmifqef;pk=unfonf jrefrmEdkiif o H d@k a&muf&Sv d monf? =o*kwfv 8 Ù jrefrmEdik if H w0Sr;f vH;k Y 88 'Dru kd a&pD ta&;awmf yH}k uD; ay:aygucf o hJ nf? =o*kwf 26 Ù a&$wD*HkapwDawmftaemufbufrkcfwGif a':atmif qef;pk=unfonf rqvtpd;k &. jynfov l x l t k m; t=urf;zuf+zdKcGaJ er_ udk qef@usicf ahJ om rde@f ceG ;f udk vlaygi;f wpfoed ;f ausmw f ufa&mufonfh vlxt k pnf;ta0;yGYJ yxrqH;k t}udrf rde@f ceG ;f ajym=um;cJo h nf? 1988 pufwifbmv 14 Ù OD;atmif}u;D / a':atmifqef;pk=unfEiS hf ol&OD;wifO;D wd@k . jynfow l &yfv;kH od@k yef=um;csupf mwapmif xkwjf yef a=unmonf? pufwifbm 18 Ù &Spaf v;vH;k ta&;awmfy}kH uD;udk ppfwyfrS vuf


256

oef;0if;vIid f

eufjzifh t=urf;zuf+zdKcGi;f ypfvu kd jf yD;aemuf ppfwyfrS tm%modr;f ydu k f um e0w ac: Edkiif aH wmfjidr0f yfyjd ym;r_wnfaqmufa&;tzG@J ukd zG@J pnf;cJh onf? pufwifbm 27 Ù trsK;d om;'Dru dk a&pDtzG@J csKyu f kd a':atmifqef;pk =unf/ OD;atmif}uD;/ ol&OD;wifO;D / OD;0if;wifwkd@jzifh pwifz@JG pnf;cJo h nf? pwifz@JG pnf;pOfu trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf (NLD) . A[dt k vkyt f r_ aqmiftzG@J 0ifrsm;rSm (1) OD;atmif}uD; - OuUX (2) ol&OD;wifO;D - 'kOuUX (3) a':atmifqef;pk=unf - taxGaxGtwGif;a&;rSL; (4) OD;=unf[ef - twGi;f a&;rSL;tzG@J 0if (5) OD;cspcf ikd f - twGi;f a&;rSL;tzG@J 0if (6) OD;0if;wif - twGi;f a&;rSL;tzG@J 0if (7) a': jrifjh rifch if - vlxv k w l ef;pm;XmerSL; (8) OD;vGif - b¾ma&;XmerSL; (9) OD;atmifviG f - jyef=um;a&;XmerSL; (10) OD;atmifa&$ - pnf;±H;k a&;XmerSL; (11) OD;=unfarmif - okawoeXmerSL; (12) OD;ba&$ - tkycf sKyfa&;XmerSL; wd@k jzpfonf? pufwifbm 30 Ù trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfukd a&G;aumufyJG aumfr&Sio f @kd w&m;0ifrw S yf w kH ifco hJ nf? tzG@J csKyfY a':atmifqef;pk=unf onf taxGaxGtwGi;f a&;rSL;wm0efukd ,lco hJ nf? atmufwb dk m 3 Ù trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfukd a&G;aumufyJG aumfr&Siu f a=unmcsut f rSwf (3) jzifh Edik if aH &;ygwt D jzpf twnfjyK a=unmonf? 'DZifbm 10 Ù trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf OuUXtjzpf 'kw, d OuUXOD;wifO;D tm; a&G;cs,w f ifajr‡mufvu kd af =umif;ESihf OD;atmif}uD;ESihf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

257

twl tjcm; A[dOk ;D pD;tzG@J 0ifrsm;jzpf=uaom(1) OD;=unf[ef (2) OD;ba&$ (3) OD;eef;EG,f (4) OD;ausmjf rifah v; (5) OD;cifarmifarmif (6) OD;omxdk (7) OD;ode;f Edik f (8) OD;rif;'if (9) OD;cifnKd (10) OD;bd;k atmif (11) OD; armifarmif (12) OD;aZmf0if;OD;wd@k uvnf; tzG@J csKyftzG@J 0ifrsm;tjzpf Ekwf xGujf yD;jzpfa=umif; a&G;aumufyaJG umfr&Sio f @kd ta=umif;=um;cJo h nf? 'DZifbm 13 Ù tzG@J csKyfrS OD;atmif}uD;tygt0if yk*Kd~ vf (12) OD;udk xkwyf ,fvu kd af =umif; aumfr&Sio f @kd ta=umif;=um;pm ay;yd@k onf? 'DZifbm 27 Ù a':atmifqef;pk=unfrcd if r[moD&o d "k rR a':cif =unfonf &efuek +f rdKŒY uG,v f eG o f nf? uG,v f eG cf sed Yf om;atmifqef;OD; ESihf orD;jzpfol a': atmifqef;pk=unfw@kd use&f pfco hJ nf? 1989 azazmf0g&D 9 Ù trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf A[dt k vkyt f r_ aqmiftzG@J ukd jyifqifz@JG pnf;I a&G;aumufyaJG umfr&Sio f @kd ay;yd@k onf? ,if;wd@k rmS (1) OD;wifO;D - OuUX (2) a':atmifqef;pk=unf - taxGaxGtwGi;f a&;rSL; (3) OD;0if;wif - twGi;f a&;rSL; (4) OD;cspcf ikd f - twGi;f a&;rSL; (5) OD;=unfarmif - okawoerSL; (6) OD;atmifa&$ - pnf;±H;k a&;rSL; (7) OD;vGif - b¾ma&;rSL; (8) OD;atmifviG f - jyef=um;a&;rSL; (9) a': jrifhjrifch if - vlxv k w l ef;pm;XmerSL; wd@k jzpfonf? Zlvikd f 20 Ù a':atmifqef;pk=unftm; e0w tpd;k &u Edik if aH wmf tm; aESmif, h u S zf suq f ;D vdo k rl sm;. ab;tEœ&m,frS umuG,af pmifah &Smuf onfOh ya'yk'rf 10 (c) t& aetdrw f iG w f m;qD;rde@f xw k jf yefI wm;qD; vdu k o f nf? 'DZifbm 22 Ù a':atmifqef;pk=unfonf aetdrt f us,cf sKyjf zifh


258

oef;0if;vIid f

xde;f odr;f cHaepOftwGi;f ygwpD 'kH rD u kd a&pDtaxGaxGa&G;aumufyw JG iG f yg 0if,OS +f ydKifrnf[k a=unmonf? od@k aomf wdik ;f &if;om;pnf;vHk;nDnw G f a&;ygwt D m; ud, k pf m;jyKI &efuek w f ikd ;f A[ef;+rdKŒe,f rJqENe,ftrSwf (1) wGif a':atmifqef;pk=unfEiS hf ,SO+f ydKif&ef tqdjk yKxm;jcif;cH&ol OD; vbef*a&mifrS uef@uGuv f m$ wifoGi;f cJ&h m &efuek w f kdif;a&G;cs,f wif ajr‡mufyu JG si;f ya&;aumfr&Sirf S vufcpH pfaq;I a&G;aumufyOJG ya'yk'rf 10 (i) jzifh jipd eG ;f onf[q k u kd m trnfpm&if; wifoiG ;f v$mudk y,fcschJ ojzifh 0ifa&muf,OS +f ydKifciG hf r&cJah cs? 1990 rwfv 27 Ù ygwpD t kH axGaxGa&G;aumufyu JG kd usi;f ycJ&h m/ trsKd;om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfonf rJqENe,f 447 e,fY 0ifa&muf ,SOf +ydKifc&hJ m 392 e,fY tEdik &f &Scd o hJ nf? tzG@J csKyfonf wEdik if v H ;kH wGif rJ qENe,f 485 ae&mY 392 ae&mtEdik &f &Sad oma=umifh 82 &mcdik Ef e_ ;f ausmf tEdik &f &Scd o hJ nf? Zlvikd v f 27 Ù e0w ppftpd;k &onf twGi;f a&;rSL; Adv k cf sKyfcifneG @f vufrw S jf zifh trde@f trSwf 1§90 udk xkwjf yefI 1990 jynfEh pS /f Zlvikd v f 28-29 wGif tzG@J csKyAf [dOk ;D pD;tzG@J rS }u;D rSL;jyKvyk rf nfh v$waf wmfu, kd pf m; vS,rf sm; yxrt}udrf ndE‡ id_ ;f tpnf;ta0;}uD;udk [ef@wm;uef@owf vdu k o f nf? Zlvkid f 28/ 29 Ù ,m,DOuUXOD;=unfarmifO;D pD;onfh *ENcD ef;r t pnf;ta0;}uD;udk jyKvkycf o hJ nf? 1991 'D Z if b m 10 Ù 1991 ckEpS t f wGuf jidr;f csr;f a&; Ed kb ,f qk ud k a':atmif qef; pk =unftm; ay;tyfcs;D jri‡ chf &hJ m jird ;f csr;f a&;Ekb d ,fqu k kd rdcifu, kd pf m; om;}uD;jzpfol jrifq h ef;atmifu aemfa0;Edik if /H atmfpvd+k rKd ŒY wuf Nird ;f csr;f a&;Edb k ,fqw k q H yd f a&mufq, k cl o hJ nf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

259

1995 Zlvkdiv f 10 Ù a':atmifqef;pk=unftm; aetdrt f us,f csKyftjzpf wm;qD;xm;onft h rdet f m; e0wtpk;d &rS jyefvnf±yk o f rd ;f ay;cJo h nf? Ù e,l;a,muftajcpdu k f ‘rpf’ (Ms) r*~Zif;rS 1995 ckEpS t f wGuf trsK;d orD; xl;c|eq f ak &G;cs,&f mY a':atmifqef;pk=unfyg0ifco hJ nf? 1999 rwfv 27 Ù a':atmifqef;pk=unfcifyeG ;f jzpfol rku d u f ,f tJ&pf vef'ef +rdKŒY uG,v f eG cf o hJ nf? 2000 rwf 18 Ù tdik , f mvefEikd if H 'AŠvif+rKd ŒwGif a':atmifqef;pk =unftm; 'AŠvif+rdK@awmf vGwv f yfa&;qkukd *k%jf yKcs;D jr‡ichf o hJ nf? =o*kwf 24 Ù a':atmifqef;pk=unfonf 'kw, d OuUXol&OD;wifO;D &efuek w f ikd ;f pnf;±H;k a&;aumfrwDOuUXocifp;kd jrif/h &efuek w f ikd ;f pnf;±H;k a&; tzG@J 0ifa'guw f mrsK;d atmif/ tzG@J csKyfvil ,f 16 OD; (,mOfarmif;ESpOf ;D tygt0if) wd@k EiS t hf wl &efuek w f zufurf; 'v+rdKŒrSwqifh &efuek w f idk ;f uGr;f jcHuek ;f ESihf aumhrLS ;+rdK@rsm;od@k pnf;±H;k a&;udprP sm;aqmif&u G &f ef &ef uke+f rdKŒyef;qd;k wef;qdyu f rf;rSwqifh c&D;xGu&f ef pDpOfc&hJ m yef;qd;k wef; qdyu f rf;wGif 1 em&DccJG ef@ tm%mydik rf sm;rS ydwq f @kd xm;cJjh y;D wzufurf;od@k ul;cGi&hf cJo h nf? 'v+rdKŒod@k a&muf&o dS nft h cg }udKwifapmifq h ikd ;f aeonfh tzG@J csKyfum;ESppf ;D jzifh uGr;f jcHuek ;f od@k c&D;xGuv f mpOf 'v+rdKŒrS 3 rdik cf ef@ ta&muf usepf pfom;&yfuu G w f iG f tm%mydkirf sm;rS a&SŒc&D;rqufEikd &f ef


260

oef;0if;vIid f

twif;t"rR ydwq f @kd wm;jrpfxm;cJo h jzifh pufwifbmv (1) &uf ae@n 11; 15 em&Dtcsed w f iG f &JwyfzJ@G ESihf ppfaxmufvSr;f a&;tiftm; 300 ausmf u a':atmifqef;pk=unftzG@J tm; 0ifa&mufp;D eif;jy;D twif;t=uyfzrf; qD;csKyfaESmifac:aqmifjyD; &efuek +f rdKŒaetdro f @kd jyefy@kd co hJ nf? pufwifbm 1 rS 14 xd Ù a':atmifqef;pk=unftm; 'kw, d t}udrf aetdrt f us,cf sKyf zrf;qD;cJjh yefonf? 2000 pufwifbm 21 Ù a':atmifqef;pk=unfonf 'kw, d OuUX OD;wifO;D ESit hf wl tzG@J 0ifrsm;vdu k yf gI tzG@J csKyf v_y&f mS ;r_r&SEd ikd &f ef ydwyf if wm;qD;r_rsm;/ tzG@J csKyf±;kH rsm;ydwo f rd ;f jcif;/ qdik ;f bkwrf sm;csapjcif;rsm;udk pHpk rf;avhvm&ef yxrc&D;pOftjzpf naerD;&xm;jzifh rEœav;+rKd Œok@d oGm; a&muf&efpDpOfch&J m rD;&xm;vufrw S fuek af eonf[k ta=umif;jyI vuf rSwaf &mif;csray;bJ aemufwae@ eHeufapmapm 2000 jynfEh pS f pufwif bm 22 &ufae@wiG f &efuek b f w l m}uD;rS t"rR aetdrfo@kd jyefy@kd jy;D wwd, t}udrf aetdrt f us,cf sKyf zrf;qD;xde;f odr;f cJo h nf? 2001 Ù a':atmifqef;pk=unftm; *smreDtajcpdu k f Edik if w H um Edik if aH &;ESihf ,Ofaus;r_rsm; vGwv f yfpmG aygi;f pnf;a&;qdik &f m qkay;a&; tzG@J }uD;u Collegue United Nations qkcs;D jr‡io hf nf? 2002 ar 6 Ù ukvor*~. v#KŒd 0Su, f =kH unfrn _ E‡d id_ ;f csut f & a':atmifqef;pk=unftm; etztpk;d &u aetdrt f us,cf sKyfrS jyefvnf v$wfay;cJhonf? ar 23 Ù Adv k rf SL;atmifO;D aqmifonfh 0g&ifEh idk if aH &;orm;}uD;rsm;u a':atmifqef;pk=unftm; ocifoed ;f azaetdrw f iG f *k%jf yKyGu J si;f yonf? ar 25 Ù tar&duefjynfaxmifp&k d S bmhoaf umvdy. f 142 }urd f ajrmuf bG@J EiS ;f obiftcrf;tem;Y a':atmifqef;pk=unftm; *k%x f ;l aqmifyg&*lb@JG cs;D jr‡io hf nf? 2003 ar 30 Ù a':atmifqef;pk=unfonf tzG@J 0ifrsm;ESit hf wl ppfuidk ;f wkid ;f / 'Dy, J if;+rdKŒe,f pnf;±H;k a&;c&D;pOftwGi;f olr. ,mOfwef; tm; ppftpk;d &. a'guw f ikd t f zG@J tpnf;rsm;jzpf=uaom =uHŒzG@H EiS phf rG ;f tm; &Sirf sm;u 'Dy, J if;+rdKŒe,f us&D mG teD; t=urf;zufwu kd cf u kd cf =hJ uonf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

261

olrtm; axmufco H nft h zG@J 0ifrsm; 282 OD; aoqH;k I &maygi;f rsm;pGm xdcu kd 'f %f&m&&Scd o hJ nf? ar 31 Ù a':atmifqef;pk=unfonf etzvufyg;aprsm;. acsmif; ajrmif; wdu k cf u kd rf c_ cH &hJ mrS toufraovGwaf jrmufcjhJ yD;aemuf a&OD;+rdKŒ t0if*w d t f a&mufY tm%mydik rf sm;. zrf;qD;jcif;cH&onf? ZGef 2 Ù a':atmifqef;pk=unftm; trSwf (6) wifu h m;wyf&if; {nh&f yd o f mwGif zrf;qD;xm;&mrS tif;pdeaf xmifo@kd y@kd I xde;f odr;f cJo h nf? ZGef 24 Ù tif;pdeaf xmifrS a':atmifqef;pk=unftm; &JreG w f yf pcef;&Sd &Jacgi&f yd o f mod@k ajymif;a&$Œxde;f odr;f cJo h nf? pufwifbm 16 Ù a':atmifqef;pk=unftm; aq;±Hw k ufcpJG w d u f k o&eftwGuf &JreG f&yd fomrS &efuek +f rdKŒtm&Sawmf0ifaq;±Ho k d@k wify@kd chJ onf? 2003 pufwifbm 27 Ù a':atmifqef;pk=unftm; tm&Sawmf 0ifaq;±Hrk S aetdro f @kd jyefy@kd I pwkwt Î }udrf aetdrt f us,cf sKyf xde;f odr;f cJo h nf? 2004 {jyD 27 Ù a':atmifqef;pk=unftm; awmfu&kd ;D ,m;Edik if rH S 2004 ckEpS t f wGuf *Gr*f sL;vl@tcGit hf a&;qk cs;D jr‡io hf nf? Edk0ifbm 27 Ù a':atmifqef;pk=unftm; Edik if aH wmftm; aESmihf ,Suzf sufqD;vdkolrsm;. ab;tEœ&m,fru S muG,fapmifha&Smufonfh Oya'yk'rf 10 (c) jzifh jypf'%fwESpf xyfrw H ;kd cJo h nf? 2005 Ed0k ifbm 27 Ù etz ppftpd;k &u a':atmifqef;pk=unf tm; aemufxyfjypf'%f (6) v xyfrw H ;kd cJo h nf? 2006 rwf 1 Ù qG'D ifEikd if pH awmh[rk ;f +rdKŒwGif jrefrmh'rD u kd a&pDacgi;f aqmif a':atmifqef;pk=unftm; 2005 ckEpS t f wGuf tdak vmhyef;qk cs;D jr‡ichf o hJ nf? arv 20 Ù a':atmifqef;pk=unftm; ukvor*~eikd if aH &;XmerS vufaxmuftaxGaxGtwGi;f a&;rSL; tDb&m[if*rfbm&Du awG@qckH hJ onf?


262

oef;0if;vIid f

arv 27 Ù a':atmifqef;pk=unftm; etztpk;d &u tus,f csKyfoufwrf;wESpf xyfrw H ;kd cJo h nf? Ed0k ifbm 11 Ù a':atmifqef;pk=unftm; ukvvufaxmuf t axGaxGtwGi;f a&;rSL; *rfbm&Du oGm;a&mufawG@qckH o hJ nf? 2007 Zefe0g&D 1 Ù ukvor*~taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKyf bef uDreG ;f onf jrefrmEdik if &H dS ppfacgi;f aqmifrsm;udk a':atmifqef;pk=unf tm; c|i;f csurf &Sd jyefvnf v$waf y;&ef awmif;qdck o hJ nf? Zefe0g&D 18 Ù a':atmifqef;pk=unfonf ol. Edb k ,fqak =u;aiG rsm;udk tcGeaf y;aqmifjcif;r&Sb d J jynfywGit f oH;k jyKcJo h nf[k ppftpd;k & ydik f jrefrmhtvif;owif;pmY pGypf aJG &;om;onf? atmufwb kd m 2 Ù pufwifbma&$0ga&mif oHCmhawmfveS af &;}u;D tjyD; ukvor*~taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKyf. t=uHay;yk*Kd~ vf rpPwm *rfbm&Donf a': atmifqef;pk=unftm; xyfraH wG@qckH o hJ nf? atmufwdb k m 24 Ù a':atmifqef;pk=unf. aetdrt f us,cf sKyf (12) ESpjf ynft h jzpf urBm+h rdKŒ}uD; 12 +rdKŒwGif w+ydKifeufwnf; qENjyyGJ usi;f ycJ=h uonf? atmufwkb d m 25 Ù a':atmifqef;pk=unfEiS hf pum;ajymqdEk ikd &f ef =um;cH qufo, G af &;0ef}uD;twGuf tvkyo f rm;0ef}uD; OD;atmif=unf udk etztpdk;&u cef@tyfcJjh yD; awG@qkHaqG;aEG;a&;twkta,mifrsm; zefw;D jyocJo h nf? Ed0k ifbm 8 Ù a':atmifqef;pk=unf (3) ESpt f wGi;f yxrqH;k t }udrf ol. ygwAD [dt k vkyt f r_aqmiftzG@J rsm;ESihf awG@qckH iG &hf cJo h nf? 2009 ar 6 Ù tar&duefEikd if o H m; *|e0f v D s, H ufawmonf a': atmifqef;pk=unf. aetdrjf cH0if;twGi;f od@k etzppftpd;k &tm%mydik f rsm;. pDpOfay;r_jzifh wdww f qdwf 0ifa&mufco hJ nf? ar 18 Ù ppftpd;k &u a':atmifqef;pk=unfaetdrf tus,cf sKyf azmufzsurf y_ 'k rf (22) jzifh tif;pdet f xl;w&m;±H;k Y w&m;pGq J o kd nf? =o*kw f 11 Ù a':atmifqef;pk= unftm; aetdrftus,fcsKyf


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

263

azmufzsurf y_ 'k rf 22 jzifh tvky=f urf;ESihf axmif'%f 3 ESpf csrw S cf o hJ nf? trde@f csrw S jf y;D rdepfyikd ;f twGi;f rSmyif etzppfacgi;f aqmif Adv k cf sKyrf LS ;}uD; oef;a&$. trde@f pmjzifh xdck srw S x f m;onfjh ypf'%fukd xuf0ufav#mch s vdu k jf yD; qdik ;f iHjh ypf'%ftjzpfxm;&Su d m a':atmifqef;pk=unftm; ae tdrf tus,cf sKyf (18) vod@k ajymif;vJcsrw S af y;vdu k o f nf? atmufwb kd m 2 Ù a':atmifqef;pk=unftay: etzppftpd;k &u rw&m;jypf'%fcsrw S rf t _ ay: &efuek w f ikd ;f w&m;±H;k od@k a':atmifqef;pk =unf. tusK;d aqmifa&SŒaersm;u t,lcv H m$ wifoiG ;f r_ukd wdik ;f w&m;±H;k u y,fcscho J nf? 'DZifbmv 21 Ù a':atmifqef;pk=unf. a&SŒaersm;u A[dk w &m;±H;k csKyo f @kd t,lcjH yifqifciG ahf v#mufxm;r_ukd A[dw k &m;±H;k csKyfu vuf cHco hJ nf? 2010 Zefe0g&D 14 Ù trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf A[dt k vkyt f r_ aqmiftzG@J ukd jyefvnf wd;k csŒJ zJ@G pnf;cJo h nf? tzG@J csKyfA[dt k vkyf tr_ aqmiftzG@J 0ifrsm;rSm (1) OD;atmifa&$ - OuUX (2) ol&OD;wifO;D - 'kw, d OuUX (3) a':atmifqef;pk=unf - taxGaxGtwGi;f a&;rSL; (4) OD;vGif - twGi;f a&;rSL; (5) OD;0if;wif - tzG@J 0if (6) OD;cifarmifaqG - tzG@J 0if (7) OD;oef;xGe;f - tzG@J 0if (8) OD;pdk;jrifh - tzG@J 0if (9) OD;vSaz - tzG@J 0if (10)OD;vGef;wif - tzG@J 0if (11)OD;nGe@f a0 - tzG@J 0if (12)a'gufwmoef;jidr;f - tzG@J 0if (13)OD;tkef;}udKif - tzG@J 0if


264

oef;0if;vIid f

(14)OD;0if;jrifh - tzG@J 0if (15)OD;xGe;f xGe;f [def - tzG@J 0if (16)a'guw f m0if;Edik f - tzG@J 0if (17)OD;Om%f0if; - tzG@J 0if (18)OD;[Homjrifh - tzG@J 0if (19)OD;ode;f nGe@f - tzG@J 0if (20)a'gufwmar0if;jrifh - tzG@J 0if wd@k jzpfonf? 2010 Ed0k ifbm 13 Ù etzppftpk;d &u a':atmifqef;pk=unfudk jrefrmpHawmfcsed f nae 5 em&D 15 rdepfwiG f aetdrt f us,cf sKyfrS jyefvnf v$wfay;cJhonf? xd@k aemuf a':atmifqef;pk=unfonf rdepfydik f;t wGi;f rSmyif ol@jcHa&SŒod@k xu G I f vlxu k kd rde@f ceG ;f wdak jym=um;cJo h nf? Ed0k ifbm 14 Ù a':atmifqef;pk=unfonf aetdrt f us,cf sKyfrS vGwaf jrmufvmjyD;aemuf A[ef;+rdKŒe,fa&$*w kH ikd v f rf;&Sd trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKy±f ;kH a&SŒY ae@v,f 12 em&DwiG f vlxt k m; E_wcf eG ;f qufred @fceG ;f ajym =um;cJo h nf? Ed0k ifbm 23 Ù a':atmifqef;pk=unfaetdrt f us,cf sKyfrS vGwf ajrmufcjhJ yD;aemuf om;i,fuifraf c: udx k ed v f if;onf jynf0ifciG Ah f ZD m &&So d jzifh jrefrmEdik if o H @kd vma&mufjyD; rdcifjzpfot l m; awG@qo kH nf? Edk0ifbm 26 Ù vGwv f yfonft h m&StoH (RFA) rS pDpOfwifquf onfh vlxEk Siafh ':atmifqef;pk=unftar;tajzu¾Y te,fe,f t &yf&yfy&dwo f wfrsm;. ar;jref;csurf sm;udk a':atmifqef;pk=unfonf yxrqH;k t}udrfajz=um;cJo h nf? 'DZifbm 28 Ù vlxak cgif;aqmifa':atmifqef;pk=unfonf vl i,frsm;tm; tzG@J csKy±f ;kH Y awG@qakH qG;aEG;I =o0g'pum;ajym=um;onf? 2011 arv 12 Ù ukvor*~taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKyf. txl; t=uHay;yk*Kd~ vf ADa*s;erfA;D ,m;onf ‚if;. jrefrmEdik if cH &D;pOftwGi;f a': atmifqef;pk=unfEiS hf awG@qakH qG;aEG;cJo h nf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

265

ar 19 Ù tar&duefjynfaxmifpk ta&SŒtm&SEiS hf ypdzw d af &;&m 'kw, d vufaxmufEikd if jH cm;a&;0ef}uD;*sK;d Zuf,eG ;f onf jrefrmEdik if cH &D; pOftwGi;f a':atmifqef;pk=unfEiS hf olr.aetdrYf oGm;a&mufawG@qkH aqG;aEG;cJo h nf? ZGev f 10 rS 19 Ù jrefrmEdik if t H rsK;d orD;rsm;ae@ (a':atmifqef;pk =unfarG;ae@) txdr;f trSw±f ;kd &m,Ofaus;r_ *DwyGaJ wmfukd tzG@J csKyf±;kH Y pnfum;pGmjyKvkycf o hJ nf? ZGev f 19 Ù jynfwiG ;f jynfy+rdKŒ}uD;rsm;Y a':atmifqef;pk=unf. 66 ESpaf jrmufarG;ae@txdr;f trSwyf rJG sm;udk pnfum;odu k +f rdKufpmG usi;f ycJhonf? ZGef 21 Ù a':atmifqef;pk=unftm; EU Oa&myor*~OuUXESihf Edik if jH cm;a&;&mESihf vHjk cHKa&;&mt}uD;tuJ. t=uHay;yk*Kd~ vf rpPwma&m bwfu;l yg;ESihf tD;,lu, kd pf m;vS,f (11) OD;wd@k u ‚if;.aetdro f @kd oGm; a&mufawG@qakH qG;aEG;cJo h nf? ZGef 23 Ù a':atmifqef;pk=unftm; tdE, dN Edik if jH cm;a&; 'kw, d 0ef}u;D Ms. Narupama Rao u ol.aetdrfodk@ oGm;a&mufawG@qHkaqG; aEG;cJo h nf? Zlvikd v f 4 rS 7 Ù a':atmifqef;pk=unfonf jrefrmEdik if o H @dk a&muf &Sad eaom om;i,fux kd ed v f if;ESit hf wl (4) &uf=um yk*zH &k m;zl; oGm; a&mufco hJ nf? Zlvikd f 19 Ù (64) }udraf jrmuftmZmenfae@tcrf;tem;od@k a': atmifqef;pk=unfEiS hf tzG@J csKyftzG@J 0ifrsm;wufa&mufI tmZmenf}uD; rsm;udk vGr;f ol@yef;acGcs tav;jyKcJo h nf? Zlvikd f 25 Ù a':atmifqef;pk=unfEiS hf jynfaxmifp0k ef}uD; OD; atmif=unfw@kd onf ae@v,fwem&DwiG f wuUov kd &f yd o f mvrf; pde;f vJh uefom tpd;k &{nfah *[mY 1 em&DEiS hf 15 rdepf=um awG@qakH qG;aEG;cJjh yD; jynfwiG ;f jynfyowif;axmuf 80 ausm. f ar;jref;csurf sm;udk jyefvnf ajz=um;oGm;cJhonf?


266

oef;0if;vIid f

tcef; (14) a':atmifqef;pkMunf bGu JU Asmrsm;

vlom;wdik ;f onf pnf;pdrcf sr;f omudk tvk&d . dS ? qif;&J'u k rQ S uif; a0;vd. k ? cs;D rGr;f ajr‡mufyifrh u _ ckd , H v l . kd ? uJ&h ±hJ w _ cf sjcif;cH&jcif;rS vGwu f if; vd. k ? olwpfx;l tusK;d xuf rdrt d usK;d uko d m ydrk I kd vdv k m;ayonf? T onfrmS omrefvo l m;wkid f;wGi&f dSwwfaom oabmxm;yif jzpfonf? omrefvt l qifrh aS usmv f eG I f pnf;pdrcf sr;f omudk rrufarmol/ qif; &J'u k u Q kd rr_o/l ajr‡mufIvnf;rajrmuf/ ajcmufIvnf;ra=umufo/l ud, k u f sK;d udpk eG @f I trsm;tusK;d twGuf rdr, d =kH unfcsuu f kd &if0,fyu kd I f owœ&d &dS adS qmif&u G af eaom t=uify*k Kd~ vfw@kd onf TavmuY wu,f &So d nfqt kd ?hH pHwifxu kd o f /l armfueG ;f wifxu kd o f jl zpfonf? Tod@k t rsm;. =unfnKd av;pm;xdu k af omyk*Kd~ vfrsm;wGif a':atmifqef;pk=unf onfvnf; wpfO;D tygt0ifjzpfonf? xd@k a=umifh a':atmifqef;pk=unf udk txÎKy`wadW &;olrsm;ua&;=uonf? aqmif;yg;a&;olrsm;u a&;=u onf? Zmwfvrf;qifum ol@b0wpfpw d w f pfyikd ;f udk AD', D rkd w S w f rf; ±du k f olu±ku d I f ±ky&f iS ±f u dk o f u l ±ku d =f uonf? xdek nf;wlpmG uAsmq&mrsm;u vnf; uAsma&;pyfI rSww f rf;wifc=hJ uonf? Tod@k a':atmifqef;pk=unf tm;a&;pyfcahJ om a':atmifqef;pk =unfb@JG uAsmrsm;udk vufvrS ;f rDa&GŒpkpnf;azmfjyvdu k yf gonf?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

arG;aeYqrk eG f =unf&i$ af paom/ rmapaom[k arG;aomae@rSm/ wdk@oil gonf arwœm=unfvif/ &$i&f i$ yf @kd ? a'gi;f ysKt d ;kd a0 wGeaf pzd@k jrwfqrk eG af umif; awmif;=upd@k ? ? rif;ok0Pf

arG;aeYo0Pf wdik ;f usK;d jynfjyK ud, k pf m;jyK&Sif r_id ;f ocifreS ;f atmif;qef;pk=unf pk{u&Dtm; arG;zGm;&ufwiG f use;f rmygap csr;f om;ygap qkoGio f Gifavmif;vdkuyf gonf? '*kefwm&m

rD;vQHxu J Mum &J - ZGJ - Om%f - pnf; - wm ra=umufw&m;aw;uAsm rD;v#x H u J =um? ? OD;0if;wif

267


268

oef;0if;vIid f

&Jqdw k m ZGq J w kd m Om%fqdkwm pnf;qdkwm wmqdkwm

] &J&ifjh cif;? ] pGjJ rJjcif;? ] Om%fynm}uD;rmjcif;? ] pnf;urf;&Sdjcif;? ] wm0efojd cif;/ wm0ef,jl cif;/ wm0efcjH cif;?

66 'grSr[kwf 'Drku d a&pDtvif;yGifx h Ju r[mtmZmenf “'Dru kd a&pDpepfukd yHak zmf&mY wOD;wa,mufxJvyk af qmifv@kd r&edik yf gb;l ? vkyo f m;jynfot l m;vH;k yl;aygi;f vkyu f ikd f aqmif&u G rf o S m &&Sed ikd rf mS jzpfygw,f” a':atmifqef;pkMunf 66 ²²² wJh tarSmifacwftdk}uD;xJu awmufywJt h vif;ouU&mZf a&$a&mifawGe@J 0if;xdef aojcif;rJhtvif;tdrfay:uaw; ig ²²² a[m'Dreufcif;opfxrJ mS arG;vd@k ²²² 66 ²²²wJh 'Dru kd a&pDopftem*wfac:oH 'Drdk ²²² qdw k m ²²² jynfol ua&pD ²²² qdw k m ²²² tm%m 'Drkd ²²² qdw k m ²²² vlxk ua&pD ²²² qdw k m ²²² tcGit hf a&; vlxt k m%m vlxt k cGit hf a&; vlxu k kdjyefay;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

igw@kd r[mjynfoal wGukd igw@kd r[mjynfoal wGyikd w f hJ igw@kd yikd w f hJ igw@kd 'rD u kd a&pDukd ig ²²² r[mjynfoal wGujkd yefay; ESv;kH aoG;xJu igw@kd r[mjynfow l &yfv;kH &JŒ r[m'Dru kd a&pDwkduyf GJ =unfph rf; ²²² aumif;uif}uD;uGrJ wwf yGuyf u G n f v H @kd ²²² 66 ²²² wJh a&'D,t kd oHvi_d ;f xJrmS ,H=k unfyiG ahf wGvid_ ;f x vlxak A'&eH@opfawGe@J ar$;a0aewJh tar&JŒ 'Dru kd a&pDac:oH tvif;aw;u ordik ;f trSew f &m;xJrmS [öopPaH wGe@J xm0&yso H ef; 'g ²²² igw@kd cspw f hJ igrh [mEdik if aH wmf&ŒJ tvif;wHcg;ayg²h ² 66 ²²² wJh ESi;f qD±ikd ;f opfawG yGiahf 0v_id ;f x tm%awmfveS w f ahJ cwf+ydKifxu J r[maEGO;D ZGef 19 &JŒ ,H=k unfcsurf ;kd yGiOhf ;D udk cl;qGwzf @kd 0dnmOftvif;vrf;udkazmuf ud, k u f sK;d pGe@f pw d ef @J tem*wftyd rf ufuw kd ;l azmf oHr%da&mifawmufaewJh ±d;k r}uD;awGu ,H=k unfyiG t hf vHukd &ifurJG wwfvi$ x hf v l @kd ²²² 66 ²²²wJh urBmxJu r[mtvif;oauFw ESv;kH om;r[m 'Dru kd a&pDtvif;wdu k u f zkd iG jhf y

269


270

nom;tarSmiftdq k ;dk }uD;xJu EkysKpd rd ;f vef;vmr,fh reufcif;ppfppfuakd r#mf 'Dru kd a&pDtvif;wdu k yf aJG c:oH tawmif,u S f vGwaf jrmufa&;wku d yf t JG wGu, f =kH unfcsuf toufe@J ZGJcwf p=u0ÏmurBmxJrmS &J&rJ ufv@kd ²²² 66 ²²² wJh tmZmenfr[mol&aJ umif;wd@k vrf; ,H=k unfrt _ ouf0n d mOfe@J jzwfoef; r[mjynfolawGvmaomvrf;rSm ESvH;k om;udkcif; =unfph rf; ²²² 'Dru kd a&pDyef;awGu vif;xde0f if;vufaumif;uifopf}uD;ay:wufvkd@ ²²² 66 ²²² wJh oHr%d,=kH unfcsu[ f m vGwaf jrmufa&;wdu k yf t JG wGuf ²²² "g; acwfq;kd acwfysu}f uD;&JŒ tarSmiftx kd rJ mS &J&yJ iG jhf yL 'Dru dk a&pDacwfO;D tvHrmS ESvH;k om;eJ@ v$ihfxl jynfoal wGtwGuf xm0&,H=k unfcsuef @J jidr;f csr;f a&;csKd;jzLiSuu f av;yso H ef;zd@k A[k0g'opf&ŒJ tvif;+rdKŒudw k nfvmjyD; ²²² 66 ²²² wJh twkrrhJ [mtmZmenfocifatmifqef;&JŒ vGwfvyfa&;wdu k fyJGro S nf

oef;0if;vIid f


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

ck ²²² acwf+ydKix f u J r[m'Dru kd a&pDopfwu kd yf &JG ŒJ r[mtmZmenf igwkd@r[mjynfoal wGcspw f hJ atmifqef;pk=unf urBmwnfrnfh tvif;vrf;udak zguf a[m ²²² 66 ²²²wJh jyuQ'ed x f u J tvif;ouU&mZf tarh&iftakH jroif;cJxJu zGm;jrifvmawmhr,f r[m'Dru kd a&pDtvif;vrf;udkazguf wd@k acwfuakd &muf&rnfrmS rvGyJ g wd@k Arm r[moDcsi;f xJu r[muAsmpmom; r[m'Drdu k a&pDtvif;vrf;ay:rSm =unf=h uprf;a[h r[m'Dru dk a&pDyef;opfawG a0vdk@ ²²²? ? armifaEGxuf

jynfou l kcd spfaom …jynfolucspfaom …ol tJ'rD suf0ef;&JŒ El;nHjh ywfom;aom t=unfah wGatmufrmS pd;k &GŒH tm;i,fpw d af wG ajyavsmu h , G af ysuo f mG ; tJ'ED w _ cf rf;u 0Hph m;csKjd rdeaf omtjyHK;awGz;l tyGirhf mS ar#mv f ifch sut f aoawG jyef&iS o f efvef;pGiv hf m ²²² tJ'DEv S ;kH om;u ajyjypfnifomaom &ifcek o f pH nf;csurf S toG,o f G,af omvm;&mawGaygif;qHak &SŒquf=u²² ol@rsu0f ef;awGu igw@kd twGuf pGr;f tm;

271


272

ol@Ew _ cf rf;u igwkd@vkdtyfwt hJ vif;a&mif ol@Ev S ;kH om;u igw@kd azG&mS aewJt h vSw&m; ol[m ²²² ydwx f m;cH&wJh wHcg;txyfxyfukd &ife@J &if;jyD; wd;k zGiw hf ;kd xGuo f l ol[m ²²² &J&ifjh cif;jy,k*u f kd xkqpfzefqif; pdwf0n d mOfawGukd a=umuf&HGŒjcif;rS vGwu f if;apol ol[m ²²²arwœmvufeufukd tjyHK;rysuu f ikd pf JG trke;f wHwm;awGukd jidr;f csr;f jcif;ESihf +ydKvJapol ol ²²² tbd;k tbGm;wd@k &ŒJ ²²² orD;pk OD;OD;a':a':wd@k &ŒJ ²²² rpk armifw@kd r,fw@kd &ŒJ ²²² tefwpD k om;wd@k orD;wd@k &ŒJ ²²² tarpk wdik ;f jynfe@J vrl sK;d &JŒ ²²² atmifqef;pk=unf ol[m ²²² rdom;pkwikd ;f &JŒ rdom;pk0if tay;t,lrhJ jrwfE;kd cspcf ifjcif;awGe@J tjyeftvSeaf rwœmouf0ifcJ=h u ²²² jynfou l ckd spaf om ²²² jynfou l cspaf omol@ukd jynfov l x l &k ŒJ ESv;kH om;awGxu J ae b,fvrdk S z,fxw k v f @kd r&aybl;? ? aebkef;vwf

u½kPm tar olronf Adv k cf sKyf.orD;

oef;0if;vIid f


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

wdik ;f jynf. rD;±_;wefaqmif 'Dru kd a&pD. tvSz&k m; vGwv f yfjcif;. zD;epfiu S f ±d;k om;jcif;. oHwref nDnw G jf cif;. rsKd;aphcsol tar olronf ppftm%m}uD;pd;k a&;udw k eG f;vSef jynfot l m;vH;k . tonf;ESv;kH n‡Kd ;csK;H csed @J aewJh trdjynfp;D yGm;a&;udk xm0pOfawG;tav;ay;ol wdik ;f &if;om;tm;vHk;. rdcif trsK;d om;&if=um;apha&; xm0pOfawG; tav;ay;ol tdkarar wdik ;f jynfw;kd wuf/ ud, k u f sK;d rzuf rsK;d jrwfZmenf/ Zmr%Dr@kd xm0pOftjyHK;jynf&mG u xm0pOfESv;kH =unfomap? ? jra'gif;EG,f

armifacG;zdYu k Asm ajcvufrJah yr,fh ypfcsi&f mudyk pfvu kd w f hJ ypfwikd ;f axmifw,fu@JG ? ?

273


274

oef;0if;vIid f

armifoif;cdkif

rskd;qufZmwdaoG; Adv k frif;a&mifaoG; atmifqef;aoG;wd@k pak 0;cJ&h m igch E<"monf igw h ikd ;f jynfEiS hf igjh ynfow l u G jf zpf&rnf? ? armifMuL;&ifh

2010 Ed0k ifbm 13 tara& ²²² ae&mifr0if va&mifrvif; arSmifrkdut f cef;usO;f av;&JŒt=um; tarhowif;rsm; 0ifa&mufvmawmh usaemfav ²²² rsu&f nfrsm;awmif0rJ yd g&ŒJ ? ? rJarSmifre_ u f yk v f kd@aewJh tvsm;&Sn&f n S f teHarsmarsm ausmwcif;pm ae&muav;rSm usaemf[m 'Dae@uakd pmifah r#mfwrf;waecJw h myg? ae&mifjcnfurkd & vtvif;urjzm usaemfr±_±u d_ &f vJ&ydS gap ²²² jynfoal wGtwGuf tvif;a&mif jynfoal wGtwGuf rD;±_;wefaqmif

?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

[d;k tarSmifwu kd af wGuq kd w k jf zJv@kd xGe;f yaevdu k yf rkH sm; usaemft h cef;av;xJ=um; jzmvif;oGm;avovm; ²²² ? ? aZ,smaomf (aumhaomif;tusOf;axmifwGif;ü a&;zGJUygonf?)

arG;aeYordik ;f arG;ae@wikd ;f rSm trSwfw&mawG&Sw d ,f trSww f &mwdik ;f rSm '%f&mawG&w dS ,f '%f&mwdik f;rSm ordik ;f &Sw d ,f? ? opfjidrf;

wdAkY dkvfcsKyf&UJ orD; usKyfw@kd jynfot l us;dk a&SŒwef;wifxrf;yd;k ayr,fh jynfoal wG&ŒJ ±_rnD;wJh usKyfw@kd Av kd fcsKyf&ŒJ orD;? jidrf;csrf;csp=f unf olrxlaxmifrnfjh ynf igw@kd awG ra&mufa&mufatmif csw D ufrnf? csp=f unfjidr;f csr;f

275


276

olr wnfaqmufrnhv f rf; igw@kd awG ra&mufa&mufatmifvrS ;f ?

oef;0if;vIid f

?

ausm&f ifarmif (a&OD;)

tarhaus;Zl; uGe, f ufavvm; ²²² uGi;f qufavvm; ²²² 'Da&tvm; jznf;jznf;wufomG ;? pnf;vH;k r_tm; nDnw G rf t _ m; vufcsi;f wGx J m; cdik jf rJrt _ m; aoG;ruGw J hJ 'd@k jynfaxmifpt k m; tjyma&mifEEk k jird ;f csr;f r_tm; &mZ0ifwiG rf ,fh *Eœ0ifyef;csu D m; tjzLay:tjymEk ‘tarpk’ qGw J hJ arSmif0iftEkynmum; ‘om;qufjyD;qG’J wJh vufqifu h rf;ay;r_vm; om;qufjyD; rqG&J ufb;l tar tarh&ŒJ vuf&m om;rzsu0f b hH ;l tar tarh&ŒJ cHpm;r_ om;rarS;rSed af pcsib f ;l tar tarh&ŒJ wifjyr_ om;tusn;f wefatmif rvkyyf g&apeJ@ tar tarhxuf om; wpfvr}uD;0Hyh gtar om;tmacgif vSrH pl;0Hyh g tar om; t&Siv f wfvwf r[majr}uD;xJ rqif;0Hyh gtar? tar[m ²²² taryg tar&,f? tarhaemufrmS om;wd@k &w dS ,f? tarhab;rSm om;wd@k aer,f?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

277

tarhajcvSr;f aemufukd om;wd@k xyf=uyfruGmvdu k rf ,f? tararm&if om;wd@k wGaJ c:ay;r,f tarqm&if om;wd@k c;l cyfau|;r,f tar ²²² av#mufvrS ;f aewJjh idr;f csr;f r_ukd om;wd@k 0ikd ;f &Hay;r,f tar ²²² ,ufaewJrsK;d qufopfueG , f ufukd om;wd@k csnaf ESmifay;r,f om;wd@k tarhukd 'Dvykd J aus;Zl;qyfciG jhf yKyg tar uJ a[h tarhom;awG nDapaemf ²²² nDap vufcsi;f wGx J m; r[mtiftm; pdwcf si;f qufxm; r[mtiftm; &JaoG;eDxm; r[mtiftm; tarhaus;Zl;udk qyf=uygp@kd vm;? ausmfol

jrwfrdcifa'gif; tarSmifroef;/ ta&mifrEGr;f ygw/hJ atmifqef;a[h pk=unf? jrefjynfx&k ŒJ tefwpD k Zmenf? auG@rajy;ygb;l / zathaoG;[m eDe&D yJ gv@kd / jynft h a&;rSm nDnZD eJG @J /


278

wnf=unfqaJ [h bmrxD/ Armjynf&ŒJ acgi;f aqmifaumif;? wu,f,kwrf m jydwœmrsm;&,fu/ tus,cf sKyfrmS ydwu f mxm;±Hrk u/ rdpm> w&m; tarSmifOm%fqifv h @kd / axmif'%fEiS yhf if xyfzcd siv f nf;/ AswOœd mOf rajymif;ygb;l / owœt d pOf aumif;ygb/d jrwfrcd ifa'gif;? a'gif;Munfpif

rdcif rkqdk;r vifa,mufsm;udk oHa,mZOfrxm; trSew f &m;udk tm;ud;k &Smol om;orD;awGe@J rywfouf tem*wfe@J qufqcH sio f l ajr;uav;awGukd awG@csipf w d x f ed ;f jidr;f csr;f a&;udk ar#mv f ifah eol? ? Munfarmifoef;

qHrk w S f tar aeaumif;yg&ŒJ vm; tar jcHeyH gwf 54 udk

oef;0if;vIid f


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

tarhvufe@J ud, k w f idk zf iG rfh ,hw f ae@ukd wuUov kd &f yd o f mu opPmawmfrysuf apmifah eqJyg tar ²²² ? &Sdygw,ftar u|efawmfo h il ,fcsif;awGvnf; &Syd gao;w,f olw@kd vnf; aeaumif;=uyg&hJ wcsKdŒuawmh Edik if o H m;ajymif;vJc, H &l if; jrefrmjynfukd cspaf e=uwke;f yJ tar Zmwdajrudk tvnftywfjyefwikd ;f ‘t&iftwdik ;f yJaemf’ vd@k 0wfauswef;ausEw _ q f uf aps;0,frysu=f uygb;l wcsKdŒuawmh 'kuo Q nfa,mifaqmif&if; (olw@k d ta&;twGu)f 'd@k ta&; 'd@k ta&;eJ@ e,l;a,mufuae tarhvw G af jrmufa&; }udK;yrf;ae=uowJh ²²²? tarhygwDvnf; &Sdygao;w,f tar wcsKŒd u rJq, G w f ek ;f rSm wcsKŒd u rJray;zd@k ajym ygwzD suo f rd ;f cdik ;f umrS arG;ae@yv JG yk ef @J a=unmcsurf xkww f mhwmuvGJ&if t&ifvkd crf;crf;em;em;ygyJ tar &efuek u f awmh csLcsm&Smw,f tar OD;aESmuf,pkd ;D r_ukd ukpm;wke;f attdikf 'f t D ufpjf zpf rD;pufarmif;oHawG=um;u ‘pcef;c%vdu k cf yhJ g’ ac:vd@k ac:

279


280

oef;0if;vIid f

q,fwef;orm;awGu tESyd cf ef;rSmpmusuf wcsKŒd u xrif;rcsuEf kid af wmh xrif;&nf0,faomuf&w,f tar ²²² ? bmyJajymajym tar &efuek rf mS ausmo f el @J axmifrLS ; olw@kd ESpOf ;D avmufawmh b,forl S tvkyrf rsm;bl;av tar tarr&Sw d ek ;f uGseaf wmfw@kd em*pfukd odomG ;w,f a&$0ga&mif/ tDvufxa&mepfOya'/ e,fjcm;apmifw h yf/ a&G;aumufy/JG aejynfawmf 'gawGe@J vnf; &if;ESD;oGm;w,f tajymif;tvJawGuawmh trsm;}uD;aygt h ar&,f &efuek rf mS arG;cJw h v hJ al wGu Edik if jH cm;om;vkyjf yD; jyefvm Zmwdukd &G&H mS ovdv k ekd @J jyef=unfh rcsad yr,fh rajymomygb;l tar uGseaf wmhw@kd u edryfh g;csed u f ;kd ²²² tar uGseaf wmfw@kd wdu k yf rJG mS c%c%usqkH;ay;ae&wmu jyuQ'ed pf m&Guaf wGyg tar a[mwpf&u G f a[mwpf&u G ef @J qkwfjzJypfaevdkuf=uwm


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

tJ'g &uf&mZmawGcsn;f yJqw kd m uGseaf wmhw@kd todaemufuscyJh gw,f tar tar ajym=unfyh g&ap u|efawmfar#mv f ifah ewmuav 'Dru kd a&pDvnf; [kwcf sirf [ S w k rf ,f jidr;f csr;f a&;vnf; ygcsirf yS gr,f tpnf;ta0;vnf; wufcsirf w S uf&ygvrd rhf ,f tar 'gayrJh Edik if o H m;awG Edik if jH cm;om; jzpfp&mrvdak wmhwahJ e@ 'kuo Q nfawG 'kuo Q ,fp&mrvdak wmhwahJ e@ ESpaf ,muf&&dS if oH;k zG@J ruGaJ wmhwahJ e@ ynmwwf&if xrif;riwfwhJae@ ta&mifrwlwmudk &efov l @kd rowfrw S w f ahJ e@ tJ'aD e@udkyg tar u|eaf wmfvo J mG ;&if tarxlay;yg tarhtm;eJ@ raerem;}udK;pm;prf;ygrh ,f u|eaf wmfw@kd tm;vH;k &efuek rf mS jyefq=kH uzd@k av? urÇmpdk;rif;

ol&aJ umif; tmZmenf a':atmifqef;pk=unfw?hJ oltrnfukd &Gwq f =kd unf±h rkH #e@J ol@ukd &efjyKvdo k al wGukd uwkeu f &ifawGjzpfapovdk ol@jynfoal wGtwGuaf wmh tm;tifawG opfapolayg?h ol[m

281


282

oef;0if;vIid f

Adv k rf if;a&mif&ŒJ jrpf trsKd;om;acgi;f aqmif vGwv f yfa&;rD;±S;l wefaqmif&h J orD; tmZmenfrsK;d yDyD rsK;d *k%af qmifonfh trsK;d aumif;orD;ayg?h ykcH;k ay:usvmwJ0h efwm &J&ifph mG cH,lxrf; rsK;d qufopfawGe@J vufurf; rsK;d cspaf [mif;awGe@J wJt G wl awmfveS af &;c&D;=urf;udk &J&}J uD;v$ix hf x l m;wJh r[mvlom;wa,mufayg?h rw&m;r_awGukdzq D ef vSpH yG f usnq f H csed ;f ajcmufr'_ %fawGukd tHwk &J&ifrh e_ @J tm%mzDqef&if; &d;k om;r_e@J acgi;f aqmif/ Om%fynmeJ@ E_id ;f csihf cdik u f snrf e_ @J c&D;quf/ jird ;f csr;f a&;twGuf OD;wnf wd;k wufa&;twGu&f nfne$ ;f jyD; em,u*k%ef @J xrkH e$ ;f wJo h jl zpfw,f? tm%m&Siftqufqufu ppfwyf}uD;wckv;kH tvJo $ ;kH pm;jyk acwftysuyf sujf yKe;f vnf; *±krjyKyJ trsK;d rsK;d ESyd pf uf/ t}udr+f udrv f n S yhf wf tvDvD &ufpuf/ tcgcg owfjzwf tzefzefx;kd ESuf ordik ;f wGiaf tmif aumufusp&f ufpufjyD; “vrif;udk acG;a[mifwZhJ mwf”udk ucJah yr,fh oluawmh ywœjrm;pdeaf usmufvkd &J&aJ wmufco hJ jl zpfw,f?


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

jidr;f csr;f a&; tvHwvlvjl r‡ijhf yD; urBmt h jyifzufxad wmif v$ix hf cl o hJ jl zpfw,f? ol@ordik ;f arS;rSed jf yD; ol@b0 ao;odraf tmif tm%m&Sif Om%fwrd w f rd ef @J avSmiftrd pf H tusO;f cs aoa=umif;=uH ao;odrf=uayr,fh ol@*% k f ol@owœd ol@ordki;f ol@tpGr;f uawmh vSn;f aeavSatmif;ru urBmt&yf&yfxd ysŒH ES@H vsuyf gy?J ol[m jrefrmtm;vH;k ud, k pf m;jyK trsK;d orD;rsm;tm;vH;k ud, fk pf m;jyK tzdESyd cf t H m;vH;k ud, k pf m;jyK vlom;tm;vH;k ud, k pf m;jyK jidr;f csr;f a&;twGuf ud, k pf m;jyKot l jzpf urBmw0Sr;f u av;pm;or_e@J csp=f uw,f? olr[m &J&eJ pD iG hf ESi;f qDyef;wyGijhf zpfovdk jidr;f csr;f a&;twGuf csK;d iSuv f nf;jzpfw,f? pdr;f vef;ar$;v$whJ a&=unfcsr;f jr vnf;jzpfovdk +ydK;jyuf&if&h ifh jynfwef pdew f yGiv hf nf;jzpfw,f? vlom;tm;vH;k &JŒpHjyjyK ouf&±dS yk x f v k nf;jzpfovdk owœ&d ŒJ ud, k yf mG ;wck vlom;tusK;d jyKolvnf;jzpfw,f?

283


284

oef;0if;vIid f

arwœm&JŒ jy,k*t f jzpf vlx&k ŒJ tarGwck jzpfovdk awmfveS fjcif;&JŒ"g;wvuf avmu&JŒ tm;aq;wcGufvnf;jzpfw,f? ol[m wd@k tm;vH;k &JŒ rdcif/ avmuudk tvSqifov l nf;jzpfw,f? ol[m tmZmenfwOD;vnf; jzpfovdk ol&Jaumif;wOD;vnf; jzpfw,f? ol[m tmZmenfwOD;vnf;jzpfovdk ol&Jaumif;wOD;vnf;jzpfw,f? ol&ed fxuf 5²8²2011 ÙÙÙ


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

285

Daw Aung San Suu Kyi’s

International Awards, Honors & Appointments (1990-2010) 1. Honorary Fellow St. Hugh’s College (Oxford, UK) 1990 2. Thorolf Rafto Human Rights (Norway) 1990 3. Sakharov Freedom of Thought (European Parliamnet) 1991 4. Noble Peace Oslo, Norway 1991 5. Honorary Member International EN (Norwegian Center) 1991 6. Humanities Human Rights Award (USA) 1991 7. Honorary Member International PEN (Candian Center) 1991 8. Marisa Bellisario Price Italy 1992 9. Annual Award of the International Human Rights Law Group (USA) 1992 10. Honorary President Students’ Union London School of Economics and Political Science (UK) 1992 11. Honorary Member International PEN (English Center) 1992 12. Honorary Life Member University of London Union (UK) 1992 13. Honorary Professional Fellowship Law and Society Trust (Sri Lanka) 1992 14. Honorary Doctorate in Political Science Thammasat University (Thailand) 1992


286

oef;0if;vIid f

15. International Simon Bolivar prize UNESCO 1992 16. Prix Litteraire des Droits de I’Homme Nouveaux Droits de I’Homme, France 1992 17. Honorary Member World Commissi on on Cul ture and Development (UNESCO) 1992 18. Member Academie Universelle des Cultures (Paris) 1993 19. Rose Prize arbejderbevaegelsens International Forum/ Internati onal Forum of the Danish Labour Movement, Copehagen 1993 20. Victor Jara International Human Rights Center for Human Rights and Constitutional Law, Los Angeles, USA 1993 21. Member of the Advisory Board Francois-Xavier Bagnoud Center for Health and Human Rights, Harvard University 1993 22. Honorary Doctorate of Law University of Toronto (Canada) 1993 23. The Freedom of the City Commune of Giugliano, Italy 1993 24. Bremen Solidarity City of Bremen, Germany 1993 25. Premio Mujer Progresista (Federacion Mujeres Progresistas / Spanish Federation of Progressive Women, Madrid) 1993 26. Honorary Doctorate Philosophy & Letters, Free University of Brussels 1994 27. Honorary Adviser Forum of Democratic Leaders in the AsiaPacific 1994 28. The Freedom of the City Aversa, Italy 1995 29. Liberal International Prize for Freedom Britain’s Liberal Democracy Party, UK 1995 30. Honorary Doctorate of Laws Queen’s University, Canada 1995 31. Jawaharlal Nehru Award for International Understanding (for 1993) India 1995 32. Gandhi Award Simon Fraser University, Canada 1995 33. Honorary Doctorate of Civil Law University of Oxford 1995 34. IRC Freedom Award International Rescue Committee 1995 35. Companion of the Order of Australia 1996


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

287

36. Liberal International Prize (UK) 1996 37. Asia Human Rights of Law (Japan) 1996 38. W. Averell Harrimen Democracy Award National Democratic Institute U.S.A 1996 39. Rajiv Shmirti Parashka [ Rajiv Gandhi Memorial Award] India 1996 40. Empty Chair Award Women of the Year Lunch, London, UK 1996 41. Honorary Doctorate of Law Charles University in Prague, Czech Republic 1997 42. Honorary Doctorate of Letters Sydney University of Technology, Australia 1997 43. Honorary Doctorate of Letters California Chapman University, U.S.A 1997 44. Honorary Doctorate of Law Natal University, South Africa 1997 45. Honorary Doctorate of Law America University, Washington D.C, U.S.A 1997 46. Distinguished Alumni Award Central University/ Delhi University 1997 47. Honorary Citizenship of Rome (Italy) (May 23, 1997) 48. Honorary Doctorate of Letters Glasgow University (UK) 1997 49. Pearl S. Buck Woman’s Award Pearl S. Buck Foundation (USA) 1997 50. International Award St. Angela’s Peace and Justice Group, Waterford (Eire) 1997 51. Profiles in Courage Award Kennedy Society of Denmark 1997 52. Honorary Doctorate Cambridge University (June 1998) 1998 53. Freedom of the City (Oxford, UK) 1998 54. Honorary Doctorate of Laws University of Wales, Cardiff 1998 55. Honorary Doctorate of Laws University of Bristol (UK) 1998 56. Honorary Doctorate of Laws University of Melbourne (Australia) 1998


288

oef;0if;vIid f

57. Honorary degree Universite’ catholique de Louvain, Belgium – December 1998 58. Honorary Degree University of Bath (UK) – December 1998 59. Honorary Degree Bucknell University – May 1999 60. Freedom Award International Republican Institute, USA (October 1999) 1999 61. The Freedom of the City of Dublin Award Ireland (November 1999) 62. 2000 CAW Nelson Mandela Human Rights Award Canada (December 2000) 2000 63. Presidential Medal of Freedom Award U.S.A (December 2000) 2000 64. Collage United Nations Prize 2001 Germany (June 2001) 2001 65. International Social Welfare Prize University of Southern California School of Social Work (December 8) 2001 66. AI Neuharth Free Spirit Award U.S Foundation, Washington, USA 2003 67. MTV Humanitarian Award, “Free Your Mind” MTV Europe, EDINBURGH,UK 2003 68. The 2004 TIME 100, The most influential people in the world today TIME Magazine 2004 69. Kwangju Human Rights Award May 18 Memory Foundation from South Korea 2004 70. TIME’s Asia’s Hero 2004 TIME MAGAZINE 2004 71. The Honorary Citizen of Paris France 10/ 12/ 2004 72. Honorary Doctorate in Politics, Philosophy and Economics Rangsit University, Thailand 13/ 12/ 2004 73. Outstanding Women in Buddhism United Nations Gender and Religious Department 8/ 03/ 2005 74. Honorary Degree in Political Science Thammasat University, Thailand 19/ 06/ 2005 75. Freedom of the City Award The City Council of Edinburgh,


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

289

Scotland 16/ 06/ 2005 76. Freedom of Galway City Galway city, Ireland June 2005 77. UNISON Honorary Membership UNISON, Britain’s largest trade union, June 2005 78. Olof Palme Prize Sweden, February 2006 79. Freedom Award Franklin and Eleanor Roosevelt Institute, USA March 2006 80. New Statesmen Magazine Hero New Statesmen Magazine, May 2006 81. Netaji Subhas Chandra Bose International Deshprem Award, India 2007, March 2007 82. An honorary doctorate (LLD) honoris causa Award from University of Cape Town, South Africa, December 2007 83. Freedom of Glasgow (the freedom of Scotland’s largest city) 2007 84. Rome for Peace and Humanitarian Action 2007 85. Special Award for Lifetime Achievement in Politics 2007 86. “Abogados de Atocha” international prize from Spain, 22 January 2008 87. Congressional Gold Medal, United States of America, 24 April, 2008 88. Honorary Canadian Citizenship, May 6, 2008 89. The Freedom of the City, June 10, 2008 90. Catalonia International Prize 2008, MOTHERS OF COURAGE (shard with Dr. Cynthia Maung), November, 2008 91. Honorary Member of the Club of Madrid, November 20, 2008 92. Honorary Council Member, December 20, 2008 93. Trumpet of Conscience Award, January 19, 2009 94. Freedom of the City of Glasgow, March 4, 2009 95. Mahatma Gandhi International Award for Peace and Reconciliation – MAGI Award, May 22, 2009 96. Democracy and Peace Award of Japanese Diet Member’s League


290

oef;0if;vIid f Japanese Diet Members’ League in support of Democracy in Myanmar, Tokyo, Japan (2009, June 19)

97. The Honorary Doctor of Laws (LLD) at Derry’s Millennium Forum, the University of Ulster in Derry, Ireland, UK on Tuesday, July 7, 2009. (2009, June 24) 98. The Ambassador of Conscience Award the recipient of Amnesty International’s highest honorary (Irish band U2 is publicly announcing Aung San Suu Kyi’s award Monday night at a Dublin concert.) (2009, July 27) 99. Benazir Bhutto Shaheed Award for Democracy instituted. The Pakistan People’s Party, Islamabad, Pakistan. (2010, June 21) 100. Honorary Individual Membership. Council of Asian Liberals and Democrats (CALD) (2010, June 29) 101. Queen of Myanmar’s Democracy and Human Rights. Manav Ekta Parishad, India (2010, November 25)

ÙÙÙ


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

291

trnf&if;OD;oef;0if;jzpfonf? 1958 ck/ Zlvkdiv f 22 &ufae@wiG f &efuek +f rdKŒ/ A[ef;+rdKŒe,fY trda':wifat; (uG,v f eG )f / tzOD;pdex f eG ;f (aA'ifvuQ%mq&m) wd@k rS zGm;jrifonfh wOD;wnf;aomom;jzpfonf? i,fpOfu pmayESihfyef;csD0goemxHI k ausmif;eH&u H yfpmapmifw@kd wGif aqmif;yg;rsm;a&;om;I yef;csDo±kyaf zmfykHrsm; a&;qGcJ o hJ nf? ausmif; yef;cs+D ydKifyYJG qkt}udr}f udr&f &Scd o hJ nf? ausmif;aepOfuyif ausmif;pm =unfw h u kd rf LS ;tjzpf t}udr}f udraf qmif&u G cf o hJ nf? xd@k aemuf 10 wef;atmifjrifjyD;aemuf 1980 jynfEh pS w f iG f wyfr awmf (avwyf) od@k 0ifa&mufI ppfrx _ rf;&Gucf o hJ nf? 1977 ckEpS /f Ed0k if bmvxkwf ‘oifb h 0’ r*~Zif;yg “tem*wftmumovGe;f yHs,mOf” odyaH` qmif;yg;jzifh pmaye,fo@kd pwif0ifa&mufco hJ nf? 1982 wGif wyfr awmf (avwyf) rS Ekwx f u G cf o hJ nf? 1992 ckEpS f xkwaf 0cJah om ‘ausmuf rsu&f wemvufp’JG pmtkyo f nf yxrqH;k vH;k csi;f pmtkyfjzpfjyD; quf vufI ‘aer0ifao;onfb h &k ifrsm;’(y/ 'kw)JG / ‘vlwikd ;f twGuf okw aA'if’/ ‘±kyw f rk aS jymaom jrefrmhordik ;f 0ify*k Kd~ vfx;l rsm;’/ ‘20 &mpk jref rmhordik ;f udak jymjyaeaomae@&ufrsm;’/ ‘tESpcf sKyfjrefrmhordik ;f tbd "mef’ (y/ 'kw)JG / ‘20 &mpk tausm=f um;qH;k tm&Sacgif;aqmifrsm;’/ ‘toH;k cs±yl o#w&œ ynm’/ ‘tausmaf Z,spmqdak wmfrsm;’/ ‘jrefrmh o rdik ;f Y arhaysmufIr&aom trsK;d om;acgi;f aqmif}u;D Adv k cf sKyaf tmifqef;’/ ‘O=oatmfjrnf uke;f abmifwnf’/ ‘e,fcsŒJ qef@usiaf &; jidr;f csr;f a&;zcif }uD; rsK;d csppf mqdak wmf}uD; ocifu, kd af wmfri_d ;f ’/‘eDaygeef;usb&k if’/ ‘'kwd


292

oef;0if;vIid f

,ajrmuf t,fvZD bufb&k ifr’/ ‘*syef{u&mZfb&k if’/ ‘Edik if OhH ao#mif rif;{u&mZfrsm;’/ ‘Edik if aH wmfvyk =f uHrw _ &m;cH *VKefO;D apm. aemufq;kH ae@rsm;’ ponfw@kd a&;om;xkwaf 0cJo h nf? od@k aomf ‘0ef}uD;csKyfO;D Ekb0 ESihf pmayrSww f rf;’/ ‘wd@k zcif Adv k cf sKyfatmifqef; bmrSmcJo h vJ’/ ‘ol wd@k jrifaom Adv k cf sKyfatmifqef;’/ ‘±ke;f xGucf &hJ aom Armjynf’/ ‘a'guf wmbarmf. Edik if aH &;aqmif&u G cf surf sm;’/ ‘19 &mpk jrefrmhordik ;f udk ajymjyaeaomae@&ufrsm;’/ ‘teufazmf&cufaom ae@pOfo;kH jrefrm a0g[m&rsm;tbd"ge’f / ‘Adv k cf sKyfatmifqef;. b0ESihf "gwyf rkH w S w f rf;’/ ‘jrefrmhordik ;f 0ifpmcsKyfpmwrf;rsm;’/ ‘jrefrmhordik ;f wauG@rS txifu& Edik if aH &;acgi;f aqmifrsm;’ ponfph mtkyrf sm;onf ,ae@widk f rxkwaf 0& ao;ay? ,cifu okwpG,pf kH r*~Zif;wGif yifwikd af qmif;yg;&Sit f jzpf 1986 rS 1996 ckEpS t f xd (10) ESpw f ikd w f ikd af &;om;cJo h nf? xd@k jyif ‘jrefrmhaps; uGupf ;D yGm;a&;*sme,f’ ESifh ‘jr&dyn f Kd ’ *sme,fw@kd wiG f yxrqH;k wm0efcH xkwaf 0cJjh yD; ,if;*sme,fY t,f'w D mcsKyftjzpf aqmif&u G cf o hJ nf? oef; 0if;v_id u f avmiftrnftjyif ‘odycH` spo f ’l / ‘a&$jG ynfatmif’/ ‘pdev f id_ f wif’/ ‘ae&JprG ;f ’/ ‘jynf[ed ;f atmif’/ ‘oef;a&$Eikd ’f ponfh uavmifuJG rsm;jzifh ydawmufyiG o hf pf/ jrefrmopf/ EG,ef /D pHy,fjzL/ cs,&f /D rkc/ ESv;kH tdr/f ayzl;v$mr*~Zif;rsm;Y a&;om;cJo h nf? ,cktcg rd;k rc/ acwf+ydKif/ opPm/ rd;k }udK;/ csKd;vif;jym ponft h ifwmeufbavmufrsm;Y ordik f;qdki&f m aqmif;yg;rsm;ESihf pmayqdik &f maqmif;yg;rsm; a&;om;vsu&f o dS nf? 2000jynfEh pS /f arvwGif etzppftpd;k &u “±kyw f rk aS jymaom jref rmhordik ;f 0if yk*Kd~ vfx;l rsm;” pmtkyu f t kd a=umif;jyKI yk'rf 17§20 jzifh axmif'%f 7 ESpcf srw S cf &hJ m tif;pde/f om,m0wDaxmifrsm;Y &ufaygi;f 2387 &uf (6 ESpf ESihf 8 v) wdwu d scjH yD;aemuf 2007 ckEpS /f Zefe0g&v D 3 &ufae@wGif om,m0wDaxmifrS jyefvnfvw G af jrmufvmcJo h nf? vGwaf jrmufcjhJ yD;aemuf ordik ;f qdik &f mpmayrsm;qufvufa&;om;cJ&h m ordik f;qdik f&mpmtkyf pkpkaygif; (15) tkyf ydwfyifwm;jrpfjcif;cH&jyD;


'Dru kd a&pDrc d ifBuD; a':atmifqef;pkMunf

293

etztppftpd;k &u ‚if;tm; jyefvnfzrf;qD;&efppD Ofaeonfukd }udKwif od&cdS o hJ jzifh 2010 jynfEh pS /f Zlvikd v f 6 &ufae@wiG f xdik ;f Edik if o H @kd acwœ wdr;f a&SmifvmcJo h nf? ,cktcg wwd,Edkiif YH tajccsaexdik f&ef jyifqif vsu&f +dS yD;/ SAW txufwef;ausmif;Y ausmif;q&mtjzpf jrefrmbmom ESihf orkid ;f bmom&yfrsm;yd@k cs&if; ordik ;f qdik &f mpmay jyKpkvsu&f o dS nf? ÙÙÙ

qufoG,f&efvdyfpm Ph : (66) 897 -033 -128 Email : jamesparr007@gmail.com



Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.