Uit het juiste hout
D
e barokperiode kenmerkt zich door weelderig en rijk versierde meubelen.
Foto: Philippe Debeerst
Met zijn krullen leent het acanthusblad zich uitstekend om die gewenste weelderigheid en rijkdom uit te stralen. Het is dan ook een kenmerkend motief voor deze stijlperiode.
Grieken en Romeinen In de zeventiende eeuw vormt de herontdekte bouwkunst van de oude Grieken en Romeinen het vertrekpunt van een nieuwe stijl: de barok. De stijl beperkt zich niet
Gutsen, burijnen en een hamer: houtornamentist Patrick Damiaens bewerkt hout nog op de ambachtelijke manier. Herenhuis toont zijn meest opmerkelijke opdrachten en restauraties. Dit keer snijdt hij een acanthusbladmotief in barokstijl. Fotografie Patrick Damiaens Ornamentsnijderblog
tot de bouwkunst alleen. Ook de beeldhouwkunst, meubelkunst, ornamentiek en de muziek raken er door beïnvloed. De opmars begint in Italië, met name Rome, en strekt zich vandaar langzaam uit naar Noord-Europa. Het is interessant om te zien hoe de stijl zich per gebied anders ontwikkelde, al naar gelang het temperament van de bewoners. Die stijlverschillen zijn vooral goed zichtbaar in de ornamentiek.
Pracht en praal Er wordt onderscheid gemaakt tussen vroege-, hoog- en laat-barok (rococo). Vroege barok leunt nog sterk op de renaissancestijl, terwijl de rococo zich aan pracht en praal te buiten gaat, op het overdadige af. In de loop van de tijd ontdekken ook veel heersers het effect van de dramatische barok. Door overmatig veel splendeur in te zetten probeert de Rooms-Katholieke kerk de mensen te imponeren en terug de kerk in te krijgen. Een andere ontwikkeling in die periode is dat meubelen minder miniatuurbouwwerken worden. Ook gaan meubelmakers voor het eerst exotische houtsoorten en andere materialen zoals messing, tin en schildpad toepassen. Soms komen combinaties van verschillende houtsoorten en decoratietechnieken, zoals marqueterie, beeldhouwkunst en bladgoud op één en hetzelfde meubel voor. Maar de uitstraling moest komen van het barokke houtsnijwerk.
Blikvanger In dit geval snijd ik een acanthusbladmotief dat onderdeel gaat uitmaken van een dragend hoekonderdeel van een Danziger barokkast. Dit typisch streekgebonden zeventiende-eeuws meubel uit, zoals de naam reeds laat vermoeden, de (streek rond de) stad Danzig (het huidige Gdansk in Polen) krijgt als blikvanger een symmetrisch en gekruist acanthusbladmotief. Een simpele maar doeltreffende oplossing voor een beperkte ruimte op het meubel. Het paneel bestaat uit een lijst, het constructieve deel, en de vulling. De lijstopbouw zorgt voor dieptewerking, eveneens een kenmerk van de barokstijl. Het paneel wordt met marqueterie uitgevoerd in wortelnoten, palissander en coromandel. maart/april 2017 | Herenhuis 57