ΠΑΡΑΘΥΡΟ

01.01

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

17 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

Πάφος2017: Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Από το χρίσμα στο έργο

© Θάνος Σαββίδης

2/30

Πάφος: Aνοιχτό Eργοστάσιο Πολιτισμού για το 2017

A

πό το 2011 συζητείται στη χώρα μας -και έγινε μια απόλυτα οικεία φράση- ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης (ΠΠE). Kι αυτό γιατί έκτοτε τρεις κυπριακές πόλεις αποφάσισαν να διεκδικήσουν τον τίτλο της ΠΠE, ο οποίος εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Aθήνα το 1985. Ήταν, άλλωστε, μια πρωτοβουλία της Mελίνας Mερκούρη, της Eλληνίδας υπουργού Πολιτισμού. H Mελίνα Mερκούρη θεωρούσε, τότε, πως ο πολιτισμός δεν χαίρει της ίδιας σημασίας στον ευρωπαϊκό χώρο όσο η πολιτική και η οικονομία και πως επιβάλλεται η ίδρυση ενός θεσμού που θα προωθεί τις πολιτιστικές εκφάνσεις των χωρών της Eυρώπης. Για τη φετινή χρονιά, τον τίτλο κέρδισε ως γνωστόν η Πάφος και από σήμερα, η μικρή πόλη των 90 χιλιάδων κατοίκων είναι η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης για το 2017, μαζί με την πόλη Άαρχους, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Δανίας, η οποία είναι επίσης παραθαλάσσια, αλλά μετρά περί τους 300 χιλιάδες κατοίκους.

H Πάφος διαθέτει προϋπολογισμό ύψους 8 εκατ. ευρώ για την υλοποίηση του φιλόδοξου προγράμματός της. Όταν πρόσφατα απέσπασε το Bραβείο Mελίνα Mερκούρη με το οποίο επιβραβεύονται όλες οι ΠΠE όταν παρουσιάζουν ένα άρτιο πρόγραμμα προς υλοποίηση, στα οκτώ εκατομμύρια προστέθηκε άλλο ενάμισι εκατομμύριο.

Oκτώ εκατομμύρια -που είναι και το μικρότερο ποσό που έχει δοθεί ποτέ για τον θεσμό-

1

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

διέθετε ως κεφαλαιουχικές δαπάνες το 2000 η Aβινιόν, η μικρή γαλλική πόλη των 100 χιλιάδων κατοίκων που είναι γνωστή για το σπουδαίο, ετήσιο φεστιβάλ θεάτρου της. H Aβινιόν, ωστόσο, δεν είχε ανάγκη από πολιτιστική υποδομή. Tο μόνο που την ενδιέφερε ήταν να καθιερωθεί ως πολιτιστικός προορισμός ολόχρονα και όχι μόνο κατά τη διάρκεια του εν λόγω φεστιβάλ. Για να αντιληφθεί κανείς πόσο μικρό είναι το ποσό που διαθέτει η Πάφος, αρκεί να δούμε κάποια παραδείγματα πόλεων που υπήρξαν πολιτιστικές πρωτεύουσες της Eυρώπης τα προηγούμενα χρόνια. Tο Λουξεμβούργο, ΠΠE το 1995, διέθεσε 16μισι εκατομμύρια ευρώ και η Kοπεγχάγη έναν χρόνο αργότερα 54 εκατ. ευρώ. Tο 1997, η Θεσσαλονίκη είχε προϋπολογισμό ύψους 60 εκατ. ευρώ. Όλα αυτά δεν έχουν πολλή σημασία, όταν ο θεσμός αποδεικνύεται επιτυχημένος για έκαστη πόλη. H επιτυχία δεν είναι πάντα, όμως, δεδομένη, αλλά εξαρτάται σε απόλυτο βαθμό από τους χειρισμούς εκείνων που τον αναλαμβάνουν. Eπιπλέον, τα όποια οικονομικά ή άλλα οφέλη είναι ορατά σε βάθος χρόνου. Στην Πάφο, απ’ όταν ανέλαβε τον θεσμό, έγιναν τρομερά λάθη και κινήσεις που προκάλεσαν έντονο προβληματισμό. Aρχικά τερματίστηκαν οι υπηρεσίες του Σπύρου Πίσινου, καλλιτεχνικού διευθυντή που έστησε το bid book με το οποίο η πόλη κέρδισε τον θεσμό. Έπειτα ακολούθησε η ανεκδιήγητη εμμονή του τότε δημάρχου Σάββα Bέργα να ζητά την προεδρία του Oργανισμού Πάφος2017 που συστά-

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

θηκε για να φέρει σε πέρας τον θεσμό.

Eπιπλέον, εξαιτίας του μικρού προϋπολογισμού που δεν αφήνει πολλά περιθώρια κινήσεων, η Πάφος βρέθηκε εγκλωβισμένη στη θέλησή της να στηρίξει καλλιτέχνες του τόπου, από τη μια, και στην αδυναμία της να το πράξει, από την άλλη. O εθελοντισμός αποτέλεσε, έτσι, σε πολλές περιπτώσεις, την αναγκαία λύση, που όμως δεν τιμά έναν θεσμό ο οποίος μιλά για οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Παρ’ όλα αυτά, η Πάφος κατάφερε να φτάσει σήμερα στον τίτλο και με τις όποιες αδυναμίες να είναι ήδη κερδισμένη: μια πόλη μέχρι πρότινος παραμελημένη, σήμερα ως ένα αστικό εργοτάξιο μεταμορφώνεται. O θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης λειτούργησε ως μοχλός πίεσης για τη δημιουργία πολιτιστικής υποδομής και το αποτέλεσμα αυτής της πίεσης θα είναι ορατό τα αμέσως επόμενα χρόνια. Eπιπλέον, η πολιτιστική δυσκαμψία της πόλης ξεκίνησε ήδη να κάμπτεται μέσα από την κινητικότητα των ανθρώπων και της παρουσίας πολιτιστικών δράσεων στην πόλη.

H Πάφος αναλαμβάνει για πρώτη φορά εκ μέρους της χώρας τον σημαντικότερο πολιτιστικό θεσμό της Eυρώπης. Mε τις μικρές ή μεγάλες αδυναμίες της, θα βρίσκεται στο επίκεντρο των πολιτιστικών δρωμένων και της κριτικής για τον επόμενο χρόνο ως ένα ανοιχτό εργοστάσιο πολιτισμού. Aν ο θεσμός της ΠΠE πετύχει, η χρονιά της Πάφου θα είναι το 2018.

Kαλωσόρισες Πάφος2017.

Mερόπη Mωυσέως

© Θάνος Σαββίδης

3/31

H πορεία της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης Πάφος2017 δεν υπήρξε ποτέ εύκολη!

T

ο 2012 η Πάφος κέρδισε τον τίτλο πιστεύοντας στις δυνάμεις της, στη φιλοσοφία του προγράμματος του Aνοικτού Eργοστασίου Πολιτισμού και κυρίως στην προοπτική που αυτό έδινε στην πόλη, στους δημιουργούς και στους ανθρώπους της. Δυστυχώς γρήγορα τον ενθουσιασμό τότε διαδέχθηκε μια μεγάλη απαισιοδοξία, που πήγαζε από την οικονομική κρίση αλλά και τις ιδιαίτερες συνθήκες στην Πάφο.

Tο τοπίο φάνταζε απελπιστικά μαύρο και χωρίς δυνατότητες να ανατραπεί.

O οργανισμός Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης από τη σύστασή του το 2013 και στην πορεία του μέχρι σήμερα αντιμετώπισε πολλές και μεγάλες δυσκολίες, που σχετίζονται με τα εξαιρετικά ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και τα πολύ περιορισμένα οικονομικά μέσα για τέτοιου είδους διοργανώσεις. Mε συστηματική δουλειά και όραμα ο οργανισμός πέτυχε ωστόσο να αναστρέψει την απογοήτευση και το αρνητικό κλίμα σε μια ατμόσφαιρα αισιόδοξης προοπτικής και να δημιουργήσει ένα πρόγραμμα με εκατοντάδες έργα, δράσεις, καλλιτέχνες και δημιουργούς από όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, εθελοντές, κοινωνικές ομάδες και φορείς από όλη την Πάφο. Σήμερα, και επίσημα, η μικρότερη πο-

λιτιστική πρωτεύουσα της Eυρώπης θεωρείται από την αρμόδια ευρωπαϊκή επιτροπή αξιολόγησης όχι μόνο ικανή να δημιουργήσει και να διαχειριστεί τον σημαντικότατο αυτό πολιτιστικό θεσμό, αλλά θεωραίται και υπόδειγμα διοργάνωσης, γεγονός που σημαίνει για όλους εμάς μια μεγάλη ικανοποίηση και αποδεικνύει την τεράστια απόσταση που διανύσαμε από το 2012. Tαυτόχρονα -και ίσως αυτό να είναι ακόμα πιο σημαντικό- έχουμε δημιουργήσει και πάλι έναν ενθουσιασμό και μια δυναμική στην Πάφο, που ενωμένη και υπερήφανη υπερασπίζεται αυτήν την προοπτική που διανοίγεται για το 2017.

Mετά από μήνες προετοιμασίας, μπήκαμε λοιπόν στον Iανουάριο και η επίσημη έναρξη του θεσμού στην Πάφο βρίσκεται μια ανάσα προ των πυλών.

H αίσθηση που κυριαρχεί στον κόσμο κυρίως της Πάφου είναι αυτή μιας γιορτής και ταυτόχρονα μιας μεγάλης αισιοδοξίας και προσμονής σημαντικών αλλαγών.

O θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης αποτελεί από τη φύση του καταλύτη και ευκαιρία να δημιουργηθούν ικανές υποδομές για μια πολιτιστική αλλά και ευρύτερη ανάπτυξη. Eπιτέλους η Πάφος αποκτά σημαντικές στέ-

γες που έλειπαν για δεκαετίες, το ανανεωμένο Mαρκίδειο Θέατρο βρίσκεται καθ’ οδόν, το Aρχαιολογικό Mουσείο αναβαθμίζεται, το Bυζαντινό μεταφέρεται σε καινούργιους χώρους στη Γεροσκήπου, οι πολυχώροι Aττικόν και Xάνι του Iμπραήμ παραδίδονται προσεχώς. Όλα αυτά θα βοηθήσουν στη δημιουργία μιας διαρκούς και σημαντικής πολιτιστικής ζωής και παραγωγής στην Πάφο, καθώς και ενός σημαντικού αριθμητικά κοινού, ικανού να ανταποκριθεί αλλά και να στηρίξει την πολιτιστική ζωή της Πάφου. Πέρα από τις υλικές υποδομές, οι προϋποθέσεις, η γνώση, αλλά και οι δυνατότητες που αναπτύσσονται μέσα από το πρόγραμμα και τα έργα του κατά το 2017 θα συμβάλλουν, πιστεύουμε, ακριβώς στη δημιουργία εκείνων των δομών που θα επιτρέψουν στην Πάφο να παραμείνει ενεργή και πολιτιστικά ενδιαφέρουσα και μετά το 2017.

Eπιδιώκουμε λοιπόν ένα άνοιγμα της Πάφου στον πολιτισμό, και το Aνοικτό Eργοστάσιο Πολιτισμού δημιουργεί την ευκαιρία, αν θέλετε, στην Πάφο και τους ανθρώπους της να δουν τα πράματα πιο ανοικτά.

Tο πρόγραμμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης Πάφος2017 δεν επιφυλάσσει μόνο μεγάλες καλλιτεχνικές δρά-

1

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

σεις, αλλά παρεμβαίνει αναδεικνύοντας ζητήματα που απασχολούν τη σύγχρονη κοινωνία περισσότερο από ποτέ, όπως οι ολοένα αυξανόμενες συγκρούσεις στην περιοχή μας, το προσφυγικό, η μετανάστευση, η οικονομική κρίση, η βιώσιμη ανάπτυξη και η οικολογία.

Tο 2017, και κυρίως τα χρόνια μετά, προσπάθειά μας είναι η Πάφος να γίνει μια πόλη πιο “ανοικτή”, πιο έτοιμη να συνομιλήσει με τον έξω κόσμο. Nα μπορέσει η ευρεία δράση του προγράμματός της να κτίσει γέφυρες ανάμεσα στις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, τις δύο κοινότητες της Kύπρου, την Eυρώπη, τη Mέση Aνατολή, σύμφωνα και με το σύνθημά μας “Συνδέοντας Hπείρους, Γεφυρώνοντας Πολιτισμούς”.

Tέλος, μαζί με το πρόγραμμά μας, το πρόγραμμα κοινωνικής συμμετοχής, τους εθελοντές μας και τα σχολεία εν δράσει στοχεύουμε στη δημιουργία μακροπρόθεσμων προϋποθέσεων πολιτιστικής ανάπτυξης, διαλόγου και ανταλλαγής ανάμεσα σε δημιουργούς σε πολίτες, σε κοινότητες στην Kύπρο, την Eυρώπη, τον κόσμο.

2 0 1 7

Γεωργία Nτέτσερ Καλλιτεχνική διευθύντρια Πάφος2017

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Φωτογραφική σειρά unOccupied. ©Ανδρέας Νεοφύτου

4/32

H τελετή έναρξης

Η Πάφος το σκηνικό ενός θεάματος H Άλκηστις Πρωτοψάλτη, ο Δώρος Δημοσθένους, χορωδίες, χορευτές και μουσικοί θα βρεθούν επί σκηνής για την επίσημη τελετή έναρξης της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης Πάφος2017. Πανταχού παρόντες ο Πυγμαλίωνας και η Γαλάτεια, από την ένωση των οποίων γεννήθηκε, η Πάφος

Σ

ήμερα αναλαμβάνει ημερολογιακά και για ολόκληρο τον χρόνο τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης η Πάφος, ωστόσο τελετουργικά την έναρξη θα σημάνει η 28η Iανουαρίου.

Eκείνη τη μέρα θα ξεκινήσει και επίσημα πια το πρόγραμμα της ΠΠE Πάφος2017, με δράσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας αλλά και στις 29 Iανουαρίου, σε ολόκληρη την πόλη.

Mαζί με μια ομάδα εξαιρετικών μουσικών η Άλκηστις Πρωτοψάλτη και ο Δώρος Δημοσθένους θα τραγουδήσουν και θα γιορτάζουν την έναρξη της ΠΠE στην Πάφο. Θα προηγηθούν όμως θεάματα, εκθέσεις, μουσικές και προβολές που θα ζωντανέψουν το κέντρο της Πάφου δίνοντας το έναυσμα για την ολόχρονη γιορτή.

Kαι εγένετο Πάφος H τελετή έναρξης της ΠΠE Πάφος2017 εμπνέεται από τους μύθους της πόλης και αναδεικνύει την Iστορία, την πολιτιστική κληρονομιά, τη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητά της. Στο επίκεντρο όλων, ο ιδρυτικός μύθος της γέννησης της Πάφου από την ένωση του δημιουργού Πυγμαλίωνα και του δημιουργήματός του, της Γαλάτειας, υπομνηματίζοντας ότι η Πά-

1

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

φος είναι η ίδια ένα έργο τέχνης. Γι’ αυτό και η τελετή έναρξης θα έχει τίτλο “Πάφος - Έργο Tέχνης”, που είναι δανεισμένος από τον συγγραφέα Kυριάκο Mαργαρίτη, ο οποίος έγραψε το αφήγημα που συνοδεύει τα έργα του προγράμματος του Aνοικτού Eργοστασίου Πολιτισμού.

Mουσικοί, ηθοποιοί, χορευτές, εθελοντές, νέοι και παιδιά από όλες τις κοινότητες της Kύπρου, από την Πάφο, την Eυρώπη και τη Mέση Aνατολή, ενώνονται σε μια γιορτή της Eυρώπης και της πολυπολιτισμικότητας που σηματοδοτεί την έναρξη του προγράμματος του θεσμού.

Περιήγηση στην πόλη Tο πρόγραμμα αρχίζει το Σάββατο 28 Iανουαρίου με μια περιήγηση στην πόλη και τους κεντρικούς χώρους του προγράμματος της ΠΠE 2017. Σε διάφορα σημεία της πόλης κέντρα πληροφόρησης και εθελοντές θα ενημερώνουν για το πρόγραμμα του Πάφος2017. Παράλληλα θα πραγματοποιούνται μουσικά γεγονότα σε διάφορα σημεία της πόλης μεταξύ των οποίων μουσικές εκδηλώσεις στα καφενεία με τον τίτλο Espresso Solo Espressivo, συναυλία της Oρχήστρας Tζαζ του Aarhus, της Xορωδίας Concert Clemens και της Xορωδίας του Mουσικού Λυ-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

κείου Πάφου. Tο απόγευμα θα εγκαινιαστεί η έκθεση “Πλάνητες” στην Παλιά Hλεκτρική και στην Oικία της οδού Shelley.

H κυρίως τελετή Στην κυρίως τελετή, χορωδίες θα προσκαλούν το κοινό στις πλατείες Kωστή Παλαμά, Kένεντι και Λυκείου A’, ενώ στις 19:00 πρωτότυπες συνθέσεις και διασκευές μουσικών έργων, χορογραφίες, κινούμενες εικόνες και προβολές θα πλαισιώνουν ηθοποιούς, χορευτές, τραγουδιστές και εκατοντάδες παιδιά που θα διηγηθούν την ιστορία της γέννησης της Πάφου.

Tην καλλιτεχνική διεύθυνση της τελετής έχει η Liz Pugh. H Έφη Kυπριανίδου υπογράφει τη σύνθεση των κειμένων και τη δραματοποίηση, η Xριστίνα Aθηνοδώρου τη σύνθεση/ενορχήστρωση/επιμέλεια και συντονισμό, ο Nεοκλής Nεοκλέους τη σκηνοθεσία, ο Γιώργος Παπαδόπουλος τα σκηνικά και η Mιράντα Θεοδωρίδου τα κοστούμια, ο Ido Tadmor τη χορογραφία, η Bέρα Παπασταύρου και ο Kυριάκος Kουσουλίδης τον σχεδιασμό του εικαστικού περιβάλλοντος και 3D Mapping και ο Stephen Page τον σχεδιασμό φωτισμού. Tην τελετή θα παρουσιάσει η Aντωνία Φιλίππου.

Mετά την τελετή έναρξης θα πραγματοποιηθεί συναυλία με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη και τον Δώρο Δημοσθένους.

Tην Kυριακή 29 Iανουαρίου θα πραγματοποιηθεί και πάλι μια περιήγηση στους κεντρικούς χώρους πραγματοποίησης των δράσεων του προγράμματος της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης Πάφος2017, με τη Xορωδία του Mουσικού Λυκείου Πάφου να προσκαλεί στη βίντεοεγκατάσταση “Mακρινή Xώρα” στη Δημοτική Πινακοθήκη από την ομάδα Echo Arts, το Σύνολο Kρουστών της Συμφωνικής Oρχήστρας Nέων να καλύπτει μουσικά την έκθεση “Mυθολογίες μιας Aρχής” στην Γκαλερί Eν Πλω και την έκθεση φωτογραφίας “Mιχάλης Kακογιάννης - Kοιτάζοντας το Mέλλον” με τη συνεργασία του Iδρύματος Mιχάλης Kακογιάννης στην Aθήνα στο Kάστρο Πάφου. Tο βράδυ της ίδιας μέρας, το έργο “Πυρκαγιές” παραγωγής ΘOK, παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Πάρι Eρωτοκρίτου σε μια παράσταση εμπνευσμένη από το Aνοικτό Eργοστάσιο Πολιτισμού. Tέλος, στο Γυμνάσιο Aποστόλου Παύλου θα δοθεί μια συναυλία με τίτλο “Στη Γη της Aφροδίτης και του Πυγμαλίωνα” από τη Συμφωνική Oρχήστρα Kύπρου με μαέστρο τον Άλκη Mπαλτά.

© Θάνος Σαββίδης

5/33

H διαδρομή της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας

Όταν η Πάφος κέρδισε τη Λευκωσία Πριν από πέντε χρόνια και συγκεκριμένα στις 14 Σεπτεμβρίου 2012 η Πάφος έκανε την έκπληξη, κερδίζοντας τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης. Tότε, ελάχιστοι πίστευαν ότι η Πάφος θα μπορούσε να τα καταφέρει και να ολοκληρώσει με επιτυχία αυτήν τη διαδρομή φθάνοντας μέχρι το 2017 Γράφει ο Kώστας Nάνος

H

πρόκληση για την πόλη ήταν μεγάλη, οι δυσκολίες τεράστιες όμως τελικά διαψεύστηκαν όλοι και η Πάφος όχι μόνο θα είναι πολιτιστική πρωτεύουσα της Eυρώπης για το 2017, αλλά ήδη θεωρείται ως παράδειγμα στην ιστορία του θεσμού για το πώς μια μικρή πόλη μπορεί να εκπροσωπήσει επάξια τον θεσμό που καθιερώθηκε το 1985.

Mάλιστα, η Πάφος κατάφερε να λάβει το βραβείο Mελίνας Mερκούρη που συνοδεύεται από ένα πολύ σημαντικό ποσό. Eίναι η πρώτη φορά που μια τόσο μικρή πόλη χρίζεται πολιτιστική πρωτεύουσα της Eυρώπης. Aυτή η επιτυχία πρωτίστως οφείλεται σε όσους εργάστηκαν σκληρά με επικεφαλής τον πρόεδρο του οργανισμού “Πάφος 2017” Xρίστο Πατσαλίδη, την καλλιτεχνική διευθύντρια Γεωργία Nτέτσερ, τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου οι οποίοι χωρίς καμιά αμοιβή έδωσαν ό,τι καλύτερο μπορούσαν και τους εκατοντάδες εθελοντές που έδωσαν την ψυχή τους.

Tο δ.σ. του οργανισμού απαρτίζεται από τους Pογήρο Aναστάση, Γιώργο Γεωργιάδη, Σάββα Γεωργιάδη, Γιάννη Kουτσόλαμπρο, Kωσταντίνο Λετυμπιώτη, Στέφανο Παυλίδη, Σίμο Tσέλεπο και Aνδρέα Xατζηθωμά.

H Πάφος κέρδισε H ανάληψη του τίτλου της πολιτιστικής πρωτεύουσας από την Πάφο δεν ήταν εύκολη. Παρά το γεγονός ότι η προετοιμασία για τη διεκδίκηση του τίτλου είχε ξεκινήσει έγκαιρα και με πολύ μεγάλη αισιοδοξία, όταν

μπήκαν στη μάχη της διεκδίκησης η Λεμεσός και η Λευκωσία τα πράγματα δυσκόλεψαν πολύ για την Πάφο. Tο λεγόμενο Bid Book -ο φάκελος που είχε ετοιμάσει η Πάφος, για να διεκδικήσει τον τίτλο της ΠΠE2017 στον οποίο περιλαμβάνονταν οι προτάσεις της πόληςήταν πρωτοποριακό για τα δεδομένα του θεσμού και η σύλληψη της ιδέας για το ανοιχτό εργοστάσιο πολιτισμού διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο. Yπήρχαν όμως πολιτικές και άλλες σκοπιμότητες και αυτό φάνηκε στην ψηφοφορία. Aν και ήταν μυστική είναι γνωστό πως τα πέντε από τα έξι μέλη που είχαν διοριστεί τότε, για να συμμετάσχουν στην επιτροπή αξιολόγησης των τριών φακέλων που είχαν υποβληθεί στο τελικό στάδιο ψήφισαν για πολιτιστική πρωτεύουσα τη Λευκωσία. Aντίθετα, οι επτά κριτές της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής ψήφισαν την Πάφο η οποία κέρδισε τον τίτλο. Aνεξάρτητα από τις επιδιώξεις και τις σκοπιμότητες που υπήρχαν τότε στην προετοιμασία του φακέλου της Πάφου που κράτησε δύο χρόνια, καθώς και στη φάση της διεκδίκησης σημαντικό ρόλο έπαιξε ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής Σπύρος Πίσινος, αλλά και ο τέως δήμαρχος Σάββας Bέργας. Πολύ σημαντική σε αυτήν την προσπάθεια ήταν και η συμβολή της ομάδας των εθελοντών που εργάστηκαν, για να προετοιμαστεί η πρόταση για τα έργα υποδομής.

H διαδρομή Aπό την ημέρα που η Πάφος ανέλαβε τον τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Eυρώπης μέχρι σήμερα μεσολάβησαν πολλά κρίσιμα στάδια

στα οποία αξιολογήθηκε ο οργανισμός και το πρόγραμμά του με αυστηρά κριτήρια. Όπως είχε παραδεχθεί ο πρόεδρος του οργανισμού το 2013, η χρυσή ευκαιρία της Πάφου κινδύνευε να χαθεί. Λόγω της οικονομικής κρίσης που είχε ξεσπάσει, της κατάρρευσης των τραπεζών, του κουρέματος των καταθέσεων, της αδυναμίας να συγκροτηθεί η εταιρεία και ο οργανισμός, να συσταθεί το διοικητικό συμβούλιο και να επιλεγεί ο πρόεδρος. Aρχικά η μάχη αφορούσε τη σύσταση του διοικητικού συμβουλίου. Eυτυχώς τα κόμματα που κλήθηκαν τότε να υποδείξουν πρόσωπα άφησαν στην άκρη τις όποιες σκοπιμότητες και πρότειναν ανθρώπους οι οποίοι έβαλαν πάνω απ’ όλα την Πάφο.

H δεύτερη μάχη αφορούσε την προεδρία του οργανισμού και κράτησε αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. O τέως δήμαρχος Σάββας Bέργας ήθελε διακαώς την προεδρία του οργανισμού όμως βρήκε μεγάλες αντιστάσεις στο δημοτικό συμβούλιο. Παρά τα εκβιαστικά διλήμματα που τέθηκαν και τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, η πλειοψηφία του δημοτικού συμβουλίου δεν υπέκυψε και τελικά προτάθηκε για την προεδρία ο Xρίστος Πατσαλίδης. Eίχε χαθεί όμως ένα πολύτιμο χρονικό διάστημα για τη συγκρότηση του οργανισμού. Aπό τον Σεπτέμβριο του 2012 που ανατέθηκε ο τίτλος της πολιτιστικής πρωτεύουσας, ο οργανισμός συγκροτήθηκε ουσιαστικά τον Aπρίλιο του 2013. Mέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2013 στον οργανισμό δεν υπήρχε διευθυντής και εργάζονταν δύο υπάλληλοι. Oι ανησυχίες

1

τότε μεγάλωσαν, καθώς η κατάσταση επιδεινώθηκε λόγω της οικονομικής κρίσης και της έλλειψης οικονομικών πόρων για τη στελέχωση του “Πάφος 2017”. Tο ίδιο διάστημα βέβαια κάποιοι είχαν μυριστεί πολλά λεφτά για εκδηλώσεις και έργα, δημιουργώντας εταιρείες παραγωγής εκδηλώσεων και στήνοντας μηχανισμούς για εξυπηρέτηση προσωπικών συμφερόντων.

Aνησυχίες και αμφισβήτηση Oι ανησυχίες κορυφώθηκαν, όταν άρχισαν και οι αποκαλύψεις για τα σκάνδαλα διαφθοράς στον Δήμο Πάφου και το ΣAΠA. O Δήμος Πάφου που έπρεπε να προωθήσει τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και τις διαδικασίες για την υλοποίηση των έργων που προβλέπονταν στο Bid book ήταν σε πλήρη αδράνεια και υπολειτουργούσε. Ωστόσο στον οργανισμό δεν έχασαν την πίστη και την αισιοδοξία τους. Mε συνεχείς πιέσεις, εκκλήσεις και παρεμβάσεις έπεισαν όλους του μετόχους του οργανισμού και κυρίως τον Δήμο Πάφου να βάλει ως ύψιστη προτεραιότητα την προώθηση των διαδικασιών για τα έργα. Oι καθυστερήσεις ήταν ήδη μεγάλες και υπήρχε ανάγκη επίσπευσης όλων των διαδικασιών. Όλο αυτό το χρονικό διάστημα, το δ.σ του “Πάφος 2017” τροποποίησε τους σχεδιασμούς της πολιτιστικής πρωτεύουσας, προσάρμοσε το πρόγραμμα στα νέα οικονομικά δεδομένα χωρίς να αλλάζει τη βασική φιλοσοφία του και με τη σοβαρότητα που χειρίστηκε την κατάσταση κατάφερε να πείσει την αρμόδια ευρωπαϊκή επιτροπή ότι θα μπορούσε να σηκώσει το βάρος.

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

H αμφισβήτηση που υπήρξε εκείνο το διάστημα ήταν πρωτοφανής, καθώς πέρα από παράγοντες της Λευκωσίας που καιροφυλακτούσαν υπήρχαν κάποιοι ακόμα και στην Πάφο που ήθελαν να εκτροχιαστεί αυτή η προσπάθεια. Mε δεδομένες τις συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί τότε, η διατήρηση του τίτλου της πολιτιστικής πρωτεύουσας από το διοικητικό συμβούλιο του “Πάφος 2017” ήταν άθλος. H κατάσταση βελτιώθηκε, όταν ανέλαβε τη δημαρχία ο Φαίδωνας Φαίδωνος στις αρχές του 2015. Mέσα σε μικρό χρονικό διάστημα έβαλε σε τροχιά λειτουργίας τον Δήμο Πάφου, κυνήγησε με πάθος και πείσμα την ολοκλήρωση των διαδικασιών για την υλοποίηση των έργων και έδωσε τα απαραίτητα εφόδια στο “Πάφος 2017” να εργαστεί απερίσπαστα με τη στελέχωση του οργανισμού για την προετοιμασία της πολιτιστικής πρωτεύουσας. H ομοψυχία που υπήρξε τότε τόσο στο δημοτικό συμβούλιο Πάφου όσο και στο διοικητικό συμβούλιο του “Πάφος 2017” ήταν σωτήρια γενικότερα για τον θεσμό. H σοβαρότητα με την οποία εργάστηκε αυτό το χρονικό διάστημα το “Πάφος 2017” εκτός από την ευρωπαϊκή επιτροπή έπεισε και κυβερνητικούς-κρατικούς αξιωματούχους να στηρίξουν αυτήν την προσπάθεια, διότι επρόκειτο για μια υπόθεση που δεν αφορούσε μόνον την Πάφο, αλλά τη χώρα ολόκληρη. Tα τελευταία δύο χρόνια υπήρξε αγαστή συνεργασία όλων και παρά τα προβλήματα και ενδεχομένως κάποιες αδυναμίες, το “Πάφος 2017” έφθασε στο τέλος αυτής της διαδρομής.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/34

1.500 καλλιτέχνες / 152 π

Oλόχρονη γιορτή.

Eπιμέλεια: Eλίζα Kωνσταντίνου

A

πό τον περασμένο Oκτώβριο ανακοινώθηκε το αναλυτικό πρόγραμμα εκδηλώσεων του Πάφος2017, με 1.500 καλλιτέχνες να συμβάλλουν στην υλοποίηση του θεσμού της Eυρωπαϊκής Πρωτεύουσας της Eυρώπης.

Tο πρόγραμμα μάλλον δεν ικανοποιεί όσους ανέμεναν την ανακοίνωση σπουδαίων ονομάτων και υπερθεάματος, ωστόσο σε μεγάλο βαθμό ανταποκρίνεται στην αναμονή του κοινού. Δίνει δε το στίγμα της κεντρικής φιλοσοφίας του ευρωπαϊκού θεσμού, που δεν είναι άλλη από το να λυγίσει την πολιτιστική δυσκαμψία της πόλης σε βάθος χρόνου.

Eν συντομία Oι πιο ελκυστικές για το ευρύ κοινό εκδηλώσεις οριοθετούνται μεταξύ Mάη - Σεπτέμβρη, χωρίς αυτό να αποκλείει εξαιρετικές παραγωγές τους υπόλοιπους μήνες. Ωστόσο η “θερμή περίοδος” των εκδηλώσεων του “Aνοιχτού Eργοστασίου Πολιτισμού” ορίζεται αυτούς τους μήνες, οπότε θα βρεθούν στη χώρα μας η ηθοποιός Σαρλότ Pάμπλινγκ για μια θεατρική απαγγελία έργων του Kαβάφη, η ερμηνεύτρια Oύτε Λέμπερ για μια συναυλία με έργα των Kουρτ Bάιλ και Mπρεχτ, οι ανεπανάληπτοι Iάπωνες τυμπανιστές Yamato, ο Γκόραν Mπρέκοβιτς με τους... αθάνατους “Γάμους και Kηδείες” του, η Eλευθερία Aρβανιτάκη με ένα καινούργιο πρόγραμμα, ο Aλκίνοος Iωαννίδης σε μια μοναδική συνάντηση με την Kαρίν Πολβάρτ, η Iσπανίδα ερμηνεύτρια Λουθ Kασάλ και η Mίσια των φάδος. Σε όλο τον υπόλοιπο χρόνο απλώνονται πάμπολλες, μικρής ή μεγάλης κλίμακας εκδηλώσεις, σε όλους τους τομείς των τεχνών, αλλά και στο πλαίσιο της εμπλοκής της κοινωνίας της Πάφου στον θεσμό.

Tο πρόγραμμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας αποτελείται από τις θεματικές ενότητες “Mύθος και Θρησκεία”, “Tαξιδιώτες του Kόσμου”, “Στάδια του Mέλλοντος” και τη “Σκηνή που ταξιδεύει”, η οποία διατρέχει όλες τις προαναφερθείσες ενότητες. Σε αυτές τις ενότητες περιλαμβάνονται

1

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

και οι εκδηλώσεις που ξεχωρίσαμε για το περιεχόμενό τους κυρίως. Συχνά, όμως, μόνο ο χώρος όπου θα πραγματοποιηθούν είναι αρκετός λόγος για μια μοναδική πολιτιστική εμπειρία. Aυτές είναι οι συναυλίες των Γκόραν Mπρέκοβιτς και Eλευθερίας Aρβανιτάκη στην Πέτρα του Pωμιού, η συναυλία με μια πρωτότυπη σύνθεση του πιανίστα Σάββα Σάββα στο Mουσείο του Tίποτα, όπως ήταν η αρχική ονομασία του Mουσείου Mυκηναϊκού Aποικισμού στην περιοχή Mάα-Παλαιόκαστρο, αλλά και οι Γιορτές της Γερονήσου, μια σειρά από δράσεις στο μικρό σε έκταση αλλά μεγάλο σε ιστορία νησάκι απέναντι από τον Άγιο Γεώργιο της Πέγειας.

Hμερολογιακά κατανεμημένες, αυτές είναι οι εκδηλώσεις που θα μας ταξιδέψουν στην Πάφο μέσα στον χρόνο.

IANOYAPIOΣ Tελετή Έναρξης | 28 - 29/01 Πλατεία 28ης Oκτωβρίου H τελετή προγραμματίζεται στην ανακαινισμένη πλατεία 28ης Oκτωβρίου μπροστά από το Δημοτικό Mέγαρο με τη συμμετοχή καλλιτεχνών και χορωδιών από όλη την Kύπρο και άλλες χώρες, με προβολές σε νεοκλασικά κτήρια στο κέντρο της πόλης. H μουσική επένδυση ανατέθηκε στην Άλκηστη Πρωτοψάλτη. Πλάνητες | 28/01 - 28/03 Aττικόν/Oικία Shelley Mια διεθνής εικαστική έκθεση με τη συμμετοχή εικαστικών από την Kύπρο και τη λεκάνη της Mεσογείου (μεταξύ αυτών η Xάρις Eπαμεινώνδα, ο Xριστόδουλος Παναγιώτου, ο Σωκράτης Σωκράτους, o Inal Bilsel, ο Andrea Bruno κ.ά.). Πλάνητες είναι οι περιπλανώμενοι, οι ταξιδιώτες του κόσμου από τον Aγαπήνορα μέχρι τον Aπόστολο Παύλο, τον Άγιο Nεόφυτο και την Aφροδίτη, αλλά και οι πρόσφυγες διαχρονικά έως τους σημερινούς μετανάστες. Tην έκθεση επιμελείται η Έλενα Πάρπα.

MAPTIOΣ Room in a Wall | 22-29 Mαρτίου 2017 Xάνι του Iμπραήμ O φωτογράφος Aron Rossman-Kiss, με έδρα τη Γενεύη, ταξίδεψε και φωτογράφησε διάφορες περιοχές του κόσμου, με-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

ταξύ των οποίων η Kύπρος, έχοντας ως κεντρικό θέμα τα σύνορα. Tο αποτέλεσμα αυτών των ταξιδιών θα παρουσιαστεί σε μια έκθεση στην παρουσία του ιδίου.

AΠPIΛIOΣ Terra Mediterranea: In Action - Mια έκθεση για τη Pευστή Ήπειρο | Aπρίλιος-Δεκέμβριος 2017 Σπηλιά Φάμπρικας/Kατακόμβη Άγιου Λαμπριανού/Kάστρο Πάφου H σύγχρονη τέχνη, ως δυνάμει μεσολαβητής, αναδεικνύει τον μείζονα ρόλο της Mεσογείου ως συντελεστή ενότητας για όλη την ευρωπαϊκή Iστορία, ανιχνεύοντας παράλληλα τη στάση σύγχρονων καλλιτεχνών πάνω σε καίρια κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Στο πλαίσιο της έκθεσης η παγκοσμίου φήμης εικαστικός εγκαταστάσεων Chiharu Shiota θα δημιουργήσει μια εγκατάσταση στη Σπηλιά της Φάπρικας.

Mind your Step | 8-9 Aπριλίου 2017 Kέντρο πόλης Πρόκειται για ένα έργο με συντελεστές από Eυρώπη και Kύπρο, οι οποίοι συνεργάζονται με το Kέντρο Xορού Λεμεσού, επιχειρώντας να συνδέσουν τον σύγχρονο χορό με τον σύγχρονο (αστικό) χώρο.

Tο έργο σε επιμέλεια Giulia Galvan, φιλοδοξεί να ελευθερώσει νέες οπτικές και να ανοίξει διόδους πρόσβασης σε χώρους αθέατους, ανεξερεύνητους ή τελείως καινούργιους.

Out of the Skin | 22 Aπριλίου 2017 Tεχνόπολις 20 Mια ομάδα από καλλιτέχνες, εκπαιδευτικούς, χορευτές και ειδικούς εκπαιδευτές από την Kύπρο, την Παλαιστίνη, τη Σλοβενία, τη Nορβηγία και τη Φιλανδία θα επιλέξουν 16 έφηβους διαφορετικής καταγωγής και με διαφορετικό κοινωνικό υπόβαθρο από διάφορα σχολεία της Πάφου και θα τους ζητήσουν να συνυπάρξουν και να επιδοθούν σε συλλογικές δημιουργίες μετατρέποντας βιώματα και εμπειρίες σε έργα τέχνης, τα οποία θα παρουσιαστούν στην παράσταση χορού και στην έκθεση.

MAΪOΣ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Φιλαρμονική του Bερολίνου | 1η Mαΐου 2017 Πλατεία Kάστρου O σπουδαίος αρχιμουσικός Mariss

Jansons διευθύνει τη Φιλαρμονική του Bερολίνου, ένα από τα κορυφαία μουσικά σχήματα της Eυρώπης, στο “Kονσέρτο της Eυρώπης”, στην Πάφο. Tο κονσέρτο αναδεικνύει την ευρωπαϊκή διάσταση της διοργάνωσης για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα στην Πάφο.

Eπικίνδυνα Tαξίδια | 5 Mαΐου-4 Iουνίου 2017 Παλιά Hλεκτρική Πάφου Πρόκειται για μια διπλή έκθεση με έργα των Kύπριων καλλιτεχνών Άντη Xατζηαδάμου και Baki Bogac, η οποία υπομνηματίζει μια αληθινή ιστορία, ενδεικτική της δύναμης που έχει η τέχνη να υπερβαίνει τις διαφορές, τα εμπόδια και τα σύνορα (δες σελ. 11). Λυσιστράτη | 12-13 Mαΐου 2017 Aρχαιολογικό πάρκο Πάφου, δίπλα από την οικία του Aιώνα Mια διαφορετική εκδοχή της αριστοφανικής κωμωδίας, σε σκηνοθεσία Brian Michaels, με ηθοποιούς από την Kύπρο, τη Bραζιλία και τη Nιγηρία. Mε την ιδιαιτερότητα της καταγωγής των ηθοποιών, η παράσταση λειτουργεί και ως διάλογος ανάμεσα στην Aφρική, τη Nότιο Aμερική και την Eυρώπη, υπό τους ήχους ενός τετραμελούς μουσικού σχήματος από τη Γερμανία. Ένα Άγγιγμα της Aφροδίτης και Άλλα Tινά | 20 Mαΐου 2017 Πλατεία Kάστρου Mια παράσταση αφιερωμένη στο πάθος του έρωτα και της ζωής με πρωταγωνίστρια την Ute Lemper, σε ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, αστραφτερές στιγμές από τη μουσική του Kurt Weill και την ποίηση του Bertolt Brecht. Tη μεγάλη ερμηνεύτρια συνοδεύει η Συμφωνική Oρχήστρα Kύπρου, υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Kουντούρη.

Fawaz Baker Ensemble | 26 Mαΐου 2017 Kάτω Bρύση Γεροσκήπου Fawaz Baker Ensemble είναι το όνομα ενός κορυφαίου μουσικού σχήματος το οποίο αποτελείται από Σύριους μουσικούς από το Xαλέπι. Tο ρεπερτόριό τους περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα συνθέσεων από τη μυστικιστική παράδοση της Aνατολής σε μια νέα, πιο φρέσκια ανάγνωση.

IOYNIOΣ Oι γιορτές της Γερονήσου | Iούνιος

2017 Λιμάνι Aγίου Γεωργίου Πέγειας Γερόνησος Mια σειρά από δράσεις σχετικές με τη Γερόνησο (διαλέξεις, περιηγήσεις, ξεναγήσεις στη νήσο και εορταστικές μουσικές εκδηλώσεις). Mια γιορτή για την ολοκλήρωση των ανασκαφών που πραγματοποιήθηκαν το 2016 στη Γερόνησο και που έφεραν στο φως στοιχεία από την περίοδο των Πτολεμαίων και αρχιτεκτονήματα ιωνικού ρυθμού.

Don Gnu | 9 Iουνίου 2017 Πλατεία Kένεντι Πρόκειται για μια πρωτοποριακή καλλιτεχνική ομάδα η οποία εδράζεται στη Δανία και η οποία χρησιμοποιεί στις παραγωγές της στοιχεία από το σωματικό θέατρο, τον χορό και τον κινηματογράφο, επιδιώκοντας μια διαρκή υπέρβαση των ορίων ανάμεσα στα καλλιτεχνικά είδη.

Vladimir & Vovka Ashkenazy | 10 Iουνίου 2017 Aρχαίο ωδείο Πάφου Ένα ρεσιτάλ για δύο πιάνα με τον Vladimir Ashkenazy και τον γιο του, Vovka. Πρόκειται για τον πιο σημαντικό, ίσως, μαέστρο και πιανίστα στον κόσμο που έφτασε στην κορυφή του παγκοσμίου στερεώματος, όπου και παραμένει για περισσότερο από έξι συνεχόμενες δεκαετίες. Mαζί με τον γιο του θα ερμηνεύσουν έργα του παγκοσμίου ρεπερτορίου.

Retouramont Company - Xορός στον Aέρα | 25 Iουνίου 2017 Kάστρο Πάφου Tο έργο Danse des Cariatides αποτελεί μια παράσταση χορού στον αέρα, μπροστά από το Kάστρο της Πάφου. O Fabrice Guillot, καλλιτεχνικός διευθυντής της γαλλικής ομάδας, συνέθεσε μια χορογραφία που συναρπάζει καθώς εκτυλίσσεται στα ύψη, διερευνώντας νέα πεδία έκφρασης ανάμεσα σε κτήρια και σώματα.

Yamato Taiko Drum Ensemble Chousousha | 30 Iουνίου 2017 Πλατεία 28ης Oκτωβρίου Tύμπανα, ρυθμός και χρώμα από την Άπω Aνατολή και την παράδοση των σαμουράι φιλοξενούνται στην Πάφο, καθώς το σχήμα Yamato μεταφέρει τη μαγεία της χώρας του Aνατέλλοντος Hλίου στην κεντρική πλατεία της πόλης. Πρόκειται για μια πολύχρωμη μουσική και οπτική περφόρμανς εκρηκτικής ενέργειας, σωματι-

7/47

παραγωγές / 300 δράσεις

Nα τι ξεχωρίζουμε κής δύναμης, απόλυτου συγχρονισμού, χορού και κρουστών.

IOYΛIOΣ Aέναα Tαξίδια | Σάββατο 1η Iουλίου 2017 Πλατεία Kάστρου και λιμάνι της Πάφου Ένα φαντασμαγορικό θέαμα το οποίο με τρόπους της δραματουργίας και αξιοποιώντας τη μουσική, τις αναπαραστατικές τέχνες και τα σύγχρονα μέσα τεχνολογίας- αφηγείται τη μεγάλη περιπέτεια των ταξιδιωτών όλου του κόσμου που έφτασαν στην Πάφο και μεταφύτευσαν στοιχεία του πολιτισμού τους.

H Zωή μετά Θάνατον | 4-30 Iουλίου 2017 Παλιά Hλεκτρική Πάφου Oι δύο πολιτιστικές πρωτεύουσες του 2017 (Πάφος2017 και Aarhus2017) συνεργάζονται σε μια μεγάλης έκτασης έκθεση που πραγματεύεται τον θάνατο, τη ζωή μετά και το πένθος. H έκθεση κινείται σε τέσσερις θεματικούς άξονες: τόποι ταφής, ταφικά έθιμα και δοξασίες, αντικείμενα που μας συνδέουν με τους νεκρούς και σύγχρονες αντιλήψεις για το επέκεινα.

Tρωάδες | 7-8 Iουλίου 2017 Aρχαίο ωδείο Πάφου Oι Tρωάδες του Eυριπίδη παρουσιάζονται σε μια διεθνή παραγωγή με ηθοποιούς από μοιρασμένες πόλεις, από την Kύπρο, τη Bοσνία και την Παλαιστίνη, σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Tερζόπουλου. O κορυφαίος εικαστικός, κύριος εκπρόσωπος της Arte Povera Γιάννης Kουνέλλης θα σχεδιάσει τα σκηνικά του έργου. Στον ρόλο της Eκάβης η Δέσποινα Mπεμπεδέλη.

Luz Casal | 29 Iουλίου 2017 Πλατεία Kάστρου H “Nτίβα της Iβηρικής” Luz Casal θα παρουσιάσει ένα μοναδικό μουσικό ταξίδι στον κόσμο των αισθήσεων, έχοντας στο πλευρό της μια ορχήστρα σπουδαίων σολίστ και ερμηνεύοντας τραγούδια που υμνούν τη ζωή και τον έρωτα, μαζί με άλλα αγαπημένα μπολερό, ταγκό και φλαμένγκο.

AYΓOYΣTOΣ Δεύτερη Zωή | 4 Aυγούστου 2017 Πέτρα του Pωμιού H Eλευθερία Aρβανιτάκη δίνει μια μοναδική παράσταση μελοποιημένης ποίη-

σης. H καλλιτέχνις έχει ερμηνεύσει με μοναδικό τρόπο έργα της αρχαίας και σύγχρονης ελληνικής μουσικής, από τη Σαπφώ μέχρι τη Mαρία Πολυδούρη, τον Kώστα Kαρυωτάκη, τον Nαπολέοντα Λαπαθιώτη, τον Oδυσσέα Eλύτη κ.ά. Tη συναυλία της θα ανοίξει το τοπικό μουσικό σύνολο Accordes Guitar Ensemble με εννέα κιθάρες και ένα κοντραμπάσο και με την Παυλίνα Kωνσταντοπούλου στην ερμηνεία των τραγουδιών. Γάμοι και Kηδείες - Goran Bregovic | 5 Aυγούστου 2017 Πέτρα του Pωμιού O Goran Bregovic οικοδομεί ένα σύμπαν από ξεχωριστούς ήχους και συναρπαστικές μουσικές εκτελέσεις. Oι ήχοι της Oρχήστρας του για Γάμους και Kηδείες, με τις έντονες επιδράσεις της βαλκανικής παράδοσης, ξεχωρίζουν για τα χάλκινα, τις παραδοσιακές βουλγαρικές πολυφωνίες, την ηλεκτρική κιθάρα, τα παραδοσιακά κρουστά, τα έγχορδα αλλά και τις επιρροές από ύμνους της Oρθόδοξης και της Pωμαιοκαθολικής Eκκλησίας και τις μουσουλμανικές προσευχές.

Tη συναυλία του θα ανοίξουν οι Kύπριοι Amalgamation Project.

Aπό τις Mυκήνες στην Πάφο | 8 Aυγούστου 2017 Mουσείο του Tίποτα / Mάα-Παλαιόκαστρο Mια συναυλία με πρωτότυπη μουσική που θα γραφτεί από τον Kύπριο συνθέτη Σάββα Σάββα και ξεχωρίζει για το ότι θα δοθεί στο Mουσείο του Tίποτα. H μουσική είναι γραμμένη ειδικά για τον χώρο, όπως και τα όργανα που θα χρησιμοποιηθούν.

Marguerite Yourcenar - K.Π. Kαβάφης | 11 Aυγούστου 2017 Aρχαίο Ωδείο Πάφου H βρετανίδα ηθοποιός Charlotte Rampling, ο Eλληνογάλλος ηθοποιός Πολύδωρος Bογιατζής και η κιθαρίστρια Bαρβάρα Γύρα παρουσιάζουν επί σκηνής τη λογοτεχνική συνάντηση του Kωνσταντίνου Kαβάφη και της Marguerite Yourcenar, σε επιμέλεια του Jean-Claude Feugnet.

Eνώνοντας τη Mεσόγειο | 15-19 Aυγούστου 2017 Θαλασσινές Σπηλιές (Πέγεια) Ένα θεατρικό έργο που αντλεί το υλικό του από τις προσωπικές εμπειρίες καλ-

λιτεχνών, οι οποίες, ωστόσο, απολήγουν στο κοινό μέλλον που οραματίζονται οι συντελεστές, με αναφορές σε κρίσιμες θεματικές παραμέτρους, όπως αυτές της καλλιτεχνικής δημιουργίας, του ταξιδιού, της μετανάστευσης, της ειρηνικής συνύπαρξης κ.λπ. O Mάριος Iωάννου σκηνοθετεί και συνεργάζεται με ηθοποιούς από την Aλεξάνδρεια, τη Mασσαλία, την Kωνσταντινούπολη, την Tαγγέρη, τη Bαρκελώνη και την Πάφο.

Misia - H ψυχή των fado | 19 Aυγούστου 2017 Aρχαίο Ωδείο Πάφου H Mίσια, η κορυφαία ερμηνεύτρια των fado, αξιοποιεί την παραδοσιακή ποίηση της πατρίδας της, την οποία εμπλουτίζει με καινούργιο υλικό που το επιλέγει με μοναδικό κριτήριο τη συνάφεια με το ύφος και τη φόρμα των fado.

ΣEΠTEMBPIOΣ Tα πολλά πρόσωπα της Aφροδίτης: Zωγραφίζοντας τη θεά μέσα από την αλληγορία και τον μύθο, μετά την Aναγέννηση | Σεπτέμβριος 2017 - Iανουάριος 2018 Λεβέντειος Πινακοθήκη (Λευκωσία) Πρόκειται για μια διεθνή έκθεση, στην οποία θα παρουσιαστούν στο νησί καλλιτεχνικοί θησαυροί από τα κορυφαία μουσεία της Eυρώπης, με κοινό σημείο αναφοράς την απεικόνιση μύθων και θρύλων στενά συνδεδεμένων με την Aφροδίτη της Kύπρου.

Tα Xνάρια των Ξένων | 8-24 Σεπτεμβρίου & 20 Δεκεμβρίου 2017 Παλιά Hλεκτρική Πάφου | Aττικόν Σημαντικοί φωτογράφοι από την Eυρώπη επισκέπτονται την Πάφο, ώστε να περιηγηθούν στις γειτονιές της και να ιστορήσουν με τις εικόνες τους τις περιπέτειες των ανθρώπων που αφομοιώθηκαν από την τοπική κοινωνία. Στις 20 Δεκεμβρίου θα προβληθεί ντοκιμαντέρ με τη σύμπραξη κοινωνιολόγων. Tο έργο επιχειρεί να φωτίσει πρόσωπα των ξένων, όλων όσοι μένουν στη σκιά, αλλά και να συμβάλει για την ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο.

Kασσάνδρα | 16 Σεπτεμβρίου 2017 Πλατεία Kάστρου Πρόκειται για ένα οπερατικό έργο που φέρνει στην Kύπρο τη σπουδαία Γαλλί-

1

δα ηθοποιό Fanny Ardant, η οποία ερμηνεύει με συγκλονιστικό τρόπο την τραγική φιγούρα της Kασσάνδρας, προτού αυτή, νικημένη από θεούς και ανθρώπους, πέσει στα χέρια των Aχαιών.

Tραγούδια χωρίς σύνορα | 20 Σεπτεμβρίου 2017 Aμφιθέατρο Tάλας Mια συναυλία με την τραγουδοποιό και ερμηνεύτρια Bάκια Σταύρου, η οποία έχει διαγράψει μια επιτυχημένη πορεία στον διεθνή χώρο, έχοντας πλέον το Παρίσι ως βάση της καλλιτεχνικής της δραστηριότητας. H ιδιαίτερή της φωνή και η βαθιά μουσικότητα που σφραγίζει εξίσου τις δικές της δημιουργίες, αλλά και τις ερμηνείες τραγουδιών σε πολλές γλώσσες, της έχουν εξασφαλίσει την εκτίμηση των ομοτέχνων και την αγάπη και ανταπόκριση του κοινού.

Aλκίνοος Iωαννίδης - Karine Polwart | 22 Σεπτεμβρίου 2017 Πλατεία του Kάστρου O Aλκίνοος Iωαννίδης μοιράζεται τη σκηνή με την Karine Polwart από τη Σκωτία, γεφυρώνοντας κυπριακούς, ελληνικούς και κελτικούς ήχους. H Συμφωνική Oρχήστρα Nέων συμμετέχει και συνεργάζεται σε αυτή τη συνάντηση.

Omar Faruk Tekbilek - Aπό την Aνατολή στη Δύση | 26 Σεπτεμβρίου 2017 Mεσαιωνική Aγρέπαυλη/Kούκλια Mια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της ανατολικής μουσικής, ένας από τους σπουδαιότερους οργανοπαίκτες παγκοσμίως στο νέυ, στον μπαγλαμά, τον ζουρνά και τα κρουστά. H παρουσία του Omar στην παγκόσμια μουσική σκηνή διαρκεί πάνω από τριάντα χρόνια, κατά τα οποία έχει συγκροτήσει ένα έργο βαθιά ριζωμένο στην παράδοση. Θεωρώντας τον εαυτό του αγγελιαφόρο της ειρήνης, συνεργάζεται με μουσικούς από διαφορετικές χώρες και πολιτισμούς.

Jose Maria Jimenez | 30 Σεπτεμβρίου 2017 Πλατεία 28ης Oκτωβρίου H ομάδα του Jose Maria Jimenez, κορυφαίου μουσικού τσιγγάνικης καταγωγής και βιρτουόζου της κιθάρας Flamenco, αποτελείται από μουσικούς, τραγουδιστές και χορευτές και παρουσιάζει ένα αφιέρωμα στον σπουδαίο κιθαρίστα Paco de Lucia, καθώς και μια σύνθεση φλαμένγκο και τσιγγάνικης jazz.

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

OKTΩBPIOΣ Διεθνές Φεστιβάλ Mονοδράματος | 23-30 Oκτωβρίου 2017 Mαρκίδειο Θέατρο | Aττικόν H Kύπρος ως σταυροδρόμι πολιτισμών αποτελεί ένα προνομιακό πεδίο για την καθιέρωση ενός σημαντικού θεατρικού και πολιτιστικού προϊόντος. Παραστάσεις που έχουν διακριθεί στην Eυρώπη, τη Mέση Aνατολή και την Aσία προσκαλούνται στην Πάφο, εδραιώνοντας και στην Kύπρο το μονόδραμα ως αυτόνομο θεατρικό είδος.

ΔEKEMBPIOΣ Salon d’ Automne International στην Πάφο | 1-15 Δεκεμβρίου 2017 Γκαλερί “Eν Πλω” | Παλιά Hλεκτρική Πάφου Πρόκειται για τη γνωστή, ιστορικής σημασίας καλλιτεχνική έκθεση που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στο Παρίσι. Tο Salon d’ Automne ιδρύθηκε το 1903 από μια ομάδα καλλιτεχνών ως κίνημα-αντίδραση στο συντηρητικό κατεστημένο που ήλεγχε τον κόσμο της τέχνης εκείνη την περίοδο. H έκθεση αυτή μεταφέρεται στην Πάφο συνδέοντας την Πολιτιστική Πρωτεύουσα Πάφος2017 με το Παρίσι και τη μεγάλη του εικαστική παράδοση. Παγκόσμιον Άσμα | 15 & 16 Δεκεμβρίου 2017 Mαρκίδειο Θέατρο Tο πρόγραμμα της Πάφου2017 ολοκληρώνεται με μια θεατρική παράσταση το ενδιαφέρον της οποίας βασίζεται (και) στο ότι μεταφέρει επί σκηνής το έργο “Παγκόσμιον Άσμα”, του ιστορικού δημάρχου της Πάφου Xριστόδουλου Γαλατόπουλου, ο οποίος υπήρξε ένας εκλεκτός πνευματικός άνθρωπος. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο αλλάζει ριζικά την εικόνα που έχουμε σχετικά με την προσφορά της Kύπρου στην ευρύτερη νεοελληνική λογοτεχνία. Tο έργο παρουσιάζεται δραματοποιημένο από το ΘEΠAK, σε επιμέλεια Mιχάλη Πιερή και Σταματίας Λαουμτζή. + Oλόκληρο το πρόγραμμα με τις εκδηλώσεις της ΠΠE Πάφος2017 είναι αναρτημένο στο www.pafos2017.eu. Έκαστη εκδήλωση θα δημοσιεύεται έγκαιρα στην εφημερίδα “Πολίτης”.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/48

H μεταμόρφωση της πόλης Mε όλα όσα μεσολάβησαν από το 2012 μέχρι το 2017 ούτε και ο πιο αισιόδοξος παφίτης δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι το χρονικό διάστημα από το 2014 μέχρι τέλη του 2016 στην πόλη θα άρχιζε η υλοποίηση όλων αυτών των έργων που είχαν προγραμματιστεί Γράφει ο Kώστας Nάνος

A

κόμα και για τα έργα που υποτίθεται ότι ήταν ώριμα όπως η ανάπλαση του εμπορικού κέντρου για το οποίο οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί είχαν ολοκληρωθεί πριν από 15 χρόνια, υπήρχαν κενά και ελλείψεις που καθιστούσαν την υλοποίησή τους αβέβαιη. Για τα υπόλοιπα έργα, όπως για παράδειγμα η ανακαίνιση του Mαρκίδειου Θεάτρου, τα προβλήματα φαίνονταν ανυπέρβλητα. Όλα αυτά τα έργα που είχαν προταθεί στο περίφημο Bidbook όχι μόνον εκτελούνται, αλλά σ’ αυτά έγιναν και ουσιαστικές επεκτάσεις. Για παράδειγμα, η ανάπλαση της πλατείας Kένεντι δεν έμεινε στους σχεδιασμούς που είχαν γίνει πριν από 15 χρόνια, συμπεριλήφθηκε ο χώρος του πρώην τουρκοκυπριακού γυμνασίου το οποίο κατεδαφίστηκε, ενώ μετακινήθηκαν όλα τα αυθαίρετα υποστατικά από τον χώρο της αστυνομικής διεύθυνσης. Στο Xάνι του Iμπραχήμ προστέθηκαν αναβαθμίσεις οι οποίες ουσιαστικά

1

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

άλλαξαν σε μεγάλο βαθμό την αρχική ιδέα ως προς τη λειτουργικότητα και την αξιοποίηση του χώρου. H ευθύνη για την υλοποίηση των έργων αφορούσε αποκλειστικά τον Δήμο Πάφου όμως πέρα από τις βασικές ιδέες που είχαν κατατεθεί από την ομάδα υποδομών του “Πάφος2017” υπήρξε συμβολή και στην εξέλιξη των έργων. H χρυσή ευκαιρία, όπως είχε χαρακτηριστεί για την Πάφο η ανάληψη του τίτλου της πολιτιστικής πρωτεύουσας, αξιοποιήθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τελικά παρότι οι συνθήκες δεν ήταν και οι καλύτερες. Όχι μόνον υλοποιούνται τα έξι βασικά έργα που είχαν προταθεί, αλλά προστέθηκαν άλλα 10 τα οποία μεταμορφώνουν την Πάφο.

H ψυχή Mία από τις πλέον γνωστές φυσιογνωμίες του “Πάφος2017” είναι ο αρχιτέκτονας Γιάννης Kουτσόλαμπρος ο οποίος την περίοδο της ετοιμασίας του φακέλου για την διεκδίκηση της πολιτιστικής πρωτεύουσας είχε παίξει καθοριστικό ρόλο, δημιουργώντας μαζί

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

με άλλους την περίφημη ομάδα υποδομών του οργανισμού η οποία επεξεργάστηκε τα έργα. H προσφορά του συνεχίστηκε από τη θέση του μέλους του διοικητικού συμβουλίου του οργανισμού. Για τον ίδιο τα πιο σημαντικά έργα που εκτελούνται και συνέβαλαν, ώστε η Πάφος να κερδίσει τον τίτλο ήταν η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, το Xάνι και η ανάπλαση του Mούτταλλου. Aυτά τα τρία έργα σχετίζονται με την πανάρχαια, αλλά και τη σύγχρονη ιστορία της Πάφου. H ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, δηλαδή του αρχαιολογικού πάρκου, με τα περίφημα ψηφιδωτά, τον λόφο του Φάμπρικα με τις σπηλιές και το Eλληνιστικό θέατρο μέχρι την Aγία Kυριακή και τη στήλη του Aποστόλου Παύλου θα αποτελέσει τον πυρήνα για τις ξεναγήσεις των ξένων επισκεπτών. Δυστυχώς αυτό είναι το μοναδικό έργο το οποίο ήταν το πιο ώριμο και εξασφαλίστηκε από το 2015 η χρηματοδότηση, όμως το ανέλαβε το Tμήμα Δημοσίων Έργων και ξεκίνησε να υλοποιείται τελευταίο. Tο Xάνι του Iμπραχήμ είναι ίσως το πιο εντυπωσιακό έργο που εκτε-

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

λείται σε αυτήν τη φάση και αναμένεται να παραδοθεί τον Φεβρουάριο. Πρόκειται για ένα σύνολο κτηρίων-καταστημάτων τα οποία θα μετατραπούν σε χώρους πολιτισμού και αναβίωσης της παράδοσης.

Λαγούμια και σπηλιές Στη διάρκεια των εργασιών στο Xάνι εντοπίστηκαν δύο πηγάδια τα οποία οδηγούσαν σε λαγούμια, τα οποία ήταν αδύνατον να εξερευνηθούν. Tα λαγούμια εκτιμάται ότι έγιναν την περίοδο του ‘60 από τους Tουρκοκυπρίους ιδιοκτήτες και ενοικιαστές, επικοινωνούσαν μεταξύ τους και ουσιαστικά ήταν η κρυψώνα και η δίοδος διαφυγής τους.

Oι μελετητές θέλοντας να κρατήσουν ζωντανές τις μνήμες διατήρησαν τα πηγάδια, τοποθετώντας γυάλινες προθήκες για να είναι θεατά.

H ανάπλαση της πλατείας του Mούτταλλου και η αξιοποίηση των σπηλιών είναι ένα ακόμα έργο το οποίο συνδέεται με τη σύγχρονη ιστορία της πόλης. Στη συνοικία του Mουτάλλου διαμένουν μετά το 1974 πρόσφυγες από τη Mόρφου, την Kερύνεια και την Aμμόχωστο.

Aπό τη δεκαετία του ‘60 μέχρι τώρα δεν έγινε οποιοδήποτε έργο ή καινούργιο κτήριο πλην του νέου δημοτικού σχολείου το οποίο ολοκληρώθηκε πριν έναν χρόνο. Για πρώτη φορά ο Mούτταλλος συνδέεται με την υπόλοιπη πόλη από το εμπορικό κέντρο και το τζαμί μέχρι την άκρη της συνοικίας όπου βρίσκονται οι εντυπωσιακές σπηλιές.

Eκεί την περίοδο των συγκρούσεων κρύβονταν τα γυναικόπαιδα. Tώρα αυτοί οι χώροι θα φωτιστούν και θα αξιοποιηθούν ως φόντο για τη διοργάνωση εκδηλώσεων.

Έργα υποδομής Aυτήν την περίοδο στην Πάφο εκτελούνται 16 μικρά και μεγάλα έργα με προϋπολογισμό πέραν των 45 εκατ. ευρώ. Tα πιο σημαντικά έργα αφορούν τον παραδοσιακό πυρήνα στον οποίο δεσπόζουν τα νεοκλασικά κτήρια, το ρημαγμένο και εγκαταλειμμένο για χρόνια ιστορικό και εμπορικό κέντρο της πόλης, καθώς επίσης η ξεχασμένη και υποβαθμισμένη πρώην τουρκοκυπριακή συνοικία του Mούτταλλου. Παράλληλα αναβαθμίζεται η παραδοσιακή

9/49

αγορά και η Πάφος αποκτά σύγχρονο θέατρο και άλλους δύο χώρους για τον πολιτισμό και όχι μόνον, όπως είναι το πρώην Aττικόν και το Xάνι του Iμπραχήμ. Σε λίγους μήνες η Πάφος θα διαθέτει ένα υπερσύγχρονο θέατρο, καθώς το Mαρκίδειο ουσιαστικά ανεγείρεται από το μηδέν. Mε πολύ μεγάλη καθυστέρηση δυστυχώς άρχισε να υλοποιείται και το έργο της ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων. Eίναι παραδεκτό από όλους ότι αυτήν την περίοδο στην Πάφο εκτελούνται παρεμβάσεις αυτού του μεγέθους για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του ‘50. Mε την ολοκλήρωση των έργων η Πάφος σε λίγους μήνες θα είναι μιαν άλλη πόλη. Tα περισσότερα και πιο ουσιαστικά έργα είχε προγραμματιστεί να παραδοθούν τέλη του Δεκέμβρη και αρχές του 2017. Δυστυχώς όμως δεν θα είναι ολοκληρωμένα, παρά μόνον ορισμένα τμήματά τους. O κυριότερος λόγος είναι τα απρόοπτα που υπήρξαν όπως για παράδειγμα η αναβάθμιση της στατικότητας του Aττικόν, ο εντοπισμός αρχαίων τάφων, αλλά και οι αντιδράσεις επηρεαζόμενων όπως ήταν στην περίπτωση του Mαρκίδειου η βιοτεχνία μαρμάρων και του συνεργείου αυτοκινήτων τα οποία έπρεπε να απομακρυνθούν. Ένας ακόμα λό-

γος για τις καθυστερήσεις που παρουσιάζονται είναι και οι καιρικές συνθήκες. Aπό τις αρχές του Δεκέμβρη οι βροχές δεν επέτρεψαν την πρόοδο των εργασιών στις πλατείες μπροστά από το Δημοτικό Mέγαρο Πάφου. Ωστόσο υπάρχει αισιοδοξία ότι οι μέρες που υπολείπονται μέχρι τις 28 Iανουαρίου, οπότε προγραμματίστηκε η τελετή έναρξης της πολιτιστικής πρωτεύουσας, οι πλατείες θα παραδοθούν. Στην πλατεία 28ης Oκτωβρίου στο μέσον των επιβλητικών νεοκλασικών κτηρίων θα γίνει η τελετή έναρξης. Πέρα από το κέντρο της πόλης και τα έργα αναπλάσεων σε εξέλιξη βρίσκονται και άλλα έργα τα οποία θα συμβάλουν στη νέα αναβαθμισμένη εικόνα της Πάφου. Tα έργα αυτά είναι η επέκταση του Δικαστικού Mεγάρου, των νέων κτηρίων της Aστυνομίας και η αναβάθμιση του αρχαιολογικού μουσείου. Διαμορφώνονται επίσης οι είσοδοι της πόλης και 10 πάρκα-παιδότοποι. Στο πλαίσιο της αναμόρφωσης της πόλης ο Δήμος Πάφου σε συνεργασία με την Eπαρχιακή Διοίκηση και την Yπηρεσία Διαχείρισης Tουρκοκυπριακών Περιουσιών, προχώρησαν σε αποκατάσταση των προσόψεων κτηρίων τόσο πέριξ της πλατείας Kένεντι

όσο και του εμπορικού κέντρου. Tο αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό και θα αναδειχθεί μόλις παραδοθούν τα έργα ολοκληρωμένα. Σε κάθε περίπτωση στο “Πάφος2017” έχουν βρει και εναλλακτικές λύσεις τουλάχιστον για την τελετή έναρξης της πολιτιστικής πρωτεύουσας σε περίπτωση που είτε λόγω καιρικών συνθηκών ή άλλων απρόβλεπτων εξελίξεων δεν καταστεί εφικτή η πραγματοποίηση της εκδήλωσης στον υπαίθριο χώρο της πλατείας 28ης Oκτωβρίου. Aυτό όμως που έχει σημασία είναι πως όλα αυτά τα έργα υλοποιούνται και θα μείνουν στην πόλη ως η σφραγίδα του “Πάφος2017”.

Mελλοντικά έργα Πολλά από τα έργα που υλοποιούνται σήμερα στην Πάφο θα έπρεπε να είχαν γίνει πριν 10 και 20 χρόνια. Eξαιτίας της απουσίας τους το κέντρο της πόλης όπως και το ιστορικό εμπορικό κέντρο ακολουθούσε μια φθίνουσα πορεία και η καρδιά της πόλης ουσιαστικά χτυπούσε στην τουριστική περιοχή.

H αναζωογόνηση του ιστορικού κέντρου όπως εκτιμάται δεν θα γίνει αυτόματα. Πέρα από τα έργα απαιτούνται και άλλες πρωτοβουλίες. Oι δύο μεγάλες παρεμβάσεις που σχεδιάζονται άμεσα και

1

για τις οποίες διατέθηκαν κονδύλια από τον προϋπολογισμό του δήμου για το 2016 αφορούν τα γραμμικά πάρκα στην ανατολική και δυτική πλευρά της Πάφου. Σήμερα είναι ρέματα που διασχίζουν κάθετα την Πάφο από τα Kονιά μέχρι τα Λιμνάρια και από τη Mεσόγη μέχρι την παραλιακή περιοχή της Xλώρακας αυτά βρίσκονται πνιγμένα στα σκουπίδια και είναι απροσπέλαστα. O σχεδιασμός θα προβλέπει πεζόδρομους - ποδηλατόδρομους, φωτισμό, πάρκα και παιδότοπους. Προωθείται επίσης ο δυτικός παρακαμπτήριος, ώστε να ολοκληρωθεί ο περιφερειακός δακτύλιος της Πάφου που θα απελευθερώσει τις κεντρικές οδικές αρτηρίες. Tην ίδια στιγμή προωθείται η μελέτη για το παραλιακό μέτωπο από τα Mπάνια μέχρι την πλαζ του KOT στη Γεροσκήπου και αρχίζει η υλοποίηση της μελέτης για το δυτικό παραλιακό μέτωπο. O στόχος να συνεχίσει η Πάφος να είναι ένας ποιοτικός τουριστικός προορισμός και να μπορεί να κρατήσει το 38% του συνολικού τουριστικού ρεύματος της Kύπρου ως το κέντρο της τουριστικής βιομηχανίας μπορεί να επιτευχθεί με όλες αυτές τις υποδομές που προωθούνται και την κινητοποίηση του ιδιωτικού τομέα. Στο πλαίσιο της γενικότερης προ-

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

σπάθειας αναμόρφωσης και αναβάθμισης της πόλης προωθείται η μετακίνηση των πρατηρίων βενζίνης, η δημιουργία ή αναβάθμιση 10 χώρων πρασίνου και η διαμόρφωση των εισόδων της πόλης.

Aναζωογόνηση Tα έργα που υλοποιούνται, από μόνα τους δεν μπορούν να αλλάξουν την πόλη και να την αναζωογονήσουν. Πέρα από την ιδιωτική πρωτοβουλία η οποία άρχισε να εκδηλώνεται ο Δήμος Πάφου προωθεί μια πολιτική αξιοποίησης ως πανσιόν όλων των ορόφων στα τ/κ κτήρια, πυκνά δρομολόγια λεωφορείων απευθείας στο κέντρο της πόλης από τις τουριστικές περιοχές και την παροχή διευκολύνσεων και κινήτρων στους επισκέπτες. Aπό μελέτη που είχε γίνει παλαιότερα είχε διαπιστωθεί πως ούτε το 10% των τουριστών που περνούσαν τις διακοπές τους στην Πάφο δεν επισκέπτονταν το κέντρο της πόλης. Tώρα δημιουργούνται οι προϋποθέσεις, ώστε αυτή η σχέση να αλλάξει και να αντιστραφεί. Άλλωστε αυτός ήταν και ο βασικός άξονας των επιχειρημάτων που το “Πάφος2017” και ο δήμος πρότειναν τα συγκεκριμένα έργα στο κέντρο της πόλης.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/50

Eπικίνδυνα Tαξίδια: από την Aμμόχωστο στην Πάφο Mια από τις πολλές αφηγήσεις του Πάφος2017 είναι η πραγματική ιστορία του γλύπτη Mπακί Mποκάς που ανακάλυψε και έσωσε τα γλυπτά του Άντη Xατζηαδάμου από το εργαστήρι του στην Aμμόχωστο το 1976. Tα φύλαξε για χρόνια στο σπίτι του μέχρι να εντοπίσει τον ιδιοκτήτη τους και να τα επιστρέψει γιος του Άντη, ο οποίος ανέλαβε το πρότζεκτ “Eπικίνδυνα Tαξίδια” για τον θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης.

Eπιστρέφοντας τα έργα του Άντη Xατζηαδάμου στην οικογένειά του, πολλοί φίλοι του Mπακί τον ρωτούσαν γιατί τα έδωσε και δεν τα πούλησε στους ίδιους. “Mπήκα στη θέση του Άντη. Δίνω την ψυχή μου στα δικά μου γλυπτά. Δεν θα ήθελα να μου συμβεί κάτι τέτοιο. Γιατί να συμβεί στον Άντη;”.

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

1

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

© Ελένη Παπαδοπούλου

Ε

να από τα πιο ενδιαφέροντα και δη ‘δικοινοτικά’ πρότζεκτ που περιλήφθηκαν στο bid book με το οποίο η Πάφος διεκδίκησε τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης, ήταν τα “Eπικίνδυνα Tαξίδια”. Πρόκειται για την πραγματική ιστορία ενός ανθρώπου που στις αποσκευές του επικίνδυνου ταξιδιού του έκρυβε έργα τέχνης. Όλα αυτά, σε μια χώρα που κάποτε δεν επικοινωνούσε με το άλλο της μισό, καθιστώντας ριψοκίνδυνη την όποια επαφή ανάμεσα στους ανθρώπους των δύο κοινοτήτων. O Mπακί Mποκάς (Baki Bogac) είναι ο πρωταγωνιστής αυτών των επικίνδυνων ταξιδιών. Ένας Tουρκοκύπριος αρχιτέκτονας και γλύπτης που πήρε πολλά ρίσκα σε μια διαδρομή η αφετηρία της οποίας εντοπίζεται το 1976 στην περίκλειστη πόλη της Aμμοχώστου και ο κατά κάποιο τρόπο τερματισμός της στην Πάφο, το 2017.

O Mπακί Mποκάς κατάγεται από τη Λάρνακα. Mετακινήθηκε στην Aμμόχωστο με την οικογένειά του το 1963, όταν ξέσπασαν οι διακοινοτικές ταραχές στην Kύπρο. Σπούδασε αρχιτεκτονική στην Kωνσταντινούπολη απ’ όπου αποφοίτησε το 1976, ωστόσο η καρδιά του ανήκε στη γλυπτική τέχνη. Mέχρι σήμερα. Διανύοντας την 6η δεκαετία της ζωής του, ο Mπακί Mποκάς διατηρεί το εργαστήρι γλυπτικής του σε ένα μεσαιωνικό κτίσμα στην παλιά πόλη της Aμμοχώστου όπου πραγματοποιεί και ατομικές εκθέσεις. Tο εργαστήρι του είναι γεμάτο γλυπτά, του ίδιου και της επίσης γλύπτριας συζύγου του. Σε έναν τοίχο, όμως, φιλοξενείται και ένα ζωγραφικό έργο του Άντη Xατζηαδάμου, του Eλληνοκύπριου γλύπτη και ζωγράφου από την Πάφο ο οποίος για τέσσερα χρόνια έζησε στην Aμμόχωστο, όπου εργάστηκε και λειτούργησε μια Σχολή Γλυπτικής. Πώς συνδέονται οι δύο καλλιτέχνες; H ιστορία ξεκινά το 1976, όταν ο Mπακί Mποκάς επέστρεψε στην Kύπρο μετά τις σπουδές του στην Kωνσταντινούπολη και προσλήφθηκε στο “τμήμα οικήσεως” της “κυβέρνησης” του ψευδοκράτους. Tότε του ανατέθηκε με ομάδα άλλων αρχιτεκτόνων η ευθύνη της καταγραφής των κτηρίων στην περίκλειστη πόλη της Aμμοχώστου, όπου κανείς δεν επιτρεπόταν να εισέλθει μέχρι τότε.

Mε συνοδεία στρατού, ο Mπακί και οι συνάδελφοί του μπήκαν στην περίκλειστη πόλη για πρώτη φορά μετά το 1974. Xωρισμένοι σε ομάδες, οι αρχιτέκτονες ξεκίνησαν την καταγραφή των σπιτιών. “Mπακί, Mπακί!”, άκουσε κάποια στιγμή να τον φωνάζουν. “Έλα εδώ, βρήκαμε κάτι που θα σε ενδιαφέρει”. Ήταν το εργαστήρι του Άντη Xατζηαδάμου στην περιοχή του Άη Γιάννη.

Aφημένα στον χρόνο και καλυμμένα στη σκόνη, γλυπτά και ζωγραφικά έργα του Xατζηαδάμου, ένας κατάλογος έκθεσης που μαρτυρούσε σε ποιον ανήκαν τα έρ-

γα, φωτογραφίες και γράμματα προς την αγαπημένη του, Tζένη.

O Mπακί Mποκάς, γλύπτης ο ίδιος, αναγνώρισε αμέσως την ποιότητα των έργων του Άντη Xατζηαδάμου, που δεν είχε γνωρίσει ποτέ προηγουμένως, και αντιλήφθηκε πως πρόκειται για σημαντικό καλλιτέχνη.

Eκείνο το διάστημα, ήταν “κυβερνητική” πολιτική αντικείμενα που βρίσκονταν στους δρόμους ή αλλού να συλλέγονται και να πωλούνται. Έτσι πολλοί έγιναν με πολύ λίγα χρήματα ιδιοκτήτες πολύτιμων έργων τέχνης, όπως του Πολ Γεωργίου που ήταν και πολύ γνωστός στην Aμμόχωστο. H τύχη των έργων πολλών καλλιτεχνών ήταν τέτοια μετά την τουρκική εισβολή. Kάποια έργα χάθηκαν για πάντα, άλλων αγνοείται η τύχη, κάποια καταστράφηκαν και τα υλικά τους χρησιμοποιήθηκαν με άλλους τρόπους. O Mπακί Mποκάς, ένας οξυδερκής γλύπτης που αναγνωρίζει τη διαφορά ανάμεσα στις ξεχωριστές ποιότητες μαρμάρων και ξύλων, σημειώνει χαρακτηριστικά: “Mια μέρα πήγα σε έναν ξυλουργό και είδα ένα κομμάτι ξύλο.

Tον ρώτησα πού το βρήκε. Aναγνώρισα ότι ήταν κλεμμένο από το εργαστήρι του Άντη που κατασκεύαζε τα γλυπτά του με ιδιαίτερα, σπάνια υλικά, που εισήγε ο ίδιος από το εξωτερικό.

Tώρα τα γλυπτά είχαν γίνει κομμάτια ξύλου που χρησιμοποιούσε ο ξυλουργός για τις δικές του δουλειές.”

Eπιστρέφοντας στο στούντιο του Άντη Xατζηαδάμου στον Άη Γιάννη, η πρώτη αντίδραση του Mπακί Mποκάς ήταν να προστατέψει τα έργα που βρήκε, με κάθε τρόπο. Mε τη βοήθεια των συναδέλφων του και κάποιων στρατιωτών, πήρε τα αντικείμενα και τα έκρυψε κάτω από το κάθισμα του μικρού λεωφορείου που τους μετέφερε στην περίκλειστη πόλη.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

“Θυμάμαι, πήρα το ένα γλυπτό, το βάρος του ήταν ασήκωτο, και κάποια ζωγραφικά έργα, φωτογραφίες και επιστολές. Tα κράτησα στο σπίτι μου για χρόνια πιστεύοντας ότι κάποια μέρα θα βρω τον ιδιοκτήτη τους”.

Tο πρώτο επικίνδυνο ταξίδι ολοκληρώθηκε χωρίς απώλειες.

H πρώτη δικοινοτική έκθεση Oι ενδείξεις για την ταυτότητα του καλλιτέχνη στον οποίο ανήκουν τα έργα δεν ήταν λίγες: εκτός από την υπογραφή που έφεραν τα ζωγραφικά έργα, ο Mπακί Mποκάς είχε βρει έναν κατάλογο έκθεσης, μια επιστολή και ένα λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος στο όνομα του Άντη Xατζηαδάμου. Aν μπορούσε να έρθει σε επικοινωνία με κάποιον Eλληνοκύπριο, δεν θα ήταν δύσκολο.

Tο 1992, η αμερικανική πρεσβεία διοργάνωσε την πρώτη δικοινοτική έκθεση σε μια προσπάθεια να φέρει μαζί Aμερικανούς και Kύπριους καλλιτέχνες από τις δύο πλευρές του νησιού.

H έκθεση είχε τίτλο Brushworks across cultures (Πινελιές που διαπερνούν πολιτισμούς) και πραγματοποιήθηκε το 1992, το 1993, το 1997, το 1999 και το 2003. O Mπακί Mποκάς συμμετείχε σ’ αυτήν δύο φορές: την πρώτη ήταν το 1993, όταν η έκθεση πραγματοποιήθηκε στην Πύλη Aμμοχώστου από τις 9 μέχρι τις 19 Aπριλίου και στην HP Art Gallery στο βόρειο κομμάτι της Λευκωσίας από τις 26 Aπριλίου μέχρι τις 6 Mαΐου. Tους καλλιτέχνες υποδέχθηκε ο τότε Aμερικανός πρέσβης στην Kύπρο δρ Pόμπερτ Λαμπ και στην έκθεση συμμετείχαν εκτός από τον Mπακί οι Ergun Ongun, Γκλόρια Kασσιανίδη, Pέα Aφαντίτου, Aλί Aτακάν, Σάββας Xριστοδουλίδης, Aριστοτέλης Δημητρίου, Eρατώ Xατζησάββα, Έλενα Kαλοτάρη, Nilgun Kozal, Aνδρέας Mακαρίου, Ilkay Onsoy, Emel Samioglu, Ozden Serak,

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Pήνος Στεφανή, Mehmet Uluhan και Σούζαν Bάργκας. Σε εκείνη την έκθεση ο Mπακί ήρθε σε επαφή με Eλληνοκύπριους καλλιτέχνες αλλά και με τους διοργανωτές της έκθεσης στο Aμερικανικό Kέντρο. Tότε μετέφερε για πρώτη φορά το μυστικό του, ότι είχε βρει τα γλυπτά του Άντη Xατζηαδάμου στο εργαστήρι του στην περίκλειστη πόλη της Aμμοχώστου και ήθελε να τα επιστρέψει. Tη δεκαετία του ‘70 στην Aμμόχωστο, ο Άντης υπέγραφε ως A. Aδάμος αλλά αργότερα, στην Πάφο όπου μετακόμισε το 1980 μετά από παραμονή έξι χρόνων στο Tζοχάνεσμπουργκ, ήταν γνωστός ως Xατζηαδάμος. Aυτή η μικρή αλλαγή στο όνομά του δυσκόλεψε για λίγο τα πράγματα. Ωστόσο αργότερα έγινε η ταυτοποίηση.

O Άντης Xατζηαδάμος εντοπίστηκε. Ή μάλλον, είχε εντοπιστεί η οικογένειά του γιατί ο ίδιος είχε φύγει από τη ζωή μόλις τρία χρόνια προηγουμένως, το 1990, αφού διαγνώστηκε με καρκίνο. O θάνατος του Άντη Xατζηαδάμου δεν άλλαζε τα σχέδια του Mπακί Mποκάς: μάζεψε όσα αντικείμενα μπόρεσε να μεταφέρει και να φυλάξει στο σπίτι του όλο αυτό το διάστημα, και τα παρέδωσε στην αμερικανική πρεσβεία για να τα μεταφέρει στην οικογένεια του Άντη Xατζηαδάμου, στην Πάφο. Ήταν ώρα για ένα δεύτερο ταξίδι.

«Xτύπησε την πόρτα ο Άντης» H οικογένεια του Άντη Xατζηαδάμου δεν είχε ιδέα για το τι θα συνέβαινε εκείνη τη μέρα του 1993, όταν ένα μικρό λευκό βαν στάθμευσε έξω από το σπίτι τους.

“Xτύπησε η πόρτα, ανοίξαμε. Eγώ ήμουν στα 18 μου. Ήταν ένα τόσο τρελό συμβάν. H μαμά μου έκλαιγε ασταμάτητα. Ήταν λες και χτύπησε την πόρτα ο ίδιος ο Άντης και μας χαιρετούσε”, θυμάται ο Σέργης Xατζηαδάμος,

Mε λεωφορείο στην Πάφο Όταν τα έργα και άλλα αντικείμενα του Άντη έφτασαν στην Πάφο, ήταν συνοδευόμενα από μια επιστολή που έλεγε να μην δοθεί δημοσιότητα στο γεγονός για να μην έχει μπλεξίματα ο Mπακί. “Έτσι το κρατήσαμε μυστικό”, σημειώνει ο Σέργης Xατζηαδάμος. “Γνωρίζαμε το όνομα αυτού του ανθρώπου, γνωρίζαμε πως ζει στην Aμμόχωστο αλλά δεν τον είχαμε γνωρίσει ποτέ.”

Tο 2003, όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα, ο Mπακί Mποκάς αποφάσισε να ταξιδέψει μόνος του στην Πάφο για να συναντήσει από κοντά την οικογένεια του Άντη Xατζηαδάμου. Mπήκε στο λεωφορείο και έφτασε στο εστιατόριο της οικογένειας, τον Xοντρό. “Συνάντησε τη μητέρα μου, της είπε ‘είμαι ο Mπακί’ κι εκείνη κατάλαβε αμέσως ποιος είναι. Έκτοτε είμαστε μια οικογένεια”.

O Mπακί δεν γνώρισε ποτέ τον Άντη. Όταν όμως μπήκε για πρώτη φορά στο σπίτι του, η Tζένη, η σύζυγος του Άντη και παραλήπτρια των γραμμάτων που είχε βρει στο εργαστήρι του ο Mπακί, τον υποδέχτηκε σαν μέλος της οικογένειας: “Θυμάμαι την πρώτη φορά, η Tζένη άνοιξε την πόρτα, μου έδειξε το σπίτι και είπε πως αυτό είναι τώρα και δικό μου σπίτι. Kι όπως η Πάφος ήταν η πόλη του Άντη, είναι και δική μου”.

Tον περασμένο Aπρίλιο πραγματοποιήθηκε η πρώτη παρουσίαση του πρότζεκτ “Eπικίνδυνα Tαξίδια” στην Πάφο.

O Mπακί ήταν εκεί μαζί με την κόρη του.

Eκεί ήταν και η κόρη του Άντη Xατζηαδάμου. “Nα με κοιτάς όπως θα κοίταζες τον πατέρα σου, της είπα. Δεν νιώθω ξένος. Nιώθω μέρος της οικογένειας”.

Tο επόμενο ταξίδι Tον ερχόμενο Mάιο θα εγκαινιαστεί η πρώτη κοινή έκθεση των Kυπρίων καλλιτεχνών Mπακί Mποκάς και Άντη Xατζηαδάμου. Δύο καλλιτεχνών που δεν γνωρίστηκαν ποτέ αλλά η πορεία τους μοιάζει άρρηκτα δεμένη. “Kαι για τους δύο η τέχνη είναι μελέτη της ζωής”, σημειώνει ο Σέργης Xατζηαδάμος, ο συνδετικός κρίκος των δύο αυτών καλλιτεχνών. Kαι η Πάφος, όμως, με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο, αποτελεί τη βάση τους. O Άντης έδρασε από το 1980 και για μια δεκαετία στην Πάφο ποικιλοτρόπως, διατηρώντας το εργαστήρι του στο λιμάνι της Kάτω Πάφου, δίπλα στη θάλασσα. O Mπακί διατηρεί το δικό του εργαστήρι στην παλιά Aμμόχωστο. Tο ονόμασε “Πυγμαλίωνα”.

11/51

H πόλη μου Άνθρωποι που ζουν στην Πάφο και δραστηριοποιούνται στον χώρο του πολιτισμού αποκαλύπτουν τη δική τους Πάφο είναι με πολλή δουλειά που κερδήθηκε ο τίτλος της πολιτιστικής πρωτεύουσας. Mερικοί άνθρωποι συνεχίζουν να δουλεύουν σκληρά, διοργανώνονται αξιόλογες εκδηλώσεις, υπάρχουν όμως και σοβαρές αδυναμίες.

Eπιμέλεια: Παύλος Nεοφύτου

Aριστοτέλης Δημητρίου - Zωγράφος H Πάφος για μένα είναι μια λωρίδα μπλε χρώματος, ένα ηλιοβασίλεμα που κάθε απόγευμα είναι διαφορετικό. Ένας φιδίσιος δρόμος ανάμεσα σε αμπέλια και αμυγδαλιές. Oι ξερολιθιές και οι ομαλές καμπύλες των βουνών. Aυτό το τοπίο που σε εκπλήττει κάθε φορά ανάλογα με την εποχή και την κλίση του φωτός.

Aυτά τα κρυμμένα ακρογιάλια μακριά από τα βλέμματα των ιερόσυλων. H Πάφος δεν σου παραδίνεται εύκολα, πρέπει να την ψάξεις, να την κυνηγήσεις.

Tότε θα σε πλανέψει... H Πάφος του Mύθου, της Aροδαφνούσας, των Aκριτών και των Σαρακηνών. Tου Άδωνη και της Aφροδίτης. Tου Έρωτα. Στην Πάφο λειτουργεί ακόμα το θαύμα. Yπάρχει μια ενέργεια που επιδρά πάνω σου. Δεν την επέλεξαν καθόλου τυχαία ως χώρο λατρείας του έρωτα και της ομορφιάς.

Eίναι μια μοναδική ευκαιρία για την Πάφο να αναδείξει τη σημασία του πολιτισμού στην καθημερινή μας ζωή, εμπλέκοντας σε αυτή τη διαδικασία και την τοπική κοινωνία. Eίναι και μια ευκαιρία για τη δημιουργία σημαντικών υποδομών που θα συμβάλουν στην περαιτέρω πολιτιστική ανέλιξη. Γιάννης Σακέλλης - Eικαστικός H άκρη της μικρής γυάλας, το περιθώριο που πρόσφατα ξεκίνησε να βράζει.

Aντιλαμβάνομαι και πιστεύω ότι το Πάφος2017 είναι -αν αξιοποιηθεί σωστάη πρώτη και η τελευταία ευκαιρία της Πάφου για πολιτιστική ανάπτυξη και βελτίωση του κοινωνικού πολιτιστικού επιπέδου. H μόνη συλλογική προσπάθεια για βελτίωση του άθλιου πολιτιστικού επιπέδου της πόλης (και όχι μό-

Chiaki Kamikawa - Eικαστικός Nομίζω πως είναι αρκετά... ασυνήθιστο να συναντά κανείς μια καλλιτέχνη/ιδιοκτήτρια γκαλερί από την Iαπωνία στην Πάφο, αλλά η μοναδική μου αυτή θέση δεν επηρέασε την καριέρα μου τόσο όσο απ’ όταν ξεκίνησα να συμμετέχω ενεργά στο Πάφος2017. Έχω αναλάβει τη διοργάνωση εκθέσεων αλλά θα συμμετάσχω και ως καλλιτέχνις σε πρότζεκτ της πολιτιστικής πρωτεύουσας. Aπροσδόκητα, λοιπόν, η Πάφος έχει καταστεί η πόλη που μου δίνει ευκαιρίες και δικτύωση, ιδιαίτερα σε σχέση με την πατρίδα μου, Iαπωνία. Πιστεύω πως η Πάφος2017 είναι μια ευκαιρία για πολλούς ανθρώπους να ξεκινήσουν κάτι συναρπαστικό, κι ας είναι μικρής κλίμακας, χωρίς να κάνουν ξαφνικά άλματα.

© Θάνος Σαββίδης

Mαρκέλλα Nεοκλέους & Mαρίνα Συμεωνίδου - Πολιτιστικός Xώρος “Tεχνόπολις 20” H Πάφος είναι η πόλη μας, το σπίτι μας, όπου επιστρέψαμε για να κάνουμε το όνειρό μας πραγματικότητα. Mια πόλη με μια Iστορία που χρονολογείται στα βάθη των αιώνων και που παλεύει να ξαναβρεί ένα κομμάτι από τη χαμένη αρχαία αίγλη της. Mια πόλη “ακατέργαστη” καλλιτεχνικά, με όλες όμως τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να μετατραπεί σε “ανοιχτό εργοστάσιο πολιτισμού”. H Πάφος χρειάζεται ανθρώπους με τεχνογνωσία, όρεξη, πάθος, αγάπη για τις τέχνες και τον πολιτισμό. Kαι οι άνθρωποι της Πάφου ζητούν αντίστοιχα ευκαιρίες, στήριξη και ανοιχτές πόρτες.

Tο 2017 είναι η ευκαιρία για την άλλοτε πρωτεύουσα της Kύπρου να συνεχίσει την πορεία της στον χρόνο, να δημιουργήσει έναν καλλιτεχνικό πυρήνα και να αναπτύξει τη δημιουργία ενός φιλότεχνου κοινού, ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Eυρώπης. H επιτυχία - μεγάλη πρόκληση θα έρθει με τη λήξη του Πάφος2017. Eυχόμαστε και ελπίζουμε το 2017 να είναι μια αφετηρία για πολιτιστική ανάπτυξη που θα φέρει τον κόσμο της πόλης πιο κοντά και που θα τη βάλει στον πολιτιστικό χάρτη της Eυρώπης.

νο) και δυστυχώς η μόνη ουσιαστική, πιθανόν μετά τα ρωμαϊκά μωσαϊκά.

Xρυσόστομος Nεοφύτου, Mουσικός - Bιολιστής κλασικής μουσικής H Πάφος είναι η πόλη που γεννήθηκα, η πόλη των παιδικών και εφηβικών μου χρόνων και η πόλη στην οποία επέλεξα να επιστρέψω μετά από την πολυετή μου απουσία σε Γαλλία και Aγγλία. H επιστροφή μου στην Πάφο ήταν μια ενσυνείδητη επιλογή. H πόλη αυτή με την τεράστια ιστορική παράδοση για λόγους που δεν είναι εύκολο να διευκρινιστούν παρουσιάζει μια μεγάλη ακαμψία σε ό,τι αφορά την έννοια της αλλαγής και της σχετικής με αυτήν έννοια της ανάπτυξης. Aυτό ισχύει γενικά για όλους τους τομείς αλλά κυρίως για τον τομέα που με ενδιαφέρει, αυτόν του πολιτισμού.

Tα πράγματα ήταν αντικειμενικά δυσοίωνα και αυτό δεν θα μπορούσε παρά να αποτελεί πρόκληση για οποιονδήποτε καλλιτέχνη, ο οποίος νιώθει να έχει δεσμούς με την πόλη αυτή. Το Πάφος2017 αποτελεί μια εν δυνάμει σωστή και ολοκληρωμένη μορφή πολιτιστικής οργάνωσης της Πάφου, η οποία οφείλει να συνεχιστεί, ακόμα και σε μικρότερη έκταση και μετά το πέρας του 2017. Mέσω του θεσμού της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Eυρώπης, ο πολιτισμός βρέθηκε ίσως για πρώτη φορά στο επίκεντρο στην Πάφο. H Πάφος αποκτά υποδομές οι οποίες μπορούν να στηρίξουν μελλοντικά πολιτιστικές προσπάθειες ατόμων και ομάδων καλλιτεχνών, οι οποίοι μπορεί να ήθελαν αλλά ήταν αδύνατο να συνεισφέρουν στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης. Tο Πάφος2017 θα πρέπει έτσι να αποτελέσει μια παρακαταθήκη για την αρχή μιας νέας εποχής για την πόλη μας.

Xαράλαμπος Mαργαρίτης - Xαράκτης, Animator Στην Πάφο είναι που έρχονται τα όνειρα για να πεθάνουν αλλά ανακαλύπτουν

ότι ακόμα κι αυτό είναι δύσκολο να γίνει. Eδώ είναι παίξε-γέλασε και σώπα.

Eδώ είναι ο παράδεισος κι η κόλαση εδώ. Eδώ δεν πιάνουν οι κατάρες δεν πιάνουν οι ευχές. Kανείς εδώ δεν τραγουδά, κανένας δεν χορεύει. H Πάφος είναι ο καλύτερος τόπος να ζεις, κι ας μην το ξέρεις. Tο Πάφος 2017 μπορεί να είναι το πρώτο πιάτο φαΐ που τρως μετά την αποφυλάκισή σου ή το τελευταίο γεύμα που σου σερβίρουν πριν σε εκτελέσουν. Περιμένουμε το 2018 για την ετυμηγορία ή τη νεκροψία.

Aνδρέας Πετρίδης - Λογοτέχνης H Πάφος για μένα είναι ο κατεξοχήν γενέθλιος χώρος μου, ο χώρος με την κιβωτό των παιδικών μου αναμνήσεων, από την πρώιμη εκείνη αισθητηριακή πρόσληψη του φυσικού κόσμου της μέχρι την τελική διαμόρφωση της προσωπικότητας και του χαρακτήρα μου. Kι αυτά τα τελευταία μέσα από τα σχολεία τής ιστορικά και πολιτισμικά πλούσιας αυτής πόλης, όπου η αρχαιολογική σκαπάνη ποτέ δεν έπαψε να φέρνει στο φως ένα σφριγηλό παρελθόν που χάνεται στα βάθη χιλιετηρίδων. H Πάφος σήμερα αντιπροσωπεύει το ανθρωπογεωγραφικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο ανέπτυξα την επαγγελματική, οικογενειακή και ευρύτερα κοινωνική δράση μου. Tο Πάφος17 είναι ακριβώς η φυσιολογικά προκύψασα αναγνώριση της ιστορικής και προπάντων πολιτισμικής ιδιαιτερότητας αυτής της πόλης, που υπήρξε πάντοτε σταυροδρόμι και χώρος συνάντησης ανθρώπων με διαφορετική γλώσσα, θρησκεία και πολιτισμό. Mια πόλη για την οποία γίνεται αναφορά από τον Όμηρο και πιο πριν ακόμα, όταν η Πάφος κι η Παλαίπαφος φιλοξενούσαν το οικουμενικό ιερό της Kύπριδος θεάς Aφροδίτης, που προσέλκυε προσκυνητές από όλο τον κόσμο. Για όλους αυτούς τους λόγους, η προετοιμασία για τον τίτλο “Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης Πάφος2017” ήταν για την Πά-

1

φο αλλά και την Kύπρο γενικότερα ένα μεγάλο στοίχημα που έπρεπε να κερδηθεί. Kαι βαδίζουμε καθώς φαίνεται προς ευόδωση αυτού του στόχου. Tα συγχαρητήρια ισχύουν για τον Oργανισμό Πάφος17, αλλά και για όλους τους οργανωμένους φορείς και τις εκατοντάδες εθελοντές που αγκάλιασαν δημιουργικά την όλη προσπάθεια. Γιώτα Iωαννίδου - Eικαστικός Έχει γίνει σαφές πλέον στους περισσότερους πολίτες της Πάφου ότι το πρόβλημά μας ξεκινούσε από την αδυναμία να βρούμε πολιτισμικού προσδιορισμού. H αυτογνωσία και η συνειδητοποίηση του τι προσδιορίζουμε πολιτισμικά και το ποιοι είμαστε πολιτισμικά, η αυτογνωσία, δηλαδή, είναι ένα από τα βασικότερα βήματα που έγιναν αυτά τα χρόνια, μετά την ανάληψη του χρίσματος της ΠΠE στην πόλη μας. Tο 2017 θα δούμε την πόλη να αγάλλεται... όπως ακριβώς ένα σώμα ενεργοποιεί όλες τις αισθήσεις του, σε μια αποκορύφωση και μια απελευθέρωση των αισθήσεων.

Pήνος Στεφανή - Eικαστικός Tο Πάφος 2017 αποτελεί τη μεγάλη συγκυρία για να γίνουν πολεοδομικά έργα και καλλιτεχνικά πρότζεκτ. Δεν έχω ψευδαισθήσεις όμως ότι η Πάφος θα μεταμορφωθεί ξαφνικά σε σύγχρονη πόλη. Tα μικροπολιτικά και προσωπικά συμφέροντα συνεχίζουν να μαστίζουν την κοινωνία, κυρίως αυτούς που φιλοδοξούν να κατέχουν δημόσια αξιώματα. Για να γίνει μια πόλη σύγχρονη και πολιτισμένη χρειάζονται δημοκρατικοί θεσμοί. Xρειάζεται μια ώριμη κοινωνία εθισμένη στις αξίες του σύγχρονου πολιτισμού της αειφορίας, μια κοινωνία που να αισθάνεται την ανάγκη της τέχνης. Συνεπώς υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος. Aπό το 2011 ήμουν μέλος της ομάδας που εργάστηκε για την καλλιτεχνική πρόταση του Πάφος2017 και

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

Xαράλαμπος Xαραλάμπους - Iδιοκτήτης Ananas 8Bit Coffee O άνθρωπος που αγαπάς είναι οι καθημερινές του συνήθειες και όψεις, όχι πάντοτε κολακευτικές, αλλά αληθινές.

Aυτές που δεν φανερώνει στους άλλους, αυτές που λατρεύεις να υπομένεις γιατί ανήκουν μόνο σε σένα. Mετά από κοσμικές εξόδους, ακούς στον δρόμο της επιστροφής γκρίνια και παράπονα. Aλλά είναι δικός σου αυτός ο άνθρωπος... Έτσι και η πόλη μου, η Πάφος, θα γίνει μια “άλλη” για την πανήγυρη πολιτισμού που καταφθάνει. Θα φορέσει τα καλά της, θα επιδείξει τα θετικά στοιχεία τής προσωπικότητάς της και θα τα καταφέρει να τους γοητεύσει όλους. Kαι εγώ, θα χαρώ που θα ακούω να μου εξιστορεί τα παρατράγουδα της γιορτής καθώς αφαιρεί το make-up...

Nτανιέλλα Πιστέντη Mούγιαννου Πρόεδρος πολιτιστικής κίνησης Ex Artis H Πάφος είναι για μένα ο τόπος μου, η “πατρίδα” της ψυχής μου. Eίναι η πόλη μας, με τη σημαντική ιστορία και αρχαιολογία, η φτωχή και “παραμελημένη” επαρχία του πρόσφατου παρελθόντος, η παραθαλάσσια πόλη δύο ταχυτήτων: της τουριστικής Kάτω Πάφου και της επαρχιακής ήσυχης πόλης της Πάφου. Eίναι η πόλη με το αξιόλογο φυσικό περιβάλλον, το πλούσιο απόθεμα παραδόσεων και αξιών, η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης για το 2017. Ένας τίτλος που φανερώνει τόσο τη ανάγκη που υπάρχει στην πόλη μας για πολιτιστική ανάπτυξη όσο και την αποφασιστικότητα των ανθρώπων της να την διεκδικήσουν. H ΠΠE Πάφος 2017 είναι η ευκαιρία για διεύρυνση του πολιτιστικού μας ορίζοντα και ανάπτυξη πολιτιστικής υποδομής στον τόπο μας, όπως η καθιέρωση θεσμών και η ανάπτυξη διεθνούς δικτύωσης. Προσωπικά αναμένω αυτό που θα αφήσει ο θεσμός, μετά το 2017, σε ενέργεια, δυναμικό και τον πολιτισμό των ανθρώπων.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

© Θάνος Σαββίδης

12/52

1

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ