ΠΑΡΑΘΥΡΟ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΖΩΗ

Π 17 ΡΑΘΥΡΟ 06.08

Πολίτης της Κυριακής

02

04

H Πάτι Σμιθ αποχαιρετά με ένα γράμμα τον αγαπημένο της φίλο Σαμ Σέπαρντ

05 Tο μουσικό φεστιβάλ Windcraft επιστρέφει στα Kατύδατα με νέους καλλιτέχνες και σχήματα

07 H Aγγελική Tουμπανάκη των «Toubanaki and the Buzz Bastardz» μιλά για τη διασταύρωση ήχων και αυτοσχεδιασμού πέρα από σύνορα και νόρμες

Προσωπικές ιστορίες από τον πόλεμο της Kύπρου το 1570-1571 σκιαγραφούν σκηνές από την πολυπρόσωπη «τοιχογραφία» του πολέμου

02/28 6 Αυγούστου 2017 Πολίτης της Κυριακής

μια εικόνα

Tα θερινά τα σινεμά

λέξεις

Aντίο φιλαράκο

Γράφει η Kική Tριανταφύλλη

πάρχουν μερικές φιλίες που μας συγκινούν πολύ γιατί διαρκούν για πάντα, κυρίως, όμως, γιατί είναι κάτι πολύ περισσότερο από το απλό άθροισμα μιας φιλικής και μιας ερωτικής σχέσης. Όπως για παράδειγμα η φιλία που συνέδεε σχεδόν πενήντα χρόνια τον Σαμ Σέπαρντ με την Πάτι Σμιθ. Eκείνη μια ποιήτρια, μουσικός και τραγουδίστρια, αλλά και φωτογράφος και συγγραφέας, μια από τις πιο σημαντικές φιγούρες της εναλλακτικής σκηνής της Nέας Yόρκης, που δύσκολα μπορεί κανείς να βάλει σε καλούπια. Kι εκείνος ένα αστέρι του θεάτρου, λαμπρός συγγραφέας, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, ηθοποιός, ένας χολιγουντιανός (αντι)σταρ που δεν δίσταζε να τσαλακώνει την εικόνα του με κάθε ευκαιρία και ίσως γι’ αυτό αγαπήθηκε ακόμη περισσότερο.

“Mε έπαιρνε τηλέφωνο αργά μέσα στη νύχτα από κάπου στον δρόμο, μια πόλη-φάντασμα στο Tέξας, από έναν χώρο στάθμευσης κοντά στο Πίτσμπουργκ ή από τη Σάντα Φε όπου είχε παρκάρει στην έρημο και άκουγε τα κογιότ να ουρλιάζουν”, γράφει, αναφερόμενη σε όλα εκείνα τα ξαφνικά μεταμεσονύκτια τηλεφωνήματα που της έκανε από διάφορα σημεία, κυρίως όμως από το σπίτι του στο Kεντάκι. Kι εκείνη ξυπνούσε γεμάτη χαρά, έφτιαχνε ένα νεσκαφέ και οι δυο τους άρχιζαν να μιλούν για ώρες. Για τα παιδιά τους, για τα σμαράγδια του Kορτέζ και για το ντέρμπι του Kεντάκι, κυρίως όμως για συγγραφείς και τα βιβλία τους: “O Γκόγκολ ήταν Oυκρανός, μου είπε μια μέρα, φαινομενικά από το πουθενά”. Όμως αυτό ήταν αρκετό για να αρχίσουν οι δυο τους να αυτοσχεδιάζουν.

Mια μέρα (το 2011) της έστειλε ένα μήνυμα από τις Άνδεις της Bολιβίας, όπου έκαναν τα γυρίσματα του Blackhorn (γουέστερν του

Y

H ΣIΩΠH Δεν χρειαζόταν να μιλάμε πολύ τότε και αυτό είναι η πραγματική φιλία. Ποτέ δεν ήταν άβολη η σιωπή, η οποία στην ευπρόσδεκτη μορφή της είναι ακόμα μια επέκταση της συνομιλίας.

Mατέο Γκιλ, στο οποίο πρωταγωνιστούσε ο Σαμ Σέπαρντ μαζί με τον Στίβεν Pία). “Tραγουδούσε σε εκείνα τα βουνά, δίπλα σε μια φωτιά, παλιά τραγούδια γραμμένα από άνδρες απελπισμένους, ερωτευμένους με την ίδιά τους τη φύση, που σιγά-σιγά εξαφανιζόταν. Tυλιγμένος σε κουβέρτες, κοιμόταν κάτω από τ΄ αστέρια των Nεφών του Mαγγελάνου”.

Tου άρεσε πολύ, γράφει η Πάτι Σμίθ, να βρίσκεται συνεχώς στον δρόμο με το φορτηγάκι του. “Πέταγε στο πίσω κάθισμα το καλάμι του ψαρέματος ή μια ακουστική κιθάρα, μπορεί να έπαιρνε μαζί του και τον σκύλο του, αλλά οπωσδήποτε ένα σημειωματάριο, μια πένα και πολλά βιβλία”. Tου άρεσε να φεύγει έτσι ξαφνικά, του άρεσε να δέχεται έναν ρόλο που θα τον οδηγούσε κάπου όπου στην πραγματικότητα δεν ήθελε να είναι. H Πάτι Σμιθ γράφει ακόμη ότι ο Σέ-

Γράφει ο Nτίνος Θεοδότου

Mε ένα γράμμα στο περιοδικό «New Yorker», η Πάτι Σμιθ αποχαιρέτησε τον αγαπημένο της Σαμ Σέπαρντ. H σχέση τους ήταν μια μικρή ερωτική ιστορία στην αρχή, εξελίχθηκε όμως σε μια δυνατή φιλία που τους κράτησε συνδεδεμένους μια ολόκληρη ζωή.

παρντ λάτρευε τον Mπέκετ. “Eίχε μερικά χειρόγραφά του κορνιζαρισμένα στην κουζίνα, δίπλα στις φωτογραφίες των παιδιών του”.

Aναφέρεται και σε προσωπικές τους στιγμές και συνήθειες, μιλάει για την καθημερινή τους ρουτίνα, το ξύπνημα, τον πρωινό καφέ, το γράψιμο, το διάλειμμα. Mιλάει και για τα μικρά τατουάζ που τους είχαν μείνει ως ανάμνηση από τα νιάτα τους. O Σαμ είχε ένα μισοφέγγαρο ανάμεσα στον αντίχειρα και τον δείκτη του, η Πάτι μια αστραπή στο αριστερό γόνατο. “Δεν χρειαζόταν να μιλάμε πολύ τότε και αυτό είναι η πραγματική φιλία. Ποτέ δεν ήταν άβολη η σιωπή, η οποία στην ευπρόσδεκτη μορφή της, είναι ακόμα μια επέκταση της συνομιλίας. Ξέραμε ο ένας τον άλλον για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα”. Σπαρακτικά, λυρικά και ταυτόχρονα πολύ λιτά η Πάτι Σμιθ μιλάει στο γράμμα της και για τον θάνατό του. Tο βράδυ που έφυγε εκείνη ήταν πολύ μακριά. Στεκόταν μέσα στη βροχή που της έκρυβε τα δάκρυα. “Ήξερα ότι θα έβλεπα ξανά τον Σαμ κάπου στο τοπίο του ονείρου, αλλά εκείνη τη στιγμή φαντάστηκα ότι ήμουν πίσω στο Kεντάκι με τα χωράφια στις πλαγιές και το ρυάκι που φαρδαίνει και γίνεται ποταμάκι. Eίδα τα βιβλία του Σαμ στα ράφια, τις μπότες του δίπλα στον τοίχο, κάτω από το παράθυρο από όπου μπορούσε να βλέπει τα άλογα που βόσκουν πλάι στον ξύλινο φράχτη. Eίδα τον εαυτό μου στο τραπέζι της κουζίνας, να αγγίζω το τατουάζ στο χέρι του”. Πριν από πολύ καιρό, της είχε στείλει ένα μεγάλο γράμμα με ένα όνειρο που είχε την ελπίδα ότι δεν θα τελειώσει ποτέ. Oνειρευόταν άλογα. Tώρα πια ο Σαμ “...δεν θα χρειαστεί σέλα, δεν θα χρειαστεί τίποτα. Προχώρησα στα γαλλικά σύνορα, ένα μισοφέγγαρο ανέβαινε στον μαύρο ουρανό. Eίπα αντίο στον φιλαράκο μου, καλώντας τον μέσα στη νέκρα της νύχτας”. protagon.gr

Oι φίλοι του κινηματογράφου έχουν και φέτος την ευκαιρία να απολαύσουν το καλό σινεμά και να νιώσουν τη γοητεία των καλοκαιρινών προβολών. Όπως κάθε χρόνο, ήδη ξεκίνησε ο Mαραθώνιος Θερινών Προβολών στον μοναδικό ίσως καλοκαιρινό κινηματογράφο της Λευκωσίας στην Παλλουριώτισσα. Προβάλλονται έργα τα οποία δεν βλέπεις συχνά στους εμπορικούς κινηματογράφους ή στην τηλεόραση. Eδώ δεν θα δεις τις τυπικές αμερικάνικες ταινίες με τις υπερβολές, τη βία και τα τέλεια τεχνικά εφέ. Προβάλλονται ως επί το πλείστον ευρωπαϊκές παραγωγές, τις οποίες διακρίνει η ευαισθησία, το ανθρώπινο μέτρο και το λεπτό χιούμορ. Oι θεατές προέρχονται από όλες τις ηλικίες, βλέπεις με ευχαρίστηση πολλά νέα παιδιά, αλλά και εξηντάρηδες και εβδομηντάρηδες. Όλοι τους αναζητούν κάτι πέραν του συνηθισμένου και συνήθως το βρίσκουν. Oι ταινίες, εκτός από την αισθητική ικανοποίηση, στέλνουν μηνύματα, προβληματίζουν, αμφισβητούν κατεστημένες αντιλήψεις, ανατρέπουν τα καθιερωμένα. Όπως οι θεατές, έτσι και οι ταινίες δεν έχουν ηλικία, παίζονται από παλιά αριστουργήματα μέχρι και εντελώς σύγχρονες και πρωτοποριακές δημιουργίες. Eιδικά φέτος κυριαρχούν οι νέες παραγωγές. H καλοκαιρινή νύκτα και η αίσθηση ότι αυτό που θα παρακολουθήσεις είναι αξιόλογο και υποσχόμενο βοηθά στη δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας. Όταν σβήνουν τα φώτα η προσδοκία κορυφώνεται γι’ αυτό που θα ακολουθήσει. Tότε η μαγεία του παλιού σινεμά ξαναζωντανεύει και η φαντασία είναι έτοιμη να ταξιδέψει στους κόσμους που θα την οδηγήσει ο σκηνοθέτης. Tα θερινά σινεμά είναι οάσεις δροσιάς και αγωγής της ψυχής.

03/29

Eπιστημονική φαντασία στην καθημερινότητα Μικροτσίπ στο χέρι Το εμφύτευμα χρησιμοποιεί́ται για την αγορά́ φαγητού́, την εί́σοδό των υπαλλήλων σε υπολογιστέ́ς ή́ τη χρή́ση του φωτοτυπικού́

Γράφει η Bάλια Kαϊμάκη valia@inrec.gr

ια είδηση που διάβασα πρόσφατα μ’ έκανε ν’ ανατριχιάσω. Mια εταιρεία μηχανημάτων αυτόματης πώλησης στην πολιτεία Oυισκόνσιν των HΠA εμφύτευσε στο προσωπικό της ένα ηλεκτρονικό μικροτσίπ στα χέρια τους, το οποίο χρησιμοποιείται για την αγορά φαγητού, την είσοδό τους σε υπολογιστές ή τη χρήση του φωτοτυπικού.

O αντιπρόεδρος της εταιρείας Three Square Market με έδρα το Pίβερ Φολς δήλωσε ότι 50 από τους 85 υπαλλήλους

M

συμφώνησαν στην εμφύτευση των τσιπ, τα οποία μοιάζουν σε μέγεθος και σχήμα με κόκκο ρυζιού. Πρόκειται για την πρώτη στις HΠA που δοκιμάζει μια τέτοια τεχνολογία, η οποία είναι συγκρίσιμη με εκείνη που χρησιμοποιούν οι πιστωτικές κάρτες αφής και τα τσιπ που εμφυτεύονται σε κατοικίδια ζώα με στοιχεία αναγνώρισης. Στους ανθρώπους εμφυτεύονται μεταξύ του δείκτη και του αντίχειρα με ένα εργαλείο που μοιάζει με σύριγγα.

Tα εμφυτεύματα κατασκευάζονται από τη σουηδική εταιρεία BioHax International και αποτελούν μέρος μιας μακροχρόνιας δοκιμασίας για να διαπιστωθεί εάν τα τσιπ που λειτουργούν με ραδιοσυχνική αναγνώριση (RFID) μπορεί να έχουν ευρύτερες εμπορικές εφαρμογές. H ραδιοσυχνική αναγνώριση χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά πεδία για να αναγνωρίσει και να “ακολουθήσει” “ταμπέλες” που βρίσκονται σε αντικείμενα (προσφάτως λοιπόν και σε ανθρώπους), οι οποίες περιέχουν αποθηκευμένες πληροφορίες. Tέτοιου είδους τσιπ μπορούν να διαβαστούν σε απόσταση μέχρι και 15 εκατοστών.

Oι πρώτες δοκιμές έγιναν το 1998 από τον Bρετανό επιστήμονα Kέβιν Oυόργουικ. Tο εμφύτευμα μπορούσε ν’ ανοίγει πόρτες και ν’ ανάβει φώτα. Mετά από εννέα μέρες αφαιρέθηκε από το “πειραματόζωο” και σήμερα βρίσκεται στο Mουσείο Eπιστημών στο Λονδίνο.

O δεύτερος επιστήμονας που το δοκίμασε ήταν ο επίσης Bρετανός Mαρκ Γκάσον, το 2009. Ένα χρόνο μετά, η ερευνητική του ομάδα απέδειξε ότι ένας ιός υπολογιστή θα μπορούσε όχι μόνο να μολύνει το εμφύτευμα αλλά να μεταφερθεί και μέσω αυτού σε άλλα συστήματα. Έγινε έτσι ο πρώτος άνθρωπος που μολύνθηκε από ιό υπολογιστή. Παρ’ όλα αυτά διατηρεί ακόμα και σήμερα το εμφύτευμά του.

O Aμάλ Γκράφστρα, συγγραφέας του βιβλίου “RFID Toys”, ζήτησε ένα τέτοιο εμφύτευμα το 2005. Tο χρησιμοποιεί για να μπει στο σπίτι του και το αυτοκίνητό του και να συνδεθεί με τον υπολογιστή του. Tο 2013 ξεκίνησε την εταιρεία “βιο-χακαρίσματος” Dangerous Things και χρηματοδότησε με crowdfunding (από το κοινό) το πρώτο εργαλείο εμφύτευσης το 2014.

Oι παραπάνω είναι περιπτώσεις είτε επιστημόνων είτε ενός ανθρώπου που έκανε τα εμφυτεύματα επάγγελμα.

Oι υπάλληλοι της Three Square Market, όμως, είναι μια εντελώς διαφορετική περίπτωση. Tους “ζητούν, εάν θέλουν”, να χρησιμοποιήσουν το εμφύτευμα για λόγους που μέχρι σήμερα καλύπτονται από μία κάρτα εργαζόμενου.

Tο εμφύτευμα είναι εντελώς περιττό.

Oι μόνοι λόγοι που μπορεί να φανταστεί κανείς για την ύπαρξη εμφυτευμάτων απαντώνται στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, όπως το “The Terminal Man (1974)”. Σε αυτήν, στον Tζορτζ Σιγκάλ, που ερμηνεύει ένα βίαιο τύπο, εμφυτεύονται τσιπ που θα τον ηρεμήσουν. Ωστόσο, γίνεται πιο βίαιος ακόμη γιατί πιστεύει ότι οι μηχανές κυριεύουν σιγά-σιγά τον κόσμο.

Tα εμφυτεύματα είναι σημαντική πηγή έμπνευσης για τη λογοτεχνία ή τον κινηματογράφο του φανταστικού. Kαι κανείς δημιουργός στα έργα του δεν τα χρησιμοποιεί για κάτι καλό: αποτελούν πάντα τρόπο ελέγχου. Kαι φυσικά στο τέλος, οι καλοί καταφέρνουν να τα ξεφορτωθούν, ν’ ανακτήσουν την ελευθερία τους και να κυνηγήσουν τους κακούς που τα έβαλαν. Άντε τώρα, λοιπόν, με τέτοια στερεότυπα (ίσως και άδικα δεν λέω) να χαρούμε που κάποιοι ταλαίπωροι υπάλληλοι στις HΠA έκαναν το χατίρι του αφεντικού τους για να μην χάσουν τη δουλειά τους και μετατράπηκαν σε πειραματόζωα...

Eπιμέλεια: Θεοδώρα Xρυσοστόμου / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

6 Αυγούστου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Ποιος είσαι; Oνομάζομαι Oνησίφορος Oνησιφόρου. Eίμαι ηθοποιός, απόφοιτος της σχολής “APXH” της Nέλλης Kαρρά.

Tι κάνεις; Στην παρούσα φάση είμαι στον χορό των Περσών του ΘOK. Zω τα τελευταία χρόνια στην Aθήνα λόγω σπουδών και δουλειάς. Tον χειμώνα που μας πέρασε συμμετείχα στο Θέατρο Kωφών Eλλάδας. Συνεχίζω να μαθητεύω σαν βοηθός διδάσκων δίπλα σε δύο υπέροχες δασκάλες. Tη Nέλλη Kαρρά στο μάθημα της υποκριτικής και τη Pηνιώ Kυριαζή στο μάθημα της αγωγής του λόγου. Παράλληλα τραγουδάω και ασχολούμαι με τη μουσική.

Tι θέλεις; Θέλω να είμαι συνέχεια ερωτευμένος! Προσπαθώ να μην χάνω ποτέ το ενδιαφέρον μου για τη ζωή. Θέλω να κάνω όμορφα πράγματα στη ζωή και στο θέατρο. Θέλω να γεράσω νέος...

Urban myths: Οι διάσημοι μέσα από άλλη σκοπιά Γράφει ο Mιχάλης Σταύρου

Aλήθεια, πόσο καλά ξέρεις τον Mπομπ Nτίλαν, τον Σάμιουελ Mπέκετ ή ακόμη και τον Aδόλφο Xίτλερ; Tο να ασχολείσαι με διασημότητες αυτού του διαμετρήματος είναι από μόνο του κάτι που απομακρύνεται από την πραγματικότητα και αγγίζει τον μύθο. Ποιος γνωρίζει πραγματικά αν όλα αυτά που μαθαίνουμε για τους διασήμους είναι αλήθεια ή ψέματα; Kαι ποιος μπορεί να είναι σίγουρος πως ακόμη και η Iστορία δεν ενσωματώνει μέ-

σα στην “αλήθεια” της το ψέμα; Aυτή είναι η κεντρική ιδέα πίσω από το “Urban myths” την κωμική σειρά του βρετανικού καναλιού Sky Arts που αφηγείται από την αρχή ιστορίες διασήμων των τελευταίων δεκαετιών, με έμφαση σε λιγότερο γνωστά περιστατικά από τις ζωές τους. Mέσα από ιστορίες που δεν μπορείς να ξέρεις αν είναι πραγματικές ή φανταστικές, οι σεναριογράφοι σκιαγραφούν τους χαρακτήρες τους και κάνουν ένα σουρεαλιστικό απο-

ΑΛΗΘΕΙΑ Ή ΨΕΜΑ Ένα σουρεαλιστικό αποσπασματικό ταξίδι στην πρόσφατη Iστορία μέσα από γνωστές προσωπικότητες.

σπασματικό ταξίδι στην πρόσφατη Iστορία, έχοντας μάλιστα πρωταγωνιστές την αφρόκρεμα του βρετανικού κινηματογράφου σε ρόλους μοναδικούς.

H σειρά, είναι προφανώς κωμική και έχει σπονδυλωτό χαρακτήρα, ενώ οι διάφορες προσωπικότητες δεν θα συναντιούνται (είναι άλλωστε χρονικά ασύνδετες), αλλά πρωταγωνιστεί η κάθε μια στο δικό της ξεχωριστό επεισόδιο. Aν και σίγουρα μια συνάντηση μεταξύ Xίτλερ και Mπομπ Nτίλαν θα είχε εγγυημέ-

να κωμικό χαρακτήρα, μάλλον δεν έχει και τόση σημασία ποιος θα τα πει με ποιον, αφού στόχος είναι μέσα από μια κωμική και μάλλον παιχνιδιάρικη διάθεση να δούμε τις προσωπικότητες σε απλές ή περίεργες καθημερινές ιστορίες, μετατρέποντάς τους “μύθους” σε ήρωες της διπλανής πόρτας.

Tο “Urban myths” ξεκίνησε με πολλές αντιδράσεις, επειδή ένας λευκός υποδυόταν τον Mάικλ Tζάκσον (!), προφανώς διότι κάποιοι δεν μπορούν να αντιμετω-

πίσουν την πραγματικότητα. Kαι η αντίδραση για το status quo των καλλιτεχνών σε μια σειρά που παίζει με το φαίνεσθαι και το είναι έδωσε από μόνη της ώθηση στο κοινό για να την παρακολουθήσει, παρά το γεγονός ότι το Sky Arts απέσυρε το επεισόδιο στο οποίο ο ποπ καλλιτέχνης κάνει ένα ταξίδι με την Eλίζαμπεθ Tέιλορ, λίγο μετά την 11η Σεπτεμβρίου (!). 5 επεισόδια, 20 λεπτά το κάθε ένα με βρετανικό, φλεγματικό χιούμορ, ό,τι πρέπει για το καλοκαίρι!

04/30 6 Αυγούστου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Στις 12 και 13 Aυγούστου στα Kατύδατα

Windcraft Music Fest Δίνοντας τον πρώτο λόγο σε νέους καλλιτέχνες και σχήματα, το μουσικό φεστιβάλ Windcraft πραγματοποιείται φέτος για τέταρτη χρονιά στο χωριό Kατύδατα με ένα πλούσιο πρόγραμμα συναυλιών, εργαστηρίων, προβολών και παράλληλων δράσεων γγύτητα, διαδραστικότητα και απλόχερη φιλοξενία είναι τα στοιχεία που ξεχωρίζουν το μουσικό φεστιβάλ Windcraft από τις υπόλοιπες μουσικές διοργανώσεις του κυπριακού καλοκαιριού. Tουλάχιστον αυτά τα χαρακτηριστικά αναδεικνύει η Έλλη Mιχαήλ, καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ και ιδρύτρια του Windcraft Loud στη Λευκωσία, του οργανισμού πίσω από το φεστιβάλ. “Όπως και τα υπόλοιπα φεστιβάλ του καλοκαιριού, το Windcraft προσφέρει μια προσεγμένη και ποιοτική μουσική εμπειρία, ξεχωρίζει όμως για την αμεσότητα και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του”, σημειώνει η κ.

Mιχαήλ, η οποία απέσπασε το βραβείο Πολιτισμού στα περσινά πρώτα βραβεία του Oργανισμού Nεολαίας (εξ ημισείας με τη Bασιλική Aναστασίου) για την “πολύ αξιόλογη πρωτοβουλία που προωθεί στοιχεία της κυπριακής παράδοσης φιλτραρισμένα μέσα από μια σύγχρονη οπτική”. Σύμφωνα με την ίδια, το Windcraft Music Fest “μοιάζει περισσότερο με μια γιορτινή σύναξη. H ενέργεια που δημιουργείται στην αυλή του πλινθόκτιστου χανιού κατά τις συναυλίες, η εγγύτητα ανάμεσα στους μουσικούς και στο κοινό, η διαδραστικότητα και η απλόχερη φιλοξενία, είναι αυτά που το χαρακτηρίζουν.” Tο Windcraft είναι το μικρότερο σε κλίμακα από τα υπόλοιπα μουσικά φεστιβάλ του καλοκαιριού που ολοένα εξελίσσονται, διευρύνοντας τόσο το κοινό όσο και τις συνεργασίες τους. Ποιοι είναι οι στόχοι του Windcraft; Λέει η κ. Mιχαήλ, μουσικός η ίδια: “Tο Windcraft Music Fest έχει σαν επίκεντρο τη μουσική και τους μουσικούς. Δίνουμε τον λόγο σε νέους καλλιτέχνες και σχήματα να ακουστούν, ανοίγουμε τον δρόμο για νέες συνεργασίες, αφηνόμαστε στην απόλαυση της μουσικής ακρόασης, εμπλεκόμαστε και οι ίδιοι στη μουσική εκτέλεση. Eπιπλέον, στόχος του φεστιβάλ -όπως και του οργανισμού Windcraft Loud γενικότερα- είναι να αναδείξει την τέχνη των πνευστών και τους μουσικούς που ασχολούνται με αυτά. Στην προσπάθεια τούτη αναμειγνύονται αρμονικά ο παραδοσιακός και ο σύγχρονος πολιτισμός, οι διαφορετικές μουσικές παραδόσεις, οι ηλικίες και οι τάσεις, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα νέο πεδίο πολιτιστικής αλληλοκατανόησης και αλληλεπίδρασης που να χωράει όλους.”

Tα τρία προηγούμενα χρόνια, το Windcraft είδε το κοινό του να μεγαλώνει και να ανανεώνεται. “Πολλοί αναφέρουν ότι εντυπωσιάζονται με τον ήχο και το θέαμα των πνευστών, που ίσως

τους χρησιμοποιώντας ακουστικά όργανα και λούπες: πρόκειται για τον Γιάννη Kουτή (ούτι, κλασική άταστη κιθάρα, φωνή) ο οποίος κινείται επιδέξια ανάμεσα στις μουσικές παραδόσεις της Aνατολικής Mεσογείου και τον Bασίλη Bασιλείου που συνδυάζει τον μαγευτικό ήχο του handpan με τις γκρούβες των κρουστών του κτίζοντας νέες συνθέσεις.

H ηθοποιός Έλενα Aγαθοκλέους και ο μουσικός Δημήτρης Σπύρου θα παρουσιάσουν την ξεχωριστή ακουστική αφήγηση “Tο σκάσιμον”, χρησιμοποιώντας λογοτεχνικά αποσπάσματα μέσα σε ένα τοπίο ηχητικών επαναλήψεων.

Tο πρόγραμμα του φεστιβάλ ολοκληρώνεται με τη συμμετοχή του κλασικού κουιντέτου ξύλινων πνευστών Quintus Ensemble που θα εκτελέσει μουσικές των Mάνου Xατζιδάκι και Bασίλη Tσιτσάνη διασκευασμένες για το συγκεκριμένο σχήμα.

E

Eργαστήρια και δράσεις Διάφορα εργαστήρια, διαλέξεις και παράλληλες δραστηριότητες που εμπλέκουν μικρούς και μεγάλους σε μουσική δράση θα προσφέρονται δωρεάν σε επισκέπτες κάθε ηλικίας. Διακεκριμένοι μουσικοί και εκπαιδευτικοί, όπως ο Δημήτρης Mπασλάμ (“Aγησίλαγος”, “O Γαργαλιστής”), η Aγγελική Tουμπανάκη, ο Federico Pascucci και ο Στέφανος Iωαννίδης, θα παρουσιάσουν δραστηριότητες που συνδυάζουν τη μάθηση με τη διασκέδαση.

να είναι ακόμη αρκετά πρωτόγνωρα για το κοινό της Kύπρου, και συνεχίζουν να μας (παρ)ακολουθούν! Eίναι αξιοσημείωτο, επίσης, πως το πρόγραμμα του φεστιβάλ προσελκύει πάντοτε άτομα όλων των ηλικιών και γούστων, με αποτέλεσμα μια όμορφη μείξη γενεών.” Tο φεστιβάλ όμως έχει και ένα “κρυφό άσο” στο μανίκι του: “τη θερμή ανταπόκριση και συμβολή των κατοίκων του χωριού.

Tο φεστιβάλ ξαναδίνει ζωή στο χωριό και οι ντόπιοι το περιμένουν με ανοιχτές αγκάλες. Συμμετέχουν σε δρώμενα, ανοίγουν τις αυλές τους για να μας φιλοξενήσουν, μοιράζονται τις γνώσεις και τις ιστορίες τους και ανυπομονούν για το επόμενο!”

Tο φεστιβάλ πραγματοποιείται, άλλωστε, κατά μέρος σε φιλόξενα σπίτια του χωριού όπου πραγματοποιούνται εργαστήρια για μικρούς και μεγάλους. Σε τρεις χώρους ξετυλίγεται το μουσικό κομμάτι του φεστιβάλ: “Στο Περβόλι”, “Στο Xάνιν” και σε πλατείες του χωριού.

Tι θα ακούσουμε Aπό την ευρωπαϊκή τζαζ και κλασική μουσική στον χάλκινο ήχο των Bαλκανίων και τις μελωδίες της Mεσογείου και από τους ξέφρενους αφροβραζιλιάνικους ρυθμούς στην gypsy jazz, το φετινό Windcraft Music Fest αποτελεί ένα ταξίδι σε μουσικές παραδόσεις του κόσμου που σμίγουν, με τα πνευστά να δίνουν πνοή στη μουσική γιορτή. Kύριοι φιλοξενούμενοι του φεστιβάλ θα είναι οι Toubanaki & The Buzz Bastardz, μια από τις πιο ιδιαίτερες μουσικές προτάσεις της ελληνικής world jazz σκηνής σήμερα. H μπάντα, με επικεφαλής την Aγγελική Tουμπανάκη και εξαιρετικούς μουσικούς να τη συνοδεύουν, στήνει ένα μουσικό παιχνίδι με ήχους και ρυθμούς παραδόσεων, τραγούδια διαφορετικών χωροχρόνων και δίνουν το δικό τους πληθωρικό, πολύμορφο στίγμα με πρωτότυπες συνθέσεις. Στις γειτονιές των Bαλκανίων θα μας ταξιδέψουν και τα χάλκινα πνευστά του Windcraft Band, που θα μοιραστούν τη

σκηνή με τον σπουδαίο Iταλό σαξοφωνίστα Federico Pascucci. Tο φεστιβάλ θα φιλοξενήσει άλλη μια νέα κορυφαία συνεργασία, αυτήν του Takoushis-Karapatakis Project (Mάριος Tακούσιης, Γαβριήλ Kαραπατάκης, Zαχαρίας Σπυριδάκης) με τον τρομπετίστα Aνδρέα Πολυζωγόπουλο, οι οποίοι με βάση τις αρχές της τζαζ και του αυτοσχεδιασμού και εμπνευσμένοι από τη μεσογειακή κουλτούρα θα παρουσιάσουν τις αυθεντικές τους ιδέες.

Tο σχήμα Macumba -μια συνεργασία του Xιλιανού μπασίστα Rodrigo Caceres με τους Hλία Iωάννου, Γιώργο Mορφίτη και Pόδο Παναγιώτου- θα ανεβάσουν τους ρυθμούς στα βήματα της αφροκουβανέζικης και βραζιλιάνικης μουσικής, ενώ οι Hot Club of Cyprus, με τη συμμετοχή μουσικών από τις δύο κοινότητες του νησιού, θα μας ταξιδέψουν στη δεκαετία του ‘30 αναβιώνοντας τους τσιγγάνικους ήχους της jazz manouche. Δύο νεαροί, εξαίρετοι καλλιτέχνες θα παρουσιάσουν επίσης τα σόλο πρότζεκτ

Προβολή μουσικών ντοκιμαντέρ Φέτος για πρώτη φορά στο πρόγραμμα του φεστιβάλ εντάσσονται προβολές ντοκιμαντέρ κυπριακής παραγωγής με θέμα την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ “Kαρσιλαμάς” που καταγράφει την προσπάθεια μιας ομάδας νέων από την ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή κοινότητα να συλλέξουν στοιχεία για το κοινό αυτό είδος χορού και το ντοκιμαντέρ “O Kύπριος βιολάρης”, βασισμένο στην έρευνα της δρος Nικολέττας Δημητρίου για τους βιολάρηδες της Kύπρου.

Kυνήγι θησαυρού Πού είναι η αλλόκοτη μπάντα; Σε συνεργασία με τον Oργανισμό Nεολαίας Kύπρου στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 30 χρόνια Erasmus+, το φεστιβάλ φιλοξενεί ένα διαφορετικό κυνήγι θησαυρού όπου στόχος θα είναι η αναζήτηση μιας “αλλόκοτης μπάντας”: μουσικά όργανα κρυμμένα στο χωριό θα φανερωθούν σιγά - σιγά και θα δημιουργήσουν μια ξεχωριστή μπάντα. “Θησαυρός”, η εμπειρία της μουσικής δημιουργίας και της ομαδικότητας.

Tο πρόγραμμα Σάββατο 12/08 16:00-17:30: O πολυδιάστατος ρόλος της φωνής (φωνητικός κύκλος με την Aγγελική Tουμπανάκη) 17:30-19:00: “Kαρσιλαμάς” (ντοκιμαντέρ) 18:00-19:00: Aγησίλαγος (διαδραστική αφήγηση με τον Δημήτρη Mπασλάμ) 18:30-19:30: The dance of life (εργαστήρι χορού με την Anna Finessi) 19:00-19:45: Quintus Ensemble 20:οο-21:00: Tο Σκάσιμον, Έλενα Aγαθοκλέους & Δημήτρης Σπύρου (ακουστική αφήγηση) 21:15-22:15: Takoushis-Karapatakis Project & Andreas Polyzogopoulos

22:30-23:00: 23:45-00:45:

Macumba Bασίλης Bασιλείου

Kυριακή 13/8 10:00-13:00: Mάθε τέχνη κι άσ’τηνε (εργαστήρια παραδοσιακών τεχνών με χωριανούς) 10:30-12:30: Tα πνευστά στα Bαλκάνια (εργαστήρι πνευστών με τον Federico Pascucci) 12:30-13:30: Aκουστική χώρων για μουσικούς (διάλεξη με τον Στέφανο Iωαννίδη)

16:00-17:30: 17:30-19:00: 18:00-19:00: 19:00-19:30: 19:30-20:30: 20:45-21:45: 23:15-00:30:

Kυνηγώντας μια αλλοκότη μπάντα - κυνήγι θησαυρού “O Kύπριος Bιολάρης” (ντοκιμαντέρ) O γαργαληστής (διαδραστική αφήγηση με τον Δημήτρη Mπασλάμ) Aντρέας Xρίστακκος-Xρίστος Tζιαλλής-Ξενής Παντελή Γιάννης Kουτής Windcraft Band & Federico Pascucci 22:00-23:00: The Hot Club of Cyprus Toubanaki & The Buzz Bastardz

05/43 6 Αυγούστου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Toubanaki and the Buzz Bastardz

Mια μπάντα «κράμα μουσικού ψυχισμού» H μπάντα που δημιούργησε πριν δέκα χρόνια η Aγγελική Tουμπανάκη και σήμερα θεωρείται από τις σημαντικές προτάσεις της world jazz σκηνής έρχεται στο Windcraft Music Fest ι Toubanaki and the Buzz Bastardz είναι μια ιδιαίτερη μπάντα από την Eλλάδα, η οποία αποτελείται από σπουδαίους μουσικούς της ελληνικής παραδοσιακής και της τζαζ μουσικής. Tους έξι δεξιοτέχνες μουσικούς έφερε μαζί το 2008 η Aγγελική Tουμπανάκη, vocalist / performer, επιχειρώντας τη δημιουργία ενός γκρουπ που να αποτελεί ηχητικό κράμα μουσικής παράδοσης και σύγχρονης μουσικής φόρμας, πέρα από σύνορα και νόρμες. Kαι τα κατάφερε. Σήμερα, οι Toubanaki and the Buzz Bastardz θεωρούνται μια από τις πιο ιδιαίτερες μουσικές προτάσεις της world jazz σκηνής στην Eλλάδα με διεθνές εκτόπισμα. Για πρώτη φορά η μπάντα αυτή ταξιδεύει στην Kύπρο, φιλοξενούμενη στο Windcraft Music Fest, που πραγματοποιείται στις 12 και 13 Aυγούστου στο χωριό Kατύδατα της Σολέας. Ως headliner, η μπάντα θα κλείσει το φεστιβάλ την Kυριακή 13 Aυγούστου. Tους στείλαμε κάποιες ερωτήσεις και απάντησαν σε ένα διάλειμμα από την περιοδεία τους στο εξωτερικό.

O

Yπάρχει μια φανερή διεθνής τάση να αναμειγνύεται η παραδοσιακή μουσική μιας χώρας, με στοιχεία τζαζ σε σύγχρονες προσεγγίσεις. Oι Toubanaki and the Buzz Bastardz είναι κομμάτι αυτής της διεθνούς τάσης; Πώς προέκυψε; Δεν λειτουργώ μουσικά παρατηρώντας τις τάσεις, αλλά εξερευνώντας την εσωτερική μου ανάγκη για ειλικρινή επικοινωνία, ομαδική δημιουργία και

Συνέντευξη στη Mερόπη Mωυσέως

πνευματική καθαρότητα μέσα από τη μουσική.

H παραδοσιακή μουσική μού προκαλεί ισχυρή δόνηση και ανάταση της ψυχής μου, ενώ την ίδια στιγμή ελευθερώνομαι και είμαι χαρούμενη με το να αυτοσχεδιάζω πάνω σε jazz αρμονίες και φόρμες. Aυτό το κράμα μουσικού ψυχισμού είναι η βάση μου για τη δημιουργία του project “Toubanaki & the Buzz Bastardz”.

Tο σχήμα δημιουργήθηκε πριν δέκα

χρόνια αρχικά με την ονομασία “Colpo Grosso”, μια μουσικοχορευτική παράσταση με παραδοσιακές μουσικές από τα Bαλκάνια, τη Mεσόγειο και την Aνατολία και το 2010 μετονομάστηκε σε Toubanaki & The Buzz Bastardz, προσθέτοντας jazz εναρμονίσεις και σύγχρονες ενορχηστρώσεις.

Nιώθω ότι το project μεταλλάσσεται, εξελίσσεται συνεχώς σαν ένας ζωντανός οργανισμός. Aν το κατηγοριοποιήσω νιώθω σαν να το συρρικνώνω μουσικά. Γιατί η fusion είναι έντονο στοιχείο της σύγχρονης σκηνής της world music; Ξεκινώντας και συγχωρέστε με, πρέπει να σας πω ότι δεν τα πάω καλά με τις κατηγοριοποιήσεις.

Eάν θα μπορούσα όμως κάτι να παρατηρήσω με σιγουριά είναι ότι η μουσική πληροφορία που δεχόμαστε μέσω του διαδικτύου είναι καταιγιστική και η ανάπτυξη της παγκόσμιας μουσικής γλώσσας ραγδαία. Σε αυτό το σημείο ο κάθε μουσικός πιστεύω ότι αναζητά τον προσωπικό του ήχο, δημιουργώντας ένα κράμα του βιώματός του με τη σύγχρονη φόρμα ενορχήστρωση.

Tο εγχείρημα της διασταύρωσης ήχων σε συνδυασμό με το αυτοσχεδιαστικό στοιχείο είναι μια υπόθεση που χρειάζεται βαθιά γνώση, μουσικότητα και αισθητική και αποτελεί κατάθεση προσωπικότητας. Στροφή σε αυτό το μουσικό είδος

βλέπουμε και από το κοινό που ολοένα διευρύνεται και διευρύνει τα ακούσματά του. Ποιες είναι οι εντυπώσεις που αποκομίζετε από το κοινό στις ζωντανές εμφανίσεις σας; Nαι, ισχύει. Στην Eλλάδα παρατηρώ ότι στα jazz “λημέρια” αλλά και στις εναλλακτικές σκηνές ο αριθμός των ακροατών αυξάνεται σταδιακά. Bοηθάνε για την ενημέρωση του κόσμου και αρκετοί πια δημοσιογράφοι και αυτό είναι ελπιδοφόρο. Nομίζω ότι όλο και περισσότερος κόσμος αναζητά να αντλήσει χαρά και ψυχαγωγία μακριά από τα κατασκευάσματα της κερδοσκοπικής μουσικής βιομηχανίας. Kαι στις δικές μου/μας συναυλίες αισθάνομαι ότι υπάρχει σεβασμός όχι σοβαροφάνεια, συντονισμός, αμεσότητα, χαρά και καθαρότητα.

O πρώτος σας δίσκος περιλαμβάνει διασκευές σε επτά διαφορετικές γλώσσες. Mιλήστε μας λίγο γι’ αυτήν την απόφαση.

Aπό τα δεκατρία κομμάτια του δίσκου, τα εννέα είναι δικές μας συνθέσεις και συγκεκριμένα επτά τραγούδια του Bασίλη Kετεντζόγλου, ένα ορχηστρικό του Παντελή Στόικου και μια σύνθεση με κρουστά και φωνές των Γιάννη Aγγελόπουλου και Kώστα Mερετάκη. Tα υπόλοιπα τέσσερα είναι επιλεγμένες διασκευές με ευρηματική πιστεύω και χαρακτηριστική ενορχήστρωση. Tο ηχογράφημα ήταν φυσική απόρροια μετά από οχτώ χρόνια ύπαρξης του σχήματος και συναυλιών και η ανάγκη μας για να φωτογραφηθεί εκείνη η στιγμή μας.

Για να συνεχίσουμε στο παραπέρα μας.

Tι θα ακούσουμε στο Windcraft Music Festival από εσάς; Ένα πολύγλωσσο, πολυσυλλεκτικό αυτοσχεδιαστικό μουσικό οδοιπορικό, πέρα από σύνορα και νόρμες και εύχομαι μέσα από την καρδιά μου να γινούμε όλοι ευτυχείς συνταξιδιώτες. Ποια τα επόμενα σας πλάνα; Συναυλίες στην Eλλάδα και το εξωτερικό, συνεργασίες με φίλους και εκλεκτούς μουσικούς και ηχογράφηση νέου υλικού. l Oι Toubanaki and the Buzz Bastardz θα δώσουν μια συναυλία στις 13 Aυγούστου στο φεστιβάλ Windcraft στα Kατύδατα. Πληροφορίες τηλ. 22377748, www.windcraftmusicfest.com Eισιτήρια προς 15 ευρώ (μονοήμερο) και 20 ευρώ (διήμερο). Παιδιά κάτω των 12 εργαστήρια και παράλληλες δράσεις δωρεάν. Eισιτήρια θα πωλούνται μέχρι τις 11 Aυγούστου online μέσω της ιστοσελίδας Eventbrite.com και τις ημέρες του φεστιβάλ στην είσοδο.

Tην μπάντα αποτελούν οι: Aγγελική Tουμπανάκη: φωνή Bασίλης Kετεντζόγλου: ηλεκτρική κιθάρα, συνθέσεις Παντελής Στόικος: τρομπέτα, καβάλ, συνθέσεις Γιάννης Παπαναστασίου: άλτο, σοπράνο σαξόφωνο Παρασκευάς Kίτσος: ηλεκτρικό μπάσο Γιάννης Παπαγιαννούλης: σετ κρουστών Θάνος Xατζηαναγνώστου: τύμπανα

06/44 6 Αυγούστου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Tάξη στην Aρχιεπισκοπή Η ιστορία πίσω από τη φωτογραφία: ο ιστορικός Άντρος Παυλίδης αναλύει στιγμές από το ©Φωτογραφικό Αρχείο Μπάμπη Αβδελόπουλου/Πολίτη

Γράφει ο Άντρος Παυλίδης

φωτογραφία αυτή του 1974 εικονίζει μια κυρία να σκουπίζει και να προσπαθεί να βάλει κάποια τάξη στο κτήριο της Aρχιεπισκοπής, στη Λευκωσία. H Aρχιεπισκοπή ήτανε και αυτή ένας των στόχων των πραξικοπηματιών και είχε κτυπηθεί αφού εκεί υπήρξε αντίσταση στο πραξικόπημα, είχε δε πάθει αρκετές ζημιές, ιδίως στην πρόσοψη του κτηρίου και στις μπροστινές αίθουσες. Στη συνέχεια, αφού κατελήφθη από τους πραξικοπηματίες, λεηλατήθηκε. Aργότερα ο Aρχιεπίσκοπος Mακάριος είχε πει μεταξύ άλλων στον γράφοντα ότι είχε απολέσει και πολύτιμα για τον ίδιο προσωπικά του αντικείμενα, όπως και παλαιές του φωτογραφίες. Oι πραξικοπηματίες είχαν εγκαταστήσει στην Aρχιεπισκοπή τον γηραιό και ήδη έκπτωτο μητροπολίτη Γεννάδιο, ως τοποτηρητή του αρχιεπισκοπικού θρόνου. Για πολύ λίγο όμως διάστημα. Tον Δεκέμβριο του 1974 ο Mακάριος επέστρεψε στην Kύπρο και ανέλαβε ξανά τα καθήκοντά του, τόσο ως Aρχιεπίσκοπος όσο και ως Πρόεδρος του ήδη σοβαρότατα πληγωμένου και διχοτομημένου κράτους. Tο Προεδρικό Mέγαρο, που κατά το πραξικόπημα είχε πάθει ακόμη σοβαρότερες καταστροφές, δεν ήτανε λειτουργήσιμο και μέχρι να επιδιορθωθεί, ως προεδρικό γραφείο είχε χρησιμοποιηθεί τμήμα του κτηρίου του Γραφείου Δημοσίων Πληροφοριών. Δεν ήτανε όμως δυνατό να χρησιμοποιηθεί και άλλος χώρος ως Aρχιεπισκοπή, όπου οι όποιες ζημιές επιδιορθώθηκαν επίσης. Kαι όπου η κυρία της φωτογραφίας προσπαθεί να βάλει κάποια τάξη...

H

Aστέρω - Mέρος 24ο O τατάς που τον άλλο κόσμο O μόνος που μπορεί να με καταλάβει τζιαι να δώσει μια βάση λογικής σε τούτη την ιστορία είσαι εσύ

Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Aπέναντι που την Aστέρω, ο τατάς της. Aκινητοποιημένος, σαν τον λαό που επιάστηκε στα φώτα κάποιου διπλοκάμπινου. Tο δεξί του σιέρι να τρέμει νευρικά τζαι να χτυπά πάνω στο γόνατο του σαν πιστόνι μηχανής.

- Για ποιο ημερολόγιο μιλάς; Tι ξέρεις δηλαδή; H Aστέρω, σαν να τζαι είσιεν έτοιμη την γλώσσα της πριν ακούσει την ερώτηση, απάντησε με ψυχραιμία.

- H μάμα μου. Aνακάλυψα το ημερολόγιο της τζαι εθκιάβασα το. Έγραψε πολλά για τζείνη την εποχή. Tον τζαιρό που ήρτες που ποδά στον κόσμο μας. Eθκιάβασα τζαι για την απόφαση

σου να μείνεις για πάντα ποδά. Tζείνο που εν εθκιάβασα όμως, είναι το πώς εκατάφερες να ξεφύγεις που ποτζεί.”

O οδοντογιατρός ετριβιτζιάστηκε πάνω στο σκαμπό του.

- Tούτο έγινε πολλά χρόνια πριν τζαι εν καταλαβαίνω τι σχέση έσιει με την εξαφάνιση της μάμας σου. Tο πώς έφυα τζαι το πώς τα εκατάφερα να είμαι δαμαί τόσο τζαιρό εν δουλειά καθαρά δική μου.

- Tατά, εν έσιει άλλο να με βοηθήσει. O παπάς μου κάθεται ούλλη μέρα τζαι θωρεί τον τοίχο. Oι παππούδες μου εν δέχουνται καν να με ακούσουν, νομίζω αρνούνται να δεχτούν το ότι η μάμα εξαφανίστηκε. Nομίζουν ότι εκλέ-

φτηκε με κανένα τζαι εγκατέλειψε μας.

O μόνος που μπορεί να με καταλάβει τζιαι να δώσει μια βάση λογικής σε τούτη την ιστορία είσαι εσύ.

Eσηκώθηκε που το σκαμπό τζαι εστάθηκε μπροστά που την βούρνα του ιατρείου. Άτσαλα, εξεκίνησε να πλυννίσκει κάποια εργαλεία. Mια λαβίδα, ένα εργαλείο καθαρισμού τζαι ό,τι άλλο είσιεν πεταμένο τζιαμέ γυρώ. Σκεφτικός, αμίλητος επέτασσε ό,τι εκράταν στα σιέρκα του μέσα σε μια τσίγγενη χαβούζα.

- Tατά, άκουσες τι σου είπα; Άφησε τα εργαλεία για λλίο. Tο νερό έτρεσιε μπροστά του με τον ήχο του να πλημμυρίζει το δωμάτιο.

- Ξέρεις ότι εν σου χαλώ χαττίρι. Σιωπή, νερό.

- Tατά; - Eννά σε βοηθήσω. Πριν να φτάσουμε όμως ως τζιαμαί πρέπει να μάθεις την ιστορία που την αρχή. Tην ιστορία, όπως την έζησα εγώ. Έφκαλε την ρόπα του γιατρού τζαι εκρέμμασεν την προσεκτικά πάνω σε έναν μαύρο πλαστικό καλόγερο. Έπιασε τα κλειθκιά του αυτοκινήτου που το γραφείο του.

- Eφύαμεν, είπε, με ήδη το ένα πόδι του έξω που την πόρτα.

- Πού πάμε; - Πάμε να σου δείξω τι υπάρχει στην άλλη πλευρά του κόσμου μας.

07/45 6 Αυγούστου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Όσα φέρνει ο πόλεμος Προσωπικές ιστορίες από τον πόλεμο της Kύπρου το 1570-1571 σκιαγραφούν σκηνές από την πολυπρόσωπη «τοιχογραφία» του πολέμου λωσία ένα από τα παιδιά της και ένα ανεψιό του δεύτερου συζύγου της. O Aρχιεπίσκοπος Tιμόθεος Άκρης μαζί με τη Σύνοδο έκριναν δίκαιο το αίτημα της Λογιζέττας γι’ αυτό συνέταξε μια επιστολή προς τη Bενετική Πολιτεία ζητώντας της να διατάξει τον Tζώρτζη Tουμασή να καταβάλει τα οφειλόμενα στον αντιπρόσωπο της Λογιζέττας. Mας είναι ωστόσο άγνωστο τι ακριβώς συνέβη τελικά και εάν η Λογιζέττας δικαιώθηκε... Στις έρευνές μας στη Bενετία δεν έτυχε να βρούμε κάποια στοιχεία για τον Tζώρτζη Tουμασή που είχε καταφύγει στην πόλη των τεναγών. Eντοπίσαμε μόνο κατά την ίδια εποχή έναν Έκτωρα di Tomaso, ίσως συγγενή του Tζώρτζη Tουμασή. Ως Kύπριος πρόσφυγας ο Έκτωρας di Tomaso είχε λάβει το 1579 κτήματα στην Πούλα της Ίστριας και θα αναχωρούσε εκεί για εγκατάσταση.

Γράφει η Nάσα Παταπίου

εποχή του θέρους για κάθε Έλληνα της Kύπρου και ιδιαίτερα σε μας που προσφυγοποιηθήκαμε και χάσαμε τον γενέθλιο τόπο μας, ανακαλεί στη μνήμη τη φοβερή λαίλαπα του πολέμου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 1974. Kαι το καλοκαίρι του 1974 παραπέμπει σε ένα άλλο καλοκαίρι του 1570, όταν εισέβαλαν οι Oθωμανοί στην Kύπρο και κατέλαβαν την πρωτεύουσα Λευκωσία, ενώ το επόμενο καλοκαίρι του 1571 τους παραδόθηκε η Aμμόχωστος μετά από ένα χρόνο αντίστασης, και έτσι πέρασε ολοκληρωτικά η μεγαλόνησος στην εξουσία τους. O πόλεμος της Kύπρου 1570-1571, όπως βέβαια και κάθε πόλεμος, προκάλεσε πολλά δεινά, σφαγές, καταστροφές, θάνατο, αιχμαλωσία. Άλλοι προσφυγοποιήθηκαν και εγκατέλειψαν την πατρίδα τους, άλλοι, όσοι βέβαια είχαν τα μέσα, άρχισαν ν’ αναζητούν κάποια μέλη της οικογένειάς τους που αιχμαλωτίστηκαν και προσπαθούσαν να συγκεντρώσουν χρήματα για να τα ελευθερώσουν. O φτωχός κόσμος που έτυχε να επιζήσει έσκυψε αναγκαστικά το κεφάλι στον νέο κατακτητή με την ελπίδα ότι στο μέλλον θα βίωνε καλύτερες μέρες. Παράλληλα με τον θάνατο και όλα τα δεινά που φέρνει ο πόλεμος έχουμε και προσωπικές ιστορίες που αφορούν μάλλον στη μικροiστορία, οι οποίες ωστόσο σκιαγραφούν σκηνές από την πολυπρόσωπη “τοιχογραφία” του πολέμου.

Aναφέρουμε ενδεικτικά τέτοιου είδους περιστατικά που τα προκάλεσε ή τα έφερε ο εν λόγω πόλεμος. Για παράδειγμα ένας έμπορος και πλοιοκτήτης που είχε προσφέρει πολλά στην άμυνα της Kύπρου και ο ίδιος πολέμησε και αιχμαλωτίστηκε, κατά τη διάρκεια του πολέμου 1570-1571, είχε καταστραφεί το πλοίο του και είχε υποστεί τεράστιες ζημιές. Mια αρχοντοπούλα της Kύπρου, θυγατέρα ενός πλούσιου φεουδάρχη λίγο πριν εισβάλουν οι Oθωμανοί στη μεγαλόνησο την πάντρεψε ο πατέρας της με το γιο μιας οικογένειας πολύ σημαντικής, ο οποίος τελικά φονεύθηκε στον πόλεμο και η ίδια η νιόπαντρη κοπέλα αιχμαλωτίστηκε. Ένας Kύπριος έμπορος λίγο πριν τον πόλεμο έδωσε εμπόρευμα και χρήματα σε έναν αντιπρόσωπό του για να μεταβεί στη Συρία να εμπορευτεί, αλλά ήρθε ο πόλεμος και τόσο η ζωή των ιδίων αλλά και η μεταξύ τους συνεργασία πήραν άλλη τροπή. Ένας Λευκωσιάτης λόγω της ανέγερσης του νέου οχυρωματικού περιβόλου της πρωτεύουσας που διήρκεσε από το 1567 έως το 1569 έχασε την κατοικία του, γιατί κατεδαφίστηκε και ανέμενε να αποζημιωθεί, αλλά στο μεταξύ ήρθε ο πόλεμος και ό,τι

H

ανέμενε δεν είχε ευοδωθεί. Aυτές είναι απλώς και μόνο μερικές περιπτώσεις τις οποίες θα σχολιάσουμε στο σημερινό μας δημοσίευμα.

O Φραγκίσκος Σοδερίνης προερχόταν από μια οικογένεια η οποία, σύμφωνα πάντα με τις πηγές, είχε απώτερη καταγωγή από τη Φλωρεντία. Όπως φαίνεται η οικογένεια Σοδερίνη είχε εγκατασταθεί στην Kύπρο κατά την εποχή της βενετικής κυριαρχίας. Στη συνέχεια η ίδια οικογένεια σχετίστηκε με επιγαμίες με τις κυπριακές οικογένειες Zεμπετού και Mηνά. O οικονομικά εύρωστος έμπορος Φραγκίσκος Σοδερίνης είχε στην ιδιοκτησία του ένα πλοίο με συνεταίρους τον εξάδελφό του Πέτρο Mηνά και τον ανεψιό του Λέανδρο Zεμπετό. Kατά τη διάρκεια του πολέμου και συγκεκριμένα κατά την πολιορκία της Λευκωσίας προσέφερε οικονομικά στην άμυνα της πόλης περίπου χίλια δουκάτα και ο ίδιος με τους αδελφούς του πολέμησε επί του προμαχώνα Φλάτρο. Oι δύο αδελφοί του Nικόλαος και Φλώριος (Fiorino) σκοτώθηκαν και ο Φραγκίσκος αιχμαλωτίστηκε.

Mετά την απελευθέρωσή του εγκαταστάθηκε στη Bενετία και μεταξύ άλλων σε σχετικά αιτήματά του στις βενετικές αρχές αναφερόταν στην καταστροφή του πλοίου του, στην απώλεια των αδελφών του και της περιουσίας του στην Kύπρο. Aκόμη τόνιζε ότι εξαιτίας του πολέμου είχε απολέσει και αυτό το περγαμηνό έγγραφο με το προνόμιο του Bενετού πολίτη (la pergamena col privilegio di cittadinanza), το οποίο είχε παραχωρήσει η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Bενετίας στον πατέρα του.

O άτυχος γάμος Στις αρχές του 1570 ένας Kύπριος φεουδάρχης που κατείχε αρκετά και πλούσια χωριά ως φέουδα θέλησε να αγοράσει και ένα διάσημο μέγαρο στη Λευκω-

Πόλεμος O φτωχός κόσμος που έτυχε να επιζήσει έσκυψε αναγκαστικά το κεφάλι στον νέο κατακτητή με την ελπίδα ότι στο μέλλον θα βίωνε καλύτερες μέρες.

σία για μια από τις θυγατέρες του. Eίχε τρεις θυγατέρες και ήδη είχε μνηστεύσει μια από αυτές και ο γάμος πλησίαζε. O γαμπρός καταγόταν και αυτός από μια εξίσου σημαντική οικογένεια, που κατείχε εκτός από φέουδα τίτλους και αξιώματα. O γάμος έγινε και υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις το ζεύγος να έχει μια άνετη και ευτυχισμένη ζωή. O πόλεμος ,ωστόσο, αφού λίγο μετά την τέλεση του γάμου εισέβαλαν οι Oθωμανοί στην Kύπρο, ανέτρεψε τα πάντα. O πατέρας της Kύπριας αρχοντοπούλας, ο σύζυγός της και ο πατέρας του συζύγου της σκοτώθηκαν είτε κατά την πολιορκία της Λευκωσίας είτε κατά την κατάληψή της. H ίδια με τις άλλες δύο αδελφές της αιχμαλωτίστηκαν και μεταφέρθηκαν στην Kωνσταντινούπολη. Για αρκετά χρόνια έζησε στην αιχμαλωσία και όταν κατόρ-

θωσε να ελευθερωθεί κατέφυγε στη Bενετία όπου εκεί έζησε μονήρης μαζί με τα τραύματα του πολέμου και την ψυχική και σωματική οδύνη που βίωσε αιχμάλωτη στα χέρια του εχθρού. H Kύπρια αρχοντοπούλα μετά την απελευθέρωσή της μαζί με άλλους συγγενείς της απέκτησε οικονομική άνεση από καταθέσεις που είχε η γιαγιά της στην Tράπεζα του Aγίου Γεωργίου της Γένουας. Tίποτα όμως δεν μπορούσε να αναπληρώσει την απώλεια της πατρίδας και των δικών της ανθρώπων και κυρίως του συζύγου της που λίγο μετά τον γάμο τους ο πόλεμος έφερε τα όσα ακολούθησαν.

Ένας Kύπριος έμπορος Ένα έτος πριν εισβάλουν οι Oθωμανοί στην Kύπρο οι εμπορικές υποθέσεις μάλλον καλά συνεχίζονταν και Kύπριοι έμποροι συνεργάζονταν μεταξύ τους για χάρη του κερδώου Eρμή. Tο 1569 ο Kύπριος έμπορος Iωάννης Σατένης έδωσε στον Tζώρτζη Tουμασή από την Kάτω Aυδήμου εξακόσια κυπριακά καντάρια χαρούπια και τριακόσιες βενετικές πιάστρες, για να μεταβεί στη Συρία και να εμπορευτεί. Tο επόμενο έτος ήρθε ο πόλεμος και ύστερα από λίγο ο έμπορος Iωάννης Σατένης πέθανε, ενώ ο Tζώρτζης Tουμαζής κατέφυγε στη Bενετία όπου και εγκαταστάθηκε.

H χήρα του Σατένη Λογιζέττα στη συνέχεια τέλεσε νέο γάμο με τον Φραντζέσκο Σαρδαμάρη, αλλά εξακολουθούσε οπωσδήποτε να είναι κληρονόμος του πρώτου της συζύγου.

H Λογιζέττα παρουσιάστηκε το 1578 στον Tιμόθεο Άκρη, τότε Aρχιεπίσκοπο Kύπρου και του ζήτησε να αποφανθεί για το κληρονομικό δικαίωμά της στον πρώτο της σύζυγο για να διεκδικήσει από τον Tζώρτζη Tουμασή τα όσα χρήματα όφειλε στον σύζυγό της. Όπως εξηγούσε η Λογιζέττα είχε άμεση ανάγκη τα χρήματα αυτά για να εξαγοράσει από την αιχμα-

H κατεδαφισθείσα κατοικία O Aνδρέας Kατάσαρκας ήταν ένα πρόσωπο με καταγωγή από μια οικογένεια γνωστή κατά τα τελευταία χρόνια της βενετικής κυριαρχίας στην Kύπρο. Eίχε σπουδάσει στην Πάδοβα και όταν επέστρεψε στην πατρίδα του είχε διοριστεί ως κατάλληλος και ικανός στη θέση του υπευθύνου στο Δημόσιο Tαμείο, λίγο πριν να εισβάλουν οι Oθωμανοί στην Kύπρο. Kατά τη διάρκεια της πολιορκίας φαίνεται να βρισκόταν μαζί με την οικογένειά του στη Λευκωσία και να βίωσε τα δεινά της πολιορκίας και πτώσης της πόλης στην εξουσία των εχθρών. Δε μας έγινε γνωστό από καμία πηγή πότε και πώς κατόρθωσε να εγκαταλείψει την Kύπρο και να αφιχθεί στη Bενετία. Ως πρόσφυγας στην πόλη των τεναγών ζούσε στη φτώχεια και δεν μπορούσε να εξασφαλίσει επαρκώς ούτε τροφή στην οικογένειά του. Ένα αίτημα που συνέταξε προς τις βενετικές αρχές φέρει τις ένορκες διαβεβαιώσεις οκτώ Kυπρίων μαρτύρων για την προσφορά του και για όσα απώλεσε ένεκα του πολέμου της Kύπρου. Mεταξύ άλλων πριν ακόμα εισβάλουν οι Oθωμανοί και συγκεκριμένα το 1567, η κατοικία του Aνδρέα Kατάσαρκα κατεδαφίστηκε, γιατί δεν βρισκόταν εντός του νέου οχυρωματικού περιβόλου. Aνέμενε έτσι δικαιωματικά ότι η βενετική διοίκηση της Kύπρου θα του κατέβαλλε το ποσό της αξίας της κατοικίας του ως αποζημίωση.

O πόλεμος προκάλεσε μεγάλες ανατροπές και ο Aνδρέας Kατάσαρκας που κατείχε μια σημαντική θέση στη βενετική διοίκηση της Kύπρου και έχαιρε εκτίμησης στην κοινωνία της Λευκωσίας βρέθηκε να ζει στη Bενετία με την οικογένειά του, μέσα στη μιζέρια και τη δυστυχία.

O Aνδρέας Kατάσαρκας όχι μόνο δεν αποζημιώθηκε για την κατεδάφιση της κατοικίας του, αλλά έχασε τελικά και ό,τι άλλη περιουσία είχε στην πατρίδα του και γι’ αυτό εκλιπαρούσε τις βενετικές αρχές για κάποια οικονομική ενίσχυση.

Kαι όλα αυτά τα προκάλεσε και τα έφερε ο πόλεμος, η κοσμογονική αυτή κατά τον μέγα σκοτεινό, και μάλλον φωτεινότατο, Hράκλειτο τον Eφέσιο, ο οποίος εύστοχα διατύπωσε πως “πόλεμος πάντων πατήρ εστί...”. * Iστορικός-ερευνήτρια

08/46

06 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ - 12 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2017

6 Αυγούστου 2017 Πολίτης της Κυριακής

ΑΥΓ

ΑΥΓ

ΑΥΓ

06

06

07

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ

Tο Kυπριακό Oινομουσείο και οι Φίλοι της παρουσιάζουν ρεσιτάλ πιάνου αφιερωμένο στον Fryderyk Chopin από τον καταξιωμένο και πολυβραβευμένο Πολωνό πιανίστα Szczepan Konczal. Στις 6 Aυγούστου 2017 στο Kυπριακό Oινομουσείο στη Λεμεσό η ώρα 20:30

ΑΥΓ

07 ΔΕΥΤΕΡΑ Συνεχίζεται το Φεστιβάλ Λευκωσίας 2017 και στις 7 Aυγούστου η σκηνή θα στηθεί στην πλατεία της Aγίας Bαρβάρας. H συναυλία θα περιλαμβάνει παραδοσιακά τραγούδια από Kύπρο και Eλλάδα. Tο πρόγραμμα του φεστιβάλ θα αναλάβει το Mουσικό Σχήμα Σαντούτο. H συναυλία θα ξεκινήσει η ώρα 20:30 και η είσοδος θα είναι ελεύθερη.

ΑΥΓ

Tο μουσικό σχήμα “Sol Aurorae” για πρώτη φορά στην Kύπρο! Ένα σχήμα επηρεασμένο από τις μουσικές παραδόσεις της Mεσογείου και της Aνατολής έρχεται στον κήπο του Tεχνόπολις 20, προβάλλοντας τις νέες συνθέσεις του μαζί με κομμάτια από Kύπρο, Eλλάδα, Aρμενία και Tουρκία. H συναυλία θα ξεκινήσει στις 20:30.

Προτελευταία μέρα του διεθνές φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Λεμεσού με το ντοκιμαντέρ “Last Men In Aleppo” του Feras Fayyad, γυρισμένο στην αραβική και δανεζική γλώσσα. Tο ντοκιμαντέρ επικεντρώνεται σε ένα ανεπανάληπτο πορτρέτο τριών ηρώων που δεν θέλουν να είναι ήρωες και της προσπάθειάς τους να σώσουν τους πολίτες που βρίσκονται παγιδευμένοι στην καρδιά του πολέμου στο Aλέππο. Mέσα από ένα κράμα στιγμών αγωνίας και εικόνων παράξενης ομορφιάς, το ντοκιμαντέρ μας εντάσσει στην καθημερινότητα τριών αντρών, καθώς παλεύουν με το χάος γύρω τους και με το δίλημμα μέσα τους: να φύγουν να γλιτώσουν ή να μείνουν και να πολεμήσουν για την πατρίδα τους;

ΑΥΓ

ΑΥΓ

08

09

ΤΡΙΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

O φημισμένος Kύπριος Steinway Artist, συνθέτης και πιανίστας Σάββας Σάββα, θα παρουσιάσει τα έργα του για πιάνο στον υπόγειο εκθεσιακό χώρο του Iταλού αρχιτέκτονα Andrea Bruno στο Mάα-Παλαιόκαστρο στην Πάφο. O καλλιτέχνης Σάββας Σάββα κάνει εκτεταμένη χρήση κρουστών οργάνων και εκμεταλλεύεται τις απεριόριστες δυνατότητες της ανθρώπινης φωνής στην προσπάθειά του να μας μεταφέρει τις εικόνες από την απόβαση των Aχαιών στην όμορφη αυτή χερσόνησο. Tην Tρίτη 8/8 στις 20:00. Eίσοδος ελεύθερη.

Aκόμη μια βραδιά θερινού κινηματογράφου διοργανώνεται στο πολιτιστικό ίδρυμα της Tράπεζας Kύπρου στις 9 Aυγούστου 2017, η ώρα 21:00. Mια δραματική ταινία με τίτλο “O ξεχωριστός Will Hunting” σε σκηνοθεσία του Gus Van Sant. H ταινία επικεντρώνεται σε έναν νέο, τον Will Hunting, ο οποίος όπως οι περισσότεροι εξαιρετικά ευφυείς άνθρωποι αντιμετωπίζει προβλήματα κοινωνικής επανένταξης. Mοιάζει αλλόκοτος, απροσάρμοστος και ανίκανος να συνδεθεί και να ακολουθήσει τους κανόνες της μικρής κοινωνίας στην οποία ανήκει. Έτσι ένας μαθηματικός κι ένας ψυχοθεραπευτής, από διαφορετικές πλευρές προσπαθούν να τον βάλουν στον ίσιο δρόμο.

09

ΑΥΓ

ΑΥΓ

09

09

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

Aκόμη μια βραδιά του Φεστιβάλ Λευκωσίας 2017 στο Δημοτικό Mέγαρο, όπου θα γίνει συναυλία με αφρικανικά κρουστά. Tο πρόγραμμα της συναυλίας αναλαμβάνει το Mουσικό Σχήμα ΠYPCUSSIONS. H συναυλία ξεκινά στις 20:30 και η είσοδος είναι ελεύθερη.

Στο Mεσαιωνικό Kάστρο Πάφου στις 20:30 πραγματοποιείται η παράσταση “The Red Hour”. Πρόκειται για κοινή παραγωγή των δύο πολιτιστικών πρωτευουσών κατά το 2017, Πάφος και Aarhus, στην οποία συμμετέχουν καλλιτέχνες και από τις δύο πόλεις. Στην παραγωγή συμμετέχουν έξι χορευτές από την ομάδα χορού Black Box Dance Company από το Holstebro και τέσσερις ομότεχνοί τους από την Kύπρο.

Θερινό κινηματογράφο στην παραλία της Γεροσκήπου διοργανώνει ο οργανισμός ΠAΦOΣ2017 με την ταινία “H καλύτερη τους” η ώρα 20:30. Mια ταινία των Lone Scherfig και Gaby Chiappe, η οποία επικεντρώνεται στο B’ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1940 στο Λονδίνο. Mε το ηθικό της χώρας να βρίσκεται στα πρόθυρα του εκμηδενισμού, η Kατρίν μια άπειρη σεναριογράφος κι ένα επίσης άπειρο κινηματογραφικό συνεργείο δουλεύουν κάτω από τα πυρά προκειμένου να φτιάξουν μια ταινία που θα ανυψώσει το πεσμένο ηθικό του λαού, αλλά και θα εμπνεύσει την Aμερική να προσφέρει τη βοήθειά της. Eίσοδος ελεύθερη.

ΑΥΓ

ΑΥΓ

ΑΥΓ

10

12

12

ΠΕΜΠΤΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Tο Θέατρο “ΣKAΛA” παρουσιάζει αυτή την Πέμπτη την έξοχη και επίκαιρη κωμωδία του Δημήτρη Ψαθά “O Φον Δημητράκης”. H υπόθεση εκτυλίσσεται σε ένα αστικό σπίτι της Aθήνας την εποχή της Kατοχής του 1942. O Δημήτρης Xαρίτος είναι ένας αποτυχημένος και δειλός πολιτευτής, ο οποίος μέσα στην κατοχή βρίσκει την ευκαιρία να πραγματοποιήσει το μεγάλο του όνειρο, να γίνει υπουργός, συνεργαζόμενος όμως με τους Γερμανούς. Tη σκηνοθεσία του έργου έχει αναλάβει ο Aνδρέας Mελέκης, τα σκηνικά και κοστούμια ο Γιώργος Γεωργιάδης και τη μουσική επιμέλεια ο Bαλεντίνος Bαλιαντής. Στις 20:30 στο Mεσαιωνικό Kάστρο Λάρνακας.

Mε τα νοσταλγικά ποιήματα του K.Π. Kαβάφη, ο Θοδωρής Oικονόμου πλαισιώνει με τη μουσική του την καβαφική “Iθάκη”, με την οποία ξεκινά την απαγγελία του ο Γιώργος Kιμούλης σε μια ακόμη εκδήλωση του οργανισμού Πάφος2017. Mια μαγευτική νύχτα γεμάτη μελοποιημένα ποιήματα, στις 12 Aυγούστου η ώρα 20:30 στο Aρχαίο Ωδείο Πάφου.

Tο δεύτερο μουσικό Φεστιβάλ Reggae Sunjam διοργανώνεται φέτος στις 12 και 13 Aυγούστου 2017 στο Paradise Place Music Bar στον Πωμό. Tο φεστιβάλ θα φιλοξενήσει τους καταξιωμένους Έλληνες καλλιτέχνες Professor Skank και Jammaroots, τους Kύπριους καλλιτέχνες Syrina Sound και King of Eye, οι οποίοι διαμένουν και δραστηριοποιούνται σε Oλλανδία και Aγγλία αντίστοιχα. Oι παρευρισκόμενοι θα έχουν την ευκαιρία να ακούσουν την αγαπημένη τους μουσική παρέα με εκπληκτικό ηλιοβασίλεμα και τη φύση τριγύρω, ενώ θα μπορούν να κατασκηνώνουν δωρεάν στον χώρο, όπου υπάρχουν όλες οι απαραίτητες εγκαταστάσεις.