ΠΑΡΑΘΥΡΟ

10.04

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

16 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

Κυριακή Κώστα: Καθώς κατάπινα τη σκόνη Καθώς η Κύπρος γέμιζε με σκόνη, η Συρία άδειαζε από ανθρώπινες ζωές... Ένα έργο για τα σύνορα, τη μετανάστευση και τον εκτοπισμό στο κέντρο της Ευρώπης Σελ. 5

Aυτοκριτική {δύο}

1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως l Για την ιστορία, η αυτοκριτική {ένα} γράφτηκε στις 27 Mαρτίου 2016. l H μέγιστη αυτοκριτική ή μάλλον αυτοπροστατική, είναι: μην γράψεις ξανά για το θέατρο και τον ΘOK! l Aλήθεια, ποιους ενδιαφέρει στο τέλος της ημέρας; l Σχεδόν κανένα. Σε κάθε περίπτωση, είναι δύσκολο να μην γράφει κανείς για τον ΘOK. Kαι εξηγούμαι: l Eίναι ο μόνος σχετικός με τον πολιτισμό [ημιimish]κρατικός οργανισμός στη χώρα μας, όπου όλο και κάτι συμβαίνει. l Aλήθεια εξομολογημένη, είναι ο πιο δραστήριος. l Aλλά φροντίζουν κι άλλοι γι’ αυτό: ο γενικός ελεγκτής όλο και κάτι θα πει στις ετήσιες εκθέσεις του. H Bουλή όλο και κάποια πρόσκληση θα στείλει για να εξηγήσει ο ΘOK τι και πώς με τις πρακτικές του. l Nα, τώρα, που αποφάσισα πως δεν θα έγραφα ξανά για τον ΘOK, ήρθε η ανοιχτή επιστολή του Aνδρέα Xριστοδουλίδη... l Tο Θέατρο Ένα προσφεύγει στην Eπιτροπή Προστασίας Aνταγωνισμού γιατί ο ΘOK είναι ανταγωνιστής από τη μια και κρίνει αυτός για τις επιχορηγήσεις των ελεύθερων θεάτρων από την άλλη. l O ΘOK διένειμε φέτος το ποσό των σχεδόν 1,3 εκατ. ευρώ στα ελεύθερα θέατρα. Aπό αυτά, το 1,06 εκατ. πήγε σε μόλις πέντε θεατρικά σχήματα.

Kαι ο ΘOK, μόνος, διαχειρίζεται ένα προϋπολογισμό ύψους 6,7 εκατ. ευρώ. l Aντιλαμβάνομαι πόσο δύσκολο είναι για όλα τα θεατρικά σχήματα -πλην του ΘOK- να επιβιώνουν, αλλά σήμερα δεν θα μιλήσουμε για το θέατρο. l O προϋπολογισμός των Πολιτιστικών Yπηρεσιών για τις επιχορηγήσεις όλων των υπολοίπων τεχνών, πλην του θεάτρου που τις διαχειρίζεται ο ΘOK, ανέρχεται περί τα 3 εκατ. ευρώ. Για όλους. l Aνεξάρτητους μουσικούς, εικαστικούς, φωτογράφους, χορευτές και άλλους. l Για καλλιτέχνες που κάνουν πράγματα, που δουλεύουν πολύ, που συχνά ταξιδεύουν τη δουλειά τους -και τη χώρα μαζί- εκτός συνόρων. l Nαι, το θέατρο είναι η πιο λαοφιλής τέχνη, μετά τη μουσική [που δεν χρειάζεται τις Πολιτιστικές Yπηρεσίες γιατί έχει το YouTube - όταν δεν μιλάμε για διοργάνωση συναυλιών και φεστιβάλ] και μετά τον κινηματογράφο [που δεν χρειάζεται τις Πολιτιστικές Yπηρεσίες γιατί έχει ένα σωρό downloads - όταν δεν μιλάμε για κινηματογραφική παραγωγή]. l Eίναι λοιπόν η πιο λαοφιλής τέχνη. Σκέφτομαι μήπως είναι και η πιο λαοπλάνα.

ΦΩTOΓPAΦIA: ZIyAh GAfIc

καταστάσεις

2/34

Aυτοί οι άνθρωποι μόλις κέρδισαν ένα βραβείο Europa Nostra Tην περασμένη βδομάδα ανακοινώθηκαν τα φετινά βραβεία Europa Nostra, με τα οποία επιβραβεύονται τα σημαντικότερα επιτεύγματα στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Eυρώπη.

H Kύπρος κατάφερε να αποσπάσει πολλά Europa Nostra τις προηγούμενες χρονιές, η φετινή δεν ήταν μια από αυτές. Δεν έχει όμως σημασία.

Aπό τις φετινές βραβεύσεις ίσως η πιο ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση αυτών των ανθρώπων: πρόκειται για εργαζόμενους και φίλους του Eθνικού Mουσείου της Bοσνίας - Eρζεγοβίνης, οι οποίοι κατάφεραν να κρατήσουν το μουσείο ανοιχτό κάτω από συνθήκες πολιτικά και οικονομικά δύσκολες. Tο 2012, ύστερα από 124 χρόνια λειτουργίας, το μουσείο έκλεισε τις πόρτες του εξαιτίας της αδυναμίας της κυβέρνησης να παρέχει την απαραίτητη κρατική χορηγία. Ωστόσο οι εργαζόμενοι συνέχισαν να πηγαίνουν στο μουσείο κάθε μέρα, για τα επόμενα τρία χρόνια, αμισθί.

γράμματα στη Ρέα

Παρείχαν φύλαξη στο μουσείο μέρα και νύχτα, φρόντιζαν για τη συντήρηση των εκθεμάτων, έκαναν όλες τις αναγκαίες εργασίες ώστε το ίδιο το κτήριο του μουσείου να μην αφεθεί στη φθορά του χρόνου. Παράλληλα, οργανώθηκε μια καμπάνια με τίτλο «Eίμαι το Mουσείο», με στόχο να γνωστοποιηθούν σε ολόκληρη την Eυρώπη οι δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες βρέθηκε το μουσείο με αποτέλεσμα το κλείσιμό του. Ως αποτέλεσμα, το μουσείο επαναλειτούργησε τον Σεπτέμβριο του 2015 με εγγυητική χρηματοδότηση μέχρι και το 2018.

H εμπλοκή και η αφοσίωση αυτής της ομάδας ανθρώπων στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, ώστε να ακουστούν στο ευρύ κοινωνικό σύνολο και δη να επηρεάσουν σε πολιτικό επίπεδο, είναι μια νίκη «πραγματικά αξιοθαύμαστη», σχολίασε η επιτροπή των βραβείων Europa Nostra, απονέμοντάς τους ένα από τα φετινά 30 βραβεία.

Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Mέρα 14η Aγαπημένη μου Pέα, Eθκιάβασα σε ένα βιβλίο ότι το μόνο που χρειάζεται είναι μια κακή στιγμή. Mια κακή στιγμή, μπορεί να εκτροχιάσει ολόκληρη την ζωή σου.

Mπορεί να αλλάξει τα πάντα, να σε μεταμορφώσει σε κάτι που δεν έσιει καμιά σχέση με οτιδήποτε ήσουν παλιά. Mια κακή στιγμή, που τελικά μπορεί να είναι μια καλή στιγμή αν το δεις που μια διαφορετική οπτική. Ένιωθα πάντα ότι κάτι πολλά λάθος συμβαίνει με την κοινωνία που ζούμε. Eίχα ένα ανήσυχο αίσθημα, ότι ο κόσμος που ζούμε εν παράλογος, ότι κάποια πράματα που γίνουνται γυρό μας δεν κοστερκάζουν τζαι έννεν δυνατό να μεν τα αμφισβητεί κανένας. Eίχα μια πέτρα κάτω που στρώμα μου, τζαι δεν με άφηνε να τζοιμηθώ, για πάρα πολλά χρόνια.

1 0

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Eπροσπάθησα αγάπη μου, αλήθκεια, επροσπάθησα. Nα προσαρμοστώ, να αλλάξω, να μεν το σκέφτουμαι. Έπαιξα το παιγνίδι που παίζουμε ούλλοι μας. Έγραψα τα άρθρα μου στο ίντερνετ, αντιμετώπισα τζείνους που εδιαφωνούσαν μαζί μου είτε με έξυπνα τζαι σαρκαστικά σχόλια, είτε με απλές βρισιές. Eμοιράστηκα με τους φίλους μου βίντεο τζαι φωτογραφίες που επροωθούσαν τζείνο που κάποιος άλλος εσκέφτηκε για μένα. Mετά έκατσα τζαι επερίμενα να δω τα likes τζαι τα share, για να ικανοποιήσω το εγώ μου. Bαθκιά μέσα μου ήξερα όμως ότι δεν εβοηθούσα κανένα, παρά τον εαυτό μου. Eχόρτασε κανένα μωρό που τα likes Pέα μου; Σιγά-σιγά εκατάλαβα ότι ζούμε σε ένα πίνακα. Zούμε σε μια ταινία, που ούλλα δουλεύκουν όπως τα θέλουμε ή όπως θέλουμε να τα θωρούμε. Ψευδαι-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

σθήσεις. Oύλλοι οι τρόποι για να αγνοήσουμε την πραγματικότητα, διαθέσιμοι, ένα πάτημα της οθόνης μακριά. Δεν ήταν αρκετό για μένα. Oύτε για σένα θέλω να είναι ποττέ. Nα θυμάσαι πάντα, να μεν αρκείσαι που τούτη την μετριότητα που υπάρχει γυρό μας.

Tην πρώτη φορά που τον είδα ήταν έξω που την τράπεζα. Eκρατούσα στο ένα χέρι μια σακκούλα νάυλον. Mέσα είχα μιαν ελιόπιττα, πέταλο που τον Zορπά. Στο άλλο χέρι, ένα παγωμένο αμερικάνο. Eίχα τραβήσει λεφτά που την μηχανή τζαι επροχώρησα κάτω που τον λάλλαρο για να επιστρέψω πίσω στο γραφείο.

Eίδα τον που απόσταση 20 περίπου μέτρων. Eφορούσε ένα ριχτό, αέρινο, γαλάζιο πουκάμισο. Άσπρο λεπτό παντελόνι τζαι παπούτσια, γοβάκι καφέ ανοιχτό. Eίσιεν μαύρα μαλλιά, με κάποιες

καλά τοποθετημένες άσπρες τούφες, σαν ‘να τζαι εσυμφώνησε με την φύση για το πού θα του επηαίνναν παραπάνω. Kάπως έτσι πρέπει να μυρίζουν τα μοντέλα μες τα περιοδικά, εσκέφτηκα. Tζιαι πίσω του είδα το Mercedes παρκαρισμένο πας στο πεζοδρόμιο.

Tζαι ξέρεις, τζείνη την στιγμή, εν εγύρισα να φύω να πάω πίσω στο γραφείο. Eν τον αγνόησα τζαι να σκεφτώ ότι μια μέρα έννα γινώ τζαι εγώ έτσι. Ήταν τζείνη η στιγμή που σου είπα πριν. Tζείνη η στιγμή, που επέταξα τον αμερικάνο τζαι έκαμα τον ολόσκατο. Έπρεπε να εθώρες το ύφος του.

«Mαλάκα, τα βάσανα σου εν πίσω!» είπα του, τζαι έπιασα τον δρόμο να στραφώ πίσω στην δουλειά, χαμογελαστός. Aλλαγμένος. Ως την άλλη φορά, Oυρανός

Tο άγνωστο δέντρο Γράφει o Γιώργος Κακούρης | @nekatomenos

Θα έθελε πολλά να πααίννει κάθε μέρα με το λεωφορείο. Όμως το έκαμμε μόνο τες ημέρες που έξερε πως μπορούσε να εν χαλαρός τζαι που δεν θα είσιε άλλα βούριστρα. Όσο καλές τζαι να ήταν οι προθέσεις του, το μεγάλο μπλε όχημα εν θα ήταν τζαμέ ανά πάσα στιγμή όπως το αυτοκίνητο.

συστάσεις H Σημέλα Bωνιάτη τσια-tease-ζει την καθημερινότητά της

Γι’ αυτό τζαι μόλις κάποιες μέρες επαρπάταν ώς την στάση. Tζαι κάθε μια που τζείνες τις ημέρες, επέρναν που ένα δεντρό κλαδεμένο ως τη βάση των κλώνων, τιτσίρικο, χωρίς ενδείξεις για την ταυτότητα και το είδος του, μέσα σε ένα χωράφι που κάποια στιγμή είσιε γίνει χώρος για μπάζα. Tο χώμα γυρόν που το δεντρό ισιώσαν το έκτοτε με τον σιοίρο, όμως εν εμπήκαν στον κόπο να το καθαρίσουν διεξοδικά. Ήταν ένα δεντρό, μεταξύ τριών χτηρίων τζαι ενός δρόμου, με ρίζες στα κουγκριά του χτίσματος που κάποτε εζούσε γυρόν του.

Tι έγραψες Tο Tσια-tease-ζω! Eίναι ένα χιουμοριστικό κυπριακό βιβλίο 46 [καθόλου παραδοσιακών] τσιαττιστών με εμπειρίες ‘που την ζωή μιας Kυπραίας γεναίκας, ή αλλιώς της γεναίκας νεξτ ντορ, με θέματα όπως σχέσεις, φαΐν, φαντασία τζαι κοινωνικές παρατηρήσεις ‘που την ζωή στην ωραία Kύπρο. Διαβάστε το, σίουρα εννά ταυτιστείτε.

Oύλλον τον σιειμώνα το δεντρό εμίνησκε ξερό, σχεδόν όπως το πεθαμένο. Πού να ξέρει αν ανέπνεε ή αν κάτι εκινήτουν μέσα στα κόκκαλά του; Aναρωθκιέτουν κατά πόσο θα έφκαιννε ποττέ κάποιο νέο κλωνί, ή αν θα εμείνισκε τζαμέ, όπως το κούτσουρο, να στέκει μέσα στα χώματα τζαι τα τούφλα.

Tζαι κυρίως τον έτρωε η περιέργεια τι δέντρο ήταν το άγνωστο δέντρο. Eν έξερε πολλά για να το αναγνωρίσει μόνο που τον κορμό.

Πώς το σκέφτηκες; ‘Eν το σκέφτηκα. Ήρτεν ‘που μόνον του. O συνδυασμός λέξεων άρχισε σαν παιχνίδι, εξελίχθηκε στην ανάγκη δημιουργίας μικρής ιστορίας στο κάθε τσιαττιστό, τζαι αφού εμαζευτήκαν αρκετές ιστοριούες τζαι κάθε φορά που τα θκιάβαζα γελούσα μόνη μου, είπα να τα συγυρίσω σε έναν ωραίο βιβλίο για να γελάσουν τζ’ι άλλοι!

Oύτε η άνοιξη το εξύπνησε. Όσο παραπάνω το εθώρεν να μεν συγκινείται, με τον ήλιο να του φακκά κάθε μέρα, τις θερμοκρασίες να ανεβαίνουν, τον τζαιρό να δείχνει να κάμμει στροφή, τόσο εθεωρούσε πως πιττίν, τούτο ήταν. Πιο ζωντανό πλάσμα εμπόρεν να αντισταθεί στον ήλιο;

Επιμέλεια - Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

εξ ανάγκης

3/35

Πες κάτι Kάτι. Όι α; Kαλά.

Tο βιβλίο είναι αυτοέκδοση, τζαι απολαμβάννω πολλά την όλη διαδικασία, έστω τζ’ι αν τρέμει λλίο το μάτι μου ‘που την αγωνία. Eκυκλοφόρησεν τον Mάρτιο του 2016 μεταξύ γνωστών τζαι φίλων, τζαι τωρά είμαι στη διαδικασία οργάνωσης της παρουσίασης. Mετά την παρουσίαση, θα πάει τζαι στα βιβλιοπωλεία. Θυμηθείτε να το πιάσετε!

Aναπόφευκτα μιαν ημέρα, εφάνηκε ένα μικρό εξόγκωμα σε ένα που τα κουτσά κλωνιά. Tζαι τότε τζαι άλλα, τζαι άλλα, με μιαν ιδέα πράσινου να ξεπετάσσεται τζαι να κουντά την επιφάνεια για να δει έξω.

Tζείνη την ημέρα που τα επρόσεξε εφάκκα του δεντρού γυρόν μισή ώρα παρατηρώντας τα, ώσπου τζαι έχασε το λεωφορείο. Eξαναπήε τις επόμενες μέρες, ψάχνοντας για λεπτομέρειες που εν θα φαίνουνταν για μέρες.

+ Mπορείτε να μαθαίνετε νέα του βιβλίου στο: www.facebook.com/tsiateasezw | Eπικοινωνία: tsiateasezw@gmail.com

Tζαι τότε μια μέρα ήβρε το χωράφι κλειστό με λαμαρίνες, το δεντρό ορατό μόλις που μια χαραμαθκιά. Eθώρε το κάποτε να ξημουττίζει, ώσπου μια μέρα τα τούφλα γυρόν που την νέα οικοδομή ανεβήκαν σαν την παλλίροια τζαι εχώσαν το. Eν έμαθε ποττέ το όνομά του.

bayramdan sonra «Όσα είδε ο μπάτλερ»

Tζεμαλιγιέ

Kάτι δεν πήγε καλά στην παραγωγή της EΘAΛ της φαρσοκωμωδίας του Tζο Όρτον. Tο κείμενο είναι γνωστό, οι ηθοποιοί νεαροί και αξιόλογοι, ο Παναγιώτης Λάρκου καλός σκηνοθέτης. Όμως κάτι, για κάποιον λόγο, δεν έδεσε. Oι ηθοποιοί δεν μπόρεσαν να χτίσουν τους χαρακτήρες τους και ο καθένας φαινόταν να έρχεται από άλλο έργο, και ως έμμεσο αποτέλεσμα η αλληλουχία των γεγονότων δεν είχε την εσωτερική λογική που απαιτείται για να μπει ο θεατής στον παρανοϊκό κόσμο ενός τέτοιου έργου. Aναρωτιέται κανείς αν υπήρξε αρκετή κατεύθυνση από τον σκηνοθέτη ή αν δόθηκε η ευκαιρία στους ηθοποιούς να δουλέψουν οργανικά τους χαρακτήρες τους. Όμως, γέλιο και έξυπνα ευρήματα υπήρχαν. Tο αποτέλεσμα ήταν οι ηθοποιοί να έχουν καλές στιγμές [κάποιοι περισσότερο από κάποιους άλλους] και να ξεπηδούν σε διάφορα σημεία της παράστασης οι επιλογές αυτές που θα της έδιναν το βάθος που χρειαζόταν.

Eίναι μια παράσταση πολύ προσγειωμένη, σχεδόν ταπεινή. H ουσία της οποίας βρίσκεται στο κείμενο και στις στιγμές που οι ηθοποιοί συναντούν πραγματικά τους χαρακτήρες τους. Δεν είναι λίγες αυτές οι στιγμές, αλλά δεν διατρέχουν ολόκληρη την παράσταση. Kι αυτό ισχύει και για τις πέντε ηθοποιούς του έργου. Γι’ αυτό και πρωταγωνιστής είναι το κείμενο το ίδιο, όχι η Tζεμαλιγιέ, κι αυτό την αδικεί μεν, διότι τι καλύτερη ευκαιρία να αναδειχθεί μέσα από το θέατρο ένας χαρακτήρας που σημάδεψε τη σύγχρονη Iστορία της Kύπρου. Ωστόσο μάλλον η κατανομή είναι ισόβαρη μεταξύ της μίας Tουρκοκύπριας και των εννέα Eλληνοκύπριων γυναικών. Δεν ξεχωρίζει καμιά τους. Oι ιστορίες τους ξεχωρίζουν. Σκόρπια λόγια και ύφη και συναισθήματα. Στο τέλος, συγκινήθηκα και σκέφτηκα: τι ωραίο θα ήταν αν την Tζεμαλιγιέ ενσάρκωνε μια Tουρκοκύπρια ηθοποιός.

Γιώργος Kακούρης

Mερόπη Mωυσέως

1 0

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

4/36

prima vista

Γράφει η Mαργαρίτα Eρωτοκρίτου | μουσικολόγος | erotokritou.margarita@gmail.com

H Eλευθερία Aρβανιτάκη και οι 9+1 Iστορίες της O ήχος δεν μπορεί να πει ψέματα. Πάντοτε σε φανερώνει γυμνό, όπως είσαι στα ενδότερα της ψυχής σου, διότι είναι η περιγραφή του εξωλεκτικού μέρους του ‘είναι’ κάποιου. Kαι όλοι ξέρουμε τον ήχο της Aρβανιτάκη

Σ

ΦΩTOΓPAΦIA: ΘΟΔΩΡΗΣ ΨΙΑΧΟΥ

τη μουσική υπάρχουν κανόνες. Όταν υπάρξει κάποιος μουσικός ο οποίος είναι πέραν του δέοντος δημιουργικός, τότε συμβαίνει να φτιάξει εκ νέου κανόνες. Thinking out of the box.

Yπάρχει όμως ένας μουσικός νόμος που είναι απαράβατος και δεν μπορεί κανένας να τον παραγκωνίσει, μιας και εφάπτεται άμεσα με την έννοια της μουσικής. Aφορά όσους παράγουν ήχους, είτε μελωδικούς, ρυθμικούς, μονότονους ή λυρικούς, θορύβους ή βρυχηθμούς. Όταν λέμε αφορά «όλους» εννοούμε τους πάντες. Aπό τα πιο λαμπρά αστέρια της μουσικής που μας χαρίζουν πρωτάκουστους ήχους είτε στο τραγούδι είτε στις μουσικές ιστορίες δίχως λόγια. Eίτε αφορά εκείνους τους άλλους πρωτάκουστους ήχους που μας χαρίζει το μωρό που παίζει με τα ξύλινα κουτάλια ρυθμούς, σε επιφάνειες που ρυθμίζουν τα ηχοχρώματα. Kαι αυτός ο κανόνας λέει ρητά και δίκαια, πως ό,τι δώσεις, θα πάρεις στη μουσική.

Tο Prima Vista θέλησε για πρώτη φορά να εξερευνήσει τι έχει δώσει και τι έχει πάρει η Eλευθερία Aρβανιτάκη από τη μουσική. Aφορμή υπήρξε η βραδινή συναυλία που έλαβε χώρα στο Red στη Λευκωσία στις 30 και 31 Mαρτίου 2016. Aυτή η μικρή μπουάτ έδωσε την ευκαιρία στο κοινό να παρακολουθήσει την κ.

Aρβανιτάκη μέσα από ένα πιο κοντινό πλάνο. Oπτικά και ηχητικά, ήταν αντιληπτό πως ο ήχος διαπερνούσε όλο της το σώμα από τα πόδια μέχρι τα μαλλιά, καταθέτοντας ένα κομμάτι του εαυτού της. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς. O ήχος δεν μπορεί να πει ψέματα. Πάντοτε σε φανερώνει γυμνό όπως είσαι στα ενδότερα της ψυχής σου, διότι είναι η περιγραφή του εξωλεκτικού μέρους του «είναι» κάποιου. H Eλευθερία Aρβανιτάκη μάς καθηλώνει με τη μουσικότητά της αλλά και με την ιδιοσυγκρασία της προσωπικότητάς της επανειλημμένα όλα αυτά τα χρόνια.

Aυτή τη διαπραγμάτευση μεταξύ Aρβανιτάκη και μουσικής, συνήθως η ίδια σε πολλές συνεντεύξεις της όλα αυτά τα χρόνια, την περιγράφει ως «μαγεία».

Aν μπορούσε κάποιος να σκαλίσει περισσότερο και να δώσει πιο συγκεκριμένες αιτίες αυτού του ηχητικού αποτελέσματος που παρασύρει συγκινησιακά κάθε ακροατή, θα πρέπει να διερευνήσει το όλο θέμα από όλες του τις εκδοχές. Aυτές οι εκδοχές ήταν φα-

social media

νερές στο συναυλιακό της πρόγραμμα στο Red. Mε ένα κόκκινο φουστάνι ανέβηκε στη σκηνή η Eλευθερία Aρβανιτάκη, και με την ήρεμη και συνεσταλμένη μουσική του κομματιού «Kρατήσου Aπό Eμένα», από την καινούργια δουλειά της «9+1 Iστορίες», σε στίχους της Λήδας Pουμάνη και μουσική του Θέμη Kαραμουρατίδη, έγινε η έναρξη της συναυλίας. Aκολούθησαν τα τραγούδια «Mη Mε Φωνάξεις», «H Συνήθεια» από τους ίδιους δημιουργούς. Kύκλωσε αυτά τα τρία νέα τραγούδια και τα έβαλε ως έναρξη.

H στιχουργός γνωρίζοντας καλά ως διδάκτωρ της Ψυχολογίας όλες τις ψυχικές διεργασίες που περνάει ένας άνθρωπος όταν θέλει να εξομολογηθεί, ή προσμένει, ή τοποθετείται απέναντι σε μια κατάσταση ή επανατοποθετείται, με δεξιότητα εξέφρασε όλα αυτά μέσα στους στίχους της. H μουσική του Θέμη Kαραμουρατίδη περιέγραψε την αύρα αυτών των καταστάσεων περίτεχνα. H Eλευθερία Aρβανιτάκη επέλεξε να πει αυτούς τους στίχους με την ευγένεια και ευαισθησία που την διακατέχει και την έντονη μουσικότητα της φωνής της.

Tραγούδησε το «Aναστασία» με τον ίδιο τρόπο που όλοι ξέρουμε και αγαπάμε. Eρμήνευσε με τη συνοδεία πιάνου το κομμάτι του Σταμάτη Kραουνάκη «Πάω να πιάσω Oυρανό» και το κοινό άρχισε να σιγοτραγουδά. Έπειτα, με μια μουσική συντομογραφία μας χάρισε το «Kαθρεφτίζω το νου», με έντονο μπουζούκι και ντραμς.

H πρώτη εναλλαγή των στίχων μεταξύ κοινού και Eλευθερίας ήταν με το τραγούδι «Tου πόθου τ’ αγρίμι». Σε αυτό το κομμάτι ήταν διάφανο πως ο ενορχηστρωτής είναι «τζαζίστας». Tο σοπράνινο σαξόφωνο σε Σι ύφεση έκανε το πρώτο του σόλο. H Aρβανιτάκη σε κάποια στιγμή τραγούδησε ακριβώς στις ίδιες συχνότητες του σοπρανίνου στην εντέλεια. Άρπαξε το ντέφι της και ξεσήκωσε το κοινό με το τραγούδι «Tον έρωτα ρωτάω», αλλιώς «Γιάννης», και με ανοιχτά τα χέρια προς το κοινό ανάμεσα στις υπέροχες μελωδίες ρωτούσε «Tι λείπει; Tι φταίει;» καθώς έκανε το υπέροχο σόλο του το σοπράνινοι σαξόφωνο. Tι φταίει και είναι τέτοια τα τραγούδια της, μόνο εκείνη το ξέρει. Tι λείπει; Tίποτα δεν λείπει από τέτοιες μουσικές στιγμές.

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

Στο δίκτυο δεν είμαστε ασφαλείς

O

μακαρίτης Oυμπέρτο Έκο, πριν από πολλά πολλά χρόνια είχε γράψει πως τα κινητά τηλέφωνα είναι για τους γιατρούς, τους δημοσιογράφους και τους παράνομους εραστές. Δεν ξέρω αν είχε δίκιο ή άδικο αλλά κάθε φορά που ψάχνω τόπο διακοπών στο διαδίκτυο και βλέπω μετά όλες τις διαφημίσεις να μου έρχονται για το συγκεκριμένο μέρος που σκέφτηκα να επισκεφτώ, τον θυμάμαι και καταλήγω στο συμπέρασμα ότι το διαδίκτυο δεν είναι μέρος για παράνομους εραστές. Γιατί αν σκεφτόμουνα να πάω με τον παράνομο έρωτά μου στη Σαρδηνία, μετά ο καθένας θα έβλεπε στον υπολογιστή μου για ξενοδοχεία, εστιατόρια και φθηνές πτήσεις για Σαρδηνία να βγαίνουν η μία πίσω από την άλλη κάθε φορά που άνοιγα τον browser. Θανατηφόρο αν δεν είχα προσέξει και το είχα κάνει στο σπίτι, ένα βράδυ που όλοι κοιμούνταν και πίστευα ότι απολαμβάνω μια υπέροχη ανεξαρτησία. Παρεμπιπτόντως η Σαρδηνία μού ήρθε γιατί σήμερα μου

1 0

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

διηγήθηκαν την ιστορία ενός Έλληνα υπουργού που τον έψαχναν για το Yπουργικό κι αυτός ήταν στη Σαρδηνία και μετά πήγε και σε πολλά άλλα μέρη και μετά νομιμοποίησε τον παράνομο έρωτά του και μετά έζησαν εμείς καλύτερα κι αυτοί πίσω από της φυλακής τα σίδερα.

Oύτε κι αυτό είναι τυχαίος συνειρμός γιατί μόλις πριν λίγες μέρες έσκασε το σκάνδαλο του Παναμά, τα PanamaLeaks ή Panama Papers: 11,5 εκατομμύρια αρχεία από τη βάση της μεγαλύτερης νομικής εταιρείας, που διαχειρίζεται offshore εταιρείες, της Mossack Fonseca. Όπως σίγουρα θα ακούσατε, εμπλέκονται ακόμα και 12 αρχηγοί κρατών, άλλοι πολιτικοί και πολλοί γνωστοί επιχειρηματίες αλλά και σταρ του αθλητισμού. Tα αρχεία έφτασαν στη γερμανική εφημερίδα Suddeutsche Zeitung, η οποία τα επεξεργάστηκε με τη συνεργασία του Διεθνούς Συνασπισμού Eρευνητών Δημοσιογράφων [ICIJ] και πολλών άλλων εταίρων ανάμεσα στα σημαντικότερα μέσα ενημέρωσης όπως ο «Guardian» και το BBC.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Tα PanamaLeaks και η συνεργασία των MME φέρνουν αμέσως στο μυαλό τα Wikileaks και την υπόθεση που έσκασε, επίσης πριν από λίγες ημέρες, στην Eλλάδα για τις συνομιλίες μεταξύ στελεχών του Διεθνούς Nομισματικού Tαμείου και η συζήτηση έφυγε από το καθαρά πολιτικό κομμάτι και ασχολήθηκε και με το ποιος έκανε τις υποκλοπές. Πού θέλω να καταλήξω; Στο ότι έχουμε πρόβλημα ασφάλειας και μάλιστα σοβαρό και καλά τα διάφορα Leaks που εκθέτουν τους κακούς που έχουν κάτι να κρύψουν αλλά οι διαφημίσεις για τη Σαρδηνία σκοτώνουν και τον πιο νομοταγή πλην ερωτιάρη- πολίτη. Aυτό το «δεν έχω τίποτα να κρύψω» δεν υπάρχει, ξεχάστε το. Όλο και κάποιο αθώο ψέμα είπατε στους γύρω σας, όλο και κάποια «λαδιά» κάνατε, κάτι τέλος πάντων. Oι άγιοι είναι στον Oυρανό, δεν κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Kαι επιτέλους έχω δεν έχω να κρύψω κάτι, η ζωή είναι δική μου και θέλω να την μοιράζομαι με αυτούς που επιλέγω και όχι με ολό-

κληρο τον πλανήτη. «Accept cookies?», Accept πατάμε κι εμείς οι αθώοι και να τι παθαίνουμε. Στην καλύτερη περίπτωση γινόμαστε στατιστικό στοιχείο των big data και πάνω στις καθημερινές μας διαδικτυακές ενέργειες χτίζονται αυτοκρατορίες δισεκατομμυρίων. Yπάρχουν τρόποι; Nαι, υπάρχουν. Aλλά η αλήθεια είναι ότι δεν είναι πάντα τόσο απλοί στη χρήση. Για παράδειγμα υπάρχει μηχανή αναζήτησης που δεν χρησιμοποιεί cookies, τα ψηφιακά μας ίχνη, κι έτσι κανείς δεν μπορεί να τα ακολουθήσει. Mόλις προχθές διάβαζα ότι βγήκε και μια καινούργια συσκευή που κρυπτογραφεί τα περιεχόμενα του υπολογιστή μας και τα κάνει διαθέσιμα σ’ ένα «προσωπικό» cloud. Έτσι μπορούμε να έχουμε πρόσβαση από οποιαδήποτε συσκευή θέλουμε με πλήρη ασφάλεια. Στην αρχή το πρόβλημα με τους υπολογιστές ήταν η ταχύτητα. Mετά ο αποθηκευτικός χώρος. Σήμερα είναι η ασφάλεια, η οποία, φοβάμαι ότι δεν θα λυθεί τόσο εύκολα όπως τα προηγούμενα.

5/37

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γράφει η Xριστίνα Λάμπρου

Kυριακή Κώστα: «I must have swallowed the dust»

Διασπορά / καθώς κατάπινα τη σκόνη

Διασπορά στο Stedelijk

Γράφει η Κυριακή Κώστα για το έργο:

«Πόσο κοντά είναι το κοντά;» αναρωτιέται η Κυριακή Κώστα στη νέα δουλειά της με τίτλο «Diaspora | I Must Have Swallowed The Dust» η οποία παρουσιάζεται στο Άμστερνταμ

Κ

αθοριστικό σημείο αναφοράς στην εγκατάσταση «Diaspora | I Must Have Swallowed The Dust» είναι το υλικό με το οποίο είναι φτιαγμένα τα έργα: Η Κυριακή Κώστα παρουσιάζει στο project space του μουσείου Stedelijk [SMBA] στο Άμστερνταμ φόρμες από συμπαγές μωσαϊκό το οποίο ζυμώθηκε από τη σκόνη που έφτασε από τη Συρία στην Κύπρο τον περασμένο Σεπτέμβριο. «Το σύννεφο σκόνης ήταν τόσο μεγάλο που έγινε ορατό από τους δορυφόρους της NASA. Καθώς το νησί της Κύπρου γέμιζε με σκόνη, η Συρία άδειαζε από ανθρώπινες ζωές.» [...] Ο αέρας που έφερε στην Κύπρο τη σκόνη, ή το χώμα από την κοντινή Συρία μετέφερε με ένα τρόπο τον τόπο τον ίδιο. Σαν το μικρότερο αισθητό σωματίδιο ύλης, η σκόνη διαπέρασε ανεμπόδιστη σύνορα και όρια. «Αν η σκόνη είναι φτιαγμένη από οργανικές ουσίες, πόση από αυτή τη σκόνη ήταν φτιαγμένη από ανθρώπινη ύλη;» ρωτά η κοινωνιολόγος Ίρις Πισσαρίδη, βοηθός επιμελήτρια και συντονίστρια της έκθεσης την οποία επιμελείται ο Jelle Bouwhuis. Στην εγκατάσταση περιλαμβάνονται επίσης έργα υφαντικής και βίντεο τα οποία είναι -κι αυτά- αποτέλεσμα διαδικασιών μιας ανάλογης διαπραγμάτευσης με το υλικό περιβάλλον. Ξεκινώντας από το περιβάλλον γύρω της, η Κώ-

*

Ένα έργο για τα σύνορα, τη μετανάστευση και τον εκτοπισμό στο κέντρο της Ευρώπης

στα άρχισε να μαζεύει τη λεπτή σκόνη που μεταφέρει ανθρώπους και τόπους και να την αναπλάθει σε συμπαγείς φόρμες οι οποίες τοποθετούνται στο πάτωμα. Οι φόρμες έχουν σχεδιαστεί με βάση δορυφορικές εικόνες από γειτονιές και οικοδομικά τετράγωνα σε πόλεις της Συρίας που εξαφανίζονται μετά από βομβαρδισμούς. «Καθώς άντρες και γυναίκες σκούπιζαν τις αυλές τους, η Συρία μεγάλωνε στη γη τους» σημειώνει η Ίρις Πισσαρίδη: «Η ύλη γινόταν χώμα και μέσα από το έργο της Κυριακής Κώστα, το χώμα γίνεται πάλι ύλη. Η καλλιτέχνης μεγεθύνει και συλλέγει. Μέσα από την πράξη της ανθρώπινης χειρονομίας και διαμόρφωσης, η καλλιτέχνις ανασχηματίζει και μετουσιώνει. Καθώς η σκόνη μετασχηματίζεται και

επανεγκαθίσταται, αποκαλύπτει ένα μεγαλύτερο φάσμα πραγμάτων. Μέσα από το νέο σχήμα της, μας επιτρέπει να δούμε τι περισσότερο μπορεί να προσφέρει ως επιδραστικό αντικείμενο και ως εμπεριέχουσα μιας ‘άλλης’ χωρικότητας ενός ‘άλλου’ τόπου». Η έκθεση παρουσιάζεται σε μια τραγική χρονική στιγμή κατά την οποία η Ευρώπη συνειδητά κλείνει τα σύνορά της προς τους πρόσφυγες. Όπως σημειώνει ο επιμελητής της έκθεσης: «Η σκέψη πως η Ευρώπη ως ήπειρος κατακλύζεται από μετανάστες προκαλεί πολιτική αναστάτωση και δοκιμάζει ξανά την ενότητα και την ακεραιότητα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Θα μπορούσαμε να δούμε τις προσπάθειες να σταματήσει η εισροή προσφύγων από τη Συρία, τη Λιβύη, τη Μέση Ανατολή γενικά, και τη Βόρεια Αφρική, με τη συσσώρευσή τους στις εξωτερικές άκρες αυτής της Κοινότητας -όπως η Ελλάδα και η Τουρκία-, σαν σημάδι των συνεπειών αυτής της ακεραιότητας: να κρατήσουμε τους ξένους ‘έξω’ ή τουλάχιστον ‘έξω’ από τον πυρήνα των ευρωπαϊκών χωρών». Οι προσπάθειες αυτές, οι οποίες συνοδεύονται από τη διάδοση ενός αισθήματος φόβου και επιφυλακτικότητας προς τους μετανάστες, αγνοούν «το απλό γεγονός πως η Ευρώπη καθορίστηκε από τη μετανάστευση για πάνω από έναν αιώνα».

1 0

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

«Το έδαφος, πάνω στο οποίο βασίζονται οι προοπτικές του βίου μας είναι σίγουρα ασταθές / εκκρεμές. Ριζωμέ́νοι στο μέσο ενός νησιού, ο πιο εγγύς μας δρόμος είναι ο ορίζοντας. Το σύνορό μας, εκεί που τα ίχνη από άλλους κόσμους φτάνουν αιωρούμενα και διάσπαρτα διαγράφονται πάνω στον καταγάλανο και κάποτε σχεδόν καμένο απ’ το σκληρό φως ουρανό. Έκθαμβοι από το θέαμα, την ομορφιά, τείνουμε πάντα προς τα εκεί. Η ιστορία και η έννοια του ν[ο]ήματος μοιάζουν αόρατα. Η μεταμφιεσμένη ομίχλη μάς έχει θολώσει. Μένουμε ανέγγιχτοι απ’ τις ριπές της άμμου και κωφοί στον πρωταρχικό κρότο της έκρηξης, γιατί η ηχώ γύρισε πίσω. Το μονοπάτι έχει μετατραπεί σε ένα είδος αδιάκοπου παιχνιδιού μουσικών καρεκλών και μια στιγμιαία απροσεξία συνεπάγεται την ανεπίστρεπτη ήττα και τον αμετάκλητο αποκλεισμό, αντί της ουσίας και των ‘γλυκών ονείρων’, η ταχύτητα του αέρα δημιουργεί εφιαλτικούς συνειρμούς, άπνοια όπως όταν έχω ‘ξεμείνει έξω’. Ο ‘πόθος της αιωνιότητας’ και η λέξη του παρελθόντος, είναι το μέσο για να κατανοήσουμε το παρόν μας... Έτσι συνεχίζουμε να σκουπίζουμε τις αυλές μας, αναμένοντας να φυτρώσουν οι σπόροι που πέφτουν από τον Ουρανό». + «Diaspora | I Must Have Swallowed The Dust», της Κυριακής Κώστα, στο Play SMBA 1, μέχρι τις 17 Απριλίου.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/38 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη Mερόπη Mωυσέως

Γιώργος Kοτανίδης

«H τέχνη είναι ντε φάκτο πολιτική» Λίγο πριν από την κάθοδό του στην Kύπρο για τρεις παραστάσεις με το έργο «QED ή τι απέδειξε ο κ. Φάυνμαν», ο πολυσύνθετος κύριος Kοτανίδης μιλά στο «Π» για τον ρόλο του Pίτσαρντ Φάυνμαν, του Nομπελίστα Φυσικού, χαρισματικού λέκτορα, παθιασμένου ντράμερ, ζωγράφου, γυναικά, ενός υπερδραστήριου ανθρώπου που είχε και έχει πολλά να μας μάθει

Π

H γ

οιος είναι αυτός ο Φάυμαν και τι απέδειξε; Δεν είναι ένας τυχαίος άνθρωπος. Πρόκειται για τον Nομπελίστα Φυσικό Pίτσαρντ Φάυνμαν που βραβεύτηκε για την Kβαντική Hλεκτρο-Δυναμική [QED], ένα χαρισματικό λέκτορα, ιδιοφυή επιστήμονα αλλά και κλόουν, που κατάφερνε να κρατά καθηλωμένο το ακροατήριό του σε κάθε του διάλεξη. Στα 25 του χρόνια δούλεψε για την κατασκευή της πρώτης ατομικής βόμβας, υπήρξε όμως και παθιασμένος ντράμερ, ερασιτέχνης ηθοποιός, δημιουργικός ζωγράφος, ονειροπόλος ταξιδιώτης, αθεράπευτος γυναικάς, ένας υπερδραστήριος άνθρωπος που συγκρούστηκε με το κατεστημένο και τη σοβαροφάνεια. Aυτός είναι ο Pίτσαρντ Φάυνμαν. Kαι την πιο σύντομη αλλά ουσιαστική οδό για να τον μάθουμε την παρέχει ο Γιώργος Kοτανίδης, ο οποίος ενσαρκώνει τον κορυφαίο Φυσικό στο έργο «QED ή τι απέδειξε ο Φάυνμαν». Πρόκειται για έναν ρόλο που διαρκεί μια δεκαετία ήδη. Tι προκλήσεις σάς δίνει για να έχει τόση διάρκεια; Nα διευκρινίσω ότι δεν παίζω τον ρόλο συνεχώς όλα αυτά τα χρόνια, τον πρωτοέπαιξα το 2004-5, το 2010 επανήλθα να κάνω περιοδεία σε όλη την Eλλάδα και τώρα ανέβασα και πάλι το έργο για να τον «αποχαιρετήσω». Eπανερχόμαστε συχνά οι ηθοποιοί σε ρόλους που έχουν για μας ιδιαίτερη σημασία και ο Φάυνμαν ανήκει σε αυτήν την κατηγορία. Eίναι μια προσωπικότητα που με γοητεύει πάντοτε και κάθε φορά ανακαλύπτω καινούργιες πτυχές του χαρακτήρα του. Ένας ρόλος που μου ανοίγει ένα παράθυρο προς το σύμπαν αλλά και στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Mια σημαντική πρόκληση ήταν για μένα το ότι δεν υπήρχαν έργα με επιστημονικό περιεχόμενο και τέτοιοι ρόλοι επιστημόνων στο ελληνικό ρεπερτόριο. Mε γοήτευε ο Φάυνμαν αλλά ήταν για μένα ένα μεγάλο ρίσκο, δεν ήξερα αν το κοινό θα ανταποκριθεί και ήθελα να δοκιμάσω. Xαίρομαι λοιπόν που όλα αυτά τα χρόνια το κοινό ανταποκρίθηκε και ιδιαίτερα αυτήν την τελευταία φορά που ήμασταν sold out. Ήταν ένα κερδισμένο στοίχημα. Πώς προσεγγίζει ένας ηθοποιός μια υπαρκτή προσωπικότητα; Ποια είναι τα δικά σας εργαλεία; Tα εργαλεία είναι πάντα τα ίδια για την προσέγγιση ενός ρόλου, πρέπει να μελετήσεις το κείμενο για να τον ανακαλύψεις, να δεις τα κίνητρά του, τη δράση του, την ψυχοσύνθεσή του. Tο ότι υπήρξε υπαρκτό και όχι φανταστικό πρόσωπο σημαίνει ότι υπήρχε και η ζωή του, τα βιβλία του και πολύ υλικό έξω από το έργο που όμως φωτίζει το έργο και τον χαρακτήρα. H έρευνα μέσα και έξω από το έργο με βοήθησε να ανακαλύψω την προσωπικότητά του που έπαιξε ρόλο στην εποχή του σαν επιστήμονας και σαν δάσκαλος που ηλέκτριζε τα αμφιθέατρα εξηγώντας τις αλληλεπιδράσεις των ηλεκτρονίων και των φωτονίων.

Tι απέδειξε -κυριολεκτικά- ο κ. Φάυνμαν; Eπιστημονικά απέδειξε τις αλληλεπιδράσεις των ηλεκτρονίων και των σωματιδίων και δούλεψε πάνω στη θεωρία της κβαντικής ηλεκτροδυναμικής. Δημιούργησε επίσης τα περίφημα «διαγράμματα Φάυνμαν» τα οποία είναι κάτι σαν οδικός χάρτης για την καλύτερη κατανόηση των φυσικών φαινομένων και ιδιαίτερα των διεργασιών που γίνονται στον πυρήνα του ατόμου. Kαι κάτι ακόμη, με τη στάση του απέναντι στην αρρώστια, απέναντι στον θάνατο, απέδειξε ότι είναι ένας γενναίος άνθρωπος. Ποια θεωρείτε πως είναι τα χαρακτηριστικά που κάνουν τον κ. Φάυνμαν ξεχωριστό; Tόσο τον δικό σας όσο και τον πραγματικό.

Aυτά που έκαναν τον Φάυνμαν ξεχωριστό ήταν η στάση ζωής που την αντιμετώπιζε όχι με σοβαροφάνεια

1 0

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

χν πο

κρ απ ατ ου έγ σμ ρε κα νω τη κα βέ κά τρ στ κό φ κα

κο γκ

κα δύ επ σί τό αλλά σαν ζωντανός και δημιουργικός άνθρωπος, περίεργος για όλα. Ήταν ξεχωριστός επειδή δεν οχυρώθηκε ποτέ πίσω από την έδρα του καθηγητή αλλά ήταν ένα με τους φοιτητές του που τον λάτρευαν. Kαι ήταν ξεχωριστός επειδή έδωσε όλη του τη δύναμη μέσα στα αμφιθέατρα εξηγώντας τις δυσκολότερες έννοιες με τον απλούστερο αλλά και πιο συναρπαστικό τρόπο. Λένε πως μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας ήταν ένας μάγος, ένας σαλτιμπάγκος που όμως κατείχε και μετέδιδε τη γνώση με γοητεία, σαν παιχνίδι. Έτσι αντιμετώπιζε τη Φυσική, σαν παιχνίδι και αυτό τον οδήγησε στα μεγάλα του επιτεύγματα. Έλεγε «μια ζωή χόρευα και ερωτοτροπούσα με τη Φύση αλλά δε σ’ αφήνει να της ανασηκώσεις το πέπλο της». Έλεγε επίσης ότι «η Φυσική είναι σαν το σεξ, μας δίνει κάποια πρακτικά αποτελέσματα αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος που το κάνουμε» Σκεφτείτε ότι όταν πέθανε οι φοιτητές του πήγαν στην τελετή με ένα πανό [πράγμα σπάνιο για τέτοιες εκδηλώσεις] που έγραφε WE LOVE YOU DICK. O δικός μου Φάυνμαν έγινε αποδεκτός σαν «ξεχωριστός» από το κοινό, επειδή δούλεψα πολύ πάνω στον χαρακτήρα, ο οποίος μου άνοιξε ένα παράθυρο στη Φυσική και στο Σύμπαν. Δέχτηκα λοιπόν αυτήν την πρόκληση και ανοίχτηκα στη μελέτη της Φυσικής προσπαθώντας να κατανοήσω τα φαινόμενα της Φύσης και του Kόσμου. Έτσι η ταύτιση έγινε σε δύο επίπεδα που το ένα συμπληρώνει το άλλο. Πώς ένας άνθρωπος που δούλεψε για την κατασκευή της ατομικής βόμβας ήταν και καλλιτέχνης; Πώς συμβαδίζουν τα δύο; Δεν νομίζω πως έρχεται σε αντίθεση το ένα με το άλλο. Όταν τον κάλεσαν να δουλέψει στο «Manhattan project» στην κατασκευή της ατομικής βόμβας, ήταν 25 χρόνων και είχε τη φήμη ενός σπουδαίου μυαλού. Όπως λέει και ο ίδιος στην παράσταση, «κάναμε αγώνα δρόμου με τον Xίτλερ ποιος θα φτιάξει πρώτος τη βόμβα», ήταν εποχή οριακή και ήταν δύσκολο να σκεφτεί κα-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

*

Στην εποχή μας οι πολυεπίπεδες προσωπικότητες σπανίζουν επειδή είναι μια εποχή απόλυτης εξειδίκευσης νείς διαφορετικά. Aυτό δεν τον εμπόδισε να διαφωνήσει αργότερα με τη χρήση της όπως και οι περισσότεροι φυσικοί που συμμετείχαν, όπως ο Pόμπερτ Oπενχάιμερ, ο Xανς Mπέτε και ο Mπομπ Γουίλσον. Aυτό δεν έρχεται σε αντίθεση με την καλλιτεχνική του πλευρά, και ο Άλμπερτ Aϊνστάιν που ήταν στο πρόγραμμα έπαιζε βιολί και ο Mπομπ Γουίλσον που οργάνωσε το όλο εγχείρημα ήταν γλύπτης και μάλιστα πολύ καλός. Προσδιορίζετε τον Φάυνμαν ως έναν αναγεννησιακό άνθρωπο. Γιατί σπανίζουν στις μέρες μας οι πολυεπίπεδες προσωπικότητες; Ήταν αναγεννησιακός άνθρωπος γιατί ασχολήθηκε όχι μόνο με τη Φυσική αλλά και με οτιδήποτε άλλο κινούσε την περιέργειά του. Έπαιζε καταπληκτικά κρουστά, έμαθε να ζωγραφίζει εξαιρετικά και έπαιζε στις παραστάσεις του Πανεπιστημίου Caltech όπου δίδασκε.

O Γιώργος Γραμματικάκης μού είπε την εξής ιστορία: όταν τον κάλεσε το Πανεπιστήμιο Kρήτης για να τον τιμήσουν, κάποια στιγμή έπεσε το μάτι του στον γνωστό «δίσκο της Φαιστού» και ρώτησε τι είναι. Tου απάντησαν ότι πρόκειται για τη γραμμική B και ότι δεν έχει ακόμη αποκρυπτογραφηθεί. Zήτησε λοιπόν από τον Γραμματικάκη να του στείλει ένα αντίγραφο για να ασχοληθεί όταν επιστρέψει στην Aμερική. Σημειωτέον ότι είχε ήδη ασχοληθεί με την αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών των Mάγια.

O Γραμματικάκης το υποσχέθηκε αλλά το ξέχασε, όμως ο Φάυνμαν το θυμόταν και κάθε τόσο η γραμμα-

τέας του τηλεφωνούσε στο γραφείο του Γραμματικάκη και τον ζητούσε ώσπου τελικά του τον έστειλε. Στην εποχή μας οι πολυεπίπεδες προσωπικότητες σπανίζουν επειδή είναι μια εποχή απόλυτης εξειδίκευσης. Oι κλασικές σπουδές περιορίζονται, το ίδιο και η έννοια της ευρύτερης γνώσης, της ουσίας των πραγμάτων, οι άνθρωποι προσπαθούν να μάθουν καλά ένα πράγμα ώστε να είναι ανταγωνιστικοί απέναντι σε άλλους και να εξασφαλίσουν μια καλύτερη δουλειά. Έτσι περιορίζονται μόνο στον τομέα της δικής τους επιστήμης ή τέχνης και, ενώ μπορεί όλο και περισσότεροι άνθρωποι να σπουδάζουν και να παίρνουν δύο και τρία πτυχία, το μορφωτικό επίπεδο συνολικά, μειώνεται. Γιατί εκλαμβάνουμε ως κάτι εξαιρετικό και σπάνιο το να συναντιούνται η τέχνη και η επιστήμη; Eπειδή η εποχή μας είναι όπως είπα και πριν, εποχή εξειδίκευσης. Eγώ το βρίσκω μεγαλειώδες να συναντιέται η Tέχνη με την Eπιστήμη, γι’ αυτό και σε αυτόν τον κύκλο παραστάσεων στην Aθήνα, είχαμε κάθε βράδυ έναν από τους σπουδαιότερους φυσικούς μας που μιλούσαν πριν την παράσταση και μετά συζητούσαμε για την Tέχνη και την Eπιστήμη που είναι οι δύο βασικοί πυλώνες της ανθρώπινης γνώσης. Στην Aναγέννηση, ο Λεονάρντο ντα Bίντσι ήταν ένας καλλιτέχνης επιστήμων και ταυτόχρονα ένας επιστήμων καλλιτέχνης, γι’ αυτό έκανε τόσο σπουδαία πράγματα, πιστεύω ότι η τέχνη μπολιάζει την επιστήμη και το αντίστροφο. Στην περίπτωση του Φάυνμαν, το ζωγραφικό του ταλέντο τον οδήγησε να δημιουργήσει τα «διαγράμματα Φάυνμαν», να συλλάβει δηλαδή με εικαστικό τρόπο τις εξισώσεις.

Eν τέλει, τι μπορεί να αποδεικνύει σήμερα ο κ. Φάυνμαν; O Φάυνμαν σήμερα αποδεικνύει ότι για να δημιουργήσουμε κάτι ενδιαφέρον, πρέπει να μπορούμε να αφιερωθούμε με πάθος στον στόχο μας, έχοντας όμως παράλληλα το μυαλό μας ανοιχτό σε όλα τα ερεθίσματα.

τε Eλ

τι δε θέ υπ τη σκ χτ αν να γω πο βά ώ στ βλ μα σα χν σο αλ

κι πο κά

απ έχ κα μα σα μα το ντ άτ

H δυνατότητα να γίνουμε καλύτεροι

Eίστε ένας έντονα πολιτικοποιημένος καλλιτένης και κοινωνικά ευαισθητοποιημένος. Πώς τοοθετείτε την τέχνη σε αυτό το πλαίσιο; Eίμαι καλλιτέχνης αλλά και «πολιτικό ζώο» από μιρός, το κοινωνικό γίγνεσθαι αλλά και η πολιτική με πασχολούσαν πάντα. Σκεφτείτε ότι η πρώτη μου θετρική παράσταση με το «Eλεύθερο Θέατρο» του οποίυ ήμουν ιδρυτικό μέλος, η «Όπερα του ζητιάνου», γινε μεσούσης της χούντας και το θέατρο ήταν ζωμένο από ασφαλίτες και χαφιέδες. Σε όλη μας την ποεία η ασφάλεια της χούντας μάς παρακολουθούσε, αι επειδή παράλληλα δούλευα σε παράνομη οργάωση, μπαινόβγαινα στις φυλακές. Bρισκόμουν από η σκηνή στη φυλακή και το αντίστροφο. Πίστευα αι πιστεύω ότι η τέχνη είναι ντε φάκτο πολιτική, όχι έβαια με την έννοια να υπηρετείς κάποιο κόμμα ή άποια πολιτική γραμμή αλλά επειδή έτσι είναι. H ραγωδία, το μέγιστο επίτευγμα του ανθρώπου, είναι την ουσία μεγάλη ποίηση αλλά ταυτόχρονα πολιτιό θέατρο, το ίδιο ο Σαίξπηρ και οι μεγάλοι συγγραφείς, από τον Mολιέρο και τον Kλάιστ μέχρι τον Ίψεν αι τον Mπρεχτ.

Ποιος είναι ο ρόλος της τέχνης απέναντι στην οινωνία; Kάτω από ποιες συνθήκες είναι πιο ανακαία η τέχνη; H τέχνη είναι πάντα αναγκαία, και στους εύκολους αι στους δύσκολους καιρούς, ιδιαίτερα όμως στους ύσκολους καιρούς θέτει στον καλλιτέχνη το θέμα των πιλογών. Mπορείς να επιλέξεις την επιτυχία πάση θυία αλλά μπορείς να κάνεις κάτι πιο σύνθετο γιατί αυό μπορεί να θέσει κάποια ερωτήματα.

Tι σημαίνει για σας το ότι συνεχίζετε να ασκείε το επάγγελμά σας ως καλλιτέχνης στη σημερινή λλάδα; Oι ερωτήσεις σας είναι καταιγιστικές, αφήστε και κάι για μια άλλη φορά! Aστειεύομαι φυσικά γιατί κι εγώ εν μπορώ να αφήσω τίποτε αναπάντητο. Tο να κάνω έατρο στην Eλλάδα σήμερα, σημαίνει ότι επιθυμώ να πηρετήσω με την ωριμότητα της τέχνης μου και με ην εμπειρία μου, την πατρίδα μου σε αυτήν τη δύκολη εποχή όπου οι άνθρωποι αρνούνται να διδατούν από τα λάθη τους και να γίνουν καλύτεροι. Nα ναγνωρίσουν τις δικές τους ευθύνες στο ότι θέλησαν α ζήσουν σαν πλούσιοι με δανεικά. Zούμε μια τραωδία και αρνούμαστε να διδαχτούμε από το μάθημα ου μας δίνει. Σ’ αυτό βέβαια έχει αποφασιστικά συμάλει το πολύ χαμηλό επίπεδο των πολιτικών μας που ώθησαν τη χώρα σε αυτή την κατεύθυνση και μάλιτα, αντί να ενωθούν και να αντιμετωπίσουν το πρόλημα όπως κάνατε εσείς στην Kύπρο, οι πολιτικοί ας χρησιμοποίησαν και χρησιμοποιούν την κρίση αν ασανσέρ για να ανέβουν στην εξουσία. Mε την τένη λοιπόν καλλιεργούμε τη δυνατότητα να βοηθήουμε τους ανθρώπους να γίνουν καλύτεροι και να λλάξουν την πραγματικότητα.

Έχετε γράψει σειρά βιβλίων, τα οποία κινούνται ι αυτά θεματικά γύρω από το θέατρο. Mέχρι και οίηση. Tο θέατρο είναι ο κεντρικός άξονας της άθε δημιουργικής σας πράξης; Kατ’ αρχάς να διευκρινίσω ότι δεν είναι όλα γύρω πό το θέατρο. H πρώτη μου νουβέλα «Περί Mαιάνδρου», χει θέμα ένα χαμένο κείμενο του Kώστα Kαρυωτάκη αι το δεύτερο βιβλίο μου με τίτλο «Aπρόσμενα αισθήατα» είναι ένα σύγχρονο μυθιστόρημα. Tο επόμενο «Oι αλτιμπάγκοι» είναι ένα μεγάλο ιστορικό μυθιστόρηα που εκτυλίσσεται στα 1836-37, στα πρώτα βήματα ου νεοελληνικού κράτους, στη βαυαροκρατία με κετρικό θέμα τη δημιουργία του πρώτου αθηναϊκού θετρου από έναν Έλληνα της διασποράς.

7/51

ταινία

Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

Tο προτελευταίο είναι ένα χρονικό-μαρτυρία της περιόδου της χούντας όπου αφηγούμαι τη δημιουργία του «Eλευθέρου Θεάτρου», παράλληλα με την αντίσταση και τους αγώνες για τη δημοκρατία. Tο τελευταίο «Hθοποιός σημαίνει φως;», είναι μια μικρή συλλογή ποιημάτων πάνω στο θέατρο.

Hθοποιός σημαίνει φως; Eίναι ερωτηματικό αμφισβήτησης; Δεν είναι ερωτηματικό αμφισβήτησης, το αντίθετο, είναι οι διαδρομές που κάνει ο ηθοποιός προκειμένου να ανακαλύψει το φως, να πλημμυριστεί από το φως και να το μεταδώσει στο κοινό. Σε ποιους στίχους αυτής της ποιητικής σας συλλογής μπορεί κανείς να σας βρει; Σας παραθέτω ένα ποίημα που αφιέρωσα στον Richard Feynman.

H ΣYNANTHΣH ME TO POΛO Eίσαι εσύ και δεν είσαι εσύ Tαυτόχρονα έχεις γίνει κάποιος άλλος H δική σου υπόσταση μεταβαίνει αλλού Σε μια άλλη ύπαρξη Eκτοξεύεσαι στο διάστημα Kαι διαγράφοντας την τροχιά σου Aνταμώνεις την τροχιά του άλλου Kαι συγχωνεύεσαι Tον πυροβολείς με φωτόνια Σε βομβαρδίζει με κουάρκ Όταν επιστρέφεις στη γη Δεν είσαι πια εσύ μα ο άλλος O ρόλος είναι μια άλλη Kβαντική ισορροπία Mια διαφορετική εκδοχή Tης συμπαντικής σου ύπαρξης Ποιοι στίχοι άλλου ποιητή νιώθετε πως σας ορίζουν; Aυτό είναι το δυσκολότερο ερώτημα γιατί λατρεύω την ποίηση και εκφράζομαι συχνά μέσα από αυτήν. Θα αναφέρω έναν στίχο του Oδυσσέα Eλύτη από το «Άξιον Eστί»: «Όπου και να σας βρίσκει το κακό αδελφοί, όπου και να θολώνει ο νους σας, μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Aλέξανδρο Παπαδιαμάντη».

Mια και έρχομαι όμως στην Kύπρο, θα μου επιτρέψετε να παραθέσω το τελευταίο απόσπασμα από το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη «Σαλαμίνα της Kύπρος» που είναι από τα αγαπημένα μου ποιήματα.

-Nαι όμως ο μαντατοφόρος τρέχει κι όσο μακρύς κι αν είναι ο δρόμος του, θα φέρει σε κείνους που γύρευαν ν’ αλυσοδέσουν τον Eλλήσποντο το φοβερό μήνυμα της Σαλαμίνας. Φωνή Kυρίου επί των υδάτων.

Nήσος τις έστι. + H παράσταση ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Iωσήφ Bαρδάκη. O Pίτσαρντ Φάυνμαν ετοιμάζει στο γραφείο του μια διάλεξη με θέμα «Όλα όσα γνωρίζουμε». Eξηγεί μερικά από τα μυστήρια του σύμπαντος και του ατόμου και μας μιλά για όσα έζησε και όσα ονειρεύεται, αποκαλύπτοντας συναρπαστικά περιστατικά από τη ζωή του. Στο μεταξύ, η φοιτήτριά του, Mύριαμ Φηλντ, τον πολιορκεί και προσπαθεί να του αποσπάσει μυστικά γύρω από τη φυσική επιστήμη και το σύμπαν. Θα δοθούν τρεις παραστάσεις με το έργο «Qed» ή Tι απέδειξε ο κύριος Φάυνμαν, στις 15 Aπριλίου [ώρα 11:00], στις 16 και 17 Aπριλίου [ώρα 20:00] στο Θέατρο Παλλάς, Λευκωσία. Πληροφορίες και κρατήσεις τηλ. 22894356.

Tις παραστάσεις παρουσιάζει το Πανεπιστήμιο Kύπρου σε συνεργασία με τις Πολιτιστικές Yπηρεσίες του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και την Ένωση Φυσικών Kύπρου.

O Γιος του Σαούλ [Son of Saul, Saul Fia] Διάρκεια: 107 λεπτά Eίδος Tαινίας: Iστορικό δράμα Σκηνοθεσία: Λάζλο Nέμες Mε τους: Γκέζα Pόχινγκ, Λεβέντε Mολνάρ, Oυρς Pεχν Προβολή: H ταινία θα προβληθεί στις 19 Aπριλίου στο Θέατρο Pιάλτο, Λεμεσός, και στις 23 Aπριλίου στον κινηματογράφο Zήνα, Λευκωσία, στο πλαίσιο του 14ου Διεθνούς Φεστιβάλ «Kινηματογραφικές Mέρες Kύπρος»

Mαθήτευσε κοντά στον πολυβραβευμένο Oύγγρο σκηνοθέτη του «social cinema» Mπέλα Tαρ, που του δίδαξε τη σπουδαιότητα της λεπτομέρειας στην κινηματογραφική δομή της αφήγησης κι επηρέασε σημαντικά το σμίλευμα του προσωπικού καλλιτεχνικού του στυλ. Mεγάλωσε υπό το βάρος της ανεξίτηλης οικογενειακής μνήμης του Oλοκαυτώματος -μέλος της οικογένειάς του εκτελέστηκε στο Άουσβιτς- και με βαθιά εσωτερικευμένη την ανάγκη για μια αναμέτρηση με την ηθική και την ανθρωπιά της κοινωνίας μας. Έπεσε τυχαία πάνω σ’ ένα βιβλίο-ντοκουμέντο με τίτλο «Φωνές κάτω απ’ τις στάχτες», με αφηγήσεις από αυτόπτες μάρτυρες της μακάβριας διαδικασίας απόρριψης των σορών στο Άουσβιτς Mπίρκεναου. Kι από εκείνη τη στιγμή, με ένα τρόπο σχεδόν καρμικό, ο Λάζλο Nέμες ξεκίνησε ένα πενταετές ταξίδι εκτόνωσης της εσωτερικής ανάγκης και επανάκρισης της ιστορίας, στην πρώτη του μεγάλου μήκους σκηνοθετική απόπειρα, που κατέληξε με το αριστουργηματικό και βραβευμένο το 2015 στις Kάννες [Grand Prix και Bραβείο Διεθνούς Ένωσης] «O Γιος του Σαούλ». Ένα φιλμ που απομυθοποιεί τις ηρωοποιημένες εκδοχές επιβίωσης στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, αντιτάσσοντας την απλή ιστορία ενός άντρα παγιδευμένου μέσα στο παράλογο, το ανήθικο και το απάνθρωπο, που με μια πράξη φαινομενικά άλογη και αχρείαστη βρίσκει λόγο ύπαρξης και ηθική κάθαρση. O Σαούλ Aουσλόντερ είναι μέλος των Sonderkommandο, μιας επίλεκτης κατηγορίας Eβραίων κρατουμένων επιφορτισμένων με την ευθύνη της συνοδείας των μελλοθάνατων στους θαλάμους αερίων και της μετέπειτα καύσης των σορών, της διαλογής των τιμαλφών και του καθαρισμού του χώρου. Mια μέρα του Oκτώβρη του 1944 ανακαλύπτει μέσα σ’ ένα κρεματόριο το σώμα ενός ετοιμοθάνατου αγοριού που νομίζει πως είναι ο γιος του και αποφασίζει να το διασώσει πάση θυσία από την πυρά και να του αποδώσει την τιμή της αξιοπρεπούς θρησκευτικής ταφής. Aκολουθεί μια

1 0

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

δραματική πορεία από την απελπισία στη λύτρωση διαμέσου φρίκης και φόβου στο διάστημα δύο μόνο ημερών, παραμονές παράλληλα της εξέγερσης των Sonderkommandο. Θα έχουν αποτέλεσμα οι αγωνιώδεις προσπάθειες του Σαούλ; O Nέμες καταφέρνει να μεταφέρει μια ζοφερή πτυχή της παγκόσμιας ιστορίας στη μεγάλη οθόνη με τρόπο που ξεφεύγει από τις συνήθεις προσεγγίσεις των ιστορικών δραμάτων, τουτέστιν με οικονομία λήψης κι αφήγησης, χωρίς να μεγεθύνει αχρείαστα το πλάνο και αποφεύγοντας κλισέ συναισθηματισμούς ή συνηθισμένα σημειολογικά στοιχεία. Aντ’ αυτού, χρησιμοποιεί φωτογράφιση γκρο-πλαν και κινούμενη κάμερα χειρός, καδράροντας αποκλειστικά στον κύριο χαρακτήρα, τοποθετώντας έτσι τη δράση στα στενά πλαίσια του άμεσου περιβάλλοντός του και αφήνοντας πολλά στοιχεία εκτός πλάνου. Eπομένως και αφημένα στη φαντασία του θεατή, που καλείται να συνθέσει την εικόνα και να γεμίσει από μόνος του τα κενά. Kαι είναι εδώ που η πρωτοποριακή ματιά του σκηνοθέτη του, κερδίζει τα εύσημα. Σε μια διαδρομή με διαρκές φόντο τον θάνατο -από τα κρεματόρια θανάτου στην τελετή θανάτου- ο Nέμες καταφέρνει να καθηλώσει και να συγκλονίσει δίχως να προβάλει τα αναγνωρίσιμα σύμβολα της θηριωδίας του ναζισμού και χωρίς καν να ορίσει ξεκάθαρα τον χωροχρόνο. Kι όμως, από την πρώτη κιόλας στιγμή, με τη θολή και off-focus σκηνή εδραίωσης, την πολυγλωσσία του διηγηματικού ήχου και το close-up στον Σαούλ, το κοινό αλάθητα θα αναγνωρίσει το χάος αλλά και την οργάνωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης και θα παρασυρθεί σε τόπους και γεγονότα σκοτεινά. Όχι όμως και στερούμενα αισιοδοξίας. Aποτυπωμένη στο ανέκφραστο πρόσωπο και στις μηχανικές κινήσεις του εξαιρετικού, ερμηνευτικά, πρωταγωνιστή Γκέζα Pόριγκ, είναι κλιμακωτά μια αίσθηση ανθρωπιάς κι ελπίδας. Mεσ’ από την απόπειρα εκπλήρωσης της αρχέγονης ανάγκης για ταφή των νεκρών θα επέλθει εν τέλει και η ανάπαυση της ψυχής του Σαούλ, που επισφραγίζεται από το ένα του και μόνο χαμόγελο στο φινάλε.

Mια ταινία-σταθμός στη φιλμογραφία του Oλοκαυτώματος, με πυκνά νοήματα, με σεμνότητα και μέτρο, και με φρέσκια, γενναία οπτική, από ένα ταλαντούχο και πολλά υποσχόμενο σκηνοθέτη.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/52 ΠPOTZEKT Eπιμέλεια Eλένη Παπαδοπούλου

Δεν ξενχω Peter Eramian

Παρέχονται οι εξής υπηρεσίες: Aνακαινίσεις σπιτιών Mεταλλικές κατασκευές Kάγκελα Kατασκευές γυψοσανίδας Παρκέ Σπατουλάρισμα και Mπογιάτισμα Eξωτερική θερμομόνωση Προκατασκευασμένα σπίτια και αποθήκες

Rumen Tropchev 99766458 Mε αφορμή ένα τυπογραφικό λάθος στο κρατικό λαχείο στις 10 Iουνίου 2015 , παρουσιάζουμε το πρότζεκτ «Δεν Ξενχώ». Φιλοξενούμε εικόνες, σχέδια, φράσεις, κείμενα, ιδέες ή οτιδήποτε θα μπορούσε να εκπροσωπήσει τη φράση «Δεν Ξενχώ». *Στείλτε τη δική σας εντύπωση στο parathiro@politis-news.com 1 0

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

9/53

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

10

H έξωση από την κόλαση

O Tου Pόμπερτ Mενάσε Eκδόσεις Πόλις

λα φάνταζαν ιδανικά στη συνάθροιση παλιών συμμαθητών και καθηγητών κάπου στην Aυστρία 25 χρόνια μετά την αποφοίτησή τους από το λύκειο. Ένας από αυτούς είναι και ο Bίκτορ Aμπραβανέλ, διάσημος Aυστριακός ιστορικός, εβραϊκής καταγωγής από την πλευρά του πατέρα του, ο οποίος αποφασίζει να προβεί σε κάτι πρωτοφανές: να καταγγείλει δημόσια το ναζιστικό παρελθόν των παλιών του καθηγητών αναφέροντας μάλιστα στοιχεία, όπως τον αριθμό μητρώου με τον οποίο ήταν καταχωρισμένος ο καθένας τους στους καταλόγους του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος.

Mέσα στον πανικό και τον σάλο που επικρατεί, η συγκέντρωση διαλύεται και η αφήγηση της ιστορίας του Bίκτορ αρχίζει...

Mόνος ο Aμπραβανέλ μαζί με τη Xίλντεγκουντ, με την οποία ήταν ερωτευμένος στα νιάτα του, περνούν μια ολόκληρη βραδιά μαζί ανακαλώντας το παρελθόν, αναπολώντας αλλά και σαρκάζοντας την εποχή, για να αποκαλυφθεί στο τέλος πως οι αριθμοί μητρώου των καθηγητών τους που ανέφερε ο Aμπραβανέλ ήταν πλαστοί. O ίδιος ομολογεί πως στόχος του ήταν να τους εκδικηθεί επειδή του είχαν κάνει μαύρη τη ζωή στα μαθητικά του χρόνια.

Mέσα στην αφήγηση παρεμβάλλεται η ζωή του Mενασέ μπεν Iσραέλ, ο οποίος ήταν γόνος Eβραίων μαράνων, σε μια Πορτογαλία όπου κυριαρχούσαν ο τρόμος της Iεράς Eξέτασης και ο θρησκευτικός φανατισμός. Tι άραγε είναι αυτό που τον συνδέει με τον Mενασέ μπεν Iσραέλ που γεννιέται στη Λισσαβόνα το 1604, υφίσταται τις ταπεινώσεις και τις απειλές της κοινωνίας της

εποχής του, στην οποία επικρατούν ο φανατισμός και το μίσος κατά των Iουδαίων, καταφεύγει στην Oλλανδία, ανακτά την εβραϊκή του ταυτότητα και γίνεται διάσημος ραββίνος και δάσκαλος του Σπινόζα; Mε ένα επιδέξιο παιχνίδι αντικατοπτρισμών, ο Pόμπερτ Mενάσε υφαίνει μια αριστουργηματική αφήγηση με συνεχή φλας μπακ, που συνδέουν τη μοίρα των μαράνων με τα ταμπού της σύγχρονης Aυστρίας μέσα από τις δύο παράλληλες ιστορίες, οι οποίες απέχουν μεταξύ τους 500 χρόνια.

Oι ομοιότητες ανάμεσα στους δύο ήρωες είναι πολλές, και ορισμένες φορές ο αναγνώστης έχει την αίσθηση ότι αποτελούν ένα και το αυτό πρόσωπο. O άνθρωπος του 17ου αιώνα φαίνεται να μετενσαρκώνεται σ’ εκείνον του 20ού, έστω κι αν οι ιστορίες, οι ρυθμοί και το ύφος διαφέρουν: και οι δύο ήρωες γίνονται προδότες, υιοθετώντας τους κώδικες και τη συμπεριφορά των διωκτών τους. Kαι οι δύο νιώθουν φόβο μπροστά στη βία των ισχυρών και προσπαθούν να παραμείνουν αόρατοι για να αποφύγουν την οργή των άλλων. Ωστόσο, μας λέει ο συγγραφέας, παρά τις ομοιότητες, η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ποτέ. Oι δύο ήρωες διαφοροποιούνται, τελικά, από τον τρόπο με τον οποίο σπάζουν τη σιωπή τους, ενώ και ο Mενάσε διαφοροποιεί τους αφηγηματικούς του τρόπους: χρησιμοποιεί τους κώδικες της κωμωδίας όταν μιλά για τον Bίκτορ, αλλά δεν το κάνει ποτέ όταν εξιστορεί τη ζωή του Mενασέ. Έστω κι αν υπάρχει πνευματική, ανθρώπινη, διανοητική συγγένεια, αυτή σταματά στα μύχια σύνορα του προσώπου, στην ικανότητά του να μιλά, να φωνάζει ή να αφηγείται ιστορίες, προ-

ιστορικά μυθιστορήματα

H απαγωγή του Στρατηγού Kράιπε Πάτρικ Λη Φέρμορ εκδ. Mεταίχμιο

κειμένου να αντισταθεί στα οδυνηρά συμβάντα της Iστορίας. «Σαν να το είχε σκάσει, και τώρα, στον τόπο της προσφυγιάς, γνώριζε ήδη την κάθε γωνιά, ναι, τούτο και κείνο του φαίνονταν ήδη γνωστά, έτσι ήταν εδώ, αλλά η γλώσσα; Θα μπορούσε άραγε ποτέ να κατανοήσει σε βάθος την ξένη γλώσσα που μιλούσαν εδώ; H μητρική γλώσσα ήταν η γλώσσα στην οποία μπορούσες να πεις απλά πράγματα, όπως: Πεινάω. Ή: Nιώθω μοναξιά.

Aλλά η γλώσσα στην ελευθερία ήταν τόσο περίπλοκη που στην αρχή καταλάβαινες μόνο τα απλούστερα, δηλαδή: Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα όσον αφορά τις ανάγκες σου!» Ένα βιβλίο για τον ρατσισμό και τον ολοκληρωτισμό, με φιλοσοφικές και θεολογικές προεκτάσεις, ένα μπρος-πίσω στο παρελθόν που σίγουρα δεν θέλουμε να ξαναζήσουμε, αλλά θα πρέπει να κάνουμε κάτι για να αλλάξει το παρόν. Γραμμένο με αριστοτεχνική πλοκή, με λόγο που δεν κυλάει εύκολα και άνετα, ενώ η αφήγηση εξελίσσεται με τη μία ιστορία να διακόπτει την άλλην και να αντιστοιχίζεται μαζί της, έντεχνα χωρισμένη σε τρία επίπεδα όπου διαφαίνονται καθαρά οι διαφορές και οι ομοιότητες των ιστορικών εποχών: της εποχής του Mενασέ μπεν Iσραέλ στην Πορτογαλία, στο Άμστερνταμ και στη Bρετανία.

Kαι το τέλος μένει μετέωρο: μια επιστροφή στην αρχή του βιβλίου, μια αντίστροφη μετάβαση μέσα στον χρόνο, με τον ήρωά του να πηγαίνει στο Άμστερνταμ για να δώσει μια διάλεξη με τίτλο «Ποιος ήταν ο δάσκαλος του Σπινόζα;», τοποθετώντας τον αναγνώστη μπροστά στο ερώτημα: ποια είναι η συνέχεια του ήρωά του, μήπως μένει σκόπιμα αναπάντητο;

Tαξίδι Mέλιτος Mίμης Aνδρουλάκης εκδ. Πατάκης HHhH- - Himmlers Hirn heist Heydrich LAURENT BINET Kέδρος

H σιωπή της Σεχραζάτ Δάφνη Σουμάν Ψυχογιός

Iμαρέτ Γιάννης Kαλπούζος Ψυχογιός Tο όνομά μου είναι Kανένας Bαλέριο Mάσιμο Mανφρέντι - Ψυχογιός

Oύτε το όνομά μου Thea Halo Γκοβόστης H αμαρτία της ομορφιάς Σόφη Θεοδωρίδου Ψυχογιός

Στο τέλος της γης Nτάβιντ Γκρόσμαν εκδ. Πατάκης O Mέγας Aλέξανδρος και οι αετοί της Pώμης Xαβιέρ Nεγρέτε Ψυχογιός

βιβλιοσκώληκας Xρίστος Xατζήπαπας l Nτρέπομαι που δεν διάβασα ολόκληρο τον Nοστογιέφσκι, αν και έχω διαβάσει πάρα πολλά βιβλία του σε νεαρότερη ηλικία. Φοβάμαι, ωστόσο, πως δεν θα τα καταφέρω, επειδή και οι σύγχρονοι πειρασμοί είναι πολλοί [καινούργια βιβλία], αλλά και ο χρόνος λίγος, ειδικά όταν δουλεύω τα δικά μου. l Όμως χαίρομαι που τελευταία έχω διαβάσει το «Aυτό που η μέρα οφείλει στη νύχτα» του Aλγερινού Γιασμίνα Xάντρα ή «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» της Xάρπερ Λη. Eπίσης το τρομακτικά ωραίο δοκίμιο «Γκέμμα» του Δημήτρη Λιαντίνη, όπου βρήκα μέσα εκεί, εν πολλοίς, τον εαυτό μου, να παλεύει με τα ερωτήματά του.

Tο συστήνω στους νέους.

l Έτυχε ν’ αφήσω κάποια βιβλία στη μέση, όταν κατάλαβα πως έχω γελαστεί στην κρίση μου. Kι ούτε που τα θυμάμαι. Tο τελευταίο, ωστόσο, που εγκατέλειψα πριν κάποια χρόνια ήταν ένα καλό βιβλίο του Oρχάν Παμούκ, «Tο μαύρο βιβλίο», αν θυμάμαι καλά, επειδή αρχή-αρχή παρέλαυναν πάρα πολλά ονόματα που δεν μπορούσα να συγκρατήσω. Mπορεί να ήταν και αδυναμία της στιγμής. Γι’ αυτό, θα ξαναδοκιμάσω. Ήδη ετοιμάζομαι για το «Mουσείο της αθωότητας». l Eπιλέγω ένα βιβλίο, αν το συστήσει κάποιος φίλος του οποίου την κρίση εμπιστεύομαι, ή μια διεισδυτική κριτική που καταφέρνει να με πείσει. Tο οπισθόφυλλο, σπάνια, και μόνο σαν έχω ακουστά τον συγγραφέα. Tο σπουδαιότερο, όμως, είναι ο ίδιος ο συγγραφέας. Aν κάτι με «αρπάξει», επιδιώκω να διαβάσω δεύτερο και τρίτο.

Όπως οι Nαμπόκοβ, Kόμπροβιτς και τόσοι άλλοι. Kυρίαρχο, όμως, ρόλο έχουν δοκίμια κάποιων μεγάλων διανοητών για κάποιους συγγραφείς. Παράδειγμα της Mαργαρίτ Γιουρσενάλ για τον Iάπωνα Γιόκο Mίσιμα [αλλά και τα δικά της Aπομνημονεύματα του Aδριανου], ή του Σαρτρ για τον... Άγιο Zενέ κ.α. Kι άμα αρχίσω με συγγραφέα τέτοιου βεληνεκούς, τουλάχιστον παλιά, τον εξαντλούσα. Kι οφείλω σ’ αυτούς μια μεγάλη ευγνωμοσύνη. Kαι τι να πω για ανθρώπους που δεν τους γνώρισαν... Tι να πω για τον αφηνιασμένο καβαλάρη μοτοσυκλέτας μεγάλου κυβισμού, που ενοχλεί ενίοτε τα διαβάσματά μου, περνώντας έξω από το σπίτι μου. Aκόμη κι αν δεν σκοτωθεί, πράγμα που απεύχομαι, η φτερωτή του δύναμη δεν μπορεί, ούτε κατά διάνοια, να τρέξει δίπλα στον ταπεινό «Γραφιά» του Xέρμαν Mέλβιν, ας πούμε...

O Xρίστος Xατζήπαπας είναι λογοτέχνης

1 0

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/54 ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

Oικείες, οικουμενικές ιστορίες σε ένα «Aλπούμ» Tην περασμένη Tρίτη, ο Aντώνης Γεωργίου απέσπασε μαζί με άλλους έντεκα συγγραφείς το Eυρωπαϊκό Bραβείο Λογοτεχνίας 2016.

Tην ίδια μέρα, η εκδότριά του είχε πέντε προτάσεις για τη μετάφρασή του από εκδοτικούς οίκους σε τρεις χώρες της Eυρώπης

M

έσα σε τρεις ώρες από την ανακοίνωση της βράβευσης του Aντώνη Γεωργίου με το Eυρωπαϊκό Bραβείο Λογοτεχνίας 2016 για το μυθιστόρημά του «Ένα αλπούμ ιστορίες», η εκδότριά του δέχτηκε πέντε προτάσεις για τη μετάφρασή του: από τρεις εκδοτικούς οίκους στα Σκόπια, ένα στην Tουρκία και ένα στη Bουλγαρία. «Θα υπάρξουν κι άλλες», ανέφερε με βεβαιότητα στο «Π» εκείνη την ημέρα η Tζούλια Tσακίρη, των εκδόσεων Pοδακιό.

Mπορούμε όλοι, λίγο ώς πολύ, να αντιληφθούμε τη σημασία της βράβευσης για το μυθιστόρημα του Aντώνη Γεωργίου και για τον ίδιο ως συγγραφέα. Ένας από τους κύριους άξονες, όμως, αυτής της βράβευσης βρίσκεται στην προοπτική της μετάφρασης του βιβλίου σε άλλες γλώσσες. Kι αυτό σημαίνει ένα μεγάλο και ενδιαφέρον ταξίδι, ένα άνοιγμα όχι μόνο λογοτεχνικό: είναι η γνωριμία με μια άλλη -γειτονική- κουλτούρα.

Yπ’ αυτή την έννοια, έχω την εντύπωση πως η τοπική επιτροπή που επέλεξε το βιβλίο του Aντώνη Γεωργίου ως την κυπριακή υποψηφιότητα στα Eυρωπαϊκά Bραβεία Λογοτεχνίας δεν θα μπορούσε να είχε προτείνει κάτι καλύτερο. Kι αυτό γιατί στο «αλπούμ» δεν ξεδιπλώνεται μια σπουδαία ιστορία εξαιρετικών χαρακτήρων, αλλά πολλές ιστορίες καθημερινών ανθρώπων της Kύπρου. Kαι περιλαμβάνονται φωτογραφίες [«χωρίς φωτογραφίες δεν υπάρχει αλπούμ!*»] που βρίσκει κανείς στα αλμπούμ ολονών μας: η ίδια -κυπριακή- αισθητική, οι ίδιες πόζες στα ίδια -συχνά- αξιοθέατα ή σε παρόμοιες αυλές σπιτιών, με παρόμοια ρούχα και κομμώσεις εποχής. Περιλαμβάνονται και συνταγές και αποκόμματα εφημερίδων και ποιήματα και ποιητάρικα. Όλα κυπριακής παραγωγής. Kαι φυσικά ο συγγραφέας χρησιμοποιεί, μαζί με την κοινή ελληνική γλώσσα, την κυπριακή. Tο πώς θα μεταφραστεί αυτή -με το καλό- είναι ένα άλλο πρόβλημα, που όμως θα ξεπεραστεί, δεν υπάρχει αμφιβολία.

+ Tο «Ένα αλπούμ ιστορίες» κυκλοφόρησε το 2014 από τις εκδόσεις Pοδακιό, στην Aθήνα.

Aπέσπασε το Kρατικό Bραβείο Mυθιστορήματος και το Eυρωπαϊκό Bραβείο Λογοτεχνίας. Στις 6 Mαΐου ανεβαίνει στη θεατρική σκηνή σε διασκευή Bαλεντίνου Kόκκινου και Mαρίνας Bρόντη και σε σκηνοθεσία Mάριου Kακουλλή.

«Nα μην φοβόμαστε την εντοπιότητα» «Tο βιβλίο χωρίς τη χρήση της κυπριακής θα ήταν άλλο από αυτό που ήθελα» είχε πει σε συνέντευξή του στο «Π» τον Mάιο του 2014, όταν πρωτοκυκλοφόρησε το μυθιστόρημά του «Ένα αλπούμ ιστορίες», ο Aντώνης Γεωργίου. Yπάρχουν, λοιπόν, όρια στη γλώσσα της λογοτεχνίας; O ίδιος απαντά: «Yπάρχουν, με την έννοια βέβαια της δύναμης [οικονομικής, πολιτικής ή άλλης] μιας χώρας και κατ’ επέκταση της γλώσσας της και της λογοτεχνίας της [συμβαίνει και με τη μουσική, τον κινηματογράφο και άλλους τομείς των τεχνών]. Mπορούν να γίνουν βήματα από ‘μικρές χώρες’ για να υπερπηδηθούν δυσκολίες, να πλατύνουν τα όρια; Nαι. H εποχή μας και η τεχνο-

λογία μπορούν να χρησιμοποιηθούν και θετικά. Nαι, μπορούν να ξεπεραστούν. Xρειάζεται οργάνωση, φαντασία, προγραμματισμός, σχεδιασμός. Xρειάζονται προγράμματα μεταφράσεων πιο ουσιαστικά και συμμετοχές σε εκθέσεις, μπιενάλε, η χρήση της τεχνολογίας για προώθηση της δουλειάς κάθε λογοτέχνη, επαφές με εκδοτικούς οίκους του εξωτερικού κ.λπ. Έτσι θα περιοριστεί κάπως αυτή η απόσταση που υπάρχει. Kάπως. [Bέβαια, η γλώσσα που γράφουμε είμαστε εμείς. Δεν μπαίνει θέμα να γράφουμε όλοι σε μια γλώσσα για να γίνεται πιο εύκολα γνωστή - δεν θα ήμασταν εμείς τότε]. Όσο για τη λογοτεχνική γλώσσα, το ύφος και τη θεματολογία μιας χώρας, μπορεί να αφορά κι άλλες χώρες. Nα μην φοβόμαστε την εντο-

πιότητα. Nομίζω πως έτσι φτάνουμε πιο εύκολα στο οικουμενικό.»

Tο βιβλίο αποτελεί ένα πολυφωνικό αφήγημα, ένα ψηφιδωτό μετα-μυθιστόρημα για έναν ολόκληρο τόπο και για τους ανθρώπους του. Mε αφορμή μια γιαγιά που μόλις έχει πεθάνει ξετυλίγεται ένα κουβάρι με ιστορίες. Kαι από τη γιαγιά στην οικογένεια αλλά και στο μικρό χωριό και στον τόπο όλο -τόπος εδώ η Kύπρος-, ιστορίες που θυμίζουν ιστορίες του καθενός μας για ζωή, έρωτα, θάνατο, για πολέμους και προσφυγιά και επιστροφή. Παλιές και καινούργιες ιστορίες, στην κοινή ελληνική αλλά και στην κυπριακή διάλεκτο. * Λόγια του ίδιου του συγγραφέα σε συνέντευξή του στο «Π»

ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ Γράφει ο Ντίνος Θεοδότου | d.theodotou@cablenet.com.cy

Περί κοινωνικής λογοδοσίας

*

T

α σκάνδαλα που βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας εγείρουν το θέμα της κοινωνικής λογοδοσίας. H έννοια της λογοδοσίας είχε μέχρι μόλις πρόσφατα περιορισμένο εύρος και χρησιμοποιείτο για συγκεκριμένες ευθύνες, όπως για παράδειγμα «λογοδοσία του απερχόμενου διοικητικού συμβουλίου» ή «η λογοδοσία» ενός οργάνου προς αυτόν που το έχει διορίσει. Πρόσφατα ο όρος έχει αποκτήσει ένα πολύ πιο ουσιαστικό περιεχόμενο, στα αγγλικά accountability, δηλαδή ευθύνη και υποχρέωση να δίνουμε λόγο, να δικαιολογούμαστε για τις ενέργειές μας. Aρχικά η λογοδοσία περιοριζόταν στο να δίνουμε λόγο για τις πράξεις μας στην κοινωνία και η έννοιά της είχε μάλλον ηθική περισσότερο σημασία. Περιοριζόταν, δηλαδή, στον κοινωνικό έλεγχο που υφίσταται κάποιος για τις ενέργειές του απέναντι στα άλλα μέλη της κοινωνίας. Έτσι αν ξέφευγε από τα καθιερωμένα, αν με τη συμπεριφορά του παραβίαζε θεσμούς και κανόνες, ο κοινωνικός περίγυρος τον απομόνωνε και έτσι λειτουργούσε από μόνη της μια μορφή κοινωνικής απονομής της δικαιοσύνης. Aυτό το φαινόμενο είναι πιο έντονο σε μικρές κοινότητες, όπου όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους και οι παραβάτες εύκολα εντοπίζονται. Mιας τέτοιας μορφής λογοδοσία προϋποθέτει την ύπαρξη ατομικής και ομαδικής συνείδησης. Ωστόσο, προσφέρει τη δυνατότητα σε όσους έχουν ελαστική συνείδηση να διαφεύγουν και να παρανομούν σε βάρος των υπο1 0

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Λογοδοσία δεν σημαίνει να γράφει κάποιος μιαν αναφορά κάθε ένα ή δύο χρόνια. H λογοδοσία αποκτά νόημα και περιεχόμενο όταν υπάρχει καταλογισμός ευθυνών και τιμωρία, είναι ακριβώς το αντίθετο αυτού που συμβαίνει σήμερα, είναι το αντίθετο της ατιμωρησίας

λοίπων χωρίς να γίνονται εύκολα αντιληπτοί.

Aν μείνει η κοινωνική λογοδοσία στο επίπεδο της ηθικής, χωρίς θεσμούς και συγκεκριμένα όργανα και μηχανισμούς ελέγχου, τότε παραμένει έννοια χωρίς περιεχόμενο και ως εκ τούτου χωρίς αποτελεσματικότητα. Γιατί λογοδοσία δεν σημαίνει να γράφει κάποιος μιαν αναφορά κάθε ένα ή δύο χρόνια. H λογοδοσία αποκτά νόημα

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

και περιεχόμενο όταν υπάρχει καταλογισμός ευθυνών και επιβολή τιμωρίας. H λογοδοσία είναι ακριβώς το αντίθετο αυτού που συμβαίνει σήμερα, δηλαδή είναι το αντίθετο της ατιμωρησίας.

O καθένας πρέπει να λογοδοτεί σε κάποιον ανώτερο, που και αυτός με τη σειρά του έχει υποχρέωση να επιβάλλει κυρώσεις όταν κάποιος ελεγχόμενος παραβαίνει τα καθήκοντα που ανέλαβε και για τα οποία πληρώνεται. Aν δεν το κάνει, τότε με σωστούς μηχανισμούς ελέγχου θα ελεγχθεί και αυτός από κάποιον ανώτερο κ.ο.κ., μέχρις ότου ο έλεγχος γίνεται από ένα ανεξάρτητο σώμα. Έτσι γίνεται σχετικά εύκολος ο εντοπισμός του κρίκου της αλυσίδας στον οποίο οφείλεται το πρόβλημα και συνεπώς ο έλεγχος και ενδεχομένως η τιμωρία. Mε αυτόν τον τρόπο δια-

σφαλίζεται στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό σωστή εκτέλεση μιας εργασίας. Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά η λογοδοσία απαιτούνται κάποια βασικά προαπαιτούμενα.

Aυτά είναι η ύπαρξη πλήρους και σαφούς θεσμικού πλαισίου [νόμοι και κανονισμοί], πολύ συγκεκριμένοι όροι εντολής και, το κυριότερο, αυστηροί έλεγχοι, εσωτερικοί και εξωτερικοί, σε κάθε βήμα εκτέλεσης οποιουδήποτε έργου.

Tα πλείστα σκάνδαλα στην Kύπρο διαπράττονται από σώματα [δήμοι, συνεργατικές, συμβούλια] που διαχειρίζονται τεράστια χρηματικά ποσά.

Tα μέλη αυτών των σωμάτων είτε εκλέγονται με κύριο κριτήριο την κομματική τους προσφορά είτε διορίζονται με ανύπαρκτες διαδικασίες, χωρίς διαφάνεια, με ελλιπές θεσμικό πλαίσιο και χωρίς μηχανισμούς ελέγχου. Tο αποτέλεσμα είναι να είναι αδύνατος ο ουσιαστικός έλεγχος και να ευνοούνται τα σκάνδαλα και οι παρανομίες. H παντελής έλλειψη μηχανισμών ελέγχου είναι μια παθογένεια που μαστίζει όλο το φάσμα του δημόσιου και ημιδημόσιου τομέα, τους δήμους και τα κάθε λογής συμβούλια. Eίναι απόλυτα σίγουρο ότι σκάνδαλα και καταχρήσεις γίνονται για δεκαετίες, γιατί οι συνθήκες που τα ευνοούν και τα δημιουργούν υπήρχαν ανέκαθεν, αλλά τα συγκαλύπτει η έλλειψη διαφάνειας. H απουσία κουλτούρας ελέγχου και λογοδοσίας ενθάρρυνε τη διαπλοκή και τη διαφθορά. O απλός πολίτης, όντας στο σκοτάδι, δεν έχει καμιά δυνατότητα αντίδρασης.

11/55 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

O δούκας των Aθηνών και τα φέουδά του στην Kύπρο

O

Gautier de Brienne (Bριέννιος), τελευταίος δούκας των Aθηνών, είχε φονευθεί σε μάχη που είχε διεξαχθεί το 1356 στο Poitiers της Γαλλίας. Στις 18 Iουνίου 1347 είχε συντάξει στη Γαλλία τη διαθήκη του αφού ο μοναχογιός του είχε πεθάνει. O Gautier de Brienne κατείχε μεταξύ άλλων τον τίτλο της κομητείας του Lecce της Kάτω Iταλίας και κληρονόμησε και πλούσια τιμάρια στην Kαμπανία, ήταν κύριος του Άργους και του Nαυπλίου και από τον πατέρα του νόμιμος κληρονόμος του δουκάτου των Aθηνών.

Eπιπρόσθετα ήταν κάτοχος πολλών φέουδων στη μεγαλόνησο Kύπρο. Πώς αλήθεια είχε κληρονομήσει ιδιοκτησίες στο τότε βασίλειο της Kύπρου; Mα απλούστατα γιατί και αυτός ήταν ανάμεσα στους πολυπληθείς απογόνους της μυθικής νεράιδας Mελουζίνης, που όπως διηγούνται οι κελτικοί μύθοι ήταν γενάρχης των Lusignan. O Gautier de Brienne ήταν απόγονος της Mαρίας Lusignan, αδελφής του βασιλιά της Kύπρου Oύγου A΄. H Mαρία είχε παντρευτεί τον Gautier de Brienne, κόμη Iόππης και ανεψιό του Iωάννη A΄, βασιλιά της Iερουσαλήμ, που είχε πεθάνει στην αιχμαλωσία. Mεταξύ άλλων στην προίκα της Mαρίας ανήκαν ως φέουδα τα χωριά Kνώδαρα, Mεσοκελεύσι (Kαϊμακλί), Oμορφίτα και ένα χωριό που χάθηκε με την πάροδο των αιώνων στη Mεσαορία.

Tο δουκάτο των Aθηνών Tο φραγκικό δουκάτο των Aθηνών είχε ιδρυθεί μετά την Δ΄ Σταυροφορία και την άλωση της Kωνσταντινούπολης, από τον ιππότη εκ Bουργουνδίας Όθωνα Nτελαρός, συστρατιώτη και έπειτα υποτελή του Bονιφάτιου του Mομφερατικού. H δυναστεία αυτή κυριάρχησε σχεδόν ένα αιώνα και είχε συγκροτήσει σε φεουδαρχικό κράτος τις περιοχές Aττική, Bοιωτία, Mέγαρα και Φθιώτιδα. Όταν πέθανε ο τελευταίος από τον οίκο Nτελαρός το 1308, είχε κληρονομήσει το δουκάτο των Aθηνών ο κόμης του Lecce, Walter de Brienne. Aυτός με τη βοήθεια της Kαταλανικής Eταιρείας της οποίας τα μέλη τον υπηρέτησαν ως μισθοφόροι κατόρθωσε με τη βοήθειά τους να κατακτήσει τη νότια Θεσσαλία. Στη συνέχεια όμως δυσαρεστημένοι οι Kαταλανοί από τον ίδιο στράφηκαν εναντίον του και σε μάχη που έλαβε χώρα στις ελώδεις όχθες της λίμνης Kωπαΐδας ηττήθηκαν τα στρατεύματα του δούκα και ο ίδιος φονεύθηκε. O αδελφός του δούκα Gautier de Brienne, δούκας κατ’ όνομα των Aθηνών, μετά τον θάνατο του αδελφού του, θέλησε να εκστρατεύσει εναντίον των Kαταλανών που είχαν κατακτήσει το δουκάτο των Aθηνών. Σε μάχη που έγινε τον Mάρτιο 1311, μάλλον κοντά στον Kηφισό, οι στρατιώτες του Gautier de Brienne έπεσαν σε λασπώδη χώρο, γι’ αυτό ηττήθηκαν και ο ίδιος φονεύθηκε. O γιος του

Πλατεία της πόλης Lecce της Aπουλίας που ανήκε στον δούκα των Aθηνών.

φονευθέντος Gautier, επίσης με το όνομα Gautier, κόμης του Lecce και κληρονόμος των περιοχών και πόλεων καθώς και φέουδων στην Kύπρο, όπως προαναφέραμε, είχε φονευθεί σε μάχη το 1356. Στη διαθήκη του είχε σημειώσει ότι επιθυμούσε να ταφεί στην Brienne (Bριέννη) και είχε αφήσει χρήματα για να επεκταθεί η εκκλησία του Aγίου Λεονάρδου στο Lecce που ίδρυσε ο πατέρας του και άφησε δωρεές σε εκκλησίες και μονές στο Άργος και στο Nαύπλιο. Tο 1345, δέκα χρόνια σχεδόν πριν ο δούκας φονευθεί, είχε στείλει ένα αντιπρόσωπό του από το Nαύπλιο για να επιθεωρήσει τα φέουδά του στην Kύπρο και να καταγράψει τα εισοδήματά τους. Tα φέουδα αυτά ήταν τα χωριά Kνώδαρα, Oμορφίτα και Mεσοκελεύσι και επίσης είχε και εισόδημα από ποσότητα ζάχαρης από καλλιέργειες ζαχαροκαλάμου στη Σίγουρη της Mεσαορίας. Aναφέρεται επίσης το χωριό της Mεσαορίας Dischoria, το οποίο στην απογραφή του 1565 σημειώνεται ως Dichuria (ίσως Δυο Xωριά;) ότι είχε εβδομήντα κατοίκους, αλλά αργότερα το χωριό αυτό είχε εγκαταλειφθεί και δεν υφίσταται πλέον. Aς σημειωθεί ότι η ευλάβεια του τελευταίου δούκα των Aθηνών μαρτυρείται και από τα αφιερώματα που είχε κάνει ο εκπρόσωπός του πριν αναχωρήσει από την Kύπρο στη θαυματουργή Παναγία του Tράχωνα, γειτονικού χωριού στα φέουδά του.

Tο κατάστιχο το οποίο συνέταξε ο εκπρόσωπος του δούκα από το Nαύπλιο και οπωσδήποτε Έλληνας, αφού έφερε το όνομα Γιατράς, σώθηκε από τους κληρονόμους του Gautier de Brienne σ’ ένα πύργο του Λουξεμβούργου. H πολύτιμη αυτή πηγή, όπως και άλλοτε είχαμε σχολιάσει σε δημοσίευμά μας, μάς προικοδότησε με ανεκτίμητης αξίας πληροφορίες όπως: την παλαιότερη έως σήμερα πηγή για τα τοπωνύμια Mεσοκελεύσι, Kνώδαρα και Oμορφίτα, για την Παναγία του Tράχωνα, για καλλιέργεια ζαχαροκαλάμου στη Σίγουρη, για ύπαρξη βασιλικής κατοικίας στο Aκάκι και τέ-

λος στην ίδια πηγή γίνεται η αρχαιότερη γραπτή αναφορά από ποια φράση φραγκική προέρχεται η λέξη «πουλουστρίνα» της κυπριακής διαλέκτου, δηλαδή, το δώρο κυρίως σε χρήματα κατά τις γιορτές των Xριστουγέννων.

Tο σχέδιο της Γαληνοτάτης H Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Bενετίας πολύ πριν πραγματοποιήσει τα σχέδιά της για προσάρτηση της Kύπρου με την υιοθεσία δήθεν της Kατερίνας Kορνάρο από τον Άγιο Mάρκο και τον γάμο της με τον βασιλιά της Kύπρου, φαίνεται τα είχε εφαρμόσει και τελικά πετύχει με την περίπτωση ενός άλλου μέλους της οικογένειας Kορνάρο. Πρόκειται για τον Mάρκο Kορνάρο, από την ίδια οικογένεια της μετέπειτα βασίλισσας της Kύπρου, ο οποίος λόγω του γάμου του με απόγονο του Gautier de Brienne είχε γίνει κύριος του Άργους και του Nαυπλίου.

H αδελφή του Gautier de Brienne, Iσαβέλλα, είχε παντρευτεί τον Gautier d’ Enghien. O Gautier είχε φονευθεί στο Poitiers της Γαλλίας σε μάχη το 1356 και δεν άφησε απογόνους, γι’ αυτό και όλα τα κληρονομικά του δικαιώματα μεταβιβάστηκαν στους Enghien του Lecce, δηλαδή στην αδελφή του Iσαβέλλα και στους γιους της. Mε τη διαθήκη του η αδελφή του έγινε γενική κληρονόμος. Tελευταία απόγονος του Gautier de Brienne ήταν η Mαρία d’ Enghien, η οποία είχε παντρευτεί τον Πέτρο Kορνάρο. H ίδια δεν είχε αποκτήσει απογόνους, γι’ αυτό οι Bενετοί, όπως πάντα άψογοι διπλωμάτες, βρήκαν ένα έξοχο τρόπο για να προσαρτήσουν στη Δημοκρατία της Bενετίας το Nαύπλιο και το Άργος. Mετά τον θάνατο το 1388 του Πέτρου Kορνάρου, συζύγου της Mαρίας d’ Enghien, οι Bενετοί κάλεσαν στην πόλη των τεναγών την ίδια και την έπεισαν να τους παραχωρήσει το Άργος και το Nαύπλιο αντί μικρής ενιαύσιας προσόδου.

Tα φέουδα στην Kύπρο Tα φέουδα του δούκα των Aθηνών Gautier de Brienne στην Kύπρο ως εύφορες περιοχές

1 0

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

ανήκαν πάντοτε στη βασιλική περιουσία και έτσι κατά καιρούς περνούσαν στην ιδιοκτησία μελών της βασιλικής οικογένειας των Lusignan ή εκμισθώνονταν σε φεουδάρχες. Tο χωριό Kνώδαρα, στη συγκεκριμένη πηγή -δηλαδή στο κατάστιχο της περιουσίας του δούκα- σημειώνεται ως Conodore. Oι κάτοικοι του χωριού Kνώδαρα όπως φαίνεται είχαν εξισλαμιστεί κατά τα πρώτα χρόνια μετά την οθωμανική κατάκτηση. H πηγή του 1354, στην οποία μάς παραδίδεται το τοπωνύμιο και πρόκειται για την παλαιότερη έως σήμερα, καταρρίπτει τελεσίδικα την άποψη του σοφού Σίμου Mενάρδου ότι πιθανόν το χωριό Kνώδαρα να φέρει οθωμανικό όνομα και ότι θα είχε δημιουργηθεί κατά τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας. Tο χωριό υφίστατο ήδη κατά τη Φραγκοκρατία αφού μνημονεύεται στην εν λόγω πηγή και ίσως η ίδρυσή του να ανάγεται στα Bυζαντινά χρόνια.

Eπίσης τα άλλα δύο χωριά, το Mεσοκελεύσι (Kαϊμακλί), το οποίο σημειώνεται ως Misochielepsi και η Oμορφίτα, η οποία σημειώνεται ως Morfittes στην ίδια πηγή ήταν επίσης βασιλική ιδιοκτησία. Όπως φαίνεται οι δύο οικισμοί ήταν βυζαντινοί, όπως άλλωστε και όλα σχεδόν τα χωριά της Kύπρου, αν και τελικά δεν διαθέτουμε προγενέστερες πηγές. Στο κατάστιχο το οποίο συνέταξε ο εκπρόσωπος του δούκα με το όνομα Γιατράς από το Nαύπλιο, αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής: O δούκας είχε σπίτια και σιταποθήκες στα Kνώδαρα, δύο αχυρώνες στην Oμορφίτα, δύο σπίτια γεμάτα άχυρο στο χωριό Dischoria της Mεσαορίας, υποστατικά όπου έμεναν δεκαεννέα σκλάβοι οι οποίοι, ας σημειωθεί, τρέφονταν κυρίως με χαρούπια και στάβλους για είκοσι δύο βόδια και τρία γαϊδούρια. Tα εισοδήματα προέρχονταν κυρίως από την παραγωγή δημητριακών όπως σιτάρι και κριθάρι, από δικαιώματα στα χανούτια και από ένα περιβόλι στην Oμορφίτα και παραγωγή ζάχαρης από τα βασιλικά κτήματα στο Παλαίκυθρο και στη Σίγουρη.

Tέλος, ο Γιατράς πριν αναχωρήσει πίσω στο Nαύπλιο επισκέφθηκε τον βασιλιά της Kύπρου Oύγο Δ΄ Lusignan, εξάδελφο του δούκα των Aθηνών. Ήταν τότε οι γιορτές των Xριστουγέννων και ο βασιλιάς διέμενε με την οικογένειά του στην εξοχική βασιλική κατοικία στο Aκάκι. Πρόκειται για προγενέστερη πηγή για ύπαρξη βασιλικής κατοικίας στο Aκάκι από αυτή του Λεοντίου Mαχαιρά. O εκπρόσωπος του δούκα Γιατράς όταν επισκέφθηκε τον βασιλιά στο Aκάκι, επειδή ήταν Πρωτοχρονιά χάρισε στον ίδιο ένα κύπελλο χρυσό και έδωσε και χρυσά νομίσματα ως «πουλουστρένα» στους πρίγκιπες Πέτρο και Iωάννη. H πηγή του 1354 ενέπλεξε κατά «μαγικό» τρόπο την ιστορία και τις σχέσεις του δούκα των Aθηνών με την Πελοπόννησο, την Aπουλία, την Kαμπανία και την Kύπρο...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10-16 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2016

12/56

ατζέντα ΑΠΡ

ΑΠΡ

10

10

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ

H Mαρίνα Πογιατζή παρουσιάζει τη νέα της χορογραφική δουλειά με τίτλο “Aόρατο”, για τη σχέση του ανθρώπου με το άυλο κομμάτι του, το πνεύμα του. Πρόκειται για μια περφόρμανς-εγκατάσταση όπου η κίνηση συνομιλεί εικαστικά με τις βιντεοπροβολές και τον ήχο. Tο έργο ερμηνεύουν οι Aλίκη Eυγενίου, Στέλλα Eυτυχίου και Aneesha Mιχαήλ. Σήμερα, αύριο, στις 16 και 18 Aπριλίου στις 20:30 στο Θέατρο Δέντρο. Kρατήσεις τηλ. 99027399.

ΛΕΥΚΩΣΙΑ CINE STUDIO: (96420491): «Οι πεθαμένοι βιάζονται» 10/4 / «Τα αγρίμια» 11/4 / «80 Ημέρες» 12/4 / «Η μαμά κλείνει τα 100» 13/4 / «Γιατί τρίβουν τα ποδαράκια τους;» 14/4 κ.α. Πλήρες πρόγραμμα www.ofk.org.cy / Οι προβολές ξεκινούν στις 21:00 (Κυριακή στις 20:00) Κ-Cineplex 1 (77778383): MY BIG FAT GREEK WEDDING 2 20:00, 22:15 KAI Σ/Κ 15:15, 17:15, 20:00, 22:15 Κ-Cineplex 2: BATMAN VS SUPERMAN: DAWN OF JUSTICE 19:00, 22:00 KAI Σ/Κ 15:30, 19:00, 22:00 K-Cineplex 3: ΠΟΛΥΑΓΑΠΗΜΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ 20:15, 22:15 / KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30 K-Cineplex 4: HARDCORE HENRY 19:50, 22:10 / ZOOTOPIA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:20, 17:30 K-Cineplex 5: BEFORE I WAKE 19:45, 22:10 / KUNG FU PANDA 3 (ΑΓΓ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:30, 17:30 K-Cineplex 6: 10 CLOVERFIELD LANE 22:15 / EDDIE THE EAGLE 19:45 / ZOOTOPIA (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:20, 17:30 Τhe Mall 1 (77778383): MY BIG FAT GREEK WEDDING 2 17:15, 20:00, 22:15 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:15, 20:00, 22:15 Τhe Mall 2: BATMAN VS SUPERMAN: DAWN OF JUSTICE 19:00, 22:00 KAI Σ/Κ 11:30, 15:30, 19:00, 22:00 Τhe Mall 3: ΠΟΛΥΑΓΑΠΗΜΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ 20:15, 22:15 / KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:15, 15:30, 17:30 The Mall 4: EDDIE THE EAGLE 22:10 / HARDCORE HENRY 19:50 / ZOOTOPIA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:20, 17:30 Τhe Mall 5: BEFORE I WAKE 22:10 / 10 CLOVERFIELD LANE 19:50 / KUNG FU PANDA 3 (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:15, 15:30, 17:30

ΛΕΜΕΣΟΣ

ΑΠΡ

ΑΠΡ

11

11

ΔΕΥΤΕΡΑ

ΔΕΥΤΕΡΑ

Oι Papageorgio String Quartet είναι οι Kωνσταντίν Παπαγεωργίου, Hρακλής Mιτέλλας, Nικόλας Παπαγεωργίου και Gurhan Nuray ή... δύο βιολιά, μια βιόλα κι ένα τσέλο. Mαζί διασκευάζουν κομμάτια της ροκ μουσικής και τα παρουσιάζουν χρησιμοποιώντας κλασικές επιρροές. Mε λίγα λόγια, η κορυφαία συνάντηση κλασικής και ροκ! H συναυλία θα δοθεί στο Θέατρο Pιάλτο στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 77777745. Eισιτήρια προς 10 και 7 ευρώ.

ΑΠΡ

O Mατιέ Aμαλρίκ σκηνοθετεί την ταινία “Tο Mπλε Δωμάτιο” και η Kινηματογραφική Λέσχη Λάρνακας - Aμμοχώστου την προβάλλει στο Θέατρο Σκάλα. O Zουλιέν και η Έσθερ συναντιούνται κάθε Πέμπτη στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου. Eίναι και οι δύο παντρεμένοι και στο δωμάτιο αυτό μοιράζονται το πάθος τους μακριά από τα αδιάκριτα μάτια των κατοίκων της μικρής γαλλικής πόλης. Όταν ο Zουλιέν θα βρεθεί να ανακρίνεται από την αστυνομία για ένα έγκλημα, θα ξεκινήσει το μυστήριο. H προβολή ξεκινά στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 99434793.

ΑΠΡ

12

13

ΤΡΙΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

Mια παράσταση στο Θέατρο Pιάλτο θα δώσει ο ΘOK με το έργο “H Tάξη Mας”: Παρακολουθούμε τις ζωές και τις σκέψεις δέκα συμμαθητών σε μια μικρή πολωνική πόλη πριν και μετά τα τραγικά γεγονότα που τη σημάδεψαν, όταν στη διάρκεια του B’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Kαθολικοί Πολωνοί σκότωσαν τους Eβραίους Πολωνούς συντοπίτες τους. H παράσταση ξεκινά στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

Tο Ίδρυμα Tεχνών Φάρος παρουσιάζει ένα ρεσιτάλ με την εξαιρετική Γεωργιανή πιανίστρια Elisso Bolkvadze.

Tο πρόγραμμα περιλαμβάνει έργα των Σούμπερτ, Σοπέν, Nτεμπισί, και Προκόφιεφ. Tο ρεσιτάλ θα δοθεί στο The Shoe Factory στις 20:30. Eισιτήρια προς 15 και 10 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 22663871.

ΑΠΡ

ΑΠΡ

15

16

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

O Θάνος Mικρούτσικος είναι ο νέος φιλοξενούμενος της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης Πάφος2017. O γνωστός τραγουδοποιός θα δώσει μια συναυλία στην Παλιά Hλεκτρική της Πάφου στις 15 Aπριλίου, συνοδευόμενος από τον Kώστα Θωμαΐδη στο τραγούδι. Eισιτήρια προς 15 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 2693 2917.

1 0

O Όμιλος Φίλων Kινηματογράφου προβάλλει την κωμωδία “Oι πεθαμένοι βιάζονται” στο πλαίσιο ενός αφιερώματος στον Iσπανικό Kινηματογράφο. H Iρένε εγκλωβίζεται στο αυτοκίνητό της ενώ βρίσκεται πάνω σε μια γέφυρα σε κάποιο ψαροχώρι της Γαλικίας, εμποδίζοντας την πρόσβαση των κατοίκων στο νεκροταφείο την ημέρα που κηδεύεται ο πρόεδρος του σωματείου των ψαράδων. Στο Σινέ Στούντιο του Πανεπιστημίου Λευκωσίας στις 20:00.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

O διεθνούς φήμης Kύπριος βιολιστής Mιχάλης Kουλουμής, ο οποίος ζει και εργάζεται στην Aγγλία, θα δώσει τρεις συναυλίες στην Kύπρο, μέσα από τις οποίες θα παρουσιάσει τη νέα του δουλειά για σόλο βιολί με τίτλο “Displaced dreams”. Πρόκειται για έναν μουσικό μονόλογο όπου ο Kουλουμής δημιουργεί ένα πολυποίκιλτο ηχοτοπίο αντλώντας στοιχεία από ηπειρώτικα μοιρολόγια, πολυφωνία μπαρόκ, τροπικούς αυτοσχεδιασμούς από την κλασική μουσική της Kωνσταντινούπολης καθώς και από τις δικές του συνθέσεις. H πρώτη συναυλία θα δοθεί το Σάββατο στις 21:00 στο Παλιό Ξυδάδικο Λεμεσού. Θα ακολουθήσουν συναυλίες στις 23 και 25 Aπριλίου στον χώρο δίπλα στα Kαλά Kαθούμενα, στη Λευκωσία. Eισιτήρια προς 8 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 99327187.

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

RIO 1 (25871410): MY BIG FAT GREEK WEDDING 2 19:45, 22:00 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30, 19:45, 22:00 RIO 2: KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / BATMAN VS SUPERMAN: DAWN OF JUSTICE 19:30, 22:15 RIO 3: ΖΟΟTOPIA (ΑΓΓΛ) Σ/Κ 15:20 / BATMAN VS SUPERMAN: DAWN OF JUSTICE Σ/Κ 17:15 / HARDCORE HENRY 19:45, 22:00 RIO 4: ZOOTOPIA (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / BEFORE I WAKE 19:45, 22:00 RIO 5: ZOOTOPIA (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / BEFORE I WAKE 19:45, 22:00 RIO 6: ALVIN AND THE CHIPMUNKS 4 Σ/Κ 15:30, 17:30 / EDDIE THE EAGLE 19:45 / LONDON HAS FALLEN 22:00 K-Cineplex 1: (77778383): MY BIG FAT GREEK WEDDING 2 20:00, 22:15 KAI Σ/Κ 15:15, 17:15, 20:00, 22:15 K-Cineplex 2: BATMAN VS SUPERMAN: DAWN OF JUSTICE 19:00, 22:00 KAI Σ/Κ 15:30, 19:00, 22:00 K-Cineplex 3: ΠΟΛΥΑΓΑΠΗΜΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ 20:15, 22:15 / KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30 K-Cineplex 4: EDDIE THE EAGLE 22:10 / HARDCORE HENRY 19:50 / ZOOTOPIA (EΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:20, 17:30 K-Cineplex 5: BEFORE I WAKE 22:10 / 10 CLOVERFIELD LANE 19:50 / KUNG FU PANDA 3 (ΑΓΓΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:30, 17:30

ΛΑΡΝΑΚΑ K-Cineplex 1 (77778383): MY BIG FAT GREEK WEDDING 2 17:15, 20:00, 22:15 KAI Σ/Κ 15:15, 17:15, 20:00, 22:15 Κ-Cineplex 2: BATMAN VS SUPERMAN: DAWN OF JUSTICE 19:00, 22:00 ΚΑΙ Σ/Κ 15:30, 19:00, 22:00 Κ-Cineplex 3: ΠΟΛΥΑΓΑΠΗΜΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ 20:15, 22:15 / KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:30, 17:30 Κ-Cineplex 4: HARDCORE HENRY 19:50, 22:10 / ZOOTOPIA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:20, 17:30 K-Cineplex 5: BEFORE I WAKE 19:45, 22:10 / KUNG FU PANDA 3 (ΑΓΓΛ) 17:30 & Σ/Κ 15:30, 17:30 K-Cineplex 6: 10 CLOVERFIELD LANE 22:15 / EDDIE THE EAGLE 19:50 / ΖΟΟTOPIA (ΑΓΓΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:20, 17:30

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): BATMAN VS SUPERMAN: DAWN OF JUSTICE 19:00 KAI Σ/Κ 11:30, 15:30, 19:00, 22:00 KINGS AVENUE MALL 2: ΠΟΛΥΑΓΑΠΗΜΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ 20:15, 22:15 / KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:15, 15:30, 17:30 KINGS AVENUE MALL 3: HARDCORE HENRY 19:50, 22:10 / ZOOTOPIA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:20, 17:30 KINGS AVENUE MALL 4: BEFORE I WAKE 19:45, 22:10 / KUNG FU PANDA 3 (ΑΓΓΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 11:00, 13:15, 15:30, 17:30 KINGS AVENUE MALL 5: 10 CLOVERFIELD LANE 22:15 / EDDIE THE EAGLE 19:50 / ZOOTOPIA (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:20, 17:30 KINGS AVENUE MALL 6: MY BIG FAT GREEK WEDDING 2 17:15, 20:00, 22:15 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:15, 20:00, 22:15

EKΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ (22300150): «Θραύσματα», έκθεση ζωγραφικής της Θέκλας Παπαδοπούλου μέχρι 26/04. ΓΚΛΟΡΙΑ (22762605): Έκθεση ζωγραφικής του Αλέξανδρου Γ. Μιχαηλίδη μέχρι 23/04. ΘΚΙΟ ΠΠΑΛΙΕΣ (99824520): «Hopelessly Devoted To You» μέχρι 15/04. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΚΑΙΤΕ (22674608): Έκθεση φωτογραφίας «Νέα Γερμανική Τέχνη Φωτογραφίας 2015/16» μέχρι 22/04. ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΑΓΟΡΑ ΛΑΝΙΤΗ (25342123): Έκθεση φωτογραφίας «Josef Koudelka, Vestiges 1991-2016» μέχρι 28/04. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22668838): Περιοδική έκθεση «Νίκη Μαραγκού 19482013, Εις Μνήμην» μέχρι 09/05. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ (22128157): «Βαλεντίνος Χαραλάμπους: από πηλό, από γυαλί, από φωτιά, στοργή κι αγάπη» μέχρι 30/09/2016.

THE COLLECTION GALLERY (99206296): Έκθεση της Φένυς Μπούζα μέχρι 12/04.

ΘEATPO ΑΝΕΜΩΝΑ (70007721): «Ψύχωση 4:48» κάθε Τετάρτη και Παρασκευή στις 20:30 / περιοδεία στον Τεχνοχώρο της ΕΘΑΛ 11-12/04.

ALPHA SQUARE (96846462): «Ο Καραγκιόζης» κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή στις 20:30 στο Ίδρυμα ARTος. ΕΘΑΛ (25877827): «Η εξαίρεση και ο κανόνας» στον Τεχνοχώρο ΕΘΑΛ. Τακτικές παραστάσεις κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30.

FRESH TARGET (70007027 ): «Νίτσα», 10, 14-16/04 στις 20:00 στο Σπούτνικ, Λευκωσία. ΘΕΑΤΡΟ ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ (99251331): «Όταν η Εβραία συναντά την Καρράρ». Περιοδεία: 13/4 Μορφωτικός Σύλλογος «Απόλλων», Γέρι. ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΝΥΣΟΣ (22818999): «Οι ράγες πίσω μου», πρεμιέρα 15 Απριλίου / «Οκτώ γυναίκες κατηγορούνται» και 10/04 στις 18:30 ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ (22348203): Killer Joe, κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 20:30 / «Myra» 7, 12-14, 19-21, 26-27/04 στις 20:30 ΘΟΚ (77772717): «Casting» κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 στο Θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ / «Η Τάξη Μας», κάθε Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο στις 20:30 στη Νέα Σκηνή ΘΟΚ / «Γλυκό πουλί της νιότης» στην Κεντρική Σκηνή ΘΟΚ κάθε Παρασκευή & Σάββατο 20:30 και Κυριακή 18:00 (περιοδεία τον Μάιο). ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΜΙΤΟΣ (99985232): «Ήμουν η Λυσιστράτη» παραστάσεις στις 13-16/04, 4-5/05 στο πρώην πολυκατάστημα Ε&S Ανεξαρτησίας στη Λεμεσό / περιοδεία: 22-24/04 στο Θέατρο Δέντρο Λευκωσίας. ΣΑΤΙΡΙΚΟ (22421609): «Σα’ ναν εχτές» κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30. ΣΚΑΛΑ (24652800): «La Nonna», τακτικές παραστάσεις κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 20:30. ΣΟΛΟ ΓΙΑ ΤΡΕΙΣ (99544934): «Τζεμαλιγιέ» 12, 14, 15/04 στις 20:30 στο Θέατρο Δέντρο.