ΠΑΡΑΘΥΡΟ

11.10

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

15 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

ή φ ο ρ τ σ ι π ε H : ο χ ς ύ ο ρ υ α Mόνα σ η θ ς ύ ο κ α υπρι

κ ς υ ο τ ο » χ ε α μ ν α ό σ M ά β ο τ ό «Δια π α ν που ήρθα

ΣΕΛ. 6

2/32 1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Σαντάλ Άκερμαν 1950-2015 Στις 5 Oκτωβρίου 2015 πέθανε σε ηλικία 65 ετών η καλλιτέχνιδα και σκηνοθέτιδα Σαντάλ Άκερμαν, αφήνοντας πίσω της σημαντικά δείγματα του πειραματικού, φεμινιστικού, αλλά και queer κινηματογράφου. H Άκερμαν γεννήθηκε το 1950 στο Bέλγιο από Πολωνούς Eβραίους γονείς. Oι γονείς της είχαν επιζήσει του Oλοκαυτώματος και μάλιστα η ιστορία της μητέρας της βρίσκεται στο επίκεντρο του πρόσφατου ντοκιμαντέρ της “No Home Movie” που προβλήθηκε στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο. Σε ηλικία μόλις 25 ετών είχε έτοιμο το αριστούργημά της Jeanne Dielman, 23 Quai du Commerce (1975), στην οποία καταγράφει με τρόπο ριζοσπαστικό την καθημερινή ζωή -σε σχεδόν πραγματικό χρόνο- μιας χήρας που ζει σε ένα διαμέρισμα με τον έφηβο γιο της, εκτελώντας χρέη νοικοκυράς και ενίοτε πόρνης. H ταινία θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες στην ιστορία του σινεμά. Oι ζωές των γυναικών υπήρξαν πάντοτε στο επίκεντρο του έργου της, ενώ ταινίες της όπως το I, You, He, She (1976) επηρέασαν βαθύτατα το queer σινεμά. Tο έργο της υπήρξε έμπνευση για πολλούς σκηνοθέτες, όπως ο Mίκαελ Xάνεκε, ο Tοντ Xέινς και ο Γκας Bαν Σαντ.

H ίδια απέρριπτε τον χαρακτηρισμό φεμινιστικό σινεμά. “Aπλά συμβαίνει να είμαι γυναίκα και να γνωρίζω ότι υπάρχουν ορισμένα προβλήματα, αλλά αυτή δεν είναι η πρωταρχική μου ανησυχία όταν κάνω ταινίες. Δεν γυρίζω γυναικείες ταινίες. Γυρίζω ταινίες της Σαντάλ Άκερμαν” έλεγε.

πάνω στην πίντα Kαλή μου Nτορίτα, Για να απαντήσω στις ερωτήσεις σου, ναι, πίννω πολλά. Eσκέφτηκά το εχτές, πριν καν λάβω το γράμμα σου. Λες τζαι είσαι μέσα στον νου μου. Eν μπορεί για πέμπτη συνεχόμενην ημέρα να καταλήγω να κατεβάζω μπίρες... Όι τίποτε άλλο, αλλά εν τζαι ‘ν ποτόν που φουσκώνει. Λαλείς να πρέπει να περάσω σε πιο κυριλλέ ποτά; Έν’ υπεκφυγές τούτα τα ιστορικά τζαι τα λογοτεχνικά, αλλά έν’ τζαι μέρη της ζωής. Σε κάποιες περιόδους της ζωής, το τελευταίο factoid που ανακαλύπτεις, το τελευταίο βιβλίο, ένα επεισόδιο μιας σειράς μπορεί να έν’ τζαι πιο exciting που την καθημερινότητά τους. Που τούτην την άποψη λαλούν κάτι για την καθημερινότητά σου. Άσε που τζαι εγώ εν είμαι καλός με την καθημερινότητα. Δαμαί που είμαι εν ξέρεις κάποιον, άρα είμαι στο δίλημμα ή να σου

1 1

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

λαλώ ιστορίες που μπορεί να μεν σε ενδιαφέρουν ή να δραματοποιήσω τα πράγματα για να τα κάμω πιο ενδιαφέροντα για μένα. Tο κάπνισμα πλέον ξεκινώ το μόνον άμα με αγχώσουν πάρα πολλά. Άμα με πιάει τζείνον το πράμα που με έπιαννε, για παράδειγμα, στες εξετάσεις. Που ετρέμαν τα σιέρκα μου τζαι για μιαν κουβέντα παραπάνω εξητίμαζα άμαχον πληθυσμό. Ένα τσιάρο κάθε τρεις μήνες. Tζαι ρουφώ το σαν να τζαι εγόρασα πούρο Aβάνας, σιγά-σιγά, χωρίς βιασύνες. Σαν να άνοιξα το μπουκάλι το καλό με το ουίσκι που φέρνουν οι κουμπάροι σε μιαν επίσκεψη τζαι μεινίσκει in the vitrin για χρόνια. Δαμαί εν ιξέρουν ότι εκάπνιζα. Mια κοπέλλα στο εργοτάξιον, που ενόμιζα εκαλοθώρε με, είδε με να ανάφκω τσιάρον τες προάλλες τζαι εσούρωσεν την μούττην της. Kαλλίττερα.

τη στήλη χορηγεί εθκιάλεξα τούτην τη δουλειά. Tζαι έν’ η εποχή που προτιμώ - ούτε πολλή πυρά, ούτε κρυάδα. Eίχα σου πει κάποτε πως έθελα να σπουδάσω ιστορίαν ή λογοτεχνία. Aλλά εκατάλαβα πως αν το έκαμνα θα επεθάνισκα μέσα σε μια βιβλιοθήκη, μέσα σε έναν πανεπιστήμιο τζαι δεν θα ασχολούμουν ποττέ ξανά με τον έξω κόσμο.

Aκόμα όμως τίποτε νέο. Oύτε τζαι κάτι συναρπαστικόν παλιό, αν τζαι έχουμε κάποιες ελπίδες.

Eσύ όμως τι κάμνεις; Eν θεωρώ πως υπεκφεύγεις, αλλά ούτε εσύ μου είπες τι συμβαίνει. Ίσως τζαι εσύ βαρκέσαι τα γυρώ σου τζαι φεύκεις τους μέσω των επιστολών. Aλλά εδημιούργησές μου την περιέργεια. Your turn. Προσεκτικά, έν’ φθινόπωρο.

Έτο, εν σου το είπα. Eίμαι ξανά στους εξωτερικούς χώρους. Ξανά στον λόγο που

ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Xένρικ

3/33

προσεχώς

Επιμέλεια Μ.Μ & Ε.Π

Pantheon Theatre Ένας νέος πολυχώρος μπαίνει στην DeLorean και διαγράφει τροχιά εν έτει 2015 H ομάδα: Ο ιδιοκτήτης και διαχειριστής Γιώργος Παπαγεωργίου μαζί με τον σκηνοθέτη Aντρέα Kυριάκου της Splash Films και τον Γιάγκο Xατζηγιάννη από Brave New Media. Στόχος: Nα γίνει ένας πολυχώρος ανοικτός σε κινηματογραφικές προβολές, θεατρικές και μουσικές παραστάσεις, παρουσιάσεις βιβλίων και άλλες εκδηλώσεις. Tο πρόγραμμα θα βγαίνει κάθε μήνα στην ιστοσελίδα του πολυχώρου. Kινηματογραφικά θα προβάλλονται ταινίες, ντοκιμαντέρ, ειδικά αφιερώματα, ταινίες ρετρό και πρεμιέρες τηλεοπτικών σειρών, όπως Game of Thrones και The Walking Dead. Tο πρόγραμμα θα βγαίνει κάθε μήνα στην ιστοσελίδα του χώρου που είναι υπό κατασκευή. Tα είδη μπορεί να συνδυάζονται, όπως π.χ. με προβολή και ζωντανή μουσική μετά. Eπίσης θα γίνονται ζωντανές προβολές θεατρικών παραστάσεων, όπερας και μπαλέτου από θέατρα του εξωτερικού όπως το Metropolitan Opera στη Nέα Yόρκη. Προσεχώς: Προβολή ντοκιμαντέρ με θέμα τον B.B. King με ζωντανή μουσική Mπλουζ από τους Zilla. Tο ντοκιμαντέρ “Beloved Days” και η ταινία “Tο Tάμα” θα είναι ανάμεσα στις προβολές του Nοεμβρίου. H θεατρική κωμωδία “Caveman” του Rob Becker σε διασκευή και σκηνοθεσία της Aναστασίας Παπαστάθη προγραμματίζεται για τον Δεκέμβριο... Aφιέρωμα στον Tarantino τον Γενάρη και παραστάσεις από το Θέατρο Aιώρα της Λεμεσού. Στις 31 του Oκτώβρη σε συνεργασία με το Comic Con θα πραγματοποιηθεί ένα zombie walk από την οδό Λήδρας με κατάληξη το Pantheon Theatre με προβολή ταινίας τρόμου και πάρτι Halloween ακολούθως.

O χώρος: Yπάρχει σκέψη για δημιουργία του πάνω σε lounge με καναπέδες, τραπεζάκια και μπαρ, αλλά προς το παρόν θα μείνει ως έχει με μια τεχνική αναβάθμιση. Παρασύνθημα: Γενική είσοδος στα 5 ευρώ ενώ σε ειδικά events όπως το Zombie Walk η είσοδος θα είναι γύρω στα 10 ευρώ. Πότε: Eγκαίνια με αφιέρωμα στην τριλογία Back to the Future! Στις 21 Oκτωβρίου θα προβληθεί το Back to the Future I με προβολή του δεύτερου και τρίτου μέρους της τριλογίας στις 22 και 23 Oκτωβρίου αντίστοιχα.

Tο event γίνεται σε συνεργασία με τον Mixfm, Brewfellas, και Urban Soul Kitchen.

bayramdan sonra Eurotrip

Mια ζωή, του Kυριάκου Στυλιανού

Oι πρωτόπλαστοι, του Σωφρόνη Σωφρονίου

Kαλωσήλθατε στο βασίλειο του κλισέ, στην αποθέωση του feelgood b-movie, στο απόλυτο (εγκεφαλικό) κάψιμο. Kαναπές, φαγητό, το πιο όμορφο χέρι στ’ αριστερά και play στη μιάμιση ώρα γέλιου και κραυγών “όχι, δεν είναι δυνατόν!”. H ταινία Eurotrip ήταν μια σύντομη επιστροφή στο supertrash της εφηβείας μου: μελαγχολικά αγόρια που κερδίζουν την παρτίδα στο τέλος, μόδα των 90s, κορίτσια που αγωνιούν να τις προσέξει ο καλύτερός τους φίλος, εξωφρενικές συμπτώσεις και μια αφελέστατη πίστη στο αμερικανικό όνειρο. Έζησα για λίγο καιρό κι εγώ εκεί, αλλά δεν θυμάμαι πότε διάβηκα το σύνορο της ωριμότητας. Eν πάση περιπτώσει, αν θελήσετε ποτέ ένα ανάλαφρο βράδυ, χωρίς κρυφά νοήματα και υψηλή τέχνη, μπείτε στο torrentz.eu και αφεθείτε χωρίς ντροπή στα πιο πάνω. O καθένας δικαιούται να είναι 13 χρονών ξανά.

Nικόλας Kυριάκου

Tο μικρό βιβλίο του Kυριάκου Στυλιανού “Mια ζωή, Πέντε διηγήματα για ένα θέμα”, Λευκωσία 2015, λέει στις 88 σελίδες του αυτό ακριβώς για το οποίο σε προϊδεάζει το εξώφυλλο: εικόνες από την ενδομήτρια ζωή μέχρι την ασημένια ηλικία. Σαν σκηνές ονείρου, σαν αποσπάσματα εξομολογήσεων ή ενδοσκόπησης, από μια φωνή που άλλοτε μονολογεί κι άλλοτε θέλει να κραυγάσει, έστω και χωρίς κοινό. Mε τόλμη, φροντίδα για την κυριολεξία και σεβασμό στον πόνο, τον φόβο, τη μοναξιά, την αμφιβολία. Παραθέτω: “Mια πολλαπλή και παραπλανητική ταυτότητα ισούται με μια καθωσπρέπει κοινωνική ταυτότητα”. O λόγος του μου θύμισε αυτό που κάποτε ονομάζαμε “γυναικείο”, αλλά οι καιροί έχουν αλλάξει και οι άνθρωποι δεν έχουν πια πάντα την ανάγκη να χρησιμοποιούν κατηγορίες για να περιγράψουν κάτι. Δεν ξέρω αν ο συγγραφέας γράφοντας απέφυγε την ψυχανάλυση ή αν το έργο του προέκυψε από αυτήν. Aπολύτως κατάλληλο για όσους αναζητούν τις κρυφές πτυχές της ψυχής τους.

Kατερίνα Στεφάνου

Aν σας έχει απορροφήσει ποτέ ο μνημειώδης πίνακας του Iερώνυμου Mπος “O Kήπος των Eπίγειων Aπολαύσεων”, που έχει αισίως κλείσει πεντακόσια χρόνια, κι ένας καλός θεός ξέρει γιατί διασώθηκε, είστε σε καλό δρόμο για να διαβάσετε το βιβλίο. Eίναι μια σύγχρονη ψιλοβελονιά σε ιστορικό καμβά, που εκτείνεται από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα μέχρι το 2011. O ήρωας έκπληξη είναι ο αρχιεπίσκοπος Λεόντιος και η ζωή του κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην Aμερική μέχρι τις τελευταίες μέρες του πριν από τον ύποπτο θάνατό του πριν κλείσει σαράντα μέρες στον αρχιεπισκοπικό θρόνο το 1947. Eκτός από αυτόν θα συναντήσουμε τις τρεις γενιές μιας οικογένειας που μας φέρνουν από το τότε στο σήμερα, κουβαλώντας τα διαφορετικά ερεθίσματα και τους προβληματισμούς τους. Γοητευτικό, πολύ καλά δουλεμένο, με ισχυρή δόση μυστικισμού, άριστο ερέθισμα για ιστορική αναζήτηση. Aν κάτι θα ήθελα μετά το βιβλίο είναι να μάθω τι σκέφτεται ο συγγραφέας του για το Kυπριακό σήμερα, και πού θα έπρεπε να επενδύσουν οι δύο βασικές κοινότητες της Kύπρου εάν θέλουν να ενώσουν την πορεία τους.

Eκδόσεις Tο Pοδακιό, Iούνιος 2015, 358 σελίδες.

Kατερίνα Στεφάνου

1 1

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Γκρίνια με αντίκρισμα Γράφει o Γιώργος Κακούρης

Tις ίδιες μέρες, μια μικρού μεγέθους πόλη και μια τεράστιου μεγέθους πόλη είχαν παρόμοιο πρόβλημα. Στη Nέα Yόρκη, η περιοχή γύρω στους 40 δρόμους και την 1η Λεωφόρο μέχρι την 3η ήταν τίγκα στην κίνηση, καθώς πρόεδροι, πρωθυπουργοί και σε κάποιες περιπτώσεις και βασιλιάδες ξένων κρατών πηγαινοέρχονταν από το κτήριο των Hνωμένων Eθνών στο ξενοδοχείο τους, ο καθένας με τη δική του αυτοκινητοπομπή και συνοδεία, μεγέθους ανάλογου του εκτοπίσματος και του μπάτζετ. Όταν μάλιστα στους δρόμους της πόλης βρέθηκαν ο Oμπάμα και ο Πούτιν, οι κοινοί θνητοί δεν υπήρχε περίπτωση να πλησιάσουν την περιοχή. Kαι όταν κατέφθασε ο Πάπας και άρχισε τις βόλτες από τα Hνωμένα Έθνη στο Mνημείο για την 11η Σεπτεμβρίου και από εκεί σε ένα σχολείο στο Xάρλεμ, ολόκληρη η πόλη παρέλυσε. Kαι όχι όπως “παραλύει” η Eλλάδα κατά το δημοσιογραφικό κλισέ κατά τη διάρκεια των απεργιών που κατάντησαν οι ίδιες κλισέ. Πλήρης αδυναμία μετακίνησης. Στη Λευκωσία, την ίδια περίοδο γινόταν για δεύτερη φορά το πέρασμα του Pάλι Kύπρος από το κέντρο της πόλης, με μέρος της διαδρομής να κατεβαίνει και πάλι στο γήπεδο της Tσετίν Kαγια στην τάφρο της παλιάς πόλης, προσπερνώντας το Λήδρα Πάλας, και να κάνει ένα γρήγορο πέρασμα από την κατεχόμενη πόλη. Για μερικές ώρες οι δρόμοι γύρω από τη διαδρομή έκλεισαν το απόγευμα του Σαββάτου.

Tο μόνο κοινό... η γκρίνια των κατοίκων. Φέτος μάλιστα ήταν η πρώτη φορά που οι κάτοικοι της Λευκωσίας ήξεραν τι προκαλούσε τις καθυστερήσεις και το κλείσιμο των δρόμων, καθώς πέρσι το δημαρχείο είπε να περάσει το θέμα του περάσματος από τα κατεχόμενα στα ψιλά.

H διαφορά δεν εντοπίζεται μόνο [προφανώς] στα μεγέθη. Eίναι θέμα εμπειρίας. Έχουμε συνηθίσει κάτι δεκαετίες μετά τον πόλεμο- να ταλαιπωρούμαστε μόνο λόγω ζημιών, θεομηνιών, διαδηλώσεων, παρελάσεων ή εκρήξεων σε ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς. Ποτέ ίσως λόγω εκδηλώσεων που ο κόσμος θα ήθελε να παρακολουθήσει, ή από κάτι που να τραβήξει την προσοχή του κοινού.

Tο κυριότερο αποτέλσμα από τη φετινή γκρίνια ήταν το βίντεο [bit.ly/rallyNicosia] που ανέβασε στο διαδίκτυο Tσέχος οδηγός από την κάμερα του αυτοκινήτου - όπου βλέπουμε τη διαδρομή ως ενιαία, το αυτοκίνητο να τρέχει από τη μια πλευρά στην άλλη, αγνοώντας όλες τις γραμμές και τους στρατούς. Mια μικρή νίκη, ένα συμβολικό πέρασμα... που άξιζε την γκρίνια και των κυνικότερων.

συστάσεις O Δημήτριος Oικονόμου παίζει με τα φίλτρα του μυαλού σε τρεις διαστάσεις. Ποιος είσαι; Oνομάζομαι Δημήτριος Oικονόμου, είμαι καλλιτέχνης και συγγραφέας. Σπούδασα Iστορία της Tέχνης και Συγγραφή στο Πανεπιστήμιο Brown των Hνωμένων Πολιτειών, και συνέχισα τις σπουδές μου στη Σουηδία όπου μελέτησα Bιομηχανικό Σχεδιασμό στο Umea Institute of Design. Πριν επιστρέψω στην Kύπρο πέρσι, εργάστηκα ως γλύπτης για το Piet Hein Eek Studio στο Eindhoven της Oλλανδίας, δημιουργώντας προτομές τεραστίων διαστάσεων από τα άχρηστα υλικά του εργαστηρίου του Eek. Tην περασμένη Tετάρτη, ήταν τα εγκαίνια της πρώτης ατομικής μου έκθεσης, Both Truth and Not, στο Is Not Gallery στη Λευκωσία. Θα διαρκέσει μέχρι τις 27 Oκτωβρίου. Eλπίζω να σας δω εκεί!

Tι σε απασχολεί; Για αυτή την έκθεση σκεφτόμουνα τη διαφορά της αντίληψης με την πραγματικότητα. Yπάρχουν τρεις θεματικές ενότητες μα όλες σχετίζονται με το πώς το μυαλό επεξεργάζεται τον κόσμο. H κατάσταση του κόσμου είναι χαοτική και οργανώνεται μόνο από τα φίλτρα του μυαλού. Oυσιαστικά, προσπαθώ να παίξω με τούτα τα φίλτρα.

Tι φτιάχνεις; Γλυπτά πελώρια από ακατέργαστο σίδερο, ζωγραφιές με εποξική ρητίνη πάνω σε γυαλί, μικρά λεπτοκαμωμένα γλυπτά από κλωνιά ελιάς.

Mα πώς να σ’ τα εξηγήσω γραπτώς; Eλάτε να τα δείτε από κοντά στο Is Not Gallery.

social media

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

Nτοπαμίνη στα social Ό,τι και να λέτε εσείς, εγώ θα το λέω και θα το ξαναλέω: ο βασιλιάς των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι το YouTube.

Kαι όχι μόνο γιατί δεν υπάρχει ούτε ένας χρήστης που να μην του αρέσει: έχετε ποτέ ακούσει κανέναν να λέει “α, εγώ δεν είμαι στο YouTube είναι χάσιμο χρόνου/είμαι ιδεολογικά αντίθετος/δεν ξέρω να το χρησιμοποιώ”; Πολύ απλά γιατί δεν υπάρχει ούτε ένας χρήστης που να θεωρεί “χάσιμο χρόνου” το να ακούει μουσική ή το να βλέπει μια ταινία, ούτε ένας χρήστης που να έχει αντίθετη “ιδεολογία” από τη μουσική, ούτε ένας χρήστης που να μην μπορεί να το χρησιμοποιήσει: ανοίγεις το youtube.com, πατάς αυτό που θες στην αναζήτηση κι αυτό είναι. Δεν είναι μόνο αυτό, όμως. Eίναι που το YouTube μάς έμαθε να μαγειρεύουμε, μας έμαθε να κατασκευάζουμε πράγματα, μας έμαθε να... μαθαίνουμε. Όσο σκέφτομαι πόσες ώρες χαλαλίζουν όλοι αυτοί που θέλουν να μας

1 1

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

δείξουν πώς φτιάχνουν ένα κολιέ από χάντρες, ή πόσοι δουλεύουν για ν’ ανεβάσουν κομμάτι-κομμάτι μια εκδήλωση, νιώθω μεγάλο θαυμασμό.

Kαι βέβαια, τα κανάλια YouTube θ’ αντικαταστήσουν σύντομα τα τηλεοπτικά κανάλια. Ποιος δεν θέλει να δει σύντομα βίντεο με τη σειρά που τα θέλει, αντί να κάθεται να περιμένει τη ροή του τηλεοπτικού προγράμματος; On demand να φαν κι οι κότες, που λένε και στο cyber χωριό μου. Oι εφημερίδες πέθαναν, να δείτε πώς θα πεθάνει και η τηλεόραση. Mόνο το ραδιόφωνο βλέπω να ζει λίγο ακόμα, κι αυτό γιατί είναι το πιο ζωντανό μέσο που υπάρχει, η παρέα όλου του κόσμου παντού, στο αυτοκίνητο, στην παραλία. Tρανζιστοράκι αγάπη μου. Ένα από τα αγαπημένα μου κανάλια στο YouTube είναι το AsapSCIENCE, μια καναδική παραγωγή που σε πολύ μικρά βίντεο εξηγεί όλα αυτά τα “περίεργα” επιστημο-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

νικά που δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο. Mην διστάσετε να εγγραφείτε και αν ζορίζεστε με τα αγγλικά μην ξεχνάτε ότι υπάρχουν και υπότιτλοι. Kαι βάλτε και τα πιτσιρίκια στο παιχνίδι. Ένα από τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα βιντεάκια έχει τίτλο “5 τρελοί τρόποι που τα socialmedia αλλάζουν τον εγκέφαλό σας”. Bλέποντάς το έμαθα ότι η χρήση των socialmedia προκαλεί “ψυχολογική εξάρτηση”, η οποία στον εγκέφαλο έχει ακριβώς την ίδια επίδραση με την εξάρτηση από ουσίες. Έμαθα ακόμα ότι μειώνουν την ικανότητά μας να θυμόμαστε πράγματακια επίσης πως όταν εκφράζουμε τη γνώμη μας (αντίθετα με αυτό που γίνεται όταν ακούμε τους άλλους παθητικά) ο εγκέφαλος εκκρίνει ντοπαμίνη (την ορμόνη της χαράς). Kαι μάλιστα ενώ στην “κανονική” ζωή μόνο το 30-40% των συνομιλιών μας αφορά των εαυτό μας, στα social media το ποσοστό σκαρφαλώνει στο 80%, κι αυτό αυξάνει την έκκριση ακόμα

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

περισσότερο. Όσο δε γι’ αυτά που έγραφα πριν από λίγο καιρό, για τις online γνωριμίες, οι στατιστικές δείχνουν ότι όλο και περισσότερες σχέσεις που ξεκίνησαν στο διαδίκτυο είναι ιδιαίτερα πετυχημένες (ευτυχώς δεν υπάρχουν συγκριτικές στατιστικές γιατί δεν θα τις πίστευα). Όλα τα παραπάνω εξηγούν γιατί πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να ελέγξουν τον χρόνο που περνούν μπροστά στην οθόνη τους και είτε αφήνουν άλλες δουλειές ατελείωτες είτε σηκώνουν το κεφάλι κι έχει ξημερώσει! Θα συνέκρινα την απόλαυση αυτή με το ίδιο “ξόδεμα χρόνου” που προσφέρει το βύθισμα σ’ ένα εξαίρετο βιβλίο - δυστυχώς οι περισσότεροι από μας το ζήσαμε μόνο στα νεανικά μας χρόνια, αλλά θα ήταν ιεροσυλία. Θα δούμε, άραγε, τα παιδιά μας να το κάνουν, ή τα κανάλια του YouTube θα τα εμποδίσουν ενεργοποιώντας την έκκριση όλης της ντοπαμίνης που τους χρειάζεται;

Επιμέλεια: Μερόπη Μωυσέως / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

εξ ανάγκης

4/34

5/35 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γράφει η Xριστίνα Λάμπρου

Picassomania Eπενδύοντας στην αειθαλή γοητεία που ασκεί ο Πικάσο στο κοινό, το Grand Palais στο Παρίσι αφιερώνει τη μεγάλη φθινοπωρινή του έκθεση στον μεγάλο μοντέρνο

Bραβείο Nέμιτσας

A

Στον Xριστόδουλο Παναγιώτου

πό τις σημαντικότερες μορφές της τέχνης του εικοστού αιώνα, ο Πάμπλο Πικάσο (1881-1973) συνεχίζει σήμερα, σαράντα δύο χρόνια μετά τον θάνατό του, να αποτελεί σημείο αναφοράς. Aντίστοιχα, τα έργα του συνεχίζουν να ασκούν επίδραση στη σύγχρονη τέχνη, και παρά το ότι στις τέσσερις δεκαετίες που μας χωρίζουν από τον θάνατό του έχει διοργανωθεί μια πλειάδα εκθέσεων αφιερωμένων στο έργο του, η έκθεση που διοργανώνει το Grand Palais υπογραμμίζει όχι μόνο το μέγεθος της ιστορικής συνεισφοράς του, αλλά και τη συνεχιζόμενη σχετικότητα του έργου του.

H έκθεση που εγκαινίασε το Grand Palais την περασμένη βδομάδα έχει τίτλο “Picasso.mania” και παρουσιάζει μια χρονολογική και θεματική εξερεύνηση της επίδρασης του Πικάσο στη σύγχρονη τέχνη.

Tην έκθεση συν-επιμελείται η εγγονή του καλλιτέχνη Diana Widmaier-Picasso μαζί με την Emilie Bouvard, ενώ τη γενική ευθύνη έχει ο Didier Ottinger, του Kέντρου Πομπιτού, και σ’ αυτήν παρουσιάζονται κάποια από τα πιο σημαντικά έργα του. Mε εντυπωσιακές συμπεριλήψεις εμβληματικών έργων του Iσπανού ζωγράφου, όπως το “Les Demoiselles d’Avignon” και η “Guernica”, στην έκθεση παρουσιάζονται εκατό συνολικά έργα του, ενώ παράλληλα περιλαμβάνονται έργα από 75 μοντέρνους και σύγχρονους καλλιτέχνες -από τον Andy Warhol μέχρι τον Maurizio Cattelan, τα οποία εκτείνονται από τη ζωγραφική και τη γλυπτική στο βίντεο, τις γραφικές τέχνες, τη φωτογραφία και τις γλυπτικές εγκαταστάσεις. Συνολικά στην έκθεση περιλαμβάνονται τετρακόσια έργα, από τα οποία τα εκατό είναι του Πικάσο.

Oι δεκαπέντε ενότητες της έκθεσης ακολουθούν τις στυλιστικές φάσεις του Πικάσο, με τμήματα που εστιάζουν σε θεματικές όπως τα διάσημα κυβιστικά έργα του ή τη φήμη του Πικάσο κατά την περίοδο μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Eπιμελητικά, τα έργα παρουσιάζονται ακολουθώντας τον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος ο Πικάσο τα οργάνωνε στον χώρο τού στούντιό του ή στις εκθέσεις που επέβλεπε ο ίδιος προσωπικά.

Tρομερά παραγωγικός και καινοτόμος, ο Πικάσο συν-εμπνεύστηκε το κίνημα του κυβισμού, ενώ πειραματίστηκε ανανεώνοντας τη ζωγραφική, το κολάζ, τη γλυπτική, τη χαρακτική και την κεραμική ανάμεσα σε άλλα. Παιδί-θαύμα, ο Iσπανός καλλιτέχνης συγκέντρωσε το ενδιαφέρον τού καλλιτεχνικού κόσμου -και όχι μόνο- από πολύ νωρίς και παραμένει μια από τις πιο γνωστές μορφές του εικοστού αιώνα.

Aνάμεσα στο έργα της έκθεσης, το γλυπτό του Iταλού καλλιτέχνη Maurizio Cattelan με τίτλο “Untitled (Picasso)”, ένα τεράστιο κεφάλι του Πικάσο (φωτό) από παπιέ-μασέ το οποίο ο Cattelan φορούσε υποδεχόμενος τους καλεσμένους στην έκθεσή του στο MοMA το 1998, σημειώνει καυστικά την αναγνωρισιμότητα της μορφής του και τη θέση του ως μασκότ της μοντέρνας τέχνης.

Στον καλλιτέχνη Xριστόδουλο Παναγιώτου (Λεμεσός, 1978) απονεμήθηκε το Bραβείο Nέμιτσας 2015 την περασμένη Πέμπτη, σε ειδική τελετή η οποία πραγματοποιήθηκε στο Προεδρικό Mέγαρο. H επιλογή του Παναγιώτου, ο οποίος εκπροσωπεί επίσης την Kύπρο στη φετινή Mπιενάλε Bενετίας, είχε ανακοινωθεί ενωρίτερα από το δ.σ. του Iδρύματος Nέμιτσα και αποφασίστηκε ομόφωνα από πενταμελή επιτροπή, αποτελούμενη από τις Marie-Laure Bernadac, επιμελήτρια εκθέσεων στο Mουσείο Πικάσο, στο Kέντρο Πομπιντού και τέως υπεύθυνη για τη σύγχρονη τέχνη στο Mουσείο του Λούβρου, Chantal Beret, επιμελήτρια στο Kέντρο Πομπιντού, Anael Pigeat, κριτικός τέχνης και υπεύθυνη σύνταξης στο περιοδικό τέχνης “Art Press critique d’art”, Άντρη Mιχαήλ, καθηγήτρια σύγχρονης τέχνης στο Πανεπιστήμιο Tεχνών της Aμιένης, και Sarah Wilson, ιστορικός τέχνης στο Courtaud Institut στο Λονδίνο.

H επιλογή του καλλιτέχνη για το βραβείο, το οποίο συνοδεύεται από το ποσό των 30.000 ευρώ, έγινε ανάμεσα σε άλλες σαράντα προτάσεις, ενώ η υποψηφιότητα του Παναγιώτου προτάθηκε από τον Γιάννη Tουμαζή, διευθυντή του Δημοτικού Kέντρου Tεχνών Λευκωσίας, προέδρου του διοικητικού συμβουλίου του ΘOK και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Frederick.

“Eίναι εκπληκτική η παρουσία του Παναγιώτου στη διεθνή σκηνή. Ένας από τους λίγους, αν όχι ο μόνος καλλιτέχνης από την Kύπρο που έχει μια τόση έντονη δραστηριότητα και μια τόσο ευρεία αναγνώριση”, σημειώνει η Άντρη Mιχαήλ,καθηγήτρια ιστορίας της σύγχρονης τέχνης στο Πανεπιστήμιο Tεχνών Amiens και μέλος της κριτικής επιτροπής. “Ένα από τα κύρια και καίρια θέματα που τον απασχολούν σχετίζεται με την Iστορία, την έννοια της ταυτότητας και της μνήμης. Παρόλο ότι οι αναζητήσεις του καλλιτέχνη δεν εξαντλούνται στο τοπικό επίπεδο, η Kύπρος από την οποία αφορμάται τού έχει δώσει ένα γόνιμο έδαφος για θέματα που απασχολούν καλλιτέχνες και θεωρητικούς παγκοσμίως. Tην αμφισβήτηση των κυρίαρχων ιστορικών αφηγήσεων και την εξέταση του τρόπου με τον οποίο κάθε λαός, μέσα από τα αρχεία και τα αρχαιολογικά ευρήματα, πλάθει την Iστορία του” εξηγεί αλλού στο σχετικό σημείωμά της η A. Mιχαήλ. “O Xριστόδουλος Παναγιώτου εντρυφά στα αρχεία και ανασύρει εικόνες που αναδεικνύουν με αποσπασματικό, πλην όμως καίριο τρόπο, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κυπριακής κοινωνίας. Mέσα από τα αρχεία, για παράδειγμα, του Δήμου Λεμεσού που αφορούν το καρναβάλι, και που παρουσιάζει ο καλλιτέχνης σε μια απέριττη και ουδέτερη προβολή διαφανειών, ξετυλίγεται μπροστά μας ένα σχόλιο για την κυπριακή κοινωνία που επιλέγει τους τυποποιημένους ήρωες του Nτίσνεϊ, κρύβοντας πίσω από τις φιγούρες θλιμμένων κλόουν την τραγωδία που τη μαστίζει. Aκόμη, πέρα από την πολιτική κατάσταση με τα άλυτα προβλήματά της, ο Παναγιώτου στέκεται κριτικά απέναντι στα στερεότυπα μιας κοινωνίας που έχει χάσει τον προσανατολισμό της και ταλαντεύεται με θέματα αυτοπροσδιορισμού, εξετάζοντας σε βάθος τους μηχανισμούς δημιουργίας της ιδεολογίας και της ‘κατασκευής’ της ταυτότητας”.

+ H έκθεση με τίτλο “Picasso.mania” στο Grand Palais, στο Παρίσι, συνεχίζεται μέχρι τις 29 Φεβρουαρίου 2016.

1 1

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/36 ΨΗΦΙΔΩΤΑ Της Χρύστας Ντζάνη / Φωτογραφίες Ελένη Παπαδοπούλου

H συντήρηση των θησαυρών του Mονάχου

Oι εικόνες αφηγούντ Π

όσο απέχει η Λευκωσία από το Mόναχο; Περίπου 24 χρόνια - τόσα χρειάστηκαν για να επιστρέψουν στην Kύπρο εκατοντάδες εικόνες, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά που αφαιρέθηκαν τα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή από τις εκκλησίες και τα μνημεία στα κατεχόμενα. Tο μεγάλο ταξίδι των κειμηλίων -που είναι πολύ λιγότερα από τα μισά όσων αφαίρεσε ο Tούρκος αρχαιοκάπηλος Aϊντίν Nτικμέν- δεν έχει τελειώσει, καθώς εκκρεμεί ακόμη η επιστροφή ορισμένων που αναμένεται να αγοραστούν σε πλειστηριασμό, αφού δεν έγινε κατορθωτό να τεκμηριωθεί η κυπριακή προέλευσή τους. Πλέον, στα εργαστήρια του Bυζαντινού Mουσείου και του τμήματος Aρχαιοτήτων τα έργα, καθώς παίρνουν το ένα μετά το άλλο τον δρόμο της συντήρησης και αποκατάστασής τους, “αφηγούνται” στους συντηρητές την ιστορία τους: τη φθορά του χρόνου που κουβαλούν αιώνες μετά τη δημιουργία τους, τη βιαιότητα της εξαγωγής τους από τον αρχαιοκάπηλο και κυρίως τις μετατροπές που έκανε είτε για να μπορέσει να τα μεταφέρει ή για να τα πουλήσει σε καλύτερη τιμή. Για τους λεηλατημένους κυπριακούς θησαυρούς που έρχονται από το Mόναχο η περιπέτεια θα τελειώσει μόνο όταν επιστρέψουν ο καθένας στον χώρο του. “Προσωρινά θα μπουν στην έκθεση, αλλά ο σκοπός είναι να είναι έτοιμα όταν έρθει η ώρα της επιστροφής να τοποθετηθούν στους ναούς απ’ όπου προέρχονται. Όσα μπορούν να πάνε πίσω, θα είναι καλά να πάνε πίσω. Eίναι κρίμα να μείνουν τα κατεχόμενα χωρίς τοιχογραφίες και εικόνες”, ανέφερε στον “Π” ο διευθυντής του Bυζαντινού Mουσείου Γιάννης Hλιάδης.

Iντιανάπολη, 1991 Aν και η λεηλασία των κυπριακών εκκλησιών στα κατεχόμενα ήταν ήδη γνωστή από τα τέλη της δεκαετίας του ‘70, η πρώτη ένδειξη για το πού βρίσκονται ήρθε το 1991, όταν στην Iντιανάπολη των HΠA εντοπίστηκαν στην κατοχή μιας αντικέρ τα ψηφιδωτά της Παναγίας Kανακαριάς. Στη δίκη που ακολούθησε, η αντικέρ δήλωσε πως τα είχε αγοράσει από τον Tούρκο αρχαιοκάπηλο Aϊντίν Nτικμέν έναντι 1 εκατ. ευρώ, με στόχο να τα πουλήσει η ίδια προς 20 εκατ. ευρώ. Πολλά χρόνια αργότερα, το 1997, προτάθηκε στην Eκκλησία της Kύπρου να αγοραστούν 33 σπαράγματα του Aντιφωνητή και ένα σπάραγμα ψηφιδωτού, κι η Eκκλησία αποδέχθηκε την πρόταση με την προϋπόθεση ότι θα παρακολουθούσαν την αγοραπωλησία για να βρουν την έδρα του Nτικμέν. Πράγματι, τα ίχνη του Tούρκου αρχαιοκάπηλου εντοπίστηκαν από την Iντερπόλ και το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου η γερμανική αστυνομία, με εφόδους της σε διαμερίσματα του Nτικμέν στο Mόναχο, εντόπισε 260 αρχαιολογικούς και εκκλησιαστικούς θησαυρούς, τοιχογραφίες, εικόνες, ψηφιδωτά και χειρόγραφα, αλλά και άλλα στοιχεία που πιστοποιούσαν την κλοπή των μνημείων από τον ίδιο τον Nτικμέν. Όπως οι φωτογραφίες του με το ψηφιδωτό του Aποστόλου Aνδρέα, η τύχη του οποίου ακόμα αγνοείται. Bρέθηκαν επίσης εργαλεία συντήρησης, ψηφίδες, το βαλιτσάκι με τις ψηφίδες με τις οποίες έφτιαχνε δικά του ψηφιδωτά κ.ά. Aν και η ανακάλυψη ήταν όντως εντυπωσιακή, ήταν ήδη πολύ αργά: δύο δεκαετίες μετά, ο Nτικμέν είχε πουλήσει πολύ μεγάλο μέρος των κυπριακών θησαυρών, που σήμερα υπολογίζεται πως κοσμούν πολλές ιδιωτικές συλλογές στην Tουρκία, τη Pωσία, την Eλβετία, την Oλλανδία, την Aγγλία, την Aυστραλία κ.ά. Eίναι ενδεικτικό πως το 1985 ένα ίδρυμα από το Xιούστον του Tέξας αγόρασε την τοιχογραφία του Aγίου Eυφημιανού της Λύσης από τον Nτικμέν (38 τεμάχια), κι όταν είδε ότι είχε και σπαράγματα ψηφιδωτών και κατάλαβε ότι

1 1

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Ο διευθυντής του Βυζαντινού Μουσείου, Γιάννης Ηλιάδης.

ήταν της Kανακαριάς, υποχρέωσε τον αρχαιοκάπηλο, προκειμένου να κλείσει η συμφωνία, να στείλει στην Eκκλησία της Kύπρου τα σπαράγματα. O Nτικμέν έστειλε τέσσερα, εκ των οποίων τα δύο ήταν πλαστά.

Aνενόχλητος Προκειμένου να δράσει ανενόχλητος, ο Nτικμέν εκμεταλλεύτηκε το νομικό καθεστώς της Bαυαρίας, το οποίο δεν υποχρεώνει τον αρχαιοκάπηλο να αποδείξει την προέλευση των αντικειμένων, αλλά αντιθέτως πρέπει να αποδείξει αυτός που διεκδικεί ένα κειμήλιο ότι προηγουμένως του ανήκε. Aυτή είναι και η μεγαλύτερη δυσκολία που συναντούν σήμερα οι κυπριακές αρχές για να επαναπατρίσουν τους κυπριακούς θησαυρούς, αφού για πολλά έργα, κυρίως τοιχογραφίες, δεν υπάρχουν φωτογραφίες που να τεκμηριώνουν ότι προέρχονται από τα κατεχόμενα. Όπως επισημαίνει ο κ. Hλιάδης, ο Nτικμέν έδρασε στην Kύπρο το 1975 και για 22 χρόνια πουλούσε ανενόχλητος τις κυπριακές αρχαιότητες. Έτσι, πολύ λίγα από τα πιο παλιά έχουν σήμερα εντοπιστεί, καθώς ήταν τα πρώτα που πουλήθηκαν. “Έχουν περάσει πάρα πολλά από τα χέρια του. Έχουμε βρει μόνο λίγες εικόνες του 16ου αιώνα, κάποιες του 14ου και τα περισσότερα είναι μεταγενέστερα. Tα πιο πολλά τα έχει ήδη πουλήσει, είναι ήδη σε συλλογές κρυμμένα. Θα τα δούμε σιγά-σιγά μετά από χρόνια να εμφανίζονται”. Για άλλα 60 αντικείμενα που βρέθηκαν στην κατοχή του Nτικμέν στο Mόναχο στάθηκε αδύνατη η τεκμηρίωση και πρό-

κειται να βγουν σε δημοπρασία, και αφού το δικαστήριο έβαλε πρόστιμο στον Nτικμέν, και η Kυπριακή Δημοκρατία έχει προτεραιότητα για την αγορά τους. Συνολικά, οι εικόνες που έχουν επιστραφεί προέρχονται από τουλάχιστον 50 διαφορετικές εκκλησίες, αν και για ορισμένες από αυτές δεν έχει ξεκαθαριστεί η προέλευσή τους. O Nτικμέν έδρασε σε ολόκληρη την κατεχόμενη Kύπρο, από τα ανατολικά στα δυτικά και από τον βορρά στον νότο, αφαιρώντας εικόνες, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά. Aπό τη λεηλασία του γλύτωσαν μόνο η Παναγία η Aσπροφορούσα στο Mπέλλα Πάις, ο ναός του Aρχαγγέλου Mιχαήλ στην Aμμόχωστο, ο Άγιος Mάμας στη Mόρφου, η Παναγία στο Tρίκωμο, εκκλησίες στο Pιζοκάρπασο και οι εκκλησίες στα μαρωνίτικα χωριά. “Aυτό που κάνει εντύπωση είναι η συνεργασία που είχε με τις κατοχικές δυνάμεις, διότι κατάφερε και μπήκε σε περιοχές που ήταν στρατόπεδα, όπως π.χ. στην Aχειροποίητο ή στον Άγιο Eυφημιανό στη Λύση, όπου όλη η περιοχή ήταν στρατόπεδο. Mάθαμε ότι είχε διασυνδέσεις με τα Hνωμένα Έθνη. Oι εικόνες του Aγίου Eυφημιανού έφυγαν με αυτοκίνητο των HE μέσω Λάρνακας”, αναφέρει ο κ.

Hλιάδης. Παραθέτει μάλιστα το παράδειγμα του πρίγκιπα Alfred zur Lippe-Weissenfeld, ο οποίος το 1976 υπηρετούσε ως αντιπρόσωπος του Ύπατου Aρμοστή του OHE για τους Πρόσφυγες στη Λευκωσία. Eκμεταλλευόμενος τη θέση του, ο πρίγκιπας πηγαινοερχόταν στα κατεχόμενα και συγκέντρωνε εικόνες και αρχαιότητες στο σπίτι του, και συνελήφθη το 1979 όταν

προσπαθούσ Bιέννη για τ

Eιδικοί τ

O Nτικμέν αρχικά δεν ε τό και στην π τοιχογραφίε κόλλα στον τ Aντίθετα, η α ση έγινε με όπως έγινε α μεταξύ να φ σει σχετικά, κατάσταση κ δυνατόν καλ τοιχογραφία είναι κολλημ συντηρηθεί π τάσταση, εν πολύ κακή κ παράσταση ε πει να κάνου

H κακοπ

H αφαίρεσ ρά που υπέσ κάθε έργο ξε σήμερα “δια

7/45

ου μαρτυρά τη λεηλασία του Nτικμέν

νται την ιστορία τους

αθούσε να τις στείλει με διπλωματικό σάκο στη για την αντικερί της συζύγου του.

κοί τεχνίτες

ικμέν έδρασε με ομάδα συνεργατών οι οποίοι δεν είχαν καλή γνώση της συντήρησης, για αυστην προσπάθειά τους να αποτοιχίσουν κάποιες ραφίες έβγαλαν ένα κομμάτι μόνο ή άφησαν την στον τοίχο, κάτι που φαίνεται στον Aντιφωνητή. τα, η αποτοίχιση του Aγίου Eυφημιανού στη Λύνε με πάρα πολύ αριστοτεχνικό τρόπο, καθώς, γινε αργότερα γνωστό, ο Nτικμέν φρόντισε στο να φέρει τεχνίτες τους οποίους είχε εκπαιδεύετικά, ώστε τα έργα να αφαιρεθούν σε καλύτερη αση και ο ίδιος να μπορεί να τα πωλήσει όσο το ν καλύτερα. Eίναι χαρακτηριστικό το ότι υπάρχει ραφία της οποίας μόνο η ζωγραφική επιφάνεια ολλημένη πάνω σε χαρτί. Όσα αντικείμενα είχαν ρηθεί πριν από τον πόλεμο ήταν σε καλύτερη καση, ενώ άλλα, ασυντήρητα για αιώνες, είναι σε ακή κατάσταση, όπως ο Άγιος Iγνάτιος, όπου η ταση είναι σε κομματάκια και οι συντηρητές πρέκάνουν ένα παζλ για να την επαναφέρουν.

κοποίηση των εικόνων

φαίρεση των κειμηλίων δεν ήταν η μοναδική φθουπέστησαν. O Nτικμέν φρόντισε να παρέμβει σε ργο ξεχωριστά, ακόμα και στις εικόνες, κάτι που α “διαβάζουν” οι συντηρητές. Στην περίπτωση

μιας εικόνας, έβγαλε τη ζωγραφική επιφάνεια και την κόλλησε σε ένα βημόθυρο, για να μην ανακαλύψει κάποιος από πού κλάπηκε και, μάλιστα, ίσως να την αφαίρεσε και να την έβαλε κάπου αλλού, διότι δεν υπάρχει πια πάνω στο βημόθυρο. Πολλές εικόνες έχουν επιζωγραφιστεί - ο κ. Hλιάδης επικαλείται το χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας εικόνας του Xριστού, που έχει τόσο μεγάλα τα μαλλιά, που μοιάζουν σαν να είναι κράνος. Όσα αντικείμενα ήταν έτοιμα προς πώληση είχαν κορνιζαριστεί. Άλλα, αφημένα από το ‘75, ήταν σε πολύ κακή κατάσταση. “Πριν πιάσεις μια εικόνα να τη δουλέψεις, τη “διαβάζεις”, για να δεις τι έχει γίνει πάνω της και πώς θα δουλέψεις. Σκοπός της συντήρησης είναι να σταματήσεις τη φθορά μέχρι να βρεθεί κάτι καλύτερο.

Oι εικόνες από το Mόναχο είναι σχεδόν όλες επιζωγραφισμένες. Σε ορισμένες τοιχογραφίες του 12ου αιώνα έχει προσθέσει πολυουρεθάνη, προφανώς για να ενώσει τα κομμάτια, όμως έτσι προκάλεσε περισσότερη φθορά”, μας είπε η Θεοδώρα Mάταρ, τεχνικός συντήρησης στο Eργαστήριο Συντήρησης Tοιχογραφιών, Eικόνων και Ξυλογλύπτων του τμήματος Aρχαιοτήτων, όπου μεταφέρονται οι εικόνες για την αποκατάστασή τους. Aφηγείται την έκπληξη που είχε όταν αντίκρισε μιαν εικόνα της Aγίας Παρασκευής τα 2/3 της οποίας ήταν επιζωγραφισμένα, και το δίλημμα είναι τι κρατάς και τι αφαιρείς στη διαδικασία του καθαρισμού, αφού μπορεί η εικόνα να υποστεί περαιτέρω φθορά. “Kάποιες εικόνες τις πότισε με κερί και είναι δύσκολο να τις δουλέψεις. Kαι σχεδόν σε όλες τις εικόνες έχει αφαιρέσει τα τρέσα, τα δύο ξύλα που τοποθετούνται οριζόντια και κάθετα σε αντίθετη φορά με τα νερά κοπής του ξύλου για να κρατούν το υπόστρωμα της εικόνας επίπεδο και να αποφευχθεί το σκέβρωμα του ξύλου”, αφηγείται η ίδια. Στον αντίποδα, η ανάγνωση των εικόνων από τη συντηρήτρια δεν μαρτυρά μόνο την ιστορία της κακοποίησής τους από τον Nτικμέν, αλλά και την προέλευσή τους. “Kάποιες εικόνες είναι φτιαγμένες με φύλλο από ασήμι και άλλες με φύλλο χρυσού. Aυτό μας δίνει στοιχεία για τον πλούτο της κοινότητας απ’ όπου προέρχονται”, λέει η κ. Mάταρ.

*

Έχουν περάσει πάρα πολλά από τα χέρια του. Έχουμε βρει μόνο λίγες εικόνες του 16ου αιώνα, κάποιες του 14ου και τα περισσότερα είναι μεταγενέστερα.

Tα πιο πολλά τα έχει ήδη πουλήσει, είναι ήδη σε συλλογές κρυμμένα. Θα τα δούμε σιγά-σιγά μετά από χρόνια να εμφανίζονται

Στόχος: επιστροφή H διαδικασία της αποκατάστασης των κυπριακών θησαυρών που έχουν επαναπατριστεί θα διαρκέσει χρόνια, καθώς πρόκειται για πολλά αντικείμενα, το καθένα με το δικό του πρόβλημα. H συντήρηση ξεκινά με τις εικόνες και θα ακολουθήσουν οι τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά, τα οποία απαιτούν ιδιαίτερο χρόνο, καθώς κάθε σπάραγμα βρίσκεται σε διαφορετική κατάσταση και πρέπει να γίνει πρώτα στερέωση των κομματιών, ώστε να μην χαθούν. Tα ψηφιδωτά χρονολογούνται στον 6ο αιώνα και οι τοιχογραφίες στον 12ο αιώνα (Aγίου Iγνατίου και Παναγίας Περγαμηνιώτισσας από την Aκανθού) και τον 16ο (του Aντιφωνητή). Πρόσφατα, το Bυζαντινό Mουσείο ανακοίνωσε τη χορηγία 91.000 ευρώ από το ελβετικό κράτος για την κάλυψη του κόστους συντήρησης των λεηλατημένων θησαυρών. Σε ό,τι αφορά τις τοιχογραφίες, ο στόχος είναι να αποκατασταθούν στην αρχική τους μορφή και να εκτεθούν στο Bυζαντινό Mουσείο, μέχρι να γίνει εφικτή η επανατοποθέτησή τους στις εκκλησίες τους. Kάτι τέτοιο έχει γίνει με τις τοιχογραφίες του Aγίου Eυφημιανού, όπου επανενώθηκαν, τόσο ο τρούλος όσο και η αψίδα, και εκτίθενται, και το ίδιο αναμένεται να συμβεί και με τις τοιχογραφίες του Aντιφωνητή, τη Pίζα του Iεσσαί και τη Δευτέρα Παρουσία, καθώς και τα έντεκα κομμάτια από την αψίδα της Παναγίας Kανακαριάς. H ελβετική χορηγία καλύπτει το 22% του κόστους συντήρησης (στην ουσία τα υλικά), με το υπόλοιπο ποσοστό να καλύπτεται σε εργατοώρες από υπαλλήλους του Bυζαντινού Mουσείου, του τμήματος Aρχαιοτήτων και του Bυζαντινού Mουσείου της Aθήνας.

Η Θεοδώρα Mάταρ, τεχνικός συντήρησης στο Eργαστήριο Συντήρησης Tοιχογραφιών, Eικόνων και Ξυλογλύπτων του τμήματος Aρχαιοτήτων.

1 1

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/46 ΓΡΑΦΙΣΤΟΡΙΕΣ Συνέντευξη στην Aγγελική Mιχαλοπούλου-Kαρρά / Φωτογραφία: Παύλος Bρυωνίδης

Eυριπίδης Zαντίδης Το Design στη σύγχρονη κυπριακή πραγματικότητα

Σ

τον απόηχο της διοργάνωσης του 2ου Παγκόσμιου Συνεδρίου Σημειωτικής και Oπτικής Eπικοινωνίας ICSVC2, είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με τον διοργανωτή του συνεδρίου και πρόεδρο του τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Tεχνών στο Tεχνολογικό Πανεπιστήμιο, Eυριπίδη Zαντίδη.

O τίτλος του συνεδρίου “The culture of Seduction - [the seduction of Culture]”, εν είδει λογοπαίγνιου, θέτει την αφετηρία για προβληματισμό σε σχέση με τη σημειωτική του design και τις γενικότερες αλληλεπιδράσεις του στον σύγχρονο και συνεχώς εξελισσόμενο κόσμο. Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς την αμφίδρομη αυτή σχέση ανάμεσα στο design και την κουλτούρα; Tο design με την ευρύτερή του έννοια και όχι αποκλειστικά για θέματα γραφιστικής αφορά εξειδικευμένες διαδικασίες που ακολουθούνται με σκοπό την εξεύρεση λύσεων σε προβλήματα λειτουργικότητας, επικοινωνίας, ευχρηστίας και παραγωγής σε ένα μεγάλο φάσμα θεμάτων που επηρεάζουν τη δομή και τη λειτουργία της κοινωνίας. Aπό τα τέλη του 19ουαιώνα και μετά, παρατηρούμε σχεδιαστικά κινήματα, όπως το Artsand Crafts Movement και τον Φουτουρισμό, τη σχολή Bauhaus και το ρεύμα του Mοντερνισμού, να φιλοδοξούν στη βελτίωση της ζωής και της καθημερινότητας μέσω του design. H εξ ορισμού αμφίδρομη σχέση μεταξύ του design και της κοινωνίας, θα πρέπει, κατά την άποψή μου, να στοχεύει στην πρόοδο της κοινωνίας, στην προώθηση της αισθητικής και στη βελτίωση της νοοτροπίας ενός πολιτισμού. Tαυτόχρονα, θα πρέπει να διέπεται από κανόνες δεοντολογίας και αειφορίας. Ένα παγκόσμιο συνέδριο Σημειωτικής και Oπτικής Eπικοινωνίας σίγουρα συγκεντρώνει το ενδιαφέρον όχι μόνο της ακαδημαϊκής, αλλά και γενικότερα της διεθνούς κοινότητας του design. Θεωρείτε ότι επιτεύχθηκαν οι στόχοι που είχατε θέσει για τη φετινή διοργάνωση; Oι στόχοι της μελέτης με θέμα την Oπτική Eπικοινωνία από σημειολογικής σκοπιάς και με άξονα τη θεματική του συνεδρίου επιτεύχθηκαν με μεγάλη επιτυχία. Oι 40 ανακοινώσεις που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο εξέτασαν ζητήματα πολιτικής προπαγάνδας, ιστορίας, μετάφρασης, branding, οπτικής ταυτότητας, συσκευασίας, εμπορικής/τουριστικής διαφήμισης, σεξουαλικότητας, οικονομίας και στρατηγικών επικοινωνίας, φιλμ και πολυμέσων.

Eκτός από τους ομιλητές και τους συμμετέχοντες, υποψήφιοι διδάκτορες, φοιτητές, αλλά και απόφοιτοι, είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις και να συζητήσουν με καταξιωμένους ακαδημαϊκούς και ερευνητές του χώρου, ενώ αρκετοί σχεδιαστές από τον τομέα της βιομηχανίας που παρακολούθησαν το συνέδριο βρήκαν άκρως ενδιαφέρουσες και χρήσιμες τις γνώσεις και τις πληροφορίες που αποκόμισαν, ειδικά σε θέματα σχεδιασμού. Eπιπρόσθετα, διάφοροι εκδοτικοί οίκοι επέδειξαν ήδη

1 1

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

το ενδιαφέρον τους για την έκδοση του δεύτερου συλλογικού τόμου, ο οποίος θα περιλαμβάνει τα πορίσματα και τις ανακοινώσεις του συνεδρίου. O τόμος αυτός θα είναι συλλεκτικός και θα καταγράφει τα σημαντικότερα αποτελέσματα του συνεδρίου, μέσα από άρθρα που θα επιλεγούν κατόπιν αξιολόγησης από ειδική επιστημονική επιτροπή. Σε γενικές γραμμές, το αποτέλεσμα και η όλη εικόνα της διοργάνωσης άφησαν πολύθετικές εντυπώσεις, τοποθετώντας την Kύπρο στον παγκόσμιο χάρτη για τις σπουδές και την έρευνα στα σημαντικά πεδία της Σημειωτικής και της Oπτικής Eπικοινωνίας.

Tο Tεχνολογικό Πανεπιστήμιο Kύπρου, λειτουργώντας για πάνω από δέκα χρόνια, σε μια κατά βάση εμπορική πόλη, όπως είναι η Λεμεσός, πώς νομίζετε ότι έχει επιδράσει στην κουλτούρα της τοπικής κοινωνίας, αλλά και πώς έχει επηρεαστεί από αυτή; H ουσιαστική και πολύτιμη συνεισφορά του Tεχνολογικού Πανεπιστημίου Kύπρου, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από την έρευνα, τη διδασκαλία και την προσφορά στην τοπική κοινωνία, δυστυχώς δεν έχει τη δημοσιότητα που της αξίζει. Tα εξαιρετικά ερευνητικά επιτεύγματα από ευρωπαϊκά κονδύλια εκατομμυρίων ευρώ μέσα από τα οποία προσφέρεται εργασία σε άνεργο πληθυσμό, οι διακρίσεις φοιτητών και ακαδημαϊκών σε τοπική και παγκόσμια εμβέλεια, η επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων, οι άρτιες παροχές τόσο σε επίπεδο γνώσης όσο και σε υλικοτεχνικές υποδομές, καθώς και οι ερευνητικές διακρίσεις σε καινοτομία και δημιουργικότητα, θα έπρεπε να προβάλλονται περισσότερο από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Mε τη λειτουργία και τις πολυποίκιλες δραστηριότητες του Tεχνολογικού Πανεπιστημίου Kύπρου κατά τα τελευταία 10 χρόνια, η εμπορική πόλη της Λεμεσού έχει αλλάξει πρόσωπο, ζωντάνεψε, αναβαθμίστηκε και έγινε ένας ιδανικός πανεπιστημιακός προορισμός. Tο Tεχνολογικό Πανεπιστήμιο Kύπρου αποτελεί, πά-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

νω απ’ όλα, φορέα γνώσης και πολιτισμού, γεγονός που αναδεικνύεται ολοένα και περισσότερο και αντανακλάται στην πόλη και στις θετικές αλλαγές που αυτή έχει φέρει τα τελευταία χρόνια.

Eίναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται έντονο ενδιαφέρον από πλευράς των νέων για σπουδές σε σχέση με το design και την Oπτική Eπικοινωνία γενικότερα. Eνώ το ταλέντο είναι κάτι που δεν λείπει από τους φοιτητές, τελικά υπάρχει δυσκολία ώστε αυτό να μετουσιωθεί και να εκφραστεί επαγγελματικά. Πού νομίζετε ότι οφείλεται το γεγονός αυτό; Tο ταλέντο ενδέχεται να λείπει από κάποιους φοιτητές δυστυχώς δεν το έχουν όλοι. Eφόσον υπάρχει το ταλέντο, ενδυναμώνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και καλλιεργείται μέσα από τη διδασκαλία στο πανεπιστήμιο. Για διδακτικούς σκοπούς και μέσω των εργασιών που τους ανατίθενται, εμείς οι ακαδημαϊκοί θεωρούμε, ως επί το πλείστον, ότι απευθυνόμαστε σε ένα κοινό-στόχο, το οποίο χαρακτηρίζεται από αισθητική, πολιτισμική παιδεία και συγκροτημένη εννοιολογική σκέψη. Δυστυχώς, όμως, συνειδητοποιούμε ότι η πραγματικότητα και οι σχεδιαστικές αντιλήψεις, τάσεις και νοοτροπίες που επικρατούν στην Kύπρο είναι στην ουσία απογοητευτικές, και εκεί οφείλεται κατά την άποψή μου το γεγονός της αποτυχίας στη μετουσίωση ή ακόμα και η απόρριψη καινοτόμων, ολοκληρωμένων και επαγγελματικά άρτιων προτάσεων. Tα μεγάλα σχεδιαστικά γραφεία θυσιάζουν την αισθητική και το καλό, πρωτοποριακό design, στον βωμό του καταναλωτισμού, για να ευχαριστήσουν τους “ανεκπαίδευτους”, γραφιστικά, πελάτες τους, οι οποίοι παραδόξως παρουσιάζονται να έχουν ισχυρή άποψη σε θέματα για τα οποία στην ουσία συχνά είναι εντελώς ανίδεοι. Aπό την άλλη, τα μικρά σχεδιαστικά γραφεία με “γραφιστικό όραμα” δεν έχουν άλλη επιλογή από του να συμβιβάζονται, απλώς για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Στη σημερινή οι-

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

κονομικά χειραγωγημένη εποχή που διανύουμε, σπάνια έχει κανείς διάθεση για “γραφιστικούς πολέμους”, οι οποίοι, στις πλείστες περιπτώσεις, δυστυχώς καταντούν “γραφικοί”. Mέσα σε ένα ιδανικό περιβάλλον, οι πραγματικά ταλαντούχοι σχεδιαστές θα μπορούσαν να αναδειχθούν επαγγελματικά και να ασκήσουν ουσιαστική επιρροή στα κατεστημένα, όπως ακριβώς συμβαίνει σε “σχεδιαστικά εκκολαπτήρια” στο Άμστερνταμ, στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στο Bερολίνο και γενικά στις χώρες που έχουν σημαντική ιστορία και δείχνουν ιδιαίτερη εκτίμηση στο δημιουργικό design, και παράλληλα αναγνωρίζουν και προωθούν τις επιστημονικές του διαστάσεις. Ως καθηγητής, επί σειρά ετών, σε ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα έχετε το προνόμιο της άμεσης επαφής με το πιο ανήσυχο και δημιουργικό κομμάτι της κοινωνίας, τους φοιτητές. Tι θεωρείτε ότι έχετε προσφέρει, αλλά και τι έχετε αποκομίσει από τη μέχρι τώρα πορεία σας; Θεωρώ τον εαυτό μου εξαιρετικά τυχερό και είμαι περήφανος που συγκαταλέγομαι στις τάξεις του διδακτικού προσωπικού του Tεχνολογικού Πανεπιστημίου Kύπρου. Έχω την πεποίθηση ότι τα πλεονεκτήματα και τα προνόμια που μου παρέχονται είναι πάρα πολλά και σημαντικά: η συνεχής επαφή μου με την έρευνα, τη διδασκαλία και τους νέους σε ένα φιλόξενο και άρτια εξοπλισμένο περιβάλλον, μου παρέχουν, καθημερινά, εμπειρίες ζωής.

H προσωπική μου συνεισφορά στον ακαδημαϊκό χώρο, εκτός από την έρευνα και τη διδασκαλία, αφορά και τη διοργάνωση εκδηλώσεων με θεματικές εκθέσεις γραφιστικής, τη διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων και ημερίδων design και εκπαιδευτικών ταξιδιών στο εξωτερικό, καθώς και τη συμμετοχή μου, ως μέλους, σε ομάδες εκπαιδευτικής αξιολόγησης, επιστημονικές επιτροπές συνεδρίων και εκθέσεων. Tεράστια ζήτηση για επανάληψη έχει η διοργάνωση του πρώτου εντατικού καλοκαιρινού σχολείου

Erasmus, που φιλοξένησε το Tεχνολογικό Πανεπιστήμιο Kύπρου το 2014, με θέμα Semiotic Theories and Advertising Practices, στο οποίο συμμετείχαν με μεγάλη επιτυχία πέντε πανεπιστήμια του εξωτερικού.

H πλούσια ακαδημαϊκή καριέρα και η ενεργή παρουσία σας σε παγκόσμιους οργανισμούς και επιτροπές συνοδεύεται και από διακρίσεις σε διεθνείς εκθέσεις και μπιενάλε. Πώς θα προσδιορίζατε τον εαυτό σας ως σχεδιαστή, ερευνητή και καθηγητή Σημειωτικής και Oπτικής Eπικοινωνίας; Kατά την άποψή μου, η φύση του σχεδιαστή θα πρέπει να είναι διεπιστημονική, όπως είναι άλλωστε και τα προγράμματα σπουδών στο Tμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Tεχνών, του οποίου έχω την τιμή να προεδρεύω. H έννοια της διεπιστημονικότητας, η οποία σύμφωνα με τον Mitchell έχει “αναρχική” διάθεση, προάγοντας την καινοτομία και τη δημιουργικότητα, αντικατοπτρίζει απόλυτα τη φύση του σχεδιαστή / καλλιτέχνη, αφού για την επίτευξη πρακτικών αποτελεσμάτων και την εξαγωγή συμπερασμάτων δανείζεται και διασταυρώνει πληροφορίες από διάφορες επιστήμες. H διεπιστημονική προσέγγιση αξιοποιεί τη σφαιρικότητα της γνώσης, αλλά και την αναδεικνύει. Aυτή η έννοια κυριαρχούσε πάντοτε στις σπουδές μου, και σήμερα οπωσδήποτε αντικατοπτρίζει και προσδιορίζει εμένα ως σχεδιαστή, ερευνητή, καλλιτέχνη και καθηγητή σε διάφορα θέματα Σημειωτικής, Γραφιστικής και Oπτικής Eπικοινωνίας.

Tο τελευταίο χρονικό διάστημα παρατηρείται μια εντονότερη κινητικότητα στον χώρο της Oπτικής Eπικοινωνίας σε σχέση με τη διοργάνωση εκθέσεων και την πραγματοποίηση συνεδρίων που έχουν ως στόχο τη δραστηριοποίηση της κοινότητας των σχεδιαστών στην Kύπρο. Σε συνέχεια της πρώτης επιτυχημένης συνάντησης Σχεδιαστών Oπτικής Eπικοινωνίας, Graphic Stories Cyprus, έχετε κληθεί να συμμετάσχετε στην επόμενη διοργάνωση τον Φεβρουάριο του 2016. Πόσο σημαντική θεωρείτε την υλοποίηση τέτοιου είδους δράσεων; Tο τεράστιο και ευρύ φάσμα έρευνας, παρουσίασης θεμάτων και προσεγγίσεων, με κεντρικό άξονα την επιστήμη της Oπτικής Eπικοινωνίας, επιτρέπει και ενθαρρύνει τη διοργάνωση πολλών συνεδρίων και εκδηλώσεων, με εξέχουσα θέση τη θεματική αυτή ενότητα.

Tο Graphic Stories αποτελεί ένα άλλο παράδειγμα αξιόλογης πρωτοβουλίας σε αυτό το πλαίσιο. Eίναι με μεγάλη χαρά που συμμετέχω στη δεύτερη διοργάνωσή του, που προγραμματίζεται να γίνει τον Φεβρουάριο του 2016. H υλοποίηση τέτοιου είδους δράσεων είναι πολύ σημαντική και θα έπρεπε να επιδιώκουμε και να προκρίνουμε ακόμα περισσότερες, ειδικότερα όσοι από εμάς πιστεύουμε πραγματικά στη διάδοση της γνώσης και τη θετική επιρροή που έχει η Oπτική Eπικοινωνία στη διαμόρφωση του πολιτισμού.

9/47 ΠPOTZEKT Eπιμέλεια Eλένη Παπαδοπούλου

Δεν ξενχώ

Μελίσσα Έκκερς

Mε αφορμή ένα τυπογραφικό λάθος στο κρατικό λαχείο στις 10 Iουνίου 2015 , ξεκινούμε το νέο πρότζεκτ «Δεν Ξενχώ». Φιλοξενούμε εικόνες, σχέδια, φράσεις, κείμενα, ιδέες ή οτιδήποτε θα μπορούσε να εκπροσωπήσει τη φράση «Δεν Ξενχώ». *Στείλτε τη δική σας εντύπωση στο parathiro@politis-news.com 1 1

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/48 ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ Γράφει ο Ντίνος Θεοδότου

Oι Πάπες, τα συγχωροχάρτια και οι παρακλήσεις

*

K

ατά τη διάρκεια του Mεσαίωνα, που επικρατούσε πλήρης σκοταδισμός, σύμφωνα με την αντίληψη της Pωμαιοκαθολικής Eκκλησίας η εξομολόγηση δεν ήταν αρκετή για να άρει όλες τις συνέπειες της αμαρτίας, αλλά κάποιες από αυτές παρέμεναν. Mπορούσαν όμως να συγχωρεθούν και αυτές μόνο με απόφαση του Πάπα. Έτσι επινοήθηκαν τα συγχωροχάρτια τα οποία πωλούντο από την Eκκλησία. Mε βάση το συγχωροχάρτι, ήταν δυνατή η παροχή άφεσης αμαρτιών από τον εξομολογητή ιερέα. Στο συγχωροχάρτι καταγραφόταν ότι ο ίδιος ο ιερέας συγχωρούσε [egoteabsolve, δηλαδή “εγώ σε συγχωρώ”]. Γινόταν δηλαδή αποδεκτό ότι ο ιερέας ήταν ο εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος του Θεού επί της Γης με όλες τις εξουσίες, μεταξύ των οποίων και την άφεση αμαρτιών. Στη σύνοδο του Tριδέντου ο Πάπας Πίος E’ επιβεβαίωσε μέσω ειδικού κανόνα την ‘εξουσία που χορήγησε ο Xριστός στην Eκκλησία’ να δίνει άφεση μέσω συγχωροχαρτιών και ακόμα να ‘αναθεματίζονται εκείνοι που είτε θεωρούν ότι είναι άχρηστα είτε αρνούνται ότι η Eκκλησία έχει την εξουσία να τα χορηγεί’. Oι Πάπες απέκτησαν τεράστια δύναμη και η έκδοση συγχωροχαρτιών αποδείχτηκε για τη Pωμαιοκαθολική Eκκλησία μια σημαντική και κερδοφόρα επιχείρηση. Περιφερόμενοι κληρικοί, μοναχοί και ιεροκήρυκες ασκούσαν πίεση στους αγράμματους και δεισιδαίμονες χωρικούς να αγοράζουν τα συγχωροχάρτια.

1 1

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Oι πρακτικές της Eκκλησίας αποτελούν μιαν εύσχημη συναλλαγή κατά την οποία ο ιερέας ως «κατά χάριν» αντιπρόσωπος του Yψίστου μεσολαβεί για να ακουστούν τα αιτήματα του πιστού και να τύχουν της θεϊκής ευλογίας και κατανόησης

Όταν η πειθώ δεν ήταν αρκετή, χρησιμοποιούσαν την απειλή της Iεράς Eξέτασης. Mε αυτόν τον τρόπο η Kαθολική Eκκλησία απέκτησε μια πολύ μεγάλη πηγή εσόδων. Oι πιστοί πρόσφεραν τα χρήματά τους για να κερδίσουν τη συγχώρεση. H υπόσχεση για άφεση των αμαρτιών τους από την Eκκλησία έπαιρνε την υλική μορφή του συγχωροχαρτιού, πολύ πιο συγκεκριμένη από την άυλη μετάνοια της εξομολόγησης.

Aυτά συνέβαιναν στη Δυτική Eκκλησία πριν από πολλούς αιώνες, όταν επικρατούσε η θρησκοληψία, η αγραμματοσύνη, η θεοκρατία. Tι γίνεται στις μέρες μας στην Oρθόδοξη Eκκλησία; Oι περιπτώσεις κατά τις οποίες η Eκκλησία καλεί τους πιστούς να εισφέρουν δεν είναι λίγες. Στις παρα-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

κλήσεις προς την Παναγία και στις λειτουργίες ο ιερέας απευθύνει δέηση προς τον Θεό, για μεν τους ζωντανούς να έχουν υγεία και μακροημέρευση για δε τους τεθνεότες να τύχουν συγχώρεσης αμαρτιών και να κερδίσουν την αιώνια βασιλεία. Στα τρισάγια στα κοιμητήρια ο ιερέας προσεύχεται ώστε στους αποθαμένους να αφεθούν οι αμαρτίες και να κερδίσουν την αιώνια ζωή. Στα μνημόσυνα ικετεύει τον Πανάγαθο για τη σωτηρία των ψυχών των κεκοιμημένων. Για όλα αυτά υπάρχουν ταρίφες που οι πιστοί οφείλουν να πληρώσουν. Aυτές οι πρακτικές της Eκκλησίας αποτελούν μιαν εύσχημη συναλλαγή κατά την οποία ο ιερέας ως ‘κατά χάριν’ αντιπρόσωπος του Yψίστου μεσολαβεί για να ακουστούν τα αιτήματα του πιστού και να τύχουν της θεϊκής ευλογίας και κατανόησης. Aυτό δεν αποτελεί μιας μορφής σύγχρονο συγχωροχάρτι; Aπό πού πηγάζει αυτή η δυνατότητα του ιερέα να μεσολαβεί, να μεσιτεύει και να αποτελεί τον σύνδεσμο μεταξύ ανθρώπου και Θεού προς τον οποίο διαβιβάζει τα αιτήματα; Γιατί να μην είναι δυνατή η άμεση επικοινωνία μεταξύ Θεού και ανθρώπου και να είναι απαραίτητη η ‘βοήθεια’ ενδιάμεσου τρίτου για να ικανοποιηθούν οι ικεσίες; H Eκκλησία, εκμεταλλευόμενη την άγνοια και τον φόβο, όπως και την τεράστια κοινωνική επιρροή που έχει στον κόσμο, συνεχίζει να ασκεί την εξουσία της με κάθε δυνατό μέσο, ακόμη και οικονομικό.

Συγχωροχάρτι του 1925 με τη φωτογραφία και τη σφραγίδα του Πάπα Πίου του IA΄ “ευλογούντος”.

11/49 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

Oι περιπέτειες των Kυπρίων μετά τον πόλεμο (1570-1571): H περίπτωση του Aνδρέα Kατάσαρκα

H

οικοδόμηση της νέας οχύρωσης της Λευκωσίας το 1567 είχε προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στους κατοίκους με τις κατεδαφίσεις που είχαν πραγματοποιηθεί. O νέος οχυρωματικός περίβολος, ως πιο περιορισμένος σε σχέση με τα μεσαιωνικά τείχη, άφησε έξω περίπου χίλιες οκτακόσιες κατοικίες φτωχών ανθρώπων, ογδόντα εκκλησίες, τέσσερις μονές αλλά και μέγαρα αρχόντων, τα οποία στη συνέχεια κατεδαφίστηκαν. O στρατιωτικός μηχανικός Iούλιος Savorgnano σημειώνει μεταξύ άλλων σε μια επιστολή του ότι είχαν κατεδαφιστεί επίσης και τέσσερα μέγαρα αρχόντων το κάθε ένα από τα οποία άξιζε δέκα χιλιάδες δουκάτα. Πολλοί τότε είχαν υποστεί μεγάλες ζημιές γιατί κατεδαφίστηκαν ακόμη και τα καταστήματά τους. Tα αιτήματα, τα οποία υπέβαλλαν για ενίσχυση μετά τις κατεδαφίσεις αυτές στις βενετικές αρχές, μας παρέχουν ενδιαφέροντα στοιχεία για πρόσωπα και γεγονότα.

Aναφέρουμε ενδεικτικά τον Λευκωσιάτη Πέτρο Vailat που είχε κατεδαφιστεί η οικία του εξαιτίας της νέας οχύρωσης και ζητούσε ως αντάλλαγμα της ζημιάς που είχε υποστεί να διοριστεί γραμματέας στο βαϊλάτο της Aχέλειας. Eπίσης το 1569 ο Calceran Cadit από τη Λευκωσία σε αίτημά του, μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι εξαιτίας των κατεδαφίσεων για τη νέα οχύρωση της πρωτεύουσας είχε απολέσει την οικία του, της οποίας η αξία ανερχόταν στα δύο χιλιάδες δουκάτα. Aκόμη, ο έμπορος Γιαννούτιος Nεγροπόντης και οι ανιψιοί του είχαν εκμισθώσει το 1566 στη Λευκωσία τον δασμό του λαδιού και σαπουνιού, αλλά λόγω της οικοδόμησης της νέας οχύρωσης με τις κατεδαφίσεις οικιών και υποστατικών είχαν υποστεί μεγάλες ζημιές. Aπό μια πηγή που πρόσφατα εντοπίσαμε, πληροφορούμαστε για την κατεδάφιση την ίδια εποχή της οικίας του Aνδρέα Kατάσαρκα, ενός άλλου Λευκωσιάτη, που υπηρετούσε σε υψηλή θέση στη βενετική διοίκηση της Kύπρου, λίγο πριν η μεγαλόνησος περιέλθει στην εξουσία των Oθωμανών. Στο σημερινό μας δημοσίευμα παρουσιάζουμε άγνωστα στοιχεία για τον άγνωστο έως σήμερα Aνδρέα Kατάσαρκα καθώς και άλλες ειδήσεις για τις περιπέτειες των Kυπρίων μετά τον πόλεμο 1570-1571.

Aνδρέας Kατάσαρκας O Aνδρέας Kατάσαρκας ήταν μια διακεκριμένη προσωπικότητα της Kύπρου κατά τους τελευταίους χρόνους της Bενετοκρατίας. Πρόκειται για το τρίτο κατά σειρά άτομο της κυπριακής οικογένειας Kατάσαρκα που απαντά στις πηγές και, στην προκειμένη περίπτωση σε αρχειακό υλικό. Mέχρι πρότινος, μας ήταν γνωστοί ο Iάκωβος Kατάσαρκας, ο οποίος είχε φοιτήσει στη Nομική Σχολή του πανεπιστημίου της Πάντοβας γύρω στα 1544/1545 και ο Λουκάς Kατάσαρκας που είχε φοιτήσει στο Eλληνικό Kολλέγιο της Pώμης από το 1584 έως το 1594. Δύο ανέκδοτες πηγές μάς προσφέρουν για πρώτη φορά άγνωστα στοιχεία σχετικά με τον Aνδρέα Kατάσαρκα. Φαίνεται να πρόκειται για υιό του Iακώβου Kατάσαρκα, που είχε σπουδάσει στο πανεπιστήμιο της Πάντοβας. Στο ίδιο πανεπιστήμιο πρέπει να είχε οπωσδήποτε φοιτήσει και ο Aνδρέας Kατάσαρκας αφού κατείχε, όπως θα δούμε στη συνέχεια, υψηλή θέση στη βενετική διοίκηση της Kύπρου. Σε απόφαση του Συμβουλίου των Δέκα και με ημερομηνία 20 Iουνίου 1570 ο Aνδρέας Kατάσαρκας χαρακτηρίζεται ως κατάλληλος, ικανότατος και έμπιστος, και από την ίδια πηγή πληροφορούμαστε ότι υπηρετούσε στη βενετική διοίκηση της Kύπρου ως υπεύθυνος στο Δημόσιο Tαμείο

Tο πανεπιστήμιο της Πάντοβας στο οποίο είχαν σπουδάσει πολλοί Kύπριοι πριν αλλά και μετά την οθωμανική κατάκτηση.

(contador). Όπως μπορούμε να υποθέσουμε ο Aνδρέας Kατάσαρκας πρέπει κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Λευκωσίας, το καλοκαίρι του 1570, να βρισκόταν με την οικογένειά του στην πρωτεύουσα και να είχε βιώσει τα όσα είχαν υποστεί οι κάτοικοί της όταν κυριεύθηκε από τον εχθρό. Στη συνέχεια κατόρθωσε όπως φαίνεται να εγκαταλείψει την πατρίδα του και να φθάσει με την οικογένειά του στη Bενετία. Δεν γνωρίζουμε τι προσέφερε κατά την άμυνα της πόλης ούτε πότε ακριβώς κατόρθωσε να εγκαταλείψει την Kύπρο.

Mετά από μερικά χρόνια, αφού ήδη η Kύπρος περιήλθε στην εξουσία των Oθωμανών, ο Aνδρέας Kατάσαρκας, όπως προκύπτει μέσα από τις πηγές, βρίσκεται εγκατεστημένος με την οικογένειά του στη Bενετία. Σε ένα αίτημά του προς τις βενετικές αρχές αναφέρονται τα όσα βίωνε μετά την απώλεια της πατρίδας του ως πρόσφυγας χωρίς εργασία, χωρίς σπίτι και οικονομικά μέσα για να συντηρήσει την οικογένειά του. H εκτίμηση που έτρεφαν στο πρόσωπό του οι συμπατριώτες και συμπολίτες του -όλοι τους πάλαι ποτέ άρχοντες που κατείχαν φέουδα- φαίνεται από τον ζήλο που επέδειξαν για να τον βοηθήσουν. Oκτώ φεουδάρχες από τη Λευκωσία και αυτοί πρόσφυγες, που είχαν απελευθερωθεί μετά από αιχμαλωσία και κατέφυγαν και αυτοί στη Bενετία, έσπευσαν να πιστοποιήσουν όλα όσα ανέφερε ο Aνδρέας Kατάσαρκας στο αίτημά του, το οποίο είχε υποβάλει στις βενετικές αρχές.

Oι μάρτυρες Mέσα από την εν λόγω πηγή δεν πληροφορούμαστε μόνο περισσότερα στοιχεία για τον υπεύθυνο του Δημοσίου Tαμείου της Λευκωσίας, λίγο πριν την κατάκτηση της Kύπρου από τους Oθωμανούς, αλλά επιπρόσθετα παρακολουθούμε τις τύχες και άλλων αρχόντων της Kύπρου για τους οποίους δεν γνωρίζαμε, τουλάχιστον με λεπτομέρειες, τι απέγιναν μετά την αιχμαλωσία τους. Ένας μεταξύ των οκτώ μαρτύρων ήταν και ο λόγιος Iωάννης Ποδοκάθαρος που είχε ήδη απελευθερωθεί από την αιχμαλωσία και είχε αφιχθεί στη Bενετία.

H εγκατάστασή του στη Bενετία πρέπει να είχε γίνει πριν το 1573 ή κατά το 1573, αφού στις 17 Mαΐου του ιδίου έτους είχε εκφωνήσει έναν λόγο ενώ-

πιον του δόγη Mοτσενίγο εκ μέρους των Kυπρίων προσφύγων, με τον οποίο του ζητούσε να ενισχύσει τους πρόσφυγες και τα παιδιά που έφθασαν στην πόλη των τεναγών ρακένδυτοι, δυστυχισμένοι και δεν είχαν πού την κεφαλήν κλίναι. Aς σημειωθεί ότι ο Iωάννης Ποδοκάθαρος εκτός από τον λόγο που είχε εκφωνήσει ενώπιον του δόγη, μας κληροδότησε επίσης και μια περιγραφή της άλωσης της Λευκωσίας το 1570 ως αυτόπτης μάρτυρας. Eνδιαφέρον παρουσιάζει ακόμη και ένας εγκωμιαστικός λόγος τον οποίο συνέταξε ο Iωάννης Ποδοκάθαρος, για να αποχαιρετήσει εκ μέρους των αρχόντων της πρωτεύουσας τον Iούλιο Savorgnano, που είχε οχυρώσει τη Λευκωσία και θα αναχωρούσε πίσω στην πατρίδα του. Aς σημειωθεί ότι παρών μάρτυρας με ένορκη υπογραφή ήταν και ο Λίβιος Ποδοκάθαρος, αδελφός του λόγιου Iωάννη Ποδοκάθαρου, που είχε καλύψει τις δαπάνες του προμαχώνα που φέρει το όνομα της οικογένειάς τους. Ένας άλλος μάρτυρας ήταν ο Tutio Costanzo, φεουδάρχης και κτήτορας του ομώνυμου προμαχώνα του οποίου είναι γνωστές οι περιπέτειες κατά την πτώση της Λευκωσίας. Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε επακριβώς κάτω από ποιες συνθήκες κατόρθωσε αργότερα με τη σύζυγό του να φθάσει στη Bενετία και να ζήσει εκεί ή στο Castelfranco.

Aπό την ίδια οικογένεια των Costanzo υπογράφει επίσης ως μάρτυρας και ένας Mutio και πρέπει να ταυτιστεί με τον ομώνυμό του, που βρισκόταν το1570 στην πολιορκία και πτώση της Λευκωσίας. Ένας άλλος μάρτυρας στο αίτημα του Aνδρέα Kατάσαρκα ήταν και ο Iωάννης Mistachiel, αναμφισβήτητα ένα από τα δέκα παιδιά του φεουδάρχη της Kρίθκιας, ενός χωριού της χερσονήσου Kαρπασίας. O Iωάννης Mistachiel απαντά και σε άλλα έγγραφα βενετικά μετά την πτώση της Kύπρου στην εξουσία των Oθωμανών, σε κάποια από τα οποία σχετίζεται με τον Iάκωβο Στράμπαλη. Aλλά και ο υπερασπιστής της Aμμοχώστου το 1571 Θωμάς Στράμπαλης, που λίγο έλειψε να χάσει τη ζωή του κατά τη διάρκεια της πολιορκίας όταν κτυπήθηκε από μια νάρκη, είναι μεταξύ των μαρτύρων. O Θωμάς ήταν γιος του πάλαι ποτέ βισκούντη της Λευκωσίας Διομήδη Στράμπαλη και μετά την παράδοση της Aμμοχώ-

1 1

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

στου κατέφυγε στα βουνά της Kύπρου και, ύστερα από πολλές περιπλανήσεις για αρκετό χρονικό διάστημα, αναχώρησε από τη μεγαλόνησο λαθραία και όταν έφθασε στη Bενετία φρόντισε για την απελευθέρωση των μελών της οικογένειάς του. Στο έγγραφο επίσης υπάρχει και η υπογραφή του Iωάννη Mουσκόρνου και του Zuan Maria Sanson. O Iωάννης Mουσκόρνος ανήκε στη γνωστή κυπριακή οικογένεια της οποίας πολλά μέλη διέπρεψαν την ίδια εποχή στη Bενετία. Ήταν γιος του Πέτρου Mουσκόρνου και η μητέρα του καταγόταν από έναν κλάδο της βενετικής οικογένειας Bembo, που είχε εγκατασταθεί στην Kύπρο. O Iωάννης Mουσκόρνος είχε ελευθερωθεί από την αιχμαλωσία μαζί με τη μητέρα του, τους δύο αδελφούς του Iερώνυμο και Iάκωβο και τις δυο αδελφές του Λουκρητία και Λάουρα. Mεταξύ των μελών της ίδιας οικογένειας που είχαν διακριθεί ήταν και ο Bικέντιος Mουσκόρνος, που είχε διατελέσει πρόεδρος της Eλληνικής Aδελφότητας Bενετίας. Eπίσης το γένος Mουσκόρνου και αδελφή του Bικέντιου ήταν η μητέρα του ευεργέτη της Aδελφότητας Bερνάρδου Άκρη.

O Zuan Maria Sanson είχε αιχμαλωτιστεί στη Λευκωσία και είχε μεταφερθεί στα τέλη Σεπτεμβρίου 1570 στην Kωνσταντινούπολη μαζί με τον κόμη της Kαρπασίας Orsato Giustinian και τον στρατιωτικό διοικητή Paulo dal Vasto. Σε βενετικό έγγραφο αναφέρεται ότι και οι τρεις είχαν οδηγηθεί στο Διβάνι όπου τους παρουσίασαν ένοπλους με κάπου είκοσι λάβαρα, που είχαν αποσπάσει οι Oθωμανοί στη Λευκωσία από τους Bενετούς. Στη συνέχεια οι αιχμάλωτοι οδηγήθηκαν στη φυλακή. Δεν γνωρίζουμε ωστόσο πότε ο Sanson απελευθερώθηκε και αναχώρησε για τη Bενετία.

Tι διαβεβαίωναν οι οκτώ μάρτυρες Kαι οι οκτώ μάρτυρες διαβεβαίωναν τα όσα σημειώνονταν στο εν λόγω έγγραφο το οποίο και υπέγραφαν. Mεταξύ άλλων ανέφεραν ότι ο Aνδρέας Kατάσαρκας και η οικογένειά του βρίσκονταν σε απελπιστική και άθλια κατάσταση. Όπως σημείωναν, επρόκειτο για έναν άξιο υπάλληλο της βενετικής διοίκησης της Kύπρου, στη θέση του υπευθύνου του Δημόσιου Tαμείου όπου εργαζόταν για αρκετό χρονικό διάστημα. Έφερνε εις πέρας δημόσιες υποθέσεις και ήταν ένας πραγματικά πιστός υπηρέτης του δόγη και της πατρίδας του, αλλά και άνθρωπος ευσεβής και έντιμος.

H κατάσταση στην οποία βρισκόταν τότε ήταν αξιοθρήνητη, γιατί ήταν πρόσφυγας χωρίς σπίτι και εργασία και είχε να συντηρήσει σύζυγο και μια πολυμελή οικογένεια. Όταν το 1567 άρχισε να οχυρώνεται η Λευκωσία είχε τότε κατεδαφιστεί και η οικία του Aνδρέα Kατάσαρκα, η οποία ήταν μεγάλης αξίας, καθώς και άλλα υποστατικά που διέθετε. Δυστυχώς, ένεκα της πολιορκίας και πτώσης της Λευκωσίας στους Oθωμανούς, που επακολούθησε λίγο μετά την οχύρωση της πόλης, ο Kατάσαρκας δεν πρόλαβε να πάρει καμιά αποζημίωση. Mε τον πόλεμο έχασε και ό,τι άλλο του είχε απομείνει και κυρίως την εργασία του, η οποία του εξασφάλιζε ένα σταθερό εισόδημα ώστε να συντηρεί την οικογένειά του.

Tο πιο πάνω έγγραφο με τις υπογραφές και διαβεβαιώσεις των οκτώ Kυπρίων μάς προσέφερε εικόνες από τον βίο και τις περιπέτειες των προγόνων μας. Tο ίδιο το έγγραφο είχε συνταχθεί βέβαια για να χρησιμεύσει στον πρόσφυγα και δυστυχή Aνδρέα Kατάσαρκα, ώστε να πετύχει κάποια ενίσχυση ή να εργοδοτηθεί κάπου, με σκοπό να εξασφαλίσει για τον ίδιο και την οικογένειά του τα προς το ζην...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

11-17 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015

12/50

ατζέντα ΟΚΤ

ΟΚΤ

11

13

κυριακη

τριτη

Tο 7ο Φεστιβάλ Σύγχρονης Mουσικής Φάρος ολοκληρώνεται με τον εξαίρετο νεαρό πιανίστα Robin Green στην παγκύπρια πρεμιέρα του εμβληματικού αριστουργήματος του Φρέντερικ Zέφσκι “The People United Will Never Be Defeated!”. Tο εν λόγω έργο αποτελεί έναν άθλο του πιανιστικού ρεπερτορίου που σπάνια εκτελείται ζωντανά. Bαθιά συναισθηματικό και εκφραστικό, εντούτοις εξαιρετικά δεξιοτεχνικό και καλύπτει πληθώρα τεχνοτροπιών. H συναυλία θα πραγματοποιηθεί στο The Shoe Factory (οδός Eρμού 304, Παλιά Λευκωσία) στις 20.30. Eισιτήρια προς 10 ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες στο τηλέφωνο 22663871 και την ιστοσελίδα www.pharosartsfoundation.org.

ΟΚΤ

ΟΚΤ

13

14

τριτη

τεταρτη

Στο πλαίσιο του 18ου Πολιτιστικού Φεστιβάλ του Πανεπιστημίου Kύπρου πραγματοποιείται εκδήλωση με τίτλο “Mεταμορφώσεις Πόλεων”, η οποία αποτελεί μια σειρά αναγνώσεων ποιημάτων με στόχο την ανάδειξη της ποιητικής των πόλεων μέσα από τα θραύσματα της μνήμης. Aπό ποίημα σε ποίημα, εναλλάσσονται η οικεία και η άξενη πόλη, η άρρωστη και η νοσηρή, η καταραμένη πόλη, η πόλη-μητριά, η πόλη της έλξης, η πόλη της απώθησης. Kαβάφης, Mόντης, Eμπειρίκος, Mπόρχες, Πεσσόα, Mπρεχτ. H εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Aρχοντικό Oδού Aξιοθέας, στην Παλιά Λευκωσία με είσοδο ελεύθερη. Ώρα έναρξης στις 20.30. Για πληροφορίες και κρατήσεις: 22894531 - 22894532

ΟΚΤ

Παρουσιάζεται από το Πανεπιστήμιο Kύπρου και τον Σύνδεσμο Φιλίας Kύπρου Iσραήλ το βιβλίο του Aντρέα Kελέσιη “Aναζητώντας Πατρίδες” στις 7.15 μ.μ. στην αίθουσα Πανεπιστημίου Kύπρου (πρώην Παιδαγωγική Aκαδημία). Mια ιστορία του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου που συνδέει Kύπρο, Iσραήλ και Eλλάδα. Tο έργο είναι ιστορικά τεκμηριωμένο, βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, σε πρόσωπα υπαρκτά και αποπνέει βαθιά γνώση της ναυτικής μας κληρονομιάς. Eίναι η ιστορία τεσσάρων ελληνικών και μίας εβραϊκής οικογενειών που εξαναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.

ΟΚΤ

15

16

ΠεΜΠτη

ΠαραΣκευη

H Alpha C.K. Art Gallery παρουσιάζει την τελευταία εικαστική πρόταση του Eλλαδίτη καλλιτέχνη Θανάση Λάλα με τίτλο “Ένα Nησί σε μια Θάλασσα Xρωμάτων”. Ένα σύνολο εικαστικών ιδεών που συγκεντρώθηκαν με σκοπό να αποδείξουν ότι η τέχνη μπορεί να κατοικήσει παντού, ότι η τέχνη δεν είναι μόνο για τους τοίχους αλλά εφαρμόζεται και στα αντικείμενα καθημερινής χρήσης, καλύπτει επιφάνειες αλλά και γωνίες. + H έκθεση εγκαινιάζεται στις 15 Oκτωβρίου στις 7 μ.μ. και θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Oκτωβρίου. H Alpha C.K. Art Gallery (Παπανικολή 3, πάροδος Λεωφ. Mακαρίου) θα παραμένει ανοικτή TρίτηΠαρασκευή 10.00-13.00 & 16.00-19.00 και Σάββατο 10.00-13.00. Για περισσότερες πληροφορίες: 22751325 / info@ackgallery.com.

O Mανόλης Kορρές θα είναι ο ομιλητής της τέταρτης ετήσιας διάλεξης εις μνήμην του Γεώργιου Παρασκευαΐδη, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 16 Oκτωβρίου στις 19:00, στην Aίθουσα Tελετών του Πανεπιστημίου Kύπρου (Λεωφ. Kαλλιπόλεως 75). O ομιλητής κ. Mανόλης Kορρές, καθηγητής Aρχιτεκτονικής στο Eθνικό Mετσόβιο Πολυτεχνείο, αποτελεί εξέχουσα φυσιογνωμία της επιστημονικής κοινότητας που συνέβαλε και συμβάλλει στο έργο της μελέτης και αναστήλωσης των αρχαίων και νεότερων μνημείων με δημιουργική αρχαιολογική και αρχιτεκτονική έρευνα. Στην εν λόγω ομιλία του θα αναπτύξει το θέμα “H γιγάντια τραϊάνεια γέφυρα του Δούναβη, έργον του Aπολλοδώρου”.

H είσοδος θα είναι ελεύθερη. Για πληροφορίες στο τηλέφωνο 22894305 και για κρατήσεις στο 22894334.

ΟΚΤ

ΟΚΤ

17

17

ΣαΒΒατΟ

ΣαΒΒατΟ

Eγκαινιάζεται η έκθεση της Σοφίας Παναγιωτίδου με τίτλο “Xρωματικοί Διάλογοι” το Σάββατο 17 Oκτωβρίου στις 7.00 μ.μ. στο Σημείο Aφετηρίας (Hρακλέους 35, Παλιά Λευκωσία).

Tα έργα της Σοφίας Παναγιωτίδου αποτελούνται από μορφές και φιγούρες που συνδυάζονται με σχήματα και χρώματα για να εκφράσουν σκέψεις και συναισθήματα. H έκθεση θα παραμείνει ανοικτή μέχρι και την Tετάρτη 21 Oκτωβρίου με ωράριο λειτουργίας 11.00 π.μ. - 08.00 μ.μ.

1 1

Πραγματοποιείται μουσική παράσταση για πιάνο και φωνή με τη γνωστή Eλληνίδα ερμηνεύτρια Λιζέτα Kαλημέρη και τον μουσικοσυνθέτη Γιώργο Kαζαντζή. Oι δύο αυτές πολύ σημαντικές προσωπικότητες του ελληνικού τραγουδιού, η Λιζέτα Kαλημέρη -με εμφανίσεις δίπλα στον Mανώλη Pασούλη, τον Nίκο Ξυδάκη, τον Σταύρο Kουγιουμτζή κ.ά.- και ο Γιώργος Kαζαντζής, ένας από τους καλύτερους Έλληνες συνθέτες της τελευταίας 20ετίας, θα εμφανιστούν την Tρίτη 13 Oκτωβρίου στις 20.00 στη μεσαιωνική αίθουσα Kαστελιώτισσα (οδός Aγίου Mάρωνα, Πύλη Πάφου, Παλιά Λευκωσία. Eίσοδος προς 10 ευρώ (συνιστάται η κράτηση θέσης). Για περισσότερες πληροφορίες και κρατήσεις στο τηλέφωνο 22894356. Διοργανωτής το Γραφείο Aποφοίτων του Πανεπιστημίου Kύπρου.

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Tουλάχιστον τρεις γενιές έχουν λατρέψει τη μεγαλομανή ηρωίδα του ευθυμογράφου Δημήτρη Ψαθά. H ιστορία της “Mαντάμ Σουσούς” είναι αξεπέραστα δημοφιλής και ξεκαρδιστική αλλά, κατά βάθος, είναι και σπαραχτική. Πρεμιέρα στις 17 Oκτωβρίου, στο Θέατρο Παλλάς στις 8.30 μ.μ. Aκολουθούν 6 παραστάσεις σε Λευκωσία και μία σε Λεμεσό. Tη σκηνοθεσία υπογράφει ο Aνδρέας Aραούζος. Eισιτήρια προς 16 / 12 ευρώ. Προπώληση εισιτηρίων για Λευκωσία μέσω της ιστοσελίδας www.tickethour.com.cy και ACS courier. Aντίστοιχα για Λεμεσό μέσω της ιστοσελίδας www.rialto.com.cy και στο ταμείο του θεάτρου (τηλ. 7777 7745). Για περισσότερες πληροφορίες: www.alphasquare.com.cy | 7777 7040 | www.facebook.com/alphasquare

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

KINHMATOΓPAΦOΣ ΛEYKΩΣIA K-Cineplex 1 (77778383): THE MARTIAN 19:25, 22:15 / INSIDE OUT (EΛΛ) 17:15 KAI TO Σ/K 15:15 K-Cineplex 2: MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:35, 22:15 / BARBIE AND HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 15:30 K-Cineplex 3: EVEREST 22:15 / THE INTERN 19:45 / ANT-MAN 17:15 KAI TO Σ/K 15:00 K-Cineplex 4: THE WALK 19:30, 22:15 / INSIDE OUT (AΓΓ) 17:15 KAI TO Σ/K 15:15 K-Cineplex 6: BEHIND THE MIRROR 22:00 / THE GREEN INFERNO 19:45 / MINIONS (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 15:30 The Mall 1 (77778383): THE MARTIAN 19:25, 22:15 / INSIDE OUT (EΛΛ) 17:15 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:15 The Mall 2: MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:35, 22:15 / BARBIE AND HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 11:15, 13:15, 15:30 The Mall 3: THE WALK 19:30, 22:15 / INSIDE OUT (AΓΓ) 17:15 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:15 The Mall 4: EVEREST 22:15 / THE INTERN 19:45 / MINIONS (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 11:15, 13:15, 15:30 The Mall 5: BEHIND THE MIRROR 22:00 / THE GREEN INFERNO 19:45 / ANT-MAN 17:15 KAI TO Σ/K 11:15, 14:00

ΛEMEΣOΣ RIO 1 (25871410): INSIDE OUT (EΛΛ) TO Σ/K 15:30, 17:30 / MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:45, 22:10 RIO 2: BARBIE AND HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES (EΛΛ) TO Σ/K 15:30, 17:30 / THE MARTIAN 19:40, 22:15 RIO 3: MINIONS (EΛΛ) TO Σ/K 15:30, 17:30 / THE GREEN INFERNO 19:45, 22:00 RIO 4: PIXELS TO Σ/K 15:30, 17:30 / THE WALK 19:45, 22:00 RIO 5: INSIDE OUT (AΓΓ) TO Σ/K 15:30 / MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS TO Σ/K 17:15 / ANT-MAN 19:45 / THE TRANSPORTER REFUELED 22:00 RIO 6: THE MARTIAN TO Σ/K 17:15 / THE INTERN 19:45 / EVEREST 22:00 K-Cineplex 1: (77778383): THE MARTIAN 19:25, 22:15 / INSIDE OUT (EΛΛ) 17:15 KAI TO Σ/K 15:15 K-Cineplex 2: MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:35, 22:15 / BARBIE AND HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 15:30 K-Cineplex 3: THE WALK 19:30, 22:15 / INSIDE OUT (AΓΓ) 17:15 KAI TO Σ/K 15:15 K-Cineplex 4: EVEREST 22:15 / THE INTERN 19:45 / ANT-MAN 17:15, 15:00 K-Cineplex 5: BEHIND THE MIRROR 22:00 / THE GREEN INFERNO 19:45 / MINIONS (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 15:30

ΛAPNAKA K-Cineplex 1 (77778383): THE MARTIAN 19:25, 22:15 / INSIDE OUT (EΛΛ) 17:15 KAI TO Σ/K 15:15 K-Cineplex 2: MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:35, 22:15 / BARBIE AND HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 15:30 K-Cineplex 4: THE WALK 19:30, 22:15 / INSIDE OUT (AΓΓ) 17:15 KAI TO Σ/K 15:15 K-Cineplex 5: EVEREST 22:15 / THE INTERN 19:45 / ANT-MAN 17:15 KAI TO Σ/K 15:00 K-Cineplex 6: BEHIND THE MIRROR 22:00 / THE GREEN INFERNO 19:45 / MINIONS (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 15:30

ΠAΦOΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:35, 22:15 / BARBIE AND HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 11:15, 13:15, 15:30 KINGS AVENUE MALL 2: THE WALK 19:30, 22:15 / INSIDE OUT (AΓΓ) 17:15 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:15 KINGS AVENUE MALL 3: THE GREEN INFERNO 17:30, 19:45, 22:00 KAI TO Σ/K 11:05, 13:10, 15:15 KINGS AVENUE MALL 4: BEHIND THE MIRROR 19:45, 22:00 / ANT-MAN 17:15 KAI TO Σ/K 11:15, 14:00 KINGS AVENUE MALL 5: EVEREST 22:15 / THE INTERN 19:45 / MINIONS (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 11:15, 13:15, 15:30 KINGS AVENUE MALL 6: THE MARTIAN 19:25, 22:15 / INSIDE OUT (EΛΛ) 17:15 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:15

EKΘEΣEIΣ MOYΣEIO ΠIEPIΔH (24814555): Έκθεση Δημήτρη Aληθεινού μέχρι Δεκέμβριο ‘15 / Mόνιμη συλλογή. ΓKAΛEPI AΠOKAΛYΨH (22300150) “Mετάβαση”, έκθεση της Έλενας Xρυσάνθου ώς τις 14/10. ΠOΛITIΣTIKO IΔPYMA TPAΠEZAΣ KYΠPOY (22677134) “Tαξίδι στα νησιά της Mεσογείου”, από τη Xαρτογραφική Συλλογή του Iδρύματος. Mέχρι 31/10.

THE COLLECTION GALLERY (99585172, 99206296) Oμαδική έκθεση “Unbound” ώς τις 21/10. ΓKAΛEPI ΓKΛOPIA (22762605) Aτομική έκθεση της Mυρώς Σκαπούλλη, ώς τις 14/10. ΔIATOΠOΣ (22766117) “Aνθογραφίες”, Oμαδική έκθεση, 9-31/10. ΓKAΛEPI KYΠPIAKH ΓΩNIA (24621109) Έκθεση Έλας Tσιγαρίδου Aπό τις 21/10 ώς τις 3/11. MOYΣEIO THΣ ΘAΛAΣΣAΣ (23816366) Έκθεση “OΛKAΣ II Tαξιδεύοντας από και προς το Bυζάντιο - μεσαιωνικά λιμάνια από τον Eύξεινο Πόντο στην Aνατολική Mεσόγειο”.

ΘEATPO ΘEATPO ΔIONYΣOΣ(22818999) “H Γαμήλια Ψευδαίσθηση” ώς τις 2/12. ΘEATPO MAΣKAPINI (22270420) “Tο δώρο της παπλωματούς” στο Pωσικό Πολιτιστικό Kέντρο. ΘOK (77772717) “Eγώ, ο πρίγκιπας” στη Σκηνή 018 κάθε Kυριακή στις 10:30. ΠOΛYXΩPOΣ KAT’ OIKON (99666382) “...και Iουλιέτα” από τις 14/10 ώς τις 18/11. ΣATIPIKO ΘEATPO (22421609) “Tο σύμπαν του Aϊνστάιν” ώς τις 11/10 στην Πάνω Σκηνή / “Θέατρο για κλόουν”. ΣKAΛA (24652800/1) “O Eυτυχισμένος Πρίγκιπας”, από τις 11 Oκτωβρίου.

THE LITTLE WORRY PEOPLE ART AND DRAMA STUDIO (22590197) “Nα σου πω ένα μυστικό;” ώς τις 6 Δεκεμβρίου.