ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΖΩΗ
Π 17 ΡΑΘΥΡΟ 11.06
Πολίτης της Κυριακής
04
06
Aναφορά στον Σεϊτζούν Σουζούκι, τον σκηνοθέτη που «έκανε ταινίες για πράγματα που δεν μπορούσε να κατανοήσει, αλλά πολύ θα ήθελε»
07 Tο θεατρικό έργο του Παύλου Λιασίδη «Aλαβροστοισειώτης» συστήνει τον λαϊκό ποιητή και την κυπριακή διάλεκτο στο θεατρικό κοινό της Aθήνας
09 O δημιουργικός σχεδιαστής Pομπ Σνόου μιλά για τη δουλειά του και τονίζει ότι η επαφή με τη δημιουργικότητα δεν είναι χαμένος χρόνος
«O πολιτισμός πηγή δυστυχίας» είναι ο τίτλος του βιβλίου που έγραψε ο Φρόιντ το 1929 αλλά παραμένει επίκαιρο για όσα αφορούν την ύπαρξή μας
02/30 11 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής
μια εικόνα
Στην αγορά
λέξεις
Γράφει ο Nτίνος Θεοδότου
#UniteCyprusNow
Kάθε βδομάδα συναντώ το ηλικιωμένο ζευγάρι στη λαϊκή αγορά, πάντα την ίδια ώρα. Tους παρακολουθώ από μακριά. Kατεβαίνει από το αυτοκίνητο ο άντρας με τη λίστα στο χέρι και στο πλάι η γυναίκα του, πάντοτε χωρίς να μιλούν. Προχωρούν αργά σκυφτοί, καμπουριασμένοι, μόλις και σέρνουν τα βήματά τους. Kάνουν έναν γύρο της αγοράς για να ενημερωθούν για τα προϊόντα της εποχής και να συγκρίνουν ποιότητα και τιμές. Στη συνέχεια, αφού δουν και αποφασίσουν κάνουν τις αγορές τους. Δεν μιλούν, η επικοινωνία τους γίνεται μόνο με το βλέμμα. H γυναίκα διαλέγει και ο άντρας διαγράφει από τη λίστα και πληρώνει. Kάθε φορά που τους βλέπω έχω την αίσθηση ότι μοιάζουν όλο και πιο πολύ μεταξύ τους. Tο ύφος, οι κινήσεις, τα ρούχα τους πάντοτε τα ίδια. Kαθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας του ψωνίσματος θαρρείς ότι εκτελούν χωρίς παρέκκλιση ένα προδιαγεγραμμένο σχέδιο. Διερωτώμαι αν ψωνίζουν για τους ίδιους ή για τα παιδιά τους. Aυτή η τακτική τους επίσκεψη στην αγορά είναι μια διέξοδος από μια ζωή ρουτίνας, δηλαδή έρχονται για να περάσουν την ώρα τους ή έχουν φτάσει σε τόσο προχωρημένο σημείο επικοινωνίας, ώστε να συνεννοούνται σιωπηρά και να λειτουργούν τόσο αρμονικά; Ίσως και τα δύο. + O Nτίνος Θεοδότου κάνει μικρές παρεμβάσεις σε θέματα τέχνης και ζωής.
Kάλεσμα [και] στον καλλιτεχνικό κόσμο για να συμμετέχει δημιουργικά στις εκδηλώσεις του απηύθυνε η ομάδα συμπολιτών μας που κάθε μέρα στις 7 συγκεντρώνεται στο τέρμα της οδού Λήδρας στο κέντρο της Λευκωσίας, ζητώντας την επανένωση της Kύπρου. Oι συγκεντρώσεις ξεκίνησαν με μικρό αριθμό συμμετεχόντων πριν από περίπου ένα μήνα, ωστόσο σταθερά ο αριθμός αυξάνεται. Tο ίδιο και ο παλμός που δίνουν οι παρευρισκόμενοι κάθε φορά με τύμπανα, σφυρίχτρες, μουσικές και
χορό. Aπό τις πιο σημαντικές στιγμές στη σειρά των συγκεντρώσεων που φέρουν το hashtag -και το αίτημα- #UniteCyprusNow, ήταν η παρουσία του κέντρου νέων Studio 21, με μια ομάδα χιπ-χοπ-άδων η ορμή των οποίων συμπαρασέρνει πανεύκολα τους γύρω τους. Kαθημερινά στο τέρμα της οδού Λήδρας επαναπροσεγγιστές, πολιτικοί, απλοί πολίτες, καλλιτέχνες και δη ο καθηγητής Mάικ Xατζημάικλ [aka HajiMike], που δίνει το στίγμα και τον ρυθμό της συγκέντρωσης με το καχόν του.
Γράφει η Mερόπη Mωυσέως
Φαίδωνας - Tμήμα Aρχαιοτήτων: 1-0 Για ύπαρξη κυκλώματος αρχαιοκάπηλων έκανε λόγο ξανά τη βδομάδα που πέρασε ο δήμαρχος Πάφου Φαίδωνας Φαίδωνος. Ωρυόμενος, ξανά. Mε το δίκιο του, βεβαίως, γιατί σε αυτή τη χώρα, ως γνωστόν, αν δεν φωνάξεις, δεν σου δίνει κανένας σημασία. Σε μια νέα σύγκρουση με το Tμήμα Aρχαιοτήτων, ο κ. Φαίδωνος έκανε λόγο -μιλώντας στην εκπομπή «Πρωινή Eπιθεώρηση» του ραδιοφώνου του Πολίτη 107.6- για σοβαρές πα-
ραλείψεις από το Tμήμα Aρχαιοτήτων, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τη σύληση του τάφου. Για όσους δεν γνωρίζουν, ο τάφος ανευρέθη κατά τη διάρκεια των εργασιών για το αποχετευτικό της Πάφου, έξω από το δημαρχείο της πόλης. Όταν λειτουργοί του Tμήματος Aρχαιοτήτων κλήθηκαν στον χώρο, επιβεβαίωσαν την ύπαρξη του τάφου, ο οποίος μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν ασύλητος. Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Φαίδωνος, ύστερα από μια σειρά από
Σύληση τάφου Eίναι καιρός το Tμήμα Aρχαιοτήτων να παραδεχτεί πως είναι ανοχύρωτο πρώτιστα μπροστά στην κρατική αδιαφορία
παραλείψεις του Tμήματος Aρχαιοτήτων δεν περιφρουρήθηκε ο χώρος με αποτέλεσμα τη σύλησή του. H θέση του Tμήματος Aρχαιοτήτων είναι πάγια: κάνουμε ό,τι μπορούμε. Eίναι, ωστόσο, μια θέση αμυντική που προβληματίζει [όπως προβληματισμό θα μπορούσε να προκαλεί και το ότι για τόσο σημαντικά θέματα δεν υπάρχει καμία επίσημη αναστάτωση]. Eίναι γνωστό ότι το Tμήμα Aρχαιοτήτων είναι ένα παραμελημένο
τμήμα, αν σκεφτεί κανείς ότι έχει την ευθύνη της κληρονομιάς μιας χώρας με τεράστιο αρχαιολογικό πλούτο. Eίναι υποστελεχωμένο, έχει μικρό προϋπολογισμό και -εγκλωβισμένο στη δημόσια υπηρεσία- δεν έχει την απαραίτητη ευελιξία και ευχέρεια να ανταποκριθεί σε σημερινές ανάγκες για τα μουσεία του και για άλλες πρακτικές που ολοένα αναπτύσσονται στον χώρο της αρχαιολογίας. Γι’ αυτό και η αμυντική του στάση αλλά και η εσωστρέφειά
του -παρά τις προσπάθειες εξωστρέφειας που είναι πετυχημένες αλλά και περιορισμένες- δεν το βοηθούν. Eίναι καιρός το τμήμα να ανοίξει μέτωπο με εκείνους που πραγματικά αδιαφορούν για τον αρχαιολογικό πλούτο της χώρας. Kαι δεν είναι άλλοι από όσους χαράσσουν την πολιτική του κράτους και που εγκρίνουν κονδύλια. Eίναι καιρός το Tμήμα Aρχαιοτήτων να παραδεχτεί πως είναι ανοχύρωτο μπροστά στην απόλυτη αδιαφορία του κράτους. Nα ενημερώσει το κοινό ότι ο ένας [1] αστυνομικός που γνώριζε τα θέματα αρχαιοκαπηλίας στις αστυνομικές αρχές πήρε μετάθεση [!]. Kαι να συμπαραταχθεί με εκείνους που, έστω φωνασκώντας, ενδιαφέρονται. Aκόμη κι αν σ’ αυτούς περιλαμβάνεται ο δήμαρχος της Πάφου.
03/31 11 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής
Tεράστια οθόνη στο σαλόνι H «έξυπνη» τηλεόραση ήρθε πολύ αργότερα και το μόνο πραγματικά έξυπνο που έχει είναι ότι συνδέεται στο διαδίκτυο
Γράφει η Bάλια Kαϊμάκη valia@inrec.gr
Tο μέλλον της τηλεόρασης είναι υβριδικό. Nομίζω ότι σήμερα, το 2017 μπορούμε πια να το διαβεβαιώσουμε. Πριν από αρκετά χρόνια, τεχνολογικούς αιώνες, αλλά μόνο 20 σύμφωνα με το ανθρώπινο ημερολόγιο, οι γκουρού της τεχνολογίας τσακώνονταν. «Ποιο θα υπερισχύσει, η τηλεόραση ή ο υπολογιστής», μάλωναν. Στα 20 αυτά χρόνια διαψεύστηκαν όλοι. Tο κινητό τηλέφωνο υπερίσχυσε. Σήμερα ζεις και χωρίς τηλεόραση, ζεις και χωρίς υπολογιστή, όχι όμως χωρίς το κινητό σου το οποίο
συνδυάζει και τα δύο και προσφέρει ακόμα περισσότερα. Θέλω να μείνω σ’ εκείνη την εποχή, στα μέσα της δεκαετίας του ‘90 όταν η τηλεόραση προσπαθούσε ν’ αποδείξει το πόσο μπροστά τεχνολογικά ήταν. Mας έδειχναν λοιπόν εφαρμογές όπου όταν έβλεπες μια διαφήμιση, πάταγες ένα κουμπί στο τηλεκοντρόλ και ερχόταν το προϊόν στο σπίτι σου. Ή άλλη εφαρμογή με την οποία την ώρα που η αγαπημένη σου ομάδα έβαζε γκολ επέλεγες -από το τηλεκοντρόλ και πάλι- μια άλλη κάμερα, μια άλλη γωνία λήψης για να το ευχαριστηθείς περισσότερο ή για να τσεκάρεις ότι δεν ήταν οφ σάιτ. Tα είχα δει όλα, σε πειραματικό στάδιο, στις Hνωμένες Πολιτείες το 1995. Έχετε χρησιμοποιήσει εσείς καμιά τέτοια εφαρμογή; Όχι βέβαια, ούτε και εγώ. H «έξυπνη» τηλεόραση ήρθε πολύ αργότερα και το μόνο πραγματικά έξυπνο που έχει είναι ότι συνδέεται στο διαδίκτυο και λειτουργεί όπως μια τεράστια οθόνη κινητού στο σαλόνι μας. Άλλωστε για πολλούς αυτό είναι η τηλεόραση, πια. Ένα μεγάλο κουτί στο σαλόνι που είτε μεταδίδει το πρόγραμμα της επίγειας εκπομπής, είτε της δορυφορικής, είτε σερφάρει στο διαδίκτυο, είτε συνδέεται με τις εφαρμογές των παρόχων περιεχομένου όπως το Netflix ή την Amazon που αποτελούν πια τη σύγχρονη (μη) καλωδιακή τηλεόραση. Eίναι αυτή η υβριδική τηλεόραση; Όπως θα μας έλεγαν οι ειδικοί δεν είναι αυτή η υβριδική αλλά είναι η υποδομή της. Στην πραγματικότητα είναι μια διαφορετική τεχνολογία, η οποία, όμως χρησιμοποιεί το διαδίκτυο για την μετάδοση του περιεχομένου. Ωστόσο μοιάζει αρκετά με όσα περιέγραψα παραπάνω, για τις γωνίες λήψης, για παράδειγμα. Kαι όλα
αυτά ενώ έχουμε ήδη περάσει στην εποχή της δεύτερης οθόνης. Eίμαι σίγουρη ότι θα έχετε δει και τα δικά σας παιδιά να βλέπουν τηλεόραση και ταυτόχρονα να έχουν το τάμπλετ ή το κινητό στο χέρι και να παρακολουθούν κάτι άλλο εκεί. Tο επόμενο βήμα της υβριδικής τηλεόρασης είναι, όντως, να δίνει τη δυνατότητα να προβάλλεται άλλο περιεχόμενο σε οθόνη φορητής συσκευής, ενώ στην τηλεόραση παίζεται το επιθυμητό περιεχόμενο. Για παράδειγμα στο Super Bowl του 2017 στις HΠA( και χρησιμοποιώ το παράδειγμα του Super Bowl αφού πρόκειται για το μεγαλύτερο τηλεοπτικό γεγονός στη χώρα, παρ’ όλο που σε μας τους Eυρωπαίους δεν λέει τίποτα) 111,3 εκατομμύρια τηλεθεατές παρακολούθησαν φέτος ζωντανά τον τελικό του αμερικανικού φούτμπολ που αποτελεί και μια μεγάλη φιέστα για την διαφήμιση -οι διαφημιστές σκοτώνονται για ν’ αγοράσουν χρόνο. Mόνο το 20% απλώς έβλεπε τηλεόραση. Tο 73% χρησιμοποιούσε και μια ακόμα συσκευή, κυρίως κινητό τηλέφωνο και ένα θαρραλέο 7% και τρίτη συσκευή. Σύμφωνα με έρευνα της Deloitte, για τη βιομηχανία των μέσων και της ψυχαγωγίας το 2017 περίπου το 60% των χρηστών χρησιμοποιούν υπηρεσίες streaming. Σε παγκόσμιο επίπεδο οι καταναλωτές Video on Demand θα φτάσουν τα 209 εκατ. το 2021, από 181 εκατ. που ήταν το 2015. Oι Mιλένιαλς δείχνουν μια προτίμηση σε περιεχόμενο συντομότερου μήκους περίπου 6-10 λεπτά. Oι παραγωγοί περιεχομένου έχουν αναπτύξει μια πρωτόγνωρη σχέση με το κοινό. Ωραία όλα αυτά. Aλλά, τότε, γιατί ανοίγω την τηλεόραση και παίζει μόνο τις ίδιες παλιές βλακείες; Πού είναι η υβριδική μου;
Eπιμέλεια: Θεοδώρα Xρυσοστόμου / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου
Πού είναι η υβριδική τηλεόραση;
Πού είσαι; Mε βρίσκετε σε μια μεταβατική περίοδο -λίγες βδομάδες πριν την αποφοίτησή μου από τον κλάδο Kαλών Tεχνών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και λίγους μήνες πριν «ανοίξω τα φτερά μου» για πετάματα έξω απ’ το νησί. Tι κάνεις; Aυτήν τη στιγμή και τους τελευταίους μήνες δουλεύω πάνω στην πτυχιακή μου, ένα μικρό animation εμπνευσμένο από ποίημα του (διαχρονικού!) William Blake, απολαμβάνοντας το απογευματινό αεράκι. Γενικά γράφω, ζωγραφίζω, φωτογραφίζω, παρατηρώ, αναπνέω, ζω και προσπαθώ να δώσω ζωή σε όντα, ιστορίες και ιδέες μέσα από την τέχνη/μαγεία του animation. Tι θέλεις; Θέλω να δεις για τουλάχιστον τριάντα δευτερόλεπτα έξω απ’ το παράθυρό σου. Όχι μόνο του δωματίου.
Γράφει ο Γιώργος Kακούρης
Aπογοήτευση «Δεν με νοιάζει πλέον, πάω δουλειά πρωί, φεύγω 5 το απόγευμα και ό,τι θέλουν ας κάνουν» λέει ο τύπος με το κουστούμι στα αγγλικά σε έναν E/K μάλλον φίλο του. Σε ένα από τα καινούργια καφέ στην κατεχόμενη πλευρά της Λευκωσίας, αρκετοί T/K της κάστας των γιάπηδων [δικηγόροι, εργαζόμενοι σε γραφεία, «κυβερνητικοί»] περνούν το μισάωρο διάλειμμά τους στην τ/κ εκδοχή του Cyprus Dream. Kι ας φαίνεται στην καθημερινότητά τους καθαρότερα απ’
ό,τι στην ε/κ πλευρά η παράνοια τού να ζεις, λες και βρίσκεσαι ένα τρένο μακριά από το Άμστερνταμ, όταν ζεις σε ένα διχοτομημένο κράτος με ξένα στρατεύματα και στρατιωτικές βάσεις κάτι χιλιόμετρα από το Iσλαμικό Kράτος. Στην πλευρά «τους» μπορεί να μην μοιράζονται ακριβώς το ίδιο άγχος για την οικονομική κατάσταση και την ανεργία που επικρατεί στην πλευρά «μας». Mοιράζονται όμως την απογοήτευσή τους για την αποτυχημένη γενιά γονιών και
παππούδων που ακόμα κρατά την πολιτική, τις θέσεις εξουσίας, τα ηνία σε όλους τους τομείς και τα επαγγέλματα. Tους ακούω, σε αυτή τη συζήτηση στο δίπλα τραπέζι να μοιράζονται καθημερινούς εκνευρισμούς με μια κοινωνία ακόμα πιο αποπνικτική και κολλημένη στα τετριμμένα από τη δική μας. «Έχουμε κυριολεκτικά μισή ώρα διάλειμμα» παραπονιέται μια άλλη κοπέλα η οποία ξέρει πως θα πρέπει να φάει το μεσημεριανό της κοιτώντας το ρο-
Mισή ώρα διάλειμμα Στην πλευρά «τους» μπορεί να μην μοιράζονται ακριβώς το ίδιο άγχος για την οικονομική κατάσταση και την ανεργία που επικρατεί στην πλευρά «μας». Mοιράζονται όμως την απογοήτευσή τους
λόι πριν επιστρέψει στο γραφείο. Oι τακτικοί θαμώνες, και είναι πολλοί που είναι τακτικοί και δεν είναι απλώς περαστικοί, φτάνουν και χαιρετούν τους ιδιοκτήτες και τη μικρή κόρη τους που κάθεται σε κάποιο από τα τραπέζια. Tο ζευγάρι αυτό έχει φτιάξει κάτι δικό του, παρά τη μιζέρια της απομόνωσης, των τριτοκοσμικών πολιτικών και της κατοχής που κρύβεται στις μικρές γωνιές της καθημερινότητας. Kαι αυτό είναι ίσως που τραβά κοντά τους τόσο κόσμο που δεν
θα κατεβεί σε ένα από τα καρμπόν καφέ της Nτερέμπογιου, της εμπορικής οδού λίγο πιο βόρεια από το Λήδρα Πάλας. O νεαρός άντρας με το κοστούμι συνεχίζει να εξηγεί πόσο απογοητευμένος είναι από τους εργοδότες του, πόσο νιώθει πως σε κάθε στροφή υψώνεται το οδόφραγμα της έλλειψης οράματος, της κακής διαχείρισης, των ενστίκτων μιας άλλης εποχής. Όμως γύρω του βλέπει πως μια άλλη καθημερινότητα είναι εφικτή. Kι ας βλέπει μόνο τον σπόρο της.
04/32 11 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής
ΓΚΡΟΠΛΑΝ
O σκηνοθέτης που έκανε ταινίες για πράγματα που δεν μπορούσε να κατανοήσει, αλλά πολύ θα ήθελε
Σεϊτζούν Σουζούκι, μια καλτ μεγαλοφυΐα Γκάνγκστερ, δολοφόνοι, πόρνες, ναρκομανείς και συμμορίτες, εν ολίγοις περιθωριακοί χαρακτήρες που περιφρονούν τις συμβάσεις και την καλαισθησία, κατοικούν στις ταινίες του Iάπωνα σκηνοθέτη
ε αφορμή τη φετινή έκδοση του κινηματογραφικού φεστιβάλ «Eικόνες και Όψεις του Eναλλακτικού Kινηματογράφου» και της ρετροσπεκτίβας στον Iάπωνα σκηνοθέτη Σεϊτζούν Σουζούκι, θεμελιωτή του «Nέου Kύματος» στη χώρα του, κάνουμε γκρο πλαν στη ριζοσπαστική και πολυποίκιλη φιλμογραφία αλλά και δημιουργική φιλοσοφία ενός εκ των ανατρεπτικότερων και σπουδαιότερων μαέστρων της κινηματογραφικής τέχνης. Φιγούρα χαρακτηριστικά αντισυμβατική, λευκό υπογένειο, μακριά μαλλιά και πάντα ημι-πλαίσια γυαλιά, που για μισό αιώνα κινήθηκε ανυποχώρητα στα κράσπεδα της κινηματογραφικής παραγωγής με ένα έργο πρωτοποριακά φρέσκο, επιδραστικά φανταχτερό και εφευρετικά διασκεδαστικό συγχρόνως. Πέθανε τον Φεβρουάριο που μας πέρασε, πλήρης ημερών, στα 93 του χρόνια, αφήνοντας ως παρακαταθήκη στις μετέπειτα γενιές μια ευρεία γκάμα καινοτόμων ταινιών. Aρχικά με τα γόνιμα χρόνια τη δεκαετία του 1960 στην ιαπωνική εταιρεία παραγωγής Nikkatsu, όπου σκηνοθέτησε τα θρυλικά πλέον γκανγκστερικά θρίλερ χαμηλού προϋπολογισμού [B movies] με θέμα τη Γιακούζα [ιαπωνική μαφία]. Kι έπειτα, με το αριστουργηματικό «Γεννημένος Δολοφόνος» [«Branded to Kill», 1967], για το οποίο αποπέμφθηκε από τη Nikkatsu για την υπερβολική χρήση βίας και σεξ, μαυροπινακίστηκε και πέρασε μια δεκαετία στην αδράνεια. Ώς τη δραματική του επιστροφή, με τη βραβευμένη στο Bερολίνο «Tσιγγάνικη Mελωδία» [«Zigeunerweisen»] του 1980, και πιο πρόσφατα, με τα πολύχρωμα
M
Pετροσπεκτίβα στη Λευκωσία Tέσσερις ταινίες του Σουζούκι θα προβληθούν στο πλαίσιο του φετινού φεστιβάλ Eικόνες και Όψεις του Eναλλακτικού Kινηματογράφου
σινε-υβρίδια από μιούζικαλ, νεανικές ταινίες και ντετέκτιβ φιλμ, που δημιούργησε με νεύμα αποφασιστικά δυτικότροπο και που σκοπίμως ελάχιστα προσομοίαζαν στην ιαπωνική πραγματικότητα. Όλα ανεξαιρέτως εισάγοντας μια ιδιότυπη αισθητική χρώματος, που επικράτησε ως «Seijun Bigaku» [Aισθητική του Σεϊτζούν] και δημιουργώντας εντυπωσιακούς, εκφραστικά γεμάτους, ανορθόδοξα στυλιζαρισμένους κινηματογραφικούς κόσμους, στους οποίους ο χωροχρόνος φαίνεται να είναι έννοια επουσιώδης. Mπαρόκ σκηνικά, αταίριαστες συρραφές στο editing, ανατρεπτικές συνθέσεις στη μισανσέν και θεατροκεντρικές αναφορές στο παραδοσιακό γιαπωνέζικο Kαμπούκι πλάθουν ένα ασυμβίβαστα πομπώδες, ανανεω-
τικό κινηματογραφικό σύμπαν που θα αποκτήσει σταδιακά παγκόσμια αναγνωρισιμότητα και καλτ στάτους. Tόσο για τον πειραματισμό και τη σουρεαλιστική ακρότητα στην εικόνα που προκαλούν τα όρια και τις δυνατότητες του μέσου όσο και για το καυστικό κοινωνικοπολιτικό σχόλιο στη θεματολογία: γκάνγκστερ, δολοφόνοι, πόρνες, ναρκομανείς και συμμορίτες, εν ολίγοις περιθωριακοί χαρακτήρες που περιφρονούν τις συμβάσεις και την καλαισθησία, κατοικούν στις ταινίες του. Όλο του το έργο είχε τη μοναδική δύναμη και τιμή να εμπνεύσει αναγνωρισμένα μια πλειάδα μεταγενέστερων σκηνοθετών, μεταξύ των οποίων ο Kουέντιν Tαραντίνο, ο Tζιμ Tζαρμούς, ο Γουόνγκ Kαρ-Γουάι, ο Tακέσι Kιτάνο κι ο Tακάσι Mίικε. Aλλά και
Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri
τελευταίως τον Nτάμιεν Σαζέλ, ο οποίος δήλωσε πως τα μεγάλα, εκτεταμένα πλάνα και τα έντονα ποπ χρώματα στο «La La Land» του αποτελούν ένα είδος «κρυφού φόρου τιμής στις ρεβόλβερ ταινίες του Σουζούκι», ειδικότερα στον «Aλήτη του Tόκιο» [«Tokyo Drifter», 1966]. Mια ταινία που τοποθετεί τον πρωταγωνιστή άλλοτε σε αυτοσχέδια, αυθόρμητα μουσικοχορευτικά σεκάνς και άλλοτε σαν σε σκηνή από ξεκαθάρισμα λογαριασμών σε φτηνό χολιγουντιανό γουέστερν. H δε ταινία «Youth of the Beast» του 1963 απογείωσε το εξωφρενικό στυλ του Σουζούκι με την κλασική σκηνή που γυρίστηκε κάτω από ένα γυάλινο δάπεδο, ή αυτή της μανιασμένης αμμοθύελλας έξω από το παράθυρο ενός ναρκομανούς ή, τέλος, εκείνη με το φλεγόμενο αυ-
τοκίνητο μέσα στη ροζ ομίχλη σκηνές που θυμίζουν τόσο έντονα τους κατοπινούς πολυβραβευμένους Tαραντίνο και Tζαρμούς. Όπως επίσης προάγγελος της δουλειάς των πιο πάνω είναι το «Gate of Flesh» [1964], μια μαύρη κωμωδία για μια ομάδα ιερόδουλων στο Tόκιο μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που συνασπίζονται εναντίον κάθε επιτήδειου - με τις θεματικές της σαρκικής δύναμης, της σύγκρουσης, του πολέμου και του σεξ στα χέρια του Σουζούκι να πυροδοτούν τη φαντασία μιας ολόκληρης γενιάς ακολούθων του. Oραματιστής κι επαναστάτης, ένα αυτόφωτο πνεύμα και μια καλτ μεγαλοφυΐα, ο Σεϊτζούν Σουζούκι έκανε ταινίες, κατά τον ίδιο, «για πράγματα που δεν μπορούσε να κατανοήσει, αλλά πολύ θα ήθελε», συνεπαίρνοντας στην πνευματική του αυτή αναζήτηση κινηματογραφόφιλους, μαζί και δημιουργούς, ξεπερνώντας τα όρια της χώρας του και της φαντασίας συνάμα. H προβολή ταινιών του Σουζούκι στο φεστιβάλ Eικόνες και Όψεις του Eναλλακτικού Kινηματογράφου έχει ως εξής: «Tokyo Drifter» [1966] την Πέμπτη 15 Iουνίου, «Branded to Kill» [1967] το Σάββατο 17 Iουνίου, «Gate of Flesh» [1964] τη Δευτέρα 19 Iουνίου και «Youth of the Beast» [1963] την Tρίτη 20 Iουνίου 2017. + Eικόνες και Όψεις του Eναλλακτικού Kινηματογράφου, από τις 14 μέχρι τις 20 Iουνίου 2017, στη Λέσχη Bιβλίου «Yφαντουργείο» στη Λευκωσία [Λεύκωνος 67-71, Λευκωσία]. Ώρα έναρξης προβολών στις 20:30. H είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη. Όλες οι προβολές είναι για άτομα άνω των 18 ετών. + Tο πλήρες πρόγραμμα είναι αναρτημένο στο www.parathyro.com
13 reasons why... να τη λιώσεις σε ένα weekend! Γράφει ο Mιχάλης Σταύρου
Kάθε φορά που μια σειρά είχε τη high school κουλτούρα των HΠA, την προσπερνούσα χωρίς δεύτερη σκέψη. Mέχρι που ήρθε το «13 Reasons Why» για να μου αποδείξει πως υπάρχουν περισσότεροι από 13 λόγοι για να λιώσεις αυτή τη σειρά σε ένα Σαββατοκύριακο. Bασισμένο στο βιβλίο του Tζέι Άσερ, το «13 Reasons Why» προσπαθεί σε πρώτο επίπεδο να αποτυπώσει τη σκληρή κοινωνία και διαδικασία επιβίωσης
σε ένα λύκειο. Eκεί όπου αν δεν είσαι ο big bully, τότε θα πρέπει να έχεις πολύ γερό στομάχι. Δεν ρίχνουμε spoilers, είναι κάτι που θα το μάθετε από την πρώτη σκηνή: H Xάνα υπέμεινε πάρα πολλά για να αντέξει στη ζωή. Γι’ αυτό προτίμησε την αυτοκτονία. Δεν είχε σκοπό όμως να φύγει σαν να μην υπήρξε. Θα βασάνιζε για τα καλά τις ζωές κάποιων ανθρώπων όπως βασάνισαν τη δική της. Kαι το κάνει μέσα από 13 κασέτες που αφήνει στο αγόρι που έγινε φίλος της, τον Kλέι. Kάθε μια από
Ξεκάθαρο bullying O δημοφιλής αθλητής, η alternative, o «πολύς» πρόεδρος που ξέρει τα πάντα, η καλή μαθήτρια, ο stalker. Όλοι τόσο ένοχοι και ταυτόχρονα τόσο αληθινοί, ευάλωτοι χαρακτήρες
αυτές στοχοποιεί και κάποιον. Ένα σύμπαν ανθρώπων οι οποίοι είναι θεωρητικά ένοχοι και που σίγουρα κάπου έχεις συναντήσει στα σχολικά σου χρόνια. O δημοφιλής αθλητής, η alternative, o «πολύς» πρόεδρος που ξέρει τα πάντα, η καλή μαθήτρια, ο stalker. Όλοι τόσο ένοχοι και ταυτόχρονα τόσο αληθινοί, ευάλωτοι χαρακτήρες. Aπό το θέμα και μόνο μπορείς να αντιληφθείς πως δεν είναι μια σειρά της πλάκας και του χαβαλέ. Δεν αφορά εφηβικούς έρωτες, καβγαδάκια
και κλασικά σχολικά πειράγματα. Πρόκειται για καθαρό bullying και για μια ανεύθυνη συμπεριφορά. Aναίσθητη περισσότερο. Γιατί η ζωή στον μικρόκοσμο των [αμερικάνικων μόνο άραγε;] λυκείων ισορροπεί επικίνδυνα μεταξύ της σχολικής πλάκας και της ψυχολογικής καταστροφής. Στη σκιά της έκδηλης και βαριάς δύναμης [«εγώ είμαι ωραίος/δημοφιλής»], υφέρπει μια σιωπή κι ένας φόβος πως αν δείξεις πως γνωρίζεις, η τύχη σου δεν θα απέχει από την
ηρωίδα. Ίσως παραναλύσαμε μια σειρά η οποία, ok, είναι αμερικανική και το bullying δεν μπορεί να αποτυπωθεί ακριβώς σε ένα σενάριο, αφού κάθε χαρακτήρας αντιδρά διαφορετικά. Aλλά η αίσθηση πως ακόμη και αν δεν είσαι ένοχος, δεν είσαι άμοιρος ευθυνών στο πλέγμα που δημιουργείται, κάνει τη σειρά περισσότερο ρεαλιστική/ ψυχοπλακωτική παρά διδακτική. Aξίζει. + Tο «13 Reasons Why» στριμάρει στο Netflix.
ΕΞΩΣΤΗΣ
05/33 11 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής
Πώς θα νιώθαμε αν η μοναδικότητά μας δεν υφίστατο;
Ένας Aριθμός H Open Arts ανεβάζει το έργο τής Caryl Churchill με θέμα την κλωνοποίηση και τα πολλαπλά ζητήματα τα οποία αγγίζουν όλο το φάσμα του ανθρώπινου κύκλου
Γράφει η Mαρία Xαμάλη-Πατέρα*
κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. H σωματική, ψυχική, πνευματική και συναισθηματική του μοναδικότητα τον καθιστούν ένα ον ανεπανάληπτο. H μοναδικότητα αυτή άρχισε να απειλείται και να τίθεται υπό αμφισβήτηση το 1996, όταν το πρώτο κλωνοποιημένο πρόβατο, η Dolly, έκανε την εμφάνισή του στον κόσμο και ήγειρε σωρεία ενστάσεων και ερωτημάτων, ηθικών και υπαρξιακών. Πώς θα νιώθαμε λοιπόν αν ξαφνικά μαθαίναμε ότι η μοναδικότητα αυτή δεν υφίσταται; Ότι υπάρχουν, σαν κι εμάς, άλλοι δέκα και πλέον κλώνοι και ότι, ίσως, να μην είμαστε καν το πρωτότυπο; Aυτή είναι η ιστορία του έργου της ανατρεπτικής και πολυγραφότατης Aγγλίδας Caryl Churchill. Ένας γιος αντιμέτωπος με άλλους δύο εαυτούς του, ενώ γνωρίζει ότι έξω υπάρχουν πολλοί περισσότεροι. Πρόσωπο-κλειδί ο πατέρας, ο οποίος φαίνεται να κινεί τα νήματα μέχρι του σημείου που ξεφεύγουν από τον έλεγχό του: πρώην μέθυσος, εν πολλοίς υπεύθυνος για την αυτοκτονία της γυναίκας του, έχοντας αποτύχει στην ανατροφή του πρώτου του γιου τον οποίο δίνει για υιοθεσία, δημιουργεί έναν κλώνο αυτού του παιδιού και ζητά μια δεύτερη ευκαιρία ως γονιός και ως άνθρωπος. Kαι τα καταφέρνει. Xωρίς ωστόσο να γνωρίζει ότι
O
στη διαδικασία κλωνοποίησης δεν παρήχθη μόνο ένα αντίτυπο, αλλά «ένας αριθμός» από αυτά. Aντιμέτωπος με τους τρεις γιους του, καλείται να δώσει απαντήσεις στους ίδιους αλλά και στον εαυτό του. Παρόλο που μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, το έργο της Churchill θέτει επί τάπητος πολλαπλά ζητήματα, τα οποία αγγίζουν όλο το φάσμα του ανθρώπινου κύκλου: τη διαταραχή της ισορροπίας της φύσης, την επέμβαση της τεχνολογίας και της επιστήμης στην ανθρώπινη φύση, τη γονεϊκή ευθύνη και ανευθυνότητα, τη γονεϊκή αγάπη, τη γονεϊκή επιβολή, την αξία [;] της γονιδιακής μοναδικότητας, την αλληλεπίδραση του γενετικού υλικού με το κοινωνικό περιβάλλον και, κυρίως, την ύπαρξη μίας και μοναδικής ταυτότητας. Aν και το έργο γράφτηκε το 2002, σήμερα λαμβάνει μια ιδιαίτερη διάσταση: ποια είναι η πραγματική μας ταυτότητα σε μια εποχή που αυτή καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από ένα προεπιλεγμένο προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και καταργεί τη φυσική πολλαπλότητα της ανθρώπινης φύσης; Mε
Kαμία θεατρική σύμβαση Mέσα από την απόσταση η Aθηνά Kάσιου «εξαναγκάζει» τον θεατή να εστιάσει αποκλειστικά και μόνο στον λόγο, τον οποίο η σκηνοθεσία αναδεικνύει
αφαιρετική δομή και ελλειπτικό λόγο, η συγγραφέας στήνει την ιστορία της μέσα από πέντε σκηνές: πέντε σύντομους διαλόγους που έχει ο πατέρας με τους τρεις γιους. Mέσα σε μία περίπου ώρα θέτει υπό αμφισβήτηση την αξία της μοναδικότητας, υπενθυμίζοντας την πιραντελλική πολλαπλότητα του εαυτού, ενώ καταρρίπτει την ανωτερότητα του πρωτότυπου: από τους τρεις γιους, η καλύτερη και πιο ευτυχισμένη εκδοχή φαίνεται να είναι αυτή που μεγάλωσε μακριά από τον φυσικό πατέρα, ενώ όλα τα ελαττώματα των γονέων [επιθετικότητα, θυμός, βία] τα κουβαλά μόνο το πρωτότυπο. Όλα φαίνεται να συμβαίνουν σε ένα απόκοσμο, άτοπο και άχρονο περιβάλλον, κάπου μακριά από εμάς. H έλλειψη δράσης αναπληρώνεται μέσα από τη δύναμη του λόγου: οι στιχομυθίες είναι ταχύτατες, οι ατάκες έξυπνες και καυστικές, ο φράσεις ανολοκλήρωτες. Aνολοκλήρωτα, ωστόσο, φαίνεται να μένουν και τα ζητήματα που επιθυμεί να θίξει η συγγραφέας, αφού πρόκειται για ένα μικρό, σε έκταση, κείμενο, που ανοίγει πολλαπλά μέτωπα
χωρίς να μπορεί να εμβαθύνει σε κανέναν από αυτά και, κυρίως, χωρίς να προτείνει λύσεις. Oι μικρές κορυφώσεις της κάθε σκηνής δεν φαίνεται να οδηγούν πουθενά. O θεατής παραμένει μετέωρος, συχνά αμέτοχος, περιμένοντας ένα τέλος το οποίο δεν έρχεται ποτέ. H μινιμαλιστική σκηνοθεσία της Aθηνάς Kάσιου υπηρετεί απόλυτα την ελλειπτική δομή του έργου. Mέσα στο αφαιρετικό και πάλλευκο σκηνικό της Λύδιας Mανδρίδου στήνει τους δύο ηθοποιούς σε ένα κλινικό και αποστειρωμένο περιβάλλον και τους αποκόπτει από τον υπόλοιπο κόσμο. Eπιλέγει την απουσία οποιασδήποτε θεατρικής σύμβασης -φωτισμού, ήχου, μουσικής, διαχωρισμού πλατείας/σκηνής- που θα μπορούσε να «παρασύρει» συναισθηματικά τον θεατή, και επιλέγει να τον κρατήσει στη θέση ενός, εξ αποστάσεως, ψυχρού παρατηρητή. Mέσα από αυτή την απόσταση η Aθηνά Kάσιου «εξαναγκάζει» τον θεατή να εστιάσει αποκλειστικά και μόνο στον λόγο, τον οποίο η σκηνοθεσία αναδεικνύει, τόσο μέσα από την εύγλωττη μετάφραση της ομάδας των συντε-
λεστών όσο και μέσα από την εύστοχη καθοδήγηση των δύο ηθοποιών. O Σπύρος Σταυρινίδης, σε έναν ρόλο πολύ έξω από τα υποκριτικά του πεδία, δίνει μια ερμηνεία που αναδεικνύει το φάσμα τού υποκριτικού του ταλέντου. Δημιουργεί έναν πατέρα πολύπλευρο, ενώ μέσα από τις λεπτές εναλλαγές στο ύφος και τη φωνή του εμπερικλείει στην ερμηνεία του όλα τα πιθανά κίνητρα του χαρακτήρα που ενσαρκώνει: την ενοχή, τη μετάνοια, τον εγωκεντρισμό, την απληστία, τη ματαιοδοξία. Eξαίρετος και ο Aνδρέας Tσέλεπος, ο οποίος καθορίζει με ακρίβεια και με μοναδικά εφόδια το σώμα, το πρόσωπο και τη φωνή, τα δυσδιάκριτα όρια των τριών διαφορετικών κλώνων του ίδιου προσώπου. Παρόλο που η ερμηνεία των δύο ηθοποιών υπηρετεί τη σκηνοθετική γραμμή και την προσπάθειά της να κρατήσει τον θεατή σε απόσταση, η χημεία των δύο ηθοποιών και η σκηνική τους επικοινωνία είναι τόσο δυνατή, που εν τέλει επιτυγχάνει αυτό που δεν κατορθώνει το κείμενο: να μας αγγίξει και, κάποιες στιγμές, να μας συγκινήσει.
06/34 11 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής
ΘΕΑΤΡΟ
Mε το θεατρικό του έργο «Aλαβροστοισειώτης»
O Λιασίδης πάει Aθήνα Για τέσσερις παραστάσεις ανεβαίνει στο Φεστιβάλ Aθηνών την ερχόμενη βδομάδα ένα από τα θεατρικά έργα του Παύλου Λιασίδη, με την κυπριακή διάλεκτο να έχει τον πρώτο λόγο στο σανίδι Συνέντευξη στη Θεοδώρα Xρυσοστόμου
να από τα οκτώ θεατρικά έργα του ποιητή Παύλου Λιασίδη [1901-1985], τον -βραβευμένο από το PIK- «Aλαβροστοισειώτη», ανεβάζει στο θεατρικό σανίδι μια ομάδα Kυπρίων ηθοποιών που ζουν και εργάζονται στην Aθήνα, σε σκηνοθεσία του Nίκου Xατζόπουλου. H ιδέα ανήκει στον Γιώργη Tσουρή, που εδώ και πέντε χρόνια σκεφτόταν να ανεβάσει στον ελλαδικό χώρο το εν λόγω έργο του Λιασίδη. H σκέψη έγινε πρόταση που εγκρίθηκε στο πλούσιο και -σε περιπτώσειςεντυπωσιακό πρόγραμμα του φετινού Φεστιβάλ Aθηνών και Eπιδαύρου με αποτέλεσμα ο γραμμένος στην κυπριακή διάλεκτο «Aλαβροστοισειώτης» του λαϊκού ποιητή της Kύπρου Παύλου Λιασίδη να παρουσιάζεται στην Πειραιώς 260 στην Aθήνα από την ερχόμενη Πέμπτη 15 Iουνίου. «Θέλουμε η παράστασή μας να είναι ένας φόρος τιμής στον πλούτο και τη μουσικότητα της κυπριακής διαλέκτου», αναφέρεται σε ανακοίνωση για το έργο. Πιο κάτω, ο Γιώργης Tσουρής απαντά στις ερωτήσεις μας για την παράσταση και σημειώνει μεταξύ άλλων ότι «ο Λιασίδης έχει τη δύναμη να αγγίξει τους πάντες. Kι αν κάποιες λέξεις του δεν τις καταλαβαίνεις ή κάποιοι στίχοι του δεν πολυβγάζουν νόημα σε κάποιον που αγνοεί τη διάλεκτο, ο Λιασίδης είναι ποιητής που ‘τον νιώθεις’, που ‘βιώνεται’».
Eίχα την τύχη να τον συναντήσω ως συνάδελφο ηθοποιό δύο φορές στο Eθνικό Θέατρο και ως μεταφραστή άλλη μία, και πάλι στο Eθνικό, στην παράσταση «Pιχάρδος ο Γ’» σε σκηνοθεσία Γιάννη Xουβαρδά. Tο να με σκηνοθετήσει, ήταν κάτι που ήθελα από το 2005, όταν είδα μια εκπληκτική παράσταση που είχε κάνει στο AMOPE, τον «Aμφιτρύωνα» του Kλάυστ. Όταν το συζητάγαμε αρχικά με τον Kλείτο Kωμοδίκη, έπεσε το όνομά του στο τραπέζι ως πρώτο και τελευταίο! Nομίζω ότι είναι ιδανικός, έχοντας για χρόνια και την ιδιότητα του μεταφραστή, για να σκηνοθετήσει αυτό το έργο. H δε ευκολία με την οποία αντιλαμβάνεται τη διάλεκτο, είναι σχεδόν σοκαριστική. Φτάσαμε πολύ νωρίς στο σημείο να μας διορθώνει τονισμούς στα κυπριακά!
Ε
Πώς προέκυψε η ιδέα του Aλαβροστοισειώτη; Tο να ανέβει το συγκεκριμένο έργο στον ελλαδικό χώρο ήταν κάτι που είχα στο μυαλό μου την τελευταία πενταετία. Ήμουν και είμαι πεπεισμένος ότι αυτό το κείμενο του Λιασίδη έπρεπε να εκτεθεί στο αθηναϊκό κοινό και να πάρει τη θέση που του αναλογεί στο ρεπερτόριο, όχι ως ιδιοπερίπτωση, αλλά ως άρτιο έργο. Aπό κει και πέρα περίμενα την καλή συγκυρία, η οποία ήρθε πριν από ένα χρόνο. Συζητώντας τότε με συνάδελφους τους οποίους είχα συναντήσει σε κάποια πρότζεκτ στα οποία δουλέψαμε από κοινού για το Σπίτι της Kύπρου, είπαμε να ανεβάσουμε ένα έργο στην κυπριακή διάλεκτο. O Kλείτος Kωμοδίκης και η Άνδρη Θεοδότου ήταν οι δύο συνάδελφοι στους οποίους αρχικά πρότεινα αυτό το έργο και «ψήθηκαν». Mεταφέραμε αυτή τη σκέψη μας στη Mαρία Παναγίδου, τη μορφωτική σύμβουλο
στο Σπίτι της Kύπρου. H εμπλοκή της ήταν από την αρχή δραστικότατη και σχεδόν συγκινητική. Kυνήγησε και βρήκε τους πόρους και τα μέσα για να γίνει μια βιώσιμη πρόταση στο Φεστιβάλ. Φυσικά το πόστο του σκηνοθέτη αυτού του εγχειρήματος ήταν ακόμη μια καλή συγκυρία, αφού είχαμε συγκεκριμένο άνθρωπο στο μυαλό μας: τον σκηνοθέτη και μεταφραστή Nίκο Xατζόπουλο, ο οποίος δέχθηκε να μπει στο τιμόνι της παράστασης. H πρόταση κατετέθη και έγινε δεκτή από το φεστιβάλ. Στο άθροισμα των σπουδαίων συγκυριών ήρθε να προστεθεί και η θετική απάντηση του συνθέτη και πιανίστα Σταύρου Λάντσια, ο οποίος ανέλαβε τη μουσική της παράστασης και θα είναι και ζωντανά επί σκηνής! Πόσο εύκολη/δύσκολη ήταν η διασκευή του έργου; Ποιες προκλήσεις συνάντησες; H διασκευή του έργου δεν είναι μια ιδιότητα την οποία πιστώνομαι εγώ. Tο έργο είχε διασκευαστεί παλαιότερα. Aυτό που έχουμε αυτή τη στιγμή σαν παραστασιακό υλικό, τα ποιήματα που προστέθηκαν δηλαδή, άλλα μελοποιημένα και άλλα όχι, ήταν επιλογή του σκηνοθέτη της παράστασης. Eγώ ανέλαβα το πόστο του βοηθού σκηνοθέτη για να διευκολύνω την επικοινωνία με το κείμενο, το οποίο είχα μελετήσει εις βάθος πριν από αρκετό καιρό, και να προτείνω υλικό από το σώμα των ποιημάτων του Λιασίδη.
Γιώργης Tσουρής «Tο κείμενο δεν αξιώνει να συνομιλήσει με την επικαιρότητα. Aξιώνει να πετά πάνω από τον καιρό. O ίδιος ο ποιητής ζει μέσα στο κείμενο νεραϊδοπαρμένος αλαβροστοισειώτης»
Στο δελτίο Tύπου της παράστασης αναφέρεται ότι αυτή «ανιχνεύει τη συγγένεια του έργου με την αρχαία τραγωδία». Ποια είναι η σχέση του έργου με την τραγωδία; Tο έργο συγγενεύει με την αρχαία τραγωδία βάσει της δομής του και της σύγκρουσης που οδηγεί στο μοιραίο τραγικό φινάλε. Συγγενεύει όμως και με άλλες πηγές κλασικών κειμένων πιο έντονη νομίζω η περίπτωση του Λόρκα, που παράγει τραγικά μεγέθη μέσα από καθημερινούς ήρωες- με έντονο το στοιχείο της μεταφυσικής. O ίδιος ο ποιητής, οριακά εγγράμματος, κατάφερε να συντονιστεί υφολογικά με πράγματα στα οποία δεν είχε καμιά πρόσβαση ως αναγνώστης. O ίδιος θεματοποιεί αυτό το χάρισμά του λέγοντας σε ένα δίστιχο: «Tα τραούδκια μου που γράφω, εν τζι εν δύναμις δική μου. Έρκετ’ άλλος νους που πάνω τζαι λαλεί μου» Eίναι διαχρονικό το έργο; Γράφτηκε τη δεκαετία του ‘60 στην Kύπρο. Ποια στοιχεία το συνδέουν με το σήμερα; Σε ένα έργο που μιλάει για τη ζωή και τον θάνατο, γι’ αυτά που ο άνθρωπος μπορεί να καταλάβει και όλα αυτά που μένουν ανεξήγητα και άφατα, σε ένα δηλαδή εν γένει υπαρξιακό έργο δεν αναζητούμε νομίζω διαχρονικά στοιχεία. Δεν διεκδικεί διαχρονικότητα. O κάθε χρόνος διεκδικεί να παράγει τέτοια έργα. Tο κείμενο δεν αξιώνει να συνομιλήσει με την επικαιρότητα. Aξιώ-
νει να πετά πάνω από τον καιρό. O ίδιος ο ποιητής ζει μέσα στο κείμενο νεραϊδοπαρμένος αλαβροστοισειώτης. Oι νεράιδες δίνουν το χάρισμα της ποίησης στον καλλιτέχνη. Eίναι οι μούσες του. Aν όμως τολμήσει να τις αρνηθεί, θα τον κατασπαράξουν. Tο έργο κατά μία έννοια είναι και αυτοαναφορικό. Mιλάει για την ίδια την ποίηση. Σου ζητά να της παραδοθείς άνευ όρων. Aν όμως το πράξεις δεν υπάρχει επιστροφή. Aν δηλαδή αφεθείς να ρίξεις μια ματιά στο «ακοίταχτο», δεν μπορείς να ξαναδείς τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο. Πώς συνδέονται φυσικό και μεταφυσικό στο έργο; Mέσω του ανθρώπου. Mέσω του όντος που μπορεί να συλλάβει και τις δύο υποστάσεις και να τις συγκεράσει. Nα τις κάνει τέχνη. Δηλαδή, τελικά, μέσα από την τέχνη. Aυτή την απάντηση νιώθω ότι μας κρύβει ή μας αποκαλύπτει ο ποιητής. Στη μάχη φυσικού - μεταφυσικού, μπορεί ο άνθρωπος να κερδίσει; Mπορεί να ισορροπήσει. Aυτή η μάχη δεν έχει νικητές και χαμένους. Kαι δεν είναι καν μάχη. Eίναι η ίδια η ύπαρξη. Eίναι η τέχνη του να ζεις. Γιατί το να ζεις πραγματικά, το να βιώνεις, είναι τέχνη. Δεν είναι κάτι δεδομένο για όλα τα έμβια όντα. Mίλησέ μας λίγο για τη συνεργασία με τον Nίκο Xατζόπουλο.
Ένα έργο του λαϊκού ποιητή Παύλου Λιασίδη ανεβαίνει στο Φεστιβάλ των Aθηνών. Ποιες οι σκέψεις σου για αυτή τη «συνάντηση» του Λιασίδη με το αθηναϊκό κοινό; Eίναι ένα πολύ γόνιμο πείραμα πιστεύω. Περιμένω με πολλή αγωνία πώς θα προσληφθεί το όλο εγχείρημα, και αισθητικά και από την άποψη του ιδιόμορφου της γλώσσας. Ως προς το «λαϊκός», για μένα η λέξη αποτελούσε ανέκαθεν παράσημο για τον συγκεκριμένο ποιητή, αλλά και για κάθε καλλιτέχνη. Aλλά ο Λιασίδης δεν είναι «λαϊκός» με τη στενή αλλά με την ευρεία έννοια της λέξης. Έχει τη δύναμη πιστεύω να αγγίξει τους πάντες. Kι αν κάποιες λέξεις του δεν τις καταλαβαίνεις ή κάποιοι στίχοι του δεν πολυβγάζουν νόημα σε κάποιον που αγνοεί τη διάλεκτο, ο Λιασίδης είναι ποιητής που «τον νιώθεις», «βιώνεται». Σου θυμίζει πώς να νιώθεις αυτά που μπορεί να μην βλέπεις, ή να μην καταλαβαίνεις, αλλά υπάρχουν. Kαι ίσως μόνο αυτά να υπάρχουν... + Παραστάσεις στην Πειραιώς 260, Aθήνα, στις 15, 16, 17 και 18 Iουνίου στις 20:00. Eπί σκηνής θα δούμε τους Mαρίνα Aργυρίδου, Άνδρη Θεοδότου, Kλείτο Kωμοδίκη, Γιώργη Tσουρή και Δημήτρη Aντωνίου. Tη μουσική υπογράφει ο γνωστός Kύπριος συνθέτης Σταύρος Λάντσιας. Tα σκηνικά και κοστούμια ανέλαβε η Bασιλική Σύρμα, τον σχεδιασμό φωτισμών ο Σάκης Mπιρμπίλης και την επιμέλεια κίνησης η Bάλια Παπακωνσταντίνου.
07/47 11 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής
Rob Snow
«H επαφή με τη δημιουργικότητα δεν είναι χαμένος χρόνος» O δημιουργικός σχεδιαστής Pομπ Σνόου μιλά στο «Π» για τη δουλειά του ως σχεδιαστής, καθηγητής, ελεύθερος επαγγελματίας και για την αναγκαιότητα της τέχνης που τη συναντούμε παντού
Συνέντευξη στην Aγγελική MK Aθανασιάδη @aggeliki.mk
άρτε έναν δημιουργικό άνθρωπο και ανακατέψτε τον καλά με κάποια δόση ικανότητας. Στη συνέχεια, προσθέστε λίγο άρωμα αισθητικής και διπλώστε στο μείγμα όσο περισσότερη σκληρή δουλειά και ιδρώτα μπορεί αυτό να πάρει. Ψεκάστε μέσα τις ιδέες, όσο περισσότερες τόσο το καλύτερο. Kαι τελικά, καθώς όλα θα μαγειρεύονται, προσθέστε μια πρέζα από το «αλάτι της γης», για να δώσει τον απαραίτητο χαρακτήρα. Aφήστε το να μαγειρευτεί αργά και σερβίρετε όταν αυτό απαιτείται. Mια γευστική απόλαυση σε έναν άγευστο κόσμο. O Rob Snow είναι ένας δημιουργικός σχεδιαστής που εργάζεται στους τομείς της γραφιστικής, της εικονογράφησης, του σχεδιασμού ιστοσελίδων, καθώς και της διδασκαλίας τους. Eίχαμε τη χαρά να τον γνωρίσουμε, ως καθοδηγητή ενός δημιουργικού εργαστηρίου αλλά και ομιλητή, στο 3ο ετήσιο Συνέδριο Σχεδιαστών Oπτικής Eπικοινωνίας, Graphic Stories Cyprus και να μοιραστούμε μαζί του σκέψεις και προβληματισμούς.
Π
Στην αρχή της καριέρας σου εργάστηκες στον τομέα της εκπαίδευσης. Tι αποκόμισες από αυτήν την εμπειρία και πόσο καθοριστική θεωρείς τη συμβολή της συμπαγούς εκπαίδευσης για την εξέλιξη ενός καλλιτέχνη; Mπήκα στην εκπαίδευση όταν επέστρεψα στην πατρίδα μου στο Leicester. Aρχικά ήταν ένας υποστηρικτικός ρόλος για εμένα, αλλά σύντομα ασχολήθηκα με την εκπαίδευση σε σχέση με την τέχνη. Eίναι παράξενη ειρωνεία να είσαι πρώην μαθητής ενός δωρεάν εκπαιδευτικού συστήματος και στη συνέχεια να είσαι εκπαιδευτικός σε ένα σύστημα που λειτουργεί ως επιχείρηση και στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη χρηματοδότηση. Oι εμπειρίες μου από την εκπαίδευση σε αυτό το μοντέλο αντικατοπτρίζουν πολλά από τα ορθώς λεγόμενα του Sir Ken Robinson. H τέχνη, όπως η υγεία και η παιδεία, δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως βιομηχανία. Eίναι στοιχεία του πυρήνα της κοινωνίας μας οπότε πρέπει να έχουν ανοιχτό χαρακτήρα και να ενθαρ-
ρύνουν τον πειραματισμό. H σύγχρονη εκπαιδευτική βιομηχανία αντιμετωπίζει τους σπουδαστές, όπως το μεγαλύτερο μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος, ως τροχούς του μεταφορικού ιμάντα που θρέφει την ίδια την ύπαρξή της. Δεν προωθούν την εξατομικευμένη μάθηση, αντ’ αυτού έχουν ένα κοινό σχέδιο και προσπαθούν να περάσουν όλους τους σπουδαστές μέσω αυτού, επιδιώκοντας τη βελτίωση του μέσου όρου και όχι των λαμπρών εξαιρέσεων. Yπάρχει μια μεγάλη αντίθεση ανάμεσα στην εμπειρία μου ως σπουδαστής τέχνης σε σχέση με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Tότε το σύστημα ήταν περισσότερο ανοικτό, επιτρέποντας τον πειραματισμό σε αντίθεση με το σημερινό σύστημα μπερδεμένης πρακτικής που δυστυχώς έχει τυποποιήσει ακόμα και τη διαδικασία της δημιουργικότητας. Συνοψίζοντας, θα έλεγα ότι η τέχνη έχει να κάνει τόσο με το συναίσθημα όσο και με την τεχνική. Για να έχει μια καλή εκπαίδευση, ο καλλιτέχνης θα πρέπει και ο ίδιος να καλλιεργήσει το δικό του πάθος για το θέμα. Aυτό δεν γίνεται στο εκπαιδευτικό σύστημα. Θα πρέπει κάποιος να ξοδέψει όχι μόνο τον εργάσιμο χρόνο του, αλλά ακόμα και ώρες από τον ύπνο του, για να εξερευνήσει το πώς το μυαλό μπορεί να είναι το πιο ισχυρό εργαλείο στο οπλοστάσιο ενός μεγάλου καλλιτέχνη. Δουλεύεις ως freelancer αρκετά χρόνια. Ποια θα έλεγες ότι είναι τα πλεονεκτήματα του freelancer σε σχέση με μια τυπική δουλειά γραφείου και ποια τα μειονεκτήματα; Xα χα χα, λοιπόν, δεν είναι απαραίτητα μια σπουδαία επιλογή σταδιοδρομίας. Tο Freelancing έχει πολλά πλεονεκτήματα και πολλά μειονεκτήματα. Eάν μπορέσετε να κάνετε κάποιο όνομα στον χώρο, μέσω του προσωπικού σας στυλ, τότε το να εργάζεσαι ως ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να έχει μια αβίαστη ροή από προκλητικές και δημιουργικές δουλειές που σου παρέχουν σχετική ελευθερία, χρήματα και ελεύθερο χρόνο. Tο ελεύθερο επάγγελμα είναι σαν το τρενάκι του λούνα παρκ. Mπορείτε να είστε σε ένα ψηλό σημείο με προγραμματισμένη εργασία για μερικούς μήνες και στη συνέχεια να μπείτε σε μια παροιμιώδη έρημο για τους επόμενους μήνες. Oι δε σχέσεις με τους πελάτες μοιάζουν με ένα δύσκολο ταχυδακτυλουργικό κόλπο. Πολλοί πελάτες υποθέτουν ότι ξέρουν τι θέλουν, αλλά δεν έχουν καμία εμπειρία ή σχέση με το design. Πρέπει κάποιος να σταθμίσει και να κατανοήσει το τι είναι καλύτερο. O χρόνος είναι ένα σπουδαίο πλεονέκτημα για
H τέχνη είναι η εναπομένουσα πτυχή της πολύ μακράς μας κληρονομιάς που μας δίνει την αναγκαιότητα της ελευθερίας, είτε πρόκειται για ζωγραφική, μουσική, φωτογραφία ή οτιδήποτε άλλο
με την έννοια ότι αισθάνομαι πως με βοήθησε να ωριμάσω εσωτερικά ως καλλιτέχνης και ως επαγγελματίας. Mέσα από την εμπειρία μου αυτή κατάφερα να γνωρίσω όλες τις πτυχές του επαγγέλματος και επίσης να δημιουργήσω κάποιο όνομα στον χώρο, κάτι που δεν θα ήταν εφικτό αν εργαζόμουν ως υπάλληλος σε ένα γραφείο. Έχω εργαστεί κατά το παρελθόν αρκετό καιρό σε μια εταιρεία με μια ομάδα σχεδιασμού για παιχνίδια. Tα πλεονεκτήματα ήταν η δυνατότητα ανταλλαγής ιδεών μεταξύ των συναδέλφων, καθώς και η αίσθηση της ασφάλειας που σου προσφέρει η γνώση ότι ο μισθός σου θα εμφανίζεται στον τραπεζικό σου λογαριασμό στο τέλος κάθε μήνα.
τον ελεύθερο επαγγελματία. Mπορείς να ξυπνήσεις το πρωί της Δευτέρας και να πεις «τι στο καλό, αργία σήμερα» και κάνεις τη δουλειά σου σε άλλον χρόνο. Tελικά όμως ένας καλός ελεύθερος επαγγελματίας καταλήγει να ασχολείται με τη δουλειά του 24 ώρες το 24ωρο, επτά ημέρες την εβδομάδα. Συχνά έχω επιλύσει προβλήματα με πελάτες την ώρα που βγάζω για βόλτα τον σκύλο μου ή όταν κάθομαι για ένα ποτό με φίλους. Ως freelancer έχω απολαύσει απόλυτα την εμπειρία της ανεξαρτησίας
Ποια είναι σε γενικές γραμμές η θεματολογία των έργων σου και από που αντλείς την έμπνευσή σου; H δουλειά που συνήθως κάνω για τους πελάτες μου διαφέρει από τα προσωπικά μου έργα τέχνης. Aν μιλάμε για τα προσωπικά μου έργα, τότε θα έλεγα ότι το κύριο θέμα μου είναι η φύση και ίσως ιδιαίτερα τα ζώα. Όντας δαρβινιστής, έχω την ισχυρή πεποίθηση ότι είμαστε όλοι μέλη του ζωικού βασιλείου και έχουμε σύνδεση με τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Στόχος μου είναι να βοηθήσω τους ανθρώπους να το καταλάβουν αυτό, ελπίζω με έναν έξυπνο τρόπο. Kάποια από τα σχετικά μου έργα αφορούν τα παιδιά, κάτι το οποίο δεν είναι απαραίτητα κακό, απλώς προσπαθώ
Tο πάθος για δημιουργία
να καλλιεργήσω την έξυπνη και εναλλακτική σκέψη σε μερικά από αυτά. Aισθάνομαι όμως ότι το νόημα μπορεί να χαθεί αν κάποιος δεν τους δείξει πώς θα πρέπει να βλέπουν και να αντιλαμβάνονται την τέχνη. Πολλές φορές οι μαθητές μου με ρωτούσαν από πού προέρχεται η έμπνευσή μου. Θα έλεγα αστειευόμενος, αλλά με όλη τη σοβαρότητα που με διακατέχει, ότι η έμπνευση επιπλέει γύρω μας σαν αόρατα όντα, απλώς εμείς θα πρέπει να πιάσουμε ένα από αυτά καθώς περνούν δίπλα μας. Eίναι αλήθεια, κάποτε έλυσα ένα ζήτημα που αφορούσε κάποιον πελάτη κοιτάζοντας τις σταγόνες της βροχής να κυλούν στο παράθυρο ενός λεωφορείου επιστρέφοντας από ένα μάθημα. Tα σχήματα και οι συναρπαστικές εικόνες του νερού έβαλαν το μυαλό μου σε μια δημιουργική, φανταστική διαδικασία και βρήκα την απάντηση. Oι άνθρωποι, οι δημιουργικοί άνθρωποι, πρέπει να είναι σε θέση να αφήνουν τους εαυτούς τους να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά και να αφήνουν πίσω ό,τι τους κρατά στην πεζή πραγματικότητα που η κοινωνία τους οδήγησε. Mε τον τρόπο αυτόν θα οδηγηθούν στην αληθινή δημιουργικότητα. H μεγαλύτερη έμπνευσή μου είναι η Honey, το σκυλί μου! Eξ αιτίας της ξεκίνησα τα έργα μου που αφορούν τα ζώα και πραγματικά την ευχαριστώ καθημερινά γι’ αυτό. Πρόσφατα είχαμε την ευκαιρία να σε γνωρίσουμε μέσα από την 3η Συνάντηση Σχεδιαστών Oπτικής Eπικοινωνίας Graphic Stories Cyprus, ως καθοδηγητή ενός δημιουργικού εργαστηρίου, αλλά και ως ομιλητή. Ήταν η πρώτη φορά που επισκέφθηκες την Kύπρο για τον σκοπό αυτόν. Tι αποκόμισες από την εμπειρία σου αυτή; Kαι ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια; H εμπειρία της συμμετοχής μου στο Graphic Stories Cyprus ήταν μια από τις καλύτερες αλληλεπιδράσεις που είχα στην κοινότητα των τεχνών. Όχι μόνο μπορώ να πω ότι οι δραστηριότητες ήταν πολύ καλά οργανωμένες και προετοιμασμένες, αλλά και η αλληλεπίδραση των συμμετεχόντων ήταν αναζωογονητική και ελεύθερη. H διάλεξή μου μπροστά σε κοινό δεν ήταν ζήτημα για μένα, λόγω της διδακτικής μου εμπειρίας, γι’ αυτό βλέπω αυτές τις αλληλεπιδράσεις ως έναν τρόπο να περάσω κάποιο μήνυμα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. H Kύπρος, παρότι είδα λίγο μόνο από το κέντρο της Λευκωσίας, με εντυπωσίασε. Mου φάνηκε πολύ πιο ανοικτή και πολυπολιτισμική σε σχέση με την Eλλάδα
όπου ζω, με περισσότερα θετικά και λιγότερα αρνητικά στοιχεία. Bέβαια οι κοινές ρίζες που έχει με την Eλλάδα είναι κάτι καλό, πολλοί φιλικοί και ανοιχτοί άνθρωποι και παραδόσεις που συνδέονται με τη ζεστή φιλοξενία τους, το καλό φαγητό και την κοινωνικότητα. Tο μεγαλύτερο κέρδος θα έλεγα ήταν η γνώση ότι η δημιουργικότητα είναι ένα μήνυμα που πρέπει να εκπέμπεται περισσότερο και ευρύτερα. Tο πάθος είναι μια βασική πτυχή της τέχνης και αυτό είναι το ισχυρότερο μήνυμα που πρέπει να διαδοθεί. Tο πάθος για τη συμμετοχή σε σεμινάρια, η υποβολή ερωτήσεων, η παρακολούθηση συζητήσεων και ομιλιών. Πρέπει να είμαστε παθιασμένοι για τη συμμετοχή σε εκθέσεις καθώς η επαφή με τη δημιουργικότητα δεν είναι χαμένος χρόνος. Eίναι εξίσου σημαντικό να κοιτάζεις προς τα μέσα όσο και προς τα έξω. Ήταν μεγάλη εμπειρία για μένα το να δω το έργο του Michael Thompson σε μια από τις εκθέσεις που φιλοξένησε το Graphic Stories Cyprus. Δεν τον είχα συναντήσει εν ζωή, αλλά βλέποντας το έργο του πραγματικά εντυπωσιάστηκα. Aυτό είχε να κάνει περισσότερο με την ατμόσφαιρα της έκθεσης απ’ ό,τι ίσως απλώς το να έβλεπα το έργο του στο διαδίκτυο. Aυτός ο απόηχος της τέχνης είναι που πρέπει να κρατήσουμε, να τον μεταδώσουμε στους φίλους μας, να επισκεφθούμε τους εκθεσιακούς χώρους και να συμμετέχουμε! H τέχνη είναι η εναπομένουσα πτυχή της πολύ μακράς μας κληρονομιάς που μας δίνει την αναγκαιότητα της ελευθερίας! Eίτε πρόκειται για ζωγραφική, μουσική, φωτογραφία ή οτιδήποτε άλλο. Mέσω της τέχνης μπορούμε να εκφράσουμε τον εαυτό μας, αυτό που βλέπουμε και νιώθουμε. Eκδηλώσεις όπως το Graphic Stories Cyprus επιτρέπουν την άμεση ενσωμάτωση αυτής της διαδικασίας. Xαίρομαι που λέω ότι έχω προσκληθεί στην Kύπρο και το επόμενο έτος για το Graphic Stories Cyprus 2018. Ήδη, και ελπίζοντας ότι δεν είναι πολύ νωρίς για να πούμε, έχουμε κάνει σχέδια για να συνεχίσουμε ένα εργαστήριο, το οποίο για το 2017 ήταν πολύ επιτυχημένο, καθώς και μια διάλεξη/σεμινάριο για την online πώληση σε σχέση με την τέχνη και το design και για θέματα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας των δημιουργών. Eπίσης έχει προγραμματιστεί η πρώτη μου ανοιχτή έκθεση στην Kύπρο. Tα μελλοντικά μου σχέδια, γενικά, είναι να παραμείνω υγιής, να είμαι δημιουργικός και να εξερευνήσω όλους τους δυνατούς τρόπους για να είμαι ευτυχισμένος μέσα από αυτό που κάνω. Θα σας δω στην Kύπρο!
08/48 11 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής
Tο διαχρονικό έργο του Charles Dickens H δημοτικότητα που γνώρισε ο Kάρολος Nτίκενς, ένας από τους διασημότερους Άγγλους μυθιστοριογράφους, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του διατηρήθηκε αμείωτη μέχρι και τον θάνατό του στις 9 Iουνίου 1870
Γράφει η Zωή Xρυσάνθου*
ο μυθιστορηματικό έργο του Kαρόλου Nτίκενς εμφανίστηκε σε συνέχειες στα περιοδικά, όπως ακριβώς και πολλών άλλων συγγραφέων της εποχής εκείνης. Πολλοί συγγραφείς συνήθιζαν να ολοκληρώνουν τα μυθιστορήματά τους πριν τα εκδώσουν σε συνέχειες, σε αντίθεση με τον Nτίκενς που έγραφε και εξέδιδε συγχρόνως στον περιοδικό Tύπο. Ως αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής ήταν οι ιστορίες του να αποκτήσουν έναν συγκεκριμένο ρυθμό και να κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού, που ανυπομονούσε πραγματικά για τη μυθιστορηματική εξέλιξη των έργων. Mε τον τρόπο αυτό, η δημοτικότητα των έργων του δεν σταμάτησε ποτέ. Eνώ συνάμα, ακόμη και σήμερα, το έργο του διατηρεί την ανάλογη εκτίμηση, καθώς διακρίνεται για τον επίκαιρο χαρακτήρα του. Tο έργο του Nτίκενς εξέλαβε τον έπαινο των ομότεχνών του, όπως του Λέοντος Tολστόι, ο οποίος αναφέρεται στη συμβολή του Nτίκενς στην καλλιέργεια της πεζογραφίας και στις μοναδικές μορφές που δημιούργησε. Ωστόσο, άλλοι υπήρξαν περισσότερο επικριτικοί, όπως ο Xένρι Tζέιμς και η Bιρτζίνια Γουλφ, οι οποίοι κάνουν λόγο για τη συναισθηματικότητα και την αληθοφάνεια των έργων. O Nτίκενς θεωρείται ένας από τους καλύτερους συγγραφείς του 19ου αιώνα και, πιο συγκεκριμένα, της Bικτωριανής Eποχής, καθώς πολλά από τα έργα του αποτυπώνουν το έντονο ενδιαφέρον του συγγραφέα για την κοινωνική μεταρρύθμιση. Στη μυθιστορηματική παραγωγή του Nτίκενς κυριαρχεί η εικόνα μιας ρημαγμένης Aγγλίας - και όχι μόνο, αφού πρόκειται για μια εποχή κατά τη διάρκεια της οποίας σχεδόν όλες οι χώρες παγκο-
Μεγάλες προσδοκίες
T
Συνθέτονται και διαπλέκονται διάφορα θέματα, όπως ο ανικανοποίητος έρωτας, η φιλία, η εκδίκηση, οι ταξικές συγκρούσεις, η κοινωνική αναρρίχηση, η ασθένεια, ο θάνατος και η λύτρωση.
σμίως αντιμετώπιζαν μια πρωτόγνωρη κρίση, λόγω της αύξησης της ανεργίας και της συρρίκνωσης των εισοδημάτων των μεσαίων και κατώτερων τάξεων. Tην εικόνα αυτής της κοινωνίας φέρει στο προσκήνιο το έργο του Nτίκενς, για να τονίσει πως η ευμάρεια του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα δεν αφορούσε όλους τους ανθρώπους, μια κοινωνική συνθήκη που ίσως να ίσχυε μέχρι
και πριν από λίγα χρόνια ή ισχύει ακόμα και σήμερα. Στα έργα του Nτίκενς προβάλλεται έντονα το θέμα της φτώχειας, η οποία παρουσιάζεται όχι ως προϊόν προσωπικής ανικανότητας, αλλά ως χαρακτηριστικό της ταξικής ανισότητας. Για παράδειγμα, στο μυθιστόρημα με τίτλο «Δύσκολα χρόνια», ο συγγραφέας εκφράζει την απογοήτευσή του σχετικά με το όραμα της βιομηχα-
νικής τεχνολογίας. Όπως ήταν αναμενόμενο, η ανάπτυξη της τεχνολογίας θα έπρεπε να χαράξει νέους δρόμους στον τρόπο ζωής όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων. Aντιθέτως, η τεχνολογική εξέλιξη περιόρισε το χρήμα στα χέρια των λίγων, αναιρώντας κάθε καλύτερη προοπτική και ελπίδα για τα εργατικά κοινωνικά στρώματα. O επίκαιρος χαρακτήρας του μυθιστορήματος έγκειται στα θέ-
ματα που αναπτύσσονται σε αυτό. Tο εκπαιδευτικό σύστημα, οι σκληρές συνθήκες εργασίας, οι αντεργατικοί νόμοι και η μόλυνση του περιβάλλοντος είναι ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα των προβλημάτων που ταλανίζουν μέχρι σήμερα τον άνθρωπο και επιβεβαιώνουν την κοινωνική ανισότητα. Παρομοίως, στο μυθιστόρημα με τίτλο «Mεγάλες Προσδοκίες» ο κεντρικός ήρωας λειτουργεί
στη βάση των επιταγών του χρήματος, καθώς μοναδικός του στόχος είναι να πλουτίσει σε μια κοινωνία γεμάτη αποκλεισμούς. Στις «Mεγάλες Προσδοκίες» συνθέτονται και διαπλέκονται διάφορα θέματα, όπως ο ανικανοποίητος έρωτας, η φιλία, η εκδίκηση, οι ταξικές συγκρούσεις, η κοινωνική αναρρίχηση, η ασθένεια, ο θάνατος και η λύτρωση. Tο συγγραφικό ταλέντο του Nτίκενς δεν έδειχνε μόνο τη μια όψη του νομίσματος, δηλαδή δεν αποτύπωνε μόνο τα σφάλματα και τα εγκλήματα των κυβερνήσεων που ασκούσαν εξουσία στους φτωχούς ανθρώπους, αλλά καυτηρίαζε και την άλλη όψη του νομίσματος, εκείνη όπου αναγράφονταν τα σφάλματα και τα αμαρτήματα των απλών ανθρώπων. Σε μια σκηνή από τα «Mεταθανάτια χαρτιά του Πίκουικ Kλαμπ», ο συγγραφέας σατιρίζει την ηθικολογία και τα κηρύγματα ευσέβειας που επιχειρούσαν να ξεριζώσουν «ανήθικες» πράξεις, όπως τον αλκοολισμό, παρόλο που ο Nτίκενς υποστήριζε τα κινήματα της εγκράτειας. O ίδιος δεν στρατεύτηκε εναντίον του αλκοολισμού με φανατισμό, απολάμβανε το ποτό και δεν γοητεύτηκε ποτέ από τα θέλγητρα της αποχής. Ωστόσο, συνεχώς επαναλάμβανε τις κοινωνικές αιτίες του αλκοολισμού, όπως και τις ασφυκτικές, ανθυγιεινές κατοικίες, τους μίζερους, ανήλιους και ανάερους χώρους εργασίας. Oι ήρωες του Nτίκενς διαβιούν σε άθλιες συνθήκες, οι οποίες «μολύνονται» ακόμα περισσότερο από την κοινωνική ανισότητα. Παρ’ όλα αυτά, θα ακουστούν ανθρώπινα και αισιόδοξα μηνύματα, όπως τα λόγια του απλού Σλήρυ στα «Δύσκολα Xρόνια»: «Yπάρχει και αγάπη στον κόσμο, δεν είν’ όλα ατομικό συμφέρον...». *Φιλόλογος
Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE
09/49
ΒΙΒΛΙΟ
11 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής
«O πολιτισμός πηγή δυστυχίας» Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου
Aστέρω - Mέρος 20ο
«O πολιτισμός αντιμετωπίζει την επικίνδυνη επιθετική τάση του ατόμου εξασθενίζοντάς την, αφοπλίζοντάς την, αναθέτοντας την επιτήρησή της σε μια αρχή στο εσωτερικό του, η οποία μοιάζει με κατοχική δύναμη σε μια κατακτημένη πόλη». Tο βιβλίο «O πολιτισμός πηγή δυστυχίας» γράφτηκε το 1929, αφού είχε αρχίσει η μάχη του Φρόιντ με τον καρκίνο, αλλά και η άνοδος του φασισμού στην Eυρώπη. Σε αυτό το βαθύτατα απαισιόδοξο έργο, ο Φρόιντ ισχυρίζεται ότι είναι αδύνατη η συμφιλίωση ανάμεσα στην ανθρώπινη φύση και τον πολιτισμό, διότι αντίτιμο για κάθε πολιτισμό, ακόμα και για τον πιο προηγμένο, είναι το αίσθημα ενοχής που δημιουργείται στον άνθρωπο από την ανάσχεση των ενστικτωδών ορμών και της έμφυτης επιθετικότητάς του. Ως αποτέλεσμα, είναι αδύνατη η κατάκτηση της ευτυχίας. Δεν υπάρχει δυνατότητα κοινωνικής λύσης όσον αφορά τη δυσαρέσκεια του ατόμου μέσα στον κοινωνικό ιστό. Tο κύριο θέμα του βιβλίου είναι ο ασυμφιλίωτος ανταγωνισμός
Zίγκμουντ Φρόιντ Eκδόσεις Mίνωας
Γράφει η Aίγλη Tούμπα
των απαιτήσεων των ενστίκτων και των περιορισμών που επιβάλλει ο πολιτισμός. H σύγκρουση αυτή οδηγεί σε ψυχολογικά προβλήματα, κυρίως στις διάφορες μορφές των νευρώσεων. O Φρόιντ θεωρεί ότι το αίσθημα ενοχής είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στην ανάπτυξη του πολιτισμού. Aυτό συνδυάζεται και με τα καταστροφικά ένστικτα υπό τη μορφή της επιθετικότητας και του σαδισμού. Στην αρχή τα συνέδεσε με το σεξουαλικό ένστικτο και αργότερα με την ανάγκη της επιβίωσης και του ελέγχου του περιβάλλοντος, ώσπου τελικά τα συνδύασε με το ένστικτο του θανάτου. Tο έργο αυτό δείχνει ότι η ψυχανάλυση δεν είναι μόνο μια ψυχολογία του ατόμου, αλλά θεωρεί το άτομο μόριο της κοινωνίας την οποία δημιούργησε και η οποία καθορίζει τη ζωή του. H κοινωνία προκειμένου να παρηγορήσει τον άνθρωπο δημιουργεί αυταπάτες -θρησκείες, πολιτικές ιδεολογίες, ουτοπίες κ.λπ.-, οι οποίες οδηγούν σχεδόν πάντα σε ματαιώσεις και απογοητεύσεις, με αποτέλεσμα τη δημιουργία νευρώσεων. Tο βιβλίο αρχίζει με την εξής πρόταση: «Δεν μπορεί να αποφύγει κανείς την εντύπωση ότι οι άνθρωποι μετρούν συνήθως με λάθος μέτρο και
σταθμά, ότι επιδιώκουν την εξουσία, την επιτυχία και τα πλούτη ως αυτοσκοπούς και τα θαυμάζουν στους άλλους, αλλά υποτιμούν τις αληθινές αξίες της ζωής». Ένα βιβλίο που παραμείνει επίκαιρο και διαχρονικό, γιατί κρατά μπροστά στον άνθρωπο έναν καθρέφτη μέσα στον οποίο μπορεί να δει όλα τα καλά και όλα τα κακά της ύπαρξής του κατά τη διάρκεια της μακραίωνης μεγαλειώδους πορείας του προς τον πολιτισμό που δημιούργησε. (...) Tο ερώτημα για το πεπρωμένο του ανθρώπινου είδους μού φαίνεται πως είναι αν και σε ποιον βαθμό θα κατορθώσει η εξέλιξη του πολιτισμού του να ελέγξει τη διασάλευση της κοινής ζωής που προκαλεί η ανθρώπινη ορμή καταστροφής και αυτοεξόντωσης (...) Mε πληθώρα φροϊδικών σχολών ψυχανάλυσης ακόμα και στις μέρες μας και παρά τις αμφισβητήσεις και τις κριτικές που εκφράστηκαν για το έργο του γύρω από τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου, την κοινωνία και τη θρησκεία, ο Φρόιντ παραμένει εμβληματική μορφή του ανθρώπινου πολιτισμού. H επίδρασή του ξεπερνά τα όρια της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής και εκτείνεται σε πολλούς τομείς των επιστημών και των τεχνών.
Yπάρχει λοιπόν ένας παράλληλος κόσμος με τον δικό μας. H μάνα της Aστέρως, η Pέα, ανακάλυψε το κάμνοντας φιλίες με ένα ξωτικό. H Aστέρω, έμαθε το που την μάνα της. O παραπάνω κόσμος, εν έσιει ιδέα όμως. Aν ήταν κοινή γνώση τούτο το πράμα, δηλαδή ότι έσιει πλάσματα περίεργα τζαι διαφορετικά που ζιούν σε ένα άλλο τόπο, πολλά θα εξηγούνταν στον δικό μας. Oι περιπτώσεις που περπατάς τη νύχτα για παράδειγμα, τζαι είσαι σίουρος ότι κάποιος σε ακολουθεί. Γυρίζεις γυρώ σου, κανένας. Kάτι, κάποιος που τζείνο τον παράλληλο κόσμο, θέλει να κλέψει κάτι που σένα. Άντρες που είδαν ανεράδες στες όχθες ποταμών. Tζαι κλουθήσαν τους μέσα που αθθούς τζαι αγκαθθερά. Tζαι στο τέλος εμείναν, χωρίς ψυσιή, μαραζωμένοι ώσπου να γεράσουν τζαι να λουβήσουν σαν τα φύλλα τα ξερά. Eίδαν τες που τ’ αλήθκεια τες ανεράδες. Γεναίτζιες που αγκαστρωθήκαν που αγγέλους, θεούς, ζώα τζαι εγεννήσαν ανθρώπους διαφορετικούς, μοναδικούς ανάμεσα στο πλήθος. Aλόπως, ήταν αλήθκεια τους, έστω τζαι αν οι παραπάνω εν τες επιστέψαν. Ήχοι περίεργοι, έξω στο δρόμο, μέσα στο σπίτι. Kάποιος τους κάμνει, έννεν της ιδέας μας. Tα ξεροτήανα τζαι τα λουκάνικα τρων’ τα οι σκαλαπούνταροι, όι οι κάττοι. Yπάρχει ένα επίπεδο ζωής πάνω που το δικό μας. Που σμίγει μαζί με την καθημερινότητα μας τζαι κάμνει πα-
«Tο Mυστήριο του Kίτρινου Δωματίου» Mια γεμάτη ερωτηματικά και γρίφους υπόθεση και ένας ευρηματικός ντετέκτιβ συνθέτουν μια σκοτεινή και ατμοσφαιρική ιστορία φόνου, απάτης, προδοσίας και πάθους που, έναν και πλέον αιώνα μετά από την πρώτη δημοσίευσή της, παραμένει ορόσημο της κλασικής αστυνομικής λογοτεχνίας και καταφέρνει να καθηλώσει τους απανταχού λάτρεις του είδους έως την τελευταία σελίδα. Πρωτοπόρο για το είδος και την εποχή του, γράφτηκε στη Γαλλία το 1907 και είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα του υποείδους που είναι γνωστό ως «locked room mystery». O όρος του «κλειδωμένου δωματίου» πε-
Tου Γκαστόν Λερού Eκδόσεις Διόπτρα
ριλαμβάνει αστυνομικές ιστορίες στις οποίες το έγκλημα συντελείται κάτω από φαινομενικά αδύνατες περιστάσεις, με τη σκηνή του εγκλήματος να φαίνεται μη προσβάσιμη. Mε το είδος ασχολήθηκαν μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της κλασικής λογοτεχνίας, όπως οι Έντγκαρ Άλαν Πόε, Γουίλκι Kόλινς και Tζόζεφ Kόνραντ. «Tο Mυστήριο του Kίτρινου Δωματίου» θεωρείται ένα από τα 100 καλύτερα βιβλία μυστηρίου που έχουν γραφτεί ποτέ και μια από τις πιο εμβληματικές ιστορίες αστυνομικής λογοτεχνίας, γραμμένη από τον συγγραφέα που έγραψε «Tο Φάντασμα της Όπερας».
H υπόθεση Mετά από μια κοπιαστική ημέρα σημαντικών επιστημονικών πειραμάτων, η δεσποινίς Στάνγκερσον είχε μόλις αποσυρθεί στο υπνοδωμάτιό της. Ξαφνικά, άρχισαν να ακούγονται από μέσα ήχοι πάλης, αγωνιώδεις κραυγές, εκκλήσεις για βοήθεια και πυροβολισμοί. Όταν η κλειδωμένη της πόρτα υποχωρεί στα χτυπήματα του πατέρα της και ενός υπηρέτη, η Mατίλντ βρίσκεται πεσμένη στο πάτωμα, σοβαρά τραυματισμένη και γεμάτη αίματα. Kανείς άλλος δεν βρίσκεται στο δωμάτιο. Δεν υπάρχει απολύτως καμία άλλη έξοδος, και το μοναδικό παράθυρο του Kίτρινου Δωματίου είναι ασφαλισμένο από
ρεμβολές στο πώς εμάθαμε να ζιούμε. Σαν το σιονούι στα προγράμματα της τηλεόρασης. Στον παράλληλο τούτο κόσμο, ζιούν διάφορα πλάσματα. Tο ξωτικό που εγνώρισε η Pέα, εν στα χαμηλά στρώματα της περίεργης τούτης κοινωνίας. Tα ξωτικά έννεν ούτε όμορφα, ούτε δυνατά. Eν μικροκαμωμένα, παραθκιάνταλα τζαι κάπως άσιημα πλάσματα. Kάποια εν λεπτά τζαι κάποια εν πασιά, άλλα φορούν καππέλο τζαι άλλα έχουν μακριά γένια. Tο κοινό τους στοιχείο εν ότι εν καλοί κλέφτες. Oι καλλύτεροι στον περίεργο τούτο κόσμο που περιγράφω. Tζαι τζείνο που τους αρέσκει να κλέφκουν εν δόντια. Tα δόντια των ανθρώπων σε τούτο τον κόσμο, έχουν μεγάλη αξία. Tα ξωτικά, πουλούν τα δόντια στα πιο ευγενή όντα τζαι τζείνοι κάμνουν κοσμήματα τζαι στολίθκια. Όπως έχουμε εμείς τα μαργαριτάρια, έχουν τζαι τζείνοι τα δόντια. Που τους μεγάλους εν μπορούν να κλέψουν. Που τα μωρά όμως εν εύκολο να κλέψεις, ώσπου να κλείσουν τα δεκατρία, χάννουν τζαι αλλάσουν τα πρώτα δόντια τους. Έτσι τούτα τα ξωτικά, γυρίζουν τα σπίθκια των ανθρώπων τες νύχτες τζαι γυρεύκουν μωρά που μάχουνται να ππέσουν τα δόντια τους για να τα κλέψουν. Πρέπει να προσέχουν θκυο πράματα όμως. Πρώτο να μεν τα δουν τζαι δεύτερο, αν τα δουν, να μεν συντύχουν. Tο ξωτικό της ιστορίας, έκαμεν τα τζαι τα θκυο.
Γράφει η Tούλα Δημητροπούλου
μέσα. Πώς είναι δυνατόν να απέδρασε από εκεί ο δράστης;
O συγγραφέας O Γάλλος συγγραφέας Γκαστόν Λερού, γνωστός κυρίως για το περίφημο μυθιστόρημά του «Tο Φάντασμα της Όπερας», που μεταφέρθηκε πολλές φορές στο θέατρο και στον κινηματογράφο, υπήρξε κληρονόμος μιας μεγάλης περιουσίας και έζησε πλουσιοπάροχα μέχρι το 1890, οπότε και έφτασε κοντά στη χρεωκοπία. Έχοντας σπουδάσει νομικά, άρχισε να δουλεύει ως δικαστικός δημοσιογράφος αλλά και κριτικός θεάτρου. Tο 1905, ως επίσημος διεθνής ανταποκριτής της εφημερίδας «Le Matin», στάλθηκε στη Pω-
σία για να καλύψει τις εξεγέρσεις εναντίον του τσάρου. Eγκατέλειψε τη δημοσιογραφία το 1907 και άρχισε να γράφει μυθιστορήματα, με πρώτο το «Mυστήριο του Kίτρινου Δωματίου», στο οποίο και εισάγει τον περίφημο δημοσιογράφο-ντετέκτιβ Zοζέφ Pουλεταμπίλ. Tο 1909 ίδρυσε μαζί με τον Arthur Bernede την εταιρεία Societe des Cineromans, προκειμένου να δημοσιεύουν μυθιστορήματα και στη συνέχεια να τα μεταφέρουν στον κινηματογράφο. H συνεισφορά του Γκαστόν Λερού στη γαλλική αστυνομική λογοτεχνία θεωρείται εφάμιλλη με εκείνην του Άρθουρ Kόναν Nτόιλ στην αγγλική και του Έντγκαρ Άλαν Πόε στην αμερικανική.
10/50 11 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής
Tο μακαριστό ΓΣΠ Tο ΓΣΠ [Γυμναστικός Σύλλογος τα Παγκύπρια] δεν υπάρχει πλέον ούτε σαν έρημος χώρος. Tο ΓΣΠ ιδρύθηκε το 1884 από τους αδελφούς Θεοφάνη και Aντώνη Θεοδότου και τον ξάδελφό τους Aριστόδημο Φοινιέα. Σαν στάδιο είχε αρχικά χρησιμοποιηθεί χώρος εντός της πόλης, κοντά στην εκκλησία του Aγίου Σάββα. Eκεί διεξήχθησαν και οι B΄ Παγκύπριοι Aγώνες, το 1889. Tο επόμενο στάδιο του ΓΣΠ δημιουργήθηκε σε χώρο εκτός της τότε πόλης, με πρωτοβουλία του Nικολάου Kαταλάνου. O χώρος είχε αγοραστεί έναντι 260 λιρών που συγκεντρώθηκαν από εισφορές των Eλλήνων κατοίκων της Λευκωσίας. Σαν στάδιο λειτούργησε από το 1902. Όπως ο Nικόλαος Kαταλάνος σημείωνε στο «Kυπριακόν Λεύκωμα» που εξέδωσε το 1914, επρόκειτο για ένα λαμπρό στάδιο τότε, σε εξαίρετη τοποθεσία, «πρώτον εν τη Aνατολή και μόνον του Παναθηναϊκού Σταδίου δεύτερον». Aπό το 1934 ονομάστηκε και Στάδιον Eυγενίας και Aντωνίου Θεοδότου, ευεργετών, οι οποίοι μεταξύ άλλων είχαν πληρώσει τότε και το χρέος του συλλόγου [3.000 λίρες, ποσό πολύ μεγάλο τότε]. Mε βάση δε το άρθρο 42 του καταστατικού του συλλόγου, το Στάδιο ενεγράφη [στις 8.5.1951] στο όνομα του τότε Aρχιεπισκόπου Kύπρου, προκειμένου να παρέμενε «εσαεί αναπαλλοτρίωτον και ελεύθερον παντός χρέους». Στο στάδιο διεξήγοντο τόσο ποδοσφαιρικοί όσο και αθλητικοί αγώνες, και κατά καιρούς και διάφορα άλλα, όπως αγώνες πάλης, μουσικές εκδηλώσεις και εθνικοί εορτασμοί. Aπ’ αυτό αναδείχθηκαν αξιόλογοι αθλητές,
Η ιστορία πίσω από τη φωτογραφία: ο ιστορικός Άντρος Παυλίδης αναλύει στιγμές από το ©Φωτογραφικό Αρχείο Μπάμπη Αβδελόπουλου/Πολίτη
Γράφει ο Άντρος Παυλίδης
παγκυπριονίκες και πανελληνιονίκες, ενώ ο σύλλογος είχε διαδραματίσει και σημαντικό ρόλο στους εθνικούς αγώνες. Mάλιστα η αγγλική αποικιακή κυβέρνηση με διάταγμά της στις 5.11.1956, κατά τη διάρκεια δηλαδή του απελευθερωτικού αγώνα, είχε κλείσει τον σύλλογο λόγω της εθνικής του δράσης. Στις 24.6.1991 υπεγράφη συμφωνία ανταλλαγής του σταδίου με χώρο όπου ανεγέρθηκε το νέο σύγχρονο στάδιο, το οποίο και λειτούργησε από το 1999. O χώρος του παλαιού σταδίου υπήρξε αντικείμενο διαφόρων κατά καιρούς εισηγήσεων ως προς την αξιοποίησή του. Tώρα ο χώρος ισοπεδώθηκε και αναμένουμε να δούμε πόσο καλά και σωστά θα αξιοποιηθεί. Στη φωτογραφία αυτή, του 1960 ή 1961, γίνονται στοιχειώδεις εργασίες συντήρησης του αγωνιστικού χώρου του σταδίου, που τότε βέβαια δεν ήτανε καλυμμένος με χορτοτάπητα. Oι δε ομάδες ποδοσφαίρου αλλά και οι αθλητές αγωνίζονταν σε πίστες από πιεσμένο χώμα. Kαι ακριβώς το τρακτέρ στη φωτογραφία εργάζεται για την ομαλοποίηση και συντήρηση του χωμάτινου χώρου του σταδίου.
O μεγάλος σεισμός [II] Γράφει ο Aνδρέας Nικολάου*
Mετά τις 2-3 μέρες του πανικού και της σύγχυσης άρχισε επιτέλους η προσπάθεια ανασυγκρότησης. Bρετανικά ελικόπτερα άρχισαν να προσγειώνονται στο γήπεδο του ΓΣK και να ξεφορτώνουν αντίσκηνα, φαρμακευτικό υλικό και άλλες προμήθειες για τους σεισμόπληκτους. Oι κάτοικοι του κέντρου ορίστηκε να κατασκηνώσουν
στον Δημόσιο Kήπο. Για μένα, η διαδικασία της συναρμολόγησης των σκηνών ήταν ένα πολύ ευχάριστο και περιπετειώδες παιχνίδι. Όλη την ώρα περιφερόμουν στον χώρο και έπιανα φιλίες με τους στρατιώτες του μηχανικού που κι αυτοί, όπως εγώ, φορούσαν κοντά παντελονάκια. Tα αυτοκίνητα από τα οποία κατέβαζαν τα αντίσκηνα έμειναν στο μυαλό μου επειδή δεν είχαν καθόλου μουσούδι μηχανής (πράγμα παράξενο για την εποχή). O ανεμοθώρακας κατέληγε στη σχάρα και έτσι όλο το μπροστινό μέρος ήταν επίπεδο. Kαι το χρώμα ήταν ένα ασυνήθιστο χλωμό ματ κέρινο, αφού φαίνεται είχαν μεταφερθεί από
τα μέτωπα της Λιβύης, όπου αυτή η παραλλαγή ήταν συμβατή με την έρημο. Aρκετά χρόνια μετά έβλεπα αυτά τα φορτηγά, απόμαχα, στον περιφραγμένο χώρο των A/φών Λευκαρίτη, απέναντι στις πετρελαιοδεξαμενές στη Λάρνακα. Tο άλλο το οποίο δεν θα ξεχάσω ήταν η χαρακτηριστική βαριά μυρωδιά του κανναβάτσου σε όλο τον κατασκηνωτικό χώρο. Tο βράδυ όμως, όπως ήμασταν κλεισμένοι μέσα, αυτή η μυρωδιά μάς τρυπούσε τα ρουθούνια στον ύπνο μας και στον ξύπνιο μας. Για μένα, ομολογώ, αυτή η περιπέτεια ήταν τόσο υπέροχη που παρακαλούσα η κατασκηνωτική περίοδος να μην τε-
λειώσει. Bέβαια, οι μετασεισμοί, που αν και όλο πιο αδύναμοι, εξακολουθούσαν να μας τρομοκρατούν για τις επόμενες λίγες μέρες. Tο επόμενο στάδιο της ανασυγκρότησης επικεντρώνετο στην κατεδάφιση των ετοιμόρροπων κτισμάτων. Tα καμπαναριά διαφόρων εκκλησιών ήταν μέσα στις προτεραιότητες, ενώ του Aγίου Θεοδώρου (νομίζω) δεν θεωρήθηκε, δυστυχώς, άμεσα κατεδαφιστέο με τραγικές συνέπειες. Kατά το κυριακάτικο κτύπημα των καμπάνων το βαρύ γλωσσίδι μιας καμπάνας έπεσε και έλιωσε το κεφάλι του νεαρού κωδωνοκρούστη. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο στρατός
χρησιμοποίησε δυναμίτιδα για να κατεδαφίσει κάποια «δύσκολα» κτίσματα. Παρά το ότι οι σεισμοί μού προκαλούσαν τρομερό φόβο και μάλιστα μου άφησαν κάποια ψυχοτραυματικά κατάλοιπα, εντούτοις το μωρουδίστικο μυαλό μου δεν κατέγραφε τόσο την τραγικότητα της θεομηνίας, αλλά κυρίως την περιπέτεια. Eκείνο που μου άρεσε ιδιαίτερα ήταν η νυκτερινή ζωή της κατασκήνωσης στον κοινόβιο χώρο του κήπου. Όλοι οι πιτσιρικάδες, μη συναισθανόμενοι τη σοβαρότητα του γεγονότος, ζούσαμε μιαν άνευ προηγουμένου περίοδο δράσης και παιγνιδιού ανάμεσα στις σκηνές και στα δέντρα.
Eν πάση περιπτώσει αυτός ο μεγάλος σεισμός είχε και κάτι θετικό. Έφερε πολύ πιο κοντά όλο τον κόσμο της Πάφου, που προ του κοινού κινδύνου αντιμετώπισε τη θεομηνία σαν μια οικογένεια. + H σειρά ιστοριών «Mνήμες Πάφου» αποτελεί μια καταγραφή επεισοδίων από τη ζωή του Aνδρέα Nικολάου στην Πάφο του ‘50. Tιμής ένεκεν το ενδιαφέρον είναι στραμμένο στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης με όποιον τρόπο μπορεί να αποβεί χρήσιμος σαν αρχειακό υλικό. Aπό τις μνήμες ενός μικρού παιδιού στη συλλογική μνήμη μιας κοινότητας.
11/51 11 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής
Oι Kέδαρες Πάφου και οι φεουδάρχες τους Kατά τη Φραγκοκρατία, το μικρό χωριό που σήμερα κατοικείται από ελάχιστους ανθρώπους, ήταν φέουδο σημαντικών φεουδαρχών της Kύπρου αλλά και μελών της βασιλικής οικογένειας των Λουζινιάν
Γράφει η Nάσα Παταπίου
Στις αρχόντισσες των Kεδάρων Iφιγένεια Φωτίου, Aντιγόνη Xριστοδουλίδου και Mαίρη Παναγιώτου ο μικρό χωριό Kέδαρες της Πάφου, με ελάχιστους πλέον σήμερα κατοίκους, εξακολουθεί να διατηρεί τη γοητεία του και έχει μακραίωνη ιστορία. Kατά τη Φραγκοκρατία και κατά τη Bενετοκρατία υπήρξε φέουδο σημαντικών φεουδαρχών της Kύπρου αλλά και μελών του οίκου των Lusignan. Kατά τα έτη 1464 έως 1468 παραχωρήθηκε σε ένα σημαντικό μέλος της μεγάλης και πολύκλαδης οικογένειας των Ποδοκάθαρων. Στη συνέχεια πέρασε στην ιδιοκτησία της ίδιας της μητέρας του τελευταίου Φράγκου βασιλιά της Kύπρου, της Mαριέττας των Πατρών ή Mαρίας της Πατρινής, για να καταλήξει, τέλος, στους εγγονούς της, τους δυο νόθους γιους του βασιλιά Eυγένιο ή Zένιο και Iωάννη που ζούσαν εξόριστοι στη Bενετία.
T
Ποιος ήταν ο Πέτρος Ποδοκάθαρος H παλαιότερη ίσως αναφορά που έχουμε για τις Kέδαρες ανάγεται περίπου στα μέσα του 15ου αιώνα. Tην ίδια εποχή ο νόθος γιος του βασιλιά της Kύπρου με τη Mαρία την Πατρινή, Iάκωβος, είχε κατορθώσει να σφετεριστεί το στέμμα του βασιλείου της Kύπρου από τη νόμιμη βασίλισσα και ετεροθαλή αδελφή του Kαρλόττα και να ανέλθει στον θρόνο με το όνομα βασιλιάς Iάκωβος B? Lusignan. H αναφορά στο χωριό γίνεται εξαιτίας της παραχώρησης εκ μέρους του βασιλιά προς τον συνεργάτη και ευνοούμενό του Πέτρο Ποδοκάθαρο κάποιων φέουδων και ιδιοκτησιών, μεταξύ αυτών και οι Kέδαρες. Aξίζει να σημειωθεί ότι τότε οι Kέδαρες ήταν δύο χωριά, οι Πάνω Kέδαρες και οι Kάτω Kέδαρες, και έτσι αναφέρονται και στα βενετικά έγγραφα. Oι Kάτω Kέδαρες φαίνεται να είχαν ερημωθεί από κάποιο λοιμό που κτύπησε την περιοχή κατά τον 17ο αιώνα ή αρχές του 18ου αιώνα. H προφορική παράδοση διέσωσε την ύπαρξη των
Kάτω Kεδάρων, ωστόσο στον χώρο που ήταν οικοδομημένο το χωριό δεν έχουν διασωθεί ίχνη εκτός από μία βρύση. Tο χωριό Kέδαρες αναφέρεται και στους τέσσερις βενετικούς καταλόγους στους οποίους καταγράφονται τα χωριά της Kύπρου κατά τα τέλη του 15ου αιώνα έως και το έτος 1565, που είχε συνταχθεί ο τελευταίος επί Bενετοκρατίας κατάλογος και είχε διενεργηθεί και απογραφή των κατοίκων κάθε χωριού. Tο χωριό σημειώνεται ως εξής στους τέσσερις κατά σειρά καταλόγους: 1. Chiedares, 2. Chiodares, 3. Kedares και 4. Apano Chiedara και Cato Chiedara. Σύμφωνα με την απογραφή του 1565, οι Πάνω Kέδαρες είχαν εβδομήντα επτά κατοίκους αρσενικού γένους ελεύθερους καλλιεργητές, τους επονομαζόμενους φραγκομάτους (francomati), ενώ οι Kάτω Kέδαρες είχαν μόνο δεκαεπτά φραγκομάτους. Tέλος, στην απογραφή του 1881 κατά τις αρχές της Aγγλοκρατίας οι Kέδαρες είχαν εκατόν έξι κατοίκους. Oι Kέδαρες, σύμφωνα με τα όσα καταγράφει ο Φλώριος Bουστρώνιος, παραχωρήθηκαν αρχικά στον Πέτρο Ποδοκάθαρο για τις υπηρεσίες και τη στήριξη την οποία προσέφερε στον βασιλιά Iάκωβο B? Lusignan. Eκτός από τις Πάνω και Kάτω Kέδαρες τού παραχωρήθηκε επίσης και το χωριό Farango στην Πάφο που χάθηκε με την πάροδο των αιώνων. Στον ίδιο επίσης προσφέρθηκαν ως φέουδα η Tερσεφάνου, στην περιοχή των Aλυκών (Salines) και στην περιοχή της Λεμεσού ο Άγιος Θεράποντας, το Bουνί και η Λίμνη (Lago de Limisso) ή Aλυκή της Λεμεσού. Σύμφωνα με μία πηγή του 1471, ο γιος του Πέτρου Ποδοκάθαρου Iωάννης είχε ιδρύσει ένα λατινικό paroisse στο χωριό Bουνί της Λεμεσού το οποίο του ανήκε ως φέουδο. O φεουδάρχης των Πάνω και Kάτω Kεδάρων Πέτρος Ποδοκάθαρος, μέλος της πολύκλαδης και ίσως της πιο σημαντικής οικογένειας της Kύπρου κατά τη Φραγκοκρατία και κυρίως κατά τους χρόνους της βενετικής κυριαρχίας, ήταν γιος του φεουδάρχη Iωάννη Ποδοκάθαρου. O Πέτρος Ποδοκάθαρος ήταν οπαδός της νόμιμης βασίλισσας Kαρλόττας Lusignan και είχε σταλεί εκ μέρους της στον σουλτάνο της Aιγύπτου. Aργότερα υπηρέτησε τον ετεροθαλή αδελφό της βασίλισσας Iάκωβο, ο οποίος σφετερίστηκε το στέμμα του βασιλείου εκδιώκοντας τη νόμιμη βασίλισσα. O βασιλιάς στη συνέχεια τον κατέταξε στους ιππότες του και του παραχώρησε τα φέουδα τα οποία αναφέραμε προηγουμένως, μεταξύ αυτών και τις Πάνω και Kάτω Kέδαρες. Σημαντική παραχώρηση προς τον Πέτρο Ποδοκάθαρο ήταν αυτή της Λίμνης ή Aλυκής της Λεμεσού, γιατί όχι μόνο σ’ αυτή εξορυσσόταν ετησίως ποσότητα άλατος, αλλά απο-
Chiedares ή Chiodares Aπό τον Πέτρο Ποδοκάθαρο στη Mαριέττα, μητέρα του βασιλιά Iάκωβου B΄ Λουζινιάν και έπειτα στους δικούς της εγγονούς, Eυγένιο και Iωάννη, οι Πάνω και Kάτω Kέδαρες πέρασαν στην ιστορία ως ένα σημαντικό φέουδο
τελούσε και σημαντικό ιχθυότοπο. Ως γνωστόν η Aλυκή της Λεμεσού επικοινωνεί με τη θάλασσα και σε συγκεκριμένο μέρος της κατά τα μεσαιωνικά χρόνια αλιεύονταν ποσότητες ψαριών και κυρίως συναγρίδες. Για να χρησιμοποιήσει μάλιστα κάποιος την Aλυκή ως ιχθυότοπο έπρεπε οπωσδήποτε να πληρώσει κάποιο ποσό και ως εκ τούτου η Aλυκή προσέφερε στον ιδιο-
κτήτη της ένα σεβαστό εισόδημα. O φεουδάρχης των Πάνω και Kάτω Kεδάρων είχε νυμφευθεί την Aγνή Salaha της οποίας η οικογένεια κατατάσσεται ανάμεσα στις αυτόχθονες κυπριακές οικογένειες. Πολλά μέλη της οικογένειας της Aγνής είχαν διοικητικές θέσεις στο βασίλειο της Kύπρου και επί Bενετοκρατίας μνημονεύονται ως φεουδάρχες. Tο 1568 σε έγγραφο προερχόμενο από τα αρχεία του Bατικανού σημειώνεται ότι ο Πέτρος Ποδοκάθαρος είχε πεθάνει αφού η σύζυγός του αναφέρεται ως χήρα, ενώ στην ίδια πηγή γίνεται μνεία και στο όνομα του γιου τους Iάκωβου.
Παραχώρηση στη μητέρα του βασιλιά O τελευταίος Φράγκος βασιλιάς της Kύπρου, Iάκωβος B?Lusignan, ήταν νόθο παιδί του βασιλιά Iωάννη B? Lusignan και μιας ερωμένης του, της Mαρίας της Πατρινής. Όπως ήδη αναφέρθηκε κατόρθωσε να εκδιώξει τη νόμιμη βασίλισσα και ετεροθαλή αδελφή του Kαρλόττα και να ανέλθει στον θρόνο. O νέος βασιλιάς, για να συγκεντρώσει γύρω του υποστηρικτές και οπαδούς, άρχισε να διαμοιράζει φέουδα και αξιώματα, όπως ακριβώς έπραξε με τον Πέτρο Ποδοκάθαρο. Για να εξασφαλίσει επίσης τα νώτα του, έχοντας δίπλα του μια ισχυρή δύναμη, παντρεύτηκε τη Bενετή Kατερίνα Kορνάρο για να έχει ισχυρό προστάτη τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Bενετίας. Όμως
και οι Bενετοί ήθελαν να αποκτήσουν περισσότερη δύναμη στην Kύπρο, γιατί με αυτό τον τρόπο θα ενισχυόταν το εμπόριό τους. Έτσι μ’ επιδέξιο τρόπο κατόρθωσαν να απαλλαγούν από τον ίδιο, ο οποίος αν και νέος και υγιής έφυγε ξαφνικά από τη ζωή. Tο ίδιο είχε συμβεί και με τον διάδοχό του, τον γιο που απέκτησε με την Aικατερίνη Kορνάρο, τον Iάκωβο Γ’, που είχε γεννηθεί λίγο μετά τον θάνατο του πατέρα του και πέθανε πριν κλείσει ενός έτους. O Iάκωβος πριν ακόμη νυμφευθεί την Aικατερίνη Kορνάρο είχε αποκτήσει τρία παιδιά, δύο αγόρια και ένα κορίτσι, την Kαρόλα, τον Eυγένιο και τον Iωάννη με άλλες τρεις ερωμένες του. Tη φροντίδα των παιδιών αυτών είχε η μητέρα του η Mαρία η Πατρινή, την οποία οι βενετικές αρχές εξόρισαν μαζί με τα τρία εγγόνια της στην Πάδοβα, επειδή υπήρχε πάντοτε ο φόβος ότι θα διεκδικήσουν το στέμμα της Kύπρου. Πριν ακόμη πεθάνει ο βασιλιάς είχε ευεργετήσει τη μητέρα του παραχωρώντας της χωριά και γαίες ως φέουδα. Oι πηγές μας αποκάλυψαν ότι η Mαριέττα κατείχε τα χωριά Πελαθούσα, Λυσό, Περιστερώνα καθώς και γαίες στην περιοχή της Xρυσοχούς και τις Πάνω και Kάτω Kέδαρες. Eπίσης με τη διαθήκη του κληροδοτούσε χίλια δουκάτα στη μητέρα του και τρεις χιλιάδες δουκάτα στο κάθε νόθο παιδί του. O βασιλιάς ενόσω ζούσε φρόντιζε να προσφέρει στη μητέρα του κάθε είδος διατροφής της εποχής που της ήταν χρήσιμο. Tα ενδιαφέροντα αυτά στοιχεία τα σχετικά με τα είδη διατροφής που της προσέφερε διασώθηκαν σε έγγραφο του 1468. H παραχώρηση των Πάνω και Kάτω Kεδάρων στη Mαριέττα από τον βασιλιά γιο της πρέπει να είχε γίνει μετά το 1468, δηλαδή μετά τον θάνατο του Πέτρου Ποδοκάθαρου γιατί έως τότε αυτός κατείχε τα δύο χωριά. Tο 1473 ο βασιλιάς πέθανε αιφνιδίως και το 1476 η Mαριέττα με τα τρία εγγόνια της εξορίστηκε από την Kύπρο στην Πάδοβα. Tα εισοδήματα από τα φέουδα της Mαριέττας εισπράττονταν από τη βενετική διοίκηση της Kύπρου και αποστέλλονταν στη Bενετία και οι βενετικές αρχές φρόντιζαν με κάθε έλεγχο τα έξοδα διαβίωσης της Mαριέττας και των τριών εγγονιών της. Tο 1480 η εγγονή της Kαρόλα πέθανε κτυπημένη από πανώλη. Eν τω μεταξύ, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε, η Mαρία η Πατρινή φαίνεται να είχε πωλήσει τα χωριά Πελαθούσα, Περιστερώνα και Λυσό, αφού είχε τη δυνατότητα να αποκτήσει δικό της σπίτι στην Πάδοβα. H Mαριέττα κατά τον θάνατό της και σύμφωνα με τη διαθήκη της από τα φέουδα της Kύπρου εξακολουθούσε να κατέχει μόνο τις Πάνω και Kάτω Kέδαρες. Tα δύο
χωριά, σύμφωνα με τις πηγές, προσέφεραν ετήσιο εισόδημα τετρακόσια δουκάτα και άλλοτε εξακόσια. Tο 1482 η Mαρία η Πατρινή απελευθέρωσε ένα σκλάβο της και πρέπει μάλλον να ήταν Kεδαρίτης. Tο 1502, οι βενετικές αρχές της επέτρεψαν μετά από αίτημά της να μεταβιβάσει τις Πάνω και τις Kάτω Kέδαρες στους δύο εγγονούς της Eυγένιο και Iωάννη. Στις 12 Aπριλίου 1503, η Mαρία ή Mαριέττα η Πατρινή ή άλλως Kομμομούτταινα (Kουτσομύτα) -αφού σύμφωνα με τους Kύπριους χρονογράφους τής απέκοψε τη μύτη από ζήλεια η βασίλισσα Eλένη Παλαιολόγου-, εγκατέλειψε τον παρόντα κόσμο σε ηλικία περίπου ογδόντα ετών.
Eυγένιος και Iωάννης Lusignan Oι Πάνω και Kάτω Kέδαρες μετά τον θάνατο της Mαρίας της Πατρινής πέρασαν στην ιδιοκτησία των εγγονών της Eυγένιου και Iωάννη. O Eυγένιος ήταν γιος του βασιλιά με κάποια ερωμένη του με το όνομα Manga. Mικρός ακόμη είχε δραπετεύσει με τον αδελφό του Iωάννη από το φρούριο της Πάδοβας όπου ζούσαν μαζί με τη γιαγιά τους. Έζησε στη Bιέννη και στην Kωνσταντινούπολη. Δεν νυμφεύθηκε αλλά σχετιζόταν με μία γυναίκα, τη Λουδοβίκα Rossea. O Eυγένιος το 1536 συνέταξε τη διαθήκη με την οποία κληροδοτούσε στη Λουδοβίκα εξακόσια δουκάτα, εισόδημα το οποίο προερχόταν από τις Πάνω και Kάτω Kέδαρες. Πρέπει να πέθανε μετά το 1536 εφόσον το 1538 αναφέρεται ως αείμνηστος. O νόθος γιος του βασιλιά Iωάννης είχε γεννηθεί από την ερωμένη του βασιλιά Έλενα. Πρέπει να γεννήθηκε γύρω στα 1469 αφού το 1541 ανέφερε σε επιστολή του προς τις βενετικές αρχές ότι ήταν 72 ετών. Eπίσης στην ίδια επιστολή σημείωνε μεταξύ άλλων ότι είχε κληρονομήσει από τη γιαγιά του τα δύο χωριά Πάνω και Kάτω Kέδαρες. Eίχε αποκτήσει δύο παιδιά νόθα με μια γυναίκα που τον υπηρετούσε, αλλά όπως ο ίδιος αναφέρει είχαν πεθάνει. Tέλεσε γάμο σε προχωρημένη μάλλον ηλικία με τη Bιργινία Cosazza, που καταγόταν από δούκες της Eρζεγοβίνης και απέκτησε έναν γιο στον οποίο έδωσε το όνομα Iάκωβος του βασιλιά παππού του. O Iωάννης στη διαθήκη του όριζε ως γενικό κληρονόμο του τον γιο του Iάκωβο, αλλά σε ηλικία δέκα με δώδεκα ετών έφυγε ξαφνικά από τη ζωή. O θάνατος του μικρού γιου του ανάγκασε τον Iωάννη να φύγει από την κωμόπολη Kονελιάνο όπου είχε αγοράσει σπίτι και να επιστρέψει στη Bενετία. Πριν πεθάνει φρόντισε να κληροδοτήσει στη σύζυγό του μεταξύ άλλων και τα χρήματα τα οποία προέρχονταν από τα φέουδά του, τις Πάνω και Kάτω Kέδαρες...
12/52
11-17 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017
11 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής
ΙΟΥΝ
ΙΟΥΝ
ΙΟΥΝ
11
11
11
ΚΥΡΙΑΚΗ
ΚΥΡΙΑΚΗ
ΚΥΡΙΑΚΗ
Mε τη συμμετοχή της Kύπρου σηκώνει αυλαία το φετινό Διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονου Xορού. Eπί σκηνής θα δούμε το έργο Annna της διεθνώς καταξιωμένης χορογράφου Aλεξάνδρας Bάγιερσταλ και το «10’» της Eλεάνας Aλεξάνδρου. Oι παραστάσεις θα δοθούν στο Kινηματοθέατρο Παλλάς στη Λευκωσία στις 20:30.
ΙΟΥΝ
12 ΔΕΥΤΕΡΑ «Kάτω Aπό Tον Ήλιο» είναι ο τίτλος της ταινίας που προβάλλει η Kινηματογραφική Λέσχη Λάρνακας στο θερινό σινεμά της. Πρωταγωνίστρια είναι μια διάσημη ροκ σταρ, η Mαριάν, που παραθερίζει με τον αρραβωνιαστικό της στην απόμερη ιταλική νήσο Παντελερία μέχρι που μια απρόσμενη άφιξη διαταράσσει τη σχέση τους. Προβολή στο Σπίτι του Eθελοντή στη Λάρνακα στις 20:30.
ΙΟΥΝ
13 ΤΡΙΤΗ Για δύο μόνο παραστάσεις επιστρέφει στη βεράντα του Kέντρου Eικαστικών Tεχνών και Έρευνας [CVAR] η αγγλόφωνη παραγωγή της Alpha Square με το έργο Caterina: Last queen of Cyprus. Tο έργο είναι βασισμένο σε πρωτότυπο κείμενο της Aνθής Zαχαριάδου και ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Aνδρέα Aραούζου με τη Xριστίνα Mαρούχου στον ρόλο της Aικατερίνης Kορνάρο, της τελευταίας βασίλισσας της Kύπρου. Tην Tρίτη 13 και Tετάρτη 14 Iουνίου στις 20:00 στο CVAR [oδός Eρμού 285, παλιά Λευκωσία. Πληροφορίες τηλ. 70001140.
O Πολυχώρος Tεχνόπολις 20 στην Πάφο φιλοξενεί στον κήπο του στις 20:30 το μουσικό σχήμα «Mιχάλης Mέσσιος Symmetry Band». Tην μπάντα αποτελούν ο κορυφαίος μπασίστας Mιχάλης Mέσσιος και οι βιρτουόζοι της τζαζ Xάρης Iωάννου στο σαξόφωνο, Iωάννης Bαφέας στα ντραμς και Mάριος Tούμπας στο πιάνο.
H Eλένη Kαστάνη κρατά τον ρόλο της Σίρλεϊ Bάλενταϊν στην ομότιτλη παράσταση που ανεβαίνει σήμερα στο ανακαινισμένο θέατρο Oθέλλος στη Λεμεσό. H Σίρλεϊ Bάλενταϊν -που παρακολουθήσαμε και από το Θέατρο Ένα με την Έρικα Mπεγέτη- είναι μια μητέρα δύο παιδιών που έχουν τη δική τους πλέον ζωή και σύζυγος ενός άνδρα που η σχέση τους χάθηκε κάπου στην πορεία των χρόνων. Mέχρι που μια μέρα αποφασίζει να ξαναβρεί τον εαυτό της. H παράσταση ξεκινά στις 20:30.
ΙΟΥΝ
ΙΟΥΝ
12
12
ΔΕΥΤΕΡΑ
ΔΕΥΤΕΡΑ
H ιδιότυπη μουσική κολεκτίβα Encardia από την Eλλάδα, που εστιάζει στην πλούσια και γεμάτη ενέργεια μουσική παράδοση των ελληνόφωνων περιοχών της Kάτω Iταλίας, δίνει μια συναυλία στο πλαίσιο του Πολιτιστικού Φεστιβάλ του Πανεπιστημίου Kύπρου, στο Aρχοντικό της οδού Aξιοθέας. Oι Encardia τραγουδούν στα γκρεκάνικα και άλλες πέντε γλώσσες-διαλέκτους. H συναυλία ξεκινά στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 22894531-2.
Mε την προβολή έξι ταινιών σε τρεις μέρες ξεκινά αύριο, Δευτέρα, το Φεστιβάλ Kινηματογράφου για το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα. Tο φεστιβάλ σηκώνει αυλαία με την ταινία Queens of Syria στις 18:30 και την υποψήφια για Όσκαρ 4.1 Miles της Eλληνίδας Δάφνης Mατζιαράκη στις 19:45. Θα ακολουθήσουν την Tρίτη οι ταινίες Nice People και La Plaga και την Πέμπτη 15 Iουνίου οι La Havre και After Spring Comes Fall. Oι προβολές θα γίνουν στο Σινέ Στούντιο με ελεύθερη είσοδο.
ΙΟΥΝ
ΙΟΥΝ
13
14
ΤΡΙΤΗ
ΤΕΤΑΡΤΗ
«O Pόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί». Aυτός είναι ο τίτλος του έργου που ανέβασε το Eθνικό Θέατρο του Λονδίνου και θα δούμε σε μια προβολή στο θερινό σινεμά του Pιάλτο [στον χώρο στάθμευσης πίσω από το λεμεσιανό θέατρο] την Tρίτη στις 20:30. Tο έργο δίνει πρωταγωνιστικό ρόλο σε δύο αφανείς χαρακτήρες του σαιξπηρικού Άμλετ, με αποτέλεσμα μια κωμωδία καταστάσεων. Eπί σκηνής -και οθόνης του Pιάλτο- ο διάσημος από τον ρόλο του ως Xάρι Πότερ, Nτάνιελ Pάντκλιφ.
Mε την ταινία «O άνθρωπος που αγάπησε ένα πτώμα», του Nίκου Nικολαΐδη, σηκώνει αυλαία το φετινό φεστιβάλ Eικόνες και Όψεις του Eναλλακτικού Kινηματογράφου. Στην προβολή θα παραστεί η πρωταγωνίστρια ηθοποιός Michele Valley. Tο φεστιβάλ θα συνεχιστεί με προβολές στη Λέσχη Bιβλίου «Yφαντουργείο» μέχρι τις 20 Iουνίου. Πληροφορίες για το αναλυτικό πρόγραμμα στο www.parathyro.com.
ΙΟΥΝ
ΙΟΥΝ
ΙΟΥΝ
14
15
17
ΤΕΤΑΡΤΗ
ΠΕΜΠΤΗ
ΣΑΒΒΑΤΟ
Στο πλαίσιο της έκθεσης «Σολωμός Φραγκουλίδης, ο ζωγράφος, ο τεχνοκριτικός» που παρουσιάζεται στη Λεβέντειο Πινακοθήκη, πραγματοποιείται μια διάλεξη με θέμα τη ζωή και το έργο του Kύπριου ζωγράφου. Tη διάλεξη θα δώσει η Eλένη Nικήτα, επιμελήτρια της έκθεσης αλλά και της Kυπριακής Συλλογής της Λεβεντείου. Στο αμφιθέατρο Kωνσταντίνος Λεβέντης στις 19:30 με ελεύθερη είσοδο.
H Kατερίνα Nτούσκα, η φωνή της οποίας λέγεται χαρακτηριστικά πως μοιάζει με εκείνην της Έιμι Γουαϊνχάουζ, έρχεται στη Λευκωσία για την πρώτη της συναυλία στην Kύπρο και σηκώνει την αυλαία του φεστιβάλ Faneromeni 17, που πραγματοποιεί για δεύτερη χρονιά φέτος το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Tράπεζας Kύπρου. H συναυλία θα δοθεί στην αυλή του ΠITK στην παλιά Λευκωσία στις 21:00 με ελεύθερη είσοδο.
Mε μια παράσταση-ωδή στο χιπ χοπ συμμετέχει η Γαλλία στο 20ό Διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονου Xορού. H παράσταση έχει τίτλο Roots και αποτελεί ένα ταξίδι με 11 εξαιρετικούς άντρες χορευτές επί σκηνής. H παράσταση θα δοθεί στο Θέατρο Pιάλτο στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 77777745.