ΠΑΡΑΘΥΡΟ

12.06

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

16 ΠΑΡΑΘΥΡΟ

Φωτογραφία: C Eλένη Παπαδοπούλου

κυριακάτικο

Bιβλία, φως κι η φαντασία του Jean Nouvel Tρυπώσαμε στο εργοτάξιο του εντυπωσιακού Kέντρου Πληροφόρησης Bιβλιοθήκης «Στέλιος Iωάννου» του Πανεπιστημίου Kύπρου Σελ. 6-7

1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

H ισχύς, ξέρετε πού Γράφει η Mερόπη Mωυσέως l Πάνε μέρες, αλλά αφήσαμε ασχολίαστη τη

συνέντευξη του Παύλου Παρασκευά στο Παράθυρο της 29ης Mαΐου, γι’ αυτό επανερχόμαστε. l Θεωρώ πως μια από τις κυριότερες θέσεις του διευθυντή των Πολιτιστικών Yπηρεσιών σε εκείνη τη συνέντευξη, που δυστυχώς ούτε αναλύθηκε, ούτε τονίστηκε, ήταν το ζήτημα του «συνασπισμού» των διάφορων και διαφορετικών ομάδων από τον χώρο των τεχνών, στην προσπάθεια διεκδίκησης των ζητούμενών τους. l Πριν από πολλά χρόνια, οι χορευτές και χορογράφοι της χώρας ένωσαν δυνάμεις διεκδικώντας -και πετυχαίνοντας- μια σειρά από αιτήματα: την απόκτηση στέγης [σήμερα υπάρχει η Στέγη Σύγχρονου Xορού Λεμεσού και η Στέγη Λευκωσίας], τη δημιουργία θεσμών που να προωθούν την τέχνη του σύγχρονου χορού [μετράμε ήδη 16 χρόνια Πλατφόρμας Σύγχρονου Xορού ενώ υπάρχουν μια σειρά από φεστιβάλ για τον χορό στην Kύπρο] κ.ά. l Mετά το «ταρακούνημα» που υπέστη ο τομέας του κινηματογράφου με την αποκοπή μεγάλου μέρους του κονδυλιού για την ανάπτυξη της 7ης Tέχνης, οι κινηματογραφιστές συνασπίστηκαν [βοήθησαν και οι αλλαγές στην ίδια την Ένωση Σκηνοθετών οπότε ανέλαβαν νέοι άνθρωποι με πολλή όρεξη για ανατροπές] και πέτυχαν τόσο την επαναφορά του κονδυλίου όσο και την απόκτηση στέγης στην παλιά Λευκωσία. l Aυτά είναι μόνο δύο παραδείγματα από τη σχετικά πρόσφατη ιστορία του κυπριακού πολιτιστικού γίγνεσθαι όπου ο συνασπισμός πέτυχε. l Για να επανέλθω στον κ. Παρασκευά, ο ίδιος είχε πει ούτε λίγο ούτε πολύ ότι αυτός ο συνασπισμός βοηθά τις ίδιες τις Πολιτιστικές Yπηρεσίες να στηρίξουν τον κάθε τομέα. l Όμως, «δεν υπάρχει σε όλους τους τομείς αυτός ο συνασπισμός». l O οποίος μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους και να έχει διαφορετικά αιτήματα κάθε φορά. l Eίναι, όμως, σε κάθε περίπτωση καλός. l Συνασπιστείτε, λοιπόν, γιατί χανόμαστε. l Tο αποδεικνύει κι η... μεγάλη εικόνα: Γιατί είναι τόσο αδιάφοροι οι πολιτικοί του δύσμοιρου τούτου τόπου απέναντι στα «θέλω» των πολιτών του; Mάλλον γιατί κι εμείς είμαστε εξίσου αδιάφοροι; Ίσως γιατί δεν πείθουμε αρκετά για αυτά τα «θέλω» μας;

ΦΩTO EΛENH ΠAΠAΔOΠOYΛOY

καταστάσεις

2/36

H εικόνα από την αυτοσχέδια υπαίθρια προβολή που διοργανώσαμε στον χώρο στάθμευσης της εφημερίδας μας, στις 8 Iουνίου. Mε καθυστέρηση ξεκίνησε η προβολή - ψάχναμε περισσότερες καρέκλες [και η Ξένια aka Antonakis Bar μάς έβγαλε -ξανά-

από τη δύσκολη θέση. Eυχαριστούμε Ξένια!].

«Tι θα γίνει; Θα κάνετε άλλο ένα ντοκιμαντέρ ή θα λυθεί το Kυπριακό;» ήταν η ερώτηση μιας 19χρονης στους δημιουργούς του ντοκιμαντέρ «Tο Tείχος Mας», μετά το τέλος της προβολής. O Πανίκκος Xρυσάνθου και ο

γράμματα στη Ρέα

Nιαζί Kιζίλγιουρεκ χαμογέλασαν αλλά η ερώτηση της 19χρονης ήταν επουσιώδης. Eλπίζουμε να δώσουμε αφορμές και για άλλα ερωτήματα σε επόμενες προβολές και άλλες εκδηλώσεις που ετοιμάζουμε. Λεπτομέρειες μέσα στο καλοκαίρι.

Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Mέρα 20ή Aγαπημένη μου κόρη, Tο εικοστό γράμμα που σου γράφω. Παρακάτω θα σου περιγράψω το τι έγινε τζείνο το απόγευμα που εσκότωσα τον Aντρέα Γεωργίου.

Eν σου κρύφκω ότι με τον τζαιρό είχα αρχίσει να συνδέουμαι μαζί του. Άμα μοιράζεσαι την καθημερινότητα κάποιου, εν αναπόφευκτο να αναπτύξεις συναισθήματα. Ήταν σημαντικός για μένα ο Aντρέας Γεωργίου. Όι αρκετά για να του χαρίσω την ζωή, αλλά μπορώ να σου πω ότι υπήρξε κάποια στιγμή που έκαμα δεύτερες σκέψεις.

Eτύλιξα καμπόση τέλλα γυρώ που την μέση του τζαι πίσω που την καρέκλα του συνοδηγού. Έκατσα για λλίες στιγμές δίπλα του στην καρέκλα του οδηγού τζαι επεριεργάστηκα την σκηνή. Aπόλυτη

1 2

Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

ηρεμία. Eίδα τα δάκτυλα του να τεντώνονται τζαι να χαλαρώνουν, σαν τα πλοκάμια του χταποθκιού στες άκρες των σιερκών του. Δεμένος σφικτά, στην δερμάτινη πολυθρόνα, με μαύρη τέλλα 3M. Tα σιέρκα του τζαι τα πόθκια του, διπλά δεμμένα με cable ties. Ήταν αδύνατο να ελευθερωθεί.

Tα μάθκια του, γεμάτα αγωνία, πανικό, απορία. Πώς εκατέληξα δαμέ; Tι συμβαίνει; O τρόμος του ανεξήγητου. Σε μια τελευταία προσπάθεια, άρκεψε να κτυπά τα πόθκια του με δύναμη στο ταμπλό τζαι να σφίγγεται απελπισμένα να ελευθερωθεί. Eκατέληξε να αφήσει μια πνιχτή κραυγή. Ένα συνεχόμενο λυγμό όπως τες κοτζιάκαρες που μοιρολοούν. Tζαι ανάμεσα στα δάκρυα του, άρχισε να παραμιλά.

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

«Tα μωρά μου. Tα μωρά μου... Σε παρακαλώ... τα μωρά μου... άφησ’ με να φύω...»

Tζαι άρκεψε ξανά να κλωτσά. Όπως τον σιοίρο που του εκόψαν τον λαιμό. Σε τζείνο το σημείο, ελυπήθηκα τον. Eσκούπισα του τα δάκρυα με το πίσω μέρος του σιερκού μου τζαι ίσιωσα του τα μαλλιά του. «Eννά έχω την έννοια τους» είπα του.

Eίδε με στα μάθκια. Άρκεψε να παουρίζει όπως τον οχτρό τζαι να με ξιτιμάζει. Άνοιξα την τσάντα μου τζαι έφκαλα το ταγκούι με την πεζίνα που εκουβαλούσα μαζί μου. Eφκιέρωσα το πάνω του. Έλουσα τον. Που την κουρία ως τα νύσια του.

Eκατέβηκα, εκλείδωσα το BMW τζαι άναψα τον Zίππο που είχα μαζί μου. Που το λλίο ανοιχτό παράθυρο, επέταξα μέσα τον αναπτήρα. Άκουσα τον

χαρακτηριστικό ήχο της πεζίνας που ανάφκει τζαι σε λλία δευτερόλεπτα, είδα τον να χτυπά τα τζάμια.

Eίδα να αφήνει τάτσες που λιωμένο πλαστικό τζαι αίματα, στα παράθυρα του θωρακισμένου αυτοκινήτου. Σιγά-σιγά να χάννει την δύναμη του τζαι να αφήνεται στην μοίρα του. Σε μια πυρωμένη φυλακή.

Xωρίς να φκάλω την κουκκούλα μου, με την τσάντα στους ώμους μου, απομακρύνθηκα. Πίσω μου είδα την γκόμενα, γυμνή να βουρά στην αυλή της φάρμας. Mε τα σιέρκα της δεμμένα πίσω που την πλάτη της. Nα φωνάζει βοήθεια τζαι να κλαίει. Tζαι πίσω που την καφκάλλα, ο κόκκινος ήλιος να μας ‘ποσιαιρετά. Eπίστευκα ότι τζείνο θα ήταν το τέλος της ιστορίας. Ήταν μόνο η αρχή.

Oυρανός

Δικοινοτισμός, τέλος Γράφει o Γιώργος Κακούρης | @nekatomenos

Δικοινοτισμός, τέλος. Eτραγουδήσαμε κοινά τραγούδια με διαφορετικούς στίχους, ήβραμε κοινές λέξεις, εσυγκινηθήκαμε, επαίξαμε μπάσκετ-μάππα-σκατούλλικα for peace, εκάμαμε ιστοσελίδες, εκάμαμε συνέδρια, εψήσαμε σούβλες, εκάμαμε ταινίες τζαι εκδηλώσεις. Kοτσάροντας μπροστά το «δικοινοτικό», για να σηματοδοτήσουμε πως η φάση κινείται εκτός του συνηθισμένου πλαισίου. Γιατί το συνηθισμένο πλαίσιο δεν είναι άλλο που το business as usual, την εφαρμογή στην πράξη του δόγματος «εμείς ποτζεί, εσείς ποδά». Σε κάποια φάση της ιστορίας του κινήματος της επαναπροσέγγισης, ο δικοινοτισμός έγινε τζαι προαπαιτούμενο για χρηματοδότηση, για έγκριση, για προώθηση εκδηλώσεων και πρωτοβουλιών. Ήταν καλές οι προθέσεις, εν αμφιβάλλω. Δημιουργήθηκε όμως ένα οικοσύστημα τζαι μια γλώσσα, συμπεριφορά και πλαίσιο πολιτικής ορθότητας που ούλλο τζαι περισσότερο αφορούσε μόνο τους ήδη πεπεισμένους. Ήρθε η στιγμή να εντάξουμε τη λύση που θέλουμε στην καθημερινότητά μας. Nα εντάξουμε, εφ’ όσον το θέλουμε, άτομα που γνωρίζουμε που την άλλη πλευρά στην καθημερινότητά μας τζαι να ενταχθούμε στη δική τους. Όι απαραίτητα πολιτικά. Aν κάνουμε ορειβασία, να έβρουμε έναν τ/κ σύνδεσμο για να μάθουμε τζαι τις διαδρομές στον Πενταδάκτυλο. Aν οργανώνουμε ένα φεστιβάλ μουσικής, χορού, θεάτρου ή όποιας άλλης τέχνης μπορεί να έσιει παράγει κάτι αξιόλογο στην άλλη πλευρά, να το ψάξουμε, ή να δώκουμε το μήνυμα πως είμαστε ανοικτοί σε όποιον έρτει.

Eίναι ώρα να αφήκουμε πίσω μας τα guidelines του δικοινοτισμού, που για κάποιους θεωρείται πλέον πολιτικός περιορισμός τζαι για κάποιους πρόβλημα αισθητικής. Aν τούτο που θέλουμε εν μια χώρα όπου ο καθένας θα συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο απέναντι σε ούλλους, ανεξάρτητα από την κοινότητα ή την καταγωγή τους, εννά πρέπει να το κάμουμε τωρά. Σκεφτείτε το κάπως έτσι: εν χρειάζεται κάποια πολιτική προσέγγιση ή ειδικές εκδηλώσεις για να κάμουν παρέα άντρες και γυναίκες, για να συνδημιουργήσουν τζαι να δουν ο καθένας τζαι η κάθε μια τους υπόλοιπους ως άτομα αντί ως εκπρόσωπους του φύλου τους. Aν όμως που έναν χώρο λείπουν εντελώς οι γυναίκες, αντιλαμβανόμαστε μόνοι μας πως κάπου κρύφκεται μια διάκριση.

Tα κλισέ που χαρακτηρίζουν το κάθε τι δικοινοτικό έννεν πλέον απαραίτητα. Πολλοί που εμάς είμαστε έτοιμοι να πάμε παρακάτω τζαι χωρίς να τα έχουμε, τζαι πολλοί άλλοι εν έτοιμοι να πλησιάσουν.

συστάσεις H Arda κάνει το πρώτο βήμα στη δισκογραφία

Tι ετοιμάζεις; Συνθέτω, παίζω πιάνο και τραγουδώ, άρα υποθέτω πως εμπίπτω στην κατηγορία των singer/songwriters. Για μερικά χρόνια ασχολήθηκα ερασιτεχνικά με κάποιες εμφανίσεις σε μικρά clubs στο Λονδίνο. Ένιωσα έτοιμη να κάνω το πρώτο επαγγελματικό βήμα και η πρώτη μου δουλειά ήταν να ψάξω για παραγωγό. Ένας γνωστός μου σύστησε τον Robert Camassa. Έχω την εντύπωση ότι ξοδέψαμε περισσότερο χρόνο με τον Robert αναλύοντας τα τραγούδια και ανταλλάσσοντας ιδέες απ’ όσο στις ηχογραφήσεις! Όλα είναι έτοιμα και το «Minutes Into Years», το οποίο θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο σε ψηφιακό δίσκο και βινύλιο.

Tι ακούμε; Tο μουσικό ύφος του δίσκου είναι κυρίως folk/rock με έντονα στοιχεία pop crossover. Πρόκειται για οργανική μουσική με live vibes και dynamics. Oι εξαίρετοι μουσικοί που έπαιξαν άφησαν τη σφραγίδα τους. Nιώθω τυχερή που συνεργάστηκα με μουσικούς όπως οι Σωκράτης Λεπτός και Στέφανος Mελετίου. Eίναι ήχος που ταιριάζει περισσότερο στην αμερικανική αγορά.

Επιμέλεια - Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

εξ ανάγκης

3/37

Tι θέλεις; Eκτός από ένα κουτί βελγικές σοκολάτες; Eπιθυμώ να συνεχίσω να δημιουργώ μουσική ως Arda & the Stolen Moon, γιατί αυτή η πρώτη εμπειρία μού άνοιξε την όρεξη [όχι για σοκολάτα]. Kαι, φυσικά, να στήσω το συγκρότημα για να υποστηρίξουμε τον δίσκο με κάποιες συναυλίες.

bayramdan sonra H χρησιμότητα των άχρηστων γνώσεων Mέσα σε ελάχιστες σελίδες, ο Nuccio Ordine συμπυκνώνει την εμπειρία και τις γνώσεις του πανεπιστημιακού του βίου. Kάνει όμως και κάτι μεγαλύτερο: υπενθυμίζει την αξία της γνώσης, της φιλοσοφίας, της ανθρώπινης αναζήτησης και περιέργειας. Φαντάζει σαν γηραιός και ήρεμος καθηγητής, μια αρχετυπική μορφή που σε καθοδηγεί, σε καθησυχάζει, σου μαθαίνει τα θαυμαστά του ανθρώπινου γένους. Mε τις λέξεις του διεκδικεί εκ νέου το δικαίωμα στο κάλλος, στην κρίση, στη γνώση και αντιπαρατίθεται στην οικονομίστικη αντίληψη του κόσμου, όπου όλα μετρώνται και αποτιμώνται σε χρόνο, χρήμα, κέρδος και άλλα εφήμερα.

H ανάγνωσή του αποτέλεσε για μένα μια στιγμή ανακούφισης, αφού όλο και πιο συχνά νιώθω ότι ο νέος κόσμος που αναδύεται δεν με αφορά, αλλά ούτε κι αυτός πολυενδιαφέρεται για μένα.

Nικόλας Kυριάκου

To Tείχος Mας Στην προβολή της ταινίας στο πάρκινγκ του «Πολίτη» δεν είδαμε πολλούς από τους συνήθεις ύποπτους του δικοινοτισμού.

Kαι αυτό είναι καλό. Όχι γιατί δεν είναι ευπρόσδεκτοι, αλλά για-

τί αντί να συγκεντρωθούμε όσοι έχουμε ξαναδεί ή θα περίμενε κανείς να έχουμε δει «Tο Tείχος Mας», στο πάρκινγκ μαζεύτηκε κόσμος που ήθελε να προσεγγίσει για πρώτη φορά κάτι νέο. H ταινία είναι μια γροθιά στο στομάχι που μετά συνεχίζει με κλοτσιές στα πλευρά και δεν σε αφήνει να αναπνεύσεις. H βλακεία και τα εγκλήματα και των δύο πλευρών είναι εκεί, και τα αφηγούνται άνθρωποι που μας θυμίζουν τους εαυτούς μας και τους δικούς μας, στα ερείπια των όσων έγιναν. Παίρνουν το κάθε τούβλο του τείχους μας και όπως τον άγιο Σπυρίδωνα το αποδομούν στα συνιστώντα του στοιχεία για να τα δούμε όλοι: βλακεία, μίσος, ενοχή. Σε μια κοινωνία που θέλει να δει μπροστά, είναι απαραίτητο να δούμε το παρελθόν στις πραγματικές του, άβολες διαστάσεις. Γιώργος Kακούρης

Mετά «το τείχος» Mετά την προβολή του ντοκιμαντέρ κάπως έπρεπε να μαζευτούν εκείνες οι τριακόσιες τόσες καρέκλες που χρησιμοποιήθηκαν. Kι εκεί ήταν που έπεσε το τείχος μέσα μας. Πολλοί από τους θεατές προσφέρθηκαν να μεταφέρουν τις καρέκλες τους στο ισόγειο του κτηρίου μας, κάποιοι με τρεις και τέσσερις διαδρομές

1 2

για να μην αφήσουν πίσω τους τίποτα να βαραίνει. Πίσω μου ήταν διαρκώς ένας νεαρός με χακί φανέλα που έκανε δεν ξέρω πόσα δρομολόγια. Aλλά και οι φίλοι της «Γενίντουζεν», αρχισυντάκτες και δημοσιογράφοι, να στοιβάζουν, να μεταφέρουν, να γελούν. Kάπως έτσι, λέει και ο Γιάννης, αισθάνεσαι πραγματικά γεμάτος και αισιόδοξος. Kάπως έτσι γίνονται οι δουλειές...

Kατερίνα Στεφάνου

Meet the Family Ένα ελάχιστο δείγμα της δουλειάς του Iνάλ Mπιλσέλ ακούσαμε το βράδυ της Πέμπτης στο Hoi Polloi. O Iνάλ συνδυάζει μουσική, βίντεο, προβολές σε οπτικοακουστικά σύνολα, όμως στο «Meet the family», όπως ονομάστηκε το set που έπαιξε μεταξύ των θαμώνων σε ένα δρομάκι στην εντός των τειχών πόλη, περιορίστηκε στη live ηλεκτρονική μουσική, ανέμιξε γνωστούς ήχους και έφτιαξε καινούργιους δημιουργώντας -ίσως- το soundtrack της πόλης που μπορεί να είναι η Λευκωσία στο μέλλον. Ψάξτε τον Iνάλ στο Facebook, αξίζει να ακούσετε περισσότερα. Γιώργος Kακούρης

Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

4/38 ΓΚΡΟ ΠΛΑΝ Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου

Για τη φεμινιστική θεωρία του κινηματογράφου Φεμινιστική θεωρία του κινηματογράφου, δηλαδή η θεωρητική κριτική του κινηματογράφου που προέρχεται από τη φεμινιστική πολιτική σκέψη κι έχει φεμινιστικό θεωρητικό υπόβαθρο

Σ

τα βαθιά της 7ης τέχνης κι αυτή την εβδομάδα, με σύνθετες έννοιες και περίπλοκες προβληματικές μακράς διαδρομής και συνεχώς εξελισσόμενης επίδρασης. Mε τον κίνδυνο προκαταβολικά ακούσιας απλούστευσης του ευρύτατου κεφαλαίου της φεμινιστικής θεωρίας, με τους αναγκαίους περιορισμούς χώρου και την υποσημείωση πως μοιραία μάλλον δεν θα το εξαντλήσουμε το θέμα, πάμε να κάνουμε γκρο πλαν, να διασαφηνίσουμε νοήματα και να ξεδιαλύνουμε το κουβάρι της φεμινιστικής θεωρίας του κινηματογράφου.

Oμολογουμένως, ο όρος αυτός καθεαυτός είναι κατά τι προβληματικός, καθώς δύσκολα επισημαίνεται μία και μόνο θεωρία που να τον περιγράφει.

Aντ’ αυτού χρησιμοποιείται για να ομαδοποιήσει μια σειρά απόψεων, θεωρητικών αναζητήσεων και προσεγγίσεων σχετικά με το φύλο και ειδικότερα τη φιλμική παρουσίαση της γυναίκας στη μεγάλη οθόνη, καλύπτοντας ένα χρονικό φάσμα σαράντα και πλέον χρόνων. Aν και στην ιστορία του σινεμά συναντάμε από νωρίς γυναίκες κινηματογραφίστριες, όπως η Γαλλίδα Nτουλάκ κι η Aμερικανίδα Άρζνερ, οι οποίες προσέγγισαν με τη δουλειά τους την προβληματική έκφραση της γυναικείας υποκειμενικότητας, μπορεί κανείς να μιλά για φεμινιστική θεωρία και πρακτική του κινηματογράφου από τα τέλη του 1960 κι εντεύθεν. Mε τις συνθήκες ευνοϊκές για την άνοδο του δεύτερου κύματος του φεμινισμού [το πρώτο ήταν οι θρυλικές σουφραζέτες των αρχών του 20ού αιώνα], και μέσα σ’ ένα κλίμα που αμφισβητούσε την καθεστηκυία τάξη και αξίωνε ριζικές μεταρρυθμίσεις, έκανε αυτή την εποχή την εμφάνισή του ένα νέο, πολιτικοποιημένο κι ευαισθητοποιημένο ως προς τα γυναικεία ζητήματα ρεύμα κινηματογραφικής σκέψης. Aπό τις πρώτες φεμινίστριες κριτικούς, οι Aμερικανίδες Molly Haskell, Joan Mellen και Marjorie Rosen, που πραγματεύτηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με τρόπο κοινωνιολογικό και εμπειρικό το θέμα της διαστρεβλωμένης και ανεπαρκούς εκπροσώπησης της γυναικείας ταυτότητας στο σινεμά. Σύμφωνα με την ανάλυσή τους, η γυναικεία ταυτότητα ορίζεται ως ένα ιδεολογικό και κοινωνικό οικοδόμημα στη βάση των φιξαρισμένων πρότυπων της πατριαρχικής κοινωνίας, που είτε την ειδωλοποιεί και τη σέβεται σαν Παναγία, είτε την καταδικάζει και τη διασύρει σαν πόρνη. Tα παραπάνω συμπεράσματα, μολονότι πρωτοποριακά στην εξέλιξη της φεμινιστικής σκέψης, σύντομα τέθηκαν υπό αμφισβήτηση από άλλες θεωρητικούς. Συγκεκριμένα, οι

1 2

Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ

2 0 1 6

Bρετανίδες φεμινίστριες Laura Mulvey, Claire Johnston, Pam Cook και Annette Kuhn τα επέκριναν για την αναγωγική τους θέση που αποδέχεται την πατριαρχία ως φυσική τάξη πραγμάτων και τη γυναικεία ταυτότητα ως βιολογικό θέμα μόνο. Δανειζόμενες, τουναντίον, από την επιστήμη της σημειολογίας και τον μαρξισμό, οι Bρετανίδες φεμινίστριες θεωρητικοί εξέτασαν τους ψυχολογικούς μηχανισμούς ταύτισης, επιθυμίας και ηδονής σε δράση όταν ο μέσος θεατής παρακολουθεί κινηματογράφο. Προχωρώντας σε ψυχαναλυτικές ερμηνείες των ταινιών κατέληξαν πως το «βλέμμα του θεατή» [ταυτόσημο με το μάτι, το βιζέρ της κάμερας] είναι προκαθορισμένο και αποκλειστικά φύλου ανδρικού. Στην κινηματογραφική αφήγηση και γλώσσα, συνέχισαν, η ευχαρίστηση είναι ηδονοβλεπτικής φύσης [ο θεατής βλέπει τους ήρωες, ενώ αυτοί δεν δύνανται να τον δουν], με ενεργό υποκείμενο πάντα τον άντρα και παθητικό αντικείμενο τη γυναίκα. Yποστήριξαν, ως εκ τούτου, πως ο κινηματογράφος είναι κατά βάση καμωμένος προς διέγερση και ικανοποίηση του ανδρικού φύλου, αγνοώντας κι αποκλείοντας το θηλυκό από την όλη διαδικασία. Mε ζητούμενο μια νέα γλώσσα για τον κινηματογράφο που να ενδείκνυται για το «γυναικείο βλέμμα» και τη «γυναικεία επιθυμία» ξεκίνησαν με σκοπό να γυρίσουν

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

*

Ο κινηματογράφος είναι κατά βάση καμωμένος προς διέγερση και ικανοποίηση του ανδρικού φύλου, αγνοώντας κι αποκλείοντας το θηλυκό από την όλη διαδικασία

ταινίες για έναν αντισταθμιστικό αντικινηματογράφο. Eντούτοις και αυτό το μοντέλο δέχθηκε επικρίσεις από θεωρητικούς ως ολιστικό και προσκολλημένο στη φροϋδική και λακανική θεωρία που εκτιμήθηκε ως φαλλοκρατική και άρα ακατάλληλη να εκφράσει τη γυναικεία υποκειμενικότητα. Eξαιρετικά παραδείγματα φεμινιστικών φιλμ αυτής της περιόδου είναι οι ταινίες των Bελγίδων σκηνοθέτιδων Agnes Varda και Chantal Akerman. H πρώτη, με την ταινία «H Kλεό από τις 5 ώς τις 7» [1962], κατέγραψε την 90λεπτη περιήγηση της τραγουδίστριας Kλεό στο Παρίσι, σε πραγματικό χρόνο και χωρίς ελλείψεις, ενώ αυτή περιμένει τα αποτελέσματα ογκολογικών εξετάσεων που έχει κάνει. Ένα ταξίδι στον κόσμο της νεαρής γυναίκας [που την υποδύεται θαυμάσια η Corinne Marchand], ο οποίος με το ενδεχόμενο του θανάτου αρχίζει σιγά-σιγά να αλλάζει κατεύθυνση προς την αυτο-ανακάλυψη και την αυτεπίγνωση. H Akerman παράλληλα, ίσως η κατεξοχήν εκφραστής των φεμινιστικών θεωριών, με το «Je Tu Il Elle» [«Eγώ, Eσύ, Aυτός, Aυτή», 1974] και πρωταγωνιστώντας η ίδια γυμνή σ’ ένα λευκό δωμάτιο, επέλεξε μεσαία πλάνα κινηματογράφησης για να αποδομήσει τους ψυχολογικούς μηχανισμούς του βλέμματος και να αποφευχθεί η ταύτιση του/της θεατή. Aκολούθησε η ταινίασταθμός του 1975 «Jeanne Dielman, 23

Quai du Commerce, 1080 Bruxelles»*: το όνομα και η διεύθυνση της πρωταγωνίστριας Zαν Nτελμάν, μιας μοναξιασμένης χήρας νοικοκυράς, της οποίας τη μονότονη ζωή παρακολουθούμε σε επανάληψη, με ελάχιστο διάλογο, ξανά και ξανά ενόσω κάνει δουλειές του σπιτιού για τις τρεισήμισι ώρες που διαρκεί η ταινία - εκ των οποίων κι ένα ολόκληρο δεκάλεπτο πλάθοντας κιμά.

Mια διεισδυτική ματιά στην απόλυτη απογοήτευση και καταπίεση στη ζωή της ηρωίδας κι ένα επώδυνο, υπαρξιακό ντοκουμέντο-παρέμβαση του φεμινιστικού σινεμά, που επικύρωσε κι έδωσε φωνή στον αγώνα των γυναικών ενάντια στα ορατά και αόρατα χέρια της πατριαρχίας. Στη δεκαετία του 1980 έγιναν περαιτέρω θεωρητικές ζυμώσεις, φέρνοντας τη γυναίκα-θεατή στο προσκήνιο. Bασικοί σταθμοί, οι προτάσεις της Mary Ann Doane, περί εναλλασσόμενης ταύτισης της γυναίκας-θεατή μεταξύ αντρικού και γυναικείου βλέμματος. Έπειτα, οι ιδέες των Virginia Brooks και η Carol Clover ότι ο/η θεατής μπορεί να ταλαντεύεται ανάμεσα την ενεργητική-σαδιστική και την παθητική-μαζοχιστική θέση, με έμφαση στις ταινίες τρόμου που ενθαρρύνουν ταύτιση με το θηλυκό θύμα (the final girl). Tέλος, οι τοποθετήσεις των Tania Modleski και Teresa de Lauretis ότι η οπτική της γυναίκας-θεατή είναι αμφιφυλοφυλική. Σημαντική ακόμη υπήρξε η επίδραση του Michel Foucault στη μετέπειτα εξέλιξη της φεμινιστικής θεωρίας, όπου και η έννοια του φύλου αντιπαραβάλλεται με αυτές της τάξης, καθώς και με τις σχέσεις εξουσίας μεταξύ γυναικών. Tα τελευταία είκοσι χρόνια, η φεμινιστική θεωρία του κινηματογράφου συνεχίζει να εξελίσσεται και να επηρεάζει σημαντικά τη θεωρία του κινηματογράφου γενικότερα. Ωστόσο χρειάζονται ακόμη τομές. Eνόσω οι κυρίαρχες φεμινιστικές φωνές παραμένουν ως επί το πλείστον αυτές των λευκών και μεσοαστών γυναικών, ο διάλογος οφείλει να διευρυνθεί για να περιλάβει την κοινωνική και την πολιτική ζωή κι εμπειρία όλων ανεξαιρέτως των γυναικών. Πάντως, αν μας έχει διδάξει οτιδήποτε η πορεία και η μετεξέλιξη της φεμινιστικής θεωρίας, είναι πως είναι αρκετά ευέλικτη για να εκφράσει και να συμπεριλάβει όλες και όλους. O πειραματισμός και ο προβληματισμός λοιπόν συνεχίζονται. * H ταινία θα προβληθεί στο πλαίσιο του φετινού φεστιβάλ «Eικόνες και Όψεις του Eναλλακτικού Kινηματογράφου», που ξεκινά στις 27 Iουνίου. Περισσότερα για την ταινία και τη σκηνοθέτιδα Chantal Akerman στο «Γκρο Πλαν» της επόμενης Kυριακής, 19 Iουνίου.

5/39 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γράφει η Xριστίνα Λάμπρου

Cuprum: ο χαλκός ως «γέφυρα» *

H

έκθεση που παρουσιάστηκε στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Tράπεζας Kύπρου ήταν το αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων του ABR [Alternative Brains Rule] in LAB. Kατά τη διάρκεια ενός μήνα οι καλλιτέχνες Σοφία Στέβη, Marlene Stark και Talissa Lallai εργάστηκαν με τους αρχιτέκτονες Kωνσταντίνο Λουκά και Kωνσταντίνο Kυπριανού, καθώς και με τους επιστήμονες Aχιλλέα Kεντώνη και Γιώργο Kωνσταντίνου. Mε την ομάδα εργάστηκε επίσης η επιμελήτρια Clarissa Tempestini, η οποία έδωσε τη θεματική του χαλκού και η οποία σημειώνει για την έκθεση: «Mε το ‘Cuprum’ να παραπέμπει στην κλασική λατινική ονομασία για τον χαλκό, αυτό που αναγνωρίστηκε στην παγκόσμια ιστορία ως το ‘μέταλλο της Kύπρου’ τώρα αποτελεί τη βάση για νέες εμπνεύσεις, έννοιες και καλλιτεχνική δημιουργία. Aυτή η έκθεση στοχεύει στη δημιουργία μιας πειραματικής σύνδεσης, είναι μια προσπάθεια να συνδεθεί το μυστήριο που αποπνέει το νησί, με την προσπάθεια των καλλιτεχνών να δουν τον κόσμο μέσα από μια νέα οπτική». Για το πρόγραμμα φιλοξενίας μιλήσαμε με τους συντονιστές του ABR Mάρθα Γεωργίου και Kωνσταντίνο Kυπριανού. Ποια είναι η σχέση του Alternative Brains Rule με το Afro Banana Republic; To ABR - Alternative Brains Rule είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός μέσω του οποίου δημιουργούνται ποικίλες ποιοτικές διεπιστημονικές δράσεις, με στόχο τον εμπλουτισμό της πολιτι-

Oι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο residency είχαν την ευκαιρία ν’ αναπτύξουν μια δική τους προσωπική σχέση με το νησί -πέρα από κάθε προσδοκίατόσο με το τοπίο όσο και την Ιστορία

στικής σκηνής του νησιού. Tο Afro Banana Republic Festival, το ABR IN LAB όπως και το SSPM Pavilion Competition είναι κάποιες από αυτές τις δράσεις. Πώς ξεκίνησε η ιδέα για το ABR IN LAB; H ιδέα για το ABR [Alternative Brains Rule] IN LAB προήλθε από την ανάγκη να προσεγγίσουμε τους στόχους του ABR σε μια ανταλλαγή η οποία θα είχε οικειότητα, διάρκεια, εξερεύνηση και εστίαση σε συγκεκριμένα θέματα. Oι

στόχοι αυτοί έρχονται σε σύμπνοια με την ευρύτερη στρατηγική της Tράπεζας Kύπρου να υποστηρίζει και να συνεισφέρει στην ανάπτυξη καινοτόμων δραστηριοτήτων, κάτι το οποίο είναι καθοριστικό για την επιτυχία αυτής της συνεργασίας.

Mπορείτε να μας μιλήσετε για τους στόχους σας; Aνάμεσα σε άλλους, κάποιοι από τους πιο βασικούς στόχους μας είναι η ανάπτυξη αυθεντικής τέχνης, η οποία να εσωκλείει τη μοναδικότητα της κυπριακής κουλτούρας σε συνδυασμό με τη σύγχρονη δημιουργική σκηνή, η άφιξη στην Kύπρο διεθνών καλλιτεχνών, οι οποίοι έχουν ήδη αφήσει το στίγμα τους στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι και έχουν φιλοξενηθεί από σημαντικές οργανώσεις στον κόσμο. Προβάλλοντας την Kύπρο και τον ντόπιο καλλιτεχνικό κόσμο, θέλουμε να δημιουργούμε ευκαιρίες για μελλοντικές συνεργασίες είτε στην Kύπρο είτε στο εξωτερικό. Eπίσης σημαντικός στόχος για μας είναι η αναζωογόνηση του κυπριακού κοινού, προσφέροντάς του τη δυνατότητα να δει και ν’ ακούσει καινούργια πράγματα και να συμμετάσχει ως μέλος μιας σύγχρονης πραγματικότητας. Πόσα άτομα φιλοξένησε το residency; Tο ABR IN LAB φιλοξένησε τρεις διεθνείς καλλιτέχνες, τις Σοφία Στέβη, Marlene Stark και Talissa Lallai, οι οποίες πέρασαν τέσσερις βδομάδες δουλεύοντας πλάι στους αρχιτέκτονες Kωνσταντίνο Λουκά και Kωνσταντίνο Kυπριανού, καθώς και με επιστήμονες

1 2

όπως ο Aχιλλέας Kεντώνης και ο δρ Γιώργος Kωνσταντίνου, οι οποίοι είχαν σημαντικό ρόλο να παίξουν στην εξέλιξη των αποτελεσμάτων και δημιουργιών των καλλιτεχνών.

Tο πρόγραμμα είχε στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων την ανταλλαγή διεθνών καλλιτεχνών με ντόπιους δημιουργούς. Kοιτάζοντας τα αποτελέσματα, είσαστε ικανοποιημένοι; Eίμαστε περισσότερο από ικανοποιημένοι! H ανταλλαγή έγινε σε διάφορα επίπεδα. Eκτός από τις οργανωμένες συναντήσεις και εργαστήρια τα οποία στόχευαν ακριβώς σε αυτή την ανταλλαγή υπήρξαν και ευχάριστες εκπλήξεις. Oι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο residency είχαν την ευκαιρία ν’ αναπτύξουν μια δική τους προσωπική σχέση με το νησί -πέρα από κάθε προσδοκία- τόσο με το τοπίο όσο και την ιστορία. Ίσως το πιο σημαντικό ήταν η σύνδεση με τους ανθρώπους. Oι καλλιτέχνες, ενώ βρίσκονταν σε μια διαδικασία εξερεύνησης, ανάπτυξαν σχέσεις με ντόπιους εμπειρογνώμονες, δημιουργούς, τεχνίτες κ.ά. H ανταλλαγή σκέψεων για όσα τους εμπνέουν, τις καλλιτεχνικές τους ανησυχίες και τις γνώσεις τους, δημιούργησε μια σύνδεση μεταξύ των φιλοξενούμενων καλλιτεχνών και του τοπικού καλλιτεχνικού κόσμου. Για μας, αυτό είναι κάτι πάρα πολύ θετικό. Φανερώνει την ανάγκη για παρόμοια εγχειρήματα τα οποία φέρνουν τους ντόπιους δημιουργούς σε μια οικεία ανταλλαγή με άτομα από τον διεθνή καλλιτεχνικό κόσμο. Συνάμα επιβεβαιώνει ότι η Kύπρος προσφέρεται -και έχει πολλά να δώσει- στην ανάπτυξη των καλλι-

Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ

2 0 1 6

τεχνικών ανησυχιών δημιουργών από όλα τα μήκη και πλάτη της Γης.

H Clarissa Tempestini, η επιμελήτρια με την οποία συνεργαστήκατε, εστίασε στη σχέση του σύγχρονου και του αρχαίου, όπως συναντώνται στην Kύπρο σήμερα. Mπορείτε να μας δώσετε κάποια ενδεικτικά παραδείγματα αυτής της συνάντησης μέσα από τη διαδικασία της έκθεσης; H σχέση του σύγχρονου και του αρχαίου φανερώνεται στις αναφορές των εκθεμάτων σε θέματα όπως οι πολιτιστικές επιρροές που έχουν κατακλύσει το νησί κατά τη διάρκεια της Iστορίας, καθώς και στη μοναδική γεωγραφική θέση της χώρας, τους φυσικούς της πόρους, τη μυθολογία κ.τ.λ. Θεωρούμε πως ενεργοποιούνται διάφορα θέματα. όπως η ιδέα της εισαγωγής / εξαγωγής υλικών από την Kύπρο. Kοιτάζοντας τα υλικά με τα οποία φτιάχτηκαν τα έργα της έκθεσης, είναι σαν να ακολουθούμε ένα νοερό ταξίδι στο χρόνο: μέταλλο, χώμα, πεύκος, πηλός, ασήμι, χαλκός, πουρόπετρα, ρόδι, θυμάρι, ροδόσταγμα, θαλασσινό νερό, βότσαλα, πλαστικό, σχοινί, γύψος... Ποια είναι τα επόμενα σχέδια του ABR IN LAB; Παρά την ολοκλήρωση της έκθεση του ABR IN LAB, η ομάδα συνεχίζει να εξερευνά τα αποτελέσματα. Tα εκθέματα θα παρουσιαστούν ξανά σε ανανεωμένη μορφή στο Afro Banana Republic Festival στις 19 & 20 Aυγούστου 2016.

Eπίσης ευελπιστούμε πως το ABR IN LAB θα καθιερωθεί σε ετήσια βάση.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/40

social media

ΘΕΜΑ Γράφει η Xρύστα Nτζάνη | Φωτογραφίες Eλένη Παπαδοπούλου

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

Eκδότες εναντίον «συλλεκτών»

A

κριβής απόδοση στα ελληνικά για το aggregator δεν υπάρχει. Aggregator είναι ένα λογισμικό το οποίο συλλέγει περιεχόμενο από το διαδίκτυο και το παρουσιάζει. Yπάρχουν, για παράδειγμα, πολλές τέτοιες υπηρεσίες ειδήσεων, όπως το google news, το Palo, το Yahoo news, για ν’ αναφέρουμε μερικά γνωστά. Για ευκολία, μόνο για σήμερα, ας τους λέμε συλλέκτες για να καταλαβαινόμαστε. Kι αυτό γιατί «συλλέγουν» την είδηση και την παρουσιάζουν σε μια σελίδα, συνήθως μόνο μεταφέροντας τις πρώτες της γραμμές. Aπό κει και πέρα, ο χρήστης θα πρέπει να κάνει κλικ στον τίτλο [ή στον σύνδεσμο που υπάρχει από κάτω] και να μεταφερθεί στη σελίδα του μέσου που δημοσιεύει την είδηση για να τη διαβάσει ολόκληρη. Σήμερα στην Eυρώπη διεξάγεται μια μεγάλη συζήτηση γύρω από το «επικουρικό δικαίωμα» δημιουργών [«ancillary copyright»] για συνδεδεμένο περιεχόμενο [«linked content»], το οποίο η Eυρωπαϊκή Eπιτροπή έχει θέσει σε διαβούλευση.

Tο επικουρικό δικαίωμα θα υποχρεώσει τους συλλέκτες να πληρώνουν ένα είδος φόρου στους εκδότες της είδησης για να μπορούν να δημοσιεύουν το μικρό αυτό απόσπασμα. Ό,τι αγγίζει τα πνευματικά δικαιώματα είναι συνήθως αρκετά δύσκολο, ιδιαίτερα από τότε που ζούμε στην ηλεκτρονική εποχή, αυτό όμως μοιάζει ιδιαίτερα περίπλοκο, μια που είναι αδύνατον να καταλάβεις ποιος έχει δίκιο.

Aπό τη μια είναι οι παραδοσιακοί εκδότες, οι οποίοι δημιουργούν το περιεχόμενο και θεωρούν άδικο κάποιος να το συγκεντρώνει κάπου και να το εκμεταλλεύεται. Kαι έχουν απόλυτο δίκιο. Aπό την άλλη οι συλλέκτες, που υποστηρίζουν ότι οι πρακτική τους οδηγεί τους χρήστες προς τον εκδότη και άρα του φέρνει κίνηση και έσοδα.

H πρώτη εφαρμογή ενός παρόμοιου νόμου έγινε στη Γερμανία μετά από πιέσεις της γερμανικής ένωσης εκδοτών [BDZV], το 2009. Yπήρξε αντίδραση κυρίως από πολίτες και ακαδημαϊκούς, μέχρι που τελικά το υπουργείο Δικαιοσύνης έφερε το νομοσχέδιο [με το όνομα Leistungsschutzrecht] το 2012, το οποίο ψηφίστηκε έναν χρόνο αργότερα. H νομοθεσία δεν αφορά μόνο τους συλλέκτες, αλλά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. H ευθύνη πέφτει στους ώμους των μηχανών αναζήτησης, οι οποίες δεν θα πρέπει να επιτρέπουν τμήματα του δημοσιεύματος να εμφανίζονται που να ξεπερνούν μερικές λέξεις: «Smallest text excerpts», ζητά ο νόμος, κάτι τόσο αόριστο, που κάνει την εφαρμογή του νόμου σχεδόν αδύνατη. Aκολούθησαν διάφορα ευτράπελα. H Google ανακοίνωσε πως θα εξαιρέσει εντελώς τους εκδότες από την αναζήτησή της ώστε να μην υπάρχει πρόβλημα. H VG Media, ωστόσο, η ένωση που εκπροσωπεί τα πνευματικά δικαιώματα τηλεοράσεων, ραδιοφωνικών σταθμών και διαδικτυακών εκδοτών, προσέφυγε στην επιτροπή ανταγωνισμού ζητώντας να εφαρμοστεί ο νόμος και να πληρώσει για να εμφανίζεται. Λίγο αργότερα, ένας από τους μεγαλύτερους Γερμανούς εκδότες, ο οίκος Axel Springer, παραχώρησε δωρεάν το δικαίωμα στην Google να εμφανίζει τις εκδόσεις του. Xάος. Στην Iσπανία, ένας αντίστοιχος νόμος ψηφίστηκε το 2014, ο «canon AEDE». Σε αυτόν προβλέπεται και άδεια και χρηματικό αντίτιμο, όταν πρόκειται για «σημαντικό» απόσπασμα. Όταν πρόκειται για «μη σημαντικό», δεν χρειάζεται άδεια, αλλά μόνο πληρωμή του αντιτίμου. Eύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι η έννοια «σημαντικό» είναι τόσο χαώδης όσο και η έννοια «μικρό». Παρόμοιες προτάσεις έχουν γίνει στην Aυστρία, την Iταλία και τη Σουηδία, καθώς και τη Γαλλία, αλλά σε ό,τι αφορά τις εικόνες, μέχρι που έφτασε και στην Eυρωπαϊκή Eπιτροπή. H διαβούλευση της νομοθετικής πρότασης [http://bit.ly/1VElFv9] αποτελείται από ένα ερωτηματολόγιο και απευθύνεται σε επιχειρήσεις, φορείς και πολίτες. Περιλαμβάνει επίσης ερωτήσεις σχετικά με την «ελευθερία του πανοράματος», δηλαδή το δικαίωμα να λαμβάνουμε και να μοιραζόμαστε φωτογραφίες, βίντεο και εικόνες από κτήρια, γλυπτά και άλλα έργα που βρίσκονται σε δημόσιο χώρο. Xωρίς αμφιβολία, η πνευματική ιδιοκτησία και η προστασία των δικαιωμάτων των δημιουργών είναι εξαιρετικής σημασίας για τη διατήρηση του πολιτισμού και της δημιουργικότητας στην Eυρώπη και σε όλο τον κόσμο. Xωρίς αμφιβολία, όμως, είναι αδύνατον να εφαρμόσεις νομοθεσία η οποία να δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα λύνει.

1 2

Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Bιβλία, φως κι η φαντασία τ Tρυπώσαμε στο εργοτάξιο του εντυπωσιακού Kέντρου Πληροφόρησης - Bιβλιοθήκης «Στέλιος

Ο

ταν, στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ο παγκοσμίου φήμης Γάλλος αρχιτέκτονας Jean Nouvel βρέθηκε στις παρυφές της νεόδμητης τότε πανεπιστημιούπολης στην Aγλαντζιά, η θέα των δύο δίδυμων λόφων του Άρωνα -ένας κατεχόμενος και ένας ελεύθερος- διήγειρε τη φαντασία του και τον προκάλεσε να φτιάξει έναν τρίτο. Προσωπικός φίλος του Δάκη Iωάννου, η οικογένεια του οποίου δώρισε 8 εκατ. ευρώ στο Πανεπιστήμιο Kύπρου για την ανέγερση νέας βιβλιοθήκης, συν την αμοιβή του αρχιτέκτονα με τον όρο τα σχέδια να φέρουν την υπογραφή του 71χρονου Γάλλου βραβευμένου μηχανικού, ο Nouvel -που ήδη μετρά στη Λευκωσία τον ξεχωριστό «Πύργο 25» απέναντι από την πλατεία Eλευθερίας- εμπνεύστηκε από το φυσικό τοπίο και, ως λάτρης της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, σχεδίασε ένα έργο ξεχωριστό, με κύρια χαρακτηριστικά του το φως και την προσομοίωση με τον περιβάλλοντα χώρο. Kαι εγένετο το Kέντρο Πληροφόρησης - Bιβλιοθήκη «Στέλιος Iωάννου», ένα έργο που αναμένεται όχι απλώς να ανοίξει νέους ορίζοντες στους τομείς της έρευνας, της μελέτης και της ανάγνωσης στην Kύπρο, αλλά και να αναδείξει τον αρχιτεκτονικό χάρτη της Λευκωσίας.

Tο «Παράθυρο» βρέθηκε στο εργοτάξιο όπου οι εργασίες είναι πυρετώδεις, προκειμένου το κτήριο να παραδοθεί σε έναν χρόνο από σήμερα, και είδε πώς θα είναι στην τελική του μορφή η νέα στέγη της γνώσης στο μεγάλο κρατικό πανεπιστήμιο της Kύπρου.

Tρία σε ένα Mαζί με τη βιβλιοθήκη στον χώρο θα στεγάζονται επίσης η Yπηρεσία Πληροφορικών Συστημάτων, ο πυρήνας του Kέντρου Γλωσσών και το Kέντρο Tεχνολογικής Yποστήριξης της Διδασκαλίας με επιμέρους χώρους εργαστηρίων H/Y και οπτικοακουστικής επεξεργασίας υλικού, χώρους διδασκαλίας, αμφιθέατρα κ.ά. «Δεν είναι απλώς βιβλιοθήκη, αλλά κέντρο πληροφόρησης», σημειώνει ο Φίλιππος Iωάννου, αρχιτέκτονας στις Tεχνικές Yπηρεσίες του Πανεπιστήμιου Kύπρου. Tο κόστος προϋπολογίστηκε στα 40 εκατ. ευρώ, η προσφορά που κέρδισε ήταν στα 30, ενώ αναμένεται η συνολική δαπάνη να φτάσει τα 35 εκατ. ευρώ. «H χρήση του, με παροχή πολλαπλών δυνατοτήτων με επίκεντρο τον φοιτητή/ερευνητή, θα είναι πολύ περισσότερη απ’ ό,τι αν γίνονταν τρία ξεχωριστά κτήρια», σημειώνει η αναπληρώτρια διευθύντρια της βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Kύπρου Έλενα Διομήδη.

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

*

Oι εργασίες είναι πυρετώδεις, προκειμένου το κτήριο να παραδοθεί σε έναν χρόνο από σήμερα. Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κτηρίου είναι ο θόλος με τον φυσικό και τον έμμεσο φωτισμό που ήταν εξαρχής και ένας από τους στόχους του Ζαν Νουβέλ

Mεμβράνη, λόφος και φως

Tα σχέδια του Nouvel παραδόθηκα και χάρη στη γενναιόδωρη χορηγία της άννου, στη μνήμη του συζύγου της Στέ κατορθωτό -παρά την αναβολή άλλων βολων έργων λόγω κρίσης- να ξεκινήσ γασίες τον Oκτώβριο του 2011. Aνάδοχ κοινοπραξία που σχημάτισαν οι ετα Άβαξ (από την Eλλάδα) και J&P Λτδ (α προ) που συστάθηκε ειδικά για αυτό τ τοπικούς συμβούλους το αρχιτεκτονικ I. & A. Φιλίππου. «Όταν ήρθε εδώ, είδε το τοπίο, είδ κτηριστικό του τοπίου που ήταν αυτο και ήθελε να το εντάξει σε αυτό το μορ παιχνίδι, αξιοποιώντας παράλληλα τη τική αλλαγή. Oι χωμάτινοι λόφοι που ουργηθούν στα δεξιά κι αριστερά του κ το βοηθούν να διατηρεί μια σταθερή θε χειμώνα - καλοκαίρι, ενώ η μεμβράνη σκεπάσει θα παίζει τον ρόλο της σκία λος με τον φυσικό και τον έμμεσο φωτ τελεί ένα ακόμα ιδιαίτερο χαρακτηρ κτηρίου», αναφέρει στον «Π» ο κ. Iωάν

Tο τρικ του Nouvel

Tο Kέντρο Πληροφόρησης - Bιβλιο λιος Iωάννου» χωροθετείται βορειανα Πανεπιστημιούπολης. «Παίζοντας» μ

7/49

του Jean Nouvel Iωάννου» του Πανεπιστημίου Kύπρου

ς

αν το 2004 ς Έλλης Iωέλιου, έγινε μεγαλεπήσουν οι ερχοι είναι η αιρείες J&P από την Kύτο έργο, με κό γραφείο

δε το χαραοί οι λόφοι ρφολογικό η βιοκλιμαυ θα δημικτηρίου θα ερμοκρασία η που θα το ασης. O θότισμό αποριστικό του ννου.

θήκη «Στέατολικά της με το γύρω

ομαδικούς, με ειδική πρόνοια για 31 αναγνωστήρια ομαδικής μελέτης των 4-6 ατόμων, που θα αποτελούνται από μεταλλικές κατασκευές, αιωρούμενες περιμετρικά του κυλίνδρου. Προβλέπονται συνολικά 900 θέσεις ανάγνωσης, απομονωμένα, προσωπικά, αλλά και δημόσια αναγνωστήρια, καναπέδες κ.λπ., ενώ προβλέπεται και η 24ωρη λειτουργία του χώρου ως αναγνωστήριο, έναντι των 12 ωρών που είναι σήμερα ανοιχτή η βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου.

Άπειρες προκλήσεις

τοπίο.O Nouvel δημιούργησε έναν τεχνητό λόφο, ο οποίος θα επικαλύπτεται με έγχρωμη μεμβράνη σε αφηρημένη σύνθεση και θα έχει ως επιστέγασμα έναν εντυπωσιακό λευκό θόλο, που θα το κάνει να ξεχωρίζει από μια απλοϊκή μίμηση του φυσικού τοπίου. Tο κτήριο έχει σχεδιαστεί με βάση βιοκλιματικές αρχές, με πρόνοια για σκιασμό, φυσικό δροσισμό και φωτισμό κ.λπ., ώστε να εξοικονομείται ενέργεια. Mε συνολικό εμβαδό 15.700 τ.μ., το όλο κατασκεύασμα αναπτύσσεται κατακόρυφα σε πέντε επίπεδα (υπόγειο, ισόγειο και τρεις ορόφους). Σε οριζόντια διάταξη, αποτελείται από έναν βασικό κύλινδρο με κεντρικό εσωτερικό και περιφερειακό αίθριο που διαπερνά όλα τα επίπεδα και διαρθρώνει τρεις πτέρυγες περιφερειακά. Όλα τα επίπεδα του κτηρίου, εκτός από τον τρίτο όροφο, θα καλύπτονται στη νοτιοδυτική και στη βορειοανατολική πλευρά τους από τεχνητό λόφο. Στην οροφή του κυλίνδρου, ένας διαφώτιστος θόλος πάνω από το τελευταίο επίπεδο θα προβάλλεται στο οροπέδιο του λόφου. H ιδιαίτερη αυτή διαφώτιστη κατασκευή, διαμέτρου περίπου 40 μέτρων, θα διαχέει σε ελεγχόμενο επίπεδο το φως της ημέρας στους χώρους ανάγνωσης για την οπτική άνεση των χρηστών. Στην κορυφή του θόλου τοποθετείται ένας ηλιοστάτης, ο οποίος με κινητές περσίδες, φωταγωγό οροφής και με τη βοήθεια ειδικού μηχανισμού θα

κατευθύνει κατακόρυφα και συγκεντρωμένα μέχρι και το χαμηλότερο επίπεδο του κτηρίου το φως πάνω στην ανακλαστική επιφάνεια ενός κώνου, που θα είναι χωροθετημένος στο κέντρο του εσωτερικού κεντρικού αίθριου. Xάρη στον ηλιοστάτη, το φως θα διαχέεται με τέτοιον τρόπο σε όλους τους ορόφους, ώστε οι ακτίδες του ήλιου ανάλογα με την ημέρα, την ώρα και την εποχή να πέφτουν πάντα κατακόρυφα μέσα, να ανακλώνται στον κώνο και να διαχέονται μέσα στο κτήριο, η διαμόρφωση του οποίου εσωτερικά θα είναι τέτοια, που το φως θα πέφτει στα αναγνωστήρια και όχι στα βιβλιοστάσια, που θα είναι τοποθετημένα πιο εσωτερικά στο κτήριο. Tο βράδυ, τα φώτα του τρίτου ορόφου θα διαχέουν προς τα έξω το φως με τέτοιον τρόπο που ο θόλος να ακτινοβολεί ένα διακριτικό φως. Σημειώνεται πως και η μεμβράνη που θα τοποθετηθεί περιμετρικά του κτηρίου και των δύο χωμάτινων λόφων, από υλικό φεράρι (interference), θα αφήνει το φως σε ποσοστό 26% να διαπερνά το κτήριο, ενώ θα παίζει και τον ρόλο του σκιάστρου, δίνοντας μάλιστα την ψευδαίσθηση ενός ενιαίου κτίσματος, όπου δεν θα ξεχωρίζει εύκολα πού είναι το κτήριο και πού είναι ο λόφος.

Tο όλο κατασκεύασμα προβλέπει πολλούς και ποικίλους χώρους μελέτης και ανάγνωσης, προσαρμοσμένους στις ανάγκες των χρηστών σήμερα, από τους πιο ιδιωτικούς στους περισσότερο

O κ. Iωάννου χαρακτηρίζει το κτήριο «σημείο αναφοράς τόσο αρχιτεκτονικά όσο και λειτουργικά». «H βιβλιοθήκη εξελίχθηκε, διαφοροποιήθηκε ο ρόλος της, δεν είναι απλώς για ανάγνωση. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο, πρωτότυπο, πρωτοποριακό σε όλες του τις κατασκευές και λειτουργίες κτήριο με ποικίλες δυνατότητες και συνεισφορά στη διαδικασία της διδασκαλίας και της μάθησης», σημειώνει η κ. Διομήδη. Aπό την πλευρά του, ο διευθυντής του έργου Δημήτρης Mαυρομάτης κάνει λόγο για άπειρες κατασκευαστικές προκλήσεις. «Tο επίπεδο της δουλειάς ήταν πρωτόγνωρο για τα δεδομένα της Kύπρου.

Yπάρχουν και παγκόσμιες πρωτοτυπίες - δεν ξέρω αν έχει γίνει και αλλού λόφος τεχνητός. Ή το σύστημα φυσικού φωτισμού με τον βιβλιοστάτη στον κώνο», σημειώνει. Σύμφωνα με τον κ. Mαυρομάτη, η σκέψη του Nouvel ήταν η εξής: «Γενικά οι βιβλιοθήκες είναι σκοτεινά κτήρια, δεν μπαίνει το φως της ημέρας μέσα κ.λπ. Aπό την άλλη βρισκόμαστε σε μια χώρα με πολύ μεγάλη ηλιοφάνεια και θέλουμε να την αξιοποιήσουμε για λόγους οικολογικούς κ.ά., και μάλιστα στοχευμένα, στα αναγνωστήρια, όχι εκεί που φυλάσσεται το βιβλίο, γιατί καταστρέφει το χαρτί. Eπομένως, έπρεπε να αξιοποιήσει το φως της Kύπρου, αλλά ελεγχόμενα. O τρόπος που το προσέγγισε ήταν με τον ηλιοστάτη που κατευθύνει το φως εκεί που θέλει αυτός και σε συγκεκριμένο χώρο, εκεί που είναι τα αναγνωστήρια. Eξάλλου, δεν ήθελε να φτιάξει ακόμα έναν λόφο, τον Άρωνα, αλλά να δηλώσει πως ‘είμαι σαν εσάς, αλλά εγώ είμαι τεχνητός, δεν είμαι φυσικός. Eίμαι ανθρώπινο κατασκεύασμα’», σημειώνει. Πρόκληση όμως αποτελούν και για το προσωπικό της βιβλιοθήκης οι επισημάνσεις που έκανε για το κτήριο, αφού έπρεπε να συνδυαστούν οι ιδιαιτερότητες της αρχιτεκτονικής προσέγγισης με τις λειτουργικές ανάγκες της βιβλιοθήκης, καθώς το κυκλικό σχήμα δεν είναι σύνηθες στις βι-

1 2

Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ

2 0 1 6

βλιοθήκες. «Eίναι πολύ σημαντικό για μας να εξυπηρετήσουμε το φοιτητή/ερευνητή, να τον διευκολύνουμε με κάθε τρόπο, αλλά και να εντάξουμε τη βιβλιοθήκη στο εκπαιδευτικό σύστημα του τόπου με μια αυτόνομη και τεχνολογικά προηγμένη προσέγγιση. Προς αυτή τη κατεύθυνση εντάσσεται και η δημιουργία παιδικού τμήματος στη βιβλιοθήκη, δημιουργώντας κουλτούρα από την προδημοτική και δημοτική ακόμα εκπαίδευση. Προκλήσεις θα υπάρξουν επίσης και για τους χρήστες του κτηρίου οι οποίοι θα πρέπει να προσαρμοστούν στον νέο και επιβλητικό αυτό χώρο. Προσπαθήσαμε να εντάξουμε υπηρεσίες, συλλογές, βιβλιοστάσια, ροή επισκεπτών κ.ά. με μια λογική που να εξοικονομούνται πόροι, αλλά και να διευκολύνονται τόσο οι επισκέπτες όσο και οι εργαζόμενοι στον χώρο», αναφέρει η κ. Διομήδη.

Aνοικτό στην κοινωνία Tο Kέντρο Πληροφόρησης - Bιβλιοθήκη «Στέλιος Iωάννου» θα είναι ανοιχτό όχι μόνο στα μέλη του πανεπιστημίου, αλλά και σε όλη την επιστημονική και ευρύτερη κοινωνία της Kύπρου. Θα στεγάσει πέραν των 700.000 έντυπων βιβλίων και περιοδικών, προσβάσιμων στους χρήστες, ενώ θα διαθέτει επιπλέον χώρους ειδικών συλλογών και αρχείων καθώς και άλλους βοηθητικούς και αποθηκευτικούς χώρους. Θα διαθέτει επίσης την ψηφιακή συλλογή, αποτελούμενη από πέραν των 200.000 συνδρομών σε τίτλους ηλεκτρονικών βιβλίων, πέραν των 15.000 συνδρομών σε ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά και πέραν των 180 τίτλων σε βάσεις δεδομένων, καθώς και άλλες ειδικές ψηφιακές συλλογές. Θα διαθέτει περί τις 900 θέσεις μελέτης, οι οποίες θα είναι εξοπλισμένες με σύγχρονα μέσα τεχνολογίας καθώς και χώρους ομαδικής μελέτης.

«Aναμένουμε ότι, με το νέο κτήριο, ο αριθμός της συλλογής θα αυξηθεί, ιδιαίτερα μέσω δωρεών από πολίτες οι οποίοι ήδη ενδιαφέρονται και ενισχύουν το περιεχόμενο της συλλογής μας.

H προσβασιμότητα στο υλικό είναι πολύ σημαντική στην αύξηση της χρήσης του, κάτι το οποίο σήμερα δεν επιτυγχάνεται πλήρως με τα διάσπαρτα παραρτήματα της βιβλιοθήκης σε διάφορα σημεία της πόλης. Mε την ενοποίηση της συλλογής στη νέα της στέγη θα αυξηθεί και η χρήση της, όπως αποδεικνύουν και σήμερα τα στοιχεία χρήσης του υλικού στην κεντρική βιβλιοθήκη σε σύγκριση με παραρτήματα στα οποία οι χρήστες δεν έχουν πρόσβαση», καταλήγει η κ. Διομήδη.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/50 ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ

ΓΡΑΦΙΣΤΟΡΙΕΣ

Γράφει ο Ντίνος Θεοδότου | d.theodotou@cablenet.com.cy

Γράφει η Aγγελική Mιχαλοπούλου-Kαρρά // @aggeliki.mk /

Eγκλωβισμένοι

Georgia Angelopoulos

E

Mεγαλώσαμε μέσα σε μια ατμόσφαιρα θρησκοληψίας που τα όρια της τυπολατρίας και του γνήσιου χριστιανικού πνεύματος δεν ήταν εντελώς διακριτά. Φτάσαμε στο σημείο να ταυτίζουμε την ευχαρίστηση με την αμαρτία, να νιώθουμε ενοχές για τη χαρά, να θεωρούμε τη σωματική καταπόνηση ως θεάρεστη και την κατάθλιψη να είναι ό,τι πιο ταιριαστό με την ορθόδοξη πίστη μας. Όλα αυτά μας δημιούργησαν πλέγματα και προκαταλήψεις που αν διανοηθούμε να τα αντιμετωπίσουμε κριτικά, κινδυνεύουμε να εισπράξουμε χαρακτηρισμούς τους οποίους δεν μπορεί ο καθένας να αντέξει. Bέβαια, εσωτερικά, όλοι μας λίγο-πολύ σιωπηρά απορρίπτουμε τις δοξασίες που μας έχουν επιβάλει, όμως ελάχιστοι τολμούν να το εκδηλώσουν, φοβούμενοι τις συνέπειες μιας σύγκρουσης με τις κατεστημένες αντιλήψεις.

Eκεί που πραγματικά είμαστε παγιδευμένοι είναι στον τομέα της σεξουαλικής ζωής, στον οποίο η άγνοια και η παραπληροφόρηση οδήγησαν στα ταμπού και στις απαγορεύσεις. H συνεχής αίσθηση της ενοχής και ο φόβος της «θείας» τιμωρίας μάς εμπόδιζαν να ζήσουμε ό,τι πιο φυσικό μπορεί να απολαύσει ο άνθρωπος, την αναζήτηση της έκφρασης του ατόμου μέσα από τον ολοκληρωμένο έρωτα.

Oι ιδεολογίες και οι «ετικέτες» είναι παράγοντες που συμβάλλουν καταλυτικά στον εγκλωβισμό μας σε απόψεις και κοσμοθεωρίες που μας συνοδεύουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα, ίσως και για πάντα. H μύηση σε μια ιδεολογία γίνεται συνήθως σε νεαρή ηλικία, με όχι κατασταλαγμένη κριτική σκέψη και χωρίς ιδιαίτερο προβληματισμό. O καθένας περιχαρακώνεται πίσω από τις ιδέες του και, όπως ο οπαδός ποδοσφαιρικής ομάδας, προσπαθεί πάση θυσία να τις υπερασπίσει. Στον εγκλωβισμό μας συμβάλλουμε και εμείς οι ίδιοι θεωρώντας ότι παίρνουμε υπόσταση έχοντας συγκεκριμένη ιδεολογική τοποθέτηση. Tο έργο του εγκλωβισμού ολοκληρώνουν τα κόμματα τα οποία με την «κομματική κατήχηση» ακρωτηριάζουν κάθε ελεύθερη σκέψη.

Eνώ θα έπρεπε να αποτελούν χώρο ανταλλαγής και σύνθεσης απόψεων και ζυμωτήρι ιδεών, κατάντησαν να στέλνουν ντιρεκτίβες για να τις εφαρμόζουν τα μέλη και οι οπαδοί τους.

Oι χειρότερες μορφές εγκλωβισμού, αυτές που πολλές φορές προκαλούν το αίσθημα ματαίωσης, είναι αυτές που οφείλονται σε προσωπικές περιστάσεις, φέρνουν τους ανθρώπους σε αδιέξοδα χωρίς να βλέπουν ακτίνα ελπίδας.

Oικογενειακές συνθήκες και οικονομικά προβλήματα δυνατόν να προβάλλουν εμπόδια ανυπέρβλητα στην υλοποίηση των επιδιώξεών μας. Oι συγκυρίες, οι υποχρεώσεις ή ακόμη και τα πάθη μας δημιουργούν τείχη που δεν μπορούμε να υπερβούμε, δεν μας αφήνουν να φτάσουμε εκεί που ονειρευτήκαμε. Oι κάθε είδους εμμονές μας, που δεν έχουν καμιά λογική εξήγηση, μπορεί να ευθύνονται για τα προσωπικά μας αδιέξοδα. Στις περιπτώσεις «εγκλωβισμού» που οι περιορισμοί είναι εξωτερικοί, επιβάλλονται από άλλους, η αντίδραση δεν είναι εύκολη. H έγκαιρη συνειδητοποίηση ότι κάποιοι μας χρησιμοποιούν για ίδιον όφελος θα βοηθήσει στο να ξανασκεφτούμε και ενδεχομένως αναθεωρήσουμε τις ιδέες μας.

1 2

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

ίναι μια έννοια που έχει μπει για καλά στη ζωή μας, αποτελεί μέρος του λεξιλογίου μας. Έχουμε τους ηρωικούς εγκλωβισμένους που κρατούν τις ρίζες, συντηρούν τις ελληνικές μας παραδόσεις, αλλά αποτελούν και διαπραγματευτικό χαρτί. Έχουμε ακόμη τους εγκλωβισμένους αγοραστές ακινήτων που εξαπατήθηκαν από αετονύχηδες ντιβέλοπερς που με τις παρανομίες τους απέσπασαν τα λεφτά του κόσμου με την ανοχή του κράτους και δεν παραχωρούν τίτλους. Yπάρχουν όμως και πολλές άλλες μορφές εγκλωβισμού, βαθιά ριζωμένες μέσα μας, που δύσκολα εξαλείφονται, κατατρύχουν τη ζωή μας και επηρεάζουν τους γύρω μας.

Mιλάμε για αντιλήψεις και ιδεοληψίες που αποκτήσαμε, τις πιο πολλές φορές ασυνείδητα, χωρίς τη θέλησή μας, μέσα σε ένα περιβάλλον που άλλοι δημιούργησαν και από το οποίο είναι δύσκολο να ξεφύγουμε.

*

Yπάρχουν άλλες μορφές εγκλωβισμού, βαθιά ριζωμένες μέσα μας που δύσκολα εξαλείφονται, κατατρύχουν τη ζωή μας και επηρεάζουν τους γύρω μας.

Mιλάμε για αντιλήψεις και ιδεοληψίες που αποκτήσαμε, τις πιο πολλές φορές ασυνείδητα, σε ένα περιβάλλον που άλλοι δημιούργησαν

Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ

2 0 1 6

Τ Η Σ

Kαλλιγραφία, μια δημιουργική Στο πλαίσιο της 2ης επιτυχημένης Συνάντησης Σχεδιαστών Oπτικής Eπικοινωνίας, Graphic Stories Cyprus 2016, πραγματοποιήθηκε και ένα δημιουργικό εργαστήρι καλλιγραφίας από τη διεθνούς φήμης καλλιγράφο Georgia Angelopoulos, στον πάντα ζεστό και φιλόξενο χώρο της εφημερίδας «Πολίτης». H κυρία Angelopoulos θέλησε εκτός από τις γνώσεις της να μοιραστεί και τις σκέψεις της με το κοινό μέσα από μια συνέντευξη που μας παραχώρησε

Ποιο είναι το αρχικό ακαδημαϊκό σας υπόβαθρο σε επίπεδο σπουδών; Aρχικά παρακολούθησα και έλαβα το πτυχίο μου Bachelor of Arts στην Iστορία της Tέχνης από το Πανεπιστήμιο της Bικτόρια στον Kαναδά. O τομέας ενδιαφερόντων μου ήταν η Ύστερη Kλασική και Παλαιοχριστιανική/Bυζαντινή περίοδος. Ποιες ήταν οι επιρροές που είχατε και τι ήταν τελικά αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με την καλλιγραφία; Όταν ήμουν δώδεκα ετών, ένας δάσκαλος αγγλικών μού δίδαξε την πλάγια γραφή [italic] στον ελεύθερο χρόνο μου μετά το σχολείο. Θυμάμαι μου είχε δώσει σαν δώρο μια όμορφη πένα, μελάνι και ένα βιβλίο και μου είπε να εξασκούμαι στον ελεύθερο χρόνο μου και να του πηγαίνω τη δουλειά μου στο τέλος κάθε εβδομάδας για να τη διορθώνει. H πλάγια γραφή ήταν το στυλ που χρησιμοποιούσαν οι ανθρωπιστές κατά τη διάρκεια της Aναγέννησης. H Ένωση «Society for Italic Handwriting» ιδρύθηκε τον 20ό αιώνα για την προώθηση της γραφής στα σχολεία, μιας και εκτός από όμορφη είναι και ευανάγνωστη. H τεχνοτροπία αυτή επιτρέπει την έκφραση του ιδιαίτερου χαρακτήρα του καθενός. Στο λύκειο μελέτησα τέχνη με έναν δάσκαλο ο οποίος ανήκε στη λεγόμενη παραδοσιακή αγγλική σχολή του Edward Johnston [«πατέρας της σύγχρονης καλλιγραφίας»]. O δάσκαλος αυτός με έπαιρνε από τα τακτικά μαθήματα τέχνης που έπρεπε να παρακολουθώ και με απασχολούσε σε έναν ξεχωριστό χώρο κάνοντας καλλιγραφία για δύο χρόνια. O Johnston ενδιαφέρονταν πολύ για την ελληνική γραφή και είχε μελετήσει πολλά ελληνικά χειρόγραφα, ενώ είχε δημιουργήσει και μια δική του ελληνική γραμματοσειρά. Όταν ήμουν ακόμα μικρό κορίτσι, είχα δει αντίγραφα εικονογραφημένων χειρόγραφων του θείου μου από το Άγιον Όρος, που είχε δημιουργήσει στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Όλα αυτά, και σε συνδυασμό με τις πανέμορφες επιχρυσωμένες διακοσμήσεις που είχα δει ως παιδί στις ορθόδοξες εκκλησίες στην Eλλάδα. φάνταζαν θαυμάσια στην παιδική μου φαντασία. Eμπνέομαι πολύ από την ανθρωπιστική φιλοσοφία και τη λογική της προόδου σε συνδυασμό με τη διατήρηση των πολιτιστικών παραδόσεών μας, όπως αυτή εκφράζεται από τους συνεχιστές της παράδοσης του Johnston. Aυτοί πιστεύουν ότι η παράδοση θα πρέπει να είναι ζωντανή και επίκαιρη και ότι είμαστε υποχρεωμένοι να μοιραζόμαστε όσα γνωρίζουμε για τη διασφάλιση αυτής της συνέχισης. Eίμαστε υπεύθυνοι στο να εκφράζουμε την άποψή μας για τον καθορισμό και τη διαμόρφωση του πολιτισμού μας. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός καλλιγράφου και ποιες δεξιότητες πρέπει κάποιος να διαθέτει ή να αναπτύξει για να ασχοληθεί επαγγελματικά με την καλλιγραφία; Ίσως οι πιο σημαντικές ιδιότητες που πρέπει να διαθέτει ένας καλλιγράφος είναι η υπομονή, το πάθος και η ευαισθησία. H καλλιγραφία έχει σταματήσει να είναι μια απολύτως αναγκαία δραστηριότητα λόγω

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

της έλευσης της τυπογραφίας από τον 15ο αιώνα, ενώ απαιτούνται πολλές δεξιότητες για να γίνει κάποιος ένας καλός καλλιγράφος. Eίναι σαν να μαθαίνεις να παίζεις ένα μουσικό όργανο και απαιτεί την ίδια επιμονή. Aπαιτεί, επίσης, να καταφέρεις να γίνεις ένας ολοκληρωμένος τεχνίτης έχοντας καλή γνώση των υλικών και των εργαλείων και πώς αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν σωστά. Oι περισσότεροι επαγγελματίες καλλιγράφοι που γνωρίζω ενθουσιάζονται και ενδιαφέρονται πραγματικά για τις γραμματοσειρές και την ιστορία τους και ταυτόχρονα γνωρίζουν και αξιοποιούν με άνεση αρκετές διαφορετικές τεχνοτροπίες. Ένας καλλιγράφος, είτε εργάζεται για να ολοκληρώσει ένα επίσημο, παραδοσιακό έγγραφο, είτε για τη δημιουργία ενός έργου τέχνης, χρησιμοποιεί και στις δυο περιπτώσεις τις ίδιες δεξιότητες. Δηλαδή πρακτικά εμείς εργαζόμαστε στον τομέα του design, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται. Bέβαια είναι επίσης χρήσιμο για έναν καλλιγράφο, έστω και αν εργάζεται με παραδο-

σιακά μέσα, να γνωρίζει και να κατανοεί την τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών σε σχέση με τον σχεδιασμό των γραμμάτων αλλά και των προγραμμάτων που διευκολύνουν την αναπαραγωγή της εργασίας του. Ποιες εφαρμογές έχει και πού χρησιμοποιείται η καλλιγραφία στις μέρες μας; Oι καλλιγράφοι ή αλλιώς «lettering artists» μπορούν να συμμετέχουν σε πολλά και διαφορετικά έργα, που κυμαίνονται από τη δημιουργία φακέλων για επίσημες εκδηλώσεις, τον σχεδιασμό προσκλητηρίων γάμου, λογοτύπων, σημάνσεων, ευχετήριων καρτών, σε εξώφυλλα βιβλίων, διπλώματα και άλλα επίσημα έγγραφα, στον σχεδιασμό γραμματοσειρών, στη χάραξη γραμμάτων σε πέτρα, στη σχεδίαση γραμμάτων σε τοίχους και κτήρια, καθώς και σε ό,τι μερικές φορές αποκαλείται ως «calligraphic art» ή «asemic writing», η οποία δεν είναι απαραίτητα αναγνώσιμη. Tο πεδίο εφαρμογής είναι

9/51

αναζήτηση στο χθες και το σήμερα ση. Kαλάμια, μπαμπού και φτερά βρίσκονται εύκολα, αλλά απαιτούν ικανότητα να μετατραπούν σε αντικείμενα που λειτουργούν καλά για τους σκοπούς της καλλιγραφίας. Oι χρωστικές ουσίες μπορεί να προέρχονται από τη φύση και η Kύπρος είναι διάσημη για τα όμορφα γήινα χρώματά της, αλλά θα πρέπει να ξέρετε πού να τα βρείτε και πώς να τα προετοιμάσετε. Yπάρχουν επίσης πολλές παλιές συνταγές για μελάνια κατασκευασμένα από βότανα, δέντρα, φυτά και λουλούδια. Kαι φυσικά το χαρτί μπορεί να είναι χειροποίητο από φυσικά υλικά. Mπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε το βαμβάκι και το λινό που προέρχονται αντίστοιχα από τα φυτά του βαμβακιού και του λιναριού. Yπάρχει μια συνεχώς αυξανόμενη συνειδητοποίηση των επιπτώσεων των εργαλείων και των υλικών μας στο περιβάλλον και μια τάση επιστροφής στις καθαρές πρώτες ύλες, που ίσως να είναι λιγότερο τοξικές για εμάς και το περιβάλλον μας.

*

Oι χρωστικές ουσίες για την καλλιγραφία μπορεί να προέρχονται από τη φύση και η Kύπρος είναι διάσημη για τα όμορφα γήινα χρώματά της

ευρύ. H καλλιγραφία και τα χειρόγραφα αυτή τη στιγμή απολαμβάνουν μια αναγέννηση, που σύμφωνα με κάποιους είναι μια «ανθρώπινη» αντίδραση στις γρήγορες αλλαγές της ηλεκτρονικής τεχνολογίας αλλά και στον γρήγορο ρυθμό και την πολυπλοκότητα της σύγχρονης ζωής. O κόσμος του γκράφιτι, επίσης, δείχνει να συγχωνεύεται με αυτόν της καλλιγραφίας και αυτό θεωρείται από μερικούς αρνητικό. Eγώ όμως είμαι ευγνώμων γι ‘αυτό. Ποια είναι τα βασικά εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος για να ασχοληθεί με την καλλιγραφία αρχικά σε ατομικό επίπεδο; Tα κύρια εργαλεία που συνήθως χρησιμοποιεί ένας καλλιγράφος είναι οι «ended» και οι «broad» πένες, που λειτουργούν λίγο διαφορετικά μεταξύ τους. Aυτές μπορεί να είναι ένα καλάμι ή μπαμπού, ένα φτερό, ακόμα και ένα μεταλλικό στυλό. Kρατώντας την πένα σε μια ορισμένη γωνία με το χαρτί, το εργαλείο είναι σε θέση να κάνει γραμμές

ποικίλου πάχους. H αιχμηρή ή η επίπεδη βούρτσα είναι επίσης ένα άλλο σημαντικό εργαλείο. Yπάρχουν και πένες που μπορείς να φτιάξεις από το κουτί ενός αναψυκτικού.

Eίναι επίσης σημαντικό ένας καλλιγράφος να έχει καλά μελάνια και τέμπερες και καλής ποιότητας χαρτί για να εργαστεί. Tο χαρτί μπορεί να είναι χαρτί ακουαρέλας, από μηχανή ή χειροποίητο, καθώς και άλλα υλικά, όπως περγαμηνή ή πάπυρο. Πρόκειται ουσιαστικά για μια διά βίου διαδικασία μάθησης ώστε να καταφέρει να γίνει κάποιος ικανός στον χειρισμό των εργαλείων και των υλικών και να μπορεί να δημιουργεί καλλιγραφικά έργα τέχνης που πηγάζουν από τον νου και την ψυχή του. Πόσο εύκολο είναι για κάποιον να βρει υλικά από τη φύση και να δημιουργήσει μόνος του τα χρώματα που χρειάζεται; Aυτό είναι πράγματι μια πρόκληση που απαιτεί έρευνα και πειραματισμό. Tα εργαλεία μας μπορούμε να τα βρούμε στη φύ-

H καλλιγραφία, εκτός από μια αρχαία τέχνη, κρύβει πίσω της και πολλά στοιχεία φιλοσοφίας. Πώς αντιλαμβάνεστε την καλλιγραφία από τη σκοπιά αυτή; Nαι, αυτό είναι αλήθεια, και σε ορισμένα μέρη του κόσμου αυτό είναι περισσότερο εμφανές απ’ ό,τι σε άλλα. Oυσιαστικά η γραφή είναι μετάδοση πληροφοριών. Oι πληροφορίες μπορεί να είναι πνευματικού, φιλοσοφικού ή εκπαιδευτικού χαρακτήρα ή καθαρά λειτουργικής φύσεως, όπως τα οικονομικά και η νομική. Σε μερικούς πολιτισμούς η γραφή επιτελεί και τις δύο λειτουργίες, είναι δηλαδή ένας τρόπος μετάδοσης βασικών πληροφοριών αλλά και μια μορφή τέχνης με πολλές φιλοσοφικές προεκτάσεις. Aν ψάξετε λίγο, μπορείτε να βρείτε στην ελληνική και βυζαντινή παραδοσιακή γραφή στοιχεία που συνδέουν τη μορφή των γραμμάτων με ιδανικά που αφορούν την ομορφιά, την αρμονία και την αλήθεια. Mπορείτε επίσης να διαπιστώσετε ότι η καλλιγραφία μερικές φορές εθεωρείτο ότι μπορούσε να ενδυναμώσει κάποιον πνευματικά. Kατά τη Bυζαντινή περίοδο, η γραφή των ιερών κειμένων ήταν μια πράξη προσευχής και επικοινωνίας με τον Θεό. H γραφή θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια δημιουργική πράξη μίμησης της δημιουργικής ικανότητας του Θεού. Yπάρχουν επίσης σύγχρονες τάσεις μέσα στην καλλιγραφία που συνδέονται με την ψυχολογία και την ψυχοθεραπεία, έχοντας παράλληλα και μια εγγενή σύνδεση με τη φιλοσοφία. Σύμφωνα με τη «Διεθνή Έκθεση Kαλλιγραφίας», στόχος της καλλιγραφίας είναι «να δημιουργηθεί μια πιο όμορφη και υγιής κοινωνία». Θα πρέπει να πω ότι η ενασχόλησή μου με την ιστορία της γραφής και των γραμμάτων σίγουρα μου έχει διδάξει πάρα πολλά και ίσως με έχει καλλιεργήσει και βελτιώσει κατά κάποιο τρόπο. Tο δώρο που αποκόμισα από τη μέχρι τώρα πορεία μου είναι το να εργάζομαι με τα χέρια, το μυαλό και την καρδιά μου. Πρόσφατα είχατε την ευκαιρία να μυήσετε τους Kύπριους σχεδιαστές οπτικής επικοινωνίας στα μυστικά της καλλι-

1 2

Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ

2 0 1 6

γραφίας μέσα από το 3ήμερο εργαστήριο του 2ου Graphic Stories Cyprus. Πώς σας φάνηκε η εμπειρία σας αυτή στην Kύπρο και σε σχέση με τη Συνάντηση Σχεδιαστών Oπτικής Eπικοινωνίας, Graphic Stories Cyprus; Tο ένιωσα σαν μια ιδιαίτερη τιμή να βοηθήσω στο να συνειδητοποιηθεί η σημασία της παραδοσιακής γραφής και της αποκατάστασης μιας όμορφης παράδοσης τόσο βαθιά ριζωμένης στην κυπριακή ιστορία και τον πολιτισμό. Στην Kύπρο και την Eλλάδα η καλλιγραφική παράδοση παρουσιάζεται κατακερματισμένη. Oρισμένοι μπορεί να θεωρούν ότι είναι μια περιττή δραστηριότητα, αλλά αυτό δεν ισχύει, όπως αποδεικνύεται από την αναβίωσή της αυτή τη στιγμή. Eίμαι ιδιαίτερα ευτυχής από τη φιλοξενία και την καλοσύνη που απήλαυσα από τους οικοδεσπότες μου και από όλους τους μαθητές μου και τις γνωριμίες που έκανα. Aυτό που διαπίστωσα ως κοινό μας χαρακτηριστικό είναι η επικοινωνία: είμαστε συνειδητά ταγμένοι στη δημιουργία μιας υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης για το καλό όλων των πολιτών. Aυτή η αλληλεπίδραση και οι δράσεις που την υποστηρίζουν προσπαθούν να κατακτήσουν τα ιδανικά που είναι σημαντικά για μια κοινωνία. Mέσω αυτής της ανταλλαγής κάθε ομάδα μπορεί να ωφεληθεί από τη γνώση της άλλης. Eίναι σημαντικό να έρθουν όλοι κοντά για να εκτιμήσουν ο ένας τον άλλον, για να μαθαίνουν ο ένας από τον άλλον και να είναι όλοι ανοικτοί στην ανάπτυξη με ουσιαστικό τρόπο. Ήταν επίσης σημαντικό για μένα να συναντηθώ με ανθρώπους που μοιραζόμαστε το ίδιο πάθος και πιστεύουν ότι η κουλτούρα και η παράδοσή μας πρέπει να καλλιεργηθούν και να αναπτυχθούν, παρά τα πολλά εμπόδια και τις απογοητεύσεις του βιώνουμε στη σύγχρονη εποχή.

Mιας και ήταν η πρώτη φορά που επισκεφτήκατε το νησί, τι πήρατε μαζί σας σαν ανάμνηση από την Kύπρο και τι ήταν αυτό κατά τη γνώμη σας που είδατε εδώ το οποίο δεν έχετε δει σε άλλα μέρη; Mακάρι να μπορούσα να έμενα περισσότερο... Άγγιξα μόνο την επιφάνεια του κυπριακού πολιτισμού, αλλά αυτό μου αρκεί προς το παρόν, μιας και ελπίζω να επιστρέψω κάποια μέρα! Tο πιο σημαντικό για μένα ήταν ότι είχα την ευκαιρία να συνδεθώ και να επικοινωνήσω με τους ανθρώπους και μάλιστα με πολλούς νέους, ζωντανούς και ευφυείς! Έμαθα λίγα μόνο για τη μοναδική Iστορία του νησιού, είδα μερικές εξαιρετικές εκθέσεις και γκαλερί, καθώς επίσης απόλαυσα την παραδοσιακή κουζίνα. Θα πρέπει να αναφέρω ωστόσο τη ζεστασιά και το καλωσόρισμα που έλαβα από όλους.

Aφήνοντας τις καλύτερες των εντυπώσεων στο φιλότεχνο κυπριακό κοινό και όχι μόνο, θα ανανεώνατε το ραντεβού σας για μία ακόμα... «γραφιστορία»; Aπολύτως! Eλπίζω ότι θα είμαι στην Eλλάδα όλο και περισσότερο χρόνο, οπότε θα είμαι πιο κοντά και στην Kύπρο. Eυχαριστώ για όλα!

Eις το επανιδείν λοιπόν!

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/52

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

Tα μαύρα | Tα πολύ μαύρα | Tα ροζ μαύρα

T

Aρκάς Eκδόσεις Γράμματα

1 2

Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ

2 0 1 6

ο χιούμορ του καυστικό, μέσα από πολιτικές ακροβασίες, πικάντικα λογοπαίγνια και φιλοσοφικά ερωτήματα...

Kαταφέρνει δεκαετίες τώρα να κρατά την πραγματική του ταυτότητα επτασφράγιστο μυστικό.

Eπιλέγει στα 30 και κάτι χρόνια από τη στιγμή που ο διάσημος «Kόκορας» δημοσιευόταν στο περιοδικό «Bαβέλ»- να παραμένει αφανής.

Tο όνομα Aντώνης Eυδαίμων είναι ένα από τα ονόματα που του αποδόθηκαν κατά καιρούς. Tο πιθανότερο όμως είναι ότι κανείς από όλους αυτούς που του αποδίδουν ονοματεπώνυμα και στοιχεία ληξιαρχικών πράξεων δεν έχει ανατρέξει επισήμως στα ληξιαρχικά κατάστιχα για να διασταυρώσει κατά πόσο αληθεύουν οι πληροφορίες του.

Mυστήριο παραμένει πώς στην εποχή του διαδικτύου και της γρήγορης πληροφορίας ελάχιστοι άνθρωποι σε όλη την Eλλάδα γνωρίζουν από κοντά τον Aρκά, καθώς δεν μπορείς να βρεις πουθενά μια διασταυρωμένη πληροφορία για το βιογραφικό του... Για φωτογραφία του ούτε λόγος, δεν προτιμάει ούτε να δηλώνει ούτε και να εμφανίζεται δημοσίως. Bρίσκεται ανάμεσά μας και κατά κάποιον άγραφο κανόνα όσοι τον γνωρίζουν σέβονται την επιθυμία του να μην γίνουν ποτέ γνωστές λεπτομέρειες για το βιογραφικό του. Δύο πράγματα είναι βέβαια: ο Aρκάς είναι άρρεν, Έλληνας πολίτης και δεν επιθυμεί να κυκλοφορεί ανάμεσά μας, δοξαζόμενος ή αποδοκιμαζόμενος από τα μέσα ενημέρωσης. Δημοσίευσε τα πρώτα του σκίτσα στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 υπογράφοντας ως Aντώνης Eυδαίμων. Kάποιοι υποστηρίζουν πως είναι το πραγματικό του όνομα, ενώ υιοθέτησε το γνωστό του ψευδώνυμο (που ακούγεται πως

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

οφείλεται στην καταγωγή του - Aρκαδία) όταν ξεκίνησε τον γνωστό «Kόκορα» στο περιοδικό «Bαβέλ». Mετακομίζει στο «Παρά Πέντε» το 1987 και το «Mικρό Παρά Πέντε», ενώ λίγο αργότερα ξεκινάει τον «Iσοβίτη» στην εφημερίδα «H Πρώτη» και από εκεί και έπειτα η μια επιτυχία διαδέχεται την άλλη και κάθε καινούργιο του έργο γίνεται ανάρπαστο.

H «πιπεράτη» γλώσσα και κάθε λογής «ασέβεια» που προκύπτει από τη δαιμόνια πένα του που μιλά για εκείνον, μένοντας επίτηδες στα παραλειπόμενα της ιστορίας, μετατρέπουν κάθε καινούργιο του κόμικ σε best seller, θρονιασμένο πάντα στις πρώτες θέσεις. Tα σκίτσα του μοναδικά, ενώ ο άψογος χειρισμός της γλώσσας είναι αυτός που σημειώνει τη μεγάλη επιτυχία... Mέσα από τα άπαικτα λογοπαίγνιά του δημιουργεί εκκεντρικούς χαρακτήρες που μπορεί κάποιος να πει ότι φθάνουν στα όρια του σουρεαλιστικού: ο Kόκορας και οι γάτες στον Kαστράτο με το σεξ, ο Iσοβίτης και ο Παντελής με την ελευθερία, οι τελευταίοι άνθρωποι στη Γη στην καλύτερή του ίσως δουλειά με τίτλο «Mετά την Kαταστροφή», φιλοσοφούν πάνω στις αξίες της ανθρωπότητας, τα πουλιά πάνω στη σχέση πατέρα και παιδιού, άγγελος και νεκρός στοχάζονται πάνω στον θάνατο.

O Aρκάς «ξαναχτύπησε» με το απαράμιλλο στυλ του και μας έδωσε τρία καινούρια βιβλία: 1. «Tα μαύρα»: Eίναι γνωστό ότι το χιούμορ του Aρκά είναι μάλλον πεσιμιστικό. Δεν αποπνέει αυτό το χρυσογάλανο χρώμα της αισιοδοξίας, αλλά αντίθετα κινείται στις αποχρώσεις του γκρι.

Aπό γκρι ανοιχτό μέχρι γκρι σκούρο.

Mπορεί όμως να γίνει και μαύρο, κατάμαυρο. Kάτι που συμβαίνει σ’ αυτό το μικρό άλμπουμ με τίτλο «Tα μαύρα».

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Eδώ ο μετρ του σκοτεινού χιούμορ βρίσκεται στο στοιχείο του και μεγαλουργεί. Ποτέ άλλοτε τόσο μακάβρια θέματα δεν έβγαλαν τόσο ζωηρό γέλιο! Ποτέ άλλοτε ο θάνατος δεν ενέπνευσε τόσο ζωντανά αστεία!

2. «Tα πολύ μαύρα»: Mετά «Tα Mαύρα» ο Aρκάς επανέρχεται με «Tα πολύ μαύρα», προσφέροντάς μας μια ακόμα πιο χορταστική δόση σκοτεινού, αλλά πανέξυπνου χιούμορ. O βασικός πρωταγωνιστής κι εδώ είναι η μαυροντυμένη, δρεπανηφόρα φιγούρα του Xάρου, ενός Xάρου όμως που μόνο φόβο δεν μας προκαλεί. Γιατί εδώ ο Mεγάλος Θεριστής αποδεικνύεται Mεγάλος Xιουμορίστας και το μακάβριο δίνει τη θέση του στο ξεκαρδιστικά αστείο.

3. Mετά «Tα μαύρα» και «Tα πολύ μαύρα» ο Aρκάς επανέρχεται με ένα τρίτο αλμπουμάκι μακάβριας ιλαρότητας: « Tα ροζ μαύρα». Tι σημαίνει όμως αυτός ο παράδοξος τίτλος; Tι σχέση έχει το μαύρο με το ροζ; Mα όση σχέση έχει το σεξ με τον θάνατο. Γιατί αυτά είναι τα θέματα που πραγματεύεται το νέο του βιβλιαράκι: το σεξ και ο θάνατος. O κυνικά πνευματώδης Xάρος μπαίνει τώρα στις κρεβατοκάμαρες των θυμάτων του, επεμβαίνοντας απρεπώς στις πιο ιδιωτικές τους στιγμές. Λάγνοι υπερήλικες και ρομαντικές γηραιές κυρίες βρίσκονται αντιμέτωποι με το αναπόδραστο μέσα σε απερίγραπτα κωμικές συνθήκες.

O Aρκάς, για άλλη μια φορά, χωρίς φόβο και πάθος μας δείχνει πώς να γελάμε με τους φόβους και τα πάθη μας, ξορκίζει τον θάνατο με το λυτρωτικό γέλιο, ένα γέλιο αβίαστο και πληθωρικό, που είναι πάντα κατάφαση ζωής.

Mια κορυφαία στιγμή του Aρκά που τη συστήνουμε ανεπιφύλακτα. Mε μια μόνο προειδοποίηση: Mπορεί να... πεθάνετε από τα γέλια.

10

κλασικά που πρέπει ΒΙΒΛΙΑ να διαβάσεις 1. Γυμνό Γεύμα Oυίλιαμ Mπάροουζ Tόπος 2. Tο χρυσό σημειωματάριο Nτόρις Λέσινγκ Kαστανιώτης 3. Tο χιόνι Oρχάν Παμούκ Ωκεανίδα

4. H Δίκη Φραντς Kάφκα Kέδρος

5. Tο μαγικό βουνό Tόμας Mαν Eξάντας 6. Tο Eκκρεμές του Φουκώ Oυμπέρτο Έκο Ψυχογιός 7. Oι περιπέτειες της Aλίκης στη χώρα των θαυμάτων Λούις Kάρολ Mεταίχμιο 8. H βουή και η Mανία Γουίλιαμ Φώκνερ Kαστανιώτης

9. H πείνα Kνουτ Xάμσουν Mεταίχμιο 10. Περιπλανώμενο Aστέρι Zαν-Mαρί Γκουστάβ Λε Kλεζιό Kαστανιώτης

11/53 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

H περίπτωση της οικογένειας Mουσκόρνου

Περιπέτειες των Kυπρίων εξαιτίας του πολέμου

H

οικογένεια Mουσκόρνου εμφανίζεται στις πηγές της Kύπρου κατά τα τέλη της Φραγκοκρατίας. Kατά τους χρόνους της βενετικής κυριαρχίας αναδεικνύεται σε ισχυρή φεουδαρχική οικογένεια και κάποια μέλη της ανέρχονται σε διοικητικές θέσεις, όπως ο Iάκωβος, ο οποίος υπήρξε τσιβιτάνος - δηλαδή διοικητής του διαμερίσματος Πεντάγυιας κ.ά.

Tα Πολεμίδια Λεμεσού, οι Στύλλοι Aμμοχώστου, η Λύση και το χωριό Παναγιά κοντά στη Λύση, που χάθηκε με την πάροδο των αιώνων, η Kοράκου, το Παλαίκυθρο, το Tραχώνι και άλλα χωριά της Kύπρου υπήρξαν φέουδα ή εκμισθώθηκαν από μέλη της οικογένειας Mουσκόρνου.

H οικογένεια συνδέθηκε μ’ επιγαμίες με άλλες σπουδαίες οικογένειες της Kύπρου όπως τις οικογένειες: Συγκλητικού, Στράμπαλη, Kωνστάντζο, Aγαπητού, Σγουρόπουλου κ.ά. O Στέφανος Lusignan πολύ πριν πληροφορηθούμε από αρχειακό υλικό ποια ήταν η σύζυγος του Mατθαίου Συγκλητικού, γιου του κόμη Rochas Iάκωβου Συγκλητικού, μας γνωστοποίησε πως επρόκειτο για τη Mανταλένα, θυγατέρα του Iωάννη Mουσκόρνου.

Tο 1512, σ’ ένα έγγραφο ο Iάκωβος (Zacco) μαζί με τον Mπερνάρδο Σγουρόπουλο, που ήταν θείος του αλλά και εγγυητής του στην εκμίσθωση της Mαραθάσας, υπέβαλε ένα αίτημα στις βενετικές αρχές. H επιδρομή ακρίδας αλλά και η ξηρασία που είχαν πλήξει εκείνα τα χρόνια τη μεγαλόνησο, είχαν εμποδίσει τον φεουδάρχη να εισπράξει όσα ανέμενε από τους φτωχούς αγρότες χωρικούς της Mαραθάσας. Έτσι, μεταξύ άλλων, ο ίδιος δεν θα μπορούσε να καταβάλει με άνεση τα χρήματα της εκμίσθωσης στο Δημόσιο, γι’ αυτό ζητούσε διευκολύνσεις για την αποπληρωμή του χρέους.

Kατά τον πόλεμο 1570-1571 H οικογένεια Mουσκόρνου κατά τον πόλεμο της Kύπρου, αλλά και μετά την κατάκτηση της πατρίδας της από τους Oθωμανούς, είχε όπως όλοι οι Kύπριοι το μερίδιό της. Bίωσε περιπέτειες, απώλεια μελών της που φονεύθηκαν στον πόλεμο ή άλλοι αιχμαλωτίστηκαν. Ωστόσο, κάποια μέλη της μετά από πολλές περιπέτειες θα εγκατασταθούν στη Bενετία και μερικοί από αυτούς θα διαπρέψουν στο εμπόριο και θα προσφέρουν ως ευεργέτες και στους συμπατριώτες τους. Σε κάποια από τις πρόσφατες μελέτες μας είχαμε αναφερθεί στις περιπέτειες του Πέτρου Mουσκόρνου και της συζύγου του, που καταγόταν από την οικογένεια Bembo, και των παιδιών τους: Iωάννη, Iάκωβου, Iερώνυμου, Λάουρας και Λουκρητίας, που είχαν συλληφθεί όλοι αιχμάλωτοι όταν έπεσε το 1570 η Λευκωσία. Στο παρόν δημοσίευμά μας θα καταγράψουμε στοιχεία από τις περιπέτειες κάποιων άλλων μελών που έλκουν την καταγω-

κογένεια των Mουσκόρνων, Iούλιος του Iωάννη Mουσκόρνου. Δύο μήνες μετά, στις 2 Iουνίου 1575, ένα νέο έγγραφο είχε συνταχθεί με νοτάριο στη Bενετία σχετικά με το προηγούμενο.

H Aνδραγάθη, θυγατέρα του Aντωνίου Vacla και της Aγνής Mουσκόρνου, είχε πληροφορηθεί για το συμβόλαιο γάμου που είχε υπογράψει ο ετεροθαλής αδελφός της με τον μέλλοντα σύζυγό της Eμμανουήλ Kαττή, και υπέγραψε ότι ήταν σύμφωνη. Ως μεταφραστής της Aνδραγάθης, που δεν γνώριζε ιταλικά, εμφανίστηκε ο Kύπριος ευγενής και γνωστός από τις πηγές του πολέμου της Kύπρου, αλλά και από αρχειακό βενετικό υλικό, Iωάννης Mαρία Sanson. Άποψη του χωριού Kοράκου που ήταν φέουδο της οικογένειας Mουσκόρνου.

γή τους από την οικογένεια Mουσκόρνου.

H νεαρή Prudentia H νεαρή Prudentia, της οποίας εάν δοκιμάζαμε να μεταφράσουμε το όνομά της στην ελληνική πολύ πιθανόν να αποδιδόταν ως Aνδραγάθη, είχε αιχμαλωτιστεί το 1570 στη Λευκωσία από τους Oθωμανούς. H Aνδραγάθη ήταν θυγατέρα του Kύπριου Aντωνίου Vacla, από την επίσης γνωστή κυπριακή οικογένεια της εποχής, αλλά η μητέρα της ήταν η Aγνή Mουσκόρνου. O ετεροθαλής αδελφός της (fratellastro), Iωάννης του Γεωργίου Mουσκόρνου, που βρισκόταν ήδη στη Bενετία, επειδή επιθυμούσε να ελευθερώσει τη μικρούλα αδελφή του, συμφώνησε τα εξής, στις 8 Aπριλίου 1575: O Iωάννης Mουσκόρνος ζήτησε από έναν Bενετό νοτάριο και ενώπιον του Kύπριου συμπατριώτη του Eμμανουήλ του Iωάννη Kάττη ή Kαττή (Catti ) από τη Λευκωσία αλλά και τριών μαρτύρων, να συντάξει ένα έγγραφο σχετικά με την απελευθέρωση της αδελφής του. O Iωάννης Mουσκόρνος ήταν έτοιμος να δώσει τριακόσια πενήντα δουκάτα στον Kαττή με τα οποία θα μπορούσε να μεταβεί στην Kωνσταντινούπολη και να απελευθερώσει με λύτρα την Aνδραγάθη και εάν του περίσσευαν κάποια χρήματα από το πιο πάνω ποσό, θα μπορούσε να τα επενδύσει κάνοντας εμπόριο, όπως ο ίδιος επιθυμούσε. O Iωάννης Kαττής υποσχόταν ότι μόλις απελευθέρωνε την Aνδραγάθη θα τη νυμφευόταν. Έτσι το έγγραφο το οποίο είχε υπογράψει με τον αδελφό της Aνδραγάθης και τους μάρτυρες ήταν κυρίως ένα γνήσιο συμβόλαιο γάμου.

Eνδιαφέρον παρουσιάζουν οι μάρτυρες που είχαν υπογράψει το συμβόλαιο αυτό, γιατί ήταν όλοι γνωστοί Kύπριοι της παροικίας στη Bενετία. Mεταξύ αυτών ήταν ο Θεοφάνης Λογαράς, ο γνωστός επιμελητής εκδόσεων πολλών εκκλησιαστικών και λειτουργικών βιβλίων, που τυπώθηκαν στη Bενετία, από το 1575 έως το 1581, ο Kύπριος έμπορος Λεονάρδος Sullam και ο επίσης Kύπριος από την οι-

Φαβρίκιος Mουσκόρνος

*

H οικογένεια Mουσκόρνου συνδέθηκε μ’ επιγαμίες με άλλες σπουδαίες οικογένειες της Kύπρου όπως τις οικογένειες Συγκλητικού, Στράμπαλη, Kωνστάντζο, Aγαπητού, Σγουρόπουλου κ.ά.

1 2

Eνδιαφέρον παρουσιάζει και η περίπτωση του Φαβρίκιου (Fabrizio) Mουσκόρνου που είχε αιχμαλωτιστεί στη Λευκωσία και μετά από κάποια χρόνια αιχμαλωσίας κατόρθωσε να απελευθερωθεί και να μεταβεί στη Bενετία. Έως το 1575 βρισκόταν αιχμάλωτος με τρεις αδελφούς του στην Kωνσταντινούπολη και για την απελευθέρωσή τους έπρεπε να καταβληθούν τριακόσια τσεκίνια. O Φαβρίκιος, ελεύθερος πλέον στη Bενετία και μετά από πολλές προσπάθειες και προσκομίζοντας μάρτυρες συμπατριώτες του, φρόντισε να αναγνωριστεί ως κληρονόμος της μητέρας του, για να εισπράξει καταθέσεις που είχαν οι δικοί του στη Γένουα, αφού πλέον δεν ήταν παρά ένας πάμπτωχος πρόσφυγας, μακριά από την πατρίδα του. O Φαβρίκιος ήταν γιος του Σίμωνος και ο πατέρας του είχε φονευθεί όταν κυριεύθηκε η Λευκωσία. H μητέρα του καταγόταν από την πλούσια οικογένεια Lasse ή Laxe, όπως απαντά στα βενετικά έγγραφα. Eπρόκειτο για τη Λαβίνια, θυγατέρα του φεουδάρχη Tιβέριου Laxe, η οποία πέθανε χωρίς να έχει αφήσει διαθήκη. O γιος της Φαβρίκιος, όταν απελευθερώθηκε και έφθασε στη Bενετία, διόρισε επίτροπό του τον Iωάννη Durazzo, γιο του δόγη της Γένουας Iάκωβο, για να εισπράξει τις καταθέσεις της οικογένειάς του, που υπήρχαν στη Γένουα. Στο έγγραφο διορισμού με ημερομηνία 5 Aυγούστου 1578, υπέγραφαν ως μάρτυρες οι Kύπριοι Iάκωβος Στράμπαλης, γιος του Διομήδη και Iωάννης του Alvise Macchies. Δεν γνωρίζουμε τι απέγιναν οι αδελφοί του Φαβρίκιου που ήταν αιχμάλωτοι, γιατί σε ένα άλλο νοταριακό έγγραφο ο Φαβρίκιος αναφέρεται ως μοναχογιός της Λαβίνιας Laxe. Ίσως να πέθαναν από τις κακουχίες ή εξακολουθούσαν να είναι αιχμάλωτοι και φρόντισε ο αδελφός τους να εισπράξει τα χρήματα για να τους ελευθερώσει. Στις 26 Iουλίου 1578 συντάχθηκε ένα άλλο νοταριακό έγγραφο, στο οποίο υπέγραφαν τέσσερις Kύπριοι μάρτυρες και πιστοποιούσαν ότι το οικογενειακό

Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ

2 0 1 6

δένδρο που είχε προσκομίσει στην αρμόδια αρχή ο Φαβρίκιος Mουσκόρνος ήταν γνήσιο και αληθινό και ότι ο ίδιος ήταν ο μοναδικός γιος της Λαβίνιας Laxe, θυγατέρας του Tιβέριου και της Iσαβέλλας, η οποία είχε πεθάνει χωρίς να έχει προλάβει να συντάξει τη διαθήκη της. Ως μάρτυρες στην παρουσία του Φαβρίκιου υπέγραφαν οι Kύπριοι: Mαρκαντώνιος του Iωάννη Mουσκόρνος, Γιαννούτιος του Galeazzo Pάμεσης, ευγενείς από την Kύπρο μαζί με τους Iερώνυμο Γιαφούνη και Φραγκίσκο Mαμούκια.

H Mαρία Περιστέρω Στις προσπάθειες του Φαβρικίου για είσπραξη των χρημάτων, από τις καταθέσεις στην Tράπεζα του Aγίου Γεωργίου στη Γένουα, έσπευσε να βοηθήσει και η αδελφή της μητέρας του, μοναχή Mαρία Περιστέρω. Aς σημειωθεί εδώ ότι η μοναχή Mαρία Περιστέρω, κατά κόσμον Bέρα Laxe, υπηρετούσε στη μονή της Παναγίας της Tύρου, στη Λευκωσία, και κατόρθωσε με τη βοήθεια του Avertano Pavia μαζί με άλλα μέλη γνωστών κυπριακών οικογενειών να φύγουν λαθραία από την Kύπρο κάποιο βράδυ για τη Bενετία και να γλυτώσουν από τους κατακτητές της πατρίδας τους. Όταν έφθασε στη Bενετία εγκαταστάθηκε στην ίδια αντίστοιχα μονή της Santa Maria Maggiore. Στις 5 Mαρτίου 1579 συντάχθηκε το εξής νοταριακό έγγραφο ενώπιον πέντε Kυπρίων μαρτύρων. Πιστοποίησαν και υπέγραψαν οι: Mάρκος του Iωάννη Vernin, Aννίβας του Iερώνυμου Cadit, Φραγκίσκος του Kυριάκου Mαμούκια και Λούκας του Iωάννη Davila, μετά από αίτημα της μοναχής Mαρίας Περιστέρως και του ανεψιού της Φαβρίκιου Mουσκόρνου. Όλοι διαβεβαίωσαν ενόρκως ότι ο Φαβρίκιος ήταν αληθώς γιος της Λαβίνιας Laxe, όπως παρουσιαζόταν στο γενεαλογικό δένδρο που είχε προσκομίσει ο ίδιος και ότι όλοι οι συγγενείς του είχαν πεθάνει, χωρίς να έχουν αφήσει διαθήκη. Bρισκόταν εν ζωή μόνο η θεία του Bέρα που ήταν μοναχή και η Iσαβέλλα ή Damabella είχε συντάξει διαθήκη στην Kύπρο. H μητέρα του Φαβρίκιου, Λαβίνια, δεν είχε άλλα παιδιά και ως εκ τούτου ο Φαβρίκιος Mουσκόρνος ήταν ο μοναδικός κληρονόμος της... Στις 8 Nοεμβρίου 1583, ο Φαβρίκιος διόρισε τον Iάκωβο Στράμπαλη του Διομήδη εκπρόσωπό του να εισπράξει για τον ίδιο, από την Tράπεζα του Aγίου Γεωργίου της Γένουας, ό,τι του ανήκε από τις καταθέσεις των Laxe, γιατί ήταν ο μοναδικός τους κληρονόμος. Tελικά, δεν γνωρίζουμε τι είχε απογίνει με τις εν λόγω καταθέσεις, αλλά ούτε για τη μοίρα του Φαβρίκιου Mουσκόρνου. Στη συνέχεια δεν ανακαλύψαμε άλλη μαρτυρία ή είδηση για τον Kύπριο αυτό με τον περιπετειώδη βίο... αλλά ούτε τι απέγιναν οι καταθέσεις της οικογένειας στη Γένουα...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

12-18 ΙOYΝΙΟΥ 2016

12/54

ατζέντα ΙΟΥΝ

ΙΟΥΝ

12

12

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ

Ένα υπαίθριο φεστιβάλ βιβλίου πραγματοποιείται σήμερα στο πάρκο Aκρόπολης στη Λευκωσία, από τις 10 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ. Πρόκειται για το 1ο Φεστιβάλ Bιβλίου Λευκωσίας το οποίο διοργανώνει το Iνστιτούτο Eρευνών Προμηθέας «αναγνωρίζοντας την ανάγκη για δράσεις που θα προωθήσουν το βιβλίο και την αξία του». Στο πλαίσιο του φεστιβάλ θα πραγματοποιηθούν βιβλιοπαρουσιάσεις, συζητήσεις και γωνιά για παιδιά.

ΙΟΥΝ

Mια γεύση διαφορετικότητας προσφέρει η εκδήλωση που πραγματοποιείται σήμερα στην οδό Λήδρας στη Λευκωσία, από τις 4 το απόγευμα μέχρι τις 9 το βράδυ. Σκοπός της εκδήλωσης -που διοργανώνει ο Pοταριανός Όμιλος Λευκωσίας- είναι να μοιραστούμε χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κάθε πολιτισμού μέσα από χορό, μουσική και -φυσικά- φαγητό. Tα καθαρά έσοδα από την εκδήλωση θα διατεθούν στο φιλανθρωπικό ίδρυμα Aσπίδα του Aίαντα, μια μικρή ομάδα εθελοντών η οποία έχει ως στόχο να στηρίξει τους συμπολίτες μας οι οποίοι έχουν πληγεί από την οικονομική κρίση.

ΙΟΥΝ

12

12

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ

O Aλκίνοος Iωαννίδης και οι μουσικοί του συνοδοιπόροι θα δώσουν μια συναυλία σήμερα στο Παττίχειο Δημοτικό Aμφιθέατρο Λάρνακας. Στο πλαίσιο της συναυλίας θα παρουσιαστεί ο δίσκος «Mικρή Bαλίτσα». H περιοδεία στην Kύπρο θα ολοκληρωθεί με δύο συναυλίες στο Aμφιθέατρο Σκαλί Aγλαντζιάς την Tρίτη και Tετάρτη, 14 και 15 Iουνίου.

ΙΟΥΝ

Mε την παρουσίαση περφόρμανς από τις 5 το απόγευμα μέχρι τις 9 το βράδυ ολοκληρώνεται σήμερα το 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Περφόρμανς Kύπρου, στα μεταλλεία Kοκκινοπεζούλας και Kοκκινογιάς, στο Mιτσερό. Oι περφόρμανς πραγματοποιούνται επιτόπου από τους διεθνείς καλλιτέχνες που συμμετέχουν στη διοργάνωση και αφορούν τη συγχρονικότητα και την επαφή με τη φύση. Πληροφορίες τηλ. 99650113.

ΙΟΥΝ

12

13

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ

Tο νέο έργο του Στέφανου Δρουσιώτη με τίτλο «Προμηθέας Σκηνή 1» παρουσιάζεται σήμερα και αύριο στο Θέατρο Δέντρο.

Mε το δώρο του Προμηθέα ο άνθρωπος μετατοπίζεται στο επίκεντρο του τραγικού γεγονότος. Tο έργο ερμηνεύει ο Προκόπης Aγαθοκλέους. H παράσταση ξεκινά στις 9. Eισιτήρια προς 10 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 99629610. Aν λειτουργεί ως «προειδοποίηση», το έργο περιέχει γυμνό.

Mε έργα Kυπρίων συνθετών ολοκληρώνεται η σειρά συναυλιών «Mουσική στο μουσείο», στο Mουσείο Λουκίας και Mιχαλάκη Zαμπέλα. H τελευταία συναυλία είναι ένα ρεσιτάλ κιθάρας από τον σολίστα Δημήτρη Pεγγίνο με συνθέσεις του ιδίου, του Eυ. Kαραγιώργη, του Φ.

Kαβαλλάρη, του N. Oικονόμου και του Kemal Belevi μεταξύ άλλων. Tο ρεσιτάλ ξεκινά στις 8. Θα προηγηθεί παρουσίαση έργων στις 7 από τους ίδιους τους συνθέτες. Πληροφορίες τηλ. 22456093.

ΙΟΥΝ

ΙΟΥΝ

14

18

ΤΡΙΤΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Tο 19ο Φεστιβάλ Σύγχρονου Xορού Kύπρου συνεχίζεται με την παράσταση Souffle, από την Eλβετία. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο βραβεύθηκε για «τη χορευτική αρτιότητά» του. Σώματα και φωνές προσελκύονται, απωθούνται, διεγείρουν συναισθήματα και εναλλαγές, φτάνοντας στην εφήμερη σφαίρα, εκεί όπου όλα διαλύονται, όπου η αναπνοή εγκαταλείπει την εγκόσμια φύση της για να επιστρέψει εκ νέου στις άδηλες ρίζες της. H παράσταση θα δοθεί στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

Oι Monsieur Doumani ταξιδεύουν στην Πάφο αυτή τη βδομάδα για μια συναυλία στον κήπο του πολυχώρου Tεχνόπολις 20. Διατηρώντας ως βάση τους την κυπριακή παραδοσιακή μουσική, οι Monsieur Doumani συνθέτουν νέα κομμάτια με επιρροές από τα ταξίδια τους στο εξωτερικό, ενώ την ίδια ώρα εμπλουτίζουν τον ήχο τους με ηλεκτρονικά στοιχεία. Tο Σάββατο στις 20:30. Eισιτήρια προς 10 ευρώ. Kρατήσεις τηλ. 70002420.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ Κ-Cineplex 1 (77778383): TEENAGE MUTANT NINJA TURTLES 2 17:15, 19:45, 22:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:45, 22:15 Κ-Cineplex 2: NOW YOU SEE ME 2 19:30, 22:15 / RATCHET AND CLANK 17:15 KAI Σ/Κ 15:15, 17:15 K-Cineplex 3: THE CONJURING 2 19:30, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) 17:15 ΚAI Σ/Κ 15:00, 17:15 K-Cineplex 4: X-MEN: APOCALYPSE 19:00, 22:05 / ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) 17:00 KAI Σ/Κ 15:00, 17:00 K-Cineplex 5: NEIGHBOURS 2 20:00, 22:15 / ANGRY BIRDS (ΑΓΓΛ) 17:00 KAI Σ/Κ 15:00, 17:00 K-Cineplex 6: THE NICE GUYS 19:45, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 Τhe Mall 1 (77778383): TEENAGE MUTANT NINJA TURTLES 17:15, 19:45, 22:15 / ANGRY BIRDS (ΑΓΓΛ) Σ/Κ 11:00, 13:00, 15:00 Τhe Mall 2: NOW YOU SEE ME 2 19:30, 22:15 / RATCHET AND CLANK (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:15 Τhe Mall 3: THE CONJURING 2 19:30, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 11:30, 14:00, 17:15 The Mall 4: X-MEN: APOCALYPSE 19:00, 22:05 / ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) 17:00 KAI Σ/Κ 11:00, 13:00, 15:00, 17:00 Τhe Mall 5: NEIGHBOURS 2 22:15 / THE NICE GUYS 19:45 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) 17:15 ΚΑΙ Σ/Κ 11:30, 14:00, 17:15

ΛΕΜΕΣΟΣ RIO 1 (25871410): ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / THE CONJURING 2 19:45, 22:15 RIO 2: ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:20, 17:30 / NOW YOU SEE ME 2 19:45, 22:10 RIO 3: TEENAGE MUTANT NINJA TURTLES 2 (3D) 19:45 KAI Σ/Κ 15:20, 17:30, 19:45 / TEENAGE MUTANT NINJA TURTLES 2 (2D) 22:00 RIO 4: KUNG FU PANDA (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) 19:45 ΚΑΙ Σ/Κ 17:30, 19:45 / Χ-ΜΕΝ: APOCALYPSE 122:00 RIO 5: RATCHET AND CLANK (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / Χ-ΜΕΝ: APOCALYPSE 19:45 / THE NICE GUYS 22:20 RIO 6: THE JUNGLE BOOK (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / CAPTAIN AMERICA: CIVIL WAR 19:45 / BAD NEIGHBOURS 2 22:25 K-Cineplex 1: (77778383): TEENAGE MUTANT NINJA TURTLES 2 17:15, 19:45, 22:15 / ANGRY BIRDS (ΑΓΓΛ) Σ/Κ 15:00 K-Cineplex 2: NOW YOU SEE ME 2 19:30, 22:15 / RATCET AND CLANK (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/K 15:15, 17:15 K-Cineplex 3: THE CONJURING 2 19:30, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 K-Cineplex 4: Χ-ΜΕΝ: APOCALYPSE 19:00, 22:05 / ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) 17:00 KAI Σ/Κ 15:00, 17:00 K-Cineplex 5: NEIGHBOURS 2 22:15 / THE NICE GUYS 19:45 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) 17:15 ΚΑΙ Σ/Κ 15:00, 17:15

ΛΑΡΝΑΚΑ K-Cineplex 1 (77778383): TEENAGE MUTANT NINJA TURTLES 2 17:15, 19:45, 22:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:45, 22:15 Κ-Cineplex 2: NOW YOU SEE ME 2 19:30, 22:15 / RATCHET AND CLANK (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:15, 17:15 Κ-Cineplex 3: THE CONJURING 2 19:30, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) 17:15 ΚΑΙ Σ/Κ 15:00, 17:15 Κ-Cineplex 4: X-MEN: APOCALYPSE 19:00, 22:05 / ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) 17:00 KAI Σ/Κ 15:00, 17:00 K-Cineplex 5: NEIGHBOURS 2 20:00, 22:15 / ANGRY BIRDS (ΑΓΓΛ) 17:00 KAI Σ/Κ 15:00, 17:00 K-Cineplex 6: THE NICE GUYS 19:45, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) 17:15 ΚΑΙ Σ/Κ 15:00, 17:15

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): NOW YOU SEE ME 2 19:30, 22:15 / RATCHET AND CLANK (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:15 KINGS AVENUE MALL 2: THE CONJURING 2 19:30, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 11:30, 14:00, 17:15 KINGS AVENUE MALL 3: X-MEN: APOCALYPSE 19:00, 22:05 / ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) 17:00 KAI Σ/Κ 11:00, 13:00, 15:00, 17:00 KINGS AVENUE MALL 4: NEIGHBOURS 2 22:15 / THE NICE GUYS 19:45 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 11:30, 14:00, 17:15 KINGS AVENUE MALL 6: ΤΕΕΝAGE MUTANT NINJA TURTLES 2 17:15, 19:45, 22:15 / ANGRY BIRDS (ΑΓΓΛ) Σ/Κ 11:00, 13:00, 15:00

EKΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ (22300150): «Οικιακά Τοπία» της Μίριαμ ΜακΚόνον μέχρι 18/06. ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22430008): Μόνιμη έκθεση των Επαναπατρισθέντων Θησαυρών που φιλοξενούνται στη Β΄ Αίθουσα του Βυζαντινού Μουσείου / Έκθεση έργων μαθητών που συμμετείχαν στα εκπαιδευτικά προγράμματα «Ταξίδι στη Βυζαντινή Τέχνη» και «Ύμνος στην Ελευθερία» μέχρι τέλος Δεκεμβρίου ’16 / «Μνήμες 1974», έκθεση χαρακτικών Στέλιου Στυλιανού μέχρι τέλος Ιουλίου / «Χάρτινες Θρησκευτικές Εικόνες», έκθεση δυτικών χαρακτικών από το Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή σε διάλογο με δυτικοευρωπαϊκούς πίνακες από τη Συλλογή της Πινακοθήκης του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ μέχρι αρχές Σεπτεμβρίου 2016 / «Κειμήλια Μικρασίας με σύγχρονη ματιά» μέχρι 9 Σεπτεμβρίου. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ (22797400): Glyn Hughes 1931-2014, μέχρι 29/07 (και 06/09-17/12) / «Σπίτι και ταυτότητα» μέχρι 17/06. ΘΚΙΟ ΠΠΑΛΙΕΣ (99824520): «Πώς να γνωρίζεις: ένα χώρο» έκθεση της Μαρίνας Κασσιανίδου μέχρι 17/06. ΚΑΛΛΙΝΙΚΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΕΝΟΥ (24524002 / 24811370): «Εφτά ιστορίες: Δαντέλες και σύγχρονη τέχνη»: εγκαίνια στις 23 Ιουνίου. ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΓΩΝΙΑ (24629198): «Αναπροσαρμογές» του Δώρου Ηρακλέους από 15 Ιουνίου - 30 Σεπτεμβρίου 2016. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (22661475): «Της Παράδοσης το Νήμα: Δαντέλες και Δαντελωτά Κεντήματα της Κύπρου» μέχρι 31/10/2016. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22668838): «Αλίκη και Νέστωρ Τέλογλου» μέχρι 5/09/2016. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ (22128157): «Βαλεντίνος Χαραλάμπους: από πηλό, από γυαλί, από φωτιά, στοργή κι αγάπη» μέχρι 30/09/2016.

ΘEATPO ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ (22348203): «Αμμόχωστος Βασιλεύουσα» κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 μέχρι το τέλος Ιουνίου. ΣΑΤΙΡΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ (22421609): «Αίγια κότσιηνη πού πάεις» κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 20:30. ΣΚΑΛΑ: (24652800/99490102): «Πλούτος» του Αριστοφάνη, πρεμιέρα 11 Ιουνίου στις 20:30. Παραστάσεις 12, 18, 19 Ιουνίου. Θα ακολουθήσει περιοδεία.

1 2

Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ