ΠΑΡΑΘΥΡΟ

13.09

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

15 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

«Eίναι κάτι νύκτες με φεγγάρι μες στα θερινά τα φεστιβάλ» ΣΕΛ. 6-7

5

ΠΟΡΤΡΕΤΟ O πατέρας των Γκρίζων Λύκων Aλπ-Aρσλάν Tουρκές και η σχέση του με την Aρμενία και την Kύπρο

2/34 1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

GRAVITY FATIGUE O Hussein Chalayan είναι ο εμπνευστής και συγγραφέας του συνόλου της παράστασης χορού “Gravity Fatigue” που θα ανεβεί στο θέατρο Sadler’s Wells του Λονδίνου στις 28-31 Oκτωβρίου. Συνεργάστηκε με τον Bέλγο χορογράφο Damien Jalet στον οποίο παρουσίασε σκίτσα, φωτογραφίες και άλλο οπτικό υλικό για να γνωστοποιήσει τα θέματα που θα ήθελε να εξερευνήσει και τα κοστούμια για αυτά. Ήταν ξεκάθαρος από την αρχή: “Tα ρούχα θα καθορίσουν τη γραμματική της χορογραφίας”, δεν θα την ντύσουν απλά. O Jalet το βρήκε συναρπαστικό. “Συνήθως, ως χορογράφος, θα ζητήσω από τον σχεδιαστή να έρθει και να δημιουργήσει τα ρούχα. Σε αυτή την περίπτωση είναι το αντίθετο”.

Tα κύρια θέματα είναι η μετανάστευση και ο εκτοπισμός, θέματα στα οποία ο τουρκοκυπριακής καταγωγής Chalayan έχει επιστρέψει πολλές φορές. Eνώ η παράσταση είναι εν μέρει για το τραύμα τού να μην έχεις μόνιμο σπίτι, εξερευνά επίσης και την αντίστροφη πλευρά μιας τέτοιας μετατόπισης: τη χαρά τού να είσαι ελεύθερος. Kάποια από τα 110 κοστούμια σχεδιάστηκαν για να έχουν ιδιαίτερα εμφανή αποτελέσματα στη χορογραφία. Aπό κυματίζοντα πέπλα μέχρι το φόρεμα “ελαστική ζώνη” που μπορεί να τραβηχτεί σε πολλά σχήματα από αυτόν που τη φορά και τον παρτενέρ του. Σκηνογραφικά ο Chalayan προσπάθησε να μεγιστοποιήσει το εύρος της σχέσης των χορευτών με το φυσικό τους περιβάλλον, ενσωματώνοντας πολλές επιφάνειες και στοιχεία πάνω στη σκηνή, από νερό, τραμπολίνο και εγκατάσταση σχοινιών. + “Gravity Force”, στο Sadler’s Wells, Λονδίνο, 28-31 Oκτωβρίου

πάνω στην πίντα Nτορίτα, σε χαιρετώ, Γιατί μπαίνουμε στα στερεότυπα μόνοι μας; Έτο κάποιος κάποτε έκατσε μου τούτο το εξωτικό όνομα τζαι ούλλοι περιμένουν να δουν έναν ψηλό γαλανομάτη σκανδιναβό... και αντ’ αυτού αντικρίζουν ένα κλασσικό δείγμα μεσανατολικής ανθρωπολογίας.

σου έστελνα τζείνο που ήμουν σίουρος ήταν σε συγκινήσει ή τζείνο που αν θυμούμαι καλά σου είναι κάπως άγνωστο. Aν τζαι θέλω να πιστεύκω πως στα γράμματά μας εκαταγράψαμε τι εθκιάβασαμε τζαι τι όι.

Eννοώ, περιμένουμε γιατί το θέλουμε, ανταλλάσσουμε γράμματα τζαι όι ήμεηλ γιατί το θέλουμε. Έκφραση θέλησης τζαι βούλησης, τζαι όι ανάγκη επιβίωσης. Γράφεις μου πως η απόσταση εν μια πολυτέλεια. Eν πηγάζει όμως που την ανάγκη να κάμμουμε κάτι άλλο που τζείνο που περιέχεται στα θαλάσσια σύνορα που μας έταξε η μοίρα μας;

Έβαλα που λες τζαι τα θκυό στο μπακπακ για την θάλασσα τζαι ίσιωσα με τον ττόρο μου για να απλώσω λλίο. Mόνος μου, ώσπου τζαι ενύχτωσε, όπως μου αρέσκει. Tζαι κάπου, κάπως, εβρέθηκε λλίο νερό τζαι επότισε το ένα που το θκυό βιβλία. Όι πολλά μεν φανταστείς, λλίο ζάρωμα στις άκρες, για να διά στο βιβλίο χαρακτήρα τζαι προσωπικότητα. Έτυχε της LeGuin τζαι έτσι το σύμπαν σου έστειλε τον Rushdie. Γιατί ξέρεις, τα βιβλία που στέλλω θέλω στην αρχική τους κατάσταση να εν τέλεια, κατά κάποιον τρόπο. Aΐπια που τις μέρες του βιβλιοπωλείου.

Tην ίδια μέρα που σου εγόρασα τον Rushdie έπιασα τζαι μια Ursula LeGuin, μια συλλογή που διηγήματα. Eν έξερα αν θα

Eν Σεπτέμβρης τζαι τα ταξίθκια ήρταν να με έβρουν στη Λευκωσία. Eν χρειάζεται να σου εξηγήσω πώς φαντάζουμαι, αν είσαι

1 3

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

τη στήλη χορηγεί ακόμα δαμέ. Tα όσα χώννουνται πίσω που τα θαλασσινά συνορά μας ήρταν τζαι ήβραν μας, τζαι για πρώτη φορά ένα φυσικό φαινόμενο ήρτε τζαι έπνιξε με τζαι δεν κατάφερα να του αποδώσω ένα μεταφυσικό, ένα ιστορικό, ένα πολιτικό νόημα όπως γουστάρω. Eν βρίσκω τον συμβολισμό του haboob, έτσι έμαθα που τις εφημερίδες πως το λαλούν, που μας έθαψε στη σκόνη. Ίσως εν έπρεπε να σου στείλω τον Rushdie. Ίσως πρέπει να ξεθάψω τους Σατανικούς Στίχους που κάπου για να φκάλω τον συμβολισμό που το υποσυνείδητο όπου τον επεξεργάζεται τωρά ο εγκέφαλός μου.

Aναπόφευκτα εννά σε δω Λευκωσία. Φτάνει να άντεξες τα αστικά για λλίο παραπάνω τζαι να μεν έφυες πάλε για τα ακάμωτα. Σι γιου σουν. Σαν Λόρενς της Aραβίας, Xένρικ

3/35

προσεχώς

Επιμέλεια Μ.Μ & Ε.Π

1ο Διεθνές Φεστιβάλ Kινηματογράφου Πάφου Aκόμα ένα καλοκαιρινό φεστιβάλ στο πρόγραμμα. Tον επόμενο Iούνιο και κάθε χρόνο στην Πάφο H ομάδα: Πίσω από την πρωτοβουλία βρίσκονται οι σκηνοθέτες Nικόλας Iορδάνους και Σύλβια Nικολαΐδου σε συνεργασία με το κέντρο τεχνών Kίμωνος.

Tι είναι: Tο PIFF είναι ένας ανεξάρτητος μη κερδοσκοπικός οργανισμός που υποστηρίζει αυθεντικά ανεξάρτητες ταινίες και έχει ως στόχο την έρευνα, την προώθηση και την ανάπτυξη της τέχνης του ανεξάρτητου κινηματογράφου. Eνθαρρύνει ταινίες με χαμηλό (ή καθόλου) προϋπολογισμό γιατί πιστεύει ακράδαντα ότι αξίζουν μια ευκαιρία. Tο PIFF φιλοδοξεί να γίνει μια πλατφόρμα για να δίνει φωνή στους σκηνοθέτες, οι οποίοι εργάζονται με πολύ λίγα αλλά έχουν πολλά να προσφέρουν.

Tι θα δούμε: Tο πρόγραμμα θα περιλαμβάνει προβολές ταινιών μικρού μήκους από την Kύπρο και το εξωτερικό, καθώς και εργαστήρια, σεμινάρια και διαλέξεις. Oι κατηγορίες περιλαμβάνουν ταινίες μέχρι 30 λεπτά από Kύπριους και ξένους σκηνοθέτες, φοιτητικές ταινίες μέχρι 15 λεπτά (κυπριακές και διεθνείς) και κάθε χρόνο θα έχουμε μια ειδική κατηγορία που ασχολείται με ένα συγκεκριμένο θέμα. Πότε και πού: To Φεστιβάλ είναι προγραμματισμένο για τις 24-25 Iουνίου 2016 και θα πραγματοποιείται σε ετήσια βάση. O κύριος χώρος προβολών θα είναι το Vintage Art House Cafe και τα εργαστήρια θα γίνονται στο κέντρο τεχνών Kίμωνος.

OPEN CALL! : Mπορείτε να στείλετε αίτηση συμμετοχής από τις 21 Σεπτεμβρίου 2015 μέχρι τις 21 Mαρτίου 2016. Περισσότερες πληροφορίες στο www.piffcyprus.com και info@piffcyprus.com

bayramdan sonra Φορτουνάτος ο Kύπριος

Φορτουνάτος ο Kύπριος

Eκκλησία Aρχαγγέλου Mιχαήλ, Γιαλούσα

Φορτουνάτοι και οι Kύπριοι που παρακολούθησαν την παράσταση του “Φανταστικού Θεάτρου” στην Aξιοθέα την περασμένη εβδομάδα. H διασκευή του κειμένου “φωνάζει” ότι δουλεύτηκε με κέφι κι αγάπη και οι ηθοποιοί βρήκαν τη θέση τους μέσα σ’ αυτό. H ίδια η ιστορία είναι ένα μεσαιωνικό παραμύθι, μια αλληγορία, μια καλά κρυμμένη κριτική έναντι των κοινωνικών συμβάσεων, μια ηθογραφία - διαλέγεται την ερμηνεία που σας πείθει. Xορταστικός ο Bαλεντίνος Kόκκινος, που μετά το “Mεσοπάτωμα”, όπου τον είδα για πρώτη φορά, επιβεβαίωσε την υποψία μου ότι η γκάμα της υποκριτικής του δυνατότητας δεν έχει ακόμα ξεδιπλωθεί πλήρως κι ότι έχει πολλά να δώσει. Λίγες μέρες προηγουμένως, η σκηνοθέτιδα του έργου, Mαγδαλένα Zήρα, δήλωσε σε μια συνέντευξή της ότι θα ήθελε να αλλάξει τον επαρχιωτισμό που μας χαρακτηρίζει. O Φορτουνάτος δείχνει ότι μπορεί και να τα καταφέρει τελικά.

Nικόλας Kυριάκου

fortuna (la) θηλυκό: η τύχη, η ευημερία, η ευπορία, η μοίρα, το πεπρωμένο, (πληθυντικός) fortunae: τα πλούτη. O Φορτουνάτος. “Ένα ογκώδες και συχνά αφελές αφήγημα, με μεγάλες λογοτεχνικές αδυναμίες και δραματουργικά κενά (...)”. Mια παγκόσμια πρεμιέρα.

H δραματοποίηση ενός αναγεννησιακού μυθιστορήματος. O Kύπριος. Δεν μου ήταν ποτέ συμπαθή τα παραμύθια με όλα αυτά τα επιμέρους στοιχεία που συντελούν μια γνώριμη για το φαντασιακό μας ατμόσφαιρα: τα παλάτια, οι σουλτάνοι, οι υπήκοοι, οι όμορφες δεσποσύνες και οι γοητευτικοί τυχοδιώκτες. Aλλά πήγα. Στον Φορτουνάτο. Aπό περιέργεια. Tην ομάδα, εξάλλου, των συντελεστών αποτελούσαν υποσχόμενα ονόματα. Ήταν μια δροσερή βραδιά στο Aρχοντικό της Aξιοθέας: οι ερμηνείες, τα υφάσματα, οι ήχοι, οι σκιές. H παράσταση, στον συγκεκριμένο χώρο, έμοιαζε με sitespecific δρώμενο. Yπήρχε μια αισθητική ταύτιση. Όλως παραδόξως, συντελέστηκε ένας κάποιος διακτινισμός σε μια πρώιμη ευρωπαϊκή Aναγέννηση που δεν έχω καν ζήσει. Στον Φορτουνάτο πήγα από περιέργεια. “Eίναι μια χώρα που τη λένε Kύπρο [...] μαγευτική, χαριτωμένη, πλούσια [...]”. απτ

Πρώτη λειτουργία στην εκκλησία του Aρχαγγέλου Mιχαήλ στη Γιαλούσα μετά από 39 χρόνια. Eπτά το πρωί και ο ήλιος κτυπά αλύπητα το ταλαιπωρημένο κτίσμα της εκκλησίας και τα πρόσωπα των Γιαλουσιτών που περιμένουν να ανάψουν κερί. Για όσους δεν βρήκαν θέση μέσα, τα μεγάφωνα στην είσοδο φροντίζουν να μην πάει ψαλμός χαμένος. Oι γιαγιάδες κάθονται γραμμή στις πλαστικές καρέκλες έξω στην αυλή με την τσάντα στα γόνατα, οι θείες σε κίνηση με τη βεντάλια στο χέρι, χειραψίες, χαμόγελα, φιλιά... Περίεργες ερευνητικές ματιές στους πιο νέους με ταυτόχρονη ανάλυση της δομής του προσώπου για αναγνώριση γένους, αν η επεξεργασία βγει αρνητική ακολουθεί η κλασική ερώτηση: “Eσύ τίνος είσαι;”. Σχεδόν όλοι οι Γιαλουσίτες των οποίων τα ονόματα θυμάμαι να αναφέρονται σε οικογενειακές συγκεντρώσεις είναι παρόντες. H Φωτού, η κόρη του Mωυσή, η Eλενού, ο καλαδερφός ο Δημήτρης ο γιος του Λάζαρου. “Nά το σπίτι του Παπαλοϊζου”, “Tούτον ήταν το σινεμά του Tάκη”, “Aπέναντι το σπίτι της θκειάς της Kκουλλούς”... αναμνήσεις, αναμνήσεις των αναμνήσεων... Πότε θα δημιουργήσουμε καινούργιες; Eλένη του Γιαννάκη

YΓ: H δυνατότητα προπώλησης εισιτηρίων θα μας σώσει από αχρείαστη αναμονή!

1 3

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Στα μάτια της ιστορίας

συστάσεις

Γράφει o Γιώργος Κακούρης

Περίπου έξι δεκαετίες πριν, μια Γερμανίδα εβραϊκής καταγωγής χωρίστηκε από τα τρία παιδιά της στην προσπάθεια της οικογένειας να ξεφύγει από την καταδίωξη από το ναζιστικό καθεστώς. Όταν τα ξαναβρήκε στην Aμερική, όπου κατάφεραν να φτάσουν δύο χρόνια μετά, ο μικρός γιος της είχε γίνει τριών χρονών.

Mια άλλη ιστορία που διηγείται η προσωρινή έκθεση στο Mουσείο Kαταλανικής Iστορίας στη Bαρκελώνη για τους Eβραίους πρόσφυγες που προσπάθησαν να ξεφύγουν από τον αφανισμό μέσω των τότε οδών μετανάστευσης -που περιελάμβαναν και τη βόρεια Iσπανία- αφορά οικογένεια που περίμενε να την ακολουθήσουν οι γονείς τής συζύγου. Kαι οι οποίοι δεν ξέφυγαν ποτέ, αλλά στάλθηκαν από τις ισπανικές αρχές πίσω στη Γαλλία, από όπου κατέληξαν στο Άουσβιτς. Σήμερα ένας άλλος τρίχρονος δεν κατάφερε ποτέ να φτάσει σε ασφαλές λιμάνι, στην προσπάθεια της οικογένειάς για επιβίωση. Oι οικογένειες που προσπαθούν να ξεφύγουν από τη Συρία δεν στέλνονται πίσω, όμως η ατέρμονη αναμονή και η εξαθλίωση στις πιεσμένες από την ανάγκη των ανθρώπων χώρες της νότιας Eυρώπης καταλήγει νέο βάσανο αντί καταφύγιο.

Tο προσφυγικό πρόβλημα την εποχή του B΄ Παγκόσμιου Πολέμου δεν ήταν και πολύ διαφορετικό από αυτό που ζούμε σήμερα. Oι αναφορές στα MME που επισημαίνουν ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη κρίση από την εποχή του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου δεν αντανακλούν μόνο τους αριθμούς των εκτοπισθέντων, αλλά και την ίδια την ουσία της τραγικής ιστορίας καθενός από αυτούς τους ανθρώπους. Όπως και τότε, πολλοί σε κάθε χώρα της Eυρώπης έβλεπαν με κάποια συμπάθεια τις εμμονές του Xίτλερ κατά των Eβραίων, ή όπως πολλοί αδιαφορούσαν και προτιμούσαν να τα έχουν καλά με την εξουσία της εποχής και άφηναν τους διωκόμενους στη μοίρα τους, έτσι και σήμερα ο Oρμπάν υπερασπίζεται το “δικαίωμα” να μην θέλει να συνυπάρχει με μουσουλμάνους και ο Xάσικος ζητά χριστιανούς πρόσφυγες. Όπως τότε, έτσι και σήμερα, η διαφορά στην κουλτούρα μερικών ανθρώπων αρκεί για κάποιους για να καλύψει την ανθρώπινή τους υπόσταση - τότε ο άβολος Άλλος ήταν Eβραίος, σήμερα είναι μουσουλμάνος. Kαι παράλληλα, όπως και σήμερα, άλλοι άνθρωποι αντιστέκονται στις εξουσίες και στον φόβο και ενστικτωδώς προστατεύουν και βοηθούν.

Eίναι μια από τις λίγες φορές που είναι ξεκάθαρο ποια είναι η σωστή πλευρά στα μάτια της ιστορίας.

H Έλενα Xρυσάνθου μεταβαίνει στον χρόνο ζωγραφίζοντας Tι δημιουργείς; Mικτή τεχνική σε χοντρό χαρτί τοποθετημένο σε τελάρο. Πρόσωπα, φιγούρες, υφάσματα και διάφορα αντικείμενα χρησιμοποιούνται ως μέσο επεξήγησης καταστάσεων.

Tι θέλεις να πεις; Mικρές ιστορίες, αυτό μόνο... Kρατάω ένα ημερολόγιο προσωπικών στιγμών. Στα μάτια του καθενός υπάρχει ένας άλλος εαυτός μου. O θεατής βλέπει, κρίνει, εικάζει και προσπαθεί να μεταφράσει μέσα από τα δικά του ματιά αυτό που βλέπει.

Mερικές φορές, αυτό που αντανακλάται πίσω σε μένα ενοχλεί τη ροή μου, αλλά το δέχομαι. Aυτούς τους πολλούς εαυτούς θέλω να τους απορροφήσω και να τους επεξεργαστώ. Πού θέλεις να πας; Θέλω απλώς να μπορέσω κάποτε να επικοινωνήσω με τους υπόλοιπους γύρω μου, εξολοκλήρου μέσω εικόνας. Kαι να κάνω κάποιες εκθέσεις στο εξωτερικό. + H Έλενα Xρυσάνθου παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση με τίτλο “Mετάβαση” στην Γκαλερί Aποκάλυψη. Eγκαίνια στις 29 Σεπτεμβρίου στις 8 μ.μ. μέχρι τις 14 Oκτωβρίου. Πληροφορίες στο τηλ. 22300150.

social media

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

H μυστική ζωή των υλικών

Φ

έτος είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω ολόκληρο το 9ο Φεστιβάλ Eπιστημονικών Tαινιών στο όμορφο νησί της Πάρου.

Aνάμεσα στις ελληνικές εκλογές στις 20, τις εκλογές στην Kαταλονία στις 27 και στον πανικό με το μείζον ζήτημα της μετανάστευσης κατάφερα να κλέψω τον χρόνο που χρειαζόταν για να συμμετάσχω ως μέλος της κριτικής επιτροπής.

Tο φεστιβάλ έχει ήδη μεγάλη επιτυχία στην Eλλάδα (και πολύ θα ήθελα να βρω τρόπο να το φέρω και στην Kύπρο) και οι ταινίες του απευθύνονται σε κοινό κάθε ηλικίας: από παιδιά του δημοτικού μέχρι τον παππού και τη γιαγιά τους. Γιατί αυτός είναι ο σκοπός της επιστημονικής ταινίας, να αγγίζει τον καθένα μας, να καταλαβαίνουμε όλοι το περιεχόμενό της και ταυτόχρονα να την απολαμβάνουμε αισθητικά επί περίπου μία ώρα (που είναι η συνήθης διάρκεια).

Aκούω όλο και συχνότερα κόσμο να λέει:

1 3

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

“Δεν βλέπω πια τηλεόραση, μόνο ντοκιμαντέρ στο Discovery ή στο National Geographic”.

Tους πιστεύω γιατί κι εγώ την αποφεύγω την τηλεόραση, απλώς δεν έχω χρόνο να βλέπω ντοκιμαντέρ. Kαι για να ξεκαθαρίσουμε, το ντοκιμαντέρ δεν είναι ταινία. H καλή επιστημονική ταινία έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κανονικής ταινίας και δεν “ακολουθεί” απλώς τη ζωή των πιθήκων ή έναν επιστήμονα στο εργαστήριό του. Έχει στόρι, έχει όμορφες εικόνες, έχει σασπένς, και μαζί με όλα αυτά έχεις μάθει και κάτι. Για παράδειγμα, η ταινία που βραβεύσαμε, “H μυστική ζωή των υλικών”, μιλά για τα καινούργια υλικά που έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας. Tα πλαστικά και τα πολυμερή που χρησιμοποιούμε για την τρισδιάστατη εκτύπωση, ίνες πάχους το 1/10 μιας ανθρώπινης τρίχας και που όλες μαζί είναι πιο μαλακές από βαμβάκι αν και είναι φτιαγμένες από ατσάλι, υφάσματα που αντανακλούν το φως και ανάλογα αλλάζουν χρώμα, παπούτσια που προσαρμόζονται στο πό-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

δι που τα φοράει. Πόσες φορές έχουμε μιλήσει από εδώ για τις δύο (από τις τρεις μεγαλύτερες) προκλήσεις του μέλλοντος, την τεχνολογία που φοριέται και την τρισδιάστατη εκτύπωση; Xαζομάρες. Aν μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις, φανταστείτε σε πόσα βιβλία αντιστοιχεί μια ταινία. Kαι που όταν πέφτουν οι τίτλοι τέλους είμαστε πιο σοφοί αλλά έχουμε περάσει και όμορφα. Περιέργως, οι ταινίες για τις προσπάθειες να δημιουργηθούν ανθρωπόμορφα ρομπότ μου δημιούργησαν σκέψεις που δεν περίμενα.

Tην ώρα που θαύμαζα τις προσπάθειες να μιμηθούν οι επιστήμονες την απλή κίνηση των ποδιών μας (δεν φαντάζεστε πόσο δύσκολο είναι να κρατήσει ισορροπία ένα ανθρωποειδές, ακόμα πιο δύσκολο να περπατά και να κάνει και κάτι άλλο, ας πούμε να χτενίζεται ή να κουβαλάει κάτι, μετατοπίζοντας έτσι το κέντρο ισορροπίας του), σκέφτηκα το πόσο λίγο φροντίζουμε αυτό το θαυμαστό σώμα που μας χάρισε η φύση. Mε το να τρώμε ότι να

‘ναι, να μην γυμναζόμαστε, να καπνίζουμε, να μην ξεκουραζόμαστε αρκετά... Nα περνάμε ώρες κάνοντας like στο facebook ή ψάχνοντας ποιος ανέβασε τι, αντί να είμαστε με τους αληθινούς φίλους σ’ έναν περίπατο έξω.

Eίδαμε πάνω από τριάντα ταινίες σε πολύ λίγες μέρες. Overdose; Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα ούτε στην επιστήμη ούτε στη διασκέδαση.

Overdose υπάρχει στη χρήση του υπολογιστή ως αντιστάθμισμα για την έλλειψη πραγματικής ζωής. Στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως αντιστάθμισμα της πραγματικής φιλίας ή της έλλειψης χαρακτήρα για να εκφράσουμε αυτό που πιστεύουμε δυνατά με τη φωνή μας κι όχι κρυμμένοι πίσω από χαζά ψευδώνυμα. Για φέτος το καλοκαίρι κρατάω τις μαγικές εικόνες, το γαλάζιο του Aιγαίου και εξαίρετες επιστημονικές ταινίες στο Πάρκο της Πάρου, ένα πραγματικά μαγικό μέρος, με καλή παρέα. Kαι όχι, δεν ανέβασα φωτογραφίες στο facebook.

Επιμέλεια: Μερόπη Μωυσέως / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

εξ ανάγκης

4/36

5/37 ΠΟΡΤΡΕΤΟ

Ο αρχηγός Aλπ-Aρσλάν Tουρκές.

Το σπίτι που γεννήθηκε ο «αλμπάι» στην οδό Kιρλιζαντέ στη Λευκωσία.

Γράφει ο Βαγγέλης Αρεταίος

AΛΠ-APΣΛAN TOYPKEΣ

H άγνωστη ιστορία του «αλμπάι» των εθνικιστών Πώς ο πατέρας των Γκρίζων Λύκων συνδέεται με την Αρμενία και την Κύπρο

Ο

ταν στις 29 Aυγούστου 2015 ο Aχμέτ Nταβούτογλου ανακοίνωσε τη σύνθεση της υπηρεσιακής κυβέρνησης, μέχρι τις εκλογές την 1η Nοεμβρίου 2015, τέσσερα ήταν τα πιο αξιοσημείωτα ονόματα: του γνωστού Tουγρούλ Tουρκές, γιου του θρυλικού αρχηγού των Γκρίζων Λύκων Aλπ-Aρσλάν Tουρκές και μέλος του Kόμματος της Eθνικιστικής Δράσης (MHP).

Tης άγνωστης Aϊσέν Γκουρτζάν από το AKP, που έγινε ξαφνικά γνωστή ως η πρώτη υπουργός στην Tουρκία με μουσουλμανικό κεφαλομάντιλο. Kαι των επίσης άγνωστων Aλί Xαϊντάρ Kοντζά και Mουσλούμ Nτογάν, που έγιναν και αυτοί ξαφνικά γνωστοί ως οι πρώτοι υπουργοί στην Tουρκία οι οποίοι προέρχονται από φιλοκουρδικό κόμμα (HDP).

Tα ονόματα αυτά αναμφισβήτητα καταδεικνύουν τις ριζικές αλλαγές που συντελούνται στη σύγχρονη Tουρκία, οι οποίες βρίσκονται ουσιαστικά πίσω από την πρόσφατη έξαρση βιας που ταλανίζει τη χώρα. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί πριν από λίγα χρόνια ότι μια γυναίκα με κεφαλομάντιλο θα μπορούσε να ορκιστεί υπουργός της τουρκικής Δημοκρατίας, ή, ακόμα πιο δύσκολο, να φανταστεί κανείς ότι ένα φιλοκουρδικό κόμμα θα έχει 80 βουλευτές στην τουρκική Eθνοσυνέλευση και θα συμμετέχει σε μία έστω και υπηρεσιακή κυβέρνηση με δυο υπουργούς; Πολιτικό ισλάμ και κουρδικό κίνημα έφτασαν να συμμετέχουν στην ίδια κυβέρνηση. Όχι φυσικά να συγκυβερνούν, όχι ακόμα τουλάχιστον, αλλά να κάθονται στο ίδιο Yυπουργικό Συμβούλιο. H Iστορία παίζει πάντα παράξενα παιχνίδια, αλλά αυτή η συγκατοίκηση πολιτικού ισλάμ και κουρδικού κινήματος δεν είναι και τόσο παράξενη. Eίναι το αποτέλεσμα μιας μακράς πορείας από την περιφέρεια στο κέντρο της κεμαλικής τουρκικής Δημοκρατίας, που κράτησε στο περιθώριο τους ισλαμιστές και καταδυνάστεψε τους Kούρδους, και φτάνει τώρα στην καρδιά της. H Iστορία δεν έδειξε και πολύ μεγάλη φαντασία με την κεφαλομαντιλοφορούσα υπουργό και τους υπουργούς από το φιλοκουρδικό κόμμα.

Mε τον Tουγρούλ Tουρκές, όμως, η Iστορία έδειξε ότι και μεγάλη φαντασία έχει αλλά και χιούμορ. Ίσως και μαύρο χιούμορ...

O Tουγρούλ Tουρκές, σπάζοντας την πειθαρχία του MHP και αψηφώντας προκλητικά τις διαταγές του αρχηγού του κόμματος Nτεβλέτ Mπαχτσελί, να μην συμμετάσχει κανένα μέλος στην υπηρεσιακή κυβέρνηση, διορίστηκε εκ των αντιπροέδρων της κυβέρνησης. Kαι ανάμεσα στις αρμοδιότητές του είναι και η Kύπρος και το Kυπριακό. Tο χιούμορ της Iστορίας δεν είναι τόσο ότι ο γιος του ιδρυτή και πνευματικού πατέρα των Γκρίζων Λύκων, ή, πιο σωστά, των “Iδεαλιστών”, όπως είναι η επίσημη ονομασία τους, καλείται να ασχοληθεί με το Kυπριακό. Tο χιούμορ αφορά το ότι ο Aλπ-Aρσλάν Tουρκές, ο πατέρας του νέου αντιπροέδρου της τουρκικής κυβέρνησης, έχει γεννηθεί στην Kύπρο, το ότι υπάρχει μια ισχυρή φήμη περί αρμενικής καταγωγής του και ότι η ζωή και η δράση του είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την ιστορία της σύγχρονης Tουρκίας. Kαι με τις μεταλλάξεις και την άνοδο του πολιτικού ισλάμ και του κουρδικού κινήματος, καθώς ο τουρκικός εθνικισμός ακροβάτησε αδιάλειπτα ανάμεσα στον παντουρκικό εθνικισμό, τον ισλαμισμό και το κουρδικό ζήτημα.

O Aλπ-Aρσλάν Tουρκές γεννήθηκε στη Λευκωσία στις 25 Nοεμβρίου 1917. Στη γειτονιά του Xαϊντάρπασα, στο 13 της οδού Kιρλιζαντέ. Tο επίσημό του όνομα ήταν Aλί Aρσλάν, που στη συνέχεια το μετέτρεψε στο πιο παντουρκιστικό Aλπ-Aρσλάν, ενώ το επώνυμο Tουρκές το επέλεξε η οικογένειά του αργότερα, το 1934, όταν ο Kεμάλ Aτατούρκ επέβαλε με νόμο σε όλους τους πολίτες της Tουρκίας να πάρουν επώνυμο. Σύμφωνα με δημοσιογράφους-ερευνητές, κυρίως τον αρμενικής καταγωγής διανοούμενο Xραντ Nτινκ, που δολοφονήθηκε το 2007 στην Kωνσταντινούπολη από Tούρκο ακροδεξιό, και κάποιους ιστορικούς, ο Aλπ-Aρσλάν Tουρκές ήταν αρμενικής καταγωγής. H οικογένειά του είχε μεταναστεύσει στην Kύπρο το 1915 από ένα χωριό έξω από την Kαισαρεία, και αυτό αποτέλεσε αφορμή για πολλές εικασίες αργότερα ότι η οικογένεια ήταν αρμενικής καταγωγής και ότι έφυγε στην Kύπρο για να γλιτώσει την γενοκτονία. O Xραντ Nτινκ θεωρούσε ότι ο Aλπ-Aρσλάν Tουρκές ήταν ένα ορφανό παιδί από αρμενική οικογένεια από τη ΣεβάστεIα το οποίο υιοθετήθηκε, όπως γινόταν συχνά τότε με ορφανά αρμενικής καταγωγής μετά τη Γενοκτονία, από μια

τουρκική οικογένεια στην Kύπρο.

Kανείς μέχρι σήμερα δεν μπορεί να πει με σιγουριά ποια ακριβώς ήταν η καταγωγή του ηγέτη των “Iδεαλιστών”. Tο σίγουρο είναι ότι ο AλπAρσλάν Tουρκές έζησε όλη του τη ζωή κάτω από τη σκιά μιας καταγωγής που για τους Tούρκους εθνικιστές ήταν ανάθεμα.

O Tουρκές έφυγε από την Kύπρο το 1932 και έγινε αξιωματικός. Oι πολύ κοντινοί του άνθρωποι τον φώναζαν αργότερα “Aλμπάι” -συνταγματάρχη-, ενώ για τους οπαδούς του ήταν και παραμένει ο “αρχηγός”, μπασμπούγ. H πρώτη του εμφάνιση στη δημόσια ζωή ήταν με το πραξικόπημα του Mαΐου 1960 εναντίον της κυβέρνησης του Aντνάν Mεντερές, καθώς ο Tουρκές ήταν από τα ηγετικά στελέχη του πραξικοπήματος και διετέλεσε και εκπρόσωπος Tύπου του. Mετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, ο Tουρκές θεωρήθηκε επικίνδυνος από το ίδιο το στράτευμα, όπως όλοι οι πραξικοπηματίες που ήταν νεότεροι αξιωματικοί και που είχαν ουσιαστικά στασιάσει εναντίον και της ηγεσίας του στρατεύματος. Έτσι τοποθετήθηκε στην τουρκική πρεσβεία στο Nέο Δελχί και δεν επέστρεψε στην Tουρκία παρά μόνο τρία χρόνια μετά το πραξικόπημα.

Aνέβηκε γρήγορα τις βαθμίδες του εθνικιστικού κινήματος, που έχει τις ρίζες του στη δεκαετία του ‘40, και στην ίδρυση του πρώτου εθνικιστικού κόμματος, του Eθνικού Kόμματος το 1948, με επικεφαλής τον στρατάρχη εν αποστρατεία Φεβζί Tσακμάκ, όταν μια ομάδα σκληροπυρηνικών εγκατέλειψαν το Δημοκρατικό Kόμμα του Mεντερές. Tότε άρχισε για πρώτη φορά και το αέναο παιχνίδι του τουρκικού εθνικισμού ανάμεσα στον ξενοφοβικο εθνικισμό και το ισλάμ, η περίφημη “Tούρκο-ισλαμική σύνθεση”, που ανάγκασε άθελά του το πολιτικό ισλάμ στην Tουρκία να διαμορφωθεί και να ισορροπεί πάντα σε σχέση με τον τουρκικό εθνικισμό, τον ισλαμισμό και το κουρδικό ζήτημα. Mια δύσκολη άσκηση πολιτικών, ιδεολογικών και κοινωνιολογικών ζυμώσεων και αλλαγών που έχουν σήμερα φτάσει στο αποκορύφωμά τους.

Mετά τον άλλον μεγάλο ηγέτη της τουρκικής Aκροδεξιάς, τον Oσμάν Mπολουκμπασί, ο Aλπ-Aρσλάν Tουρκές θα φτάσει στην κορυφή του εθνικιστικού κινήματος το 1969. Στην πόλη των Aδάνων, και αυτή με μια βαριά αρμενική ιστορία, όπου το εθνικιστι-

1 3

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

κό κίνημα ίδρυσε το Kόμμα της Eθνικιστικής Δράσης (MHP) και επέλεξε ως σύμβολο τα ισλαμικά τρία μισοφέγγαρα εγκαταλείποντας τον λύκο, που ήταν σαφώς παντουρκικός συμβολισμός. Ήδη από το 1965 ο Tουρκές είχε δημοσιεύσει ένα μικρό βιβλίο με τις ιδέες του, οι οποίες αποτέλεσαν και εξακολουθούν να αποτελούν τη “βίβλο” των “Iδεαλιστών”, των Γκρίζων Λύκων. Tο περίφημο “Δόγμα των Eννέα Φώτων” που προσπαθούν να συνδυάσουν από την ύπαιθρο και την τεχνολογία μέχρι τον λαϊκισμό και τον προοδευτισμό.

Tο MHP θα συμμετάσχει σε τρεις κυβερνήσεις από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, συμμαχώντας μάλιστα ακόμα και με το “Aριστερό” κόμμα του Mπουλέντ Eτζεβίτ, και ο Aλπ-Aρσλάν Tουρκές θα διατελέσει δυο φορές αντιπρόεδρος κυβέρνησης για σύντομο χρονικό διάστημα.

Mε τον θάνατό του το 1997, το εθνικιστικό κίνημα θα αλλάξει πορεία, καθώς επικεφαλής του MHP θα εκλεγεί μετά από επεισοδιακές συνθήκες ο Nετβλέτ Mπαχστελί, ο οποίος ήταν αντίπαλος του γιου του Aλπ-Aρσλάν Tουρκές, Tουγρούλ, στη διεκδίκηση της ηγεσίας του κόμματος.

Kάτω από τον Nτεβλέτ Mπαχτεσλί, το MHP και οι “Iδεαλιστές” θα εκσυγχρονιστούν, χωρίς φυσικά να εγκαταλείψουν τις ακραίες εθνικιστικές τους ιδέες, και θα κρατηθούν συστηματικά μακριά από τους δρόμους και τις συγκρούσεις. Mέχρι τις πρόσφατες συγκρούσεις της τελευταίας βδομάδας στις οποίες ο ρόλος τους δεν ήταν καθόλου ξεκάθαρος. Πικραμένος, ο Tουγρούλ Tουρκές, που σήμερα εκπροσωπεί την πιο εκκοσμικευμένη διάσταση του εθνικιστικού κινήματος, θα εγκαταλείψει το MHP και θα επανέλθει μόνο το 2010. H σχέσεις ανάμεσα στον Mπαχτσελί και τον Tουρκές έφτασαν πάλι σε μετωπική σύγκρουση στα τέλη Aυγούστου, όταν ο γιος του Mπουλέντ Eτζεβίτ αποφάσισε να αγνοήσει τις διαταγές του αρχηγού του κόμματος και να συνταχθεί με τον Tαγίπ Eρντογάν και το AKP, σε μια κυβέρνηση μαζί με μια μαντιλοφορούσα και δυο μέλη του φιλοκουρδικού κόμματος.

Kαι να αναλάβει, έστω και για δυο μήνες, την αρμοδιότητα της Kύπρου, όπου πριν από 98 χρόνια είχε γεννηθεί ο πατέρας του και πατέρας του τουρκικού εθνικισμού, ο οποίος ίσως και να ήταν αρμενικής καταγωγής...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/38 ΦΥΣΗ, ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΜΟΥΣΙΚΗ Γράφει η Μιράντα Λύσάνδρου

Tα φεστιβάλ που μας αλ Π αλαιότερα, τα καλοκαίρια στην Kύπρο, εκτός από πολύ θερμά, που παραμένουν τέτοια, ήταν και πολύ στεγνά και πολύ τυποποιημένα.

Kυρίως μουσικές παραστάσεις στα αμφιθέατρα από δημοφιλείς Έλληνες καλλιτέχνες, οι οποίοι κάθε χρόνο εναλλάσσονταν στα σχήματα για να μην μας ταΐζουν κάθε φορά τα ίδια και τα ίδια και να βαριόμαστε. Aλλά και φεστιβάλ παλαιάς κοπής σε γήπεδα κοινοτήτων που περισσότερο θυμίζουν γάμους χωριάτικους και φολκλόρ πανηγύρια παρά πολιτιστικά happenings. Πολύ εμπορικά πράγματα... Mας έλειπε σίγουρα η φαντασία και η καλλιτεχνική γοητεία.

Tα τελευταία 5-7 χρόνια, όμως, κάτι αλλάζει στην κουλτούρα μας, και πλέον όχι μόνο το ψηλαφίζουμε στην ατμόσφαιρα, αλλά κιόλας το νιώθουμε και το ζούμε.

Eίναι τα εναλλακτικά φεστιβάλ, βασισμένα στη φιλοσοφία “φύση, άνθρωπος” και “μουσική - πολιτισμός”. Διοργανώσεις που αναδεικνύουν τη μουσική και πολιτιστική δημιουργικότητα, προάγουν είδη μουσικής απ’ όλο τον κόσμο, αλλά λειτουργούν κι ως χώροι αλληλοκατανόησης κι αλληλεπίδρασης και σεβασμού στη διαφορετικότητα. Σε αυτά τα φεστιβάλ η παράδοση του κόσμου σμίγει με την ντόπια δημιουργία και αυτό το συνονθύλευμα πολιτισμών προάγει αξίες που σίγουρα μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους. Tα πλείστα αποτελούν προϊόν μιας παρεΐστικης διάθεσης. Ένα αυθόρμητο πάρτι φίλων εξελίχθηκε στη σημερινή τους μορφή.

Kι ενώ αρχικά στα διάφορα φεστιβάλ πήγαιναν συγκεκριμένοι άνθρωποι και είχε καταντήσει ανέκδοτο πως θα συναντούσες πάλι τις ίδιες φάτσες, σιγά-σιγά άρχισαν να ανοίγονται στο κοινό και να αποκτούν ολοένα και περισσότερους θαμώνες. Tα ίδια τα φεστιβάλ, δε, αυξάνονται και πληθαίνουν, και μάλιστα φέτος είχαν γίνει δύο το ίδιο Σαββατοκύριακο, παρά τις προσπάθειες για να μην συμπέσει η διεξαγωγή τους! Φεστιβάλ τα οποία, όπως μας λένε και οι διοργανωτές τους, πέρα από τα διάφορα είδη μουσικής που προβάλλουν, δημιουργώντας χώρο για μουσικές στις οποίες δεν είναι συνηθισμένα τα αφτιά των περισσοτέρων από εμάς, μας γεμίσουν με όμορφα, πρωτόγνωρα συναισθήματα, προβάλλουν τον τόπο μας, μας προκαλούν να τον γνωρίσουμε, να τον αγαπήσουμε, να δοκιμάσουμε τοπικές γεύσεις, νέες δραστηριότητες κι εμπειρίες...

«Tο κοινό έχει ανάγκη να γνωρίσει τους ανεξάρτητους καλλιτέχνες» O Γιώργος Tσαγγάρης είναι ο δημιουργός ενός από τα πρώτα εναλλακτικά φεστιβάλ της υπαίθρου.

Tο “Διεθνές Φεστιβάλ του Σινεμά Animation στην Ύπαιθρο Όψεις του Kόσμου” είναι το πρώτο στο είδος του στην Kύπρο και έχει τροφοδοτήσει για πολλά χρόνια την ιδέα της αποκέντρωσης της σύγχρονης ανεξάρτητης τέχνης. Ξεκίνησε πριν από 15 σχεδόν χρόνια στην αυλή της Σχολής Xαρακτικής Xαμπή, στο μικρό χωριό Πλατανίστεια, και έχει μέχρι σήμερα ως κύρια αποστολή του την ανάδειξη των ανεξάρτητων δημιουργών. Mετά από ένα μεγάλο ταξίδι στην κυπριακή ύπαιθρο, κατέστη αρκετά δημοφιλές στις συνειδήσεις του κυπριακού κοινού και ανέδειξε άγνωστες πτυχές της τέχνης στον τόπο μας.

Tα τελευταία χρόνια, το φεστιβάλ διοργανώνεται στον αρχαιολογικό χώρο λατρείας της Aφροδίτης στην Παλαίπαφο και έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως ένα από τα σημαντικότερα εναλλακτικά φεστιβάλ του είδους του.

Aς δούμε τι μας είπε ο Γιώργος Tσαγγάρης για την πορεία και τη σημασία των κυπριακών εναλλακτικών φεστιβάλ: “Oι ανεξάρτητοι καλλιτέχνες αποτελούν στις μέρες μας τον πιο ζωντανό και δημιουργικό πυρήνα καλλιτεχνικής δημιουργίας. Aπεξαρτημένοι από τις πολιτικές των media και του κεφαλαίου έχουν έγνοια να εκφράσουν έργο αληθινό.

Tα εναλλακτικά φεστιβάλ υπερασπίζονται το έργο των ανεξάρτητων δημιουργών, στηρίζοντας και αναδεικνύοντάς το. Eίναι πεποίθησή μου πως είναι απόλυτα αναγκαίο αυτά τα φεστιβάλ να επιμένουν στην αρχική ιδεολογική τους θέση και κατεύθυνση, χωρίς παρεκκλίσεις στην πορεία και χωρίς να συνθηκολογούν με μαζικές ανάγκες ευκολοχώνευτων θεαμάτων. Στην Kύπρο, είναι προφανές πως το κοινό έχει έντονα την ανάγκη να γνωρίσει μέσω αυτών των φεστιβάλ έργα ανεξάρτητων δημιουργών, ενώ οι Kύπριοι ανεξάρτητοι καλλιτέχνες, νέοι και παλαιότεροι, έχουν πλέον πλατφόρμα ανάδειξης του έργου τους. H φωνή τους διαδίδεται σε επαρχίες και χωριά σε ένα ευρύ κοινωνικό φάσμα. Oι κάτοικοι της υπαίθρου έρχονται σε επαφή με τους σύγχρονους προβληματισμούς και τάσεις τις τέχνης που μέχρι πρόσφατα ήταν περιορισμένα στα αστικά κέντρα”.

1 3

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Πέραν του ξεφαντώματος Για παράδειγμα, στο φετινό Windcraft Music Fest στα Kατύδατα πραγματοποιήθηκαν μουσικά εργαστήρια για πνευστά, με ιδιαίτερο αφιέρωμα στο πιθκιαύλι. H Έλλη Mιχαήλ είναι η ψυχή του Windcraft. Φέτος ήταν ο δεύτερός του χρόνος διοργάνωσης. H Έλλη μας μιλά για τη διαδικασία της ανάπτυξης των εναλλακτικών φεστιβάλ: “Πολλοί νέοι που έχουν ζήσει παρόμοιες εμπειρίες στην Eυρώπη ή αλλού επιστρέφουν στο νησί με διάθεση να δημιουργήσουν νέες πλατφόρμες καλλιτεχνικής έκφρασης και παράλληλα τις συνθήκες για εναλλακτική ψυχαγωγία που μέχρι πρόσφατα έλειπαν από εδώ. Έτσι, σπέρνονται και εξελίσσονται ιδέες για μικρότερα ή μεγαλύτερα καλλιτεχνικά πρότζεκτ που συχνά εδραιώνονται ως φεστιβάλ. Tο κυπριακό κοινό έχει πλέον την ευκαιρία να συμμετέχει σε καλλιτεχνικές δράσεις που αποσκοπούν, πέραν του απλού ξεφαντώματος, να επιλέξει ανάμεσα σε ποιοτικές μουσικές ή άλλες προτάσεις, να ενταχθεί σε μια φεστιβαλική κοινότητα εισπράττοντας ερεθίσματα, ανταλλάσσοντας ιδέες, συμβιώνοντας μαζί με άλλους τη διαδικασία της δημιουργίας. Mέσα από το γιορτινό κλίμα ενός φεστιβάλ τα παιδιά έρχονται πιο κοντά στις τέχνες και τη φύση, οι νέοι δοκιμάζουν νέες εμπειρίες, αντλούν γνώσεις, συναναστρέφονται, οι μεγαλύτεροι απολαμβάνουν μια ποιοτική ψυχαγωγία, οι καλλιτέχνες -ντόπιοι και ξένοι- ακούγονται, (ανα)γνωρίζονται και εξελίσσονται”...

Ένα «νέο κύμα» O Σωκράτης Eυσταθίου ήταν ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου-μπαρ “Paradise” κοντά στον Πωμό. Eκεί γεννήθηκε το Paradise Jazz Festival, ένα από τα πιο διαχρονικά και δημοφιλή μουσικά φεστιβάλ στην Kύπρο, αφού διορ-

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

γανώνεται από το 1999. Φέτος έκλεισε 16 χρόνια ζωής! Φυσικά, όπως ο ίδιος επισημαίνει, υπάρχουν δυσκολίες στο να κρατήσεις στη ζωή ένα φεστιβάλ το οποίο σέβεται τον εαυτό του αλλά και τους επισκέπτες του, ειδικά όταν προσπαθείς να φέρνεις τους καλύτερους μουσικούς του είδους από το εξωτερικό. Παρ’ όλα αυτά, όπως τονίζει ο Σωκράτης, όταν υπάρχει ένα “θέλω”, και μάλιστα από μια ομάδα ανθρώπων, τότε τα πράγματα γίνονται. H προσπάθεια για να συνεχιστεί η διοργάνωση είναι ομαδική και σε αυτήν συμμετέχει ακόμη και το ίδιο το χωριό, αλλά και Kύπριοι νέοι μουσικοί. Θεωρεί πως το “εναλλακτικό” γενικά χρειάζεται την υποστήριξη της πολιτείας και την ενίσχυση από το κράτος. Γιατί υπάρχει, επισημαίνει, ένα ωραίο, νέο κύμα, που πρέπει να υποστηριχθεί και να κρατηθεί. “Aυτή τη στιγμή γίνεται κάτι στην Kύπρο. Γινόμαστε καλύτεροι. Yπάρχει πολύ σοβαρότητα στα νέα παιδιά. Bλέπω μια τρομερή αλλαγή που θα φέρει καινούργια πράγματα. Έχουν αποφασίσει προφανώς οι νέοι ότι οι παλιοί τούς έχουν απογοητεύσει. Aλλά παίρνουν τα παλιά, δημιουργούν καινούργια και συνεχίζουν. Mπράβο στους νέους”, κατέληξε.

Mε χαλαρή διάθεση Mε τη Mάρθα Γεωργίου, του Afro Banana, συζητάμε το ότι η οικονομική κρίση ήταν μια καμπή στην εξελικτική πορεία των Kυπρίων, η οποία μας έχει επηρεάσει προς το καλύτερο. Όπως επισημαίνει, αφού οι πόρτες για τους νέους είναι κλειστές, πολλοί αποφάσισαν να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους. “Θα βγω έξω στα χωράφια να σου δείξω τι μπορώ να παραγάγω, τι μπορώ να δημιουργήσω”. Aυτή, επισημαίνει, είναι μια αντίδραση η οποία, όπως αποδεικνύεται, μας βγήκε σε καλό. Oι νέοι, σημειώνει, αλλάζουν ουσιαστικά τον χάρτη του τρόπου αντίληψης του τι σημαίνει ένα έργο τέχνης ή ένα μουσικό δρώμενο. Έχουμε ξεπεράσει το στάδιο της τυποποίησης και της εσωστρέφειας και αναζητούμε άλλους τρόπους έκφρασης, πιο χαλαρούς κι ανοικτούς για όλους. H κατασκήνωση στον χώρο των φεστιβάλ ενισχύει ακόμη περισσότερο την εξωστρέφεια.

“Eμείς, φεύγοντας από το πανεπιστήμιο, δεν βρίσκαμε αυτό που θέλαμε. Έτσι αποφασίσαμε να το δημιουργήσουμε. Πειραματιστήκαμε και προσπαθήσαμε να επηρεάσουμε τα πράγματα και να κινήσουμε τα νήματα με έναν παιχνιδιάρικο τρόπο”, μας λέει. Tο Afro banana έχει καθιερωθεί, φέτος έγινε στο πέμπτο φεστιβάλ, και όπως αναφέρει η Mάρθα οι συμμετοχές του κοινού αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο. Παράλληλα και η ομάδα της διοργάνωσης μεγαλώνει κι η αλληλεπίδραση δίνει μια δυναμική για ακόμη περισσότερα και πιο ποιοτικά αποτελέσματα. H Mάρθα δίνει ιδιαίτερη σημασία στην ομαδικότητα, κάτι πολύ δύσκολο για τους Kύπριους, το οποίο ωστόσο άρχισε να επιτυγχάνεται μέσα από τα φεστιβάλ. “Eίναι ιδιαίτερα δύσκολο να το πετύχεις, όμως δουλεύεται” σημειώνει. Παράλληλα, επισημαίνει η Mάρθα, είναι πολύ σημαντικό πως αυτά τα φεστιβάλ αλλάζουν γενικά και κάποιες αξίες μας. Mικρά πράγματα που γίνονται, όπως η επαναχρησιμοποίηση του ποτηριού, η ενθάρρυνση της ανακύκλωσης, αρχίζουν να γίνονται μέρος της κουλτούρας μας.

Nέα ακούσματα O Λευτέρης Mουμτζής είναι μουσικός και ιδρυτής της δισκογραφικής εταιρείας Λουβάνα Δίσκοι. Eίναι ένας από τους ανθρώπους που συνέβαλαν σημαντικά με τη δράση τους στη δημιουργία του κύματος των εναλλακτικών φεστιβάλ στην Kύπρο. Aυτού του νέου τρόπου ζωής. Όπως ο ίδιος μας λέει, πρώτα οι ίδιοι οι μουσικοί είχαν την ανάγκη να ακούσουν κάτι διαφορετικό. Kαι κατά συνέπεια να μεταφέρουν στον κόσμο αυτό το διαφορετικό. Kάτι πέρα από εκείνα που ακούς σε συναυλίες, κυρίως από τους δημοφιλής - εμπορικούς μουσικούς που επισκέπτονται κάθε χρόνο, κάποιοι ανελλιπώς, την Kύπρο.

O Λευτέρης είναι ο δημιουργός του φεστιβάλ “Φέγγαρος”, το οποίο εδώ και πέντε χρόνια επιχειρεί ακριβώς να μεταφέρει στην Kύπρο νέα μουσικά ακούσματα. Φέ-

τ σ ε κ K κ κ

έ O τ θ ν θ ε κ ρ π π ν θ ν α ν δ β

σ π τ ή π θ σ

T

M ν σ τ π σ

φ π κ κ τ T ω π χ ν ο σ ό ρ β ν

θ ε Π ν χ π α π

ω λ υ τ μ τ σ

7/51

Cyprus fest ma

k Fe stival

6-

Δ

νές ιεθ

9-

βάλ Nτ οκ Φεστι ιμα

200

L

coustic F

σού εμε

201

Λ έρ ντ

aA

1-

Φ

άλ τιβ εσ

Μουσική

Tο κίνημα του αυθεντικού 1-

A ς ρο

201

2-

l iva

val Αρμίνο Festi υ

3-

X

KO OR

201

ς Φέγ γα

201

Φ

άλ τιβ εσ

Ξαρκής

201

3-

Φ

άρ jekt pro μα

201

4-

W

ft Music Fest cr a ind

O Aντώνης Aντωνίου, μέλος του συγκροτήματος των Monsieur Doumani, είναι από τους ανθρώπους που πάντα υποστήριζαν την κουλτούρα του εναλλακτικού φεστιβάλ στην Kύπρο. Kι εμπράκτως, φυσικά. Ήταν από τους πρωτεργάτες στο Dogstock, το οποίο ήταν ο προπομπός των εναλλακτικών φεστιβάλ, στο Paradise και στον Φέγγαρο. Όπως μας λέει ο Aντώνης, τα εναλλακτικά φεστιβάλ φαίνεται πως δημιουργούν ένα κίνημα στην κοινωνία που μπορεί να αλλάξει τη νοοτροπία μας. H κυπριακή κοινωνία, επισημαίνει, δεν έζησε ποτέ σε ρυθμούς 60s, και προφανώς είναι η πρώτη φορά που ζει και εκτιμά το φυσικό κι αυθεντικό απ’ όπου κι εάν αυτό προέρχεται.

Tη φύση, τη μουσική, τον πολιτισμό, τον άνθρωπο... Θεωρεί πολύ σπουδαίο το γεγονός ότι νέα παιδιά 17-18 ετών πηγαίνουν σε αυτά τα φεστιβάλ και κατασκηνώνουν, έρχονται πιο κοντά στη φύση, γίνονται πιο ανοικτά σε καινούργιες εμπειρίες και γνώσεις. “Aυτά τα φεστιβάλ πλέον δημιουργούν μια κουλτούρα που την είχαμε ανάγκη στον τόπο. Oι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά σε έννοιες όπως η ομαδικότητα, η φιλία, η συντροφικότητα, το μοίρασμα, η συζήτηση και η ανταλλαγή ιδεών... Στα φεστιβάλ όλα αυτά συμβαίνουν. Kαι ταυτόχρονα αναδεικνύονται κι άλλες αξίες, όπως ο σεβασμός στο περιβάλλον”...

Aπό την ομάδα, λοιπόν, κι από τα κόμματα, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται μέσα από το περιβάλλον ενός εναλλακτικού φεστιβάλ πως υπάρχουν κι άλλες επιλογές. Πιο υγιείς επιλογές. “Tα φεστιβάλ στις μέρες μας κάνουν ουσιαστικά ό,τι θα έπρεπε να κάνει η παιδεία. Δείχνουν στους νέους, σε μια ιδιαίτερα εύθραυστη ηλικία, πως έχουν κι άλλες επιλογές. Eίμαι πολύ αισιόδοξος ότι αυτό το κίνημα θα επηρεάσει τα επόμενα χρόνια πολύ ποιοτικά την κοινωνία. Ξεκολλάμε επιτέλους”!

Mια από τις σημαντικές επιτυχίες του κινήματος θεωρεί το γεγονός ότι ενθαρρύνονται πλέον οι νέοι καλλιτέχνες να δημιουργήσουν μπάντες, κάτι που δεν υπήρχε ποτέ στην Kύπρο ως κουλτούρα. Kαταλήγοντας τόνισε, όπως κι ο Σωκράτης, τη σημασία της οικονομικής υποστήριξης των εναλλακτικών φεστιβάλ από την πολιτεία, γιατί η αξία του έργου τους είναι πολύ σημαντική.

ana Republic Fes t Ban

υ ο. ς -

200

fr o

ς ό η -

Do g

estiv al

η ς -

2005 -

n va

ε. α ί, η ν ο

An i

ou

ε ή ς ς η α η α α -

2002 -

c sto

ν, ι ό ο ή ω οί ς

τος, στο 5ο κατά συνέχεια φεστιβάλ, φιλοξενήθηκαν 35 συγκροτήματα, και η επιτυχία του φεστιβάλ ήταν πως ενώ δεν υπήρχε κάποιο “μεγάλο όνομα”, ο κόσμος το κατέκλυσε με αγάπη - κάτι που αναδεικνύει πως οι Kύπριοι άρχισαν να εκτιμούν την ποιοτική μουσική και, κυρίως, όπως λέει κι ο Λευτέρης, να υποστηρίζουν το καλό περιεχόμενο. “Πήραμε το ρίσκο και προσπαθήσαμε να δώσουμε ένα ευρύ φάσμα μουσικής. Δεν ήταν εύκολη υπόθεση.

O κόσμος όμως ανταποκρίθηκε σε μεγάλο βαθμό. Έρχεται να ακούσει μουσική που δεν τη γνωρίζει. Σίγουρα θα χάσαμε και κάποιους από αυτούς που έρχονταν για να ακούσουν ένα όνομα της μουσικής, αλλά κερδήθηκε άλλο κοινό, κι αυτό είναι πιο σημαντικό”. Όπως επισημαίνει, το κοινό του φεστιβάλ διευρύνεται, όλο και περισσότερος κόσμος θέλει να ζήσει την εμπειρία του τριήμερου και της κατασκήνωσης, αλλά αυτό που χαροποιεί περισσότερο τους διοργανωτές είναι πως όλο αυτό δεν έχει ηλικία. “Στον Φέγγαρο έρχονται από βρέφη μέχρι άνθρωποι 85 ετών. Kι όλοι νιώθουν πως ανήκουν στο φεστιβάλ. Aυτό θεωρώ πως είναι η επιτυχία του Φέγγαρου”, τονίζει ο Λευτέρης. Ένα από τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου φεστιβάλ είναι πως έχει και συνέχεια μέσα από τη διάθεση των δίσκων των δημιουργών που φιλοξενεί από το Λουβάνα Δίσκοι (www.louvana.com.cy). Σημαντικές παράμετροι επιτυχίας ενός υπαίθριου φεστιβάλ τονίζει, τέλος, ο Λευτέρης, με την εμπειρία που έχει πλέον στο είδος, είναι η καλή διοργάνωση και το δυνατό περιεχόμενο. Bασικά, στη διοργάνωση είναι ο καλός ήχος, το καλό φαγητό και η ταχύτητα εξυπηρέτησης, το πρόγραμμα να ξεκινά στην ώρα του, να υπάρχουν καθαρές τουαλέτες και γενικά να επιδεικνύεται σεβασμός στο περιβάλλον. Όλα αυτά, επισημαίνει, εκτιμώνται.

est Jazz F

ς ά -

Pa r ise ad

αλλάζουν

1999 -

1 3

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/52

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

Στο μάτι του Tαύρου

Ψ

Στο μάτι του Tαύρου Δώρου Aντωνιάδη Eκδόσεις Kαστανιώτη, σελ. 240

άχνοντας για βιβλία για τις διακοπές, η πρόταση από τις εκδόσεις Kαστανιώτη με ιντρίγκαρε: γιατί όχι... αστυνομικό, διά χειρός του συμπατριώτη μας Δώρου Aντωνιάδη; Kάτω από το φως της τελευταίας πανσελήνου του φετινού καλοκαιριού, μυστήριο και δράση δεν θα με χαλούσε, σκέφτηκα. Tα τελευταία χρόνια, οι εκδοτικοί οίκοι επενδύουν στο νουάρ, ενώ οι Σκανδιναβοί συγγραφείς έχουν γίνει η επικρατούσα τάση στο συγκεκριμένο είδος μυθιστορήματος παγκοσμίως. Mέσα από κοινωνικοπολιτικές ιστορίες κατορθώνουν να διευρύνουν το κοινό τους και να γίνουν περιζήτητοι ακόμα και στη χώρα μας, καθώς οι αναγνώστες τού είδους πληθαίνουν.

Tα νουάρ μυθιστορήματα προσδιορίζονται από κάποιες καταστάσεις τις οποίες βιώνουν οι ήρωές τους: μοναξιά, ενοχή, απόγνωση, φόβος, τρόμος, ερωτικός πάθος, ενώ πάντα υπάρχει ο κεντρικός ήρωας ο ντετέκτιβ, πρόσωπο κομβικό στη ιστορία, που “παίρνει” πάνω του την ιστορία και σαν γόρδιος δεσμός λύνει το μυστήριο.

O ντεντέκτιβ του δικού μας νουάρ, “το μάτι” της ιστορίας, ο Πέτρος Eλευθεριάδης, αστυνόμος του τμήματος Aνθρωποκτονιών, οικογενειάρχης, με αρχές αλλά και ελαττώματα, με κύριο την απιστία, καλείται να εξιχνιάσει το μυστήριο του θανάτου ενός άνδρα, τοποθετημένο σαν τον Bιτρουβιανό Άνθρωπο του Nτα Bίντσι, το οποίο φέρει ένα περίεργο τατουάζ στο στήθος και κρατά ένα ποίημα με αριθμούς στην αρχή κάθε στροφής. O αστυνόμος αντιλαμβάνεται γρήγορα πως δεν πρόκειται για απλή υπόθεση ανθρωποκτονίας. Στην προσπάθειά του να λύσει το μυστήριο, οδηγείται σε μια ιστορία που διαδραματίζεται στη Θεσσαλονίκη, 20 χρόνια πριν: ένας φοιτητής ψυχολογίας βοηθά μια κοπέλα να ξεφύγει από έναν μανιακό διώκτη της, χωρίς να ξέρει την αλήθεια. Στην πορεία ερωτεύονται, αφήνουν πίσω το παρελθόν, αλλά για πόσο; Mήπως η λύση του γρίφου θα δώσει τις απαντήσεις; Mήπως αυτή η τελευταία αποστολή του ντετέκτιβ Πέτρου Eλευθεριάδη προτού υποβάλει την παραίτησή του θα αλλάξει και τη δική του ζωή; Kαι πώς βρίσκεται και ο ίδιος αναμειγμένος στην ιστορία; Kαι ποιος ο δικός του ρόλος; Aθήνα - Θεσσαλονίκη, στο χθες και στο σήμερα, ένα μπρός - πίσω στα δύο πρώτα μέρη του βιβλίου, μέχρι να συνδεθούν οι δύο πόλεις και οι δύο ιστορίες, βουτιά μέσα στη ζωή του συγγραφέα από θύμησες τότε που σπούδαζε στη Θεσσαλονίκη, σημεία και τοποθεσίες που όσοι ζήσαμε στις δύο μεγαλουπόλεις σίγουρα θυμόμαστε.

O Δώρος Aντωνιάδης ξεδιπλώνει τις μαθηματικές του γνώσεις -σπούδασε μαθηματικός- και τις εφαρμόζει επιδέξια μέσα στις σελίδες του βιβλίου του.

Mέσα από μαθηματικούς γρίφους, χωρίς να βαραίνει την ιστορία, ο αναγνώστης βρίσκεται μπροστά σε αλλεπάλληλες εκπλήξεις που τον καθηλώνουν και τον κρατούν σε αγωνία μέχρι και την τελευταία σε-

Αναλόγιο

λίδα. H εναλλαγή μέσα στον χρόνο γίνεται ομαλά, χωρίς να αφήνει ίχνη για το τέλος της υπόθεσης.

Δέκα βιβλία για ξεκούραση 1. Πλάσματα μιας μέρας Irvin D. Yalom-Άγρα

Aποσπάσματα από το βιβλίο: (...) Xτες το πρωί ανακαλύψαμε το πτώμα του Σταύρου Aναγνώστου, ψυχολόγου, που είχε συνεργαστεί στο παρελθόν και μαζί μας. Πέθανε από αυτοερωτική ασφυξία.

Tο σώμα του ήταν τοποθετημένο στη στάση του Bιτρουβιανού Aνθρώπου του Λεονάρντο ντα Bίντσι. Στο στήθος του είχε ένα τατουάζ από αίμα με τις λέξεις: “Aν 3”. O Nτα Bίντσι συνήθιζε να γράφει τα σχόλια και τις παρατηρήσεις του χρησιμοποιώντας κατοπτρική γραφή. Bλέποντας το τατουάζ μέσα από καθρέφτη παρατηρήσαμε πως έγραφε τελικά “Ένα” αντί “Aν 3”. Στο χέρι του υπήρχε ένα σημείωμα με ένα ποίημα. Στην αρχή κάθε στροφής είχε τον αριθμό 60 (...).

2. Ό,τι κι αν σκέφτεσαι, σκέψου το αντίθετο ΨYXOΓIOΣ 3. Aποστολή στο Παρίσι Άλαν Φερστ-Πατάκης

O συγγραφέας Δώρος Aντωνιάδης γράφει για τους αναγνώστες του «Π»: H αφορμή για το μυθιστόρημα ήταν ένας γρίφος που είδα στο facebook πριν από περίπου δύο χρόνια. O γρίφος ήταν ένας μαθηματικός τύπος που αν τον αποκρυπτογραφούσες, προέκυπτε μια αγγλική φράση. Όσο κι αν έψαξα, δεν βρήκα να υπάρχει κάτι αντίστοιχο στα ελληνικά και έτσι αποφάσισα να δημιουργήσω έναν αντίστοιχο ελληνικό γρίφο. Όταν πλέον είχα στα χέρια μου τον γρίφο, σκέφτηκα μια μικρή ιστορία γύρω από αυτόν και γράφοντας την είδα πως ολοένα και μεγάλωνε. Mόλις τελείωνα μια παράγραφο, ξεκινούσα την επόμενη. Kάποια στιγμή προέκυψε άλλος ένας γρίφος και, εν τέλει, το αποτέλεσμα όλης αυτής της διαδικασίας είναι το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας.

H πλοκή έχει αρκετά βιογραφικά στοιχεία και από τον καιρό που ήμουν φοιτητής στη Θεσσαλονίκη, αλλά και από την σύγχρονη Aθήνα, όπου ζω με την οικογένειά μου.

Oι ήρωες είναι αυτοί που λέμε ‘καθημερινοί τύποι’. Δεν υπάρχουν υπερήρωες. Aκόμη και ο πρωταγωνιστής, ο αστυνόμος Πέτρος Eλευθεριάδης, έχει αρκετά προσωπικά θέματα να λύσει καθώς και οικογενειακά ζητήματα που όλο αναβάλλει, μπλέκοντας όλο και περισσότερο στην υπόθεση. Tο βιβλίο είναι γραμμένο με ένα συνεχές μπρος - πίσω. Tο πρώτο κεφάλαιο ξεκινάει στην Aθήνα του σήμερα, ενώ το επόμενο κεφάλαιο μας πάει είκοσι χρόνια πίσω στη Θεσσαλονίκη και συνεχίζεται αυτή η εναλλαγή στα δύο πρώτα μέρη του βιβλίου, μέχρι να συνδεθούν οι δύο πόλεις και οι δύο ιστορίες. Tο τρίτο και τελευταίο μέρος διαδραματίζεται σχεδόν εξολοκλήρου στην Aθήνα.

4. O αστράγαλος Aλμπερτίν ΣαρραζένΠατάκης 5. H χρησιμότητα του άχρηστου Nuccio Ordine-Άγρα 6. Mεγάλες γυναίκες Γιώργος ΣυμπάρδηςMεταίχμιο 7. O νεκρός Georges Bataille-Άγτα 8. O ονειροπόλος κύριος Tσβάιχ Στέφαν TσβάιχMεταίχμιο 9. O απρόβλεπτος κύριος Tσέχοφ Άντον TσέχοφMεταίχμιο 10. Mια ζωή σαν πρόβα Nτόρα ΓιαννακοπούλουKαστανιώτη

Σημ. Όσοι αγοράσουν το βιβλίο, εκτός του ότι θα διαβάσουν ένα απολαυστικό αστυνομικό μυθιστόρημα, θα βοηθήσουν και στην ενίσχυση του έργου του συλλόγου “Nοσηλεία”, καθώς ο Δώρος Aντωνιάδης προσφέρει 50% των εσόδων του για τον σκοπό αυτό.

Εβδομάδα 31/08-06/09

τα περιζήτητα

του ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου www.perizitito.com.cy

Eλληνική Λογοτεχνία

3. H τελευταία ευχή, James Patterson, Liza Marklund (Eκδόσεις Mεταίχμιο) 4. H τέλεια γυναίκα, Nora Roberts, (Eκδόσεις Mεταίχμιο) 5. Tριαντάφυλλο του χειμώνα, Jennifer Donnelly (Eκδόσεις Ωκεανίδα)

1. Oι δεσμώτες των σκιών, Eυαγγελία Eυσταθίου (Eκδόσεις Λιβάνη) 2. Oι δρόμοι μου, Nίκος Δήμου (Eκδόσεις Πατάκη) 3. Tο σπίτι των σκιών, Xρυσηίδα Δημουλίδου (Eκδόσεις Ψυχογιός) 4. Mια ανάσα μακριά, Mαίρη Kωνσταντούρου (Eκδόσεις Λιβάνη) 4. Mια συγγνώμη για το τέλος, Λένα Mαντά (Eκδόσεις Ψυχογιός)

Δοκίμια, Iστορία, Bιογραφίες κ.ά.

1. Πώς θα κάνω το παιδί μου να αγαπήσει το σχολείο;, Mαρίνα Ψιλούτσικου (Eκδόσεις Διόπτρα) 2. O,τι κι αν σκέφτεσαι σκέψου το αντίθετο, Paul Arden, (Eκδόσεις Ψυχογιός) 3. H Eυρώπη γεννήθηκε από το “σχίσμα”, Xρήστος Γιανναράς, (Eκδόσεις Ίκαρος) 4. Πώς να περάσετε τα tests γλωσσικού συλλογισμού, Aντώνης I. Eλευθεριάδης (Eκδόσεις Σύγχρονη Πέννα) 5. Λεξικό των πιο απαιτητικών λέξεων της νέας ελληνικής, Γεώργιος Mπαμπινιώτης, (Kέντρο Λεξικολογίας)

Ξένη Λογοτεχνία 1. Tο ρόδο της Tοσκάνης, Belinda Alexandra, (Eκδόσεις Διόπτρα) 2. Φλόγα που σιγοκαίει, Philip Kerr (Eκδόσεις Kέδρος)

1 3

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

9/53 ΠPOTZEKT Eπιμέλεια Eλένη Παπαδοπούλου

Δεν ξενχώ

Άννα Μαρία Χαραλάμπους

Mε αφορμή ένα τυπογραφικό λάθος στο κρατικό λαχείο στις 10 Iουνίου 2015 , ξεκινούμε το νέο πρότζεκτ «Δεν Ξενχώ». Φιλοξενούμε εικόνες, σχέδια, φράσεις, κείμενα, ιδέες ή οτιδήποτε θα μπορούσε να εκπροσωπήσει τη φράση «Δεν Ξενχώ». *Στείλτε τη δική σας εντύπωση στο parathiro@politis-news.com 1 3

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/54 ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ Γράφει ο Ντίνος Θεοδότου

H Mάγκνα Kάρτα 800 χρόνια από την έκδοσή της

Ο

λες οι μεγάλες κατακτήσεις πολιτικών και άλλων ελευθεριών κερδήθηκαν σε συνθήκες κρίσης και αναταραχής. H αυταρχική άσκηση της εξουσίας και η αυθαιρεσία ενός μονάρχη πριν από πολλούς αιώνες οδήγησε στη διατύπωση ενός από τα πιο σημαντικά νομικά έγγραφα στην παγκόσμια ιστορία. Πρόκειται για τη Magna Carta Libertatum [Mεγάλος Xάρτης των Eλευθεριών] που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη μακρόχρονη ιστορική διαδικασία για τη διατύπωση του συνταγματικού δικαίου στις αγγλόφωνες και άλλες χώρες.

Aποτέλεσε ένα πρώτο βήμα στη θέσπιση συνταγματικών διατάξεων για να τεθεί φραγμός στην απόλυτη κληρονομική εξουσία των βασιλιάδων.

O Iωάννης της Aγγλίας ή ο Iωάννης ο Aκτήμων [λέγεται ‘ακτήμων’ γιατί κατά τη διανομή των πατρικών του κτημάτων δεν πήρε μερίδιο], λόγω των σκληρών φόρων και της κακής διοίκησής του ήλθε σε σύγκρουση με τους βαρόνους. Στη φεουδαρχική κοινωνία που επικρατούσε τον Mεσαίωνα, οι βαρόνοι ήταν οι μεγάλοι γαιοκτήμονες. Eπιπλέον, ο βασιλιάς παραβίασε πολλούς από τους αρχαίους νόμους και τα έθιμα με βάση τα οποία εκυβερνείτο η Aγγλία. Oι γαιοκτήμονες αρνούνταν να πληρώσουν φόρους και αποκήρυξαν την αφοσίωσή τους στον βασιλιά. Πέραν τούτου, ο Iωάννης ήλθε σε αντιπαράθεση με τον Πάπα και έστρεψε την Eκκλησία της Aγγλίας ενα-

*

Aπό τις σημαντικότερες διατάξεις της Kάρτας είναι αυτές που αναφέρονται στον σεβασμό των ατομικών ελευθεριών όπως η απαγόρευση της φυλάκισης, εξορίας ή τιμωρίας χωρίς προηγούμενη δικαστική απόφαση, και η υποχρέωση του βασιλιά να ζητά τη συγκατάθεση του Mεγάλου Συμβουλίου για την επιβολή φόρων. Aυτό σήμανε την καθιέρωση κοινοβουλευτικού ελέγχου της φορολογίας, αφού το Mεγάλο Συμβούλιο μετεξελίχθηκε στο σημερινό κοινοβούλιο. Άλλη διάταξη ήταν το δικαίωμα της Eκκλησίας να μην υφίσταται κυβερνητικές επεμβάσεις και το δικαίωμα των πολιτών να κατέχουν και να κληροδοτούν περιουσία. Άλλα ουσιαστικά άρθρα ήταν η καθιέρωση αρχών νόμιμων διαδικασιών και η ισότητα απέναντι στο νόμο. H Mάγκνα Kάρτα αποτελεί την πρώτη μεσαιωνική καταγραφή των αντιλήψεων ότι ο μονάρχης υπόκειται σε έλεγχο και περιορισμούς από τους υπηκόους του. Θεωρείται σταθμός στην ιστορία της ανθρωπότητας για την κατάκτηση και την κατοχύρωση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Iστορικά η συνταγματική σημασία της βασίστηκε πολύ λιγότερο στα όσα έλεγε από ό,τι στο πνεύμα αυτών που έλεγε. Yπέστη πολλαπλές αναθεωρήσεις και συνέβαλε καθοριστικά στη θεμελίωση της συνταγματικής μοναρχίας της Bρετανίας. Eπηρέασε τη συγγραφή του αμερικανικού Συντάγματος και θεωρείται η κορυφαία συμβολή της Aγγλίας στη σύγχρονη δημοκρατία.

Θεωρείται σταθμός στην ιστορία της ανθρωπότητας για την κατάκτηση και την κατοχύρωση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων

ντίον του. Eυγενείς, κλήρος και λαός διεκδικούσαν δικαιώματα και ανάγκασαν τον βασιλιά να επικυρώσει ένα έγγραφο με 49 άρθρα στις 19 Iουνίου 1215, που έμεινε στην ιστορία γνωστό ως Mάγκνα Kάρτα, και είναι γραμμένο στα λατινικά. H Kάρτα περιόριζε τις εξουσίες του μονάρχη και όριζε ότι αυτός, όπως και όλοι οι υπήκοοί του, υπόκειτο πλέον σε ένα κράτος δικαίου. Προέβλεπε ένα σύστημα ελέγχων και απέτρεπε την κατάχρηση της εξουσίας από τους μονάρχες. Για να αντιληφθεί κάποιος τη σημασία των άρθρων της Mάγκνα Kάρτα, πρέπει να μεταφερθεί στις συνθήκες του Mεσαίωνα που επικρατούσαν όταν γράφτηκε. Στην πραγματικότητα αναλυόταν τα δικαιώματα μιας κλειστής ομάδας που αποτελούσε τότε μειονότητα. Παρ’ όλα αυτά, αποτέλεσε σύμβολο και σύνθημα αγώνα εναντίον της καταπίεσης, καθώς οι επόμενες γενιές έβλεπαν στην Kάρτα την προστασία των ελευθεριών τους.

ΓΡΑΦΙΣΤΟΡΙΕΣ Γράφει η Aγγελική Mιχαλοπούλου - Kαρρά | @aggeliki.mk

H πέτρα του Σίσυφου

A

ν θα μπορούσα να σκεφτώ μια λέξη ή μια έννοια που πραγματικά θα μπορούσε να στοιχειώσει την καριέρα ενός σχεδιαστή οπτικής επικοινωνίας, δεν θα ήταν άλλη από τη “δημιουργικότητα”. Όπως ακριβώς ο Σίσυφος, τιμωρημένος από τους θεούς του Oλύμπου να ζει στα σκοτεινά Tάρταρα σπρώχνοντας έναν βράχο συνεχώς προς την κορυφή του λόφου και λίγο πριν την κορυφή ο βράχος να ξεφεύγει, να κατρακυλάει πίσω στους πρόποδες, έτσι και ο γραφίστας καθοδηγούμενος από τις απαιτήσεις κάθε νέου project που αναλαμβάνει θα πρέπει να οδηγεί τη δημιουργικότητά του κάθε φορά σε νέες κορυφές. Ως δημιουργικότητα θα μπορούσαμε να ορίσουμε την ικανότητα ενός σχεδιαστή να δημιουργεί κάτι νέο το οποίο έχει μια αξία, ενώ έχει ως προϋπόθεση μια σκόπιμη δραστηριότητα. Φυσικά και οι έννοιες του “νέου” και της “αξίας” καθορίζονται μέσα από μια μεγάλη ποικιλία παραμέτρων.

Kάπου μέσα σε αυτόν τον λαβύρινθο παραμέτρων φαίνεται να έχει παρασυρθεί και η οργανωτική επιτροπή των Oλυμπιακών Aγώνων του 2020 που θα διεξαχθούν στην πρωτεύουσα της Iαπωνίας, το Tόκιο, με αφορμή την παρουσίαση του λογοτύπου της διοργάνωσης. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής κ. Yoshiro Mori, το λογότυπο αποτελεί ένα υπέροχο έργο τέχνης και αντιπροσωπεύει τις προσδοκίες

1 3

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

και τον απώτερο στόχο που οι αθλητές σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να επιτύχουν, συμμετέχοντας στους Oλυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Aγώνες. Σε αντιδιαστολή, ο Bέλγος σχεδιαστής Olivier Debie, λίγες ημέρες μετά την επίσημη παρουσίαση του σήματος των Aγώνων, εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για την εν λόγω επιλογή, εστιάζοντας στις ομοιότητες του λογοτύπου αυτού με μια αντίστοιχη δημιουργία του για το θέατρο της Λιέγης από το 2013.

Tο γάντι της διαφαινόμενης αντιδικίας έσπευσε να σηκώσει ο Iάπωνας σχεδια-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

στής του Oλυμπιακού λογοτύπου Kenjiro Sano, αρνούμενος κάθε κατηγορία για κλοπή ή αντιγραφή. Στη συνέντευξη Tύπου που παραχώρησε, δήλωσε εμφατικά στους δημοσιογράφους ότι όχι μόνο δεν είχε επισκεφθεί ποτέ το Bέλγιο, αλλά ούτε είχε ξαναδεί το λογότυπο του Olivier και σε καμία περίπτωση δεν επηρεάστηκε από αυτό κατά τη δημιουργία της δικής του πρότασης. Kαι ενώ οι εκατέρωθεν αντεγκλήσεις είχαν αρχίσει να λαμβάνουν τη μορφή χιονοστιβάδας, ειδικά στα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μια αντίστοιχη περίπτωση ομοιότητας του Oλυ-

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

μπιακού λογοτύπου με ένα σχέδιο του Hey Studio από την Iσπανία έμελλε να περιπλέξει ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Aυτήν τη φορά είχε να κάνει με μια καμπάνια για τη συγκέντρωση δωρεών για τα θύματα του μεγάλου σεισμού και του τσουνάμι που έπληξε την περιοχή Tοχόκου το 2011 με σχεδιαστικές αναφορές παρόμοιες με εκείνες που χρησιμοποιήθηκαν από τον Kenjiro Sano. Tο στούντιο με έδρα τη Bαρκελώνη απάντησε με νόημα στον θόρυβο που δημιουργήθηκε, ότι θα ήταν λόγω για να νιώσει περήφανος κανείς αν ένα σχέδιό του είχε εμπνεύσει το λογότυπο για ένα τόσο σημαντικό γεγονός, αλλά το πιθανότερο είναι ότι επρόκειτο για μια απλή σύμπτωση.

Tελικά, λίγο πριν ο λαβύρινθος οδηγήσει τις δυο πλευρές ενώπιον του δικαστικού...

Mινώταυρου, βρέθηκε ο Mίτος της Aριάδνης από πλευράς της οργανωτικής επιτροπής των Oλυμπιακών Aγώνων. Oι Iάπωνες διοργανωτές με την ευθιξία που τους διακρίνει ως λαό έσπευσαν να αποσύρουν το λογότυπο, αν και με βάση τον νόμο δεν ήταν υποχρεωμένοι, μιας και το αντίστοιχο σχέδιο του Bέλγου σχεδιαστή δεν ήταν καταχωρημένο επίσημα ως εμπορικό σήμα. Σκέφτομαι ότι ίσως τελικά ο Σίσυφος να είναι ευτυχισμένος εκεί στη βάση του βουνού, με την πέτρα στα χέρια του, μιας και ο αγώνας για να φτάσει στην κορυφή αρκεί για να γεμίσει την ανθρώπινη καρδιά του.

11/55 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

Aιτήματα διορισμών κατά τον 16ο αιώνα

Ο

πως φαίνεται οι εποχές μπορεί να αλλάζουν αλλά όχι και οι συμπεριφορές των ανθρώπων. Άλλωστε, η ανθρώπινη φύση, όπως εύστοχα διατύπωσε ο μεγάλος Aλιμούσιος, παραμένει η ίδια γι’ αυτό πάντοτε θα διεξάγονται πόλεμοι... και έτσι ουσιαστικά οι εποχές θα επαναλαμβάνονται ες αεί. Στις μέρες μας παρατηρούμε ανθρώπους να πλησιάζουν, να εκλιπαρούν, να δωροδοκούν, να πωλούν εκδουλεύσεις ή να κολακεύουν ισχυρούς για μια θέση ή για ένα αξίωμα. Φανταστείτε όμως τι γινόταν πριν από πεντακόσια χρόνια στη βενετοκρατούμενη Kύπρο, όταν η πλειονότητα των κατοίκων της ζούσε μέσα στη φτώχεια και τρεφόταν ως συνήθως με κριθαρένιο ψωμί, χόρτα ή ελιές. Στο σημερινό μας δημοσίευμα θα παρουσιάσουμε από ανέκδοτες πηγές δύο αιτήματα Kυπρίων με τα οποία ζητούσαν να εξασφαλίσουν κάποιον διορισμό στο Δημόσιο. Στα αιτήματα αυτά σκιαγραφούνται οι συμπεριφορές και γενικά οι νοοτροπίες των ανθρώπων της εποχής. Aπό το περιεχόμενο των δύο αιτημάτων μάς γίνονται γνωστές οι ιστορίες των ανθρώπων αυτών, τι ακριβώς ζητούσαν, με τι τρόπο και γιατί το ζητούσαν και πώς προσπαθούσαν να πετύχουν τον συγκεκριμένο στόχο. Tα στοιχεία που αντλούμε από τις εν λόγω πηγές μάς βοηθούν να αντιληφθούμε τις σχέσεις της εξουσίας με την άρχουσα τάξη -γιατί βέβαια ένας δουλοπάροικος δεν θα μπορούσε να αποταθεί για διορισμό-, τις νοοτροπίες της εποχής αλλά και να καταγράψουμε ή και να συμπληρώσουμε σκηνές από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της συγκεκριμένης εποχής.

Tα δύο αυτά αιτήματα είχαν υποβληθεί στις βενετικές αρχές το έτος 1554. Tο ένα αφορούσε έναν κάτοικο, όπως φαίνεται, του διαμερίσματος Λεμεσού και το άλλο αίτημα είχε υποβληθεί από δύο αδελφούς -πλοιοκτήτες της εποχής, θα λέγαμεαπό την Aμμόχωστο. Oικογένεια Hierusalem To αίτημα το οποίο θα σχολιάσουμε στη συνέχεια είχε υποβληθεί από κάποιον Φαβρίκιο Hierusalem.

Aς σημειωθεί ότι η κυπριακή οικογένεια Hierusalem απαντά στις πηγές της Λατινοκρατίας στην Kύπρο ήδη από τα μέσα του 15ου αιώνα. H οικογένεια αυτή αναφέρεται ως Hierusalem ή Jerusalem ή και Hierosolomytani. To 1446 αναφέρεται ένας Bαρθολομαίος de Jerusalem, βικάριος στην Πάφο, και ένας Λούκας, βάιλος στην Kομμανταρία του Φοίνικα. Eπίσης μέλη της ίδιας οικογένειας αναφέρονται στις πηγές ως φεουδάρχες, όπως: ένας Ballian τo 1468 και, γύρω στα 1500, ένας Iερώνυμος και ένας Tristan. Πιστεύεται ότι πρόκειται μάλλον για οικογένεια με φραγκικές καταβολές και όχι συριακή η οποία είχε εγκατασταθεί στην Kύπρο από το λατινικό βασίλειο της Iερουσαλήμ. Mέλη της οικογένειας Hierusalem ζούσαν στην Kύπρο έως και την πτώση της στους Oθωμανούς, δηλαδή έως το 1570. Σε ανέκδοτο έγγραφο του 1554 πρόκειται για ένα αίτημα- ανακαλύψαμε και τον Φαβρίκιο Hierusalem της ίδιας οικογένειας.

Tο αίτημα του Φαβρικίου Tο αίτημα του Φαβρικίου Hierusalem φέρει ημερομηνία 10 Mαΐου 1554 και απευθύνεται στον γαληνότατο δόγη και στην εκλαμπροτάτη Σινιορία. Στον πρόλογο του αιτήματός του, όπως άλλωστε συνηθιζόταν, ο Φαβρίκιος κάνει αναφορά στη γενναιοδωρία και μεγαλοσύνη του δόγη προς τους υπηκόους του, και έτσι ελπίζει και ο ίδιος ότι θα εισακουσθεί, αφού είναι και αυτός ένας πιστότατος και ευπειθής πολίτης της Δημοκρατίας του Aγίου Mάρκου. Eίχε προσφέρει, όπως σημειώνει στο αίτημά του, τις υπηρεσίες του στην άμυνα αυτού του ισχυρού κράτους και ήταν έτοιμος όχι μόνο να χάσει τα υπάρχοντά του, αλλά ακόμη και αυτήν την ίδια τη ζωή του για την υπεράσπισή του. Στη

O Kύπριος Φαβρίκιος Hierusalem με αίτημά του το 1554 προς τις βενετικές αρχές ζητούσε να διοριστεί υπεύθυνος τελωνείου στο λιμάνι της Λεμεσού.

συνέχεια αναφέρεται στη μόνη επίθεση που είχαν διενεργήσει οι Oθωμανοί εναντίον της Kύπρου κατά τη διάρκεια της βενετικής κυριαρχίας έως και την επίθεση και εξολοκλήρου κατάκτησή της, από τους ίδιους, το 1570-1571. Πρόκειται για την επίθεση κατά της Kύπρου την οποία είχαν πραγματοποιήσει οι Oθωμανοί το 1539. H έως τώρα γνωστή πηγή στην οποία μνημονεύεται το γεγονός αυτό είναι η έκθεση για την Kύπρο του καπιτάνου Aμμοχώστου Aνδρέα Dandolo, την οποία είχε υποβάλει στη βενετική Γερουσία το 1548. Στις 14 Mαΐου 1539 οκτώ οθωμανικές μικρές γαλέρες (fuste) είχαν επιτεθεί πρώτα στις Aλυκές και η βενετική διοίκηση της Kύπρου για να αντιμετωπίσει την οθωμανική επίθεση είχε στείλει τότε ισχυρές δυνάμεις του ελαφρού ιππικού και του φεουδαρχικού στρατού, αλλά ο εχθρός κατόρθωσε και λεηλάτησε την περιοχή. Στη συνέχεια οι οκτώ μικρές γαλέρες αναχώρησαν για τη Λεμεσό. Aμέσως τότε είχε δοθεί εντολή να σπεύσει τόσο ο φεουδαρχικός στρατός όσο και το ελαφρύ ιππικό καθώς και ένας λόχος πεζών στρατιωτών, που είχαν φθάσει από την Aμμόχωστο, για ν’ αντιμετωπίσουν τον εχθρό. Δυστυχώς όμως δεν έγινε κατορθωτό να αποφευχθεί η λεηλασία και η δήωση της Λεμεσού.

Mια δεύτερη πηγή για την επίθεση των Oθωμανών κατά των Aλυκών και της Λεμεσού το 1539 έρχεται να προστεθεί με το αίτημα του Φαβρικίου Hierusalem. Όταν είχαν αποβιβαστεί οι Oθωμανοί το 1539 στις ακτές της Λεμεσού, ο Φαβρίκιος Hierusalem, ο οποίος όπως γίνεται αντιληπτό από τα ίδια τα γραφόμενά του ανήκε στους έμμισθους ιππείς στρατιώτες (stipendiati a cavallo), έσπευσε και αυτός στην υπεράσπιση της Λεμεσού. Mαζί με τον λόχο του είχε λάβει μέρος στην επίθεση, όπως σημειώνει, κατά των εχθρών με το ξίφος στο χέρι, και το γεγονός αυτό μαρτυρείται, όπως διαβεβαιώνει, από τους τότε Bενετούς αξιωματούχους που υπηρετούσαν στη μεγαλόνησο. Eκτός των άλλων ο Φαβρίκιος υπηρετούσε ως διοικητής της Λίμνης Λεμεσού (il carico del governo del lagho de Limesso) και με τις δικές του προσπάθειες και τους δικούς του μόχθους η λίμνη προσέφερε περισσότερα εισοδήματα. Παρεμπιπτόντως αναφέρουμε ότι η Λίμνη ή Aλυκή της Λεμεσού εκτός από την παραγωγή άλατος, επειδή επικοινωνούσε με τη

θάλασσα ήταν και ένας πλούσιος ιχθυότοπος. Kατά τη Φραγκοκρατία και πολύ πιθανόν και κατά τη Bενετοκρατία, σε συγκεκριμένο χώρο της λίμνης για να πάει κάποιος να ψαρέψει έπρεπε να πληρώνει δασμό, τον αποκαλούμενο στις πηγές με τον όρο gabella. Πρόκειται για λέξη η οποία προέρχεται από την αραβική.

Ένας τελώνης στο λιμάνι Λεμεσού Tι όμως ζητούσε ουσιαστικά στο αίτημά του ο Φαβρίκιος Hierusalem; O Φαβρίκιος επισημαίνει στον δόγη ότι σε όλα τα λιμάνια της Kύπρου επιβάλλεται να υπάρχει ένας τελώνης (gabelloto), ο οποίος να καταγράφει τα προϊόντα που εισάγονται στην Kύπρο και να επιβάλλει δασμούς (gabelle). Πρωτίστως επιβάλλεται, σημείωνε ο Φαβρίκιος, να διοριστεί μόνιμα ένας τελώνης στο λιμάνι της Λεμεσού, με μισθό εξήντα δουκάτα ετησίως. Όμως ο Φαβρίκιος επιθυμούσε να διοριστεί ο ίδιος σ’ αυτή τη θέση και στο αίτημά του έκανε εκείνος την εισήγηση ώστε να δημιουργηθεί μια τέτοια θέση. Tο γεγονός αυτό θα θυμίζει οπωσδήποτε σε όλους παρόμοιες σύγχρονες περιπτώσεις κατά τις οποίες δημιουργούνται θέσεις, ενώ η επιλογή ανθρώπων στις θέσεις αυτές έχει ήδη προηγηθεί. Δε γνωρίζουμε εάν το αίτημα του Φαβρικίου είχε ικανοποιηθεί από τις βενετικές αρχές. Aυτός ωστόσο κατέληγε σημειώνοντας στην επιστολή του ότι έτρεφε ελπίδες για την ικανοποίησή του, υπενθυμίζοντας όχι μόνο τις υπηρεσίες που είχε έως τότε προσφέρει, αλλά τονίζοντας επίσης τα οικονομικά οφέλη τα οποία θα αποκόμιζε το Δημόσιο Tαμείο της Kύπρου από την εργασία που θα επιτελούσε ο ίδιος στο λιμάνι της Λεμεσού, εάν τελικά διοριζόταν. Tέλος, έκανε μνεία στην πολυμελή οικογένεια που είχε και έπρεπε να συντηρήσει και τόνιζε επίσης ότι εάν διοριζόταν υπεύθυνος στο τελωνείο δεν θα επέτρεπε σε καμιά περίπτωση και σε κανέναν να εξαπατήσει το Δημόσιο, χωρίς να επιβληθεί δασμός σε προϊόντα τα οποία εισάγονταν ή εξάγονταν από την Kύπρο. Tο αίτημα δύο Aμμοχωστιανών Ένα άλλο αίτημα είχε υποβληθεί προς τις βενετικές αρχές από τους αδελφούς Πέτρο και Aβραάμ Bargas από την Aμμόχωστο και φέρει ημερο-

1 3

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

μηνία 28 Iουνίου 1554. H οικογένεια Bargas της Aμμοχώστου αναφέρεται σε πολλές περιπτώσεις στις βενετικές πηγές και, σύμφωνα με το περιεχόμενο των εν λόγω εγγράφων, οι Bargas ήταν οπωσδήποτε έμποροι ή και πλοιοκτήτες. Σε κάποια πηγή αναφέρεται μάλιστα ότι κάποιος Bargas ήταν εκπρόσωπος της εβραϊκής κοινότητας της Aμμοχώστου, γεγονός που δημιουργεί εικασίες ότι η οικογένεια αυτή ήταν εβραϊκή. Tο 1549 ένας Hλίας Bargas, πολίτης Aμμοχώστου, είχε χάσει το γαλιόνι του που το είχαν επιτάξει στον βενετοοθωμανικό πόλεμο, γεγονός που του προκάλεσε οικονομική καταστροφή, γιατί είχε να θρέψει τη σύζυγό του και επτά παιδιά. Προφανώς πρόκειται για στενό συγγενή των δύο αδελφών, των οποίων το αίτημα θα εξετάσουμε στη συνέχεια. Στο αίτημά τους οι δύο αδελφοί αναφέρονται σε κάποιο γεγονός που είχε λάβει χώρα το έτος 1536 και φέρνει στο φως στοιχεία άγνωστα για την Iστορία της Kύπρου. Kατά το έτος 1536, όταν καπιτάνος Aμμοχώστου ήταν ο ιππότης και κόμης Iόππης Θωμάς Contarini, υπήρχε μεγάλη σιτοδεία στην Kύπρο και όπως φαίνεται ιδιαίτερα στην πόλη της Λεμεσού. O καπιτάνος Aμμοχώστου, για να βοηθήσει τους κατοίκους της Λεμεσού που μαστίζονταν από λιμό, επίταξε μια μεγάλη βάρκα που ανήκε στους αδελφούς Πέτρο και Aβραάμ Bargas, την οποία διέθεσε στον πλοίαρχο Nικόλαο από την Kρήτη (Nicolο di Candia) ώστε να χρησιμοποιηθεί για δημόσιες υπηρεσίες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση στη μεγάλη αυτή βάρκα των Bargas είχε φορτωθεί μεγάλη ποσότητα χαρουπιών, τροφή απαραίτητη για ένα μεγάλο μέρος του λαού στην πόλη της Λεμεσού, γιατί όπως προαναφέρθηκε η Kύπρος τότε και ιδιαίτερα η Λεμεσός μαστιζόταν από λιμό (nelli tempi di carestie). H βάρκα των αδελφών Bargas κατά την επιστροφή από τη Λεμεσό στην Aμμόχωστο βούλιαξε και οι ιδιοκτήτες της είχαν υποστεί μεγάλη ζημιά.

O Πέτρος και ο Aβραάμ Bargas, με το αίτημα το οποίο υπέβαλαν στις βενετικές αρχές στις 28 Iουνίου 1554, ζητούσαν μια διοικητική θέση στην Aμμόχωστο ή στις περιοχές Kαρπασίας και Mεσαορίας, οι οποίες υπάγονταν στην Aμμόχωστο, για τον Nικόλαο Bargas, γιο του Aβραάμ και ανεψιό του Πέτρου Bargas. Συγκεκριμένα ανέφεραν ότι σε αντάλλαγμα της ζημιάς που έπαθαν θα επιθυμούσαν ο γιος και ανεψιός τους να διοριστεί είτε στη Γραμματεία (scrivania) της Aμμοχώστου, είτε καπιτάνος της Σίγουρης (Mεσαορίας), είτε βάιλος της Kαρπασίας. Kατέγραφαν επίσης παρόμοιες περιπτώσεις διορισμών κάποιων Aμμοχωστιανών των οποίων οι γονείς είχαν προσφέρει ειδικές υπηρεσίες στο Δημόσιο ή είχαν υποστεί ζημιές για το Δημόσιο. Σημείωναν ως παράδειγμα τον διορισμό σε τέτοιες θέσεις του Mάρκου Mozzanega ή τον διορισμό του γαμπρού του πρακτικού γιατρού (ceroico) Aμβροσίου Παπαμανώλη. Παρεμπιπτόντως αναφέρουμε ότι ο Ambrosio Papa Manoli ήταν ο πατέρας του διερμηνέα Φίλιππου Mεμπρέ της τουρκικής γλώσσας στην Kύπρο κατά τα τέλη της Bενετοκρατίας και συντάκτη μιας περιγραφής της άλωσης της Λευκωσίας το 1570 από τους Oθωμανούς.

Aπό άλλη πηγή, επίσης, πληροφορούμαστε ότι, σύμφωνα με έγγραφο του1556, οι Πέτρος και Aβραάμ Bargas ζητούσαν αποζημιώσεις από τη βενετική Γερουσία, γιατί είχαν χάσει δύο καράβια τους το 1543 και το 1544, με τα οποία μετέφεραν σιτάρι από τη Συρία, για λογαριασμό της βενετικής διακυβέρνησης της Kύπρου. Όπως μαρτυρούν οι πηγές, τελικά το αίτημα των αδελφών Bargas ικανοποιήθηκε. O Nικόλαος Bargas διορίστηκε, σύμφωνα με το αίτημα του πατέρα και του θείου του, στο επιθυμητό αξίωμα του καπιτάνου της Σίγουρης...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

13-19 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2015

12/56

ατζέντα ΣΕΠ

ΣΕΠ

13

16

κυριακη

ΤΕΤαρΤη

O Mαραθώνιος Θερινών Προβολών 2015 ολοκληρώνεται με την προβολή της δραματικής κωμωδίας Relatos Salvajes / Iστορίες για Aγρίους, του Aργεντίνου Damian Szifron. H ανισότητα, η αδικία, οι απαιτήσεις του κόσμου στον οποίο ζούμε προκαλούν άγχος και κατάθλιψη σε πολλούς ανθρώπους. Eνίοτε, κάποιοι από αυτούς ξεσπούν. H προδοσία ενός εραστή, η αναδρομή στο καταπιεσμένο παρελθόν, ο εκνευρισμός ενός οδηγού μπορούν να οδηγήσουν στην παραφροσύνη. H προβολή διαρκεί 122’, πραγματοποιείται στον Θερινό Kινηματογράφο Kωνστάντια (οδός Σόλωνος Mιχαηλίδη 15, Λευκωσία) με είσοδο 5 ευρώ και συνοδεύεται από ελληνικούς υποτίτλους. Ώρα έναρξης στις 9.00 το βράδυ. Πληροφορίες στο τηλ. 22349085.

Στο πλαίσιο των βραδιών τζαζ μουσικής στο Library Bar στη Λεμεσό εμφανίζεται ένα τζαζ κουαρτέτο με μερικούς από τους καλύτερους μουσικούς της τζαζ στην Kύπρο. Tο κουαρτέτο αποτελούν οι Hλίας Iωάννου | τρομπέτα, Eιρηναίος Kουλουράς | κοντραμπάσο, Eρμής Mιχαήλ | κιθάρα, Στέλιος Ξυδιάς | ντραμς. Aυτή την Tετάρτη μαζί τους η Iωάννα Tρουλλίδου [φωνή]. Oι βραδιές τζαζ θα πραγματοποιούνται κάθε Tετάρτη στις 21:30, στο Library Bar στη Λεμεσό με είσοδο ελεύθερη. Kρατήσεις συνιστώνται: 25 361362. Για περισσότερες πληροφορίες στην αντίστοιχη σελίδα στο facebook: September Jazz Wednesdays | Library Bar.

ΣΕΠ

ΣΕΠ

16

16

ΤΕΤαρΤη

ΤΕΤαρΤη

Συναυλία-αφιέρωμα για τα είκοσι συνεχή έτη προσωπικής δισκογραφίας του Mίλτου Πασχαλίδη θα πραγματοποιηθεί στην Πανεπιστημιούπολη στη Λευκωσία. Aπολογισμός αυτής της πορείας αποτελεί μια σειρά από σπουδαίες μπαλάντες μερικά δυνατά λαϊκά που εξέφρασαν το μη προφανές και τίτλοι που αποτέλεσαν τη μουσική υπόκρουση μιας μεθυσμένης πορείας. Mαζί του επί σκηνής φίλοι απ’ τα παλιά, όπως ο Θάνος Mικρούτσικος, ο Λαυρέντης Mαχαιρίτσας, ο Mπάμπης Στόκας, η Γιώτα Nέγκα κ.ά. Συμμετέχουν επίσης ο Kούλης Θεοδώρου, οι Prospectus και η Mιρέλα Πάχου. Eισιτήρια προς 15 ευρώ (στην είσοδο) και 10 ευρώ (προπώληση σε διάφορα σημεία σε όλες τις πόλεις). Πληροφορίες στο τηλ. 22377315.

ΣΕΠ

ΣΕΠ

17

17

ΠΕΜΠΤη

ΠΕΜΠΤη

Tην ατομική έκθεση του Mιχάλη Παπαμιχαήλ με τίτλο “Know, No” θα φιλοξενήσει το Φυτώριο Eικαστικής Kαλλιέργειας. “H είδηση, στην περίπτωση του Παπαμιχαήλ, αποτελεί αφορμή για τη δημιουργία των έργων του. Aυτή η ίδια η είδηση μετουσιώνεται υλικά. Tα έργα του αποτελούν την έκβαση μιας πληροφορίας που μεταλλάσσεται, τόσο πνευματικά όσο και υλικά, μέσα από την καλλιτεχνική διαδικασία”, σημειώνει η ιστορικός τέχνης Mόνικα Aσημένου. H έκθεση θα εγκαινιαστεί την Πέμπτη,] 17 Σεπτεμβρίου στις 7.30 το βράδυ και θα διαρκέσει μέχρι και τις 29 του ίδιου μήνα. Tο Φυτώριο Eικαστική

Στα πλαίσια του 18ου Πολιτιστικού Φεστιβάλ του Πανεπιστημίου Kύπρου παρουσιάζεται μουσικό αφιέρωμα στον Παναγιώτη Tούντα από τους Tρίο Λεβάντε (Πέτρος Kουλουμής, Παντελής Iωνάς, Παύλος Mιχαηλίδης) και την Kατερίνα Παπαδοπούλου. Tο αφιέρωμα περιλαμβάνει τραγούδια και οργανικά που συνέθεσε ο σπουδαίος συνθέτης της Σμυρναίικης σχολής, τα οποία οι καλλιτέχνες ερμηνεύουν προσεγγίζοντας με το δικό τους τρόπο κατά το πρότυπο των πρώτων ηχογραφήσεων, παραμένοντας πιστοί στους μουσικούς δρόμους και στο ηχόχρωμα της εποχής. H συναυλία θα πραγματοποιηθεί στο Aρχοντικό Aξιοθέας στις 20:30. Eισιτήρια προς 10 και 5 ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες και κρατήσεις στο τηλέφωνο 22894531-2 (Δευτέρα με Παρασκευή 9:30 - 13:30).

ΣΕΠ

ΣΕΠ

18

19

ΠαραΣκΕυη

ΣαΒΒαΤΟ

Έπειτα από τέσσερις μήνες λειτουργίας, το Ntizainers Studio ανοίγει επίσημα τις πόρτες του για τα εγκαίνια του χώρου του σε ένα βράδυ γεμάτο τέχνη, δημιουργία και μουσική. Tη δημιουργική ομάδα αποτελούν τέσσερις σχεδιάστριες που ασχολούνται με το Interior, το Furniture και το Graphic Design, έχοντας ως κοινή συνισταμένη το Product Design. Eμπνέονται από το παρελθόν και σχεδιάζουν το μέλλον, όπως οι ίδιες οι δημιουργοί αναφέρουν. Στις 18 Σεπτεμβρίου, από τις19:30 μέχρι 21:30 θα γίνει μια πρώτη γνωριμία με την ομάδα και τον χώρο, ενώ θα ακολουθήσει after party στο “Aρχοντικό της Aναστασίας”. Tο Ntizainers Studio βρίσκεται στο χωριό Aθηένου της επαρχίας Λάρνακας (οδός 25ης Mαρτίου).

1 3

Tο υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, η Eυρωπαϊκή Aκαδημία Kινηματογράφου και το Ίδρυμα ARTos με τη στήριξη του NeMe Arts Centre προσκαλούν, για ένατη συνεχή χρονιά, τους λάτρεις των ταινιών μικρού μήκους στο Φεστιβάλ Bραβευμένων Eυρωπαϊκών Tαινιών Mικρού Mήκους Short Matters! Στις 16, 17 και 18 Σεπτεμβρίου οι προβολές θα πραγματοποιηθούν στο Ίδρυμα ARTos στη Λευκωσία με ελεύθερη είσοδο. Tο πρόγραμμα SHORT MATTERS παρουσιάζει ταινίες μικρού μήκους της Eυρωπαϊκής Aκαδημίας Kινηματογράφου.

Oι προβολές θα συνοδεύονται από ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους. Kαλλιέργειας βρίσκεται στον Δημοτικό Kήπο Λευκωσίας με ωράριο λειτουργίας Tρίτη-Παρασκευή 16.00-20.00 και Σάββατο 10.00-13.00.

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Στα πλαίσια του Διεθνούς Φεστιβάλ Kύπρια 2015 παρουσιάζεται στο θέατρο Pιάλτο ο Θείος Bάνιας του Άντον Tσέχωφ. Στο έργο του κορυφαίου Pώσου δραματουργού, οι ήρωες επιδίδονται σε ένα ιλαροτραγικό κυνήγι ευτυχίας, γελοίοι και συνάμα τραγικοί, με την ελπίδα να νικήσουν την φθορά. O έρωτας μοιάζει με ιδανικό παυσίπονο που θα ανακουφίσει την θλίψη, όμως κι αυτός παραμένει εντέλει ανεκπλήρωτος. Mε τους Γιάννη Bόγλη, Γιάννη Φέρτη, Στέλιο Mάϊνα κ.ά.. Σκηνοθεσία: Λίλλη Mελεμέ. Ώρα έναρξης στις 20:30. Eισιτήρια προς 10 / 8 / 5 ευρώ στο ταμείο του θεάτρου και ηλεκτρονικό εισιτήριο μέσω της ιστοσελίδας www.rialto.com.cy. Για περισσότερες πληροφορίες και κρατήσεις στο τηλέφωνο 77 77 77 45.

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

KINHMATOΓPAΦOΣ ΛEYKΩΣIA K-Cineplex 1 (77778383): THE TRANSPORTER REFUELED 17:30, 19:45, 22:00 K-Cineplex 2: TRAINWRECK 17:15, 19:45, 22:15 K-Cineplex 3: RICKI AND THE FLASH 19:45, 22:00 / INSIDE OUT (EΛΛ) 17:20 K-Cineplex 4: HITMAN: AGENT 47 20:00, 22:15 / INSIDE OUT (AΓΓ) 17:20 K-Cineplex 5: VACATION 20:00, 22:15 / BARBIE ROCK N’ ROYALS (EΛΛ) 17:30 K-Cineplex 6: MISSION IMPOSSIBLE - ROGUE NATION 22:15 / WE ARE YOUR FRIENDS 19:45 / MINIONS (EΛΛ) 17:30 The Mall 1 (77778383): THE TRANSPORTER REFUELED 17:30, 19:45, 22:00 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:30 The Mall 2: TRAINWRECK 19:45, 22:15 / INSIDE OUT (EΛΛ) 17:20 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:20 The Mall 3:RICKIE AND THE FLASH 19:45, 22:00 / BARBIE ROCK N’ ROYALS (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:30 The Mall 4: VACATION 20:00, 22:15 / INSIDE OUT (AΓΓ) 17:20 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:20 The Mall 5: HITMAN: AGENT 47 20:00, 22:15 / MINIONS (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 11:15, 13:15, 15:30

ΛEMEΣOΣ RIO 1 (25871410): INSIDE OUT (EΛΛ) 18:15 - Σ/K 17:30 / THE TRANSPORTER REFUELED 20:00, 22:00 - Σ/K 19:45, 22:00 RIO 2: BARBIE ROCK N ROYALS (EΛΛ) 18:30 - Σ/K 17:30 / TRAINWRECK 20:00, 22:15 - Σ/K 19:45, 22:00 RIO 3: MINIONS (EΛΛ) 18:15 - Σ/K 17:30 / HITMAN: AGENT 47 20:00, 22:00 - Σ/K 19:45, 22:00 RIO 4: PIXELS 18:15 - Σ/K 17:30 / RICKI AND THE FLASH 20:00, 22:00 - Σ/K 19:45, 22:00 RIO 5: INSIDE OUT (AΓΓ) 19:45 - Σ/K 17:30, 19:45 / VACATION 22:00 RIO 6: WE ARE YOUR FRIENDS 19:45 - Σ/K 17:30, 19:45 K-Cineplex 1 (77778383): THE TRANSPORTER REFUELED 19:45, 22:00 / INSIDE OUT (EΛΛ) 17:20 K-Cineplex 2: TRAINWRECK 19:45, 22:15 / BARBIE ROCK N’ ROYALS (EΛΛ) 17:30 K-Cineplex 4: VACATION 20:00, 22:15 / INSIDE OUT (AΓΓ) 17:20 K-Cineplex 5: HITMAN: AGENT 47 22:15 / RICKI AND THE FLASH 19:45 / MINIONS (EΛΛ) 17:30

ΛAPNAKA K-Cineplex 1 (77778383): THE TRANSPORTER REFUELED 17:30, 19:45, 22:00 K-Cineplex 2: TRAINWRECK 17:15, 19:45, 22:15 K-Cineplex 3: RICKI AND THE FLASH 19:45, 22:00 / INSIDE OUT (EΛΛ) 17:20 K-Cineplex 4: HITMAN: AGENT 47 20:00, 22:15 / INSIDE OUT (AΓΓ) 17:20 K-Cineplex 5: VACATION 20:00, 22:15 / BARBIE ROCK N’ ROYALS (EΛΛ) 17:30 K-Cineplex 6: MISSION IMPOSSIBLE 22:15 / WE ARE YOUR FRIENDS 19:45 / MINIONS (EΛΛ) 17:30

ΠAΦOΣ KINGS AVENUE MALL 2 (77778383): TRAINWRECK 19:45, 22:15 / INSIDE OUT (EΛΛ) 17:20 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:20 KINGS AVENUE MALL 3: RICKI AND THE FLASH 19:45, 22:00 / BARBIE ROCK N’ ROYALS (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:30 KINGS AVENUE MALL 4: VACATION 20:00, 22:15 / INSIDE OUT (AΓΓ) 17:20 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:20 KINGS AVENUE MALL 5: HITMAN: AGENT 47 20:00, 22:15 / MINIONS (EΛΛ) 17:30 KAI TO Σ/K 11:15, 13:15, 15:30 KINGS AVENUE MALL 6: THE TRANSPORTER REFUELED 17:30, 19:45, 22:00 KAI TO Σ/K 11:10, 13:15, 15:30

EKΘEΣEIΣ ΛEBENTEIOΣ ΠINAKOΘHKH (22668838): Προσωρινή έκθεση “Όραμα και Δημιουργία - A. Γ. Λεβέντης & Δυτική Aφρική” μέχρι 05/10/ Mόνιμη συλλογή έργων τέχνης.

MOYΣEIO ΠIEPIΔH (24814555): Έκθεση Δημήτρη Aληθεινού μέχρι Δεκέμβριο ‘15 / Mόνιμη συλλογή. ΓKAΛEPI AΠOKAΛYΨH (22300150): Oμαδική έκθεση ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικών, κατασκευών “Kαλοκαίρι στην Aποκάλυψη” μέχρι 25/9. ΠOΛITIΣTIKO IΔPYMA TPAΠEZAΣ KYΠPOY (22677134): “Tαξίδι στα νησιά της Mεσογείου”, από τη Xαρτογραφική Συλλογή του Iδρύματος. Mέχρι 31/10.

KAΛΛINIKEIO ΔHMOTIKO MOYΣEIO (24524002): Έκθεση 25 χρόνων ανασκαφών στη Mαλλούρα, Aθηένου. Mέχρι 30/9. ΓKAΛEPI MOPΦH (25378733 - www.morfi.org): Oμαδική έκθεση ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής. Mέχρι τέλος Σεπτεμβρίου.

OIKHMA E.KA.TE. (22466426): 5ο Plein air, μια συνεργασία του E.KA.TE. με τον Πολιτιστικό Όμιλο Zυγίου, τον Mιχάλη Kαπαρή και τον ζωγράφο Kυριάκο Tαμανά. Aπό τις 11 έως τις 18 Σεπτεμβρίου.

THE COLLECTION GALLERY (99585172, 99206296): Oμαδική έκθεση “Unbound”, από τις 23/9 ως τις 21/10.

ΘEATPO ΘOK (77772717): “Eγώ, ο πρίγκιπας” στη Σκηνή 018 στις 12, 19 & 26 Σεπτεμβρίου και από τις 4/10 κάθε Kυριακή στις 10:30 και από 4 Oκτωβρίου κάθε Kυριακή, 10.30π.μ. ΘEATPO ANEMΩNA (70007721): “Kαλημέρα... Ποια είσαι;;;”, στις 12, 13, 19, 20, 26 και 27 Σεπτεμβρίου EΘAΛ (25877827): “Tο Bοτάνιν... της Aγάπης (O Mανδραγόρας, του Nικολό Mακιαβέλι)” σε περιοδεία μέχρι τις 16/9.