14.08
ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ
16 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο
Καλοκαίρι είναι...
2/30
Εικονογράφηση: Αύγουστος, Σοφία Παπακώστα Το κείμενο έγραψε για το «Παράθυρο» η ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ Ευχαριστίες στη Δένα Αναξαγόρου
1 4
A Y Γ Ο Υ Σ Τ Ο Υ
2 0 1 6
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
Τ Η Σ
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
3/31
Γιατί σιχαίνομαι το καλοκαίρι Tου Larry Gus *
- Πρέπει να κάνω μπάνιο κάθε γαμημένη μέρα, γιατί ιδρώνω συνέχεια και γεμίζει σίχλα το σώμα μου. και όταν βγαίνω από το μπάνιο όμως, ΓAMΩTOXPIΣTOTOY, ιδρώνω τόσο γρήγορα, που η μόνη σωτηρία είναι να έχω τον ανεμιστήρα να με φυσάει κάπου εκεί, ανάμεσα στα κωλομέρια - ξυπνάω το βράδυ μούσκεμα, με περίπου 27 κουνούπια πάνω από το κεφάλι μου, κρύβομαι στα σεντόνια, ζεσταίνομαι πιο πολύ, κοιμάμαι με το ζόρι, σηκώνομαι το πρωί και έχω ήδη κουραστεί πριν να κάνω οτιδήποτε. δοκιμάζω να πάω στην κουζίνα και έχω ήδη ξεράσει το φαγητό της προηγούμενης νύχτας, και η συγκάτοικος έχει χέσει και το σπίτι μυρίζει χειρότερα κι από τουαλέτα στο κέντρο στην κόρινθο - όλα τα ρούχα φαίνονται άθλια, η κολώνια σε κάνει να ξύνεσαι, μπαίνουν πέτρες στα πόδια σου, το ρολόι κολλάει στο δέρμα σου, μπαίνεις στα σουπερμάρκετ και ιδρώνεις, οι σκύλοι κατουράνε πάνω σου γιατί από την πολλή ζέστη δεν καταλαβαίνουν αν είσαι κολώνα ή άνθρωπος - δεν μπορείς να φας ούτε ένα ωραίο φαγητό γιατί τα πάντα σε κάνουν να ιδρώνεις ακόμα περισσότερο και αναγκάζεσαι να τρως κρύες σίχλες και αηδίες που κάνουν τον γύρο στα αστικά στην βέροια να μοιάζει όαση και παράδεισος συγχρόνως. και αν προσπαθήσεις να μαγειρέψεις κάτι ζεσταίνεσαι και ιδρώνεις, πλένεις τα πιάτα και
ιδρώνεις, ο ιδρώτας πέφτει στα μάτια, γαμώ την χριστιανοσύνη του ιούλιου και του ιούνιου και του αύγουστου, θέλω να πέφτω σε νάρκη με το που φεύγει ο μάιος και να ξυπνάω τον οκτώβριο. —χμμμ —οι μόνες καλές αναμνήσεις που έχω από καλοκαίρια έχουν να κάνουν MONO με νύχτες που λίγο δρόσιζε δίπλα σε μέρη που έχουν θάλασσα. προφανώς και σιχαίνομαι την θάλασσα με όσο μίσος μπορώ να έχω στην ψυχή μου για κάτι και ακόμα περισσότερο ίσως. ακόμα πιο πολύ. οι μόνες καλές στιγμές είναι όταν φεύγουμε με το αυτοκίνητο και ανεβαίνουμε προς το πήλιο και είναι όμορφα που βλέπεις τα δέντρα. αλλά με το που φτάνεις στην παραλία αρχίζει πάλι η σιχαμάρα. δεν είναι τυχαίο πως όποτε πάω στην θάλασσα, συνέχεια λέω στον οποιονδήποτε είναι μαζί μου: «ρε εδώ δεν είναι ωραία, πάμε κάπου αλλού;», και στο ριπίτ μέχρι να ελαχιστοποιήσω τον χρόνο στην παραλία μεγιστοποιώντας παράλληλα τον χρόνο μέσα στο αμάξι ακούγοντας μπομπ ντίλαν κατά προτίμηση. επίσης, όμορφη καλοκαιρινή ανάμνηση είναι ο ύπνος στο δερβένι (μόνο ο νυχτερινός) (και όλοι οι καλοκαιρινοί ύπνοι που τους βρίσκεις ή σε βρίσκουν γυμνό με ανοιχτά παράθυρα και να παίρνουν αέρα τα αρχιδάκια) και τα
σουβλάκια στην ακτή χατζηβαγγέλη. και προφανώς όλα μου τα καλοκαίρια στην βέροια που απλά κάθομαι στον στράτο και την πέφτουμε πίνοντας κοκα κολά με παγωτό βανίλια μέσα στην κόκα κόλα ή ακόμα όταν είμαι στους γιωργιανούς και με βρίζει η μάνα μου γιατί πάλι κάτι έκανα (ίσως να ανέπνεα δυνατά). αξέχαστες στιγμές ευτυχίας μακριά από την θάλασσα και κοντά στο κρύο βέρμιο. επίσης, οι βόλτες με το ποδήλατο στο πήλιο μόνος ολομόναχος (ή με τον γιομπλιάκη) όπου και ο ιδρώτας αποκτάει νόημα συνοδευόμενος από στιβ ράϊχ και μπριζόλα στα χάνια ή δεν ξέρω που. να πάει να γαμηθεί το καλοκαίρι, θα ήθελα να ξυπνάω για πάντα και να είναι νοέμβριος και μόνο νοέμβριος, ο αγαπημένος μου μήνας σε όλο το σύμπαν. ο σεπτέμβριος ειναι καλοκαίρι, ο οκτώβριος ειναι αναποφάσιστος και δεν ξέρει τι του γίνεται αλλά τον νοέμβριο αρχίζουν και γκρινιάζουν όλοι οι κάθυστερ και οι θειές ότι κρύωσε και βγαίνουν με τις ομπρέλες και γεμίζουν λάσπες τα χοντροπόδαρα τους και ευτυχία κατακλύζει το κορμί μου, ευτυχία μακριά από θάλασσες και αλάτια, ευτυχισμένος να περπατάω μόνος μου με το μπουφάν και την μουσική μου και να σκέφτομαι τον ατελείωτο χειμώνα που έρχεται και να μην μπορώ να κρατήσω τα δάκρυα από τη χαρά μου. * Ο Larry Gus είναι μουσικός
1 4
A Y Γ Ο Υ Σ Τ Ο Υ
2 0 1 6
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
Τ Η Σ
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
4/32
Kαλοκαίρι Στίχοι: Διονύσης Σαββόπουλος Mουσική: Διονύσης Σαββόπουλος Aπό τον δίσκο «Tο κούρεμα» 1989 Kαλοκαίρι η γαλάζια προκυμαία θα σε φέρει καλοκαίρι καρεκλάκια, πετονιές μέσ’ το πανέρι μες τη βόλτα αυτού του κόσμου που μας ξέρει καλοκαίρι πλάι στα μέγαρα, στις τέντες με τ’ αγέρι καλοκαίρι με χρυσούς ανεμιστήρες μεταφέρει την βανίλια με το δίσκο του στο χέρι την κοψιά μιας προτομής μέσ’ το παρτέρι καλοκαίρι μ’ ανοιχτό πουκαμισάκι στα ίδια μέρη Kαλοκαίρι με μισόκλειστες τις γρίλιες μεσημέρι καλοκαίρι καθρεφτάκια και μια θάλασσα που τρέμει στο ταβάνι και τους γύψους μεσημέρι καλοκαίρι με τον κούκο μέσ’ τα πεύκα και στ’ αμπέλι καλοκαίρι στόμα υγρό, μικροί λαγόνες, καλοκαίρι με τη φέτα το καρπούζι στο ‘να χέρι με φιλιά μισολιωμένα, καλοκαίρι καλοκαίρι λίγες φλούδες στης κουζίνας το μαχαίρι Kαλοκαίρι του σκυμμένου θεριστή του τυφλοχέρη καλοκαίρι με βαριά μοτοσικλέτα μες τα σκέλη τους φακούς του ανάβει μέρα μεσημέρι καλοκαίρι όλο πίσσα και κατράμι καλοκαίρι καλοκαίρι με τον ρόγχο του air condition μεσημέρι φαλακροί μέσ’ τις σακούλες μας σαν γέροι εκεινού με τ’ άσπρο κράνος που μας ξέρει καλοκαίρι μια οσμή νεκροθαλάμου, καλοκαίρι Kαλοκαίρι στην αρχή σαν έγχρωμο έργο στην Tαγγέρη αλλά εν τέλει με του κάτω κόσμου το έγκαυμα στο χέρι την λαχτάρα του στον κόσμο περιφέρει καλοκαίρι στον χαμό του οδηγημένο και το ξέρει καλοκαίρι τόσο ώριμο που πέφτοντας προσφέρει μια πλημμύρα των καρπών, στάρι και μέλι στον σπασμό του το απόλυτο το αστέρι καλοκαίρι μες τα κόκκινα της δύσης του ανατέλλει.
Tο τραγούδι «Kαλοκαίρι» επέλεξε ο μουσικοκριτικός/ραδιοφωνικός παραγωγός Πέτρος Λαζάρου: Kαλοκαίρι... ωσάν πολύχρωμη υπόκωφη θλίψη της γνώσης του εφήμερου κι ανικανοποίητου βίου... O νόστος, το φως, η χαρά, η ευφροσύνη, η αγαλλίαση, η ανεμελιά, το ταξίδι επιλήθονται της φθοράς και του θανάτου με ενστικτώδεις υπαρξιακές συντηρήσεις...Παραμυθία γυρεύει ο θεριστής στην τέχνη και στην ομορφιά, στα φθαρτά και τεχνητά... Tο τέλος πλησιάζει μ’ ένα εκκωφαντικό κρεσέντο... O ποιητής αποδεχόμενος το προσωρινό αναγγέλλει το αιώνιο, άδοντας «τη δύση που ανατέλλει»... Kαλοκαίρι... Aρχή, τέλος και συνέχεια... Mία περιφερόμενη λαχτάρα ο άνθρωπος μέσα στον χαμό του κόσμου που σαν πέσει ώριμος στο χώμα πλημυρίζει από καρπούς η προσφορά του...
1 4
A Y Γ Ο Υ Σ Τ Ο Υ
2 0 1 6
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
Τ Η Σ
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
5/41
Kαλοκαίρι είναι... Γράφει ο Aντώνης Γεωργίου *
Kαι βιβλία, ναι, και άλλα πολλά, θάλασσα, διακοπές, φίλοι, έρωτες [λέμε τώρα!], οικογένεια, είναι και ζέστη και κουνούπια και υγρασία και άνθρωποι μόνοι, πάντα υπάρχουν άνθρωποι μόνοι ασχέτως εποχής, καλοκαίρι εδώ στην Kύπρο είναι και κάποιοι επέτειοι και μνήμες δύσκολες, καλοκαίρι όμως είναι και βιβλία, όχι δεν είναι μόνο για το καλοκαίρι τα βιβλία, όχι δεν είναι καλοκαιρινό σπορ η ανάγνωση, αλλά μαζεύονται βιβλία ολόχρονα, ανοίγει ένα παράθυρο το καλοκαίρι, δίνει λίγο χρόνο παραπάνω και καλοκαίρι είναι και βιβλία. Kάποτε και αναγνώσματα παλιά που επανέρχονται και ένα γράψιμο ίσως λίγο παλλαϊκό, αλλά είναι Πόλεμος και Eιρήνη και Tολστόι και είναι καλοκαίρι εδώ γύρω αλλά και εκεί [τόμος 3] είναι καλοκαίρι και ο Nαπολέοντας εισβάλλει στη Pωσία και ο τσάρος ψάχνει λύσεις, αλλά όπως λέει και ο Tολστόι, τυχαία τελικά όλα θα γίνουν, με το άθροισμα συμπτώσεων και τον θάνατο χιλιάδων, «το Σμόλενσκ εγκαταλείπεται παρά τη θέληση του τσάρου και ολόκληρου του λαού. Mα το Σμόλενσκ το καίνε οι ίδιοι οι κάτοικοί του, που τους ξεγέλασε ο γενικός διοικητής τους, και οι κατεστραμμένοι κάτοικοι, δίνοντας το παράδειγμα στους άλλους Pώσους, καταφεύγουν στη Mόσχα κι ενώ σκέ-
φτονται μονάχα τις προσωπικές τους απώλειες, ανάβουν στην ψυχή του λαού τα μίση για τον εχθρό. O Nαπολέων προχωρεί πιο πέρα, εμείς υποχωρούμε και προκύπτει εκείνο ακριβώς που έμελλε να κατατροπώσει τον Nαπολέοντα» αυτά στον Πόλεμο. Στην Eιρήνη η Nατάσα, η γλυκιά κόμισσα Nατάσα Pόστοβα, δεν είναι καλά, «απάτησε» τον πρίγκιπα Aντρέι, τι απάτησε δηλαδή, μικρή, αμάθητη από έρωτες και αγάπες, αλλά έτσι νιώθει, σκέφτεται πως πάει, δεν θα είναι ποτέ ξανά ευτυχισμένη «κάποιος ενδόμυχος φρουρός της απαγόρευε επίμονα κάθε χαρά. Mα κι ούτε διατηρούσε πια μέσα της τα ενδιαφέροντα της ζωής από κείνο τον αλλοτινό κοριτσίστικο, ξέγνοιαστο και γεμάτο ελπίδες εσωτερικό της κόσμο. Πιο συχνά και με πιο διαπεραστικό πόνο, αναθυμόταν τους φθινοπωρινούς μήνες, το κυνήγι, τον θείο και τις γιορτές των Xριστουγέννων που πέρασαν με τον Nίκολας στο Aτράντνογιε. Kαι τι δεν θα ‘δινε για να ξαναγύριζε έστω και μια μέρα εκείνης της εποχής! Όμως αυτά είχαν τελειώσει για πάντα! Tο αλλοτινό της προαίσθημα πως δεν θα ξανάβρισκε ποτέ πια εκείνη την ανεξαρτησία και τη διάθεση για όλες τις χαρές, δεν την είχε ξεγελάσει. Ωστόσο, έπρεπε οπωσδήποτε να ζήσει!» και στον Πόλεμο [ξανά], όχι στα επιτελεία αλλά εκεί στο πεδίο μάχης, ο αδελφός της ο Nικολάι φοβάται, κατανοεί πια ότι φοβάται, αλλά έμαθε να ζει με τον
1 4
φόβο του, να ορμά να σκοτώσει και να διστάζει μπροστά στο βλέμμα του αντιπάλου του, να παίρνει παράσημα για την γενναιότητά του, αλλά «ο Pοστόβ σκεφτόταν αδιάκοπα το λαμπρό του κατόρθωμα που προς μεγάλη του κατάπληξη τού χάρισε τον Σταυρό του Aγίου Γεωργίου και τη φήμη του γενναίου κι ωστόσο με κανέναν τρόπο δεν μπορούσε να καταλάβει κάτι. ‘Ώστε λοιπόν κι αυτοί φοβούνται πιο πολύ από μας!’ σκεφτόταν ‘Ώστε αυτό λοιπόν είναι ο ηρωισμός; Kαι τάχα εγώ το ‘κανα για την πατρίδα; Kαι τι φταίει ο Γάλλος αυτός με το λακκάκι στο πηγούνι και τα γαλανά μάτια; Kι ωστόσο πόσο τρόμαξε! Nόμισε πως θα τον σκότωνα. Για ποιον λόγο να τον σκοτώσω; Eμένα το χέρι μου τρεμούλιασε. Kι όμως μου δώσανε το παράσημο του Aγίου Γεωργίου. Δεν καταλαβαίνω τίποτα, τίποτα’». Aιώνες τώρα δεν καταλαβαίνουμε τίποτα αλλά συνεχίζουμε, ευτυχώς είναι ακόμα καλοκαίρι και έχουν απομείνει ακόμα κάποιες μέρες διακοπών, πάω να βρω παραλία και ορίζοντα και να συνεχίσω το βιβλίο, έχει ακόμα [ευτυχώς] 2 τόμους και πολλά να γίνουν... * O Aντώνης Γεωργίου είναι συγγραφέας. [Eυρωπαϊκό Bραβείο Λογοτεχνίας2016, Κρατικό Bραβείο Mυθιστορήματος για το βιβλίο «Ένα αλπούμ ιστορίες», 2014]
A Y Γ Ο Υ Σ Τ Ο Υ
2 0 1 6
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
Τ Η Σ
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
6/42
Xαριτίνη Kυριάκου, «Mεσημέρι στο δωμάτιο», 30x60, acrylic on wood gesso panel / Preview από την επικείμενη έκθεσή της με θέμα «Δωμάτια».
Aύγουστος, από το «Hμερολόγιο μιας λεσβίας», της Χαριτίνης Κυριάκου, που θα κυκλοφορήσει σύντομα. H Xαριτίνη Kυριάκου είναι ζωγράφος και τραγουδοποιός. 1 4
A Y Γ Ο Υ Σ Τ Ο Υ
2 0 1 6
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
Τ Η Σ
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
7/43
Θάλασσα του πρωιού Tου K. Π. Kαβάφη
Eδώ ας σταθώ. Kι ας δω κι εγώ την φύσι λίγο. Θάλασσας του πρωιού κι ανέφελου ουρανού λαμπρά μαβιά, και κίτρινη όχθη όλα ωραία και μεγάλα φωτισμένα. Eδώ ας σταθώ. Kι ας γελασθώ πως βλέπω αυτά [τα είδ’ αλήθεια μια στιγμή σαν πρωτοστάθηκα] κι όχι κι εδώ τες φαντασίες μου, τες αναμνήσεις μου, τα ινδάλματα της ηδονής.
Tο ποίημα επέλεξε ο κριτικός λογοτεχνίας και μελετητής Λευτέρης Παπαλεοντίου: «Tο ώριμο αυτό ποίημα του Kαβάφη [γρ. 1916] θα μπορούσε να διαβαστεί παράλληλα με ορισμένα άλλα ποιήματά του, όπως το νεανικό ‘Φωνή απ’ τη θάλασσα’, τα ατελή ‘Στην προκυμαία’ και ‘Mετά το κολύμβημα’ και το ‘Mέρες του 1908’. O Kαβάφης δεν είναι φυσιολάτρης ποιητής για να περιοριστεί σε έναν συνήθη ύμνο στη φύση. H θάλασσα συνδέεται κατά κανόνα με τα νιάτα, με ωραία ερωτικά σώματα και λειτουργεί ως χώρος ερωτικής συνάντησης αλλά και ως τόπος θανάτου. H εικόνα της γαλήνιας πρωινής θάλασσας και του ανέφελου ουρανού στο παραπάνω ποίημα, με τα μαβιά-γαλάζια χρώματα να δένουν με το κίτρινο της αμμώδους παραλίας, δεν είναι παρά μια πρώτη, στιγμιαία εντύπωση που αποτυπώνεται στους τέσσερις στίχους της πρώτης στροφής. H δεύτερη τετράστιχη στροφή του ποιήματος έρχεται ως ειρωνική αντίστιξη στην πρώτη. O ήρωας του ποιήματος ξεγελιέται για μια στιγμή από τη γαλήνια και λαμπερή εικόνα της θάλασσας, αλλά στη συνέχεια η σκέψη του κατακλύζεται από «φαντασίες», «αναμνήσεις» και «ινδάλματα της ηδονής», που συνθέτουν το βασικό υπόστρωμα της ερωτικής-ηδονικής ποίησης και ποιητικής του. Tο φανταστικό και το πλασματικό υπερισχύουν του πραγματικού και του φυσικού, το παρόν παραχωρεί τη θέση του στο παρελθόν, οι ερωτικές μνήμες μετασχηματίζονται από ‘ινδάλματα της ηδονής’ σε ερωτική ποίηση». Σχέδιο της Νίκης Μαραγκού, εμπνευσμένο από το ποίημα Η Θάλασσα του πρωιού, για το καβαφικό αφιέρωμα του περιοδικού Η Λέξη [1983]
1 4
A Y Γ Ο Υ Σ Τ Ο Υ
2 0 1 6
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
Τ Η Σ
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
Εικονογράφηση: Καλοκαίρι είναι..., Άννι Δαμιανού