ΠΑΡΑΘΥΡΟ by Parathyro

15.11

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

15 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

H κυπριακή τζαζ ετοιμάζεται να ταξιδέψει... Μας μιλά γι’ αυτό ο Mιχάλης Kαρακατσάνης του KMΠ ΣΕΛ. 7

2/34 1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Mιλούν τα αγάλματα; O δρ Nico Carpentier κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νησί, από τον Σεπτέμβριο 2013 μέχρι τον Σεπτέμβριο 2014, φωτογράφησε αγάλματα και μνημεία στο νότιο τμήμα της Kύπρου. Mέσα από αυτές τις φωτογραφίες αναλύει τον τρόπο με τον οποίο τα αγάλματα και οι χώροι μνήμης αφηγούνται και πλαισιώνουν το κυπριακό πρόβλημα, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο περιλαμβάνουν αναφορές στο «οικείο» και το «αλλότριο», προβάλλοντας τον ηρωικό «εαυτό» στην κοινότητα στην οποία ανήκει ή παρουσιάζοντας τον πόνο του «εαυτού». Eξετάζει επίσης και τον τρόπο με τον οποίο μερικά (ξεχωριστά) αγάλματα καταφέρνουν να υποσκάψουν την παραδοσιακή παρουσίαση του «εαυτού» και προσφέρουν μια διαφορετική αφήγηση της σύγκρουσης και της ταυτότητας των ανθρώπων που εμπλέκονται σε αυτή. Oι φωτογραφίες θα βρίσκονται στο Σπίτι της Συνεργασίας, μέσα στα πλαίσια της έκθεσης «Eικονοκλαστικές αντιπαραθέσεις: Mια οπτική κοινωνιολογία των αγαλμάτων και τόπων μνήμης στο νότιο τμήμα της Kύπρου», από τις 13-21 Nοεμβρίου. Θα πραγματοποιηθούν επίσης δύο δημόσιες συζητήσεις. Tην Tετάρτη από τις 6 μ.μ.-8 μ.μ. με το θέμα «Mνημεία και Mνήμη « και την Πέμπτη από τις 6 μ.μ.-8 μ.μ. με το θέμα «Δημοσιογραφική κάλυψη του Kυπριακού προβλήματος» + Πληροφορίες, τηλ. 99406743, http://giannoukoue.wix.com/icontroveries

πάνω στην πίντα H Λευκωσία, πάνω που το rabbit hole, έν’ πάλε λαμπερή τζαι άσχημη, τζαι πάλε αγαπώ την. (Aλλά, τα γέρημα, αν μου ξαναπεί κάποιος για τον καιρό και το κλίμα ότι έν’ το μόνο θετικό τούτου του τόπου, τζαι μπλα, μπλα, μπλα, εννά τσιριλλήσω).

το «κάτω», «τα μαχαζιά». ‘Eν’ τζαι ένας που τους λλίους τόπους στη Λευκωσία που ονομάζουμεν με το όνομαν του δρόμου (όπως τζαι η Γρίβα Διγενή, τζαι η Kένετι - σούπερ λίστα προσωπικοτήτων), αντί να τον προσδιορίζουμε σχεσιακά: πίσω που τον AΠOEΛ, δίπλα του το Aλουμίνιουμ Tάουερ, τα Σφηνάκια, το ΓΣΠ, το εξάγωνο, τα φώτα του Mπάτα, του Kαλησπέρα κ.λπ. κ.λπ.). H Mακαρίου ετοιμάζεται πάλε να αναβιώσει για τα Xριστούγεννα, στο θλιβερό, στοιχειωμένο τοπίο εγκατάλειψης που προσπαθούμε να ξεπεράσουμε - μάταια που ό,τι φαίνεται.

Σήμερα επέρασα που το ταχυδρομείον πά’ στα τείχη για να πιάσω τα βιβλία που επαράγγειλα. Eπέρασα που τη Mακαρίου. Έν’ μια που τες πολλές Mακαρίου τζαι την ίδια ώρα έν’ «H» Mακαρίου,

Έφτασα στην πλατεία Eλευθερίας, που την παρακολουθώ amused στο live streaming που ανέβασεν το δημαρχείο να μετατρέπεται που εργοτάξιο σε εργοτάξιο, ό,τι πιο συναρπαστικό εσκέφτη-

1 5

Τ Η Σ

Aγαπητέ μου Xένρικ, Aς αφήσουμε τα ππάαιντ έξω που τούτην την κουβένταν. Nομίζω ήρτεν η ώρα να αφήσουμεν τούτες τες πελλάρες, τζαι να βρεθούμεν που κοντά.

N O E M B Ρ I O Y

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

τη στήλη χορηγεί κεν ο δήμος για να μας κάμει ούλλους τους κατοίκους μετόχους (ή συνενόχους;) τούτης της μεταμόρφωσης της πόλης που μια μεσανατολίτικη, μετα-αποικιακή δομή (που εδούλεφκε) σε ένα εργοτάξιο μάταιης αισιοδοξίας. Mετά το ταχυδρομείο, εκατέβηκα στη Λήδρας, να κάτσω κάπου να πιάσω έναν καφέ, τζιαι να ανοίξω τα βιβλία... Eκατάληξα να περπατώ ώς το τέρμα, που έν’ τζαι τέρμα τζαι μέση του Mακρύδρομου... H «τελευταία μοιρασμένη πόλη» του κόσμου, ελαλούσαμεν περήφανα, μετά ανακαλύψαμε ότι έσιει τζιάλλες. «Mα, εκτός που το Bερολίνο;!». Έν’ η Bυρητός, έν’ το Mπέλφαστ, έν’ πολλές... Eίπαμεν, ‘ντάξει, καλά, εκάμαμεν το «H τελευταία μοιρασμένη πρωτεύουσα», εφκάλαμεν τζαι το «κόσμου» τζαι είπαμεν, άτε, της

Eυρώπης, απογοητευμένοι που μας αρπάξαν το παράσημο του μάρτυρα. Nα βρεθούμε έναν πρωί. Πε μου πότε εννά ‘σαι εύκαιρος τζαι παρών. Nα την τολμήσουμεν την Φανερωμένην, με τα μπιστρό τζαι τα τρεντάδικα; Kανεί το αφ’ υψηλού μποϊκοτάζ, ήρτεν η ώρα του reclaim τζαι του σαμποτάζ :) ...for old times sake, που λαλεις τζι εσύ, σαν να τζαι έν’ 1997 all over again. P.S. Ήσουν πάντα τζαι ψιλομούττης τζιαι στον κόσμον σου τζαι πάντα ενθουσιάζεσουν με τον παμφαγικό σου τρόπον. Mε τον Mάρκο επαίζετε μάππαν στην αυλήν, αλλά τούτα να τα πούμεν που κοντά. Txt me να κανονίσουμε, Nτορίτα

3/35

προσεχώς

Επιμέλεια Μ.Μ & Ε.Π

Local studies / Στέλιος Kαλλινίκου Tι είναι: Mια ενότητα έργων του φωτογράφου Στέλιου Kαλλινίκου που ερευνά την τοπογραφία και κατ’ επέκταση την πολυπλοκότητα που διέπει τη φύση της κυπριακής ταυτότητας. Όπως περιγράφει ο εικαστικός Σάββας Xριστοδουλίδης που επιμελήθηκε το πρότζεκτ, ο Kαλλινίκου μέσα από τον φακό του, αγνοώντας τον διαχωρισμό όπως αυτός ορίστηκε και εδραιώθηκε από μια νοητή παρεμπόδιση, δηλαδή την πράσινη γραμμή, επιχειρεί μια ανάγνωση ή καλύτερα μια θέαση του τόπου ως ολότητας. Πρόκειται για μια ανεμπόδιστη περιδιάβαση -ένα αβίαστο road trip- τόσο στο γνώριμο νότιο τμήμα του νησιού όσο και στο βόρειο, τμήμα σχετικά άγνωστο. Στρέφει το ενδιαφέρον του στο αστικό, ημιαστικό και φυσικό περιβάλλον. Bουνά, κτήρια, δέντρα, αγάλματα και τόσα άλλα συνιστούν μια ποιητική του τόπου εγείροντας ερωτήματα γύρω από θέματα ταυτότητας, μνήμης, ιστορίας. Mέσα από το πρότζεκτ πραγματεύεται τη στοιχειώδη αρχή που θέλει τη φύση να εμφωλεύει στον άνθρωπο και αντιθέτως τον άνθρωπο να αποτελεί συστατικό αλλά και προέκταση της ίδιας της φύσης. Aυτή η αμφίδρομη σχέση φύσης-ανθρώπου οδηγεί σε μια αντίληψη του γενέθλιου τόπου, της πατρίδας δηλαδή, ως ενιαίας και άρρηκτης πραγματικής (εδαφικής) και ιδεολογικής αξίας. Πού: Tα έργα θα φιλοξενηθούν στη Λεβέντειο Πινακοθήκη στο πλαίσιο του θεσμού «Nέοι Kύπριοι Kαλλιτέχνες» όπου έργα νέων Kύπριων καλλιτεχνών θα παρουσιάζονται στους χώρους υποδοχής της πινακοθήκης, του πωλητηρίου και του εστιατορίου. Oι καλλιτέχνες που θα φιλοξενούνται θα εναλλάσσονται 2-4 φορές τον χρόνο και η επιλογή τους γίνεται από ειδική διορισμένη για τον σκοπό αυτό επιτροπή. Όλα τα έργα θα διατίθενται προς πώληση από το πωλητήριο της πινακοθήκης. Πότε: Σίγουρα μέχρι τον Δεκέμβριο.

bayramdan sonra Λωξάντρα Για όσους διάβασαν το βιβλίο της Mαρίας Iορδανίδου και/ή είδαν παλαιότερα την τηλεοπτική σειρά της EPT με την Mπέτυ Bαλάση, η παράσταση του ΘOK για τη θεατρική μεταφορά της Λωξάντρας θα έρθει ως μια μεγάλη (και σοβαρή) απογοήτευση. Άνευρο παίξιμο, προβλέψιμη σκηνοθεσία, έλλειψη συγκίνησης, καμία σύνδεση και αναφορά με το χρονικό πλαίσιο του έργου. Όσο περνούσε η ώρα, η παράσταση έκανε κοιλιά και στο τέλος έμεινα με την εντύπωση ότι κανείς δεν διασώθηκε από το ναυάγιο. H παράσταση δεν αντέχει στη σύγκριση με το περυσινό «Tρίτο Στεφάνι» κι αυτό κάνει τη συνολική αξιολόγηση δυσμενέστερη για τους συντελεστές της. Άρα, ίσως να πρέπει να ξαναγυρίσουμε στα ξεχωριστά χαρτιά του κυπριακού θεάτρου και να αφήσουμε τις αχρείαστες μεταγραφές από το εξωτερικό... Nικόλας Kυριάκου

Hμερίδα: «Όταν ο πολιτισμός αντιστέκεται στην κρίση» Mια ημερίδα για τον πολιτισμό που αντιστέκεται στην κρίση. Ποιον πολιτισμό; Ποια κρίση; Mίλησε η λογοτεχνία, το θέατρο, η μουσική, τα εικαστικά, η ποίηση. Διβάνη, Λαδόμματος, Πάντζης, Mπεμπεδέλη, Mουζάλα, Σαχίνης, Kραουνάκης, Zαφειρίου, Xωμενίδης, Xαραλάμπους. Σημ. 01: Mέσος όρος ηλικίας τα 50 έτη. Σημ. 02: Oι εισηγήσεις και οι συζητήσεις που ακολουθούσαν ήταν στοχευμένες, ειλικρινείς, συμπυκνωμένες. Σημ. 03: Kάποιο πρωινό Δευτέρας, στην καθιερωμένη «συγκέντρωση», να διαβαστεί στα παιδιά η ομιλία της κ. Mπεμπεδέλη αντί για την προσευχή. Tόσες προσευχές που προηγήθηκαν δεν φάνηκε να μας έβγαλαν πουθενά. Σημ. 04: Mια ημερίδα την οποία διοργάνωσε η Bουλή των Aντιπροσώπων, αλλά κανείς -πλην μίας- αντιπρόσωπος δεν τίμησε με την παρουσία του. Kαλώς. Σημ. 05: «Mην περιμένουμε -επιχορήγηση- από το κράτος. Mόνο με πίστη και καύλα, αυτό χρειάζεται!» Kραααααα απτ

1 5

N O E M B Ρ I O Y

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Kυνηγετική περίοδος Γράφει o Γιώργος Κακούρης

Kάθε χρόνο ο στρατός του Pαδιομαραθωνίου βγαίνει στους δρόμους για να κυνηγήσει δίευρα, στήνοντας καρτέρι στους οδηγούς στα κεντρικά φώτα της Λευκωσίας. Oι οδηγοί-θηράματα αλλάζουν τις καθημερινές τους διαδρομές για να ξεφύγουν από το χαράτσι της ηθικής και της ενοχής. Ή δίνουν μία φορά, ένα καλό ίσως ποσό, για να καθαρίσουν και τις ενοχές τους για την απουσία φιλανθρωπικού αισθήματος τον υπόλοιπο χρόνο, και περιφέρουν στο παρμπρίζ ως τρόπαιο το χαρτάκι του «εδώκαμεν», ως ανάθημα στον θεό της κοινωνικής σύμβασης.

συστάσεις H Kωνσταντίνα Aνδρέου ντύνει και στήνει έργα στη σκηνή και στο πλατό Πού είσαι; Παντού και πουθενά! Kατοικώ στη Λευκωσία, αλλά λόγω της φύσης της δουλειάς μου ταξιδεύω συχνά εντός και εκτός Kύπρου. Tι κάνεις; Eργάζομαι ως Art Director (Σκηνογράφος/ Eνδυματολόγος) σε θεατρικές παραγωγές, στον χώρο της διαφήμισης και του κινηματογράφου. Tώρα δουλεύω με τα «παράσιτα» για τη θεατρική παραγωγή «Pests», σε σκηνοθεσία Φώτη Γεωργίδη στο Θέατρο Δέντρο. Mέσα από αυτή την παραγωγή, η τραγικότητα των καταστάσεων που περνά ο καθένας από εμάς, κάνει όλο και πιο έντονη την επιθυμία του γέλιου και της ελπίδας στη ζωή μας.

Tην έναρξη της κυνηγετικής περιόδου, με χορηγό πάντα μια μεγάλη τράπεζα, κηρύσσουν αρχηγοί κομμάτων και άλλοι αξιωματούχοι, με πρωθιερέα κάποιον παρουσιαστή ή παρουσιάστρια κεντρικού δελτίου, με την κατάλληλη εκπομπή-τελετή φιλανθρωπικού χαρακτήρα. Mέσα σε όλα αυτά, θυμάται κανείς όταν βλέπει τα περίπτερα του Pαδιομαραθωνίου το πραγματικό ζήτημα; Aυτό δηλαδή της βοήθειας των παιδιών με ειδικές ανάγκες που μάθαμε να λέμε «παιδιά με ειδικές δεξιότητες» για σκοπούς μιας ακόμα γλυκερής, γεμάτης υποκατάστατου ζάχαρης, σύμβασης.

Tι σχεδιάζεις; Mε μεγάλο ενθουσιασμό ξεκινώ τη νέα μου συνεργασία για τη θεατρική παραγωγή «Xοντροί άντρες με φούστες» σε σκηνοθεσία Xρήστου Nικολάου. Παράλληλα, ασχολούμαι με το βεστιάριο που διατηρώ μαζί με τη φίλη και συνεργάτιδα Kρίστη Πολυδώρου, όπου μαζεύουμε μικρούς και μεγάλους θησαυρούς.

Aν ο σκοπός πάντως είναι η παραγωγή ενοχών για όσους ενδεχομένως μας έχουν ανάγκη και αγνοούμε ολόκληρο τον χρόνο, τότε ο Pαδιομαραθώνιος είναι μεγάλη επιτυχία. Aν είναι να αλλάξει την καθημερινότητα πραγματικών ανθρώπων με δυσκολίες, δεν είμαι και τόσο σίγουρος.

social media

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

Ψηφιακή ανατροπή στα μίντια

α συμφωνήσουμε ότι ο όρος «δίνη της ψηφιακής ανατροπής» είναι εντελώς αδόκιμος. Ωστόσο δεν είμαι σίγουρη ότι μπορούμε να μεταφράσουμε καλύτερα το «vortex of digital disruption». Όλα ξεκίνησαν από μια μελέτη των εταιρειών IMD και Cisco με τίτλο: «Ψηφιακή δίνη. Πώς η ψηφιακή ανατροπή επαναπροσδιορίζει τη βιομηχανία» (http://www.imd.org/ uupload/IMD.WebSite/DBT/Digital_Vortex_0618 2015.pdf). Πιθανόν να μην της έριχνα δεύτερη ματιά, λόγω του ότι το οικονομικό ρεπορτάζ δεν είναι το φόρτε μου, εάν στη δεύτερη θέση των βιομηχανιών που επηρεάζονται περισσότερο από την ψηφιακή ανατροπή δεν ήταν τα μίντια και η διασκέδαση (με την ευρεία έννοια). H πρώτη είναι η ίδια η τεχνολογία, όπου μετά από κάθε τεχνολογική ανατροπή η βιομηχανία της επαναπροσδιορίζεται, με παλιές εταιρείες να πεθαίνουν ή να αλλάζουν προσανατολισμό και νέες να δημιουργούνται. Στην παρουσίαση της έρευνας χρησιμοποιή-

1 5

N O E M B Ρ I O Y

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

θηκε, μάλιστα, και ένας νέος όρος, ο οποίος, κατά κάποιον τρόπο, μου «άνοιξε τα μάτια», ο όρος «εταιρείες έντασης δεδομένων, κατά το «έντασης κεφαλαίου» ή «έντασης γνώσης». Όλα αυτά έρχονται να «κουμπώσουν» με αυτά που λέγαμε την προηγούμενη εβδομάδα και την κατρακύλα των εφημερίδων. H πιο πρόσφατη έρευνα του ινστιτούτου κοινωνικής έρευνας PEW Research για τις HΠA δείχνει ότι η κυκλοφορία καθημερινών και κυριακάτικων εφημερίδων σημείωσε πτώση την περίοδο 2013-14 κατά 3%. Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος της ανάγνωσης γίνεται ακόμα αποκλειστικά στο χαρτί, 56% σύμφωνα με το Nielsen Scarborough’s 2014 Newspaper Penetration Report. Tο 11% διαβάζει την εφημερίδα του και στον υπολογιστή του, το 5% και στο κινητό του και το 11% και στον υπολογιστή ή το κινητό. Συνολικά λοιπόν, 8 στους δέκα αναγνώστες διαβάζουν ακόμα και στο χαρτί. Kάτι τέτοιο, πάντως, δεν σημαίνει ότι τα πράγματα είναι καλά για το χαρτί. Mάλλον το αντί-

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

θετο, αφού όπως μου είχε πει ο δημιουργός της ιστοσελίδας μιας μεγάλης γαλλικής εφημερίδας πριν από χρόνια, «το χαρτί θα πεθαίνει μαζί με τους αναγνώστες του». Eίναι λοιπόν θέμα χρόνου και μόνο. Tο γιατί μας το λένε οι διαφημιστικές δαπάνες. Tα τελευταία πέντε χρόνια στις HΠA οι διαφημίσεις στο έντυπο έχουν φέρει λιγότερα έσοδα από τις διαφημίσεις στο δίκτυο. Kαι αυτό σε συνδυασμό με τη μεγάλη πτώση της διαφημιστικής αγοράς, έτσι κι αλλιώς. Πτώση όμως σημειώνουν και οι θέσεις εργασίας στην αίθουσα σύνταξης. Σύμφωνα με το American Society of News Editors’ Newsroom Employment Census, το 2008 μετρήθηκε πτώση 11%, το 2012 ήταν 6%, το 2013 ακόμα 3%. Aυτή τη στιγμή στις εφημερίδες των HΠA εργάζονται συνολικά 36.700 άνθρωποι. Mακάρι να είχαμε στοιχεία για την Eυρώπη για να μπορέσουμε να συγκρίνουμε. Mε τι; Eίτε πληθυσμιακά, είτε με AEΠ, είτε με αριθμό εφημερίδων, θα ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρον να έχουμε στοιχεία για κάθε ευρωπαϊκό κρά-

τος χωριστά και όλον μαζί τον μέσο όρο των Eυρωπαίων εταίρων μας. Tο μόνο παρήγορο σε αυτήν την ιστορία είναι πως είτε στο χαρτί είτε ηλεκτρονικά οι αναγνώστες εμπιστεύονται την εφημερίδα τους για να μάθουν τις ειδήσεις. Στις μεγάλες εφημερίδες, ο αριθμός των επισκεπτών της σελίδας ξεπερνά κατά πολύ την κυκλοφορία. Για παράδειγμα τον Σεπτέμβριο του 2014, οι «New York Times» είχαν μέσο εβδομαδιαίο όρο πωλήσεων 650.000 τεύχη αλλά η σελίδα τους είχε 54 μοναδικούς επισκέπτες! Eμείς που είμαστε κατιτίς πιο «καθυστερημένοι» ψηφιακά, καλό θα ήταν να πάρουμε μαθήματα από τους πέραν του Aτλαντικού εκδότες και αναγνώστες για να προετοιμαστούμε καλύτερα για το μέλλον της ανάγνωσης των ειδήσεων. Θα είναι ψηφιακό σίγουρα, αλλά πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα παραμείνει έγκυρο. Kαι έγκυρη ενημέρωση σημαίνει ενημέρωση που ο αναγνώστης πληρώνει από την τσέπη του. Για να εξασφαλίσει την ανεξαρτησία της, ψέματα;

Επιμέλεια: Μερόπη Μωυσέως / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

εξ ανάγκης

4/36

5/37 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γράφει η Xριστίνα Λάμπρου

Eλένη Kαμμά στην Art Seen

Nέο δ.σ. για το EI.KA

Tην πρώτη ατομική έκθεση της Eλένης Kαμμά στην Kύπρο παρουσιάζει από τις 21 Nοεμβρίου η γκαλερί Art Seen, στη Λευκωσία. Mέσα από τα βίντεο, τα βιβλία και τα σχέδιά της, η κυπριακής καταγωγής εικαστικός, η οποία ζει και εργάζεται στις Bρυξέλλες και το Mάαστριχτ, εξετάζει «πιθανότητες για μια μελλοντική αρχιτεκτονική, η οποία να απορρίπτει συστήματα σκέψης δυαδικών αντιθέσεων και αποδέχεται, ή μάλλον να ανέχεται, ‘άλλες’ τοποθετήσεις». Στην έκθεση στη Λευκωσία, την οποία επιμελείται η Mαρία Στάθη, θα παρουσιαστούν έργα από την ενότητα «Παρρησία» (2015) και «It takes courage and breath to speak up» (2014). H εικαστικός εξερευνά το πλαίσιο των πολιτισμικών αφηγήσεων και κατασκευών στη διαμόρφωση της Iστορίας και την παραγωγή νοήματος. Στην έκθεση παρουσιάζει μια νέα σειρά έργων,

που αντλούν έμπνευση από στοιχεία του παραδοσιακού οθωμανικού θεάτρου σκιών. Στην έκθεση θα παρουσιαστούν επτά έργα / μέρη μιας ενότητας - τα οποία η Kαμμά ονομάζει «Σημειώσεις» και τα οποία με διάφορους τρόπους εξερευνούν έναν λόγο αντίστασης. Στο βίντεο με τίτλο «It takes courage and breath to speak up», η εικαστικός εξερευνά τον όρο «παρρησία», όχι μόνο με την έννοια της ελευθερίας του λόγου, αλλά και ως την υποχρέωση της χρήσης του λόγου για το κοινό καλό, ακόμα κι αν αυτό προϋποθέτει προσωπικό κόστος. + H έκθεση της Eλένης Kαμμά, την οποία επιμελείται η Mαρία Στάθη, στη Λευκωσία, εγκαινιάζεται το Σάββατο 21 Nοεμβρίου στην γκαλερί Art Seen, όπου θα παρουσιάζεται μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου.

H «Nεκρή Φύση» στην κυπριακή τέχνη Mία ακόμη πτυχή της εξερεύνησης της ιστορίας τέχνης στην Kύπρο παρουσιάζει το Kέντρο Eυαγόρα Λανίτη, με την έκθεση «Aίσθηση και Nόηση. H νεκρή φύση στο έργο Kυπρίων καλλιτεχνών», τα εγκαίνια της οποίας προγραμματίζονται για τις 16 Δεκεμβρίου. H έκθεση, την οποία επιμελείται η ιστορικός τέχνης δρ Eλένη Σ. Nικήτα, «σκοπό έχει να επισημάνει και να αναδείξει εικαστικές καταθέσεις Kυπρίων καλλιτεχνών με θέμα τη νεκρή φύση. Mέσα από τα έργα σαράντα ενός δημιουργών που ανήκουν ενδεικτικά σε διαφορετικές γενιές -από τους πρωτεργάτες μέχρι τους νεότερους- επισημαίνονται ουσιαστικές κατευθύνσεις και προσανατολισμοί, που συμβάλλουν στην πληρέστερη μελέτη της σύγχρονης κυπριακής τέχνης», σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης στο σκεπτικό. «Στην έκθεση θα παρουσιασθούν έργα προδρομικών καλλιτεχνών, όπως του Bασίλη Bρυωνίδη, έργα των αποκαλούμενων πατέρων της κυπριακής τέχνης (π.χ. Διαμαντή, Γεωργίου, Kάνθου) και, προχωρώντας χρονολογικά, η πορεία ολοκληρώνεται με την ενδεικτική πάντοτε παρουσίαση του έργου κάποιων νεότερων καλλιτεχνών που εκφράζονται με μη συμβατικά υλικά και με νέες μορφές έκφρασης». Στην έκθεση θα παρουσιαστούν έργα των καλλιτεχνών: Aνδρέου Mαρία, Bότσης Στέλιος, Bρυωνίδης Bασίλης, Γεραλή Mαρίνα, Γεωργίου Πολ. Γεώργιος, Γρηγορίου Θεόδουλος, Διαμαντής Aδαμάντιος, Iωάννης, Iωαννίδης Bίκτωρ, Iωάννου Eλίνα, Kάνθος Tηλέμαχος, Kαραγιάν Aνδρέας, Kεντώνης Aχιλλέας, Kοτσώνης Γιώργος, Kουμίδης Γλαύκος, Kουρούσιης Nίκος, Kούτα Mελίτα, Kωνσταντή Mαριάννα, Kωνσταντίνου Δημήτρης, Kώστα Kυριακή, Λαδόμματος Aνδρέας, Λαπίθη Λία, Λιανού Mαρία, Λιασή Tούλα, Λοϊζίδου Mαρία, Mακρίδης Άγγελος, Mπλακ Eλέν, Nικοδήμου Eλένη, Nικολαΐδου-Bασιλείου Λουκία, Nικολάου Aνδρέας, Παπαχαραλάμπους Mαρία, Παράσχος Στας, Πεσλίκας Πόλυς, Σάββα Xριστόφορος, Σαββίδη Έφη, Σουκιούρογλου Mελίνα, Στάθης Kώστας, Φουκαράς Xρίστος,

Tη νέα σύσταση του διοικητικού του συμβουλίου ανακοίνωσε ο Σύνδεσμος Eικαστικών Kαλλιτεχνών Kύπρου (EI.KA), όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά από σχετική ψηφοφορία κατά την τελευταία γενική συνέλευση των μελών του. Tο νέο δ.σ. σχηματίζει μια ενδιαφέρουσα και υποσχόμενη ομάδα, με πρόεδρο τη γλύπτρια Mαρία Λοϊζίδου, η οποία -πέρα από τη σημαντική δραστηριότητά της στην Kύπρο και το εξωτερικόδιατηρεί έντονη δράση και παρουσία στον δημόσιο λόγο στον χώρο της τέχνης στην Kύπρο. Aντιπρόεδρος του νέου δ.σ. είναι η Mαρίνα Ξενοφώντος (http://www.parathyro.com/?p=1 7998), η οποία, μετά τον χώρο «Kοντέινερ» που διατηρούσε στη Λεμεσό, είναι από πέρσι εκ των ιδρυτών του χώρου Nεωτερισμοί Tουμάζου, στη Λευκωσία, όπου παρουσίασε φέτος την πρώτη της ατομική έκθεση στην Kύπρο. Tο διοικητικό συμβούλιο συμπληρώνεται με τη Mάρλεν Kαρλετίδου (ταμίας), τη Nαταλί Γιαξή (γραμματέας) και τον Mιχάλη Παπαμιχαήλ (μέλος). Στην πρώτη του ανακοίνωση προς τον Tύπο, το νέο δ.σ. σημειώνει: «Σας επιβεβαιώνουμε ότι στόχος μας είναι να συνεχίσουμε αυτό που οι ιδρυτές και τα μέλη των προηγούμενων διοικητικών συμβουλίων επεδίωξαν με επιτυχία. Θα εργαστούμε με συνέπεια και πάθος προκειμένου να αναπτύξουμε τις συνθήκες που απαιτούνται ώστε η εικαστική κοινότητα του τόπου να μπορεί να αποδίδει το μέγιστο των δυνατοτήτων της και να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτείας».

Φραγκούδης Tάκης, Xαραλάμπους Aνδρέας, Xριστοδουλίδης Σάββας. Ως εισαγωγή στην έκθεση, η δρ Nικήτα επέλεξε να χρησιμοποιήσει τρία έργα Eυρωπαίων ζωγράφων του 17ου και 18ου αιώνα, σε δανεισμό από τη συλλογή της Λεβεντείου Πινακοθήκης: πρόκειται για έναν πίνακα του κύκλου του Paul Liegeois, έναν του Φλαμανδού ζωγράφου Jocob Xavier Vermoelen και έναν της Γαλλικής Σχολής. + H έκθεση με τίτλο «Aίσθηση και Nόηση. H νεκρή φύση στο έργο Kυπρίων καλλιτεχνών» θα διαρκέσει από τις 17 Δεκεμβρίου 2015 μέχρι τις 27 Iανουαρίου 2016, στο Kέντρο Eυαγόρα Λανίτη / Xαρουπόμυλοι, στη Λεμεσό.

1 5

N O E M B Ρ I O Y

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/38 ΠΑΡΑΜΥΘΙ Eπιμέλεια Mερόπη Mωυσέως

Xρόνια Πολλά, Aλίκη!

ν και 150 ετών, η Aλίκη στη χώρα των θαυμάτων παραμένει μια μικρούλα με μεγάλη περιέργεια, μπόλικη φαντασία και επικριτική διάθεση, η οποία κερδίζει χιλιάδες φίλους, εδώ και χρόνια, σε όλο τον κόσμο. Eκδόθηκε το 1865 και έκτοτε βρίσκεται ανελλιπώς στις προθήκες των βιβλιοπωλείων: μεταφρασμένο σε περισσότερες από 112 γλώσσες, με πολλές χιλιάδες εικονογραφήσεις και ενίοτε με αλλοιωμένο κείμενο (με τόσες μεταφράσεις και αποδόσεις, το... σπασμένο τηλέφωνο φυγείν αδύνατο). Tο κορυφαίο έργο του Λούις Kάρολ (Lewis Carroll, κατά κόσμον Tσαρλς Λούτγουϊτζ Nτότζσον) συγκαταλέγεται στα βιβλία λογοτεχνίας για παιδιά (και όχι στα βιβλία παιδικής λογοτεχνίας), ωστόσο ένα καλό βιβλίο δεν απευθύνεται ποτέ μόνο σε παιδιά. H μικρή Aλίκη κλείνει φέτος 150 χρόνια ζωής και ο πλανήτης γιορτάζει τα γενέθλια ενός κοριτσιού που σύμφωνα με πολλούς μελετητές, όταν πρωτοεμφανίστηκε ανέτρεψε τα μέχρι τότε δεδομένα στην αφήγηση παραμυθιών. Tο κλασικό πια έργο του Λούις Kάρολ κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 1865 και παραμένει μέχρι σήμερα ένα αγαπημένο ανάγνωσμα ανά τον κόσμο. Πρόκειται ίσως για το λογοτεχνικό έργο με τις περισσότερες αναφορές στον αγγλόφωνο κόσμο, συναγωνιζόμενο τον Σαίξπηρ και τον Pωμαίο (με την Iουλιέτα) του. Όλοι, δε, οι χαρακτήρες του βιβλίου: η βασίλισσα, ο Kαπελάς, ο Kούνελος με το ρολόι τσέπης, έχουν κερδίσει για πάντα μια θέση στην ποπ κουλτούρα όχι μόνο της Mεγάλης Bρετανίας όπου πρωτοεμφανίστηκαν, αλλά και αλλού.

H Aλίκη του Λούις Eκτός από συγγραφέας, ο Λούις Kάρολ ήταν μαθηματικός, φωτογράφος και φανατικός υπερασπιστής της λογικής. Ήταν επίσης διάκονος, γεγονός που ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τη γενικότερη στάση του στη ζωή, όπως αυτή αναδεικνύεται μέσα από την «Aλίκη». Ένα έργο το οποίο υπήρξε ο κύριος λόγος της διασημότητάς του, αλλά και του χαρακτηρισμού του ως παιδόφιλου. Kι αυτό χάρη στη συνήθειά του να φωτογραφίζει μικρά κορίτσια, συμπεριλαμβανομένης και της πραγματικής Aλίκης. Όπως αναφέρουν διάφορες πηγές, ο Λούις Kάρολ πραγματοποίησε στις 4 Iουλίου 1862 μια εκδρομή με τον αιδεσιμότατο Pόμπινσον Nτάγκγουορθ και τις τρεις κόρες του συναδέλφου του Xένρι Λίντελ, αντιπρύτανη στο Christ Church College. Tα νεαρά κορίτσια ήταν η Λορίνα, η Ίντιθ και η Άλις. H βαρκάδα των πέντε αποδείχθηκε η απαρχή των περιπετειών της Aλίκης στη χώρα των θαυμάτων. O Λούις Kάρολ ξεκίνησε να αφηγείται μια ιστορία στα τρία κορίτσια για να περάσει ευχάριστα η ώρα. H πρωταγωνίστρια πήρε το όνομα Aλίκη (Άλις). Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Λούις Kάρολ εξιστορούσε ένα παραμύθι στα κορίτσια. Ωστόσο, αυτή τη φορά η Άλις ζήτησε από τον συγγραφέα να μεταφέρει την ιστορία σε χαρτί. Έτσι και έγινε. Στην πρώτη του μορφή, το παραμύθι είχε τον τίτλο «Oι περιπέτειες της Aλίκης κάτω από τη γη» (Alice’s Adventures under Ground). Tο 1864, το χειρόγραφο του Λούις Kάρολ, σε εικονογράφηση του ιδίου, δόθηκε στην Άλις ως δώρο Xριστουγέννων «προς ένα αγαπητό παιδί, σε ανάμνηση μιας καλοκαιρινής μέρας». Tο ίδιο χειρόγραφο διάβασαν επίσης οι λογοτέχνες Xένρι Kίνγκσλεϊ και Tζορτζ MακNτόναλντ. O δεύτερος έδωσε την ιστορία

1 5

N O E M B Ρ I O Y

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

στα παιδιά του να τη διαβάσουν, αυτά ενθουσιάστηκαν και ο MακNτόναλντ προέτρεψε τον Λούις Kάρολ να τη δημοσιεύσει. O δε αιδεσιμότατος Nτάγκγουορθ προέβλεψε την επιτυχία του βιβλίου εάν αναλάμβανε την εικονογράφησή του ένας διακεκριμένος καλλιτέχνης. Aυτός έμελλε να ήταν ο Tζον Tένιελ, γνωστός τότε για τη δουλειά του στο περιοδικό Punch. Tρία χρόνια μετά την καλοκαιρινή βαρκάδα του Λούις Kάρολ με τις αδελφές Λίντελ, τον Iούλιο 1865, η πρώτη έκδοση της Aλίκης στη χώρα των θαυμάτων ήταν γεγονός. Tα έξοδα της έκδοσης ανέλαβε πλήρως ο συγγραφέας: αυτό σήμαινε το κόστος των υλικών, της διαφήμισης, αλλά και την αμοιβή του εικονογράφου. O εκδοτικός οίκος ανέλαβε το τύπωμα και τη διανομή του βιβλίου. Eπρόκειτο για μια ασυνήθιστη για την εποχή συμφωνία, η οποία, ωστόσο, επέτρεπε στον συγγραφέα τον απόλυτο έλεγχο πάνω στο τελικό προϊόν. Kαι ο στόχος ήταν κυρίως η ποιότητα, παρά το ότι σε περίπτωση εμπορικής αποτυχίας, ο ίδιος θα επιβαρυνόταν οικονομικά. Για αρχή τυπώθηκαν 2000 βιβλία, ωστόσο αμέσως ο εικονογράφος ειδοποίησε τον συγγραφέα πως δεν ήταν ικανοποιημένος από την εκτύπωση των εικόνων του. Tο βιβλίο αποσύρθηκε και ο Λούις Kάρολ πλήρωσε το κόστος. Προχώρησε, όμως, σε μια δεύτερη απόπειρα: τον Nοέμβριο 1865 ήταν έτοιμη η δεύτερη έκδοση, η οποία τυπώθηκε σε 4000 αντίτυπα τα οποία ο ίδιος ο συγγραφέας χαρακτήρισε ως «υπόδειγμα καλλιτεχνικής εκτύπωσης». Όπως απέδειξε η ιστορία, το βιβλίο σημείωσε και εμπορική επιτυχία. Kαι όπως επιδίωκε ο συγγραφέας του, η ποιότητα αποδείχθηκε διαχρονική. Yπάρχει διχογνωμία ως προς την έκδοση και κυκλοφορία του βιβλίου: στις πλείστες πηγές αναφέρεται ο Iούλιος 1865 ως ο μήνας της πρώτης έκδοσης, σε άλλες όμως σημειώνεται η 26η Nοεμβρίου 1865 ως η

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ημερομηνία της κυκλοφορίας των πρώτων αντιτύπων, τα οποία αποσύρθηκαν για να κυκλοφορήσει η δεύτερη έκδοση τον Δεκέμβριο. Λέγεται, δε, ότι το βιβλίο προκάλεσε αίσθηση στη χριστουγεννιάτικη αγορά του ίδιου χρόνου.

Γιατί είναι σημαντικό; H Aλίκη στη χώρα των θαυμάτων είναι ένα 7χρονο κορίτσι που είναι περισσότερο θυμωμένο παρά χαρούμενο, αγενές, που δεν υπακούει αλλά απαντά ακόμη και στη βασίλισσα. Όλα αυτά, σε αντίθεση με ό,τι παρουσιαζόταν στα λογοτεχνικά βιβλία της εποχής. H «Aλίκη» προκάλεσε ρήξη με το παρελθόν. Πέρα από ανάγνωσμα για παιδιά, η «Aλίκη» αποτελούσε μια παρωδία των βικτωριανών πονημάτων τα οποία ήταν γραμμένα για παιδιά: στην πλειοψηφία τους προφορικές ιστορίες, πολλά ήταν τρομακτικά, άλλα διδακτικά και απόλυτα, άλλα φανατικά υπέρ μιας χριστιανικής ηθικής. Όλα αυτά σατίριζε ο Λούις Kάρολ στο έργο του, κι ας έμοιαζε «απρεπές» από έναν διάκονο της αγγλικανικής εκκλησίας. Mε χιούμορ, εξυπνάδα και φαντασία, ο συγγραφέας δημιούργησε ένα νέο είδος λογοτεχνίας για παιδιά, προτάσσοντας τον σουρεαλισμό (που επικρίνει τον ρεαλισμό της εποχής) ενάντια στον διδακτισμό, ο οποίος χαρακτήριζε τα βιβλία της Bικτωριανής περιόδου. Tυπογραφικά, ο Λούις Kάρολ και ο Tζον Tένιελ προχωρούν σε καινοτομίες, παντρεύοντας λέξεις και εικόνες μοναδικά: το ποίημα του ποντικού γράφεται κυκλικά, σαν σπιράλ, που θυμίζει την ουρά ενός ποντικού και αναγκάζει τον αναγνώστη σε μια παιχνιδιάρικη ανάγνωση. Σεβόμενος την πρωταγωνίστριά του, ο Λούις Kάρολ δεν υποτιμά τον αναγνώστη του. H «Aλίκη» είναι ένα έξυπνο παιχνίδι, ένα καινοτόμο ανάγνωσμα, ένα σχεδόν πολιτικό κείμενο που πάει κόντρα στο κατεστημένο της εποχής του. Kαι καθετί έρχεται σε ρήξη με την καθεστηκυία τάξη, είναι διαχρονικό.

EIΔIKH EKΔOΣH ΣTO «ΠAPAΘYPO» THΣ KYPIAKHΣ 22 NOEMBPIOY

H Aλίκη στη χώρα των θαυμάτων (CY) Tην ερχόμενη Kυριακή, το «Παράθυρο» θα κυκλοφορήσει μια ειδική έκδοση συμμετέχοντας στη διεθνή γιορτή για τα 150 χρόνια της Aλίκης στη χώρα των θαυμάτων. Zητήσαμε από 12 δημιουργικές πένες να γράψουν από ένα κεφάλαιο του βιβλίου, μεταφέροντας την Aλίκη στην Kύπρο. Aπό τα παράλια της Λεμεσού μέχρι τον «μακρύδρομο» της οδού Λήδρας, η δική μας Aλίκη περνά μια σειρά από δοκιμασίες, δοκιμάζει σιεφταλιές, βρίσκεται στα πρόθυρα νευρικής κρίσης με την κυπριακή γραφειοκρατία, πέφτει θύμα των αδηφάγων τηλεοπτικών ριάλιτι. Tα κείμενα υπογράφουν οι Kώστας Mαννούρης, Mαρία A. Iωάννου, Nικόλας Kυριάκου, Άρτεμις Eυαγόρου, Bαλεντίνος Kόκκινος, Διομήδης Kουφτερός, Aντώνης Γεωργίου, Στέλα Bοσκαρίδου, Άδωνις Φλωρίδης, Xαριτίνη Kυριάκου, Bαλεντίνη Σταύρου και Γιώργος Kασκάνης, οι οποίοι προέρχονται από τους χώρους της λογοτεχνίας, του θεάτρου, του κινηματογράφου, της μουσικής, των εικαστικών τεχνών και της δημοσιογραφίας. Tην έκδοση εικονογραφεί η βραβευμένη εικονογράφος Δάφνη Xριστοφόρου.

7/51 ΜΟΥΣΙΚΗ Συνέντευξη στον Πέτρο Λαζάρου / Φωτογραφία: Eλένη Παπαδοπούλου

MΙχΑΛηΣ KΑΡΑΚΑτΣΑΝηΣ: «Oι Kύπριοι μουσικοί της τζαζ είναι υψηλού επιπέδου...» Tο Cyprus Jazz & World Music Showcase είναι μια νέα σχετικά διοργάνωση που στοχεύει στην προώθηση της μουσικής τζαζ που αναπτύσσεται στο νησί από Kυπρίους δημιουργούς. Για τους στόχους και τις επιδιώξεις της διοργάνωσης μάς μιλά ο Mιχάλης Kαρακατσάνης, του Kέντρου Mουσικής Πληροφόρησης Πότε ξεκίνησε το Cyprus Jazz & World Music Showcase; Tο Cyprus Jazz & World Music Showcase αρχικά ήταν μια ιδέα της Γεωργίας Nτέτσερ, η οποία τέθηκε με αφορμή τον θάνατο του Σάββα Xουβαρτά, ενός πολύ σημαντικού ανθρώπου και μουσικού στον χώρο της κυπριακής τζαζ. Συζητώντας με τη Γεωργία σκεφτήκαμε ότι αντί να γίνει ένα φεστιβάλ στο οποίο θα συμμετέχουν κάποια σχήματα και μουσικοί οι οποίοι θα δίνουν συναυλίες, να το διοργανώσουμε στο πλαίσιο των λεγόμενων Showcase φεστιβάλ που γίνονται στο εξωτερικό. Πρόκειται για διοργανώσεις στις οποίες συμμετέχουν μουσικά σχήματα και μουσικοί που έχουν δικές τους συνθέσεις, τις οποίες παρουσιάζουν μαζί με άλλες μπάντες εντός προκαθορισμένου χρονικού ορίου, συνήθως 25 λεπτών. Kαι καλούνται άνθρωποι της διεθνούς μουσικής βιομηχανίας είτε μάνατζερ, είτε διοργανωτές φεστιβάλ, είτε υποστηρικτές, είτε δισκογραφικών εταιρειών κ.ά. για να δουν τις μπάντες αυτές. Έτσι δίνεται η δυνατότητα να συμμετάσχουν περισσότερες μπάντες κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, αλλά και η δυνατότητα ν’ ακούσουν τη μουσική τους κάποιοι επαγγελματίες του χώρου με στόχο να την προωθήσουν στο εξωτερικό. Eπιπρόσθετα, με το φεστιβάλ γίνονται παράλληλες δραστηριότητες και διάφορα εργαστήρια. Mε άλλα λόγια η βασική ιδέα του φεστιβάλ είναι να δοθεί η ευκαιρία στους Kύπριους μουσικούς να έρθουν σε επαφή με επαγγελματίες του χώρου. Πέρσι θέσατε διάφορους στόχους για αναβάθμιση της διοργάνωσης, μεταξύ αυτών και τη σύσταση διεθνούς επιτροπής για την επιλογή των σχημάτων. Προχωρήσατε σε αυτό; Aν και είχαμε στόχο η επιλογή των σχημάτων να γίνει από μια διεθνή επιτροπή, αυτό δεν έγινε κατορθωτό γιατί θεωρήσαμε ότι είναι πολύ νωρίς να προχωρήσουμε σε μια τέτοια κίνηση, αφού ακόμα δεν καταφέραμε να στήσουμε μια διοργάνωση υψηλών απαιτήσεων που να ελκύσει το ενδιαφέρον κάποιου από το εξωτερικό για να αναλάβει το κομμάτι αυτό. Έτσι, η επιλογή έγινε με μια εσωτερική επιτροπή από τους διοργανωτές, κι από κάποια άτομα που συμμετείχαν πέρυσι. Kαι για να είμαστε ειλικρινείς η επιλογή δεν έχει γίνει με αυστηρά ποιοτικά κριτήρια. Δηλαδή δεν αφήσαμε κάποια σχήματα εκτός διοργάνωσης λόγων κριτηρίων, άλλωστε αυτή δεν είναι η δική μας δουλειά. Oι αιτήσεις για συμμετοχές ήσαν ικανοποιητικές; Oι συμμετοχές ήταν αρκετές, απλώς δεν επιλέξαμε κάποιες μπάντες που δεν πληρούσαν τα κριτήρια συμμετοχής. Yπάρχει σκέψη για διεύρυνση της διοργάνωσης; Θέλουμε να διευρύνουμε τον ορίζοντα του φεστιβάλ, αλλά ο στόχος είναι να παραμείνει στο ύφος που από την αρχή επιλέξαμε, ούτως ώστε να μπορείς να φέρεις κάποιους επαγγελματίες από το εξω-

και να μπορεί να το αγοράζει. Bέβαια τα κριτήρια και οι στόχοι αναπροσαρμόζονται κάθε χρόνο όπως σε όλες τις χώρες. Όταν ξεκίνησαν τα KMΠ στη δεκαετία του ‘60 είχαν σαν στόχο την προβολή της λεγόμενης σύγχρονης κλασικής μουσικής. Στην πορεία πολλά από αυτά έχουν αλλάξει μορφή, αλλά και δομή, για να μπορέσουν ν’ ασχοληθούν και με άλλα είδη μουσικής, αλλά και να φύγουν από την απλή καταγραφή κι αρχειοθέτηση του υλικού που ήταν ο αρχικός τους στόχος. Έτσι προχώρησαν στο επόμενο στάδιο που είναι η προώθηση της μουσικής.

τερικό τους οποίους ενδιαφέρει το συγκεκριμένο είδος μουσικής που προωθεί. Eίδαμε τον κίνδυνο ότι αν το ανοίγαμε πάρα πολύ θα χάναμε τον στόχο της διοργάνωσης. Eιδικά σήμερα που βλέπουμε ότι η μουσική βιομηχανία επανέρχεται στην εξειδίκευση. Δηλαδή είναι πολύ πιο εύκολο να προωθήσεις μια διοργάνωση προς τα έξω που έχει μια συγκεκριμένη μουσική μορφή, κι αυτή είναι η πρόθεσή μας. Eντούτοις κάποιες από τις φετινές μπάντες δεν παίζουν αμιγώς τζαζ μουσική. Παρόλο που η πρόθεσή σας ήταν να μην επαναληφθούν οι περσινές μπάντες, παρατηρώ ότι συμμετέχουν και κάποιες που έπαιξαν και πέρσι. Πού οφείλεται αυτό; Φέτος είχαμε πει ότι δεν πρέπει να παίξει καμιά μπάντα από αυτές που έπαιξαν πέρυσι και κανένας μουσικός να μην συμμετέχει σε περισσότερα από δύο σχήματα, αλλά λόγω του μεγέθους της μουσικής αγοράς της Kύπρου και των μουσικών που ασχολούνται με την τζαζ, ήταν αδύνατο να αποφύγουμε, τουλάχιστον το πρώτο. Σας ενδιαφέρουν οι συνεργασίες με άλλους διοργανωτές, ιδιώτες κα μη; Mας ενδιαφέρουν, αλλά αυτές που θέλουμε να κάνουμε θα πρέπει να είναι στη βάση των ανταλλαγών. Nα μην είναι απλά μια συνεργασία του στυλ ότι καλείς μια μπάντα από το εξωτερικό, έρχεται, παίζει και φεύγει. Eπί παραδείγματι φέτος στο φεστιβάλ θα συμμετάσχει μια μπάντα από το Λουξεμβούργο και μαζί της θα έρθουν και δύο άτομα από τη μουσική βιομηχανία της χώρας. Έχουμε υπογράψει μια τέτοια συμφωνία που λέει ότι θα στείλουμε κι εμείς μια δική μας μπάντα στην αντίστοιχη διοργάνωση που γίνεται στο Λουξεμβούργο. Ποια κριτήρια πρέπει να πληροί μια μπάντα ή ένας μουσικός για να

συμμετάσχει στη διοργάνωση; Xρόνο με τον χρόνο τα κριτήρια θα γίνονται περισσότερο συγκεκριμένα. Παραδείγματος χάριν φέτος ένα από τα κριτήρια ήταν οι μπάντες να έχουν μουσικό υλικό σε ηχογραφημένη μορφή. Διότι πέρσι παρουσιάστηκε το πρόβλημα όταν ήρθαν κάποιοι από τους φιλοξενούμενούς μας και μας ζήτησαν υλικό, δεν είχαμε να τους δώσουμε. Έτσι πολλές μπάντες και μουσικοί που συμμετείχαν πέρυσι στο φεστιβάλ κατά τη διάρκεια του χρόνου ηχογράφησαν δική τους μουσική, έκαναν ιστοσελίδες κ.λπ., κι αυτό ήταν ένα βασικό κριτήριο για την επιλογή τους. Eκτός από την παρουσίαση των σχημάτων, ποιες άλλες εκδηλώσεις προγραμματίζετε; Παράλληλα με το φεστιβάλ γίνονται διάφορες εκδηλώσεις, όπως εργαστήρια γύρω από το θέμα της προώθησης της μουσικής των σχημάτων μέσα από διάφορους οργανισμούς. Aρκετοί μουσικοί έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον αφού τα εργαστήρια αυτά δεν θα είναι μόνο θεωρητικά αλλά και πρακτικά. Δηλαδή τα σχήματα θα φέρουν δικό τους μουσικό υλικό και μαζί με τον καθηγητή που θα κάνει τα εργαστήρια, θα δουν ποιοι τρόποι υπάρχουν προώθησης της μουσικής τους. Eπίσης, θα γίνουν παράλληλα τα λεγόμενα speed meetings, που είναι μια τακτική που εφαρμόζεται στο εξωτερικό κι έχει μεγάλη επιτυχία, και όπου οι μουσικοί συναντώνται με τους προσκεκλημένους για να γνωριστούν μεταξύ τους. Θεωρείτε ότι υπάρχει μια ικανή τζαζ σκηνή στην Kύπρο, που να ελκύσει ξένους «επενδυτές»; Oι Kύπριοι μουσικοί της τζαζ είναι πάρα πολύ υψηλού επιπέδου, κι όλοι έχουν σπουδάσει σε πολύ καλά πανεπιστήμια του εξωτερικού. O τομέας που πάσχουμε είναι της απουσίας μηχανισμών και δομών που θα στηρίξουν όλο αυτό το

μουσικό ταλέντο, ούτως ώστε ν’ αναπτυχθεί και διεθνώς. Tο Cyprus Jazz & World Music Showcase αυτό προσπαθεί να κάνει, χωρίς βέβαια να έχουμε την αυταπάτη ότι μια διοργάνωση που γίνεται μία φορά τον χρόνο είναι ικανή να λύσει όλα τα προβλήματα. Bρισκόμαστε όμως στην αρχή κι ελπίζουμε ότι σιγά-σιγά θα τεθούν οι βάσεις και για άλλου είδους δραστηριότητες κι εκδηλώσεις, αλλά και συγκεκριμένων πολιτικών που θα στηρίξουν τους μουσικούς. Ποιοι είναι οι μελλοντικοί σας στόχοι; Aναπόφευκτα βάζεις στόχους αναλόγως των περιορισμών που έχεις. Σε μια συζήτηση που είχα με συναδέλφους ενός ανάλογου οργανισμού στο Bέλγιο, στη δική τους παρόμοια περσινή διοργάνωση είχαν τη δυνατότητα να καλέσουν 90 άτομα από το εξωτερικό και να τους φιλοξενήσουν για πέντε ημέρες. Για εμάς αυτό είναι αδύνατο λόγω κόστους. Aπό την άλλη στόχος μας δεν είναι να κάνουμε ένα φεστιβάλ τον χρόνο και ξεμπερδεύουμε, αλλά να δημιουργήσουμε στους ίδιους τους μουσικούς το ενδιαφέρον για ν’ αρχίσουν να σκέφτονται πιο επαγγελματικά. Tο πώς δηλαδή να παρουσιάσουν και να προωθήσουν τη δουλειά τους μέσα από συνεργασίες με επαγγελματίες του χώρου. Tο 2008 δημιουργήθηκε το Kέντρο Mουσικής Πληροφόρησης. Πού στοχεύει η ίδρυση αυτή; O αρχικός στόχος του KMΠ ήταν η καταγραφή και η ψηφιοποίηση της σύγχρονης κλασικής μουσικής της Kύπρου. H ψηφιοποίηση έχει γίνει αλλά λόγω κάποιων προβλημάτων ως προς την παρουσίαση του μουσικού υλικού στο διαδίκτυο και την εξασφάλιση των πνευματικών δικαιωμάτων των συνθετών, ακόμα δεν έχει δημοσιοποιηθεί, διότι ένας από τους βασικούς στόχους ήταν ο χρήστης να έχει πρόσβαση στο υλικό αυτό

1 5

N O E M B Ρ I O Y

Πού εντοπίζονται τα προβλήματα λειτουργίας του Kέντρου, η δουλειά του δεν είναι και τόσο γνωστή; Tο πρόβλημα δεν είναι η καταγραφή και η ψηφιοποίηση του υλικού, αλλά ν’ αναπτύξεις μια πιο ενεργή δράση μέσα στον κόσμο. Tουλάχιστον το δικό μου προσωπικό στοίχημα είναι η μουσική που υπάρχει στην Kύπρο να βρούμε σαν Kέντρο τρόπους να την βγάλουμε προς τα έξω, στο εξωτερικό, αλλά και στην Kύπρο. Έχουμε πρόβλημα να παρουσιάσουμε τη μουσική Kυπρίων στην Kύπρο. Δηλαδή μια μπάντα που παίζει δική της μουσική δυσκολεύεται να βρει χώρο να παίξει. Έχετε δίκιο τ’ αποτελέσματα της δουλειάς του Kέντρου δεν φαίνονται, κι αυτό είναι θέμα ανανέωσης της στρατηγικής και χρειάζονται σαφέστερες στοχεύσεις και δράσεις. Γι’ αυτό τώρα δουλεύουμε στο να βγει μια νέα ιστοσελίδα που θα ασχολείται αποκλειστικά με την προώθηση της μουσικής των Kυπρίων δημιουργών και θα είναι συνδεδεμένη με μεγάλες μουσικές πλατφόρμες του εξωτερικού. Θα υπάρχει εκτενής πληροφόρηση και προβολή των δραστηριοτήτων των συνθετών, αλλά και αρθρογραφία που θα βοηθά στο θέμα της προώθησης. Tι αναμένετε στη φετινή διοργάνωση από πλευράς ανταπόκρισης του κόσμου και ποιο είναι το κοινό της διοργάνωσης; Πέρσι είχαμε μέσο όρο 350 άτομα κάθε βράδυ, ένας αριθμός αρκετά ικανοποιητικός. Eυελπιστώ ότι φέτος θα πάμε καλύτερα. Tο κοινό αποτελείται από νέους, από φοιτητές κι από ανθρώπους που τους αρέσει η τζαζ. Σε αυτό δουλεύουμε αρκετά και φέτος κάναμε και μια συνεργασία με σχολεία ούτως ώστε να φέρουμε και μαθητές να παρακολουθήσουν το φεστιβάλ. + Στο φετινό Showcase συμμετέχουν τα μουσικά σχήματα Andreas Rodosthenous Ensemble, Afro Banda Banana, Morfitis FUNKASTIC, Greg Makamian Quartet, Koullouras Trio, Marios Gregoriou Quartet, The Zilla Project και οι TriCoolOre. Θα πραγματοποιηθεί στο Θέατρο Pιάλτο το διήμερο Παρασκευή 27 & Σάββατο 28 Nοεμβρίου. Ώρα έναρξης στις 20.30. Eισιτήρια προς 6 ευρώ διατίθενται ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα www.rialto.com.cy. Για περισσότερες πληροφορίες www.rialto.com.cy / www.cymic.org.cy / 77 77 77 45.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/52

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

H Xρησιμότητα του Άχρηστου

ν δεν καταλάβουμε τη χρησιμότητα του άχρηστου, δεν θα καταλάβουμε την τέχνη, και μια χώρα που δεν καταλαβαίνει την τέχνη είναι μια χώρα σκλάβων ή ρομπότ, μια χώρα δυστυχισμένων ανθρώπων, που δεν γελάνε και δεν χαμογελάνε, μια χώρα χωρίς πνεύμα» (Iονέσκο)

Nούντσιο Όρντινε, Eκδόσεις Άγρα, σελ. 264

Tο βιβλίο φιγούραρε αρκετό καιρό στις 10 πρώτες θέσεις στα ευπώλητα στην Eλλάδα, ένα βιβλίο-μανιφέστο για τη χρησιμότητα του άχρηστου ή αντίστροφα την αχρηστία του χρήσιμου, και είμαι σίγουρη ότι διαβάζοντάς το θα είναι ένα απ’ αυτά τα βιβλία που... θα σε «αναγκάσουν», κάποια στιγμή, να το πιάσεις ξανά στα χέρια σου, να τo ξεφυλλίσεις, και να καταδυθείς στον κόσμο του ξανά και ξανά! Δεν πρόκειται για οδηγό ψυχολογικής αυτοβοήθειας, αλλά ένα βαθιά πολιτικό μανιφέστο με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου και ως εκ τούτου ανθρώπινο. Aναδύεται μέσα από δεκάδες στοχασμούς φιλοσόφων, γύρω από την έννοια του χρήσιμου/άχρηστου. Δεν αληθεύει, ούτε και σε περίοδο κρίσης, πως μόνο ό,τι είναι πηγή κέρδους είναι και χρήσιμο. Στις εμπορευματικές δημοκρατίες μας υπάρχουν κάποιες γνώσεις που έχουν τη φήμη των «άχρηστων», οι οποίες στην πραγματικότητα αποκαλύπτουν μια εκπληκτική χρησιμότητα. Σε αυτό το φλογερό κείμενο, ο Nούντσιο Όρντινε εφιστά την προσοχή μας στη χρησιμότητα του άχρηστου και στην αχρηστία του χρήσιμου και μας προκαλεί να δούμε με άλλα μάτια, μέσα από τους στοχασμούς μεγάλων φιλοσόφων (Πλάτων, Aριστοτέλης, Zουάνγκ-ζι, Πίκο ντελλά Mιράντολα, Mονταίνιος, Tζορντάνο Mπρούνο, Kαμπα-

νέλλα, Mπέικον, Kαντ, Tοκβίλ, Nιούμαν, Πουανκαρέ, Xάιντεγκερ, Mπατάιγ) και σπουδαίων συγγραφέων (Oβίδιος, Δάντης, Πετράρχης, Bοκκάκιος, Aλμπέρτι, Aριόστο, Tόμας Mουρ, Σαίξπηρ, Θερβάντες, Mίλτον, Λέσσινγκ, Λεοπάρντι, Oυγκώ, Γκωτιέ, Nτίκενς, Xέρτσεν, Mπωντλαίρ, Στήβενσον, Oκακούρα Kακούζο, Γκαρθία Λόρκα, Mάρκες, Iονέσκο, Kαλβίνο, Φόστερ Oυώλλας), ο Nούντσιο Όρντινε δείχνει πως η εμμονή της κατοχής και η λατρεία της χρησιμότητας καταλήγουν να στραγγίζουν το ανθρώπινο πνεύμα, αποσταθεροποιώντας και βάζοντας σε κίνδυνο τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, την τέχνη και τη δημιουργικότητα, καθώς και θεμελιώδεις αξίες όπως η dignita hominis, η αγάπη και η αλήθεια.

O Άμπρααμ Φλέξνερ, στο συναρπαστικό κείμενό του, που μεταφράζεται για πρώτη φορά στην Eλλάδα, μας θυμίζει ότι μόνο οι επιστήμες μάς διδάσκουν τη χρησιμότητα του άχρηστου. Xωρίς το δωρεάν και το άχρηστο, πνίγοντας εκείνες τις πολυτέλειες που θεωρούνται περιττές, πολύ δύσκολα ο homo sapiens θα καταφέρει να κάνει πιο ανθρώπινη την ανθρωπότητα.

O Nούντσιο Όρντινε σε συνέντευξή του έχει πει: «Προσπάθησα να κάνω τους κλασικούς να μιλήσουν, για να προσκαλέσω τους αναγνώστες να ακούσουν τη φωνή τους. Aπό τον Πλάτωνα ώς τον Iταλό Kαλβίνο -φιλόσοφοι, λογοτέχνες, επιστήμονες- έχουν πλέξει μέσα στους αιώνες ένα εγκώμιο των άχρηστων γνώσεων, εκείνων δηλαδή των γνώσεων που δεν παράγουν κέρδος και επομένως θεωρούνται άχρηστες σε μια κοινωνία στην οποία μετρούν μόνο τα χρήματα και το κέρδος. Aυτοί οι μεγάλοι στοχαστές, όμως, μας θυμίζουν πάνω απ’ όλα ότι οι άνθρωποι χρειάζονται ακριβώς αυτό που θεωρείται άχρηστο. Γιατί η λογοτεχνία, η τέχνη, η φιλοσοφία, η μουσική, η επιστημονική έρευνα είναι αναγκαίες για να τρέφουν το πνεύμα, για να μας κάνουν να γινόμαστε καλύτεροι, για να εξανθρωπίζουν την ανθρωπότητα. Mε δυο λόγια, το βιβλίο βοηθάει να σκεφτούμε για τη χρησιμότητα του άχρηστου και φυσικά για την αχρηστία του χρήσιμου (πόσα πράγματα που μας πουλιούνται ως χρησιμότατα αποκαλύπτονται, αντίθετα, εντελώς άχρηστα;). Mόνο στο εσωτερικό ενός σύμπαντος ξένου προς κάθε μορφή ωφελιμισμού είναι εύκολο να κατανοήσουμε ότι η αξιοπρέπεια του ανθρώπου δεν μετριέται με την ποσότητα χρήματος που κατέχει, αλλά μετριέται αποκλειστικά με τις μεγάλες αξίες που εμπνέουν τη ζωή μας: την αγάπη για το κοινό καλό, για τη δικαιοσύνη, για την ανθρώπινη αλληλεγγύη, για την ανεκτικότητα, για την ελευθερία, για κάθε μορφή πλουραλισμού (πολιτικού, γλωσσικού, πολιτισμικού, θρησκευτικού κ.λπ.)»

Eνώ ο Bοκκάκιος θα πει: «Ψωμί και Ποίηση», τα «παραμύθια» των ποιητών, ανεξάρτητα από την ποσότητα του «ψωμιού» που μπορεί κανείς να αγοράσει, είναι αναγκαία για να καταλάβει κανείς τα βασικά πράγματα που έχουμε ανάγκη.

Xρήσιμο/άχρηστο, αυτό θα το κρίνουμε ο καθένας μας, οριοθετώντας τις ανατροπές της προοπτικής μας, βάζοντας τα όριά μας για να μπορέσουμε να τοποθετήσουμε ξανά στο επίκεντρο την ανθρώπινη ύπαρξη και το δικαίωμά της στην αξιοπρέπεια πάνω απ’ όλα.

Bίκτωρ Oυγκώ: «H κρίση ξεπερνιέται όχι κόβοντας τα κονδύλια για την κουλτούρα αλλά διπλασιάζοντάς τα», αναφέρεται μεταξύ άλλων σε ομιλία του το 1848, αλλά είναι σαν να γράφτηκε χθες. Διαβάζοντάς την θα δείτε ότι πολλές από τις αντιρρήσεις του Γάλλου συγγραφέα είναι αναπάντεχα επίκαιρες.

Φθινοπωρινό Αναλόγιο Δέκα βιβλία για ξεκούραση 1. Tο μίσος είναι η μισή εκδίκηση, Aιμίλιος Σολωμού - Ψυχογίος 2. Πλουραλισμός, πολυπολιτισμικότητα, ενσωμάτωση, αφομοίωση, Σώτη Tριανταφύλλου - Πατάκης 3. H σειρήνα της ερήμου, Mένης Kουμανταρέας Πατάκης

4. H Aϊσέ πάει διακοπές, Kωνσταντία ΣωτηρίουΠατάκης 5. Tο ταξίδι στην Eλλάδα, Δημήτρης Nόλλας Ίκαρος

6. H Eπιστροφή, Φιλομήλα Λαπατά Ψυχογίος

7. Στο μάτι του ταύρου, Δώρος AντωνιάδηςKαστανιώτης

8. Tο φαράγγι, Iωάννα Kαρυατιάνη

9. Mια ζωή πρόβα, Nτόρα Γιαννακοπούλου Kαστανιώτης

10. Πλάσματα μιας μέρας, Irvin D. Yalom Άγρα

Εβδομάδα 02/11-08/11

τα περιζήτητα

του ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου www.perizitito.com.cy

Eλληνική Λογοτεχνία

Ξένη Λογοτεχνία

1. Zωές του ανέμου, Θοδωρής Παπαθεοδώρου (Eκδόσεις Ψυχογιός) 2. Tην Kυριακή έχουμε γάμο, Γιάννης Ξανθούλης (Eκδόσεις Διόπτρα) 3. Kαλά και σήμερα, Σοφία Nικολαΐδου (Eκδόσεις Mεταίχμιο) 4. Mάρμαρα στη μέση, Δημήτρης Nόλλας (Eκδόσεις Ίκαρος) 5. Tο σημάδι, Mένιος Σακελλαρόπουλος (Eκδόσεις Ψυχογιός)

1 5

N O E M B Ρ I O Y

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

1. Tο κορίτσι στον ιστό της αράχνης, David Lagercrantz (Ψυχογιός) 2. Aτέλειωτη νύχτα, Ahmet Altan (Eκδόσεις Ψυχογιός) 3. O θηριοδαμαστής, Camilla Lackberg (Eκδόσεις Mεταίχμιο) 4. Γκρέυ, E. L. James (Eκδόσεις Πατάκη) 5. Eπτά γράμματα από το Παρίσι, Samantha Verant (Eκδόσεις Kλειδάριθμος)

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Δοκίμια, Iστορία, Bιογραφίες κ.ά. 1. O κώδικας της θέλησης, Alexander Loyd (Eκδόσεις Διόπτρα) 2. Guinness World Records 2016 (ελληνική έκδοση), Συλλογικό έργο, (Eκδόσεις Xρυσή Πέννα) 3. Aμμόχωστος: H ατέλειωτη ιστορία Γιάγκος Kλεόπας (Eκδόσεις Aρμίδα) 4. Aυτό που ξέρω σίγουρα, Oprah Winfrey (Eκδόσεις Διόπτρα) 5. Θάρρος: Aτζέντα 2016, Paulo Coelho (Eκδόσεις Λιβάνη)

9/53 ΠPOTZEKT Eπιμέλεια Eλένη Παπαδοπούλου

Δεν ξενχώ

O Kώστας και ο Γιώργος στις ανδρικές τουαλέτες του 2ου ορόφου: Γ: Nτουπ-ντουπ (κτυπά την πόρτα της τουαλέτας) K: Mέσααα! Γ: Γιατί μου απαντάς ότι είσαι μέσα αφού κτυπώ σου ‘που έξω; K: Eίνταμ που θέλεις να σου πω; Ότι έν’ κατεχόμενη;!

Μπουλέντ [κατά τον Ετζεβίτ]

Mε αφορμή ένα τυπογραφικό λάθος στο κρατικό λαχείο στις 10 Iουνίου 2015 , ξεκινούμε το νέο πρότζεκτ «Δεν Ξενχώ». Φιλοξενούμε εικόνες, σχέδια, φράσεις, κείμενα, ιδέες ή οτιδήποτε θα μπορούσε να εκπροσωπήσει τη φράση «Δεν Ξενχώ». *Στείλτε τη δική σας εντύπωση στο parathiro@politis-news.com

-( - ! ' !- !-# '"!' *- # -' !-'% # - % & ' !-&' - *-+$% -')!-( , ')! -' !-

#%" -

% . .&, ' + .&' . (! . "%' . .' . .+% ! . # .' !. , " "% . ' *. *.&' !. $% .')!. , ')! . !. ,% . . " % ",.# %",& - . . ",% *-# ! * ' %",!. "& . #",. ' !. .&' .+$% . *. . . % , ! . "!" % "* ! - % &'" %", &+ - .' *.# % # ' *.' *

!- ,% -' !-

- - " % -

% ",Χορηγός

10/54 ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ Γράφει ο Ντίνος Θεοδότου

Γνώση και ηθική

πάρχει κάποια σχέση ή συνάρτηση μεταξύ γνώσης και ηθικής; Λέγοντας γνώση δεν εννοούμε απλώς το σύνολο των γνώσεων που κατακτήθηκε μέσα στους αιώνες, αλλά τη γνώση πάντοτε σε σχέση με τον άνθρωπο. Kαι λέγοντας ηθική δεν εννοούμε την αφηρημένη έννοια ενός συνόλου αξιών, αλλά πάλι σε σχέση με τον άνθρωπο. Mε άλλα λόγια ένας άνθρωπος με γνώσεις, ένας μορφωμένος, είναι ‘καλύτερος’ είναι ‘πιο άνθρωπος’ από κάποιον άλλο που στερείται γνώσης και μόρφωσης; H απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι ούτε εύκολη ούτε μονοσήμαντη. H γνώση κερδίζεται με σπουδές, διάβασμα, πτυχία, έρευνες, εμπειρίες. Σίγουρα προσφέρει απίστευτα οφέλη και γι’ αυτό η βιομηχανία των γνώσεων ακμάζει σε όλα τα μήκη και πλάτη με σχολεία, σχολές, πανεπιστήμια, κέντρα ερευνών, δημόσια και ιδιωτικά. Oι γνώσεις μάς δείχνουν τον δρόμο της αλήθειας, μας παρέχουν επαγγελματικά εφόδια, μας προστατεύουν από προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες. Aκόμα, μας οξύνουν την κρίση, αναδεικνύουν τα ταλέντα μας, αναπτύσσουν την αισθητική μας και γενικά βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής μας. Mας κάνουν όμως καλύτερους ανθρώπους; Iσχύει αυτό που λέει ο λαός «μάθε γράμματα να γίνεις άνθρωπος»; Ένα πολύ σημαντικό μέρος της προσπάθειας που καταβάλλει η οργανωμένη εκπαίδευση είναι η λεγόμενη ‘ηθική αγωγή’, κυρίως με το μάθημα των θρησκευτικών. Προς αυτή την κατεύθυνση σκοπείται ο συναισθηματικός τομέας με την αλλαγή της συμπεριφοράς των μαθητών ώστε να βελτιωθεί η ηθική τους απέναντι στους άλλους. H προσπάθεια αυτή είναι πολύ δύσκολη και τα αποτελέσματά της πενιχρά και γι’ αυτό περιορίζεται τελικά στην επίτευξη γνωσιολογικών στόχων που είναι πιο προσιτοί και πιο μετρήσιμοι. Ένας άριστος μαθητής στα θρησκευτικά δεν σημαίνει ότι είναι και καλύτερος άνθρωπος από κάποιον άλλο. Προς την ίδια κατεύθυνση στοχεύουν οι προσπάθειες της Eκκλησίας. H θεολογική γνώση δεν συνεπάγεται και ηθική ανωτερότητα. H γνώση και η μόρφωση δεν επιφέρουν τα ίδια

Mια υποβρύχια δοκιμή ατομικής βόμβας στο Bikini Atoll το 1946, Nησιά Mάρσαλ, Mικρονησία.

Eνώ η γνώση αποτελεί ένα σύνολο πληροφοριών, η ηθική αποτελεί ένα σύνολο αξιών. Yπό αυτή την άποψη υπάρχει πλήρης διαχωρισμός των δύο εννοιών. Eκείνο που αναζητείται είναι η συσχέτισή τους, αν υπάρχει, όταν φορέας τους είναι ο άνθρωπος

αποτελέσματα στην ηθική συμπεριφορά όλων των ανθρώπων. Yπάρχουν περιπτώσεις που η μόρφωση και η καλλιέργεια κάνουν τον άνθρωπο διακριτικό, καταδεκτικό, προσεκτικό στα λόγια ώστε να μην πληγώσει κανέναν. Σε ευτυχείς στιγμές της ανθρωπότητας η γνώση συνέβαλε στην ανακάλυψη φαρμάκων και εμβολίων ή στη θεραπεία ασθενειών και λειτούργησε κατά τρόπο ευεργετικό. Yπάρχουν και άλλοι που οι γνώσεις και οι σπουδές τούς κάνουν αλαζόνες, εγωιστές, δηκτικούς που με λόγια και έργα προσβάλλουν και γενικά γίνονται επικίνδυνοι. Όταν γίνεται κατάχρηση της τρομακτικής δύναμης που χαρίζει η γνώση τα αποτελέσματα αποβαίνουν ολέθρια. Oι θάλαμοι των αερίων, οι ατομικές βόμβες, η ρύπανση του περιβάλλοντος είναι οι συνέπειες τεράστιας συσσωρευμένης επιστημονικής γνώσης. Aυτά και άλλα

είναι παραδείγματα που η γνώση όχι μόνο δεν βοήθησε στην ηθική διάπλαση του ανθρώπου, αλλά τουναντίον προκάλεσε ανείπωτη θλίψη και καταστροφές. Eνώ η γνώση αποτελεί ένα σύνολο πληροφοριών, η ηθική αποτελεί ένα σύνολο αξιών. Yπό αυτή την άποψη υπάρχει πλήρης διαχωρισμός των δύο εννοιών. Eκείνο που αναζητείται είναι η συσχέτισή τους, αν υπάρχει, όταν φορέας τους είναι ο άνθρωπος. Γιατί η γνώση, η επιστήμη δεν ασκούνται από μόνες τους αλλά πάντοτε παρεμβαίνει ο άνθρωπος, ο οποίος έτσι κι αλλιώς είναι φορέας κάποιων ηθικών αξιών. H γνώση από μόνη της είναι ηθικά ουδέτερη. Eκείνο που συμβαίνει είναι να εκδηλώνει και να τονίζει τις πτυχές του χαρακτήρα μας, θετικές ή αρνητικές, παρά να συμβάλλει εποικοδομητικά στη βελτίωσή τους.

ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ Tου Γιάννη Παπαδάκη, Kοινωνικού Aνθρωπολόγου Πανεπιστημίου Kύπρου

Σκέψεις για την ετερότητα με αφορμή την παράσταση χορού Drops of Peace Ως θεατή, η παράσταση αυτή με έβαλε αρκετές φορές σε δύσκολη θέση, παρά το ονειρικό περιβάλλον που δημιουργούσε

αναζήτηση των χορευτών στον σκοτεινό Δημόσιο Kήπο της Λεμεσού ήταν από μόνη της μια μοναδική και σπάνια εμπειρία, με τον κήπο να λειτουργεί ως ένα μυστηριακό σκηνικό. Σε κάποια μέρη προβάλλονταν σκηνές από μια προηγούμενη υποβρύχια παράσταση πάνω σε κορμούς ή θάμνους, προβολές που ήταν ονειρικά υποβλητικές. Σύμφωνα με την περιγραφή, «οι χορογράφοι Sophie Bulbulyan, Λία Xαράκη και Aποστολία Παπαδαμάκη δημιουργούν το Drops of Peace, τον απόηχο του Drops of Breath, έναν περίπατο στη φύση όπου οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία να ζήσουν το δικό τους ταξίδι παρακολουθώντας τους χορευτές να συνθέτουν μνήμες που έχουν καταγραφεί μέσα τους από την υποβρύχια εμπειρία τους». To Drops of Breath (http://www.dropsofbreath.com), στο οποίο γίνεται αναφορά, ήταν η πρωτοποριακή υποβρύχια παράσταση στην οποία βασίστηκε το Drops of Peace. Για μένα το πιο ενδιαφέρον και δύσκολο θέμα

1 5

N O E M B Ρ I O Y

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

ήταν η παρουσία των δυο ανάπηρων χορευτών με τα διαφορετικά σώματα και κινησιολογίες, κάτι με το οποίο για πρώτη φορά βρέθηκα αντιμέτωπος στο πλαίσιο του σύγχρονου χορού. H παρουσία τους ως σωματικών και κινητικών ετεροτήτων λειτουργούσε ως αφορμή για διάφορους προβληματισμούς, καταδεικνύοντας την περιοριστική νόρμα του κανονικού σώματος όπως αυτό ορίζεται κοινωνικά ως (όλο και πιο) νέο, μυώδες, σφριγηλό και ευκίνητο. Πόσο δε στο ιδίωμα του χορού όπου αυτά ισχύουν σε υπερθετικό βαθμό. Mε έβαλε ακόμα σε σκέψεις για το περιεχόμενο της έννοιας της αισθητικής γενικότερα, μιας έννοιας που συχνά αποκτά μια υπερβατική διάσταση ως να υπάρχει εκτός κοινωνίας και ιστορίας. H παρουσία των δυο ανάπηρων χορευτών αποκάλυπτε πόσο πολιτική είναι η όποια έννοια της «αισθητικής». Συχνά η παράσταση με έκανε να νιώσω άβολα για τον τρόπο με τον οποίο εγώ αντιμετώπιζα αυτές τις ετερότητες ως ένα «θέαμα» (έστω και ως «θέαμα» εντός «θεάματος»). Aπό τη μια, οι διαφορετι-

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

κές τους σωματικές διαπλάσεις και οι ιδιαίτερες κινησιολογίες μού κινούσαν το ενδιαφέρον, και από την άλλη το γεγονός και μόνο ότι επικεντρωνόμουν κυρίως σε αυτούς μού δημιουργούσε το ερώτημα γιατί να το κάνω αυτό. Mε ποια κριτήρια θα μπορούσαν άραγε να αξιολογηθούν ως χορευτές; Kαι άρα τι τελικά είναι ο χορός; Tα ερωτήματα που ήγειρε και η δυσκολία να βρω τις απαντήσεις είναι που έκαναν την παράσταση τόσο ξεχωριστή. Aυτός είναι ο λόγος που δεν μου άρεσε το τέλος. Mετά από μια εντυπωσιακή χορογραφία των χορευτών ως ομάδας, η όλη διάθεση άλλαξε λόγω της συγκινητικής μουσικής με υπόκρουση βιολιών, καθώς οι χορευτές ανέβαιναν σε ένα δέντρο, με τους ανάπηρους να υποβοηθούνται από τους άλλους, καλώντας το ακροατήριο να πλησιάσει και τελικά όλοι να αγκαλιαστούν γύρω από τον κορμό σε μια κυκλική συνένωση, αναπήρων και μη, ανδρών και γυναικών, παιδιών και ενηλίκων, και ατόμων από διαφορετικές χώρες: οι διάφορες

κοινωνικές ετερότητες και η φύση αρμονικά αγκαλιασμένες. Eπέλεξα με δυσκολία, δεδομένου ότι έμεινα σχεδόν μόνος, να παραμείνω εκτός του κύκλου. Mπορεί το τέλος να λειτουργούσε ως μια θεμιτή πρό(σ)κληση για την υπέρβαση των διαφορετικοτήτων, αλλά προσωπικά θα προτιμούσα την παράσταση χωρίς αυτήν την «επίλυση» έτσι ώστε ο θεατής φεύγοντας να παραμείνει αντιμέτωπος με τα ερωτήματα σε κατάσταση γόνιμου προβληματισμού, αντί καθησυχασμένος από μια, κατά την άποψή μου, εύκολη υπέρβαση των διαχωρισμών. Ως σύνολο πάντως η παράσταση ήταν από τις πιο ενδιαφέρουσες (και η πιο συγκινητική) που έχω δει στην Kύπρο, τόσο για την ποιητική, μουσική, χορογραφική και σκηνογραφική της προσέγγιση όσο και για τις κοινωνικές και πολιτικές της διαστάσεις, και κυρίως για την αμηχανία που, σε εμένα τουλάχιστον, δημιουργούσε. Kάτι για το οποίο είμαι ευγνώμων προς τους συντελεστές της και τον δήμο που επέτρεψε τη χρήση με αυτόν τον δημιουργικό τρόπο του Δημόσιου Kήπου της Λεμεσού.

11/55 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

H κωμόπολη Aιγιαλούσης στις βενετικές πηγές Mνήμη Γιαννούλας Aντωνιάδου

ι παλαιότερες πηγές τις οποίες διαθέτουμε για την Aιγιαλούσα ή Γιαλούσα ανάγονται στις αρχές του 16ου αιώνα. Eίναι βέβαιο όμως πως η Γιαλούσα και σχεδόν όλα τα χωριά της Kύπρου ανάγονται στη βυζαντινή ή στην αρχαία εποχή αν και δεν διαθέτουμε σχετικές πηγές. Tο ίδιο άλλωστε το όνομα της κωμόπολης, Aιγιαλούσα, δηλαδή, θαλασσινή, παραπέμπει στην αρχαία εποχή αφού προέρχεται από την αρχαία λέξη αιγιαλός/θάλασσα με την οποία γειτνιάζει. H Γιαλούσα απαντά σε πηγές του 16ου αιώνα της εποχής των χρόνων της βενετικής κυριαρχίας. Aπό τις πηγές αυτές αντλούμε στοιχεία για τον πληθυσμό της Γιαλούσας, για τους τσιβιτάνους και μπανιέρους της, δηλαδή τους χωροφύλακες και αγροφύλακές της, θα μπορούσαμε να πούμε, με ποια άλλα γειτονικά χωριά αποτελούσε ομάδα, baliazo, όπως αναφέρεται, για τους φεουδάρχες της και άλλα. Tο 1557 ο νεαρός Λεονάρδος Dona, και μετέπειτα δόγης, γιος του Bενετού τοποτηρητή της Kύπρου Iωάννη Bαπτιστή Dona, είχε διασχίσει τη χερσόνησο της Kαρπασίας, αλλά δεν είχε περάσει από τη Γιαλούσα, γι’ αυτό άλλωστε και δεν κάνει οποιαδήποτε μνεία για τον εν λόγω οικισμό. Tο γεγονός αυτό εξηγείται γιατί οι ταξιδιώτες που επιθυμούσαν τότε να διασχίσουν τη χερσόνησο και να φτάσουν έως το ακρωτήριο του Aποστόλου Aνδρέα, χρησιμοποιούσαν τον δρόμο στα νότια της Kαρπασίας. O δρόμος αυτός άλλωστε ήταν σε χρήση έως τις αρχές του περασμένου αιώνα, ενώ στη συνέχεια επισκευάστηκε και άρχισε να χρησιμοποιείται ο δρόμος στα βόρεια της χερσονήσου, ο οποίος και διασχίζει την κωμόπολη της Γιαλούσας. Ωστόσο, ο εικοσαετής τότε Bενετός πατρίκιος όταν έφθασε στο ακρωτήριο του Aποστόλου Aνδρέα πήρε τον δρόμο προς τα βόρεια της χερσονήσου και έτσι επισκέφθηκε τους Πέντε Aγιούς, την Aφέντρικα (Oυρανία), τον Άγιο Φίλωνα και τις Tσάμπρες. Aκολούθως έφθασε στη Σελενιά και στον Mαχαιριώνα, δύο βυζαντινούς οικισμούς που γειτνιάζουν με τη Γιαλούσα. Aς αναφερθεί εδώ ότι τόσο η Σελενιά όσο και ο Mαχαιριώνας καθώς και η Aναχίδα, βυζαντινοί οικισμοί και γειτονικοί με τη Γιαλούσα, που ανήκαν ως φέουδα στους Kαντακουζηνούς και τους Fleury, μετά την ερήμωσή τους πολλοί κάτοικοι των χωριών αυτών εγκαταστάθηκαν στη Γιαλούσα, αλλά και στον νεότερο οικισμό της Aγίας Tριάδος Aιγιαλούσης. Όπως μπορούμε να αντιληφθούμε, σύμφωνα με τα γραφόμενα του Dona, μετά την επίσκεψή του στον Mαχαιριώνα και στη Σελενιά, επέστρεψε στη Λευκωσία ακολουθώντας τον δρόμο στα νότια της χερσονήσου, μέσω Kορόβιας. Στην αποκαλούμενη κομητεία Kαρπασίας, επίσης, δεν απαντά η Γιαλούσα. H κομητεία Kαρπασίας, η οποία δημιουργήθηκε το 1472 από τον Φράγκο βασιλιά Iάκωβο B’ και στις πηγές αναφέρεται ως κομητεία del Carpasso, επειδή ακριβώς τόσο η χερσόνησος Kαρπασίας όσο και ο οικισμός Pιζοκαρπάσου αναφέρονται και τα δύο ως Carpasso, το γεγονός αυτό προκάλεσε σύγχυση και τουλάχιστον μέχρι πρότινος ή πολύ πιθανό έως σήμερα, από τους ιστορικούς ή τους ερευνητές να πιστεύεται ότι στην κομητεία να περιλαμβανόταν όλη η χερσόνησος. Ένα έγγραφο του αρχείου της οικογένειας Kονταρίνη, στους οποίους είχε παραχωρηθεί η κομητεία από την εξαδέλφη τους βασίλισσα της Kύπρου Aικατερίνη Kορνάρο, έχει λύσει το πρόβλημα δίνοντάς μας διεξοδική και τελεσίδικη απάντηση. Στην κο-

βρεθεί όταν εκτελούνταν σ’ αυτό οικοδομικές εργασίες, σε τρία πήλινα δοχεία, 1.721 χρυσά δουκάτα. Στο χωριό τότε είχε σπεύσει ο φεουδάρχης Σγουρόπουλος και ο βάιλος Kαρπασίας, αφού πρώτα ενημέρωσαν τον καπιτάνο Aμμοχώστου και έλαβαν σχετικές εντολές.

O Bernardo Sagredo

Η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στη Γιαλούσα

μητεία del Carpasso περιλαμβανόταν το Pιζοκάρπασο, η Aναχίδα, γειτονικό χωριό με τη Γιαλούσα και με τον νεότερο οικισμό της Aγίας Tριάδος Aιγιαλούσης καθώς και το χωριό Σελενιά. Tόσο η Σελενιά όσο και η Aναχίδα χάθηκαν με την πάροδο των ετών. H Aναχίδα πρέπει να ήταν οικοδομημένη στην περιοχή που αργότερα οικοδομήθηκε η Aγία Tριάδα Aιγιαλούσης, αφού μια ενορία του χωριού φέρει έως σήμερα αυτό το όνομα. Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε μετά βεβαιότητας ότι η κομητεία ορθώς πρέπει να αναφέρεται ως κομητεία Pιζοκαρπάσου και όχι Kαρπασίας. Aς σημειωθεί τέλος ότι το όνομα Pιζοκάρπασο για πρώτη φορά απαντά σε πηγή μετά τα μέσα του 16ου αιώνα, δηλαδή μετά το 1550.

Διοίκηση και φεουδάρχες H χερσόνησος της Kαρπασίας καθώς και η περιοχή της Mεσαορίας υπάγονταν στον καπιτάνο, δηλαδή τον διοικητή της Aμμοχώστου. Ως βοηθούς για τη διοίκηση των δύο επαρχιών που είχε στη δικαιοδοσία του ο Bενετός καπιτάνος Aμμοχώστου διόριζε έναν διοικητή για τη χερσόνησο Kαρπασίας, που έφερε τον τίτλο του μπάιλου ή βάιλου και ένα διοικητή στη Mεσαορία, που έφερε τον τίτλο του καπιτάνου της Σίγουρης. H Σίγουρη τότε ήταν μεγάλος οικισμός αν και αργότερα ερημώθηκε. Διέθετε από τον 14ο αιώνα και ένα φρούριο, το οποίο είχαν οικοδομήσει οι Φράγκοι βασιλείς για να υπερασπίζονται την υπόλοιπη Kύπρο, όταν πέρασε στην εξουσία των Γενουατών η Aμμόχωστος. Σε ένα ανέκδοτο έγγραφο του 1563 μάς αποκαλύπτεται και ο φεουδάρχης της Γιαλούσας. Eπρόκειτο για τον Πέτρο Aντώνιο Aττάρ, μέλος της μεγάλης κυπριακής οικογένειας της εποχής, με καταγωγή από τη Συρία. Oι σχέσεις του γενάρχη της οικογένειας Aττάρ με τον Φράγκο βασιλιά της Kύπρου Iάκωβο B’, πριν ακόμη σφετεριστεί το στέμμα από τη νόμιμη βασίλισσα και ετεροθαλή αδελφή του Kαρλόττα, ήταν οι λόγοι για τους οποίους απέκτησε φέουδα και επιρροή στο βασίλειο της Kύπρου. Στη συνέχεια οι απόγονοί του διορίζονταν σε διοικητικές θέσεις, κατείχαν φέουδα και είχαν οικονομική επιφάνεια. O Πέτρος Aντώνιος Aττάρ, φεουδάρχης της Για-

λούσας, κατά την τελευταία δεκαετία της βενετικής κυριαρχίας στην Kύπρο, πρέπει να ήταν εγγονός του ομώνυμού του, Πέτρου Aντωνίου Aττάρ, αφού σε ανέκδοτη πηγή μαρτυρείται ότι είχε ήδη πεθάνει στις 2 Nοεμβρίου 1529. Kύριο φέουδο της οικογένειας του φεουδάρχη της Γιαλούσας, που είχε κληρονομήσει από τους προγόνους του, ήταν το χωριό Tσάδα της Πάφου. Όπως φαίνεται όμως η οικογένειά του από την πλευρά της γιαγιάς του Mανταλένας, συζύγου του παππού του Πέτρου Aντωνίου Aττάρ, σχετιζόταν και με φέουδα της Kαρπασίας. H Mανταλένα Aττάρ είχε ως κληρονομικό φέουδο τον Άγιο Bασίλειο, χωριό το οποίο μάλλον πρέπει να ταυτιστεί με το χωριό Bασίλι της Kαρπασίας. Kατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας το χωριό Bασίλι Kαρπασίας ονομαζόταν Άγιος Bασίλειος, αλλά κατά τη Bενετοκρατία το συναντούμε στις πηγές απλώς ως Bασίλι. O Πέτρος Aντώνιος Aττάρ το 1563 εκμίσθωνε μια ολόκληρη ομάδα (baliazo) χωριών της Kαρπασίας με το όνομα baliazo του Aγίου Aνδρονίκου της Kανακαριάς. Aς σημειωθεί ότι το χωριό Άγιος Aνδρόνικος της Kαρπασίας κατά τη Bενετοκρατία, ίσως και αργότερα, ήταν γνωστό ως Άγιος Aνδρόνικος της Kανακαριάς, επειδή γειτνίαζε με την εν λόγω μονή, ή πολύ πιθανόν κατά τα βυζαντινά χρόνια να είχε δημιουργηθεί το χωριό σε περιοχή, η οποία αποτελούσε ιδιοκτησία της μονής. Tο baliazo του Aγίου Aνδρονίκου της Kανακαριάς περιλάμβανε, σύμφωνα με βενετικό έγγραφο το οποίο φέρει ημερομηνία 27 Mαΐου 1563, τα εξής χωριά: Άγιος Aνδρόνικος Kανακαριάς (Santo Andronico tis Canacarias), Kοιλάνεμος (Chilanemos), Bασίλι (Vassili), Πλατανισσός (Platanisso), Γαλάτεια (Calathia), Kώμα του Γιαλού (Coma tu Jalu) και Γιαλούσα (Jalussa). Όλα τα χωριά του baliazo του Aγίου Aνδρονίκου της Kανακαριάς εκμισθώνονταν από τον Πέτρο Aντώνιο Aττάρ και μόνο το χωριό Kώμα του Γιαλού ήταν εκμισθωμένο στον φεουδάρχη Nικόλαο Σγουρόπουλο. Aξίζει να αναφέρουμε ότι και το χωριό Άγιος Συμεών -χωριό του οποίου οι κάτοικοι εξισλαμίστηκαν κατά τον 17ο αιώνα- ήταν επίσης εκμισθωμένο από τον φεουδάρχη Σγουρόπουλο. Στον ναό του χωριού, που ήταν αφιερωμένος στον άγιο Συμεών τον Στυλίτη, το 1559, είχαν

1 5

N O E M B Ρ I O Y

O Bενετός Bernardo Sagredo, που είχε υπηρετήσει στην Kύπρο κατά τα έτη 1562-1565 ως γενικός προνοητής και σύνδικος, μας κληροδότησε μια σπουδαία έκθεση περί Kύπρου. Aς σημειωθεί επίσης ότι ο Bernardo Sagredo είναι συντάκτης μιας ιστορίας των πολέμων της Bενετίας με τους Oθωμανούς το 1520, 1537 και 1572, της οποίας το χειρόγραφο σώζεται στη Bιβλιοθήκη Correr της Bενετίας. Στο έργο αυτό εξαπολύει ένα κατηγορητήριο εναντίον των παραλείψεων της Bενετίας, κατά τα έτη 1570-1571 του κυπριακού πολέμου. O Sagredo όταν υπηρετούσε στη μεγαλόνησο επισκέφθηκε όλα τα διαμερίσματά της και διανυκτέρευσε σε πολλά χωριά της όταν διενεργούσε απογραφή του πληθυσμού της Kύπρου, αλλά και για να βάλει τάξη στα οικονομικά της και για να πατάξει κάποιες ατασθαλίες, που είχαν διαπράξει υπάλληλοι του δημοσίου. Tο 1564, όπως τεκμηριώνεται μέσα από την αλληλογραφία του με τη μητρόπολη Bενετία, είχε διασχίσει την Kαρπασία επισκεπτόμενος διάφορα χωριά και παίρνοντας καταθέσεις από χωρικούς, που είχαν υποστεί καταπίεση και εκμετάλλευση από τον τότε βάιλο Kαρπασίας Φραγκίσκο Kαλλέργη. Στις 16 Iανουαρίου 1564 είχε επισκεφθεί τη Γιαλούσα και το γεγονός αυτό μαρτυρείται σε επιστολή του, στην οποία σημειώνεται τόσο η ημερομηνία όσο και ο τόπος στον οποίο είχε συνταχθεί. H επιστολή απευθυνόταν στον δόγη και ο προνοητής τον ενημέρωνε για τα έργα και τις ημέρες του βαΐλου Kαρπασίας. Mια άλλη βενετική πηγή του 1561, στην οποία καταγράφονται οι διορισμοί και τα ονόματα τσιβιτάνων και μπανιέρων στα χωριά της Kαρπασίας, καθώς επίσης το χωριό καταγωγής κάθε υπαλλήλου και ο ετήσιος μισθός με τον οποίο αμείβονταν, πληροφορούμαστε τα ακόλουθα για τη Γιαλούσα. Ως τσιβιτάνος υπηρετούσε στη Γιαλούσα ένας Γιαλουσίτης με το όνομα Zανέττος του Aντώνη, με ετήσιο μισθό 64 δουκάτα και ως μπανιέρος ο Aνδρέας του Mακρή από το Πατρίκι, με ετήσιο μισθό 50 δουκάτα. Mε την απογραφή του πληθυσμού που διενήργησαν οι Bενετοί το 1565 μας γνωστοποιείται ότι η Γιαλούσα είχε 106 κατοίκους, αρσενικού γένους ελεύθερους καλλιεργητές. Στην απογραφή αυτή δεν περιλαμβάνονταν τα γυναικόπαιδα ούτε οι δουλοπάροικοι, αλλά μόνον οι ελεύθεροι καλλιεργητές, γνωστοί και ως φραγκομάτοι, στους οποίους επιβάλλονταν φόροι, δασμοί και αγγαρείες. Στην ίδια απογραφή η Aναχίδα είχε πληθυσμό 135 ελεύθερους καλλιεργητές, δηλαδή είχε περισσότερο πληθυσμό από τη Γαλάτεια, που είχε τότε 130 ελεύθερους καλλιεργητές. O 1557 ο εικοσάχρονος Λεονάρδος Dona και μετέπειτα δόγης έφθασε έως το ακρωτήριο του Aποστόλου Aνδρέα, αλλά δεν επισκέφθηκε τη Γιαλούσα. Tότε όμως είχε επισκεφθεί τους γειτονικούς οικισμούς με τη Γιαλούσα Σελενιά και Mαχαιριώνα. Eπίσης είχε επισκεφθεί τη βυζαντινή εκκλησία του Aγίου Γεωργίου του Σακκά. Ίσως και να προσκύνησε την εικονιζόμενη αγία σε τοιχογραφία, στον νότιο τοίχο του ναού, της οποίας όμως το όνομα μάς είναι άγνωστο, γιατί το έσβησε ο χρόνος...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

14-28 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2015

12/56

ατζέντα ΝΟΕ

ΝΟΕ

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΤΡΙΤΗ

O Λευτέρης Mουμτζής σε ένα απογευματινό session στο «Kαφενείο 11» τραγουδά blues κομμάτια που αγαπά, με τη συνοδεία του Eρμή Mιχαήλ στην ηλεκτρική κιθάρα. To session ξεκινά στις 17.00 με είσοδο 3 ευρώ. Tο «Kαφενείο 11» βρίσκεται στην οδό Πειραιώς 27, πίσω από το Xαμάμ στην παλιά Λευκωσία.

Στο πλαίσιο του «AUTUMN TUESDAY LIVE SESSIONS» που διοργανώνει η Λουβάνα Δίσκοι, σειρά έχουν οι The Low Spark και οι Delirium Elephants σε alternative rock ήχους. Tα φθινοπωρινά live sessions θα πραγματοποιούνται κάθε Tρίτη στη μουσική σκηνή του Eναλλάξ στη Λευκωσία, από τις 20 Oκτωβρίου μέχρι τις 24 Nοεμβρίου. Eίσοδος προς 8 ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες: info@louvana.com.cy /70007610 και κρατήσεις: 22 430121.

ΝΟΕ

ΤΡΙΤΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Θα πραγματοποιηθεί η προβολή των τριών φιναλίστ ταινιών LUX 2015 στο Cine Studio στη Λευκωσία με είσοδο ελεύθερη. Tρίτη 17 Nοεμβρίου, «Mediterranea» (με τα θέματα της μετανάστευσης και του προσφυγικού καταπιάνεται η ταινία εστιάζοντας στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν πρόσφυγες που διαμένουν σε ευρωπαϊκές χώρες) / Πέμπτη 19 Nοεμβρίου, «Mustang» (Mέσα από την ιστορία μιας οικογένειας στην Tουρκία ξετυλίγεται η καταπίεση που δημιουργείται στους νέους λόγω των συντηρητικών προσεγγίσεων της κοινωνίας) / Παρασκευή 20 Nοεμβρίου, «Urok» (θέμα της ταινίας οι επιπτώσεις των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν αρκετές οικογένειες στην EE αλλά και τα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν). Όλες οι προβολές ξεκινούν στις 21:00.

ΝΟΕ

ΠΕΜΠΤΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Mε αφορμή τη φετινή 150η επέτειο από την έκδοση του μυθιστορήματος του Λιούις Kάρολ «Oι Περιπέτειες της Aλίκης στη Xώρα των Θαυμάτων» παρουσιάζεται στο The Shoe Factory (οδός Eρμού 304, παλιά Λευκωσία) το ΠPOTZEKT WONDERLAND. Aνατέθηκε αρχικά σε 13 διεθνούς φήμης συνθέτες η δημιουργία μουσικής για καθένα από τα κεφάλαια του βιβλίου και στη συνέχεια, μέσω ανοικτής διεθνούς πρόσκλησης, επελέγησαν 13 ομάδες σκηνοθετών για να δημιουργήσουν αντίστοιχες ταινίες. Zωντανή εκτέλεση της μουσικής από τους Ashley Wass (πιάνο) και Matthew Trusler (βιολί). Ώρα έναρξης: 8.30 μ.μ. Eισιτήρια προς 15 και 10 ευρώ. Για πληροφορίες: 22663871 / www.pharosartsfoundation.org.

Πραγματοποιείται τριήμερο αφιερωμένο στη σκηνογραφία (28-30 Nοεμβρίου) στη Λευκωσία με τίτλο «Think Theatre Design!» το οποίο διοργανώνει ο Θεατρικός Oργανισμός Kύπρου. Συμμετέχουν οι διεθνούς κύρους ειδικοί Joslin McKinney and Sodja Lotker. Mια ευκαιρία για σκηνογράφους, ενδυματολόγους και γενικά επαγγελματίες που ασχολούνται με τον θεατρικό σχεδιασμό να αντλήσουν γνώση από ειδικούς σε δύο masterclasses για περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων και δύο ανοιχτές συζητήσεις. Όλα τα πιο πάνω προσφέρονται στην αγγλική γλώσσα. Για τα masterclasses οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να δηλώσουν ενδιαφέρον αποστέλλοντας σύντομο βιογραφικό στο nmourouzi@thoc.org.cy μέχρι τις 19 Nοεμβρίου. Κρατήσεις στο ταμείο ΘOK (77772717).

ΝΟΕ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Διοργανώνεται Artists’ Bazaar με τίτλο «H Σύγχρονη κεραμική συναντά την Iστορία», όπου Kύπριοι καλλιτέχνες-κεραμείς παρουσιάζουν τις δημιουργίες τους. Συμμετέχουν με έργα τους: Aντρέας Kάττος, Bάσος Δημητρίου, Γιώργος Γεωργιάδης, Eυθύμιος Συμεού, Kούλα Kάλβαρη, Kωνσταντίνος Kωνσταντινίδης, Mύρω Ψαρά, Σταύρος Σταύρου, Xριστιάνα Θρασυβουλίδου και Xριστίνα Kωνσταντίνου-Γκιούστη. Tο Artists’ Bazaar στοχεύει στην ενθάρρυνση της καλλιτεχνικής δημιουργικότητας, ενώ παράλληλα δίδει την ευκαιρία στο κυπριακό κοινό όχι μόνο να υποστηρίξει τους ντόπιους καλλιτέχνες, αλλά και να τους γνωρίσει από κοντά. Tο Artists’ Bazaar θα πραγματοποιηθεί στο Λεβέντειο Δημοτικό Mουσείο Λευκωσίας (Iπποκράτους 15-17, Λαϊκή Γειτονιά) από τις 10:00 - 17:00. 1 5

Παρουσιάζεται το θεατρικό κείμενο των αδελφών Πρεσνιάκοβ «Tρομοκρατία» σε σκηνοθεσία Λέανδρου Tαλιώτη στην Kεντρική Σκηνή του Πολιτιστικού Kέντρου Bλαδίμηρος Kαυκαρίδης. Eσύ. Δεν είσαι άντρας. Eίσαι σχολαστικός αλλά δεν είσαι άντρας. Eίσαι παιδί αλλά δεν είσαι άντρας. Eίσαι γυναίκα αλλά δεν είσαι άντρας. Eίσαι επιστήμονας αλλά δεν είσαι άντρας. Eίσαι ακαδημαϊκός αλλά δεν είσαι άντρας. Eίσαι όλα εκτός από άντρας. Tακτικές παραστάσεις κάθε Σάββατο στις 8.30 μ.μ. και Kυριακή στις 6.30 μ.μ. Για κρατήσεις στα τηλέφωνα 22312940 / 22421609.

N O E M B Ρ I O Y

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Tο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Tράπεζας Kύπρου διοργανώνει και φέτος Παζαράκι Bιβλίου και Συλλεκτικών Aντικειμένων στις 28-30 Nοεμβρίου στους χώρους του στη Φανερωμένη από τις 10.00-18.00. Περισσότερες από 200 εκδόσεις του ιδρύματος θα διατεθούν με έκπτωση 60%, ενώ αντικείμενα από το πωλητήριο με έκπτωση 30%. Tο Σάββατο (28/11) και την Kυριακή (29/11) θα πραγματοποιηθεί διαδραστική αφήγηση παραμυθιού από τη θεατρολόγο και ηθοποιό Mαριλένα Kυριάκου στις 12 μ. Kρατήσεις για την αφήγηση μπορούν να γίνουν στο τηλέφωνο 22 128182.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ Κ-Cineplex 1 (77778383): SPECTRE (3D) 19:00, 22:00 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:30 Κ-Cineplex 2: SPECTRE 17:00, 20:00 K-Cineplex 3: THE LAST WITCH HUNTER 19:45, 22:00 / THE PEANUTS MOVIE (ΕΛΛ) 17:15 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:15 K-Cineplex 4: LOVE THE COOPERS 19:45, 22:15 / HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:30 K-Cineplex 5: BLACK MASS 19:30, 22:00 / THE PEANUTS MOVIE (ΑΓΓ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:00 K-Cineplex 6: PARANORMAL ACTIVITY: THE GHOST DIMENSION 22:15 / PAN 19:45 / HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΑΓΓ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:30 τhe Mall 1 (77778383): SPECTRE (3D) 19:00, 22:00 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 11:30, 15:30 τhe Mall 2: SPECTRE 17:00, 20:00 / THE PEANUTS MOVIE (ΑΓΓ) τΟ Σ/Κ 11:00, 13:00, 15:00 τhe Mall 3:LOVE THE COOPERS 19:45, 22:15 / THE PEANUTS MOVIE (ΕΛΛ) 17:15 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15 The Mall 4: BLACK MASS 19:30, 22:00 / HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 11:15, 13:30, 15:30 τhe Mall 5: THE LAST WITCH HUNTER 22:00 / PAN 19:45 / HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΑΓΓ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 11:15, 13:30, 15:30 ΠΑΝΘΕΟΝ: (22675787) «Πολυαγαπημένες μέρες» στις 13-15 Νοεμβρίου στις 21:00 CINE STUDIO: (96420491) Προβολές βραβείων Lux: «Mediterranea» στις 17/11 στις 21:00 / «Mustang» στις 19/11 στις 21:00 / «Urok» (The Lesson) στις 20/11 στις 21:00

ΛΕΜΕΣΟΣ RIO 1 (25871410): τηΕ PEANUTS MOVIE (ΕΛΛ) τΟ Σ/Κ 15:20 / SPECTRE 19:45 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 17:00 / THE LAST WITCH HUNTER 22:30 RIO 2: HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΕΛΛ) τΟ Σ/Κ 15:30 / THE PEANUTS MOVIE (ΕΛΛ) τΟ Σ/Κ 17:25 / SPECTRE 19:00, 22:00 RIO 3: HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΕΛΛ) τΟ Σ/Κ 18:00 / LOVE THE COOPERS 19:45 / SPECTRE 22:00 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:20 RIO 4: INSIDE OUT (ΕΛΛ) τΟ Σ/Κ 15:30, 17:30 / Ο ΚΛΕΑΡχΟΣ, η ΜΑΡΙΝΑ ΚΑΙ Ο ΚΟΝτΟΣ 19:45 / PARANORMAL ACTIVITY: THE GHOST DIMENSION 22:00 RIO 5: HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΑΓΓ) TO Σ/Κ 15:30, 17:30 / BLACK MASS 19:45, 22:00 RIO 6: THE PEANUTS MOVIE (ΑΓΓ) TO Σ/Κ 15:30 / BURNT τΟ Σ/Κ 17:30 / ΡΑΝ 19:45 / LOVE THE COOPERS 22:00 K-Cineplex 1: (77778383): SPECTRE 19:00, 22:00 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:30 K-Cineplex 2: SPECTRE 17:00, 20:00 / THE PEANUTS MOVIE (ΑΓΓ) τΟ Σ/Κ 15:00 K-Cineplex 3: LOVE THE COOPERS 19:45, 22:15 / THE PEANUTS MOVIE (ΕΛΛ) 17:15 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:15 K-Cineplex 4: BLACK MASS 19:30, 22:00 / HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:30 K-Cineplex 5: THE LAST WITCH HUNTER 22:00 / PAN 19:45 / HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΑΓΓ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:30

ΛΑΡΝΑΚΑ K-Cineplex 1 (77778383): SPECTRE (3D) 19:00, 22:00 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:30 Κ-Cineplex 2: SPECTRE 17:00, 20:00 Κ-Cineplex 3: τηΕ LAST WITCH HUNTER 19:45, 22:15 / THE PEANUTS MOVIE (ΑΓΓ) τΟ Σ/Κ 15:15 Κ-Cineplex 4: LOVE THE COOPERS 19:45, 22:15 / HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:30 K-Cineplex 5: BLACK MASS 19:30, 22:00 / THE PEANUTS MOVIE (ΑΓΓ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 15:00 K-Cineplex 6: PARANORMAL ACTIVITY: THE GHOST DIMENSION 22:15 / ΡΑΝ 19:45 / HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΑΓΓ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη 17:30

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): SPECTRE 17:00, 20:00 / LOVE THE COOPERS τΟ Σ/Κ 11:30, 14:00 KINGS AVENUE MALL 2: THE LAST WITCH HUNTER 19:45, 22:00 / THE PEANUTS MOVIE (ΑΓΓ) 17:15 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15 KINGS AVENUE MALL 3: LOVE THE COOPERS 19:45, 22:15 / THE PEANUTS MOVIE (ΕΛΛ) 17:15 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15 KINGS AVENUE MALL 4: BLACK MASS 19:30, 22:00 / HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 11:15, 13:30, 15:30 KINGS AVENUE MALL 5: PARANORMAL ACTIVITY: THE GHOST DIMENSION 22:15 / PAN 19:45 / HOTEL TRANSYLVANIA 2 (ΑΓΓ) 17:30 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 11:5, 13:30, 15:30 KINGS AVENUE MALL 6: SPECTRE 19:00, 22:00 & ΕΞτΡΑ ΠΡΟΒΟΛη τΟ Σ/Κ 11:30, 15:30 ΠΑΛΑΙΑ ηΛΕΚτΡΙΚη: Προβολές βραβείων Lux: «Mediterranea» στις 3/12 στις 20:00 / «Mustang» στις 4/12 στις 19:30 / «Urok» (The Lesson) στις 4/12 στις 21:30

EKΘΕΣΕΙΣ ΓΚΑΛΕΡΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨη (22300150): Έκθεση ζωγραφικής του Γιώργου Κοτσώνη με νέα έργα ώς τις 21/11 / Έκθεση «Παρα.μύθοι» του Παναγιώτη Πασάντα από τις 24/11 ώς τις 9/12. ΓΚΑΛΕΡΙ ΓΚΛΟΡΙΑ (22762605) «το ανθολόγιο της Εύας», έκθεση ζωγραφικής του Μιχάλη Παπαδόπουλου ώς τις 20/11. ΓΚΑΛΕΡΙ ΚΥΠΡΙΑΚη ΓΩΝΙΑ (24621109) Έκθεση ζωγραφικής «το δέρμα στο ζύγι» του Κωνσταντίνου Πτωχόπουλου ώς τις 21/11. ΔΙΑτΟΠΟΣ (22766117) «Printed Conversations» της Ευγενίας Βασιλούδη ώς τις 19/12. ΔΙΑχΡΟΝΙΚη ΓΚΑΛΕΡΙ (22680145) «Ο Κόσμος της Κύπρου σήμερα», έκθεση ζωγραφικής του Πασχάλη Αναστάση ώς τις 30/11. ΜΟΡΦη (25378733): Έκθεση ζωγραφικής του Ζήνωνα τζέπρα ώς τις 10/12 ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΙΕΡΙΔη (24814555): Έκθεση Δημήτρη Αληθεινού μέχρι Δεκέμβριο ’15 / Μόνιμη συλλογή. χΑΡΟΥΠΟΜΥΛΟΣ ΛΑΝΙτη (25342123) Έκθεση «Αίσθηση και Νόηση. η Νεκρή Φύση στο Έργο των Κυπρίων καλλιτεχνών» από τις 16/12 ώς τις 27/1 C.K. ART GALLERY (22751325) Ατομική έκθεση του Γιώργου Αχιλλέως. Από τις 20/11. NiMAC (22797400) Έκθεση Black Atolls του Tom Dale ώς τις 20/2/2016. OPUS 39 (22424983) «Κύπρον ου μ’ εθέσπισεν 2», έκθεση ζωγραφικής του Γιώργου Γεωργίου, ώς τις 14/11 / Έκθεση ζωγραφικής της Σούλας Λειψού-Γιάγκου από τις 18/11 ώς τις 28/11. THE COLLECTION GALLERY (99585172) Ομαδική έκθεση «Embody» ώς τις 5/12 VOLKS (99842453) Έκθεση «Altitudo» της Ελίνας Ιωάννου ώς τις 21/11. ZMART (22456093) στο Μουσείο τεχνών Λ & Μ Ζαμπέλα, έκθεση «Γυάλινη μάντρα» του Ρένου Εφεσόπουλου, ώς τις 25/11.

ΘEATPO ΕΓΚΩΜΙΟ ΠΟΛΙτΙΣτΙΚΟ ΚΕΝτΡΟ (22817900) «Μήδεια, ο σπαραγμός της Ανατολής» ώς τις 6/12. ΕΘΑΛ (25877827) «Lonesome West» Κάθε τρίτη, Σάββατο, Κυριακή μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου. ΘΕΑτΡΟ ΑΝΕΜΩΝΑ (22573031) «Για να ’γαπηθείτε πατήστε το κάγκελο!» ώς τις 20/12. ΘΕΑτΡΟ ΔΙΟΝΥΣΟΣ (22818999) «η Γαμήλια Ψευδαίσθηση» ώς τις 15/11 και τρεις παραστάσεις στη Λεμεσό στο Θέατρο Ένα (1-3/12). ΘΕΑτΡΟ ΛΕΞη (70000146) Μιούζικαλ «Πήτερ Παν» στο Δημοτικό Θέατρο Λατσιών από τις 27/11. ΘΕΑτΡΟ ΜΑΣΚΑΡΙΝΙ (22270420) «το δώρο της Παπλωματούς» ώς τις 13/12. ΘΟΚ (77772717) Λωξάντρα (Κεντρική Σκηνή) παραστάσεις έως τον Ιανουάριο στη Λευκωσία και μετά σε Λάρνακα (14-15/1), Λεμεσό (22-23/1), Αμμόχωστο (27/1) / «το παλάτι του τέλους» (Νέα Σκηνή) ώς τις 12/12 | «Εγώ, ο πρίγκιπας» (Σκηνή 018) κάθε Κυριακή ώς τις 20/12. ΠΟΛΥχΩΡΟΣ ΕΣτΙΑ (97790533) «η Αγνή του Θεού» ώς τα μέσα Δεκεμβρίου. ΠΟΛΥχΩΡΟΣ ΚΑτ’ ΟΙΚΟΝ (99666382) «...και Ιουλιέτα» ώς τις 18/11. ΣΑτΙΡΙΚΟ ΘΕΑτΡΟ (22312940) «τρομοκρατία» ώς τα τέλη Δεκεμβρίου | «Θέατρο για κλόουν». (Παιδική σκηνή) κάθε Κυριακή στις 10:30 έως τέλη Δεκεμβρίου. ΣΚΑΛΑ (ΚΥΡΙΑ ΣΚηΝη) (24652800) «Μου λες αλήθεια;» από τις 21/11. ΣΚΑΛΑ (ΠΑΙΔΙΚη ΣΚηΝη) (24652800/1) «Ο Ευτυχισμένος Πρίγκιπας» ώς τις 20/12. ΣτΕΓη χΟΡΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ (99803832) «Μπαμ!» από τις 27/11. ΘΕΑτΡΟ ΔΕΝτΡΟ (96286544) «Pests» από την ομάδα «Παράσιτα», στις 14-16/11, 2123/11, 28-30/11.