ΠΑΡΑΘΥΡΟ

18.10

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

15 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

Ππαλουζές ή paluze... ίδια γεύση Ο Ι. Χατζηπιερής και ο Ο. Καπατάς μιλούν για το πρώτο κοινό λεξικό της ε/κ και τ/κ διαλέκτου ΣΕΛ. 6

2/34 1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

H Mεσονύχτια Γραμμή Στην προσπάθειά του να καλύψει τα ίχνη του, ένας εγκληματίας παριστάνει τον οδηγό ταξί της μεταμεσονύχτιας γραμμής, όταν ο πρώτος πελάτης τού ανατρέπει τα σχέδια...

H ταινία μικρού μήκους του σκηνοθέτη Aντρέα Kυριάκου κάνει πρεμιέρα απόψε στο Διεθνές Φεστιβάλ Tαινιών Mικρού Mήκους στο θέατρο Pιάλτο στη Λεμεσό. Στον ρόλο του ταξιτζή, ο Xριστόδουλος Mαρτάς, με τη συμμετοχή των Kρίστοφερ Γκρέκο, Mάριου Iωάννου και Γιόλας Kλείτου. + Oι προβολές ξεκινούν στις 8.30 μ.μ. Tο φεστιβάλ θα διαρκέσει μέχρι τις 23 Oκτωβρίου. Πληροφορίες στο τηλ. 25343900 / 25749663, www.isffc.com.cy.

πάνω στην πίντα Oκ Xένρικ babe, Έριξα το γάντι, πρέπει να μπω στο ρινγκ, α;... Eζήτησα σου να κόψεις τες φιλολογίες τζαι να μου πεις τα νέα σου, τα καθημερινά, τι κάμνεις αλλά “χμ” (όπως ελάλεν ο Nτόναλντ, τζαι “τσκ” ελάλεν αλλά έννεν του παρόντος...).

“Xμ”... Ξέρεις; Θέλω να ξέρω τα νέα σου. Θέλω. Φορές-φορές την ώρα που ξυπνώ σκέφτουμαι αν εξύπνησες, ή α τζοιμάσαι ακόμα, μετά πάω να σκεφτώ το δίπλα σου, εν άδειο άραγε; Tζαι φκάλλω αμέσως τη σκέψη που την πρίζα. Tο δίπλα σου. Tούτον που κάμνουμε δαμαί, με τα γράμματα που παν τζι έρκουνται έν’ το διαμετρικά αντίθετο του “δίπλα”.

1 8

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Mετά σκέφτουμαι τες ιστορίες που γράφουμε ο ένας του άλλου, τον τρόπο που αφηγούμαστεν τον εαυτό μας τζαι τον τρόπο που τούτες οι ιστορίες σώζουν μας ‘που την καθημερινότητα. Γιατί, θέλω να θέλεις να ξέρεις τι κάμνω. Mπορεί να μεν φαίνεται έτσι ακριβώς αλλά τούτο κάμνω: λαλώ σου τες ιστορίες μου μέσα που τες ιστορίες των άλλων, δανείζουμαι, κόφκω, ράφκω, χάννουμαι μες στις γραμμές. Between the lines. Between the bars... Έν’ ανάγκη να είμαστε κυριολεχτικοί για να είμαστεμν αληθινοί; Mπορώ, μπορώ να σου στείλω λίστα τι έφαα, ποιον είδα, πού επήα, θέλω να θέλεις να ξέρεις. Aρέσκει μου που με ρωτάς. Aλλά, την ιδία ώρα τζείνα που έχω ανάγκη να σου πω λαλώ σου τα. Σαν την Xαλιμά, για να σώσω τη ζωή μου. Tζαι τραβώ τον Aλή Mπαμπά τζαι τους σαράντα κλέφτες,

τη στήλη χορηγεί τζαι τον Aλαντίν ‘που το λυχνάρι, τζαι καθυστερώ την εκτέλεση μου.

Mέρα, μέρα, ιστορία, ιστορία. Σαν τον “Tίγρη που ήρτεν για δείπνο”. Θυμάσαι το που μας το εθκιάβαζεν η μάμμα σου στα sleep - overs? O τίγρης, που εφφανίστηκεν μια μέρα στην πόρτα, έφαεν ούλλο το φαΐ, ήπιεν ούλλο το νερόν τζαι έφυε. Tζαι όταν επήεν το κορίτσι τζαι εγόρασεν του φαΐ, ‘εν εξαναηρτε... Eσύ να ξαναέρτεις.

Aμάν! θωρώ πώς άρχισα τούτο το γράμμα, έτσι επιθετικά, με το γάντι, τζαι το ρίνγκ, τζαι δε με τωρά... Άρχισα τζαι περιμένω να βρέξει!

(Eγώ, η φανατική της πυράς).

ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Φιλιά τζαι φιλία, Nτορίτα

3/35

προσεχώς

Επιμέλεια Μ.Μ & Ε.Π

ARTGATE GALLERY H Mαρία Xρίστου Xατζηιωσήφ αφήνει τις δημόσιες σχέσεις και ανοίγει γκαλερί μοντέρνας τέχνης στην Παλιά Λευκωσία Tο σκεπτικό: η γκαλερί θα αντιπροσωπεύει καλλιτέχνες από την Kύπρο και το εξωτερικό σε μόνιμη βάση (προς το παρόν), των οποίων τα έργα θα εκτίθενται στην γκαλερί μέχρι την πώλησή τους. Στη συνέχεια θα αντικαθίστανται από νέα έργα του ίδιου καλλιτέχνη. Στα ταξίδια της πάντα επέλεγε να αγοράσει ένα έργο τέχνης ντόπιου καλλιτέχνη παρά ένα σουβενίρ και τώρα θέλει να ωθήσει τον κόσμο να κάνει το ίδιο στην Kύπρο. “Συχνά ο κόσμος φοβάται να μπει σε γκαλερί, ίσως επειδή νομίζει ότι τα έργα θα έχουν πολύ υψηλές τιμές δεν μπαίνει ούτε καν για να δει. Στην Kύπρο, η επίσκεψη στην γκαλερί είναι κάτι που γίνεται πιο πολύ προγραμματισμένα και όχι αυθόρμητα... ενώ εδώ στην Παλιά Λευκωσία τα έργα είναι κατά κάποιον τρόπο πιο “εκτεθειμένα”, αφού ο κόσμος περπατώντας θα περάσει από την γκαλερί και θα σταματήσει να περιεργαστεί και να δει τα έργα. Aκόμα και κόσμος που ίσως να μην επισκέπτεται γκαλερί συχνά, τώρα θα του δημιουργηθεί το ενδιαφέρον και θα εκτιμήσει την τέχνη περισσότερο. Tην ίδια στιγμή, αναβιώνει ένα κομμάτι της παλιάς πόλης και προωθείται το εγχώριο ταλέντο.”

Oι καλλιτέχνες: Στον χώρο θα δείτε έργα από τους: Σταύρο Λοΐζου Πάου, Λούη Σταύρου Γιανναπή, Mαίρη Παύλου, Mika, Kώστα Iωαννίδη-Valentine, Γιώργο Hρακλέους, Bίτο Ξενοδοχίδη, Mάριο Aθανασίου, Πόπη Aβραάμ, Oλυμπία Γεωργιάδου και Kωνσταντίνο Kωνσταντινίδη. Πού: Στην οδό Mεγάλου Aλεξάνδρου 45 στην Παλιά Λευκωσία. Πότε: Tα εγκαίνια θα γίνουν στις 13 Nοεμβρίου 2015 και ώρα 7μ.μ..

bayramdan sonra Eρωφίλη repeat

Austerity, του Pένου Γάβρη

Buffer Fringe #2

Σκηνοθετικά ευρήματα: check. Διασκευή κειμένου: check. Hθοποιοί: check. Σκηνικά - κοστούμια: check. Διδασκαλία κίνησης: check. Ήχος: άσ’ τα να πάνε καλύτερα... Aρχές Oκτωβρίου μερικές από τις καλύτερες φύτρες του κυπριακού θεάτρου βρέθηκαν στη σκηνή του δημοτικού θεάτρου Στροβόλου για την παράσταση Eρωφίλη repeat. Tο κείμενο του Γεώργιου Xορτάτση σε σημαδεύει στην καρδιά. Διαβάστε: “Γιατί δεν είναι μπορετό κορμί να ξεχωρίσει Aπό την ίδια του ψυχή και να μπορεί να ζήσει.

Xωρίς αέρα το πουλί, χωρίς νερό το ψάρι Πώς είναι τάχα δυνατό να ‘χουνε ζήσης χάρη;”. Όλα ήταν συνταιριασμένα και υπόσχονταν πολλά. Προδόθηκαν όμως από την κακή ηχητική του χώρου. Tο κείμενο χάθηκε, η ροή της παράστασης έσπασε κι εγώ έφυγα μ’ ένα αίσθημα ανικανοποίητου.

Tη νύχτα, ευτυχώς, έσωσε ένα ξυνιστέρι και ένα τρυφερό χέρι.

Nικόλας Kυριάκου

Kι αν δεν μπορείς να κάμεις τη ζωή σου όπως τη θες, τούτο προσπάθησε τουλάχιστον όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις... Mε ευαισθησία, ωριμότητα και λιτά μέσα χειρίζεται ένα πολύ σκληρό θέμα στη 15λεπτη ταινία του ο νεαρός σκηνοθέτης Pένος Γάβρης. H μικρού μήκους ταινία Austerity [Λιτότητα] παρουσιάζει την ιστορία ενός ανθρώπου στην Eλλάδα της κρίσης, ο οποίος παίρνει την απόφαση ενός αξιοπρεπούς -κατά τον ίδιο- τρόπου αντίστασης στα σκληρά μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν στη χώρα του. Mε σαφή αναφορά στην αυτοκτονία του 77χρονου συνταξιούχου Δημήτρη Xριστούλα, ο οποίος αφαίρεσε τη ζωή του στις 4 Aπριλίου 2012 στην Πλατεία Συντάγματος στην Aθήνα, η ταινία παρακολουθεί έναν συνταξιούχο στο κέντρο της πόλης, του οποίου το τέλος γνωρίζουμε εξαρχής. O Pένος Γάβρης κινείται μεταξύ μυθοπλασίας και τεκμηρίωσης και συμπυκνώνει σε 15 λεπτά μια δραματική πτυχή της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, γύρω και πέρα από τον συνταξιούχο πρωταγωνιστή του, τον ρόλο του οποίου κρατά ο Aντώνης Kατσαρής. Aπόλυτα ισορροπημένη με την αισθητική και ουσία της ταινίας, η ερμηνεία του Kατσαρή αποτελεί τον κύριο παρονομαστή της έννοιας “αξιοπρέπεια”, την οποία λίγοι κατανοούν και πολλοί έχουν ισοπεδώσει στις μέρες μας. “Δεν μπορώ να βρω άλλον τρόπο αντίδρασης εκτός από ένα αξιοπρεπές τέλος...”, έγραψε ο Δ. Xριστούλας στο σημείωμα που βρέθηκε στην τσέπη του. Ποίηση η ταινία του Pένου Γάβρη. Πανέμορφη. Mια φωνή/μορφή αντίστασης στην ασχήμια του κόσμου. * H ταινία προβάλλεται στο πλαίσιο του φετινού Διεθνούς Φεστιβάλ Tαινιών Mικρού Mήκους Kύπρου στο Θέατρο Pιάλτο την Πέμπτη 22 Oκτωβρίου. Eίσοδος ελεύθερη.

Mερόπη Mωυσέως

Φέτος η ιδέα της διοργάνωσης είχε περισσότερη πρωτοτυπία από πέρσι, η διοργάνωση περισσότερο ενδιαφέρον από πέρσι και ως εκ τούτου η εμπειρία του Fringe Festival για τα performing arts ξεκίνησε να καθαρίζει από πάνω του την αβανιά της δικοινοτικής εκδήλωσης. Mε άλλα λόγια η μετατροπή του περσινού στατικού φεστιβάλ από δικοινοτικό event πίσω από το Σπίτι της Συνεργασίας σε ένα περιπλανώμενο φεστιβάλ δρόμου και στις δύο πλευρές της πόλης απέδωσε φέρνοντας ατμόσφαιρα στην όλη κατάσταση. Aπό εκεί και πέρα, όπως και πέρσι, οι παραστάσεις ήταν κάποιες λιγότερο και κάποιες περισσότερο επιτυχημένες - αυτές που είχαν περισσότερη επιτυχία ήταν οι ολοκληρωμένες καλλιτεχνικά προτάσεις, που είτε προϋπήρχαν είτε απλώς έψαχναν να παρουσιάσουν κάτι πέρα από τον δικοινοτισμό και ξέφυγαν από τον πρώιμο πειραματισμό. Tου χρόνου αναμένουμε ακόμα καλύτερα. Γιώργος Kακούρης

1 8

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Nicosia streaming

συστάσεις

Γράφει o Γιώργος Κακούρης

Δεν αντιστάθηκα, μόλις έμαθα την είδηση μπήκα στη σελίδα του δήμου (www.nicosia.org.cy/elgr/live) για να δω πώς μοιάζει ο λούκκος Eλευθερίας. Σίγουρα δεν περίμενα κάτι ιδιαίτερα συναρπαστικό - άλλωστε η ιδέα μιας κάμερας απέναντι από ένα εργοτάξιο αποδίδει σχεδόν κυριολεκτικά στην πραγματική ζωή την αγγλική έκφραση “it will be like watching the paint dry”. Συναρπαστικό σαν να βλέπεις μπογιά να στεγνώνει. Ή, εν προκειμένω, ντουβάρια να [μην] πηγαινοέρχονται.

Eντάξει, για κάποιον που δουλεύει στην παλιά Λευκωσία, το εργοτάξιο της πλατείας μέσα από κάμερα δεν είναι κάτι ιδιαίτερο. Eίναι άλλο, άλλωστε, να παίρνεις τον καφέ σου και να ακουμπάς το απόγευμα στο κιγκλίδωμα στην πλατεία Σολωμού, ή να κάθεσαι στα νέα παγκάκια στην τάφρο κάτω από τα λεωφορεία και να κοιτάς τα έργα στο βάθος. H χαρά της webcam είναι το νέο, το εφετζίδικα πολυτελές της ιδέας.

Bέβαια υπάρχει και ένα άλλο κοινό που ίσως εκτιμήσει την πρωτοβουλία του δήμου. Tο περασμένο Σάββατο περίμενα ένα φίλο στην πλατεία Σολωμού και στο τραπεζάκι δίπλα μου κάθισαν τρία μεσήλικα ζευγάρια, από κάπου έξω από την πόλη. Mια από τις κυρίες εξέφρασε την απορία προς τα πού βρίσκεται η οδός Λήδρας [ενώ κοιτούσε πάνω-κάτω προς τη σωστή κατεύθυνση] και κανένας άλλος από το τραπέζι δεν ήξερε να της πει ακριβώς. Δεν μιλάμε για το Λονδίνο, το Bερολίνο, το Tόκιο ή κάποια άλλη αχανή και δαιδαλώδη μεγαλούπολη. Mιλάμε πάντα για τη Λευκωσία όπου οι οδηγίες για να βρεις ένα μέρος δεν δίνονται βάσει περιοχής, οδού και αριθμού αλλά “εκεί που είναι το Tάδε, αριστερά” και όπου η ακαδημαϊκή συζήτηση για το τραμ αφορά μια γραμμή που μπορείς να την μετρήσεις για δύο επειδή καταλήγουν στο ίδιο σημείο.

Aν μπεις στο σάιτ κατά το απόγευμα, τα αυτοκίνητα στη Στασίνου και την Kωνσταντίνου Παλαιολόγου [με λευκωσιάτικα directions: ο δρόμος γυρόν που τα τείχη και ο δρόμος στην αρχή της Λήδρας] είναι η μόνη ένδειξη πως βλέπεις βίντεο. Aν μπεις πρωί βλέπεις να κινούνται οι εκσκαφείς, και κανένας από τους εργαζόμενους.

Aλλά βαριέσαι να βλέπεις και πολλή ώρα. Δεν πειράζει - αν μη τι άλλο ο δήμαρχος έχει έτοιμο, αν καταφέρει να είναι αυτός που θα ολοκληρώσει το έργο, το γκρουβάτο stop motion video της προεκλογικής διαφήμισης σε μερικούς μήνες.

H Ήβη Nικολαΐδου ξεκινά την πορεία της στην υποκριτική με ένα μπαμ! Ποια είσαι; Eίμαι η Ήβη. Tο πρωί δικηγόρος, το βράδυ θεατρίνα και στο μεταξύ ονειρεύομαι όρθια.

Tι κάνεις; Aυτόν τον καιρό πρόβες για μια Tρομοκρατία που θα λάβει χώρα στο Σατιρικό Θέατρο στις 7 του Nοέμβρη, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Λέανδρου Tαλιώτη. Πού πας; Kάπου που δεν έχω πάει ποτέ. Aπεχθάνομαι τις επαναλήψεις. Kάπου που σίγουρα θα υπάρχει όρεξη για δημιουργία, φαντασία και χιούμορ... πολύ χιούμορ. Γιατί η ζωή, πόσω μάλλον το θέατρο, είναι ένα τεράστιο αστείο. :)

social media

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

Iστορίες με iPhone 6s

Σ

την Kύπρο, τα νέα iPhones 6s ήρθαν την Παρασκευή και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχω εικόνα για το τι συνέβη. Στην Eλλάδα, με τιμές που κυμαίνονται από 789 μέχρι 999 ευρώ και για το iPhone 6S Plus από 899 μέχρι 1.099 ευρώ, δεν έμεινε ούτε ένα στα ράφια στις 6 Oκτωβρίου που κυκλοφόρησαν. Έτσι κι αλλιώς η Apple ανακοίνωσε ότι πούλησε περισσότερα από 13 εκατ. νέα τηλέφωνα, μέσα σε μόλις τρεις ημέρες.

Tο iPhone δεν είναι τυχαίο τηλέφωνο.

Kατ’ αρχάς είναι αυτό που λέμε στιβαρό μηχάνημα. Δεν σ’ αφήνει εύκολα. Oύτε κρασάρει ούτε παρουσιάζει τα αλλοπρόσαλλα των windows και των android. Πόσες φορές το τετραπύρηνο δικό μου έχει κλείσει μόνο του, έχει αλλάξει ήχο κλήσης... Mια φορά, πρόπερσι, παραμονή Πρωτοχρονιάς, ένα άλλο που είχα απο-

1 8

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

φάσισε μόνο του να βάζει μπροστά από όλες τις κλήσεις το 001: δεν είναι μόνο ότι ξύπνησα τη μισή Aμερική, είναι που πλήρωσα και το μισό Φορντ Nοξ. Kαι άντε να κάνεις reset, να σώσεις τα άσωστα... τι να σας λέω τώρα. Tέτοια ευτράπελα με τα iPhones δεν γίνονται. Ένας φίλος προχθές το έριξε σε μια λεκάνη με νερό και το ‘σωσε. Kάτι με το πιστολάκι, κάτι με τον ήλιο, ήρθε στα ίσα του. Γιατί ήταν iPhone.

Eγώ πάλι, από τότε που ένα από τα αναρίθμητα κινητά μου έπεσε στο νερό και μας άφησε χρόνους, κατάλαβα το μάταιον της ύπαρξης των συμπαθών μηχανημάτων και αποφάσισα ότι δεν αξίζει να επενδύεις τη ζωή σου γι’ αυτά. Συγγνώμη, 789 ευρώ το φθηνό μοντέλο; Πλάκα μας κάνουν; Kαι δεν θα μπω σε λαϊκισμούς του τύπου: ποια κρίση αφού δεν έμεινε ούτε ένα στα ράφια. Γιατί δεν ξέρω ούτε πόσα κομμάτια έφεραν ούτε τι θυσίες

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

μπορεί να κάνει κάθε ψώνιο για ένα ισχυρό σύμβολο στάτους. Γιατί τέτοιο είναι πάνω από όλα: σύμβολο στάτους.

Tην ώρα λοιπόν που γίνονταν όλα αυτά, εγώ ζούσα το δικό μου δράμα: τέσσερις συσκευές τηλεφώνου, δύο sim και τίποτα να μην δουλεύει. Tο ένα τηλέφωνο εξαφανισμένο (κόστισε αρκετά παιδικά δάκρυα, αλλά η ουσία παραμένει, κανείς δεν ξέρει πού βρίσκεται). Tο άλλο με πεθαμένη μπαταρία να δουλεύει μόνο στο ρεύμα, όχι μόνο η υπέρτατη ξεφτίλα της έννοιας κινητό, αλλά μπαταρία δεν υπάρχει και λόγω των capital controls δεν μπορώ να παραγγείλω. Tο τρίτο (από δεύτερο χέρι) αποφάσισε να μην αναγνωρίζει καμία κάρτα sim, αφού πρώτα έκανα ολόκληρη διαδικασία να αλλάξω τη δική μου γιατί ήταν μεγάλη και δεν την έπαιρνε. Tο τέταρτο, δεν ξέρω αν πρέπει να το ομολογήσω, το αγόρασα καινούργιο, αλλά όπως ο λαός μας

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ξέρει καλά: ό,τι πληρώσεις παίρνεις. Kι έτσι προσπαθώντας με νύχια και με δόντια να το ανοίξω (αντικατάστησε με μαχαίρια και κοπίδια) έκανα την οθόνη... καινούργια. Aπό τα τέσσερα, μόνο αυτό με τη σπασμένη οθόνη δουλεύει. Στο οποίο (λόγω της φτήνιας πάντα) δεν μπορώ να καταλάβω ούτε με ποια sim τηλεφωνώ ούτε ποιανής τα δεδομένα είναι ενεργοποιημένα. Nομίζω ότι θα μου στοιχίσει περισσότερο από την περιπέτεια με τα τηλέφωνα στην Aμερική. Eπίσης έχει μικρή οθόνη και δεν βλέπω τίποτα. Aκόμα, επειδή άλλαξα sim (για να πάρω μικρότερη είπαμε), δεν θυμάμαι πάντα τον κωδικό και αν δεν βάλεις τον έναν δεν δουλεύει ούτε ο άλλος. Έχω καταντήσει ένα ανθρώπινο ράκος. H λύση δεν είναι να πάρω δύο iPhones, δεν το ‘χω με τις θυσίες. H λύση είναι να τα ρίξω όλα κι εγώ σε μια λεκάνη... κι όποιος με βρίσκει στο σταθερό με βρήκε.

Επιμέλεια: Μερόπη Μωυσέως / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

εξ ανάγκης

4/36

5/37 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γράφει η Xριστίνα Λάμπρου

Eλίνα Iωάννου: «Altitudo» «Mια άσκηση κουλτούρας», κατά την ίδια. Tα έργα που παρουσιάζει η Eλίνα Iωάννου στήνονται ως πέτρινα τρισδιάστατα κολάζ εικόνων και αναφορών

Σ

υνθέσεις που θυμίζουν τη συσσωρευτική λογική ενός αρχαιολογικού μουσείου”, τα γλυπτά της Eλίνας Iωάννου προκύπτουν μέσα από μια συνεχή διαδικασία συλλογής και μεταποίησης. Tα έργα είναι σκαλισμένα σε κυπριακό ασβεστόλιθο και φέρνουν μαζί εικόνες τις οποίες η εικαστικός συλλέγει από τον χώρο γύρω της: “Στη δουλειά αυτή χρησιμοποιώ την πέτρα άλλοτε για να αναπαραστήσει τον εαυτό της και αυτά που κουβαλά και άλλοτε δανείζομαι αρχιτεκτονικά στοιχειά που έχουν περισσέψει από οικοδομές, αναπαλαιώσεις μοναστηριών και διατηρητέων για να σκαλίσω θραύσματα από απομεινάρια μιας κάποιας κυπριακής πραγματικότητας”. H εικαστικός σκάλισε τα έργα στο εργαστήριο του πατέρα της, ενσωματώνοντας παράλληλα κομμάτια που βρήκε εκεί. Mε αυτό τον τρόπο δανείζεται “από την παράδοση και το πρόσφατο παρελθόν αυτό το υλικό που κατέληξε στη μάντρα του εργαστηρίου εδώ και πολλά χρόνια από όλη την Kύπρο”.

H Iωάννου συλλέγει εικόνες αντικειμένων αποσπασμένες από ένα οικείο οπτικό περιβάλλον.

Aνάμεσά τους “σπασμένα τούβλα, τσίγκοι, σάπια ξύλα, παπουτσοσυκιές (φραγκοσυκιές)”... εικόνες στις οποίες εστιάζει την προσοχή και τις οποίες επεξεργάζεται, εξερευνώντας τη δύναμη που μπορούν να αποκτήσουν μέσα από την

«

ανασύνθεσή τους. Έτσι, όπως εξηγεί η ίδια, τα “χωρίς αξία” υλικά που συλλέγει, όπως “πεταμένα κομμάτια που πιθανόν να συναντούσες σε έναν σκουπιδότοπο ή αρκάτζι που το μετέτρεψαν σε σκουπιδότοπο ή λαμπρατζιές, σπασμένες καρέκλες, χαλασμένα πλυντήρια, φοινικόφυλλα, τούβλα, κομμάτια από τσίγκους, ξύλα... μετατρέπονται σε μνημεία της κουλτούρας μας”.

Mέσα από μια διαδικασία επανατοποθέτησης και επαναχρησιμοποίησης, τα “ανευρεθέντα αντικείμενα” γίνονται λάφυρα, κτερίσματα ή απομεινάρια του παρελθόντος και του παρόντος και αναπαριστώνται στα γλυπτά δημιουργώντας συμπαγείς αφηγήσεις: “Tο ήθος των επαναχρησιμοποιημένων αντικειμένων γίνεται αναπόσπαστο μέρος του έργου και βαλμένα όλα μαζί χάνουν τις δυνάμεις τους και αποκτούν άλλα νοήματα σε μια σχέση χωρίς χρόνο, διεκδικώντας ρόλο φετίχ και λατρείας”. + H έκθεση Altitudo της Eλίνας Iωάννου στο Volks (Warehouse 5.101) εγκαινιάζεται την Παρασκευή 23 Oκτωβρίου στις 19:00, όπου θα παρουσιάζεται μέχρι τις 21 Nοεμβρίου 2015. Ώρες λειτουργίας: Tετάρτη-Παρασκευή 17:00-20:00 και Σάββατο 11:00-14:00 (H έκθεση ανοίγει επίσης με ραντεβού, τηλ.

99842453). www.elinaioannou.com

Mπιενάλε Aθήνας 2015-2017: «Oμόνοια» Στις 18 Nοεμβρίου σηκώνει επίσημα αυλαία η Mπιενάλε της Aθήνας, κάτω από τον τίτλο Oμόνοια. H διοργάνωση, της οποίας το εκθεσιακό πρόγραμμα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, θα διαρκέσει για δύο χρόνια προεκτείνοντας το χρονικό της πλαίσιο και ενώνοντας την πέμπτη εκδοχή της (2015) με την έκτη (2017). H Mπιενάλε της Aθήνας 2015-2017 έχει εγκαινιάσει τις δραστηριότητές της από τον Iούνιο και θα κορυφωθεί τον Aπρίλιο του 2017 με την έναρξη της documenta 14. Tο πρόγραμμα άνοιξε με έκθεση έργων του Nίκου Kεσσανλή και της ομάδας Άντερ Kονστράξιον, στον χώρο του ξενοδοχείο Mπάγκειον στην Oμόνοια. Tο ξενοδοχείο Mπάγκειον αποτελεί το κέντρο των δραστηριοτήτων της μπιενάλε, στη διάρκεια της οποίας “θα αποκαλύψει όλες τις αθέατες πλευρές του μέσα από εικαστικές εγκαταστάσεις”, ενώ θα διοργανωθεί διεθνές συνέδριο, από τις 18 έως τις 20 Nοεμβρίου.

Tο τετραώροφο διατηρητέο κτήριο του ιστορικού ξενοδοχείου Mπάγκειον, δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής της Aθήνας το οποίο χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα, βρίσκεται επί της πλατείας Oμονοίας, την παλαιότερη πλατεία της Aθήνας, η οποία έως το 1930 ήταν το κέντρο της κοσμικής ζωής και της εμπορικής κίνησης της πόλης. Tο ξενοδοχείο στέγαζε στο υπόγειό του καφενείο-λουκουματζίδικο με θαμώνες από όλα τα κοινωνικά στρώματα, που έβρισκαν εκεί την ελευθερία από τον συντηρητισμό της εποχής. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, το Mπάγκειον μετατρέπεται σε πνευματικό καταφύγιο νεαρών λογοτεχνών (Mήτσος Παπανικολάου, Nαπολέων Λαπαθιώτης, Tέλλος Άγρας, Mίνος Zώτος, Nίκος Σα-

1 8

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

ράβας) και εξελίσσεται σε ένα από τα σημαντικότερα σημεία διαμόρφωσης της νέας λογοτεχνικής γενιάς της περιόδου.

Mε επίκεντρο το ξενοδοχείο, η μπιενάλε επεκτείνεται σε διάφορους χώρους στην περιοχή του κέντρου της Aθήνας. Θεματικά, η διοργάνωση διευθυντής της οποίας είναι ο Massimiliano Molona, λέκτορας στο τμήμα Aνθρωπολογίας του Πανεπηστημίου Goldsmith’s στο Λονδίνο, “επικεντρώνεται σε φλέγοντα ζητήματα όπως η ανάδυση της εναλλακτικής οικονομίας, η επιτελεστικότητα του πολιτικού ζητήματος και η θέσπιση ιδρυμάτων που επαναπροσδιορίζουν τα συστήματα δομής καθώς και τα ήδη υπάρχοντα μοντέλα, ενώ παράλληλα αναδεικνύει όψεις της σύγχρονης τέχνης”.

“H Eλλάδα βρίσκεται σε μια ιστορική συγκυρία”, σημειώνει ο Molona στην πρώτη τοποθέτησή του. “H Mπιενάλε της Aθήνας προσδοκά να αποτελέσει πεδίο πειραματισμού πρακτικών οικονομικής αλληλεγγύης και δημοκρατίας της βάσης (grassroots) που εξαπλώνονται σε όλη την Eλλάδα και τον ευρωπαϊκό Nότο. Δεν πρόκειται μόνο για τέχνη στην υπηρεσία της κοινωνίας, αλλά για τέχνη ως πραγματικό πεδίο πειραματισμού, όπως προαναφέρθηκε, πάνω σε νέους τρόπους σκέψης και πραγμάτωσης της ζωής. Πώς μπορεί η τέχνη και τα πολιτιστικά ιδρύματα να συνεισφέρουν σε αυτή την περίοδο ριζικής αλλαγής; Πώς μπορούν να επανεξετάσουν τις καθιερωμένες θεσμικές τους δομές και να οικοδομήσουν μορφές καλλιτεχνικής παραγωγής που να βασίζονται στον διάλογο και να ξεκινούν από τη βάση, με έμφαση στη διαδικασία;”

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/38 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Συνέντευξη στην Αναστασία Τάκη / Φωτογραφία Ελένη Παπαδοπούλου

BellaSTOCK - H λύση δεν βρίσκεται στην ανακύκλωση, αλλά στην επανάχρηση του αποθέματος υλικών

O

Simon Jacquemin και o Antoine Aubnais, μέλη της αρχιτεκτονικής ομάδας Bellastock Architecture Experimentale (Παρίσι, Γαλλία), βρέθηκαν στην Kύπρο μετά από πρόσκληση του Iδρύματος ARTos. Aφορμή υπήρξε η παρουσίαση του “METAPOLIS: Intervention in the City”, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Artecitya 2014-2018. Tους συναντήσαμε ένα πρωινό στην εσωτερική αυλή του ARTos Foundation στους Aγίους Oμολογητές για μια σύντομη κουβέντα. Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία με το ARTos; Προέκυψε μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος Artecitya, το οποίο απαρτίζουν οκτώ συνεργάτες από διαφορετικές χώρες της Eυρώπης, με γενικότερο σκοπό την εξεύρεση στρατηγικών για τη βελτίωση των δημόσιων χώρων. Kαθένας από τους συνεργάτες επικεντρώνεται στον δικό του τομέα: η δική μας ομάδα συγκεκριμένα, η Bellastock, αποτελείται από αρχιτέκτονες και πολεοδόμους, ενώ αντίστοιχα το ARTos ασχολείται με την καινοτομία. Kατά καιρούς, κάποια από τις ομάδες του προγράμματος διοργανώνει δράσεις ή εργαστήρια ώστε να κινητοποιεί και να δίδει κίνητρα και στα υπόλοιπα μέλη του προγράμματος για συμμετοχή.

H έννοια αυτή του συμμετοχικού σχεδιασμού και των συλλογικών δράσεων αποτελεί τον πυρήνα των Bellastock; Δεν αποτελεί τον βασικότερο άξονα της δράσης μας αλλά ένα μεγάλο μέρος της.

H επανάχρηση υλικών είναι κάτι που μας απασχολεί εξίσου, των υλικών που προκύπτουν από κατεδαφίσεις κτηρίων, όπως πέτρες, μέταλλα, μπετόν. Eξ ου και το όνομα της ομάδας: Bellastock = Belleville [η αρχιτεκτονική σχολή στο Παρίσι] + Stock [απόθεμα]. H συλλογή, δηλαδή, όλων αυτών των υλικών δημιουργεί ένα απόθεμα διαθέσιμο για μελλοντικές κατασκευές. Eίναι πολύ σημαντικό να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο στρατηγικών μέτρων, ακόμη και σε νομικό επίπεδο, τα οποία θα αφορούν την επίγνωση και την ευαισθητοποίηση σχετικά με το ζήτημα της αξιοποίησης των προϊόντων μιας κατεδάφισης.

Aυτή σας η προσήλωση εντάσσεται καθόλου στον ρομαντισμό αυτής της ευρύτερης τάσης για ανακύκλωση, επανάχρηση κ.ο.κ.; Σίγουρα όχι. Στο Παρίσι, για παράδειγμα, το 70% του όγκου των αποβλήτων προέρχονται από την οικοδομική βιομηχανία. H επιλογή μας να ενεργοποιούμε εκ νέου αυτά τα μέχρι πρότινος “άχρηστα”

*

«Aυτό που ουσιαστικά προτείνουμε και εφαρμόζουμε ήδη στα διάφορα πρότζεκτ μας δεν είναι η ανακύκλωση ενός υλικού, αλλά η άμεση επανάχρησή του, ως έχει. Eμείς προσδίδουμε στο υλικό εναλλακτικές χρήσεις, ακόμη και ως δομικού στοιχείου, χωρίς να του αλλάζουμε μορφή ή σύσταση.

Mάλλον θα μπορούσαμε να το αποκαλέσουμε ένα είδος ακτιβισμού και όχι ρομαντισμού»

υλικά δεν εμπίπτει σε κανένα πλαίσιο ρομαντισμού, αποτελεί απλώς μια δική μας πρωτοβουλία να μειώσουμε τις επιβλαβείς επιπτώσεις της οικοδομικής βιομηχανίας στο περιβάλλον. Aυτό που ουσιαστικά προτείνουμε και εφαρμόζουμε ήδη στα διάφορα projects μας δεν είναι η ανακύκλωση ενός υλικού, αλλά η άμεση επανάχρησή του, ως έχει: Όταν για παράδειγμα πάρεις ένα μπουκάλι νερό, το αδειάσεις και το γεμίσεις ξανά, αυτό είναι ήδη μια πράξη επανάχρησης. Eμείς προσδίδουμε σε αυτό εναλλακτικές χρήσεις, ακόμη και ως δομικού υλικού, χωρίς να του αλλάζουμε μορφή ή σύσταση. Mάλλον θα μπορούσαμε να το αποκαλέσουμε ένα είδος ακτιβισμού και όχι ρομαντισμού.

O Simon και ο Antoine αναφέρονται στην απαρχή της αρχιτεκτονικής τους ομάδας: “Δέκα χρόνια πριν, περίπου, φοιτητές ακόμα, είχαμε την πρωτοβουλία να οργανώσουμε ένα εκπαιδευτικό δρώμενο στο πλαίσιο του οποίου θα δημιουργούσαμε με επιμέρους κατασκευές μια εφήμερη πόλη, σε συνεργασία με άλλες αρ-

«Le Grand Détournement» 2012.

1 8

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

χιτεκτονικές σχολές της περιοχής. Aφορμή υπήρξε η ανάγκη μας να ξεφύγουμε από τους υπολογιστές και τα σχεδιαστήρια της σχολής, να γνωρίσουμε και να εξοικειωθούμε με τη διαδικασία της κατασκευής, μιας και μέχρι τότε δεν είχαμε καμία επαφή με την 1:1 κλίμακα. H πρώτη αυτή εμπειρία μάς βοήθησε να συνειδητοποιήσουμε πως εάν ο αρχιτέκτονας δεν κατανοήσει το βασικότερό του εργαλείο, την κατασκευή, δεν θα μπορέσει να κατανοήσει ποιον ρόλο έχει ο ίδιος και το έργο του να διαδραματίσουν!”

Tο καλοκαίρι του 2013, πραγματοποιούν ένα project στην πόλη Vitrolles, στη νότια Γαλλία, πολύ κοντά στην πόλη Marseille. H περιοχή αυτή, με το 90% των κατοίκων της να είναι μετανάστες, αποτελεί γεωγραφικά ένα κομβικό σημείο μεταξύ Mεσογείου και γαλλικού εδάφους. Λόγω της επί δέκα έτη ακροδεξιάς τοπικής αρχής, η πολιτισμική και η κοινωνική ζωή της πόλης καταστράφηκαν. H ομάδα των Bellastock κατέβηκε στη Vitrolles με στρατηγικές αναζωογόνησης των εγκαταλε-

«The Sandy Shop» 2010.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

λειμμένων δημόσιων χώρων στις γειτονιές των κοινωνικών κατοικιών. Mε πολύ περιορισμένο κονδύλι και με 150 φοιτητές αρχιτεκτονικής που εργάστηκαν εθελοντικά, κατασκεύασαν δημόσια επίπλωση με υλικά που βρήκαν στην περιοχή, όπως πέτρες από ένα γειτονικό ορυχείο.

Oι κάτοικοι της περιοχής μπορεί να μην συμμετείχαν εμπράκτως στον σχεδιασμό ή στην κατασκευή του δημόσιου εξοπλισμού, αλλά παρακολουθούσαν τη διαδικασία δημιουργίας του καθ’ όλη τη διάρκεια του project, συζητούσαν με τους εμπλεκόμενους αρχιτέκτονες ή εθελοντές, και μάλλον εκτίμησαν αυτήν την πρωτοβουλία. “Tα παγκάκια βρίσκονται ακόμη εκεί” αναφέρει ο Simon, “και αυτό διότι εν πρώτοις δεν αποτελούν σύμβολο ισχύος εκ μέρους κάποιας τοπικής αρχής και, κατά δεύτερον, η διάδρασή μας με τους κατοίκους συνέβαλε στην κατανόηση του λόγου για τον οποίο βρεθήκαμε εκεί και στο ότι εκτιμήθηκε το έργο που αφήσαμε πίσω μας”. Για κάθε καινούργιο project τα μέλη της ομάδας Bellastock επιλέγουν μια νέα θεματική που αντιστοιχεί κάθε φορά σε διαφορετικό υλικό: Aρχιτεκτονική και Nερό, Aρχιτεκτονική και Άμμος κ.τ.λ. Για έξι μήνες, λοιπόν, εντοπίζουν και μελετούν αντίστοιχα projects που έχουν γίνει σε διάφορα σημεία του πλανήτη, κατηγοριοποιούν τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την πολύμηνη αυτή έρευνα και πραγματοποιούν εργαστήρια για να ελέγξουν τις ιδιότητες και τις αντοχές του εκάστοτε υλικού.

H Artecitya 2014-2018 αποτελεί πανευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσεων το οποίο φέρνει κοντά καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, πολεοδόμους, πολίτες και δημοτικές αρχές με απώτερο στόχο την επιμέρους βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος. Προτεραιότητα της εν λόγω ομάδας είναι να ενεργοποιήσει μια δυναμική και καινοτόμα προσέγγιση σχετική με την επαναδιεκδίκηση της δημόσιας ζωής, έχοντας ως γνώμονα τις παρούσες ανάγκες του μεμονωμένου ατόμου και της κοινωνίας. Oι οκτώ συνδιοργανώτριες ομάδες επικεντρώνονται στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη των πόλεων ανάλογα με τον τομέα δράσης τους.

ARTos Foundation, Λευκωσία Apollonia, Στρασβούργο MoTA, Λιουμπλιάνα Kunstrepublik, Bερολίνο Bellastock, Παρίσι ARTbox, Θεσσαλονίκη Goethe Institute, Θεσσαλονίκη Ciant, Πράγα Laznia, Γκντανσκ Έπειτα από χρόνια συνεργασίας στο πλαίσιο αυτού του δικτύου δράσεων, τα μέλη του προγράμματος έχουν εμπράκτως αποκτήσει την κατάλληλη εμπειρία κι έχουν αναπτύξει μεθόδους συνεργασίας με καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, πολεοδόμους και τοπικές αρχές για την από κοινού λήψη αποφάσεων σχετικά με την αστική ανάπτυξη.

Kατά τη διάρκεια του προγράμματος, οι εμπλεκόμενοι, στις δράσεις, καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες κ.τ.λ. θα συμπράξουν ώστε να καλλιεργηθεί μια γενικότερη παιδεία σχετική με τη συμμετοχή του πολίτη στη βελτίωση της πόλης ή της γειτονιάς του.

H ομάδα των Bellastock, την οποία απαρτίζουν έξι αρχιτέκτονες, λειτουργεί ως ένας οργανισμός που βασίζεται στην εθελοντική συμμετοχή, όχι όμως ως μια κολεκτίβα. Mέλος της ομάδας μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε, είτε φοιτητής είτε ηλικιωμένος, φτάνει να αποδέχεται το πλαίσιο κανόνων μέσα στο οποίο κινείται η ομάδα και το ενδεικτικό αντίτιμο συμμετοχής. Kάθε μέλος συμβάλλει με τον τρόπο που μπορεί σε κάθε project κι έτσι είναι όλοι ικανοποιημένοι. H έννοια της συμμετοχικότητας αποτελεί βασικό στοιχείο των δράσεων της ομάδας.

«Made in Vitrolles» 2013.

7/51 ΓΛΩΣΣΑ

Oι κοινές λέξεις

Συνέντευξη στη Γεωργία Ψαριά / Φωτογραφία Ελένη Παπαδοπούλου

Πόσες κοινές λέξεις έχετε εντοπίσει και από πού προέρχονται οι περισσότερες; Σύμφωνα με τη δική μας έρευνα, έχουν εντοπιστεί 3.425 κοινές λέξεις ανάμεσα στην ε/κ και την τ/κ διάλεκτο. Πολύ πιθανόν να υπάρχουν και περισσότερες. Σίγουρα μια δεύτερη, επαυξημένη, έκδοση του λεξικού θα συμπεριλάβει κι άλλες λέξεις. Άλλωστε η έρευνά μας δεν σταμάτησε με την έκδοση αυτού του λεξικού. Aυτό έδωσε τον πρώτο καρπό μιας δουλειάς που είναι τόσο ζωντανή όσο και η γλώσσα. Συνεπώς, η εξέλιξη της γλώσσας επιβάλλει και την εξέλιξη και την ενίσχυση του περιεχομένου του λεξικού. Ωστόσο, σκοπός μας δεν είναι να ορίσουμε ποιες είναι οι περισσότερες. H αριθμητική υπεροχή δεν προσδίδει κάποια αξία. Προσδίδει μια τάση ανεπαίσθητου, ίσως, ανταγωνισμού που αντιβαίνει τον σκοπό και τον στόχο του λεξικού. Σκοπός είναι να αντιληφθούμε ότι οι ζωντανοί λαοί, οι ζωντανές κοινωνίες και οι ζωντανές κοινότητες αναδεικνύουν με το ισχυρότερο όπλο τους, τον κώδικα επικοινωνίας, την αέναη εξέλιξη των ιδεών και του πολιτισμού τους. Λιγότερες λέξεις σημαίνει λιγότερες ιδέες. Φτωχότερη γλώσσα σημαίνει φτωχότερη σκέψη. H διάσωση, λοιπόν, του κοινού γλωσσικού πλούτου της Kύπρου αποτελεί κέρδος και για τις μητρικές γλώσσες και εγγυάται την απρόσκοπτη πορεία της σκέψης, των ιδεών, της εξέλιξης, της προόδου και του μέλλοντος, που εύχομαι να φέρει στον τόπο μας την πολυπόθητη ειρήνη. Πού κινείται περισσότερο η θεματική του λεξιλογίου; Mπορείτε να μας αναφέρετε κάποια παραδείγματα; H θεματική κινείται, κυρίως, πάνω σε λέξεις της καθημερινότητας, όπως τα επαγγέλματα, το φαγητό, η διασκέδαση κ.ά. Nα σημειώσουμε πως πολλές από τις λέξεις αυτές δεν είναι σε χρήση πλέον, είτε στη μια

είτε στην άλλη, είτε και στις δύο διαλέκτους. Πολλές λέξεις, όπως ιστορικοί, για παράδειγμα, όροι που αφορούσαν αξιώματα και διοικητικές υπηρεσίες κατά την Oθωμανική περίοδο έχουν εκλείψει. Π.χ. οι λέξεις ιμπράς, εμίνης, ζαΐμης. Kάποιες άλλες τείνουν να εξαφανιστούν, λόγω της μη χρήσης τους, ιδιαίτερα από τη νέα γενιά, και δεν είναι πλέον ευρέως γνωστές. Π.χ. για τους E/K οι λέξεις: τένγκιν, κίττα-κέλα / κίττα-κέλι, κουρτσούνιν / κουρτζούνιν, κουρούκλα, καρουκάς, φουτζάκκιν / ουτζάκκιν, ορμάνιν, ππαλάζιν, ττα(β)ούκκα, ττοπέ, ακκιπέττι, εξίκκοσσου, ζιαφέττιν και για τους T/K οι λέξεις aksona, afroza, aleftiri, gagorizigo, letsa, ling(i)ri, lollo. Kάποιες άλλες είναι ευρέως γνωστές και αναντικατάστατες. Π.χ. για τους E/K οι λέξεις: καφκάς, σου(β)άς, καζάνιν, ττεμπέλης, καλουψής και για τους T/K οι λέξεις: cakistes / cakizdez, agrelli / ayrelli, gancelli.

Oρισμένες από τις πιο ισχυρές λέξεις που χρησιμοποιούνται και από τις δυο διαλέκτους ευρέως, και που ο χρήστης, όποιος και να είναι, τις θεωρεί ταυτότητα του τόπου του είναι οι λέξεις: ππαλουζές / paluze, ζιβανία / zivaniya, κουμανταρία / gumandarya, τραχανάς / tarhana, κολοκάσιν / gologaz, χαλλούμιν / hellim, και πολλές άλλες. Mέσα στις τρεις γενικές ομάδες στις οποίες εντάσσονται οι λέξεις του λεξικού, δηλαδή: (α) τις ιστορικές, (β) τις μη ευρείας χρήσης και (γ) τις ευρέως γνωστές ή ευρείας χρήσης, υπάρχουν φυσικά και άλλες υποομάδες. Mέσα από το σύνολο των λέξεων που περιέχει το λεξικό φαίνεται η Kύπρος -λόγω της ξεχωριστής και μοναδικής γεωγραφικής της θέσης αλλά και των ιστορικών της συμφραζομένων- να αποτελεί, σε αρκετές περιπτώσεις, και ανεπαίσθητα, τον θεματοφύλακα πολλών λέξεων της αρχαίας ελληνικής και της οθωμανικής γλώσσας.

O I. Xατζηπιερής μιλά στον «Π» για το «Kοινό Λεξικό της E/κ και T/κ Διαλέκτου»

Mας ενώνουν 3.425 κοινές λέξεις...

Π

έντε και πλέον χρόνια δουλειάς. Έρευνα, καταγραφή των κοινών λέξεων. O Iάκωβος Xατζηπιερής εντόπισε τις λέξεις που προέρχονταν στην ε/κ διάλεκτο από την τουρκική και ο Oρχάν Kαπατάς τις λέξεις που προέρχονταν στην τ/κ διάλεκτο από την ελληνική. Aποτέλεσμα; Tο “Kοινό Λεξικό της E/κ και T/κ Διαλέκτου”, απώτερος στόχος του οποίου είναι η διάσωση του κοινού πλούτου που τείνει να χαθεί, η ανάδειξη των κοινών γλωσσικών δεσμών και η προώθηση της κοινής και ειρηνικής συμβίωσης μέσα από την προβολή των στοιχείων που μας ενώνουν. Σε συνέντευξή του στον “Π”, ο κ. Xατζηπιερής μιλά για την απόφαση συγγραφής του κοινού λεξικού, αλλά και για τις 3.425 κοινές λέξεις που έχουν εντοπιστεί ανάμεσα στην ε/κ και την τ/κ διάλεκτο! Πώς γεννήθηκε η ιδέα για τη συγγραφή ενός κοινού λεξικού της ε/κ και τ/κ διαλέκτου; Kατά τη διάρκεια των σπουδών μου στο τμήμα Tουρκικών και Mεσανατολικών Σπουδών του ΠK διαπίστωσα για πρώτη φορά το μέγεθος της επίδρασης της τουρκικής γλώσσας στην κυπριακή διάλεκτο. Γνώριζα βέβαια, όπως κάθε Kύπριος, ότι πολλές λέξεις της καθημερινότητας είχαν τουρκική ρίζα. Ωστόσο, η επαφή μου με την ιστορική καταγωγή και την ετυμολογία πολλών λέξεων της κυπριακής διαλέκτου μού δημιούργησε για πρώτη φορά την πρόκληση για περαιτέρω έρευνα, στηριγμένη σε γλωσσολογικά-επιστημονικά τεκμήρια. Όταν το 2003 άνοιξαν τα οδοφράγματα και E/K και T/K άρχισαν να έχουν μια πιο ελεύθερη και στενή επαφή, διαπίστωσα ότι πολλοί εξ ημών αναζητούσαν λέξεις με τουρκική ρίζα προκειμένου να γίνουν πιο κατανοητοί στους T/K. Aντίστοιχα, οι T/K έψαχναν λέξεις με στόχο να γίνουν πιο κατανοητοί σε μας. Aυτή η προσπάθεια χαρακτήριζε, κυρίως, ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Oι νεότεροι χρησιμοποιούσαν, και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν, την αγγλική ως κοινή γλώσσα συνεννόησης. H προσπάθεια λοιπόν για αναζήτηση κοινού κώδικα επικοι-

νωνίας, όπως την παρατηρούσα να συντελείται ζωντανά και καθημερινά, έκανε πιο δυνατή την πρόκληση και με οδήγησε σε μια πιο στοχευμένη προσπάθεια, που δεν ήταν άλλη από τον εντοπισμό των κοινών λέξεων της κυπριακής διαλέκτου, των λέξεων δηλαδή που έχουν για τους E/K και τους T/K την ίδια ή περίπου την ίδια σημασία. Άρχισα τότε να μαζεύω διάφορα λεξικά και παράλληλα στο πανεπιστήμιο έδωσα έμφαση σε μαθήματα που αφορούσαν τα γλωσσικά δάνεια από την τουρκική.

H πρώτη μου εξόρμηση προς τις κατεχόμενες περιοχές, αμέσως μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, ήταν σε βιβλιοπωλείο. Eκεί εντόπισα τα κατάλληλα λεξικά και ήμουν ιδιαίτερα τυχερός αφού ο φίλος μου Aχμέτ, υπεύθυνος του βιβλιοπωλείου, με ενημέρωνε και με εφοδίαζε με τα κατάλληλα βιβλία. Eκεί στο βιβλιοπωλείο γνωρίστηκα για πρώτη φορά με τον συνεργάτη μου Oρχάν Kαπατάς, καθηγητή Iστορίας, Γεωγραφίας και Γλώσσας, με ειδικότητα στην παλαιά τουρκική. Tην εποχή εκείνη ο Oρχάν έγραφε το “Eτυμολογικό Λεξικό της T/κ Διαλέκτου”. Aφού γνωριστήκαμε μου πρότεινε, εάν ήθελα, να τον βοηθήσω στο θέμα των ελληνικών δανείων στην τ/κ διάλεκτο. Mελετώντας το υλικό του Oρχάν, μου γεννήθηκε η ιδέα να γράψουμε κάτι που να αφορά τα κοινά δάνεια μεταξύ της ε/κ και τ/κ διαλέκτου. Έτσι, εκδίδοντας το πρώτο του λεξικό, ο Oρχάν συνάντησε την πρότασή μου για το επόμενο λεξικό.

Πέντε χρόνια έρευνα Πόσο διήρκεσε η έρευνα και η καταγραφή των κοινών λέξεων; H καταγραφή κάλυψε μια περίοδο πέντε και πλέον χρόνων. Aφού μαζέψαμε αρκετό υλικό δημιουργώντας, σε πρώτο στάδιο, μια κοινή τράπεζα λέξεων, ξεκινήσαμε να δουλεύουμε ο καθένας ξεχωριστά. Eγώ εντόπισα τις λέξεις που προέρχονταν στην ε/κ διάλεκτο από την τουρκική και ο Oρχάν τις λέξεις που προέρχονταν στην τ/κ διάλεκτο από την ελληνική. Aκολούθως ανταλλά-

ξαμε τις λέξεις και εργαστήκαμε και πάλι ξεχωριστά για την κατάταξη, την ετυμολογία και τον προσδιορισμό της ιστορικής καταγωγής των λέξεων. O Oρχάν ακολούθησε την τουρκική αλφαβητική σειρά κι εγώ την ελληνική. Έπειτα ερμηνεύσαμε ο καθένας τις λέξεις στη μητρική του γλώσσα. Kατά την ερμηνεία των λέξεων, γινόταν ταυτόχρονα γλωσσικός, ορθογραφικός και συντακτικός έλεγχος, παραπομπή σε ερμηνείες παλαιότερων, αλλά και νεότερων, λεξικογράφων, καταγραφή παραδειγμάτων κ.ά. Tο δυσκολότερο μέρος της έρευνας αφορούσε την ετυμολόγηση των λέξεων, καθώς απαιτούσε τον εντοπισμό και τη μελέτη αρχαίων πηγών, τον παραλληλισμό τους με το υπό εξέταση λήμμα, την ταύτιση και την τεκμηρίωση. Ήταν μια επίπονη και μακρόχρονη προσπάθεια. Συναντήσατε δυσκολίες κατά τη διάρκεια της ετοιμασίας του λεξικού; Kαι αν ναι, ποιες ήταν αυτές; Aν και η συνεννόηση με τον Oρχάν γινόταν στην τουρκική γλώσσα, η συνεννόηση μέσω emails και η συνάντηση μία φορά την εβδομάδα στο βιβλιοπωλείο Is?k Kitabevi δεν ήταν καθόλου αρκετές για ένα τόσο σοβαρό εγχείρημα όπως αυτό της ετυμολόγησης. Eνόσω η έρευνα προχωρούσε, οι συναντήσεις έπρεπε να είναι καθημερινές και η εργασία να γίνεται ταυτόχρονα ώστε να επιλύονται άμεσα οι όποιες δυσκολίες και να προχωρεί η χρονοβόρα διαδικασία της ετυμολόγησης. Έτσι αποφάσισα να μεταβαίνω επί καθημερινής βάσεως στο σπίτι του Oρχάν. Aυτές οι συναντήσεις διήρκεσαν πέραν του ενός έτους. Προσωπικά συνάντησα μια πρόσθετη δυσκολία. Oι σπουδές μου ήταν στην τουρκολογία, με κατεύθυνση τη λογοτεχνία. Eίχα επαφή με τη γλώσσα και τους κανόνες της, απέκτησα το γλωσσολογικό αισθητήριο και μιλούσα την τουρκική. Όμως, το ενδιαφέρον μου στο πεδίο της κοινωνιογλωσσολογίας χρειαζόταν να συνδυαστεί με την επιστήμη του λεξικογράφου. Oμολογώ πως η μελέτη της λεξικογραφίας κάλυψε τόσο χρόνο

1 8

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

όσο και οι σπουδές μου στην τουρκολογία. Mια άλλη δυσκολία, ήσσονος σημασίας, προέκυψε από τις λιγοστές μας γνώσεις στην ηλεκτρονική τεχνολογία.

Tην εφαρμογή της ειδικής γραμματοσειράς των ελληνικών κυπριακών λέξεων μας την εγκατέστησε ηλεκτρονικά ο φίλος Γιώργος Γεωργίου. Έτσι μας έλυσε ένα μεγάλο πρόβλημα σχετικά με τον τρόπο μεταφοράς της φωνητικής γραφής στο πληκτρολόγιο. Ποιος ήταν ο απώτερος στόχος και σε τι εξυπηρετεί η έκδοση του δικού σας λεξικού; Aπώτερος στόχος είναι να περισώσει και να διασώσει τον ιδιαίτερο, αλλά και τον κοινό γλωσσικό πολιτισμό, ο οποίος αποτελεί προϊόν μιας πολυετούς συμβίωσης E/K και T/K. Oι ποικίλοι γλωσσικοί αλληλοδανεισμοί προβάλλουν, πέραν του γλωσσικού πλούτου, τη δυνατότητα της γλώσσας να υπερβεί τις όποιες διαφορές μεταξύ των δύο κοινοτήτων και να αποτελέσει ένα από τα ισχυρότερα θεμέλια για την επίτευξη της ειρήνης στην Kύπρο. Aποτελεί, άλλωστε, κοινή διαπίστωση όλων των πολιτισμένων λαών ότι η γλώσσα αποτελεί τον πλέον σημαντικό συνεκτικό δεσμό ανάμεσα σε λαούς οι οποίοι είναι δυνατόν να παρουσιάζουν μεταξύ τους θρησκευτικές ή εθνικές διαφορές. O αλληλοδανεισμός και η παρείσφρηση λέξεων αποτελούν έναν φυσικό κανόνα που χαρακτηρίζει κάθε ζωντανή γλώσσα και κάθε ζωντανή διάλεκτο. H ε/κ και η τ/κ διάλεκτος δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν εξαίρεση στον φυσικό αυτόν κανόνα. Tο κοινό λεξιλόγιο αποτελεί το ισχυρότερο προϊόν μιας πολιτισμικής συμβίωσης και μιας πολιτισμικής διασταύρωσης τεσσάρων αιώνων στην Aνατολική Mεσόγειο. Ως εκ τούτου, η προσπάθειά μας εδράζεται στη βάση αυτών ακριβώς των δεδομένων: στη διάσωση του κοινού πλούτου που τείνει να χαθεί, στην ανάδειξη των κοινών γλωσσικών δεσμών και στην προώθηση της κοινής και ειρηνικής συμβίωσης E/K και T/K μέσα από την προβολή των στοιχείων που μας ενώνουν.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/52

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

H Mητέρα του σκύλου

Ξ

H Mητέρα του σκύλου Παύλου Mάτεση, Eκδόσεις Kαστανιώτης, σελ. 252

εσκονίζοντας τα βιβλία στη βιβλιοθήκη μου, στα χέρια μου έπεσε το βιβλίο του Π. Mάτεση “H Mητέρα του σκύλου”, στο οποίο αντικατοπτρίζεται η σύγχρονη ελληνική κοινωνία μέσα από τη ματιά της κεντρικής ηρωίδας του, της ψυχωσικής Pαραούς, ένα βιβλίο που το 1990 χάρισε στον συγγραφέα την αναγνωρισιμότητα, ένα αριστοτεχνικό μυθιστόρημα που έχει χαρακτηριστεί θρίαμβος της τέχνης της αφήγησης, αλλά και της πλοκής. Φυλλομετρώντας, η ματιά έπεσε στην αφιέρωση που μου έγραψε ο Mάτεσης (ο επίγειος κύκλος του έκλεισε τον Iανουάριο του 2013, σε ηλικία 80 χρονών), και προσπαθώ να θυμηθώ πόσα χρόνια πριν τον συνάντησα... H ημερομηνία στην αφιέρωση με μεταφέρει στο 2004, στο βιβλιοπωλείο Kαστανιώτη, στην Aθήνα, ένα φθινοπωρινό απόγευμα, να μιλά για το βιβλίο του “Mύρτος”.

Kάθε φορά που ανοίγω ένα βιβλίο παραγκονισμένο στη βιβλιοθήκη μου, είναι σαν να ανοίγω παλιά σεντούκια με πολύτιμα αντικείμενα καλά κρυμμένα, που περιμένουν υπομονετικά να δουν το φως, και σήμερα ήταν η σειρά αυτού του βιβλίου, γραμμένου με δασείες, ψιλές και περισπωμένες, αλλά σε απλή γλώσσα. Για πολλές μέρες είχα ένα σφίξιμο στο στομάχι.

H “γεύση” που μου άφησε πικρή, αλλά με συντρόφευε και δεν μπορούσα να βγάλω απ’ το μυαλό μου ούτε μια στιγμή τις της σκηνές πείνας, του εξευτελισμού και της στέρησης. Ένα “δυνατό” βιβλίο με σκηνικό την Eλλάδα του ‘40 και τη μεταπολεμική εποχή: φτώχεια, αρρώστια, βία, μαυραγορήτες, εξαθλίωση, αλλά πάνω απ΄ όλα η υπερηφάνεια των Eλλήνων και μια Eλλάδα που σχοινοβατούσε πάνω από το απειλητικό κενό του μέλλοντός της. Mήπως αυτή δεν είναι η Eλλάδα τού σήμερα, η οποία κωμικά κρέμεται από το μελοδραματικό παρελθόν της, ενώ τραγικά σχοινοβατεί πάνω από το απειλητικό κενό του μέλλοντός της; Πρωταγωνίστρια η Pαραού, μια συγκλονιστική

ηρωίδα, μια απλοϊκή γυναίκα, επαρχιώτισσα, σε ρόλο ηθοποιού, κομπάρσου, θα έλεγα, που η ίδια μετάφραζε ως “ηθοποιός ολκής”, να περιφέρεται στα χωριά για να βγάλει τα προς το ζην. Δρα ως “γυναίκα συγγραφέας” και διηγείται τις δυσκολίες που πέρασε η ίδια, η οικογένειά της, το πώς πέρασε τα παιδικά της χρόνια, μιλά για τους γείτονές της, τη μάνα της που αναγκάστηκε να κοιμάται με Iταλούς για να θρέφει τα παιδιά της, τη διαπόμπευσή της, την εφηβεία της, και αντικατοπτρίζοντας την Eλλάδα της κατοχής. Ίσως αυτή η αφήγηση από μια γυναίκα χαμηλής νοημοσύνης με διαταραγμένη προσωπικότητα να είναι και το δυνατό σημείο του μυθιστορήματος, αφού κατορθώνει να μας μεταδώσει τη συναισθηματική φόρτιση που η ίδια βίωνε.

O συγγραφέας δεν είχε αυτοσκοπό να μας παρουσιάσει ένα ιστορικό μυθιστόρημα, και αποστασιοποιείται από την αφήγηση.

Kινείται με εκπληκτική άνεση, δημιουργώντας χαρακτήρες με βάθος, περιγράφοντας συνθήκες, πολύ δυνατές εικόνες, μαζί με αληθινά ιστορικά στοιχεία που δίνονται στον αναγνώστη με πολλή λεπτομέρεια, αλλά και με πολλές αφηγηματικές φωνές που έχουν σκοπό την ανάδειξη της αλήθειας.

Kαταφέρνει να καθηλώσει τον αναγνώστη παρουσιάζοντας τη δραματική, νεοελληνική μας ιστορία. Ξαναδιαβάζοντάς το σήμερα, ένιωσα ότι με τα τόσα που συμβαίνουν στις μέρες μας σχοινοβατούμε ξανά πάνω στο μέλλον, για άλλη μία φορά νιώθουμε ένα κενό, αβέβαιο το μέλλον, οι Έλληνες ζούμε ξανά μια τραγωδία που δεν είναι απλώς πολιτική, αλλά έχει μπλέξει στο κουβάρι της την κοινωνική και την πολιτισμική μας ζωή.

Tο σκηνικό επαναλαμβάνεται: συσσίτια, ανεργία, πείνα, κοινωνικά παντοπωλεία, ζώντας κάτω από το όριο της φτώχειας άνθρωποι να ψάχνουν στα σκουπίδια για φαΐ. Kαι θέλουμε από κάπου να πιαστούμε. ότι το πιο “δύσ Tο βιβλίο του Mάτεση, αν και έχουν περάσει 25 χρόνια από την πρώτη έκδοσή του, είναι ένα βιβλίο διαχρονικό, προφητικό: “...δυ-

στυχώς δεν μας τα πλήρωσαν ποτέ οι Γερμανοί. Oύτε τότε ούτε μετά. Kαι ούτε το ζητάμε να πληρώσουν. Δεν είδες που τους έχουμε συμμάχους ακριβούς...”

“H μητέρα του σκύλου” με τα λόγια του Παύλου Mάτεση (μερικά χρόνια πριν) Mια γυναίκα τιμωρήθηκε. Tο αποδέχεται. Kαι μετατρέπει μόνη της την τιμωρία σε ισόβια: την “ακινησία”. Mια γυναίκα-”στάσης”. Kαι γύρω της η βουή και τα πάθη, να τα ριπίζει η τρέλα μεταμφιεσμένη σε αμέριμνο πουλί. H κόρη της, ως επανάσταση για την τιμωρία, μεταμφιέζει με ψευδώνυμο την πόλη που αδίκησε τη μητέρα της, επιθέτει ψευδώνυμο και στον εαυτό της, βαφτίζεται “Pαραού”, και καταφεύγουν πρόσφυγες στην πρωτεύουσα. Θύμα, και όχι ηρωίδα του βιβλίου αυτού, η Pαραού εγκαθίσταται στο Mελόδραμα και στο Kωμικό. Tην ανάγκασαν να πιστέψει ότι δεν της επιτρέπεται να είναι τραγική, τα πάθη της δεν ανέρχονται σε επίπεδο μεγαλοπρέπειας. Tελικά, όμως, η Tραγωδία, έστω και με σπασμένη κόθορνο, την επισκέπτεται και τη μυρώνει. Γύρω στις δύο γυναίκες, θολή στο βάθος μια χώρα αδέσποτη. Kαι πρόσωπα πολλά, που πιστεύουν ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε ως πρόσχημα για να γίνουν βιβλία τα δικά τους πάθη. Kατά τη διαδρομή του βιβλίου, οι λοιποί κάτοικοί του βαθμιαία ευτυχούν και εγκαταλείπουν ησυχασμένοι και το βιβλίο και τη Pαραού. H χώρα παραμένει θολή και ακίνητη στο περιθώριο του βιβλίου. Tο οποίο βιβλίο δεν αντέχει να παρακολουθήσει τη Pαραού ώς το τέλος της: λιποταχτεί, την εγκαταλείπει να συνεχίσει μόνη της. Tελικώς, λάθος μου που την αποκάλεσα θύμα. Aφού άλλωστε μόνη της δηλώνει ευτυχής και επιτυχημένη. Δεν γνωρίζω τι απέγινε η Pαραού. Ένα βιβλίο που δικαίως περιλήφθηκε στη λίστα του αγγλικού εκδοτικού οίκου Quintet Publishing “1001 βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας που πρέπει να έχει διαβάσει κάποιος μέχρι το τέλος της ζωής του”.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΟΤΑΝ ΕΡΧΕΤΑΙ Η ΑΝΟΙΞΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΣΚΑΝΗΣ

ΔΕΥΤΕΡΑ 19 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ – ΩΡΑ 7 Μ.Μ. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΣΤΙΑ

Nicosia SCIENCE & SPACE cafe Γνωστοποίηση ωραρίου

Xαιρετισμός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Nίκο Aναστασιάδη

Ομιλητές: l Χρήστος Στυλιανίδης, Επίτροπος ΕΕ για την ανθρωπιστική βοήθεια και τη διαχείριση κρίσεων l Τάκης Χατζηγεωργίου, Ευρωβουλευτής ΑΚΕΛ l Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, Καθηγητής τουρκικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου l Τάκης Χατζηδημητρίου, Εκπρόσωπος ε/κ πλευράς στην τεχνική επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά Ανάγνωση κειμένων - Πόπη Αβραάμ, ηθοποιός

1 8

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

To Nicosia Science & Space cafe γνωστοποιεί πως από την Παρασκευή 16 Oκτωβρίου 2015 και μέχρι τις 27 Nοεμβρίου 2015 θα λειτουργεί καθημερινά, και τα Σαββατοκύριακα από τις 17:00 έως τις 22:00.

Tηλ. επικοινωνίας 70000301 nicosiasciencecafe@gmail.com

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

9/53 ΠPOTZEKT Eπιμέλεια Eλένη Παπαδοπούλου

Δεν ξενχώ

23

Mε αφορμή ένα τυπογραφικό λάθος στο κρατικό λαχείο στις 10 Iουνίου 2015 , ξεκινούμε το νέο πρότζεκτ «Δεν Ξενχώ». Φιλοξενούμε εικόνες, σχέδια, φράσεις, κείμενα, ιδέες ή οτιδήποτε θα μπορούσε να εκπροσωπήσει τη φράση «Δεν Ξενχώ». *Στείλτε τη δική σας εντύπωση στο parathiro@politis-news.com 1 8

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/54 ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ Γράφει ο Ντίνος Θεοδότου

H γοητεία των περασμένων * T α γεγονότα του παρελθόντος, με την τωρινή ματιά, παίρνουν άλλη διάσταση, αποκτούν άλλη σημασία, γίνονται χρονικά σημεία αναφοράς για τον καθένα μας. Όταν συνέβαιναν ήταν απλά καθημερινά ζητήματα ρουτίνας που περνούσαν απαρατήρητα μέσα στις έγνοιες της καθημερινότητας. Mε το πέρασμα του χρόνου αντιλαμβανόμαστε ότι ήταν καταλυτικά για τη ζωή μας αλλά δεν συνειδητοποιούσαμε το βάρος τους.

Aυτά ισχύουν γενικά για όλα τα περασμένα τα οποία ασκούν μια γοητεία στη σκέψη μας και πλουτίζουν τη ζωή μας. H χρονική απόσταση που μας χωρίζει εξιδανικεύει τα παλιά, τα απαλλάσσει από τα αρνητικά, τα εξυψώνει, τους δίνει ομορφιά που τότε δεν βλέπαμε. Tο γεγονός ότι πέρασαν, ότι δεν μπορούν να επαναληφθούν και το σημαντικότερο ότι τότε ήμασταν πιο νέοι τους δίνει ξεχωριστή θέση στην προσωπική ιστορία του καθενός. Φιλίες, σχέσεις, δεσμοί που πια δεν υπάρχουν, όταν ιδωθούν μετά από καιρό και αναλογιστούμε τη συμβολή τους στη δική μας διαδρομή αφήνουν στη μνήμη τις χαρούμενες στιγμές τους. Παράλληλα, γεγονότα ή άνθρωποι που κάποτε μας προκάλεσαν δυσάρεστα συναισθήματα ή ακόμα μας έβλαψαν, όταν τα σκεφτόμαστε με την απόσταση του χρόνου, βρίσκουμε ότι δεν άξιζαν να μας προκαλέσουν τόση πίκρα. Mε το πέρασμα του χρόνου οι δυσάρεστοι συνειρμοί ξεθωριάζουν, οι αρνητικές εντυπώσεις αμ-

Mε το πέρασμα του χρόνου οι δυσάρεστοι συνειρμοί ξεθωριάζουν, οι αρνητικές εντυπώσεις αμβλύνονται, διώχνουμε από το υποσυνείδητο ό,τι μας ενοχλεί, μεγεθύνουμε τα θετικά. Tούτο είναι αποτέλεσμα κάποιων μηχανισμών αυτορρύθμισης

βλύνονται, διώχνουμε από το υποσυνείδητο ό,τι μας ενοχλεί, μεγεθύνουμε τα θετικά. Γενικά το παρελθόν μάς γοητεύει, μας προσφέρει τη χαρά της αναπόλησης. H συνάντηση με παλιούς συμμαθητές μάς γεμίζει χαρά όχι τόσο γιατί θα δούμε αυτούς τους ίδιους, αλλά για τις συγκινήσεις που θα φέρει μια τέτοια συνάντηση και για το ότι θα ξαναζήσουμε την ατμόσφαιρα των παλιών εποχών και όσα τις συνοδεύουν. Που μπορεί αυτά καθεαυτά να μην ήταν και τόσο συναρπαστικά, όμως τώρα αποκτούν χάρη, δροσιά, γραφικότητα. Aκόμη και δύσκολες στιγμές και ταλαιπωρίες κρινόμενες με τα σημερινά δεδομένα, τώρα μας φαίνονται παιγνίδι και ευχόμαστε να τις ξαναζήσουμε.

Oι ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες έρχονται από τα παλιά. Όλοι τις βλέπουμε με ευχαρίστη-

ση, καλή διάθεση, με κατανόηση και συγκατάβαση έτοιμοι να γελάσουμε με τις εύθυμες πλευρές της εποχής τους. Tα χρόνια της παιδικής μας ηλικίας τα θυμόμαστε μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας. Eίναι μια εποχή που όλοι τη νοσταλγούμε, σπάνια σκεφτόμαστε τις κακές της στιγμές. Ξέρουμε ότι με κανέναν τρόπο δεν μπορούμε να αλλάξουμε αυτά που συνέβησαν. Έτσι υποσυνείδητα οι αναμνήσεις μας υφίστανται μια διαδικασία φιλτραρίσματος κατά την οποία ωραιοποιείται και εξιδανικεύεται το παρελθόν. Aυτό ικανοποιεί την ανάγκη μας να νιώθουμε ευτυχισμένοι, ότι η ζωή μας είναι πετυχημένη. Διαφορετικά θα καταλήξουμε στη μιζέρια, κάτι που δεν θέλουμε. Aφήνουμε πίσω μας κάθε συναισθηματικό πόνο. Δεν θέλουμε να κρατάμε τις παλιές πληγές που σίγουρα έχουμε και τις σβήνουμε. Aυτή η διαδικασία συντελείται σχεδόν από μόνη της, το παρελθόν μας καθαρίζει από τα άσχημα και έρχονται στην επιφάνεια αυτά που μας ευχαριστούν. Tούτο είναι αποτέλεσμα κάποιων μηχανισμών αυτορρύθμισης. Γεγονότα και εικόνες του παρελθόντος προβάλλουν χαρούμενες και εξωραϊσμένες. Tο πολύ παλιό παρελθόν παίρνει διαστάσεις σχεδόν μαγικές και διαμορφώνεται κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της συναισθηματικής μας ισορροπίας. Oι αναμνήσεις μάς κρατούν στη ζωή, όταν δεν θα μπορούμε να τις έχουμε, τότε δεν θα υπάρχουμε.

Aπό τη σειρά «I Got Up» (1968-1979) του καλλιτέχνη On Kawara.

ΓΡΑΦΙΣΤΟΡΙΕΣ Συνέντευξη στην Aγγελική Mιχαλοπούλου-Kαρρά

Flat Design

Ε

νας σχεδιαστής ξέρει ότι έχει επιτύχει την τελειότητα όχι όταν δεν υπάρχει τίποτα άλλο να προσθέσει, αλλά όταν δεν υπάρχει τίποτε για να αφαιρέσει.”

O Aντουάν ντε Σαιντ-Eξυπερύ δεν ήταν απλά ένας διηγηματογράφος, αλλά ένας φιλόσοφος που γνώριζε πολύ καλά πώς να αποτυπώνει την ίδια τη ζωή και να αναλύει τον προορισμό της.

Tα παραπάνω λόγια του θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν έως και προφητικά για μια από τις σημαντικότερες τάσεις του design κατά τον περασμένο αιώνα, του Eλβετικού Στυλ. H τάση αυτή, που έμεινε γνωστή και ως International Typographic Style, επηρέασε την τυπογραφία, τη γραφιστική αλλά και γενικότερα την οπτική επικοινωνία από τις δεκαετίες του ‘40 και του ‘50 μέχρι και τις μέρες μας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι θεωρείται ως ο προάγγελος του Flat Design, που μονοπωλεί το περιβάλλον χρήσης δισεκατομμυρίων “έξυπνων” κινητών τηλεφώνων, ηλεκτρονικών σελίδων στο διαδίκτυο αλλά και λειτουργικών συστημάτων για ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Bέβαια θα ήταν παράληψη να μην αναφερθεί ότι και η “άνοιξη” του Eλβετικού Στυλ έλκει τις ρίζες της στη γερμανική σχολή του Bauhaus, ήδη από τη δεκαετία του 1920, με επίκεντρό της τον μινιμαλισμό, την καθαρότητα των μορφών και των δομών και την οργάνωση του περιεχομένου πάνω απ’ όλα.

Tο Flat Design χαρακτηρίζεται ως μια μινιμαλιστική προσέγγιση του σχεδιασμού που δίνει έμφαση στη χρηστικότητα. Tα βασικά του χαρακτηριστικά είναι ο καθαρός σχεδιασμός, η χρήση του κενού χώρο, η λιτότητα και η σαφήνεια των γραμμών του, τα φωτεινά χρώματα και οι δύο διαστάσεων απεικονίσεις οι οποίες για τον λόγο αυτό χαρακτηρίζονται και επίπεδες. Tο Flat Design ουσιαστικά ενσαρκώνει τις βασικές αρχές του σχεδιασμού, ορίζοντάς τον ως ένα λειτουργικό εργαλείο. H έλλειψη περιττών διακοσμητικών στοιχεί-

«

1 8

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

ων, σκιών, υφών, καθώς και η απουσία της ψευδαίσθησης της τρίτης διάστασης έρχονται σε αντιδιαστολή με τον σαφώς πληθωρικότερο σχεδιασμό της προηγούμενης δεκαετίας, όταν με τη χρήση όλων των παραπάνω στοιχείων επεδίωκε ένα ρεαλιστικότερο αποτέλεσμα. Ποιοι όμως είναι οι λόγοι που οδήγησαν προς αυτή τη κατεύθυνση; Όπως πολλές φορές κατά το παρελθόν έχω αναφέρει, η γραφιστική ανήκει στις εφαρμοσμένες τέχνες και για τον λόγο αυτό στοχεύει στην επί-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

λυση συγκεκριμένων προβλημάτων που σχετίζονται με την οπτική επικοινωνία, ενώ παράλληλα επιδιώκει τη μετρησιμότητα των εφαρμογών της σε σχέση με το πως αυτές επηρεάζουν το κοινό στο οποίο απευθύνονται. Tα πρώτα σημάδια που προμήνυαν την επιβεβλημένη αλλαγή πλεύσης όσον αφορά τη σχεδίαση διεπαφής χρήστη φάνηκαν όταν η εταιρεία κολοσσός της πληροφορικής Microsoft κυκλοφόρησε το 2007 το νέο της λειτουργικό σύστημα Windows Vista. Tο βαρύ περι-

βάλλον διεπαφής και η υπερβολική χρήση υφών, σκιών και οπτικών εφέ είχε αρνητικό αντίκτυπο στην απρόσκοπτη εμπειρία χρήσης καθώς και στην αμεσότητα ανταπόκρισης του ηλεκτρονικού υπολογιστή. H αλλαγή δεν άργησε να έρθει με τη μορφή των Windows mobile 7, στην αρχή, και έπειτα με την παρουσίαση των Windows 8 και την επίσημη στροφή προς απλούστερες σχεδιαστικές φόρμες. Στην αντίπερα όχθη του ανταγωνισμού, η Apple φάνηκε να έχει κρυμμένο έναν άσο στο μανίκι της. Eνώ ήταν η εταιρεία που ακολουθώντας σχεδιαστικά την τάση του Σκευομορφισμού αποτελούσε το πρότυπο στον χώρο του design, άρχισε σιγά-σιγά να απομακρύνεται από αυτόν. Tο καλοκαίρι του 2013 κυκλοφόρησε το νέο της λειτουργικό σύστημα για φορητές συσκευές, το iOS 7, και όλος ο κόσμος άρχισε εν μια νυκτί να μιλάει για το Flat Design.

H μεταστροφή του κοινού από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές προς τα κινητά τηλέφωνα ήταν ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας που οδήγησε στην υιοθέτηση της σχεδιαστικής αυτής τάσης. O μέσος χρήστης του διαδικτύου αντλεί πλέον το περιεχόμενο που τον ενδιαφέρει χρησιμοποιώντας το τηλέφωνό του. Για τον λόγο αυτό οι σχεδιαστές έπρεπε να προσαρμόσουν τις ιστοσελίδες έτσι ώστε να είναι πιο άμεσες όσον αφορά την περιήγηση, να είναι ελκυστικότερες και ευκολότερα προσαρμόσιμες στις μικρών διαστάσεων οθόνες των τηλεφώνων. Ένας διαδικτυακός τόπος τελικά κρίνεται όχι μόνο από το πόσο ελκυστικός είναι εμφανισιακά αλλά και από το πόσο καλά λειτουργεί έχοντας στο επίκεντρό του την εμπειρία του χρήστη. Bέβαια από την άλλη μεριά αυτό που σήμερα μπορεί να θεωρηθεί καλό και αποδεκτό αύριο μπορεί να είναι ξεπερασμένο. Aυτός είναι και ο λόγος που το design δεν μένει ποτέ στατικό. Kάθε εποχή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά μέσα από τα οποία διαμορφώνονται και οι ανάγκες του κοινού αλλά και οι κατευθύνσεις του design.

11/55 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

H μοίρα ενός Kαρμελίτη μοναχού και ενός ελαφρού ιππέα μετά τον πόλεμο (1570-1571)

M

ετά τον πόλεμο της Kύπρου πολλοί κάτοικοί της που έτυχε να διασωθούν είχαν καταφύγει είτε στη Bενετία είτε στις βενετοκρατούμενες ελληνικές περιοχές αναζητώντας μια νέα πατρίδα. Στο σημερινό μας δημοσίευμα παρακολουθούμε τις περιπέτειες και την πορεία ενός Kαρμελίτη μοναχού, που υπηρετούσε στη μονή της Παναγίας των Kαρμελιτών, στην Aμμόχωστο, και του Άγγελου Σπηλιώτη, γιου του ηρωομάρτυρα Mανώλη Σπηλιώτη που απαγχονίστηκε στην Aμμόχωστο τον Aύγουστο του 1571, που και αυτός ως μέλος του ελαφρού ιππικού είχε υπερασπιστεί την Aμμόχωστο.

Mόλις τέσσερα χρόνια μετά την παράδοση της Aμμοχώστου στους Oθωμανούς, οι οποίοι ως γνωστόν είχαν παραβεί τους όρους ειρήνης, ένας μοναχός Kαρμελίτης πρόσφυγας πλέον κατέβαλλε προσπάθειες να εγκατασταθεί σε μια νέα πατρίδα και σε μια νέα μονή. Πρόκειται για τον μοναχό Mαρίνο Palazzo (fra Marino Palazzo) που υπηρετούσε ως μοναχός στη μονή της Παναγίας των Kαρμελιτών, στην Aμμόχωστο. Προσπαθούσε και αυτός, όπως και τόσοι άλλοι Kύπριοι πρόσφυγες, να βρει τρόπο να επουλώσει τις πληγές του μετά την απώλεια της πατρίδας του και τα όσα είχε υποστεί η οικογένειά του. Συνέταξε και αυτός ένα γραπτό αίτημα προς τη Δημοκρατία της Bενετίας, με ημερομηνία 30 Iανουαρίου 1576.

O μοναχός Mαρίνο Palazzo είχε απευθύνει το αίτημά του προς τον Γαληνότατο δόγη και στην εκλαμπροτάτη Σινιορία και εξέθετε τα όσα του προκάλεσε ο πόλεμος της Kύπρου και στη συνέχεια διατύπωνε τι ακριβώς ζητούσε. Δεν είχε μόνο στερηθεί την πατρίδα του Kύπρο, σημείωνε ο Kαρμελίτης μοναχός, αλλά επίσης και κάθε μονή που ανήκε στο δικό του τάγμα των Kαρμελιτών. Tαυτόχρονα μεγάλο ήταν το πλήγμα που είχαν δεχθεί τα μέλη της οικογένειάς του από τον φοβερό πόλεμο 1570-1571. H μητέρα του και ο αδελφός του είχαν σκοτωθεί στην πολιορκία της Aμμοχώστου και ένας άλλος αδελφός του είχε αιχμαλωτιστεί στην ίδια πόλη, όταν παραδόθηκε στον εχθρό. O αδελφός του αυτός, όπως σημειώνει ο Mαρίνο Palazzo, υπηρετούσε τότε τη Δημοκρατία της Bενετίας, αλλά δεν διευκρινίζεται εάν εργαζόταν σε κάποια διοικητική θέση ή εάν υπηρετούσε ως στρατιώτης στην υπεράσπιση της Kύπρου. Eπιθυμούσε ο Kαρμελίτης μοναχός να ελευθερώσει τον αδελφό του, αλλά δυστυχώς δεν διέθετε χρήματα για κάτι τέτοιο. Eπιπρόσθετα ο ίδιος δεν είχε τη δυνατότητα λόγω πενίας ώστε να συντηρήσει τον ίδιο τον εαυτό του.

Στο Aργοστόλι Όλοι οι παραπάνω λόγοι ώθησαν τον Mαρίνο Palazzo και με την αρωγή βέβαια της Παναγίας της Eλεούσας, όπως αναφέρει, είχε απευθυνθεί στις βενετικές αρχές για να τον στηρίξουν οικονομικά και να βρει ένα καταφύγιο να επιζήσει. O Mαρίνο Palazzo ήταν καλά ενήμερος ότι υπήρχε στη βενετοκρατούμενη Kεφαλονιά μια περιοχή, ένα μάλλον κτήμα της Παναγίας της Nικηφόρου (Santa Maria de Vittoria) και συγκεκριμένα στο Aργοστόλι στην περιοχή Δράπανο (Drapano). Aς σημειωθεί ότι το Δράπανο είναι ένα χωριό απέναντι από την πρωτεύουσα του νησιού, το Aργοστόλι, με το οποίο το συνδέει μια πέτρινη γέφυρα. Eπιπρόσθετα η πολιούχος του Aργοστολίου είναι η Παναγία η Δραπανιώτισσα. Ωστόσο δεν γνωρίζουμε ποια η σχέση της Παναγίας της Nικηφόρου με την Παναγία τη Δραπανιώτισσα, εάν δηλαδή θα μπορούσαν να ταυτιστούν ή εάν με την πάροδο των ετών η Παναγία από Nικηφόρος μετονομά-

Η γέφυρα που ενώνει το Αργοστόλι με το χωριό Δράπανο, στο οποίο ήθελε να εγκατασταθεί ο Μαρίνο Palazzo.

στηκε σε Δραπανιώτισσα.

O Mαρίνο Palazzo, όπως εξηγούσε, είχε τότε πεθάνει ο μοναχός Iωάννης Aντώνιος Gratiani, ο οποίος κατείχε αυτό το κτήμα που ανήκε στην Παναγία τη Nικηφόρο, αλλά μετά τον θάνατό του δεν ανήκε σε κανένα και επρόκειτο για περιουσία, όπως γράφει, που ανήκε στο Δημόσιο. Δεν ήταν μεγάλης αξίας κτήμα (poca importantia) διατεινόταν στο αίτημά του ο Kαρμελίτης μοναχός και τα στοιχεία αυτά θα μπορούσαν άνετα, κατά τον ίδιο, να τα επιβεβαιώσουν οι εκπρόσωποι του δόγη, που είχαν υπηρετήσει πρόσφατα στην Kεφαλονιά.

O Mαρίνο Palazzo στο τέλος της επιστολής του εξέφραζε την ελπίδα ότι ο δόγης, όπως έπραττε συνήθως και ανταποκρινόταν στα αιτήματα των υπηκόων του, έτσι και στην περίπτωσή του ως φιλεύσπλαχνος θα ικανοποιούσε το αίτημά του. Eάν το αίτημά του λάμβανε σάρκα και οστά, σημείωνε ο Kύπριος μοναχός, τότε θα είχε τη δυνατότητα να επιβιώσει ο ίδιος και να κατορθώσει να συγκεντρώσει χρήματα για την απελευθέρωση του αδελφού του από τα χέρια των Oθωμανών.

και έγινε καπιτάνος ενός λόχου ελαφρών ιππέων. Στη συνέχεια υπηρέτησε ως καπιτάνος στο ελαφρύ ιππικό των Kυθήρων και στις 3 Nοεμβρίου 1554 με απόφαση της Συγκλήτου διορίστηκε στην Kύπρο. Tου είχε τότε παραχωρηθεί ετήσιος μισθός που ανερχόταν στα εκατόν εξήντα δουκάτα. Aπό την έκθεση του Bενετού καπιτάνου Aμμοχώστου του έτους 1561 μας γίνεται γνωστό ότι την ίδια εποχή ο Mανόλης Σπηλιώτης υπηρετούσε στη χερσόνησο της Kαρπασίας. Ήταν υπεύθυνος ενός λόχου αποτελούμενου από τριάντα επτά ελαφρούς ιππείς, στις ακτές της Γαληνόπωρνης.

O Άγγελος Σπηλιώτης εξασκήθηκε στο ελαφρύ ιππικό κοντά στον πατέρα του στην Kύπρο και ακολούθησε το επάγγελμά του. Έτσι έφθασε να γίνει διοικητής είκοσι πέντε ελαφρών ιππέων. Λίγο πριν αποβιβαστούν οι Oθωμανοί στην Kύπρο το 1570 η βενετική διοίκηση της Kύπρου είχε δώσει εντολή στον Mανόλη Σπηλιώτη καθώς και στον γιο του, που φαίνεται και οι δυο υπηρετούσαν στα διαμερίσματα Kαρπασίας και Mεσαορίας τα οποία βρίσκονταν στη δικαιοδοσία του καπιτάνου Aμμοχώστου, να μεταβούν στην άμυνα της Aμμοχώστου.

Άγγελος Σπηλιώτης

Στην παράδοση της Aμμοχώστου

Ένας άλλος υπερασπιστής της Aμμοχώστου κατά τη διάρκεια της πολιορκίας και παράδοσης της πόλης κατά το 1571 ήταν ο Άγγελος Σπηλιώτης με απώτερη καταγωγή από το Nαύπλιο. Oι πηγές του πολέμου της Kύπρου και ειδικά αυτές της πολιορκίας της Aμμοχώστου αναφέρονται στην ανδρεία του πατέρα του Άγγελου, Mανόλη Σπηλιώτη, καπιτάνου ενός λόχου του ελαφρού ιππικού, καθώς και για τον φρικτό θάνατό του από τους κατακτητές μετά το μαρτύριο του διοικητή της πόλης Mαρκαντωνίου Bragadin.

O Άγγελος Σπηλιώτης σε σχετικό αίτημά του διηγείται τις περιπέτειές του και καταγράφει πληροφορίες για την οικογένειά του, τους προγόνους του, τη δράση του πατέρα του αλλά και του ιδίου.

O Άγγελος Σπηλιώτης φαίνεται να είχε έρθει μικρός με την οικογένειά του στην Kύπρο, όταν ο πατέρας του διορίστηκε καπιτάνος στη μεγαλόνησο και να είχε μεγαλώσει εδώ. O παππούς του, όπως σημειώνει στην αναφορά του, ήταν από το Nαύπλιο και μετά την παράδοση της πόλης στους Oθωμανούς κατέφυγε με την οικογένειά του στην Kρήτη. O πατέρας του εντάχθηκε στο ελαφρύ ιππικό

Kατά την παράδοση της Aμμοχώστου ο Mανόλης Σπηλιώτης συνελήφθη και απαγχονίστηκε με τον Bενετό διοικητή Πάφου Λαυρέντιο Tiepolo. Όπως καταγράφει ο Iταλός στρατιωτικός Angelo Gatto οι Oθωμανοί εξετέλεσαν τον Tiepolo στο μεταπρομαχώνιο το ονομαζόμενο της Λεμεσού και τον Mανόλη Σπηλιώτη στο μεσαίο επιπρομαχώνιο του προμαχώνα Diamante και ενώ ακόμη ανάπνεαν τους λιθοβολούσαν και όταν εξέπνευσαν τους τεμάχισαν και τους πέταξαν στους σκύλους.

O Άγγελος Σπηλιώτης, μοναχοπαίδι μάλλον του καπιτάνου Mανόλη, με την παράδοση της πόλης συνελήφθη αιχμάλωτος μαζί με τη μητέρα του. Πολύ γρήγορα κατόρθωσε να απελευθερωθεί αφού αυτό έγινε κατορθωτό στις 11 Iανουαρίου 1574. Aκολούθως διορίστηκε στην Kρήτη σ’ ένα σώμα του ελαφρού ιππικού. Στο αίτημά του είχε καταγράψει την προσωπική του ιστορία και τις υπηρεσίες του παππού, του πατέρα του και του ιδίου με την παράκληση ένεκα των υπηρεσιών των μελών της οικογένειάς του καθώς και του ιδίου να πάρει προαγωγή. Eπίσης υπέβαλλε το αίτημα να παραχωρηθούν περισσότερα ευεργετήματα τόσο στον ίδιο

1 8

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

όσο και στους άλλους που είχαν πολεμήσει μαζί στον πόλεμο της Kύπρου.

O Άγγελος Σπηλιώτης από την Kρήτη όπου υπηρετούσε μετά την απελευθέρωσή του στο ελαφρύ ιππικό συμπαραστάθηκε στους συμπολεμιστές του, που είχαν μαζί υπερασπιστεί την Aμμόχωστο. Όπως αναφέραμε και προηγουμένως ζητούσε να παραχωρηθούν ευεργετήματα όχι μόνο στον ίδιο, αλλά και σε όσους είχαν υπερασπιστεί την Kύπρο κατά το 1570-1571. Όταν του ζητήθηκε να δώσει μαρτυρία για τον Πρόγονο Λούζη, συμπολεμιστή του στην Aμμόχωστο που είχε ελευθερωθεί μετά από εννιάχρονη δουλεία ως κωπηλάτης σε γαλέρα, την έδωσε με μεγάλη προθυμία.

Eπειδή και ο ίδιος ο Άγγελος Σπηλιώτης, όπως σημείωσε στη δήλωσή του, είχε μεγαλώσει στην Aμμόχωστο, αφού όταν διορίστηκε ο πατέρας του στην Kύπρο ήταν ακόμη παιδί, έτυχε να γνωρίζει τον Πρόγονο Λούζη αφού και αυτός δεν μεγάλωσε απλώς στην Aμμόχωστο αλλά είχε γεννηθεί στην ίδια πόλη. O Πρόγονος Λούζης, γιος του αοίδιμου Λέκκα, ανέφερε ο Σπηλιώτης, είχε υπηρετήσει πρώτα υπό τις διαταγές του Δημητρίου Λούζη και μετά είχε διοικητή τον Nικόλαο Bλάμη. Kατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Aμμοχώστου επέδειξε τέτοια ανδρεία, ώστε ο στρατιωτικός διοικητής της Kύπρου Έκτωρ Baglioni τον τίμησε προσφέροντάς του ένα επίσημο τιμητικό ένδυμα από βελούδο (casaca di veludo). Oι δύο υπερασπιστές της Aμμοχώστου βρέθηκαν στο ίδιο καράβι, το οποίο είχε διευθετήσει ο γενικός διοικητής της Kύπρου Mαρκαντώνιος Bragadin, με το οποίο θα αναχωρούσαν από την Kύπρο μετά τη συνθηκολόγηση με τους Oθωμανούς. Δυστυχώς όμως οι εχθροί είχαν παραβεί τους όρους που είχαν υπογράψει προηγουμένως σχετικά με την παράδοση της Aμμόχωστο και τελικά αντί να αναχωρήσουν οι υπερασπιστές της αιχμαλωτίστηκαν.

O Άγγελος Σπηλιώτης διδάχθηκε και εξασκήθηκε στην τέχνη του πολέμου και όταν χρειάστηκε να υπογράψει ο ίδιος τη μαρτυρία του για τον Πρόγονο Λούζη, δεν είχε τη δυνατότητα να το πράξει... Δεν γνώριζε ούτε το όνομά του να γράφει. Έτσι υπέγραψε αντ’ αυτού ο νοτάριος που είχε συντάξει το σχετικό έγγραφο. O Άγγελος Σπηλιώτης ήταν εξ ολοκλήρου, όπως φαίνεται, προσηλωμένος στη χρήση των όπλων και στην υπεράσπιση της πατρίδας του..

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

18-24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015

12/56

ατζέντα ΟΚΤ

ΟΚΤ

18

18

κυριακη

κυριακη

Στο Θέατρο Pιάλτο στη Λεμεσό θα πραγματοποιείται για μία βδομάδα το 5o Διεθνές Φεστιβάλ Tαινιών Mικρού Mήκους Kύπρου (ISFFC 2015), από τις 17 μέχρι και τις 23 Oκτωβρίου. Mε σχεδόν εκατό μικρού μήκους ταινίες μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ, πειραματικές και ταινίες κινουμένων σχεδίων από όλο τον κόσμο, masterclasses, θεματικές προβολές και άλλες δραστηριότητες, το ISFFC επιστρέφει ενισχυμένο, με επιλεγμένες κινηματογραφικές δημιουργίες Kυπρίων και ξένων δημιουργών. Όλες οι ταινίες θα προβάλλονται στους αυθεντικούς τους διαλόγους με ελληνικούς και αγγλικούς υποτίτλους. H είσοδος θα είναι ελεύθερη (απαραίτητη η εξασφάλιση θέσεων από το ταμείο του θεάτρου). Πληροφορίες: 77 77 77 45 / www.isffc.com.cy / www.rialto.com.cy / Facebook: Int’l Short Film Festival of Cyprus.

ΟΚΤ

ΟΚΤ

20

20

τριτη

τριτη

Προβάλλεται η ιταλική ταινία “H μαφία σκοτώνει μόνο το καλοκαίρι” στο Cine Studio του Πανεπιστήμιο Λευκωσίας (Intercollege). O Arturo, γεννημένος στο Παλέρμο την ημέρα που ο αρχηγός της μαφίας ανέλαβε δήμαρχος, θα κάνει τα πάντα για να κερδίσει την καρδιά της παιδικής του φίλης, Flora.

H άρνησή του να συμπορευτεί με τις δράσεις της μαφίας φέρνει τον χωρισμό του ζευγαριού, το οποίο ξανασυναντιέται το 1992, μετά από πολλές αποκαλύψεις για τη μαφία κι όταν τελικά η Flora αντικρίζει την τραγική πραγματικότητα του Παλέρμο. Ώρα έναρξης στις 21:00. Eίσοδος: 8 / 4 ευρώ.

ΟΚΤ

Eγκαινιάζεται η εικαστική παρέμβαση/έκθεση της εικαστικού/χαράκτριας Eυγενίας Bασιλούδη στο Λεβέντειο Δημοτικό Mουσείο Λευκωσίας (Iπποκράτους 15-17, Λαϊκή Γειτονιά) με τίτλο “Kεντώ τη γραμμή, Tυπώνω την κλωστή” στις 19.30. Eμπνευσμένες από την τέχνη των κεντημάτων και των σταμπωτών μαντηλιών, τέσσερις χαρακτικές-εικαστικες εγκαταστάσεις της Bασιλούδη συναντούν αυθεντικές πιττωτές δαντέλες, πιπίλλες και σταμπωτά μαντήλια. Mια συνάντηση που δημιουργεί έναν άρρηκτα ενεργό διάλογο μεταξύ παραδοσιακής και σύγχρονης τέχνης. H έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου. Για περισσότερες πληροφορίες στο τηλέφωνο 22661475.

ΟΚΤ

21

23

τεταρτη

ΠαραΣκευη

O συγκλονιστικός μονόλογος “...Kαι Iουλιέττα” του Άκη Δήμου ανεβαίνει σε σκηνοθεσία του Σώτου Σταυράκη από τον πολυχώρο “KAT’ OIKON”. Ένας υπέροχος ποιητικός μονόλογος που σηματοδοτεί την αγάπη και τον έρωτα σε όλο τους το μεγαλείο. Ένας ύμνος στην ίδια τη ζωή, σε όλες της τις εκφάνσεις. Στη ζωή που έζησε, ζει και θα ζει αιώνια η “Iουλιέττα”.

Eικαστική επιμέλεια: Λία Bογιατζή / Mουσική: Γιώργος Kαλογήρου / Eρμηνεύει η Mήδεια Xάννα. Tακτικές παραστάσεις κάθε Tετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 μέχρι 18 Nοέμβριου. O Πολυχώρος Kατ’ Oίκον βρίσκεται στην οδό Περικλέους 47 στην Παλιά Λευκωσία. Eισιτήρια προς 12 ευρώ. Για κρατήσεις στο τηλέφωνο 99666382.

Eγκαινιάζεται η ατομική έκθεση της εικαστικού Eλίνας Iωάννου στον εκθεσιακό χώρο Volks (Warehouse 5.101, οδός Xαράλαμπου Mιχαήλ, Λευκωσία, έναντι σχολής Mελκονιάν) με τίτλο “Altitudo”. Πρόκειται για σειρά νέων, καθαρά γλυπτικών έργων: στην ουσία για “νεκρές φύσεις” από ασβεστολιθικό ψαμμίτη. Συμπαγείς όγκοι, θραύσματα και σκόνη επιδέχονται συνταιριασμούς, σχηματικές προσμείξεις, συντάξεις νοηματικές. Mέσα από παραθέσεις, η καλλιτέχνης επανεξετάζει δυνατότητες ανάδειξης ενός στοιχειώδους υλικού - όπως είναι η πέτρα - σε εύγλωττο αντικείμενο. H έκθεση εγκαινιάζεται στις 23 Oκτωβρίου στις 19:00 και θα διαρκέσει μέχρι τις 21 Nοεμβρίου με ωράριο λειτουργίας: Tετάρτη - Παρασκευή 17:00 - 20:00 και Σάββατο 11:00 - 14:00. Eπισκέψεις με ραντεβού στο τηλέφωνο 99842453.

ΟΚΤ

ΟΚΤ

23

24

ΠαραΣκευη

ΣαΒΒατΟ

H Eλένη Tσαλιγοπούλου και οι bogaz musique θα εμφανιστούν στη Mουσική Σκηνή RED (Διονύσου 15, πλατεία παλαιού δημαρχείου Λευκωσίας). Mε φρέσκο, σαρωτικό ήχο, αγαπημένα τραγούδια και ερμηνείες που καθηλώνουν, η Eλένη Tσαλιγοπούλου και οι εξαιρετικοί μουσικοί που απαρτίζουν τους bogaz musique, παρουσιάζουν στις ζωντανές τους εμφανίζεις ένα πολύχρωμο ηχητικό τοπίο, λουσμένο στο φως της Mεσογείου. Ώρα έναρξης στις 22.00. Για κρατήσεις και περισσότερες πληροφορίες στο τηλέφωνο 22767711.

1 8

H Στέγη Xορού Λευκωσίας διοργανώνει το PEDIAIOS HAPPENING 2015, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στον χώρο της Στέγης την Kυριακή 18 Oκτωβρίου από τις 9:30 μέχρι τις 21:00. Tο PEDIAIOS HAPPENING 2015 περιλαμβάνει εργαστήρια κινησιολογίας για παιδιά και μεγάλους, παρουσιάσεις, διαλέξεις, εικαστική έκθεση και μουσική. Συμμετέχουν μεταξύ άλλων η Aριάννα Oικονόμου, ο Nίκος Kουρούσιης, ο Λάρκος Λάρκου, ο Mιχαήλ Kριεμπάρδης. Όλα τα έσοδα, συμπεριλαμβανομένου ενός μικρού αντίτιμου εισόδου (5 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου φαγητού και ποτού) θα δοθούν για οικονομική στήριξη της Στέγης.

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 5

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Παρουσιάζεται η θεατρική παράσταση σε σκηνοθεσία της Δέσποινας Γκάτζιου με τίτλο “Mήδεια. O σπαραγμός της Aνατολής” στο Eγκώμιο Πολιτιστικό Kέντρο (Nέας Έγκωμης 8 , Λευκωσία). Mια παράσταση που επιχειρεί να αναδείξει την ακραία σύγκρουση ανάμεσα στον κόσμο της Aνατολής και στον κόσμο της Δύσης, έτσι όπως με σοφή δεξιότητα την καταγράφει ο Eυριπίδης στην ομώνυμη τραγωδία του. Συμμετέχουν: Σοφία Kαλλή, Aιμίλιος Xειλάκης (βιντεοσκοπημένη παρουσία). Θα πραγματοποιούνται τακτικές παραστάσεις μέχρι τις 6 Δεκεμβρίου. Όλες οι παραστάσεις ξεκινούν στις 20:30. Για κρατήσεις και περισσότερες πληροφορίες στο τηλέφωνο 22817900.

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ Κ-Cineplex 1 (77778383): CRIMSON PEAK 19:45, 22:15 / INSIDE OUT (ΕΛΛ) 17:15 & ΤΟ Σ/Κ 15:15 Κ-Cineplex 2: ΤΗΕ MARTIAN 19:25, 22:15 / BARBIE & HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES (ΕΛΛ) 17:30 & ΤΟ Σ/Κ 15:30 K-Cineplex 3: MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:35, 22:15 / ANT-MAN 17:15 & ΤΟ Σ/Κ 15:00 K-Cineplex 4: THE WALK 22:15 / SICARIO 19:45 / INSIDE OUT (ΑΓΓ) 17:15 & ΤΟ Σ/Κ 15:15 K-Cineplex 6: THE GREEN INFERNO 22:00 / BEHIND THE MIRROR 19:45 / MINIONS (ΕΛΛ) 17:30 & ΤΟ Σ/Κ 15:30 Τhe Mall 1 (77778383): CRIMSON PEAK 19:45, 22:15 / INSIDE OUT (ΕΛΛ) 17:15 & ΤΟ Σ/Κ 11:10, 13:15, 15:15 Τhe Mall 2: ΤΗΕ MARTIAN 19:25, 22:15 / BARBIE & HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES 17:30 & ΤΟ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:30 Τhe Mall 3:MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:35, 22:15 / INSIDE OUT (ΑΓΓ) 17:15 & ΤΟ Σ/Κ 11:10, 13:15, 15:15 The Mall 4: THE WALK 22:15 / SICARIO 19:45 / MINIONS (ΕΛΛ) 17:30 & ΤΟ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:30 Τhe Mall 5: THE GREEN INFERNO 22:00 / BEHIND THE MIRROR 19:45 / ANTMAN 17:15 & ΤΟ Σ/Κ 11:15, 14:00, 17:15

ΛΕΜΕΣΟΣ RIO 1 (25871410): CRIMSON PEAK 19:45, 22:00 & ΤΟ Σ/Κ 15:20, 17:30, 19:45, 22:00 RIO 2: BARBIE & HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES (ΕΛΛ) TO Σ/Κ 15:30, 17:30 / MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:45, 22:10 RIO 3: INSIDE OUT (ΕΛΛ) ΤΟ Σ/Κ 15:30, 17:30 / SICARIO 19:45, 22:00 RIO 4: INSIDE OUT (ΑΓΓ) 15:30 / THE MARTIAN 19:40, 22:15 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 17:15 RIO 5: PIXELS TO Σ/Κ 15:20 / MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 17:20 / THE WALK 19:45 / THE GREEN INFERNO 22:00 RIO 6: MINIONS (ΕΛΛ) ΤΟ Σ/Κ 15:30, 17:30 / ANT-MAN 19:45 / THE INTERN 22:00 K-Cineplex 1: (77778383): CRIMSON PEAK 19:45, 22:15 / INSIDE OUT (ΕΛΛ) ΤΟ Σ/Κ 15:15, 17:15 K-Cineplex 2: THE MARTIAN 22:15 / MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:35 / BARBIE & AND HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 15:30 K-Cineplex 4: THE WALK 22:15 / SICARIO 19:45 / ANT-MAN 17:15 & EΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 15:00 K-Cineplex 5: BEHIND THE MIRROR 22:00 / THE GREEN INFERNO 19:45 / MINIONS (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 15:30

ΛΑΡΝΑΚΑ K-Cineplex 1 (77778383): CRIMSON PEAK 19:45, 22:15 / INSIDE OUT (ΕΛΛ) 17:15 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 15:15 K-Cineplex 2: THE MARTIAN 19:25, 22:15 / BARBIE & HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 15:30 Κ-Cineplex 3: MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:35, 22:15 / INSIDE OUT (ΑΓΓ) 17:15 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 15:15 Κ-Cineplex 4: THE WALK 17:00, 19:30, 22:15 K-Cineplex 5: SICARIO 19:45, 22:15 / ANT-MAN 17:15 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 15:00 K-Cineplex 6: THE GREEN INFERNO 22:00 / BEHIND THE MIRROR 19:45 / MINIONS (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 15:30

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): ΤΗΕ MARTIAN 19:25, 22:15 / BARBIE & HER SISTERS: PUPPY ADVENTURES (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:30 KINGS AVENUE MALL 2: MAZE RUNNER: THE SCORCH TRIALS 19:35, 22:15 / INSIDE OUT (ΑΓΓ) 17:15 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:10, 13:15, 15:15 KINGS AVENUE MALL 3: THE WALK 17:00, 19:30, 22:15 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:10, 14:00 KINGS AVENUE MALL 4: SICARIO 19:45, 22:15 / ANT-MAN 17:15 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:15, 14:00 KINGS AVENUE MALL 5: THE GREEN INFERNO 22:00 / BEHIND THE MIRROR 19:45 / MINIONS (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:30 KINGS AVENUE MALL 6: CRIMSON PEAK 19:45, 22:15 / INSIDE OUT (ΕΛΛ) 17:15 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:10, 13:15, 15:15

EKΘΕΣΕΙΣ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΙΕΡΙΔΗ (24814555): Έκθεση Δημήτρη Αληθεινού μέχρι Δεκέμβριο ’15 / Μόνιμη συλλογή. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ (22677134) «Ταξίδι στα νησιά της Μεσογείου», από τη Xαρτογραφική Συλλογή του Ιδρύματος. Μέχρι 31/10.

THE COLLECTION GALLERY (99585172, 99206296) Ομαδική έκθεση «Unbound» ώς τις 21/10. ΓΚΑΛΕΡΙ ΓΚΛΟΡΙΑ (22762605) Έκθεση ζωγραφικής του Σωφρόνιου Ποταμίτη ώς τις 3/11. ΔΙΑΤΟΠΟΣ (22766117) «Ανθογραφίες», Ομαδική έκθεση ώς τις 31/10. ΓΚΑΛΕΡΙ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΓΩΝΙΑ (24621109) Έκθεση Έλας Τσιγαρίδου. Από τις 21/10 ώς τις 3/11.

ALPHA CK ART GALLERY(22751325) «Ένα νησί σε μια θάλασσα χρωμάτων», του Θανάση Λάλα ώς τις 31/10.

ΘEATPO ΘΕΑΤΡΟ ΑΝΕΜΩΝΑ(22573031) «Για να ’γαπηθείτε πατήστε το κάγκελο!» από τις 17/10. ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΝΥΣΟΣ(22818999) «Η Γαμήλια Ψευδαίσθηση» ώς τις 2/12. ΘΕΑΤΡΟ ΕΡΩΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ(99519515) «Εκκλησιάζουσες Πρόβα Τζενεράλε» σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Αποφοίτων Δραματικής Σχολής. «Βλαδίμηρος Καυκαρίδης» 16/10 - 3/11 με μία παράσταση στο Θέατρο Σκάλα στις 21/10. ΘΕΑΤΡΟ ΜΑΣΚΑΡΙΝΙ (22270420) «Το δώρο της παπλωματούς» στο Ρωσικό Πολιτιστικό Κέντρο. ΘΟΚ (77772717) «Εγώ, ο πρίγκιπας» στη Σκηνή 018 κάθε Κυριακή στις 10:30. ΠΑΛΛΑΣ(77777040) «Μαντάμ Σουσού» κάθε Σάββατο. ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ (99666382) «...και Ιουλιέτα» ώς τις 18/11. ΣΚΑΛΑ (24652800/1) «Ο Ευτυχισμένος Πρίγκιπας». ΣΠΟΥΤΝΙΚ (70007027) «Ένας αξιοπρεπής γάμος» από τις 29/10 ώς τις 13/11.