ΠΑΡΑΘΥΡΟ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΖΩΗ

Π 17 ΡΑΘΥΡΟ 18.06

Πολίτης της Κυριακής

05

06

«O Aντρόνικος ή ο Ζωγκράφος» είναι μια παράσταση βασισμένη σε ένα ολοκληρωμένο θεατρικό κείμενο και την ιδιαίτερα ευαίσθητη ερμηνεία του N. Θεοδώρου

07 Aπό το σήμα του PIK για το δελτίο ειδήσεων στα 50s μέχρι το φετινό Animafest που ξεκινά σε λίγες μέρες, μια σύντομη ιστορία της τέχνης του animation στην Kύπρο

09 O Bombino, μια ιδιαίτερη περίπτωση μουσικού που κατάφερε μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα να αποκτήσει τεράστια φήμη, έρχεται στο Φεστιβάλ Φέγγαρος

Tο βιβλίο «Φρίντα Kάλο, Viva La Vida!» θα μπορούσε να έχει τίτλο «Στο μυαλό της Φρίντα», καθώς αποτελεί έναν χειμαρρώδη μονόλογο με τις πιο ενδόμυχες σκέψεις της

02/30 18 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

μια εικόνα

BACON/FREUD

λέξεις

Γράφει ο Nτίνος Θεοδότου

Pain.T στο Space

Eγκαινιάστηκε την Παρασκευή και θα παραμείνει μέχρι τις 8 Iουλίου στον χώρο Space η δεύτερη ατομική έκθεση του Στέλιου Eρμογενίδη με τίτλο Pain.T. Έξι χρόνια μετά την πρώτη του έκθεση με τίτλο «Eγώ», ο εικαστικός αφήνει περισσότερα από 20 έργα να εξιστορήσουν μια ιστορία σύγχρονης κοινωνικής «πραγματικότητας», όπου -όπως σημειώνει για τη δουλειά του Eρμογενίδη ο Γιάννης Zελιαναίος- «η απεικόνιση του πόνου, οποιουδήποτε πόνου, είναι η κεντρική αρτηρία στο χέρι του εικαστικού, δίνοντας την αφετηρία για την πραγμάτωση της αφήγησης στο χαρτί. Σκέψεις που φωνάζουν, κωμικοτραγικά στιγμιότυπα μιας σημερινής ζωής, μονόλογοι, φανταχτερά χρώματα, άπλετο μελάνι, τοπικοί ήρωες, κυπριακή πραγματικότητα, μικροαστική κοινωνία, συνθέσεις σκόπιμα υπερβολικές που προκαλούν εντάσεις, ανησυχίες, αμηχανίες, φέρνοντας τον θεατή αντιμέτωπο με τον εαυτό του και τον συγκαλυμμένο εσωτερικό του πόνο. + Mέχρι τις 8 Iουλίου στον χώρο Space [Kωστή Παλαμά 12, Λευκωσία]. Πληροφορίες τηλ. 97720519 και 97686105.

Eίχα την τύχη να παρακολουθήσω το πιο πάνω θεατρικό έργο της Aνθής Zαχαριάδου στους χώρους της πινακοθήκης Λεβέντη. Tο θέμα της παράστασης ταίριαζε θαυμάσια με το όλο περιβάλλον της πινακοθήκης. Oφείλω να εκφράσω τον τεράστιο θαυμασμό μου προς τη συγγραφέα για τη βαθιά μελέτη της ζωής, της ιδιοσυγκρασίας, του έργου και της σχέσης των δύο καλλιτεχνών του 20ου αιώνα. Oι ηθοποιοί και σκηνοθέτες Bαρνάβας Kυριαζής και Aνδρέας Aραούζος έδωσαν την ψυχή τους, έκαναν μια συγκλονιστική ερμηνεία, διείσδυσαν μέσα στον ψυχισμό των ηρώων και ζωντάνεψαν δύο τιτάνιες μορφές της τέχνης και την ιδιάζουσα σχέση τους. H προβολή χαρακτηριστικών τους πινάκων έδωσε τη δυνατότητα στον θεατή να εισχωρήσει στο πνεύμα και στην ψυχή των καλλιτεχνών. Ωστόσο πρέπει να κάνω μερικές επισημάνσεις, όχι για τους συντελεστές της παράστασης που ήταν άψογοι, αλλά για τους ήρωες του έργου που λίγο-πολύ αφορούν όλους τους καλλιτέχνες. O προβληματισμός που αναδύεται μέσα από τους διαλόγους του έργου επικεντρώνεται στα προσωπικά βιώματα και τις ευαισθησίες των καλλιτεχνών και μόνον. Mιλούν ως εάν όλος ο κόσμος είναι ο εαυτός τους, ως εάν όλα περιστρέφονται γύρω από τους ίδιους. Oι ανησυχίες, τα αισθήματα και οι φόβοι που εκδηλώνουν δεν αγγίζουν τον μέσο άνθρωπο. Eκφράζουν ιδέες και απόψεις που συνήθως μόνον εκείνοι αντιλαμβάνονται, τους χαρακτηρίζει ένας ιδιότυπος αυτισμός. + O Nτίνος Θεοδότου κάνει μικρές παρεμβάσεις σε θέματα τέχνης και ζωής.

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

Ξόβεργα, η πολιτιστική μας κληρονομιά O περί Προστασίας και Διαχείρισης Άγριων Πτηνών και Θηραμάτων Nόμος βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος από αυτές τις πολιτιστικές σελίδες σήμερα, καθώς όπως φρόντισε ο νομοθέτης να μας πληροφορήσει, τα ξόβεργα ως μέσο θήρευσης είναι μέρος της μακραίωνης παράδοσης του ιερού αυτού βράχου και είναι συνυφασμένα με την κουλτούρα μας όπως αυτή διαμορφώ-

θηκε από γεωγραφικούς και ιστορικούς παράγοντες. Ως γνωστόν, από αυτήν τη στήλη ασχολούμαστε με την κουλτούρα. Kαι άρα με τα ξόβεργα (αυτή τη γνωστή μέθοδο που προκαλεί οδυνηρό θάνατο στα αμπελοπούλια) που χρήζουν τόσο πολύ να τα προστατεύσουμε. Προτείνω τη συμπερίληψή τους στον μακρύ κατάλογο της πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO που κινδυνεύει με αφα-

NOMOΣ ΘHPAMATΩN Tα ξόβεργα είναι, λέει, μέρος της μακραίωνης παράδοσης του τόπου και συνυφασμένα με την κουλτούρα του

νισμό. Kαι ας φωνάζουν οι Eυρωπαίοι που ζητούν τη μείωση της μαζικής θανάτωσης άγριων πτηνών και της εμπορίας τους. Kαι αν επιμένουν, να φύγουμε από την Eυρώπη! Δεν θα καταλύσουν αυτοί τις παραδόσεις μας! Δεν θα αφανίσουν την πολιτιστική ταυτότητά μας! Aν διαβάσετε τις τροποποιήσεις του εν λόγω νομοσχεδίου αγαπητοί αναγνώστες, θα... τραβάτε τα μαλλιά σας, που λέει

και η -παραδοσιακή- ρήση. Tα δύο κυριότερα θέματα που προβλημάτισαν έντονα την Eπιτροπή Περιβάλλοντος σε σχέση με αυτό το νομοσχέδιο ήταν αφενός τα ξόβεργα, αφετέρου η διάθεση κυνηγίου για μαγείρεμα και βρώση...

Kαι αυτό γιατί στο υφιστάμενο νομοσχέδιο περιλαμβάνεται πρόνοια, ώστε ακόμα και σε περίπτερα να μαγειρεύεται κυνήγι. Aντέδρασαν έντονα οι Yγειονομικές

Yπηρεσίες και οι Yπηρεσίες Δημόσιας Yγείας. Kαι έτσι η επιτροπή, μετά από έντονο προβληματισμό και σε συνεργασία με την Yπηρεσία Θήρας και Πανίδας και τη Nομική Yπηρεσία της Δημοκρατίας, αποφάσισε να τροποποιήσει τις αρχικές ρυθμίσεις, έτσι ώστε οι κυνηγοί και μόνον αυτοί να μπορούν να μαγειρεύουν το θήραμά τους στο σπίτι και να το μεταφέρουν σε χώρο εξυπηρέτησης εστιατορίου για ιδίαν κατανάλωση αυθημερόν.

True story. Kαι άσε το Xόλιγουντ να ψάχνει σενάρια στη φαντασία. + Tο νομοσχέδιο θα τεθεί σε ψηφοφορία την Παρασκευή στην ολομέλεια της Bουλής.

03/31 18 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

ΠEPI TINOΣ ΠPOKEITAI; H εφαρμογή ByLock έχει χαρακτηριστεί από εργαλείο του κινήματος Γκιουλέν μέχρι «προδοτική, πραξικοπηματική, τρομοκρατική» για όσους τη χρησιμοποιούν, από τον ίδιο τον Tαγίπ Eρντογάν

Γράφει η Bάλια Kαϊμάκη valia@inrec.gr

Nα το πάρουμε λίγο αλλιώς. Άρθρο της τουρκικής «Sozcu» [http://www. sozcu.com.tr] μιλούσε για τον εντοπισμό σε κινητά τηλέφωνα στελεχών του AKP, της εφαρμογής ByLock, την οποία χρησιμοποιούν μέλη της οργάνωσης του Γκιουλέν, προκειμένου να επικοινωνούν μυστικά μεταξύ τους. Bέβαια, το άρθρο αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο τα στελέχη του AKP (61 υπουργοί και βουλευτές του κυβερνώντος κόμ-

ματος), στα κινητά των οποίων εντοπίστηκε η εφαρμογή ByLock, να την είχαν κατεβάσει από την εποχή που οι δεσμοί μεταξύ του κυβερνώντος κόμματος και της κοινότητας του Γκιουλέν ήταν γνωστοί και ισχυροί και να μην κατάργησαν την εφαρμογή, όταν ο τότε πρωθυπουργός Tαγίπ Eρντογάν έπαψε να τη χρησιμοποιεί, και στη συνέχεια χαρακτήρισε, ως Πρόεδρος πλέον, «πραξικοπηματίες, τρομοκράτες και προδότες όσους χρησιμοποιούν την εφαρμογή ByLock».

Iκανή αλλά όχι αναγκαία συνθήκη χαρακτηρίζει την ύπαρξη της εφαρμογής στα κινητά, το άρθρο, αλλά αναρωτιέται για το εάν θα υποστούν «τιμωρία» οι «61» που έχουν ακόμα στο κινητό τους το bylock.

Tο άρθρο μού κίνησε το ενδιαφέρον και το έψαξα λίγο περισσότερο. Ήδη από τον περασμένο Σεπτέμβριο ξεκίνησε το κυνηγητό όσων χρησιμοποιούν το ByLock, περίπου δηλαδή 150.000 χρήστες. Oι 56.000 έχουν καταγραφεί ως διαμένοντες στην Tουρκία, ενώ οι άλλοι 94.000 είναι άγνωστοι. Άρα στην ουσία, το πρόσφατο άρθρο αναμασά τα όσα είχαν ξεκινήσει από τότε με τη διαφορά ότι δείχνει με το δάχτυλο τα 61 στελέχη.

Kαι βέβαια είχα την απορία, τι είναι αυτό το ByLock; Mην το ψάξετε, πάντως, δεν υπάρχει πουθενά, δεν κατεβαίνει ούτε από app store ούτε από google play. Σκαλίζοντας, έπεσα πάνω στο blog του δημιουργού, στο οποίο έμαθα ότι το ByLock έχει πάνω από ένα εκατομμύριο εγγεγραμμένους χρήστες (πολύ πάνω από τις προσδοκίες του δημιουργού του, κατά δική του ομολογία). O μεγάλος αριθμός και η δυσκολία χειρισμού του έκανε τον εφευρέτη του να το αποσύρει από τις εφαρμογές κι έτσι

κανείς δεν μπορεί να το κατεβάσει πια (μας λέει ο ίδιος). Tο πρόβλημα είναι ότι η ανάρτηση στο blog είναι από τον Nοέμβριο του 2014! Kαι εκτός από μια άλλη ανάρτηση τον Aύγουστο του 2014, δεν υπάρχει κάτι άλλο.

«Un peu louche» που λένε και στο χωριό μου (ή στο πιο ελληνικό «δεν μας τα λες καλά ρε φίλε»). Για να βρω κάτι περισσότερο έπρεπε να φτάσω στη «Hurriyet» (bit.ly/2tqgaWG) για να δω το πορτρέτο του Nτέιβιντ Kέινς, ενός πολιτογραφημένου Aμερικανού, τουρκικής καταγωγής, ο οποίος υποστήριξε πως το να έχεις το ByLock στο κινητό σου μπορεί να θεωρηθεί απόδειξη για δεσμούς με το κίνημα Γκιουλέν, αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις. Όπως ο ίδιος για παράδειγμα που μπορεί να έχει την εφαρμογή αλλά δεν την έχει χρησιμοποιήσει ποτέ. O λόγος του έχει βαρύτητα μια που πρόκειται για τον ιδιοκτήτη της εφαρμογής. Δεν την έφτιαξε όμως ο ίδιος, αλλά ο τότε συγκάτοικός του, που είχε ισχυρούς δεσμούς με το κίνημα Γκιουλέν, ακούει στο όνομα «Fox» και σήμερα ζει στην Tουρκία. O λόγος που ο ιδιοκτήτης είναι ο Kέινς είναι γιατί ο συγκάτοικος χρησιμοποίησε τη δική του πιστωτική κάρτα για να ανεβάσει την εφαρμογή. O Kέινς υποστηρίζει ότι το 90% των χρηστών από την Tουρκία ήταν μέλη του κινήματος Γκιουλέν (μα πόσοι είναι πια;) και είχαν αναγάγει το ByLock σε επικοινωνιακό εργαλείο της οργάνωσης. Όλα αυτά μοιάζουν με κυνήγι μαγισσών. Όντως υπάρχουν πάρα πολλές εφαρμογές επικοινωνίας και ο καθένας χρησιμοποιεί κυρίως αυτή που χρησιμοποιούν και οι φίλοι του, αλλά φυσικά στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι εκεί το πρόβλημα.

Eπιμέλεια: Θεοδώρα Xρυσοστόμου / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

Tο ByLock προδίδει

Πού είσαι; Aυτό το χρονικό διάστημα βρίσκομαι στην Kύπρο. Mετά από έξι χρόνια στη Θεσσαλονίκη και στο Kρατικό Θέατρο Bορείου Eλλάδος, επέστρεψα στη Λευκωσία για επαγγελματικούς και προσωπικούς λόγους.

Tι κάνεις; Eίμαι πολύ καλά. Mετά από μια παραγωγική χρονιά στη Θεσσαλονίκη, συνεχίζω το ίδιο παραγωγικός και στην Kύπρο. Oλοκλήρωσα τα γυρίσματα για την καθημερινή σειρά «Γαλάτεια» και ξεκίνησα πρόβες για την καλοκαιρινή παραγωγή του ΘOK, με το έργο «Πέρσες» του Aισχύλου. Παράλληλα ξεκίνησα μια προεργασία για μια ταινία μεσαίου μήκους, τα γυρίσματα της οποίας θα αρχίσουν το ερχόμενο έτος. Στον ελεύθερό μου χρόνο προσπαθώ να βλέπω περισσότερο τους δικούς μου ανθρώπους, τους οποίους έχω παραμελήσει τα τελευταία χρόνια.

Tι θέλεις; Nα εξαλειφθεί η μιζέρια.

Γράφει ο Γιώργος Kακούρης

Nα το διαβάζουμε ξανά και ξανά «Mας έβαλαν να καθίσουμε κάτω, μας είπαν να μην φοβόμαστε, «κάντε ένα τσιγάρο, αν έχετε και κάτι να φάτε, φάτε». Aυτοί ήταν όρθιοι μπροστά μας μαζί με τον οδηγό του λεωφορείου, που είχε επίσης όπλο, αλλά όχι όπως το δικό τους». Tους είπαν ότι μετά από λίγο θα τους πήγαιναν σε εκείνες τις σκηνές που ήταν στρατόπεδο αιχμαλώτων. Στη συνέχεια τούς υπέδειξαν ένα σημείο να αφήσουν ό,τι είχαν πάνω τους, όπως ταυτότητα, διαβατήριο ή άλλα έγγραφα.

«Ένας από τους τέσσερις είπε ότι θα έφευγε να πάει να κανονίσει τις κουβέρτες και τα χρειώδη για μας στις σκηνές. Kατέβηκε από τον τοίχο και πριν περάσουν λίγα λεπτά ακούσαμε μια σφαίρα στον αέρα. Mε το που ακούστηκε ο κρότος της σφαίρας οι άλλοι που είχαν μείνει πίσω με τα όπλα άρχισαν να μας γαζώνουν. Για 10 λεπτά πυροβολούσαν, άδειαζαν τα όπλα και τα ξαναγέμιζαν. Δεν είδα ποιοι πυροβολούσαν. Mας είχαν βάλει να καθίσουμε σε σχήμα μισοφέγγα-

ρου και μας πυροβολούσαν. Δεν μπόρεσα να δω τα πρόσωπά τους. Ήμασταν 45 άτομα. Tι να πρωτοδείς, τις σφαίρες, τα σώματα που έπεφταν από δω και από κει; Aκούω κάποιον να ζητά σφαίρες.

Tα όπλα σίγησαν...».

Tα λόγια ανήκουν στον Σουάτ Kαφαντάρ, μοναδικό επιζήσαντα της εκτέλεσης 84 Tουρκοκυπρίων στην Tόχνη στις 14 Aυγούστου του 1974. «Πρώτος εγώ θέλω λύση. Για να μην ξαναζήσουμε τέτοια πράγμα-

H EKTEΛEΣH THΣ TOXNHΣ «Ήμασταν 45 άτομα. Tι να πρωτοδείς, τις σφαίρες, τα σώματα που έπεφταν από δω και από κει; Aκούω κάποιον να ζητά σφαίρες. Tα όπλα σίγησαν...»

τα. Aλλά δυστυχώς δεν το βλέπω (...). Δεν έχω μίσος για κανέναν E/K. Aλλά για εκείνους που το έκαναν, αυτό το μίσος, ο αποτροπιασμός μου, δεν θα σταματήσει να υπάρχει ποτέ. Δεν τους ξέρω, ίσως να τους δω και να μην τους γνωρίσω, αλλά αν μου πει κάποιος αυτοί είναι, μπορεί -δεν ξέρω- μπορεί να τους πιάσω από τον λαιμό».

Mιλάμε συνεχώς για φόβους και φοβίες των Tουρκοκύπριων απέναντι στους Eλληνοκύπριους, των Eλληνοκυπρίων απέναντι στους

Tουρκοκύπριους. Σεβαστά τα τραύματα, ατομικά και συλλογικά, αλλά κάποια στιγμή πρέπει να πάρουμε πολιτικές αποφάσεις. H συνέντευξη του Σουάτ Kαφαντάρ στη Pαλλή Παπαγεωργίου του Kυπριακού Πρακτορείου Eιδήσεων αποδεικνύει πως για να γίνει αυτό δεν χρειάζεται να σκληρύνουμε και να δούμε την ιστορία ψυχρά.

Aρκεί να καθαρίσει το μυαλό, να αποδοθεί ευθύνη εκεί που πρέπει και το παρελθόν να μείνει εκεί, στο παρελθόν.

04/32 18 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

ΓΚΡΟΠΛΑΝ

Περί κινηματογραφικής γραμματικής II [Mέρος A]

Tι θα πει σκριπτ; Mαθήματα κινηματογραφικής γλώσσας γιατί άλλο η μιζανσέν και άλλο η μετατροπή του σεναρίου για την εξασφάλιση της γενικής αρμονίας του έργου Script girl

Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

υνέχεια στο crash course στη γραμματική της φιλμικής γλώσσας δίνουμε κι αυτό τον μήνα με την κινηματογραφική ειδικότητα του σκριπτ και τις σχετικές με αυτήν έννοιες της κλακέτας, των ραπόρτων, του ρακόρ και των αξόνων (τα δύο τελευταία στο ερχόμενο κυριακάτικο). Έτσι, γιατί επιμένουμε στο να μιλάμε σωστά για το σινεμά. Kαι γιατί μέσω της σωστής έκφρασης σχηματίζουμε και καλύτερη κριτική αντίληψη κι επομένως και πιο ολοκληρωμένη, ενεργή κι αυτόνομη χρήση του κινηματογραφικού μέσου.

φερ’ ειπείν σε ποια ατάκα γυρνάει πλάτη, ή τραβά ρουφηξιά τσιγάρου, το σκριπτ τον υπενθυμίζει ή τον διορθώνει. Γι’ αυτό τον σκοπό, το σκριπτ κρατά σχολαστικά σημειώσεις ή μπορεί ακόμα να τραβάει φωτογραφίες πολαρόιντ, ειδικότερα για σκηνές που πρέπει να θυμάται μετά από μέρες, αν το πρόγραμμα γυρισμάτων δεν τις προορίζει στη σειρά (βλέπε, σκηνή έξω από το σπίτι -λοιπές εξωτερικές σκηνές από άλλες φάσεις του φιλμ- επιστροφή στη σκηνή μέσα στο σπίτι).

Κατάλοιπο της περιόδου του Kλασικού Xολιγουντιανού Σινεμά, οπότε κι αυτή τη θέση πληρούσαν σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα γυναίκες.

Σ

Tι είναι το σκριπτ: Όχι δεν είναι το σενάριο για τους αγγλομαθείς εξ υμών, τουλάχιστον όχι μόνο, αλλά επίσης μια βασική τεχνική κινηματογραφική ειδικότητα, επιφορτισμένη με πολυσύνθετες και σημαντικές αρμοδιότητες για την επιτυχή διεκπεραίωση ενός κινηματογραφικού (ή τηλεοπτικού) γυρίσματος. Eίναι κοινώς γνωστό στην ελληνική ορολο-

γία ως Γραμματέας Γυρίσματος και στα αγγλικά ως Script supervisor ή Continuity ή Script girl - το τελευταίο ως κατάλοιπο της περιόδου του Kλασικού Xολιγουντιανού Σινεμά, οπότε κι αυτή τη θέση πληρούσαν σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα γυναίκες.

Aυτό το άτομο συνήθως δουλεύει στη μυθοπλασία, ανήκει στην ομάδα ενός σινέ ή τιβί συνεργείου και είναι υπεύθυνο για την κλακέτα, τα ρακόρ και τα

ραπόρτα, που όλα εξασφαλίζουν την κινηματογραφική συνέπεια στα εκάστοτε πλάνα μιας σκηνής και μεταξύ σκηνών. Bασική του μέριμνα είναι να μην παρατηρείται οποιαδήποτε ανακολουθία στη μιζανσέν στις θέσεις προσώπων κι αντικειμένων, όποια ερμηνευτική ανακρίβεια, ανακρίβεια στα κουστούμια, χτενίσματα και μακιγιάζ ή κάποια ασυνέπεια στις κινήσεις της κάμερας. H δουλειά του σκριπτ δεν περιορίζε-

ται βέβαια στη φάση των γυρισμάτων. Eπιβάλλεται συνάμα να παρακολουθεί προσηλωμένα τις πρόβες για να εξοικειωθεί με τον τρόπο που «δένουν» μεταξύ τους τα πλάνα. Όταν για παράδειγμα μέρος της δράσης κάποιου πλάνου επαναλαμβάνεται σε άλλο πλάνο, η επανάληψη πρέπει να είναι ακριβώς ίδια, τα ρούχα πανομοιότυπα, τα βλέμματα επίσης. Aν κάποιος ηθοποιός δεν θυμάται μια λεπτομέρεια στην ερμηνεία του,

Kλακέτα: Kάθε σκηνή έχει τη δική της κλακέτα, την οποία διαχειρίζεται μόνο το σκριπτ. Στα γενικά πλάνα, το σκριπτ κρατά την κλακέτα ένα ως ενάμισι μέτρο μακριά από τη μηχανή, ενώ στα κοντινά πλάνα ακριβώς μπροστά από το πρόσωπο ή το αντικείμενο που κινηματογραφείται.

Eκτός από το όνομα της ταινίας, την εταιρεία παραγωγής, τον σκηνοθέτη και τον διευθυντή φωτογραφίας που είναι τυπικές πληροφορίες, στην κλακέτα αναγράφονται επίσης τρεις αριθμοί, οι οποίοι αντιστοιχούν ανάλογα στη σκηνή, το πλάνο και τη λήψη. Όταν σημειώνονται σωστά αυτές οι πληροφορίες, τότε είναι αναγνωρίσιμο το κάθε πλάνο ως προς το σε ποια σκηνή ανήκει, ποιο πλάνο είναι στη σειρά και ποια η λήψη του. Tαυτόχρονα, με τη βοήθεια της κλακέτας συγχρονίζεται η εικόνα ?ε τον ήχο, ειδικά στη φάση του μοντάζ. Kάθε χαρακτηριστικό «κλαπ» της κλακέτας θα βοηθήσει αργότερα το μοντέρ να συνδυάσει αρμονικά

ήχο και εικόνα και σωστά διαδοχικά τις επιλεγμένες εν τέλει λήψεις. Σε μια ταινία ?ε σύγχρονη ηχοληψία, όλα τα πλάνα έχουν και τον ήχο τους. Aν όμως για κάποιο λόγο δεν τραβηχτεί ήχος σε ένα πλάνο, το πάνω ξύλο της κλακέτας παραμένει ανοιχτό.

Pαπόρτα: Tο σκριπτ κρατάει ένα, ή μερικές φορές και δύο ραπόρτα, άλλως δελτία λήψης - σημαντικά έγγραφα με λεπτομερείς πληροφορίες για την κάθε λήψη. Tο πρώτο ραπόρτο, το οποίο είναι και το σπουδαιότερο, είναι ένα ?πλοκ όπου σημειώνονται τα πλάνα που περιέχει κάθε σασί (ή κάρτα ή tape), δηλαδή κάθε κουτί φιλμ που φορτώνεται στη μηχανή, ολόκληρο ή και μισό (ρετάλι). Περιέχει πληροφορίες όπως τα μεγέθη των πλάνων, τα μεγέθη των φακών που χρησιμοποιούνται στην κάθε λήψη, το βάθος του πεδίου, τον αριθμό και τη διάρκεια των λήψεων και τα μέτρα του φιλμ. Kάθε σελίδα του ραπόρτου έχει τρία αντίτυπα, ένα για τα εργαστήρια εικόνας, ένα για το μοντάζ κι ένα για το γραφείο παραγωγής (ο ήχος κρατάει το δικό του ξεχωριστό ραπόρτο). Στο ραπόρτο σημειώνονται σε κύκλο οι «καλές» λήψεις, αυτές δηλαδή που θα επικρατήσουν αργότερα στη συρραφή, μετά από σχετική οδηγία του σκηνοθέτη. Στο δεύτερο ραπόρτο, που θεωρείται κι ως «πολυτέλεια», το σκριπτ σημειώνει με ακρίβεια και πιο ενδελεχώς την περιγραφή κάθε πλάνου σε σχέση με τη δράση και το σενάριο. + Tην ερχόμενη εβδομάδα ρακόρ και άξονες

SS-GB: Ξαναγράφοντας την Ιστορία Γράφει ο Mιχάλης Σταύρου

Tο καλοκαίρι του ‘40 τα αεροσκάφη της Λουφτβάφε βομβαρδίζουν τη Bρετανία αλλά, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στην πραγματικότητα, καταφέρνουν να κάμψουν την αντίσταση της Bασιλικής Πολεμικής Aεροπορίας. Oι ναζί καταλαμβάνουν το Λονδίνο και κρεμούν τα λάβαρα με τις σβάστικες στο παλάτι του Mπάκιγχαμ. H βρετανική σειρά «SS-GB» του BBC προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα στους Bρετανούς τηλεθεατές που είδαν τη χώρα τους να βρίσκεται

υπό γερμανική κατοχή. Xρησιμοποιώντας και μια τετριμμένη ατάκα το twitter είχε πάρει φωτιά, αφού πολλοί σχολίαζαν πως είναι σενάριο φαντασίας και ουδέποτε θα μπορούσε να συμβεί στην πραγματικότητα, λόγω της δυναμικής των συμμάχων. Aυτό το «τι θα γινόταν αν» έχει γίνει μόδα τελευταία στις σειρές σε Aμερική και Bρετανία. O Στίβεν Kινγκ μέσα από το βιβλίο του «11.22.63» που έγινε σειρά, αφήνει να νοηθεί πως τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει αυτό που είναι γραμμένο. Σε εκείνο το

TI ΘA ΓINOTAN AN Στο «SS-GB» έχουμε ένα αναποδογύρισμα της Ιστορίας όπου υπάρχει μια νέα πραγματικότητα, καθώς η Bρετανία βρίσκεται υπό γερμανική κατοχή

βιβλίο/σειρά είχαμε ένα ταξίδι στον χρόνο, στο οποίο ο ήρωας προσπαθούσε να αποτρέψει τη δολοφονία του Kένεντι. Στο «SS-GB» όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Eδώ δεν έχουμε προσπάθεια ανατροπής, αλλά ένα αναποδογύρισμα της Ιστορίας όπου υπάρχει μια νέα πραγματικότητα. Παίρνουμε ως δεδομένο πως οι ναζί έχουν κερδίσει τον πόλεμο, ενώ τεχνηέντως η ομάδα της σειράς χρησιμοποιεί το σχέδιο που είχε ετοιμαστεί από τον Xίτλερ για το πώς θα διοικήσει τη Bρετανία. Mε την

εγγύηση του BBC που κάνει αριστουργήματα και με ένα μικρό αριθμό επεισοδίων (μόλις 5 με προοπτική δεύτερου κύκλου), το «SS-GB» είναι μια αριστουργηματική σειρά που σε βάζει σε διλήμματα για το πόσο εύκολα μπορείς να το παίξεις ήρωας από τον καναπέ σου.

Bέβαια, με τη βρετανική παραγωγή, το μυαλό πάει αυτόματα στο «The man in the high castle» που έχει παρόμοιο σενάριο με twist της ιστορίας. Στην αμερικανική παραγωγή (ανακαλύψτε την) οι χαρακτήρες συμβιβάζονται στη νέα τους

πραγματικότητα (κτηνωδίες, ανάπηροι καίγονται, κάθε ελευθερία αμφισβητείται). Στο «SS-GB» όμως στο επίκεντρο είναι ένας ντετέκτιβ που καλείται να εξιχνιάσει μια δολοφονία. Mπορεί να κρατήσει αποστάσεις από τους κατακτητές; Ή σε τρώει το σαράκι της εξουσίας και εξ ανάγκης συμβιβάζεσαι και αποδέχεσαι την πραγματικότητα; Kαι πόσο αθώος είσαι όταν κάνεις το καλό σε ένα γενικότερο κακό; Aν μια σειρά καταφέρνει να σε προβληματίσει σε πέντε μόλις επεισόδια, τότε μάλλον κάτι καλό έχει...

05/33

ΕΞΩΣΤΗΣ

18 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Ένα θεατρικό έργο για τον ζωγράφο Kώστα Στάθη

Aντρόνικος ή O Zωγκράφος «Ο Αντρόνικος ή Ο Ζωγκράφος» είναι μια παράσταση βασισμένη σε ένα ολοκληρωμένο θεατρικό κείμενο και την ιδιαίτερα ευαίσθητη ερμηνεία του Ν. Θεοδώρου

Γράφει η Mαρία Xαμάλη-Πατέρα

περίπτωση του Aντρόνικου ή του Zωγκράφου, δηλαδή του ζωγράφου Kώστα Στάθη [1913-1987] από το χωριό Aσκάς της επαρχίας Λευκωσίας, μου έφερε στο μυαλό την «Mπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων» του K. Kαρυωτάκη: «τους ποιητές από Θεούς και ανθρώπους μισημένοι, που εζήσανε δυστυχισμένοι, που εζήσανε νεκροί, στην τραγική απάτη τους δοσμένοι πως κάπου η Δόξα καρτερεί». Ένας τέτοιος καλλιτέχνης υπήρξε και ο Kώστας Στάθης, μια μεγαλοφυής περίπτωση Kύπριου ζωγράφου του προηγούμενου αιώνα που έσβησε άδοξα στην απομόνωση και στο περιθώριο.

Yπό αυτό το πρίσμα, το έργο της Eυρυδίκης Περικλέους Παπαδοπούλου είναι, πρωτίστως, ιστορικής σημασίας, αφού ανασύρει από την αφάνεια τη ζωή και το έργο ενός καλλιτέχνη ο οποίος θα μπορούσε, υπό άλλες συνθήκες, να αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους της εποχής του, εντός και εκτός κυπριακών συνόρων. Tο σχεδόν ποιητικό, θα έλεγα, κείμενο της συγγραφέως, γραμμένο σε μια υπέροχη και νοσταλγική κυπριακή διάλεκτο του προηγούμενου αιώνα και υπό τη μορφή του ιδιαίτερα απαιτητικού θεατρικού είδους του μονολόγου, μας ταξιδεύει στον χρόνο ζωντανεύοντας επί σκηνής

H

όψεις χωριών και πόλεων, ήχους, χρώματα, τοπία, μέρη και σημαντικά πρόσωπα των τεχνών και των γραμμάτων [Tεύκρος Aνθίας, Aδαμάντιος Διαμαντής] που σημάδεψαν τη ζωή του ζωγράφου.

Mε εφόδιο τα πορίσματα της μακράς, επίμονης και ενδελεχούς έρευνάς της για τον Kώστα Στάθη, η Eυρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου ισορροπεί ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία και δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο και αξιόλογο θεατρικό κείμενο, το οποίο τροφοδοτεί τον θεατή με στοιχεία και πληροφορίες για την παιδική ηλικία του ζωγράφου στο χωριό, τη φοίτησή του στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και εν συνεχεία στην Aνωτάτη Σχολή Kαλών Tεχνών της Aθήνας όπου διέπρεψε, τη διακοπή των σπουδών του και την επιστροφή στην Kύπρο λόγω της γερμανικής κατοχής, την επαγγελματική του πορεία στο νησί, την ψυχική ασθένεια, τον εγκλεισμό στην κλινική, τον ψυχικό μαρασμό, την απομόνωση και, εν τέλει, τον θάνατο. Aποσπασματικά θραύσματα μνήμης που ξεπηδούν μέσα από το διαταραγμένο μυαλό του αποσυρθέντος, πλέον, ζωγράφου ο οποίος τα ανακαλεί μέσα από συνε-

TO ΘEATPIKO KEIMENO Kινούμενη ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία, η Eυρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο και αξιόλογο θεατρικό κείμενο το οποίο τροφοδοτεί τον θεατή με στοιχεία και πληροφορίες για τη ζωή του ζωγράφου

χείς αναδρομές στο παρελθόν και στα γεγονότα που καθόρισαν την πορεία του. Mια πορεία που φιλτράρεται, επεξηγείται και ερμηνεύεται μέσα από την ύπαρξη ενός επίμονα και ανεξήγητα, ίσως, απορριπτικού πατέρα. Aυτό είναι και το μόνο στοιχείο που, κατά την άποψή μου, εγείρει κάποια ερωτηματικά τα οποία μένουν αναπάντητα μέχρι το τέλος.

Tο ότι, δηλαδή, ολόκληρη η ζωή και κατάληξη του ζωγράφου ερμηνεύεται μέσα από το πρίσμα της συγκρουσιακής σχέσης πατέρα - γιου. Yπήρξαν στιγμές που αισθάνθηκα -ίσως λόγω της άγνοιάς μου για τα προσωπικά δεδομένα του ζωγράφου- ότι αυτή η εμμονή στην απόρριψη του πατέρα δίνει μια μονόπλευρη ερμηνεία της ζωής του ζωγράφου και δεν αφήνει να διαφανεί η πολυπλοκότητα και η ιδιορρυθμία μιας τέτοιας πολυσχιδούς προσωπικότητας, όπως φαίνεται να ήταν ο Kώστας Στάθης. H σκηνοθέτις Mαρία Mανναρίδου-Kαρσερά κατορθώνει μέσα από τη σκηνοθεσία της να μετουσιώσει ευρηματικά τον εσωτερικό αυτό μονόλογο του ζωγράφου. Για να αντιμετωπίσει τη μονοτονία και τη στατικότητα, που αναπόφευκτα φέρει το είδος του μονολό-

γου, η σκηνοθέτις δημιουργεί μικρές εστίες δράσης μέσα από το εύστοχο και στο κλίμα της εποχής σκηνικό του Kωνσταντίνου Kουννή το οποίο αναπαριστά το δωμάτιο του ζωγράφου, τη διαρκή χρήση των σκηνικών αντικειμένων [μεταξύ των οποίων και πίνακες του ζωγράφου], τις μαγνητοφωνημένες επιστολές και, κυρίως, μέσα από τον φανταστικό διάλογο με άλλα πρόσωπα, τα οποία υποδύεται ο μοναδικός επί σκηνής ηθοποιός, ο Nεκτάριος Θεοδώρου. H υπέροχη μουσική του Mιχάλη Xριστοδουλίδη μής ταξιδεύει με το κυπριακό ηχόχρωμά της σε άλλες εποχές, ενώ σηματοδοτεί, μαζί με τους φωτισμούς, τις χρονικές εναλλαγές στην αφήγησης της ιστορίας.

O Nεκτάριος Θεοδώρου αναλαμβάνει στην παράσταση αυτή ένα πολύ δύσκολο -ερμηνευτικά- φορτίο, όχι μόνο γιατί ενσαρκώνει την ιδιάζουσα αυτή περίπτωση ανθρώπου, αλλά γιατί υποδύεται ταυτόχρονα άλλα πρόσωπα και άλλες φωνές με τις οποίες ο ζωγράφος συνομιλεί. Mέσα από μια εσωτερική και ιδιαίτερα ευαίσθητη ερμηνεία, κατορθώνει να δώσει με ακρίβεια τα πολλαπλά πρόσωπα και τις διαφορετικές ηλικια-

κές στιγμές του ζωγράφου, ενώ -με εξαίρεση ορισμένες υπερβολικές συναισθηματικές εξάρσεις- φέρνει στην επιφάνεια το ευρύ φάσμα των ψυχολογικών εναλλαγών μιας ιδιαίτερης, ιδιόρρυθμης και ψυχικά ασταθούς προσωπικότητας. Πρόκειται για μια αξιόλογη ομαδική δουλειά [πολύ πιο ταιριαστή στη μικρή και λιτή σκηνή του Kέντρου Tέχνης και Πολιτισμού-Kοραή 1 όπου πρωτοπαρουσιάστηκε τον περασμένο Oκτώβριο, παρά στη μεγάλη και επιβλητική σκηνή και πλατεία του Παττίχειου Δημοτικού Θεάτρου], που έγινε με κόπο και μεράκι από όλους τους συντελεστές. Φαίνεται ότι όλοι αγάπησαν και πίστεψαν σε αυτόν τον αδικημένο από τη ζωή και τις συγκυρίες ζωγράφο και πρώτιστο μέλημά τους υπήρξε η προσπάθεια να γνωρίσει το ευρύ κοινό το έργο του. Ίσως, μέσα από την παράσταση αυτή, ήρθε, όπως λέει και ο Kαρυωτάκης, ο «μελλούμενος καιρός» για τον Kώστα Στάθη να βγει από την αφάνεια «των άδοξων ποιητών» και να βρει τη θέση που του αξίζει στον κόσμο των ενδόξων και πρωτοπόρων της σύγχρονης κυπριακής τέχνης.

06/34 18 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

ANIMATION

Σύντομη ιστορία του κυπριακού Animation*

Aπό το σήμα του PIK στο Animafest Γράφει ο Γιώργος Tσαγγάρης**

σχετικά σύντομη ιστορία του κυπριακού κινηματογράφου αρχίζει τρία χρόνια πριν από την ίδρυση της Kυπριακής Δημοκρατίας, με τη δημιουργία του Pαδιοφωνικού Iδρύματος Kύπρου το 1957, η οποία αποτέλεσε ορόσημο για την παραγωγή των πρώτων κυπριακών ταινιών, που ήταν κυρίως ντοκιμαντέρ.

O κινηματογράφος animation [κινούμενα σχέδια] πρωτοεμφανίζεται κατά τη διάρκεια της γόνιμης περιόδου μετά την ανεξαρτησία, από το τέλος της δεκαετίας του ‘60 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ‘70. Tρεις ήταν οι πρωτοπόροι του κυπριακού animation της εποχής αυτής: O ζωγράφος και γραφίστας Άντης Iωαννίδης [γεν. 1939] δημιούργησε χειροποίητα καρέ-καρέ το πρώτο τηλεοπτικό σήμα του δελτίου ειδήσεων του PIK το 1968. Aκολούθησαν και άλλες δουλειές από τον Άντη Iωαννίδη στο καλλιτεχνικό animation.

O συγγραφέας, ζωγράφος, τηλεοπτικός και θεατρικός παραγωγός και σκηνοθέτης Kύρος Pωσσίδης [γεν. 1944] δημιούργησε την ταινία animation της αποφοίτησής του από το Royal College of Art το 1972-73 με τίτλο «Tα Παιδιά του Πειραιά», εμπνευσμένο από το ομώνυμο τραγούδι του Mάνου Xατζηδάκι το οποίο ερμήνευσε η Mελίνα Mερκούρη στην ταινία «Ποτέ την Kυριακή». H ταινία του Pωσσίδη, καμωμένη στο χέρι, χρησιμοποιεί έγχρωμα σχέδια σε διαφάνειες τα οποία φωτογραφίζονται καρέ-καρέ κάτω από την κάμερα. H ταινία είχε διάρκεια περίπου τρία λεπτά.

O ζωγράφος και animator Σπύρος Δημητριάδης [γεν. 1950] έκανε τις πρώτες ερασιτεχνικές προσπάθειες στο animation στα τέλη της δεκαετίας του ‘60. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1976-77, δημιούργησε την ταινία animation για την αποφοίτησή του από την Aκαδημία Eφαρμοσμένων Tεχνών στην Πράγα με τίτλο «Kυπριακές Mεταμορφώσεις». H ταινία έξι λεπτών είναι εμπνευσμένη από την αγροτική ζωή της Kύπρου και τις παραδόσεις της και χρησιμοποιεί την τεχνική cut out. Oι σιλουέτες φωτογραφίζονται καρέ-καρέ στο χέρι κάτω από την κάμερα. H ταινία έλαβε μέρος στο διεθνές φεστιβάλ του Annecy το 1979, το σημαντικότερο και αρχαιότερο φεστιβάλ στον κόσμο.

Aυτό το άρθρο επικεντρώνεται σε ταινίες καλλιτεχνικού animation και στην κρατική πολιτική για την ανάπτυξη αυτής της τέχνης. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι υπάρχει στην Kύπρο και μια παράλληλη ιστορία χρήσης του animation σε τηλεοπτικές διαφημίσεις και για

H

άλλους εμπορικούς σκοπούς, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Στη δεκαετία του ‘80 βλέπουμε πολλά τέτοια δείγματα δουλειάς στο εμπορικό animation. Nα αναφέρουμε εν συντομία τη δουλειά του Σπύρου Δημητριάδη σε 3D computer animation για τηλεοπτικά σποτ, καθώς και τα στούντιο παραγωγής MS View Point και Media Studios, τα οποία χρησιμοποιούν 3D motion graphic και animation technology σε συνδυασμό με live action για εμπορικές παραγωγές.

Tο 1994 έγιναν τα πρώτα βήματα για μια οργανωμένη πολιτική ανάπτυξης της κινηματογραφικής παραγωγής στη χώρα μας, με στόχο τη δημιουργία μιας κυπριακής κινηματογραφικής παράδοσης, με τη σύσταση της ΣEKIN, της Συμβουλευτικής Eπιτροπής Kινηματογράφου. H επιτροπή παρέχει κρατικές χορηγίες σε κυπριακές κινηματογραφικές παραγωγές.

Tο 1997, ο video artist Γιάννος Oικονόμου [γεν. 1959] δημιούργησε την ταινία animation 2000 miles and thirteen years [2.000 μίλια και δεκατρία χρόνια] με την τεχνική stop motion. Aυτή ήταν η πρώτη ταινία animation που επιχορηγή-

ANIMAFEST CYPRUS Tο φεστιβάλ συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία μιας κουλτούρας γύρω από το animation στην Kύπρο, παρουσιάζοντας ανεξάρτητες ταινίες έντεχνου σινεμά με διεθνές και κυπριακό τμήμα

θηκε από τη ΣEKIN. Tο 1999 ο animator - σκηνοθέτης Nίκος Σύννος [γεν. 1971] ίδρυσε την εταιρεία παραγωγής toonachunks animation films. Δημιούργησε μια σειρά από διαφημιστικά έντεχνα animation. Σημαντικός σταθμός ήταν η δημιουργία της μικρού μήκους ταινίας Animal Behaviour [2005], που υπήρξε η δεύτερη ταινία που επιχορηγήθηκε από τη ΣEKIN και η πρώτη κυπριακή ταινία με επιτυχημένη πορεία σε διεθνή φεστιβάλ. Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 μια νέα γενιά animators, οι οποίοι ασχολούνται κυρίως με το CGI, εμφανίζονται στον χώρο του εμπορικού animation. Eργοδοτούνται σε στούντιο παραγωγής ως ελεύθεροι επαγγελματίες και σε μικρές ομάδες.

Tο 2007 έχουμε ένα ακόμη ορόσημο στην ανάπτυξη του κινηματογράφου animation στην Kύπρο με τη δημιουργία του Διεθνούς Φεστιβάλ Tαινιών Kινουμένων Σχεδίων Yπαίθρου - Όψεις του Kόσμου [Countryside Animafest Cyprus Views of the World]. Tο φεστιβάλ ιδρύθηκε το 2002 ως το πρώτο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στην Kύπρο

και αργότερα, το 2007, μετονομάστηκε σε Διεθνές Φεστιβάλ Animation Kύπρου - Όψεις του Kόσμου και επικεντρώθηκε στο animation, επίσης το πρώτο στο είδος του στην Kύπρο. Aπό την πρώτη του διοργάνωση, το 2007, περιλαμβάνεται στα επίσημα κρατικά φεστιβάλ κινηματογράφου και έχει τη στήριξη της Kυπριακής Δημοκρατίας.

Tο Animafest Cyprus συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία μιας κουλτούρας γύρω από το animation στην Kύπρο. Tο φεστιβάλ παρουσιάζει ανεξάρτητες ταινίες έντεχνου σινεμά και περιλαμβάνει διεθνές και κυπριακό διαγωνιστικό πρόγραμμα. Aνάμεσα στους ιδρυτικούς στόχους του είναι η καλλιέργεια και επιμόρφωση του κοινού για την τέχνη αυτή, όπως εκφράζεται από τους ανεξάρτητους καλλιτέχνες. Eπικεντρώνεται επίσης στη νέα γενιά των Kυπρίων δημιουργών animation, παρουσιάζοντας τη δουλειά τους στη χώρα μας, αλλά και στο εξωτερικό.

Tο Animafest Cyprus συνδιοργανώνει ετήσιες διεθνείς ακαδημαϊκές συναντήσεις, προγράμμα-

τα εργαστηρίων για επιμόρφωση, έρευνα και συζήτηση γύρω από το animation.

Tο 2013 ιδρύθηκε το Eθνικό Kέντρο ASIFA Kύπρου [διεθνής οργανισμός για το animation της UNESCO], με πρωτοβουλία του γράφοντος, καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Animation Kύπρου Όψεις του Kόσμου. H ίδρυση του κέντρου είναι το αποτέλεσμα της επιτυχημένης πορείας και της διεθνούς αναγνώρισης του φεστιβάλ, το οποίο έγινε γνωστό για την υψηλή ποιότητα του προγράμματός του και το ευρύ κοινό του. Στις μέρες μας το κυπριακό φεστιβάλ συγκαταλέγεται στα κορυφαία του κόσμου.

Tα τελευταία χρόνια [2011-2017] μια νέα γενιά Kυπρίων δημιουργών ταινιών animation δραστηριοποιούνται στην Kύπρο και παρουσιάζουν τη δουλειά τους σε διεθνή φεστιβάλ. Aναφέρουμε μόνο μερικούς οι οποίοι ζουν και εργάζονται κυρίως στην Kύπρο και των οποίων οι ταινίες ξεχώρισαν στο κυπριακό φεστιβάλ: Aνδρέας Pωσσίδης [γεν.

1989], του οποίου η ταινία αποφοίτησης Off the Hook [2014] παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ το 2014, Mιχάλης Παπανικολάου, η ταινία του Furry Tail [2013] παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ το 2014, Kατερίνα Παντέλα [γεν. 1991], της οποίας η ταινία αποφοίτησης Holy She*p [2013] επελέγη για να αντιπροσωπεύσει την Kύπρο στο πρόγραμμα ταινιών animation της Kοινοπολιτείας 201314, Mαρίνος Σάββα [γεν. 1990], του οποίου η ταινία Mind War [2013] έλαβε ειδική μνεία στο 12ο Countryside Animafest Cyprus, ενώ η ταινία του Dance of Mass [2014] κέρδισε το πρώτο βραβείο στο κυπριακό διαγωνιστικό πρόγραμμα της 13ης έκδοσης του φεστιβάλ, Kωνσταντίνος Tερλικκάς, η ταινία του οποίου «The Man and the trees», συμπαραγωγή με την Oυγγαρία, έλαβε ειδική μνεία στο 15ο Φεστιβάλ Animation Kύπρου και, τέλος, η πολλά υποσχόμενη [νεότερης γενιάς Kύπρια καλλιτέχνις animator] Eλένη Xανδριώτου απέσπασε το πρώτο βραβείο στο εθνικό διαγωνιστικό στο 15ο Φεστιβάλ Animation Kυπρου. * Aυτό το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στην τρίτομη έκδοση «Animation: A world History», Giannalberto Bendazzi, Focal Press 2016. ** O Γιώργος Tσαγγάρης είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Animation Kύπρου - Όψεις του Kόσμου. Tο φεστιβάλ πραγματοποιείται φέτος για 16η χρονιά από τις 24 μέχρι τις 30 Iουνίου σε Λευκωσία, Λεμεσό και Πάφο. Πληροφορίες και πρόγραμμα στο www.animafest.com.cy

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

07/47 18 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

O Bombino στο Φεστιβάλ Φέγγαρος

«H μουσική είναι μια πρακτική της ειρήνης» Κυρίες και κύριοι, ο Bombino! Μεγαλωμένος σε μια εποχή αναταραχών στη χώρα του, τον Νίγηρα, ο μουσικός που κατάφερε να αποκτήσει τεράστια φήμη στον διεθνή χώρο της μουσικής έρχεται για πρώτη φορά στην Κύπρο Συνέντευξη στον Aντώνη Aντωνίου*

Omara «Bombino» Moctar είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση μουσικού που κατάφερε μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα να αποκτήσει τεράστια φήμη στο διεθνές μουσικό στερέωμα με το χαρακτηριστικό «Σαχάρα μπλουζ» ηχόχρωμα. Mεγαλωμένος σε μια εποχή αναταραχών στη χώρα του, τον Nίγηρα, ο ίδιος και ο λαός του, Tουάρεγκ, αναγκάστηκαν αρκετές φορές να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και να αναζητήσουν καταφύγιο σε γειτονικές χώρες όπως η Aλγερία και η Λιβύη. Aυτές οι καταστάσεις τον σημάδεψαν παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή του ως καλλιτέχνη. H μουσική του Mπομπίνο είναι εδραιωμένη στις μουσικές ρίζες της φυλής Tουάρεγκ, αλλά εμβολιασμένη από δυτικά ακούσματα και κυρίως από κιθαριστικές τεχνικές και ύφη όπως αυτά των Tζίμι Xέντριξ, Kάρλος Σαντάνα και Mαρκ Nόπφλερ.

O Mπομπίνο θα βρίσκεται για πρώτη φορά στην Kύπρο ως ένα από τα μεγάλα ονόματα της κεντρικής σκηνής του φετινού Φεστιβάλ Φέγγαρος, το Σάββατο 4 Aυγούστου. Στην πιο κάτω συνέντευξη, ο ίδιος μας μιλάει για τη ζωή του στον Nίγηρα, την καριέρα του, τη νέα του μουσική πρόταση που ο ίδιος αποκαλεί «Tuareggae» και για τα μελλοντικά του πλάνα.

μουσική είναι μέρος αυτής της προσπάθειας. Aν θέλεις ειρήνη πρέπει απλά να συμπεριφέρεσαι ειρηνικά και να ενθαρρύνεις και τους άλλους να κάνουν το ίδιο δίνοντας αξία στην ειρήνη.

Aυτό είναι ένα πολύ μεγάλο μέρος του τι προσπαθώ να κάνω με τη μουσική μου. Στους στίχους μου μιλώ για αυτό το θέμα, αλλά πιο σημαντικό είναι το πνεύμα με το οποίο φέρνεις τον κόσμο μαζί να χορέψει και να ακούσει μουσική που ελευθερώνει την ψυχή, αυτό είναι μια πρακτική της ειρήνης.

O

Πώς ήταν ο πρώτος καιρός σαν μουσικός στον Nίγηρα; Ήταν εύκολο να βγουν τα προς το ζην; Πώς σε δέχτηκε η οικογένειά σου και η κοινωνία; Όχι δεν ήταν εύκολο. Θα έλεγα ότι δεν είναι ποτέ εύκολο να βγάλει τα προς το ζην ένας μουσικός (γέλια). Aλλά ήμουν έφηβος όταν ξεκίνησα να παίζω επαγγελματικά, οπότε εκείνο τον καιρό δεν χρειαζόμουν κιόλας να βγάλω πολλά λεφτά. Για μένα ήταν διασκεδαστικό καθώς και σπουδαία εμπειρία να παίζω με μεγαλύτερούς μου.

O κόσμος ήταν ενθουσιασμένος γιατί ένας τόσο νέος όπως εγώ ίσως 15 ή 16 χρονών αλλά έμοιαζα 12- έπαιζε σαν βασικός κιθαρίστας σε μια από τις καλύτερες μπάντες στον Nίγηρα. H κοινωνία ενθουσιάστηκε αμέσως και αυτό καθόρισε την εξέλιξη της καριέρας μου.

Ποια είναι η σημασία και ο ρόλος της μουσικής στην κοινότητα Tουάρεγκ; H μουσική βρίσκεται παντού στην κουλτούρα των Tουάρεγκ. Δεν μπορείς να μιλήσεις για την κουλτούρα μας χωρίς να μιλήσεις ταυτόχρονα για τη μουσική. Yπάρχει μουσική σε κάθε εκδήλωση και για κάθε περίσταση- γάμους, κηδείες, διακοπές, βαφτίσεις. Kαι φυσικά υπάρχει και η μουσική που απλά παίζεται για τη διασκέδαση και για την ομορφιά. Δηλαδή, η μουσική υπάρχει ενσωματωμένη σε ό,τι συμβαίνει - σε επίσημες, καθημερινές και αυθόρμητες περιστάσεις. Έτσι είναι το να είσαι Tουάρεγκ.

Mε ποιον τρόπο εισήχθη η κιθάρα στη μουσική σου; Mήπως η κιθάρα (η ηλεκτρική κιθάρα συγκεκριμένα) έφερε ή βοήθησε στο να φέρει την επανάσταση στον τόπο σου τόσο μουσικά όσο και κοινωνικοπολιτικά; Kαι μπορείς να ονομάσεις μερικούς κιθαρίστες που επηρέασαν το παίξιμό σου; Ξεκίνησα παίζοντας κιθάρα, έτσι το όργανο αυτό ήταν ανέκαθεν στη μουσική μου. Σχετικά με τις επαναστάσεις και το ότι η κυβέρνηση απαγόρευσε την κιθάρα, αυτό είναι μια άλλη ιστορία. H κιθάρα είναι σημαντική σαν εργαλείο γιατί η μουσική φέρνει τον κόσμο μαζί, όχι μόνο πνευματικά αλλά και σωματικά. Tο να παίζεις μουσική είναι ένας τρόπος να μαζέψεις τον κόσμο μαζί και αυτό ήταν μια απειλή για την κυβέρνηση τότε. Oι κιθαρίστες που με επηρέασαν πε-

EΠANAΣTAΣH ΣTON NIΓHPA «Tο να παίζεις μουσική είναι ένας τρόπος να μαζέψεις τον κόσμο μαζί και αυτό ήταν μια απειλή για την κυβέρνηση της χώρας μου τότε»

ρισσότερο είναι οι Tζίμι Xέντριξ, Mαρκ Nόπφλερ, Aλί Φαρκά Tουρέ και Kάρλος Σαντάνα.

H μουσική σου κουβαλάει μια ψυχεδελική, σχεδόν εκστατική ποιότητα. Πώς αντιδρούν οι Tουάρεγκ σε αυτήν και πώς το ξένο κοινό; Ποια είναι η σημασία των στίχων στο συγκεκριμένο μουσικό ιδίωμα; Φυσιολογικά επειδή αυτή είναι η μουσική μας, οι Tουάρεγκ ανταποκρίνονται έντονα σ’ αυτήν.

Eίμαστε πολύ παθιασμένοι με τη μουσική μας, ακόμα και εκείνοι που δεν παίζουν. Ξέρουμε όλοι όλα τα τραγούδια, όλους τους καλλιτέχνες και τι κάνει ο καθένας.

Bεβαίως όταν παίζω στο Niamey,

στο Agadez, στο Aλγέρι ή στο Mαρόκο υπάρχει περισσότερος κόσμος που αντιλαμβάνεται τo βάθος της μουσικής και των στίχων και έτσι η αντίδρασή τους είναι δυναμικότερη. Aλλά ο κόσμος στη δύση απολαμβάνει στ’ αλήθεια τη μουσική ποιότητα στην οποία αναφέρεσαι, την έκσταση που δημιουργεί και δεν χρειάζεται να ξέρουν τους στίχους ή ακόμα και το γενικό νόημα του τραγουδιού για να απολαύσουν τη μουσική. Oι στίχοι είναι σημαντικοί γιατί αποσκοπούν στο να εμπνεύσουν τον λαό των Tουάρεγκ και είναι κάτι πολύ προσωπικό για αυτούς γιατί μόνο αυτοί γνωρίζουν τη συγκεκριμένη γλώσσα tamasheq. Πώς αντιμετώπισες τη διεθνή επιτυχία του δίσκου σου Agadez (2011); Eιλικρινά δεν συνειδητοποίησα εκείνο τον καιρό ότι αυτό θα ήταν η αρχή μιας μακράς διεθνούς καριέρας. Προσπαθούσα να κάνω όλα όσα μπορούσα υποθέτοντας ότι θα τελείωνε σύντομα. Έτσι ήταν η ζωή μου πριν την κυκλοφορία του Agadez και αυτό περίμενα να γίνει.

Eυτυχώς αυτός ο πολυάσχολος τρόπος ζωής περιοδεύοντας ανά τον κόσμο και διαδίδοντας τη μουσική μου, συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Έχεις ζήσει δύο εξαιρετικά σημαντικά ιστορικά γεγονότα, τις επαναστάσεις του λαού σου το 1996 και το 2007. Πώς αυτά επηρέασαν τον τρόπο ζωής σου και τις μουσικές σου αναζητήσεις; Eίναι μια πολύ δύσκολη ερώτη-

ση γιατί δεν μπορεί κάποιος να πει «αυτό το κομμάτι της ζωής μου επηρέασε τη ζωή μου». Πολύ απλά αυτό το κομμάτι της ζωής μου είναι μέρος μου. Nομίζω ότι εκείνες οι εμπειρίες με έκαναν να κατανοήσω πόσο εύθραυστη είναι η ειρήνη και η ελευθερία, έτσι δεν πρόκειται ποτέ ξανά να λάβω αυτά τα πράγματα ως δεδομένα. Eπίσης επηρεάστηκα στο να θέλω να διαδώσω την ειρήνη, τη χαρά και το πνεύμα της ελευθερίας όσο περισσότερο γίνεται, γιατί εγώ ο ίδιος υπέφερα πάρα πολύ από τη στέρησή τους. Όπως και ο Nίγηρας, η Kύπρος υποφέρει από τις συνέπειες ενός πολέμου. Όπως ίσως γνωρίζεις, το νησί είναι μοιρασμένο από το 1974. Aυτή είναι η πρώτη σου φορά στο νησί. Πώς νιώθεις που θα μοιραστείς τη μουσική σου με το κυπριακό κοινό; Για να είμαι ειλικρινής δεν γνωρίζω πολλά για την Kύπρο αλλά είμαι πάντα χαρούμενος να ανακαλύπτω ένα καινούργιο τόπο με μοναδική ιστορία και πολιτισμό. Πραγματικά προσδοκώ σε μια επικοινωνία με το κοινό της Kύπρου.

H παγκόσμια ειρήνη στην εποχή μας είναι εξαιρετικά εύθραυστη. Πώς βλέπεις το κοντινό μέλλον αναφορικά με αυτό το θέμα; Πιστεύεις ότι η μουσική και οι τέχνες μπορούν να λειτουργήσουν ως ένα μέσο θετικής αλλαγής; Nαι φυσικά, πιστεύω ότι η

«Tuareggae». Ένας όρος τον οποίο επινόησες για να περιγράψεις τη νέα σου μουσική πρόταση στον πιο πρόσφατο σου δίσκο Azel (2016). Mπορείς να μας πεις περισσότερα για αυτή την προσέγγιση; Eίναι πολύ απλά μια μελωδία Tουάρεγκ πάνω από ρυθμό ρέγγε.

Aυτό είναι κάτι με το οποίο πειραματίζομαι εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά άρχισε να έχει όλο και μεγαλύτερο ρόλο στις παραστάσεις μου, έτσι αποφασίσαμε να το βάλουμε στον δίσκο Azel. Eίμαι μεγάλος θαυμαστής του Mπομπ (Mάρλεϊ) και της ρέγγε μουσικής γενικότερα έτσι για μένα είναι κάπως σαν φόρος τιμής η πράξη του να εισαγάγω αυτή την επιρροή με έναν νέο τρόπο. Ποια είναι τα πλάνα σου για το εγγύς και το απώτερο μέλλον μουσικά; Θα ακολουθήσεις και θα αναπτύξεις το νέο αυτό ύφος (Tuareggae) ή θα κινηθείς σε καινούργια εδάφη; Tο Tuareggae σίγουρα αλλάζει σιγά-σιγά. H μουσική είναι ζωντανή ακριβώς όπως οι άνθρωποι που την παίζουν και έτσι αλλάζει ακούσια όπως ακριβώς και εμείς. Mε χαρά θα συνεχίσω τη σκληρή δουλειά και θα παίζω όσο περισσότερο μπορώ αφήνοντας τη μουσική να με οδηγήσει. O βοσκός μπορεί να προσπαθήσει να καθοδηγήσει τα πρόβατα, αλλά στο τέλος είναι τα πρόβατα που θα αποφασίσουν πού θα πάνε. + O Mπομπίνο θα εμφανιστεί στις 4 Aυγούστου στο φετινό Φεστιβάλ Φέγγαρος, στο χωριό Kάτω Δρυς. Πληροφορίες και πρόγραμμα www.fengaros.com. Eισιτήρια προς 20 ευρώ (μονοήμερο) και 36 ευρώ (τριήμερο). * Mέλος των μουσικών σχημάτων Monsieur Doumani και Trio Tekke.

Mε αυτή τη συνέντευξη εγκαινιάζεται μια σειρά συνεντεύξεων τις οποίες παραχωρούν μουσικοί σε μουσικούς συναδέλφους τους.

08/48 18 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Mε αφορμή την Παγκόσμια Hμέρα κατά της Παιδικής Eργασίας

H λογοτεχνία καταγγέλλει την παιδική εργασία... [I] Mε ξεχωριστό και μοναδικό λογοτεχνικό τρόπο απέδωσαν την εικόνα του εργαζόμενου παιδιού καταγγέλλοντάς την ο Kάρολος Nτίκενς στον «Όλιβερ Tουίστ» και ο Xανς Kρίστιαν Άντερσεν στο «Tο κοριτσάκι με τα σπίρτα» Γράφει η Zωή Xρυσάνθου*

α παιδιά είναι θησαυρός, είναι πηγή έμπνευσης και ελπίδας για κάθε ενήλικα. Eίναι η χαρά και το γέλιο της ζωής, που πρέπει να απολαμβάνουν τους καρπούς της γνώσης, του παιχνιδιού, των δημιουργικών δραστηριοτήτων, των εκδρομών, της ανεμελιάς και της ξεγνοιασιάς. Στα αφτιά τους πρέπει να ηχεί ο κτύπος του κουδουνιού και όχι του σφυριού ή του θορύβου ενός εργοστασίου. Στη σύγχρονη εποχή, όμως, πολλά είναι τα παιδιά που δεν μπορούν να γευτούν τα αγαθά που επιβάλλει η τρυφερή τους ηλικία, καθώς πέφτουν θύματα της εργασιακής εκμετάλλευσης. Έτσι, η 12η Iουνίου καθιερώθηκε ως η Παγκόσμια Hμέρα κατά της Παιδικής Eργασίας. H μέρα αυτή καθιερώθηκε από τη Διεθνή Oργάνωση Eργασίας με στόχο την καταπολέμηση της παιδικής εργασίας και ειδικότερα τον περιορισμό

T

H 12H IOYNIOY Kαθιερώθηκε ως η Παγκόσμια Hμέρα κατά της Παιδικής Eργασίας με στόχο την καταπολέμηση της παιδικής εργασίας και ειδικότερα τον περιορισμό της παράνομης διακίνησης παιδιών

της παράνομης διακίνησης παιδιών. Όπως πολλές άλλες εικόνες της πραγματικότητας, έτσι και η εικόνα του εργαζόμενου παιδιού πέρασε στην παγκόσμια λογοτεχνία, με αποτέλεσμα ο αναγνώστης να

έρχεται σε επαφή με το φαινόμενο αυτό με έναν ξεχωριστό τρόπο, που μόνο ο κόσμος της μυθοπλασίας μπορεί να προσφέρει.

H ιστορία του Oλιβερ Tουίστ του Kάρολου Nτίκενς, που τοποθετείται στις αρχές του 19ου αιώνα, είναι γνωστή σε όλους. O Oλιβερ Tουίστ γεννήθηκε σε ένα άσυλο για άπορους, από φτωχή μητέρα αγνώστου ταυτότητας, η οποία ξεψύχησε μόλις φίλησε το νεογέννητο παιδί της. Aφού πέρασαν κάποιοι μήνες, ο Όλιβερ στάλθηκε στο σπίτι της κ. Mαν, την οποία χρηματοδοτούσε ο δήμαρχος για να μεγαλώνει ορφανά. Στο σπίτι αυτό ο Όλιβερ θα ζήσει άθλια και φρικτά, όπως και τα άλλα παιδιά που βρίσκονταν εκεί, μέχρι τα 9 του χρόνια. Tότε, οι σύμβουλοι του ασύλου αποφάσισαν ότι ο χλωμός, αδύνατος και τρομαγμένος Όλιβερ έπρεπε να αρχίσει την εργασία. Tο πρώτο «αμάρτημα» του Όλιβερ διαπράχθηκε στο άσυλο των απόρων του δήμου, όταν ζή-

τησε περισσότερο φαγητό. Tο συμβούλιο αποφάσισε την απομόνωση και απομάκρυνση του «αντάρτη» και «ταραχοποιού». O Όλιβερ πιάνει δουλειά σε έναν εργολάβο κηδειών, στο σπίτι του οποίου η ζωή ήταν επίσης μαρτυρική και ανυπόφορη. Mέχρι που μια μέρα ο Όλιβερ ξεκίνησε με τα πόδια μόνος, αποδιωγμένος και αβοήθητος για το Λονδίνο. Φτάνοντας στα προάστια του Λονδίνου συναντάται τυχαία με έναν νεαρό αλήτη ο οποίος θα του συστήσει έναν γέρο, που βοηθούσε δήθεν τα απροστάτευτα παιδάκια. Στην πραγματικότητα, ο άνθρωπος αυτός εκπαίδευε στην κλεψιά και τη λωποδυσία τα αθώα παιδιά. Έτσι, ο δρόμος της καταστροφής άνοιξε μπροστά στον δυστυχισμένο Tουίστ. Aλλά, το παιδί αυτό είχε τα χαρακτηριστικά ενός τίμιου και καλού ανθρώπου, έτσι μετά από πολλές περιπέτειες ο αγώνας του ανταμείφτηκε αφού βρήκε την οικογένειά του. Άλλο τόσο γνωστή είναι και η αγαπη-

μένη ιστορία του Xανς Kρίστιαν Άντερσεν «Tο κοριτσάκι με τα σπίρτα» της τέταρτης δεκαετίας του 19ου αιώνα. Tο παραμύθι διαδραματίζεται παραμονή Πρωτοχρονιάς, όπου οι κάτοικοι μιας χιονισμένης πόλης, χαρούμενοι, ζεστά ντυμένοι, φορτωμένοι με ψώνια και δώρα μέσα στο γιορτινό περιβάλλον αγνοούν ένα μικρό ορφανό κοριτσάκι που γυρίζει στους δρόμους ως πλανόδια πωλήτρια και ψιθυρίζει στους περαστικούς πως δεν ζητιάνευε, αλλά πουλούσε σπίρτα για να ζήσει. Tα σπίρτα που κρατούσε σκορπίστηκαν στον δρόμο, όταν μια άμαξα πέρασε γρήγορα από μπροστά της και το κοριτσάκι γονάτισε στο χιόνι για να μαζέψει ολόκληρο τον «κόσμο» της. Δεν είχε πουλήσει τα σπίρτα της και φοβόταν να επιστρέψει στην τρώγλη όπου έμενε, αφού για τον λόγο αυτό ο πατέρας της θα της φερόταν βίαια. Σταματάει έξω από ένα στολισμένο δωμάτιο και κοιτάζει μέσα μια μανούλα να φρο-

ντίζει με στοργή και αγάπη την κόρη της. Tο κοριτσάκι καταφεύγει δακρυσμένο και μελαγχολικό σε μια γωνιά και ανάβει ένα σπίρτο για να ζεσταθεί. Στη λάμψη του είδε διάφορα υπέροχα οράματα, ένα από τα οποία αφορούσε τη γιαγιά της, τον μόνο άνθρωπο που της φέρθηκε με καλοσύνη και αγάπη.

Tο κοριτσάκι άναβε το ένα σπίρτο μετά το άλλο για να κρατήσει το όραμα της γιαγιάς της ζωντανό, μέχρι που πέθανε και η γιαγιά της μετέφερε το πνεύμα της στον παράδεισο. Όταν το επόμενο πρωί οι περαστικοί βρήκαν το άψυχο κορμάκι της με ένα μάτσο καμένα σπίρτα στην αγκαλιά της έδειξαν δήθεν κάποιο ενδιαφέρον, «...αλλά κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί τα υπέροχα πράγματα που είχε δει, ούτε ότι εκείνη την ώρα κάπου πολύ ψηλά η μικρή και η γιαγιά της χαιρόντουσαν την ωραιότερη Πρωτοχρονιά τους». *Φιλόλογος

Johannes Gutenberg Xάρη στον Γκούτενμπεργκ ή Γουτεμβέργιο, στις 23 Φεβρουαρίου του 1455 εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο μαζικής παραγωγής, η περίφημη Bίβλος των 42 γραμμών, σε 180 αντίτυπα «XPYΣOΣ» TYΠOΓPAΦOΣ

Γράφει η Aγγελική MK Aθανασιάδη @aggeliki.mk

«σοφός άνθρωπος», ο homo sapiens, όπως διαβάζαμε και στα σχολικά βιβλία, θεωρείται από τους σύγχρονους μελετητές, ότι προέκυψε ως αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας εξελικτικής διαδικασίας, πρωτοεμφανίστηκε στη Γη πριν από περίπου 200.000 χρόνια, ενώ η «σοφία» του, που ως κριτήριο τον διαχώρισε από τα υπόλοιπα έμβια όντα του πλανήτη, άρχισε να μετουσιώνεται σε πολιτισμό, με τη σύγχρονή του έννοια, περίπου το 5000 π.X. όταν και έκανε την εμφάνισή της η πρώτη πραγματική γραφή. Mε τον όρο πραγματική γραφή εννοούμε εκείνη στην οποία το περιεχόμενο μιας γλωσσικής έκφρασης κωδικοποι-

O

Xρυσοχόος στο επάγγελμα, ο Γκούτενμπεργκ μέσω της τυπογραφίας συνέβαλε τα μέγιστα στην πραγματοποίηση της επανάστασης των επιστημών εξαιτίας της δημιουργίας ευρέως διαδεδομένων επιστημονικών περιοδικών

είται με τέτοιον τρόπο, ώστε ένας άλλος αναγνώστης να μπορεί να ανοικοδομήσει, με ένα σχετικό βαθμό ακρίβειας, την ακριβή φράση που έχει γραφτεί. Yπό το πρίσμα αυτό στις πρώιμες, προγενέστερες γραφές η μη κωδικοποίηση γραμματικών λέξεων, καθιστούσε πολύ δύσκολη ή ακόμα και αδύνατη την ανασύσταση της ακριβούς

έννοιας που επιδίωκε ο εκάστοτε συγγραφέας. Έκτοτε θα έπρεπε να περάσουν άλλα 6.500 χρόνια περίπου μέχρι ο Γιόχαν Γκούτενμπεργκ στις 23 Φεβρουαρίου του 1455 να ολοκληρώσει την εκτύπωση και να εκδώσει αυτό που σήμερα θεωρείται ως το πρώτο βιβλίο μαζικής παραγωγής, την περίφημη Bίβλο των 42 γραμμών, σε 180 αντίτυπα. Mέχρι την εποχή εκείνη όλα τα βιβλία ήταν χειρόγραφα, έχοντας τεράστιο κόστος, ενώ η παραγωγή έστω και ενός αντιγράφου απαιτούσε εξειδικευμένη και κοπιαστική δουλειά πολλών μηνών. O Γκούτενμπεργκ, αρχικά χρυσοχόος στο επάγγελμα,

κατάφερε να συνδυάσει ένα πλήθος γνώσεων και τεχνικών της εποχής του, αλλά επίσης να βρει και ευφυείς λύσεις σε αρκετά τεχνικά ζητήματα σε σχέση με τη διαδικασία εκτύπωσης και να δημιουργήσει την πρώτη εκτυπωτική πιεστική μηχανή κινητών στοιχείων. Στην αναγεννησιακή Eυρώπη της εποχής, η άφιξη της τυπογραφίας σήμανε την έναρξη της εποχής της μαζικής επικοινωνίας, η οποία θα άλλαζε πλέον μόνιμα τη δομή της κοινωνίας. H σχετικά ελεύθερη και απαλλαγμένη από τεχνικούς ή οικονομικής φύσεως περιορισμούς κυκλοφορία των πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων των επα-

ναστατικών για την εποχή ιδεών, υπερέβη τα σύνορα των τότε Eυρωπαϊκών κρατών, απειλώντας τη δύναμη και την εξουσία των πολιτικών και των θρησκευτικών αρχών. H απότομη αύξηση του αλφαβητισμού έσπασε το μονοπώλιο της εγγράμματης ελίτ στην εκπαίδευση και τη μάθηση και ενίσχυσε την αναδυόμενη μεσαία τάξη η οποία θα οδηγούσε κατά τους επόμενους αιώνες την Eυρώπη στην οικονομική άνθιση και τη βιομηχανική επανάσταση. Σε ολόκληρη την ήπειρο, η αυξανόμενη πολιτιστική αυτογνωσία του λαού της οδήγησε στην άνθηση των ευρωπαϊκών γλωσσών σε βάρος των λατινικών, ενδυναμώνοντας με το τρόπο αυτόν τους δεσμούς των διαφόρων εθνικοτήτων της γηραιάς ηπείρου με την προφορική πολιτιστική τους ταυτότητα και κληρονομιά. H τυπογραφία συνέβαλε τα μέγιστα και στην πραγματοποίηση της επανάστασης των επιστημών, καθώς υπήρξε σημαντικός παράγοντας για τη δημιουργία μιας κοινότητας επιστημόνων που θα μπορούσαν εύκολα πλέον να γνωστοποιούν τις ανακαλύψεις τους με τη δημιουργία ευρέως διαδεδομένων επιστημονικών περιοδικών. Mέχρι το τέλος του αιώνα, περισσότερα από είκοσι εκατομμύ-

ρια βιβλία θα τυπωνόντουσαν μόνο στη δυτική Eυρώπη.

Mόλις πέντε αιώνες αργότερα στις 12 Aπριλίου του 1961 ο Σοβιετικός κοσμοναύτης Yuri Gagarin θα γινόταν ο πρώτος εκπρόσωπος του είδους των «σοφών ανθρώπων» που θα εγκατέλειπε τη Γη για μια σύντομη περιήγηση στο διάστημα, ως επιστέγασμα της προόδου, επιστημονικής και τεχνολογικής, που επιτελέστηκε στο μικρό αυτό συγκριτικά χρονικό διάστημα, αποτέλεσμα μιας από τις σπουδαιότερες εφευρέσεις του ανθρώπου, της τυπογραφίας. Aναμφισβήτητα η επίδραση ενός επιτεύγματος όπως αυτό, στη μετέπειτα πορεία και εξέλιξη της ανθρωπότητας είναι κάτι που πολύ δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να έχει προβλέψει. Φαντάζει λίγο σαν το παράδειγμα του «φαινομένου της πεταλούδας» από τη θεωρία του Xάους. Σύμφωνα με αυτό «αν μια πεταλούδα κινήσει τα φτερά της στο Mαρόκο, μπορεί να φέρει καταιγίδα στην Iαπωνία». H αλήθεια είναι ότι τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές, δεν γνωρίζω τι καιρό κάνει στη χώρα των Xρυσανθέμων, αλλά το γεγονός ότι μπορείτε εσείς Kυριακή πρωί από την άνεση του καναπέ σας να διαβάζετε, το οφείλουμε στον Johannes Gutenberg.

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

09/49

ΒΙΒΛΙΟ

18 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Φρίντα Kάλο, Viva la vida! Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Aστέρω - Mέρος 21ο

να βιβλίο με 96 μόνο σελίδες, συμπυκνωμένος λόγος, χωρίς φανφάρες και άσκοπες περιγραφές. Ένας χειμαρρώδης μονόλογος του συγγραφέα Πίνο Kακούτσι δίνει τον λόγο στη ζωγράφο Φρίντα Kάλο, μπαίνει στο μυαλό της και αποκαλύπτει τις ενδόμυχες σκέψεις της σπουδαίας Mεξικανής ζωγράφου, με μια τρυφερά λυρική και σαγηνευτική γλώσσα, ενώ δανείζεται τον τίτλο του από το ομότιτλο έργο της ζωγράφου. H πρωτοπρόσωπη αφήγηση μιας γυναίκας που, αν και φυλακισμένη στο σώμα της, έζησε απόλυτα συνδεδεμένη με τη ζωή. Λίγες μέρες πριν από τον θάνατό της, μέσα στην οδύνη, τη μοναξιά, τις στιγμές απελπισίας, ξαναζεί όλα όσα μπόρεσε να ξεπεράσει με τη δύναμη της θέλησής της. Διηγείται τη θυελλώδη σχέση της με τον Nτιέγκο Pιβέρα, τον άντρα της ζωής της, και εξηγεί το πάθος της για το δικό της Mεξικό. Mιλά για τα πολιτικά ιδανικά της, για τη φιλία της με τον Tρότσκι και για τους αναρίθμητους άλλους δεσμούς της.

E

Pino Cacucci Eκδόσεις Άγρα

Γράφει η Aίγλη Tούμπα

H Φρίντα Kάλο, μια από τις σημαντικότερες γυναικείες ματιές στην τέχνη του 20ού αιώνα, ήταν πρώτα απ’ όλα μια γυναίκα διψασμένη για ζωή. H ζωή της ήταν μια ζωή στα άκρα, γεμάτη χρώματα, ακριβώς όπως και η ζωγραφική της. Mια ζωή επαναστατική γιατί, αν και γεννήθηκε το 1907, της άρεσε να λέει ότι το έτος γέννησής της ήταν το 1910, το έτος της Mεξικανικής Eπανάστασης. Ένας μονόλογός της μετά το φριχτό ατύχημα που την καθήλωσε για χρόνια στο κρεβάτι, που της στέρησε τη δυνατότητα να γεννήσει ένα παιδί.

Kατάφερε να ζήσει με ελευθερία και ένταση ζηλευτή, ξεπερνώντας ακόμα και τον χρόνιο πόνο και την ασθένεια. Tίποτα δεν την εμπόδισε να ζήσει μια θυελλώδη ερωτική ζωή και παροιμιώδες πάθος μέχρι και την παραφορά για τον έρωτα της ζωής της, τον Mεξικανό ζωγράφο Nτιέγκο Pιβέρα. Kαι βέβαια αποκάλυψε απόλυτα τον εαυτό της μέσα από το έργο της, σε μια από τις πιο προσωπικές και αυτοαναφορικές τεχνοτροπίες που είδε ποτέ ο κόσμος!

H αδάμαστη Φρίντα Kάλο βάλθηκε να ζήσει με συναίσθημα, το οποίο δευτερευόντως αποτύπωσε πάνω στον καμβά, με τη ζωή της να απο-

τελεί μνημείο για το πώς μπορεί κάποιος να υπερβεί τις φυσικές τροχοπέδες της ζωής και να κάνει τη διαφορά, παρά τα κελεύσματα της μοίρας.

Mέσα σε λίγες σελίδες βρίσκουμε το Mεξικό, το ξύπνημα της φαντασίας, τον πόθο που ποτέ δεν έσβησε για τον ίδιο άνδρα, μια φλογερή γυναίκα που δεν σταματά να δρα και να δημιουργεί με το ίδιο πάθος, αν και κατάκοιτη στο κρεβάτι, με τις μορφίνες να της απαλύνουν τον πόνο. Kαθημερινά την καλημερίζει ο χάρος κι όμως αυτή τον ξεγελάει, τον αποφεύγει και συνεχίζει να ζει το άπιαστο... Πρότυπο της γυναικείας δημιουργικότητας και μαχητικότητας. Σε μια αφήγηση μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, ο Πίνο Kακούτσι ανασυνθέτει την ιστορία μιας μυθικής ανθρώπινης ύπαρξης, μιας σπουδαίας ζωγράφου, της οποίας το έργο εξακολουθεί να συγκλονίζει. Ένα ολιγοσέλιδο βιβλίο, που περικλείει μια συνταγή ζωής για όσους μέσα από τα εμπόδια της ζωής το έβαλαν κάτω, για όσους η ζωή τούς κτύπησε αλύπητα, για να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους, να υπερβούν τα εμπόδια και να ισορροπήσουν στο σκοινί της ζωής... Kλεισμένος ένας τεράστιος θρίαμβος: Zήτω η ζωή!

Nίκι Φρεντς Eκδόσεις Διόπτρα

Tο πιο σημαντικό, πώς εμπλέκεται σε όλα αυτά μια απαγωγή που είχε γίνει είκοσι χρόνια πριν; H Φρίντα πρέπει να κατέβει ώς τα πιο σκοτεινά μονοπάτια του μυαλού ενός ψυχοπαθούς, προκειμένου να βρει τις απαντήσεις για το αν ο Mάθιου είναι ζωντανός και πού μπορεί να βρίσκεται.

O τίτλος του βιβλίου παραπέμπει στην τρίτη Δευτέρα του Iανουαρίου, που θεωρείται η πιο θλιμμένη μέρα του χρόνου, ορισμός που «γεννήθηκε» το 2005 από τον δρα Kλιφ Άρναλ, ο οποίος χρησιμοποίησε μια εξίσωση για να αποδείξει ότι η μέρα αυτή έχει έντονο ψυχολογικό φορτίο. Σε Blue Monday, λοιπόν, πα-

έχω εδώ δίπλα μου, όπως τόσα και τόσα βράδια. Tην τελευταία φορά, μου μίλησε για τα βραχιόλια. Ότι είναι κάτι που φοράνε και στον κόσμο του. Mια τρομακτική σύμπτωση είναι ότι κι εκείνοι ανταλλάζουν βραχιόλια κάθε Mάρτη και στο τέλος του μήνα τα κρεμούν στο μεγάλο δέντρο. Δεν ήξερε να μου πει για ποιο λόγο.

Yποσχέθηκα να ψάξω στην εγκυκλοπαίδεια. Δεν βρήκα κάτι που να βγάζει νόημα. Mόνο ότι σε κάποια χωριά της Γιουγκοσλαβίας φοράνε βραχιόλια από άσπρη και κόκκινη κλωστή και στο τέλος του Mάρτη τα κρεμάνε σε δέντρα. Eίναι ένα αρχαίο έθιμο, λέει, που κανείς δεν ξέρει πώς ξεκίνησε.

Aνυπομονώ να του πω ότι βρήκα αυτό, είμαι σίγουρη ότι θα του αρέσει.

Tου εξήγησα ότι εμείς φοράμε βραχιόλια όλων των χρωμάτων και ότι είναι λίγοι αυτοί που συνεχίζουν το έθιμο με τα μαρτάκια. Άνοιξα το ξύλινο κουτάκι με τις κορδέλες μου και βρήκα ένα μικρό μπλε υφασμάτινο βραχιόλι που είχα φυλάξει από καιρό.

Tου το έβαλα στον αριστερό του καρπό και το έδεσα. «Nα με θυμάσαι όταν το φοράς και όταν το φοράς να με θυμάσαι», του είπα.

Mου χαμογέλασε, με αγκάλιασε σφιχτά και μπήκε στην ντουλάπα. Ήταν η τελευταία φορά που τον είδα.

Γράφει η Tούλα Δημητροπούλου

«Blue Monday» Mία κοινωνία σοκαρισμένη. H φωτογραφία του μικρού Mάθιου παντού στις εφημερίδες. H ψυχοθεραπεύτρια Φρίντα Kλάιν ανήσυχη αντικρίζει την εικόνα του μικρού παιδιού και έρχονται στον νου της τα παράξενα και νοσηρά όνειρα ενός ασθενούς της. Όνειρα που περιγράφουν με κάθε λεπτομέρεια τα χαρακτηριστικά του παιδιού που τόσο λαχταρά να αποκτήσει. Eικόνες πανομοιότυπες... Yπάρχει έστω και η ελάχιστη πιθανότητα οι δύο υποθέσεις να σχετίζονται; Πώς μπορεί η Φρίντα να παραβιάσει το ιατρικό απόρρητο και πόσο θα βοηθήσουν οι ψυχαναλυτικές γνώσεις της στην εξιχνίαση της υπόθεσης;

Έχω να τον δω περισσότερο από τρεις εβδομάδες. Aπό την τελευταία φορά που τον είδα, δεν είχα το θάρρος να γράψω. Γράφω σήμερα όμως επειδή δεν αντέχω άλλο. Πρέπει με κάποιο τρόπο να βγάλω τα πράγματα που νιώθω μέσα μου. Kανένας δεν θα καταλάβει τα συναισθήματά μου, και φυσικά κανένας δεν θα πιστέψει την ιστορία που θα του πω. O μόνος τρόπος είναι μέσα από αυτό το ημερολόγιο. Σκέφτηκα ότι με τον τρόπο μου δίνω ζωή, ψυχή σε μια στιβάδα από χαρτιά. Πάλι όμως. Kάποιες φορές δεν μπορείς ούτε να γράψεις αυτά που νιώθεις. Eίναι κρυμμένα τόσο βαθιά μέσα σου, που δεν έχεις τη δύναμη ή το θάρρος να τα ανασύρεις. Ξέρεις ότι είναι εκεί, κρυμμένα σαν άγριο ζώο μέσα στη νύχτα και περιμένουν να ορμήξουν με την πρώτη ευκαιρία. Δεν τους δίνεις το δικαίωμα όμως. Oύτε και εσύ η ίδια θέλεις να τα αντιμετωπίσεις, να τους δώσεις δομή και ύλη μέσα από τις λέξεις σου. Kάποια πράγματα καλύτερα να μένουν κρυφά.

Aυτό όμως δεν μπορώ να το κρατήσω άλλο μέσα μου. Mου λείπει. Mου λείπει η παρέα του. Oι ιστορίες που λέγαμε. Mου λείπει η παρουσία του, η αύρα του. Mου λείπει ο τρόπος που χαϊδεύει τα μαλλιά μου και μου λέει ότι μοιάζουν με μετάξι. Πεθύμησα να τον

ραπέμπουν και οι εικόνες των σκοτεινών δρόμων ενός μελαγχολικού Λονδίνου όπου περπατά τα βράδια η πρωταγωνίστριά μας, σε μια προσπάθεια να ησυχάσει το μυαλό της που βρίθει από εικόνες. H Φρίντα Kλάιν, πολύπλοκη, μοναχική, πάντα ψύχραιμη και ορθολογίστρια, αποξενωμένη από την οικογένειά της. O επιθεωρητής Mάλκολμ Kάρλσον με τους δικούς του δαίμονες. Mαζί προσπαθούν να λύσουν το μυστήριο. Για την ακρίβεια, δύο μυστήρια, με το ένα να πηγαίνει πολλά χρόνια πίσω, αλλά να είναι προφανώς άρρηκτα συνδεδεμένο με το άλλο.

H αφήγηση, απολαυστικά ανα-

τριχιαστική, γεμάτη με υποβόσκουσες αναφορές σε παραμύθια με τρομακτικές εικόνες μοχθηρών δυνάμεων που, κρυμμένες στα πιο βαθιά σκοτάδια, καταστρώνουν τα υποχθόνια και σατανικά τους σχέδια. Mια αφήγηση που διακόπτεται από -κλειστοφοβικά- αποσπάσματα με τις σκέψεις του παιδιού το οποίο, κλεισμένο μόνο στο σκοτάδι, προσπαθεί απεγνωσμένα να κρατηθεί στη ζωή.

Oι συγγραφείς Nίκι Φρεντς είναι το ψευδώνυμο του διεθνώς επιτυχημένου συγγραφικού διδύμου και ανδρογύνου Nίκι Tζέραρντ και Σον Φρεντς, οι οποίοι γράφουν εναλλάξ

κεφάλαια, διορθώνοντας ο ένας τα κείμενα του άλλου. Έχουν συγγράψει δεκατρία μυθιστορήματα -όλα ψυχολογικά θρίλερ-, τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Προτού αρχίσουν να συνεργάζονται, και οι δύο είχαν πετυχημένες καριέρες ως ανεξάρτητοι συγγραφείς και δημοσιογράφοι. Tα βιβλία τους έχουν βρεθεί στις ψηλότερες θέσεις στις λίστες με τα ευπώλητα βιβλία, ενώ τρία από αυτά έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Tο «Blue Monday» είναι το πρώτο της σειράς με πρωταγωνίστρια την ψυχοθεραπεύτρια Φρίντα Kλάιν, με τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας να ακολουθούν.

10/50 18 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Στη Λήμνο, 1962 Λήμνος είναι ένα από τα πολύ όμορφα, αλλά και με μακρά ιστορία νησιά του Aνατολικού Aιγαίου. Πρωτεύουσα είναι η Mύρινα, στο δυτικό άκρο του νησιού, στον ίδιο χώρο όπου υφίστατο και η αρχαία πόλη με το ίδιο όνομα. Tης πόλης και του λιμανιού της δεσπόζει ψηλά στον απότομο λόφο το μεσαιωνικό φρούριο. Λίγο έξω από την πόλη και προς τα βόρεια, σε μια ωραία πευκόφυτη τοποθεσία με θέα προς τη δυτική ακτή, στην κορυφή χαμηλού λόφου, βρίσκεται ένα μνημείο αφιερωμένο στους αγώνες των Kυπρίων για ελευθερία. Ένα πλακόστρωτο μονοπάτι οδηγεί σ’ αυτό, που δεν είναι παρά μια απλή στήλη στην οποία οδηγούν λίγα σκαλοπάτια. Oι κάτοικοι της ΛήΓράφει ο μνου, πολλοί από Άντρος Παυλίδης αυτούς γόνοι προσφύγων διωγμένων από την απέναντι κοντινή Mικρά Aσία, είχαν εκτιμήσει και τιμήσει τους αγώνες των Kυπρίων για απελευθέρωση, στήνοντας εκείνη τη στήλη. Σήμερα λίγοι γνωρίζουν την ύπαρξη του μνημείου εκείνου και λιγότεροι το επισκέπτονται. Ωστόσο παραμένει. Ένας εκ των επισκεπτών του υπήρξε και ο Aρχιεπίσκοπος Mακάριος, που είχε περιλάβει και τη Λήμνο σε μια από τις πολλές του επισκέψεις στην Eλλάδα. Eίχε βρεθεί εκεί το έτος 1962 -οπότε ως Πρόεδρος της νεαρής τότε Kυπριακής Δημοκρατίας είχε επισκεφθεί επίσημα και την Tουρκία. Στη φωτογραφία αυτή κάτοικοι της Λήμνου είχαν συγκεντρωθεί προκειμένου να υποδεχθούν τον Aρχιεπίσκοπο και Πρόεδρο της Kύπρου στο σημείο του δρόμου από όπου αρχίζει το ανηφορικό πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στο μνημείο.

H

Η ιστορία πίσω από τη φωτογραφία: ο ιστορικός Άντρος Παυλίδης αναλύει στιγμές από το ©Φωτογραφικό Αρχείο Μπάμπη Αβδελόπουλου/Πολίτη

Ξαναβρίσκοντας τη Φιγούρα Γράφει ο Aνδρέας Nικολάου*

ετά από τόσες δεκαετίες το σημαντικότερο πρόσωπο που λαχταρούσα να συναντήσω ήταν σίγουρα η Φιγούρα. Για να είμαι ειλικρινής, αυτή ήταν και η παράκληση των γονιών μου πριν πεθάνουν. H Φιγούρα ήταν η μόνιμη συντροφιά μου αλλά και το καταφύγιο και η παρηγοριά μου όταν έτρωγα ξύλο από τη μητέρα μου.

Aμφιβάλλω αν άλλο μωρό τότε έτρωγε πιο πολύ ξύλο από μένα, γιατί, ομολογώ, ήμουν πιθανότατα το πιο ζωηρό και άτακτο παιδί της εποχής.

Aν απαριθμήσω όσες σκανδαλιές μου θυμούμαι, μπορώ να γράψω ένα βι-

M

βλίο. Tα νεύρα της μητέρας μου ήταν συνεχώς σε ένταση και το αποτέλεσμα ήταν να ξεσπά πάνω μου με τις παντούφλες και τα κρεμαστάρια. Όταν με κυνηγούσε, σχεδόν πάντα έτρεχα στην αγκαλιά της Φιγούρας που με προστάτευε, παρά τις απειλές της μητέρας μου ότι θα την πληρώναμε κι οι δυο. Σε κάποιο παλιό μπαούλο βρίσκω, χαλασμένα σήμερα, παιγνιδάκια της εποχής που παίζαμε με τη Φιγούρα. Kαι κάποιες παμπάλαιες ζωγραφιές που τις κάναμε μαζί. Mεταξύ αυτών και ένα σκιτσογράφημα του χάρτη της Kύπρου με μια μοναδική κηλίδα στο κέντρο της όπου γράψαμε Λετύμπου.

H Λετύμπου σκέφθηκα ότι θα έπρεπε να ήταν η απαρχή της αναζήτησής μου. Στα τελευταία χρόνια είχα κάμει μια-δυο απόπειρες εντοπισμού της Φιγούρας αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Πρόσφατα κάποιος φίλος μου είπε ότι γνώρισε κάποια Φιγούρα που έχει το τάδε τηλέφωνο, ζει στη Λετύμπου, και

η ηλικία της είναι γύρω στα 70. Λέω, αυτή πρέπει να είναι και αμέσως της τηλεφωνώ. H γυναίκα δεν είχε ιδέα αλλά όταν την ερώτησα αν υπάρχει άλλη Φιγούρα στο χωριό, μου απαντά «ούουου, πολλές». Eν πάση περιπτώσει, δεν το έβαλα κάτω και ξεκινήσαμε με τη γυναίκα μου για τη Λετύμπου ώστε να συναντήσω τη «λανθασμένη» Φιγούρα με την ελπίδα ότι θα μου έδινε πληροφορίες για τη σωστή Φιγούρα. Πράγματι, μας είπε ότι η Λετύμπου είναι το χωριό με τις πολλές Φιγούρες και ότι άλλη εν ζωή γύρω στα 70 είναι μόνο ακόμα μία. Όμως, για το πού βρίσκεται θα έπρεπε να πάρουμε πληροφορίες από τη βαφτιστικιά της, Iφιγένεια, που εργάζεται στην Πάφο. Ξανά λοιπόν στην Πάφο και στην εργασία τής πολύ εξυπηρετικής Iφιγένειας που, αφού από τη συνομιλία μας βεβαιώθηκα ότι ήμουν στον σωστό δρόμο, μάθαμε ότι η νονά της ζει από χρόνια με τη δική της πια οικογένεια στη Λακατάμια. Για φαντάσου, να ζού-

με τόσο κοντά και να την αναζητώ τόσο μακριά. H συνάντηση με τη Φιγούρα ήταν συγκλονιστική. Aγκαλιαστήκαμε και δακρύσαμε, μοιραστήκαμε κοινές φωτογραφίες, ανταλλάξαμε τα χνάρια της ζωής μας τα τελευταία 65 τόσα χρόνια. Kαι πέρασαν κάπου 65 χρόνια για να μάθω μόλις τώρα ότι η Φιγούρα ήταν [επισήμως] Iφιγένεια, το «εθνικό» φαίνεται όνομα στη Λετύμπου. Έτσι τώρα νιώθω ότι με το αίσιο τέλος αυτής της αναζήτησης μπορεί να κλείσει πιο φυσικά και πιο ευχάριστα αυτό το κείμενο. + H σειρά ιστοριών «Mνήμες Πάφου» αποτελεί μια καταγραφή επεισοδίων από τη ζωή του Aνδρέα Nικολάου στην Πάφο του ‘50. Tιμής ένεκεν το ενδιαφέρον είναι στραμμένο στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης με όποιον τρόπο μπορεί να αποβεί χρήσιμος σαν αρχειακό υλικό. Aπό τις μνήμες ενός μικρού παιδιού στη συλλογική μνήμη μιας κοινότητας.

11/51 18 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Iστορικά στοιχεία για την κυπριακή οικογένεια Negron O Iωάννης Negrini είχε αναπτύξει εμπορική δραστηριότητα με την Aνατολή τον 16ο αιώνα ενώ τα έτη της βασιλείας του Iακώβου B΄ Lusignan συναντούμε τους Πέτρο, Xριστόφορο και Gaetano

Γράφει η Nάσα Παταπίου

α ίχνη των φεουδαρχών και αρχόντων της Kύπρου κατά τη Λατινοκρατία απαντούν σε εκκλησίες των χωριών μας, σε παλαιά σπίτια στην εντός των τειχών Λευκωσία ή και σε άλλες πόλεις της Kύπρου, ακόμη σε επιτύμβιες πλάκες ή και αλλού. Παράλληλα με τα πιο πάνω υπάρχει το αρχειακό υλικό που αποκρυπτογραφεί, ερμηνεύει, ταυτίζει και τέλος φωτίζει άγνωστες πτυχές της πολύπαθης Iστορίας μας. Mέχρι πρότινος για παράδειγμα σχετικά με την οικογένεια Negron/Negrini και συγκεκριμένα για τον μεγαλοφεουδάρχη Iάκωβο Negron γνωρίζαμε όσα αναφέρονται από τον Bενετό Mαρίνο Sanudo και όσα είχαν ήδη δημοσιευτεί, ωστόσο η πρόσφατη έρευνα έφερε νέα στοιχεία για τις συγγένειες και σχέσεις του με άλλες οικογένειες φεουδαρχών καθώς και για άλλα φέουδα τα οποία κατείχε. Στο σημερινό μας δημοσίευμα καταγράφουμε στοιχεία για την οικογένεια Negron και ακολουθούμε μέσα από τις πηγές τις διαδρομές κάποιων μελών της οικογένειας και την εγκατάστασή τους στη Bενετία, μετά την κατάκτηση της Kύπρου από τους Oθωμανούς. Kατά τα τέλη του 16ου αιώνα ο Iωάννης Negrini, ένας Kύπριος μεγαλέμπορος, είχε αναπτύξει εμπορική δραστηριότητα με την Aνατολή όπως και άλλοι Kύπριοι έμποροι. Mεταξύ αυτών θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τους Kύπριους εμπόρους Φραγκίσκο Σοδερίνη, Bικέντιο Mουσκόρνο, Aνδρέα Nεγρεπόντη κ.ά.

O Iωάννης καταγόταν και αυτός από την κυπριακή οικογένεια Negrini της οποίας το όνομα απαντά ποικιλοτρόπως. Tη συναντούμε ως Nigron, Negron, Negri, Negrini, Nigris, Nigro, Nigroni κ.ά. Πολύ πιθανόν η οικογένεια να μπορεί να καταταχθεί στους αποκαλούμενους

T

Λευκούς Γενουάτες. Kατά τα έτη της βασιλείας του Iακώβου B΄ Lusignan συναντούμε στις πηγές μέλη της ίδιας οικογένειας όπως τους Πέτρο, Xριστόφορο και Gaetano που ήταν βάιλος στην Aμμόχωστο. Σημαντικότερο μέλος της οικογένειας φαίνεται να υπήρξε ο μεγαλοφεουδάρχης Iάκωβος Negron. Mαρτυρείται στις πηγές ότι περί το 1520 είχε ετήσιο εισόδημα χίλια εξακόσια δουκάτα. Kατείχε ως φέουδα τα χωριά Πέτρα, Παλαίκυθρο και Λευκόνοικο, αλλά και άλλα χωριά της χερσονήσου Kαρπασίας.

Kατά τον πόλεμο της Kύπρου και ειδικά στην πολιορκία και πτώση της Λευκωσίας το 1570 δεν συναντούμε κανένα μέλος της οικογένειας Negron να φονεύεται αλλά συναντούμε κάποια μέλη που είχαν αιχμαλωτιστεί. Mεταξύ αυτών ήταν ένας Iωάννης Negron το 1575 που είχε εξαγοράσει τις τρεις αδελφές του, οι οποίες είχαν αιχμαλωτιστεί. Tο 1577 μία Angela Negrini, αδελφή του Iερώνυμου Kορνάρου, ήταν μαζί με τις δύο θυγατέρες της σκλάβα στην Eύβοια (Negroponte).

O αδελφός της για να την ελευθερώσει μαζί με τις θυγατέρες της έπρεπε να πληρώσει πέντε χιλιάδες τσεκίνια. Eπίσης το 1580 είχαν ελευθερωθεί από την αιχμαλωσία ένας Mατθαίος Negri με τη θυγατέρα του. Στη Bενετία επίσης η οικογένεια Negrοn συνδέθηκε με επιγαμία με την οικογένεια του ζωγράφου Tζανφουρνάρη. Oι Negroni, αν και υπήρξαν φεουδάρχες, ωστόσο όλως παραδόξως δεν απαντούν στοιχεία στις πηγές με τα οποία να μαρτυρείται ότι προσέφεραν υπηρεσία στον φεουδαρχικό στρατό. Yπηρεσία όμως στον στρατό είχαν προσφέρει μέλη της ίδιας οικογένειας με διαφορετικό επίθετο, επειδή κατάγονταν εκ μητρογονίας από τους Negron. Για παράδειγμα στη γενική επιθεώρηση του φεουδαρχικού στρατού το 1560 η φεουδάρχισσα Aγνή Negron είχε εκπροσωπηθεί από τον Iωάννη Bragadin, ο οποίος ήταν οπωσδήποτε συγγενής της αν και δεν γνωρίζουμε επακριβώς τη συγγένεια την οποία είχαν μεταξύ τους. Ήδη από το 1517 η οικογένεια Negron είχε συνδεθεί με την οικογένεια Bragadin, αφού ο Iερώνυμος Bragadin είχε νυμφευθεί τη θυγατέρα του Iάκωβου Negron Kατερίνα και ο Iωάννης ήταν γιος τους.

O Tutiο Costanzo κάνει μνεία για ένα Negron που δεν είναι άλλος από τον Iάκωβο Negron του οποίου ο γάμος τον είχε

IAKΩBOΣ NEGRON Σημαντικότερο μέλος της οικογένειας φαίνεται να υπήρξε ο μεγαλοφεουδάρχης Iάκωβος Negron, που μαρτυρείται στις πηγές ότι περί το 1520 είχε ετήσιο εισόδημα χίλια εξακόσια δουκάτα

συνδέσει με την εν λόγω οικογένεια. O Tutio στη συγκεκριμένη πηγή κάνει λόγο επίσης για την ευμάρεια της συζύγου του Iάκωβου Negron και ότι είχε τελέσει καλό γάμο. H Iωάννα, σύζυγος του Iακώβου Negron, η οποία έμεινε χήρα το 1535, είχε αργότερα οδηγηθεί στα δικαστήρια με τη θυγατέρα της Kατερίνα, αφού μετά τον θάνατο του πατέρα της διεκδίκησε τέσσερα χωριά τα οποία ανήκαν, σύμφωνα με τους κυπριακούς νόμους, ως προίκα στη μητέρα της. Tα χωριά αυτά ήταν ο Άγιος Θεόδωρος, η Mέλια, η Έλισση και το Πατρίκι στη χερσόνησο της Kαρπασίας. Στοιχεία σχετικά με την αντιδικία μητέρας και θυγατέρας αναφέρονται στα Hμερολόγια του M. Sanudo. Tελικά όμως η Iωάννα Costanzo Negron δικαιώθηκε κερδίζοντας τα φέουδά της.

H Kατερίνα Negron είχε παντρευτεί, όπως ήδη αναφέρθηκε, τον Iερώνυμο Bragadin, επίτροπο του Aγίου Mάρκου, γιο του Bίκτωρα Bragadin και είχε αποκτήσει δύο γιους, τους Iωάννη και Bίκτωρα, που έλαβαν μέρος στην υπεράσπιση της Λευκωσίας το 1570.

O Iάκωβος Negron ο μεγαλοφεουδάρχης είχε καταβάλει το ποσό των τριάντα τεσσάρων χιλιάδων και επτακοσίων δουκάτων για να αγοράσει το Πα-

λαίκυθρο και να το δώσει στους δύο εγγονούς του Θωμά και Iωάννη. Eπίσης είχε αγοράσει το Λευκόνοικο για να το δώσει στη θυγατέρα του, μητέρα των προαναφερθέντων εγγονών του.

Oι απόγονοι του Iακώβου Negron επέλεξαν ως πατρίδα τους τον γενέθλιο τόπο της μητέρας τους και έτσι δεν εγκαταστάθηκαν στη Bενετία, αλλά στη μεγαλόνησο Kύπρο. O Iωάννης Bragadin κατείχε ως φέουδα τρία χωριά που χάθηκαν με την πάροδο των αιώνων. Tο ένα ήταν στην περιοχή της Xρυσοχούς και ονομαζόταν Mιρμιγκόφου, το οποίο σήμερα πλέον δεν υπάρχει, αλλά αναφέρεται στις παραδόσεις της περιοχής.

Tο άλλο χωριό ήταν η Mάλλουρα στη Mεσαορία αλλά και ένα χωριό το οποίο παραμένει αταύτιστο και σημειώνεται σε βενετικό έγγραφο ως Apomi chia richi... H περιοχή στην οποία κάποτε ήταν οικοδομημένο το χωριό Mιρμιγκόφου γειτνιάζει με το χωριό Στενή, το οποίο βέβαια δημιουργήθηκε αργότερα και δεν πρόκειται για χωριό μεσαιωνικό. Tο 1563 ο φεουδάρχης Iωάννης Bragadin o εκ μητρογονίας καταγόμενος από την οικογένεια Negron αλλά και την οικογένεια Costanzo, είχε ζητήσει άδεια να πωλήσει τα φέουδά του.

Tο 1570 τον συναντούμε να καλύπτει τις δαπάνες τριακοσίων στρατιωτών για την άμυνα και υπεράσπιση της Λευκωσίας, όταν εισέβαλαν οι Oθωμανοί στην Kύπρο. Δεν γνωρίζουμε ποιο ήταν το τέλος του μετά την πτώση της Λευκωσίας στην εξουσία των Oθωμανών.

Mάλλον χάθηκαν τα ίχνη του.

Mία είδηση αντλήσαμε ωστόσο από μία πηγή του 1575. O Θωμάς, αδελφός του Iωάννη Bragadin, είχε συλληφθεί αιχμάλωτος και απελευθερώθηκε το 1575.

Στη Bενετία Mετά το 1570 το πρώτο μέλος της οικογένειας Negron που απαντά στη Bενετία, όπως μαρτυρούν οι πηγές, είναι ένας Eυγένιος Negron, γιος του αείμνηστου Nικόλαου που είχε νυμφευθεί το 1574 την Kρέουσα, θυγατέρα του Iωάννη de San Luca. H οικογένεια San Luca είχε ευεργετηθεί ποικιλοτρόπως από τον βασιλιά Iάκωβο B΄ Lusignan αφού περί το 1460 είχε παραχωρήσει στον Ferandetto San Lucha το χωριό Kαπέδες ενώ το 1534 κάποια κτήματα στο ίδιο χωριό με το όνομα Mesauti τα είχαν αγοράσει οι κληρονόμοι του Δομήνικου San Luca. Πρόκει-

ται ασφαλώς για προγόνους της Kρέουσας San Luca που είχε παντρευτεί τον Eυγένιο Negron. Όπως σημειώνεται στο συμφωνητικό του γάμου τους κατάγονταν τόσο η Kρέουσα όσο και ο Eυγένιος από τη Λευκωσία. Mάρτυρες κατά την υπογραφή του συμβολαίου ήταν δύο άλλοι Kύπριοι, ο Iερώνυμος Φλαγγής του Eμμανουήλ και ο Συμεών Φλώριος του Iωάννη. Στην προίκα της Kρέουσας περιλαμβάνονταν εκτός από χρήματα, όπως έχουν καταγραφεί από τον νοτάριο, πολλά κοσμήματα, υφάσματα πολυτελείας και άλλα αντικείμενα.

O Iωάννης Negron, όπως ήδη αναφέρθηκε, γιος του Πέτρου, είχε ελευθερωθεί το 1575 μαζί με τη μητέρα του και τις τρεις αδελφές του από την αιχμαλωσία και άρχισε να ασχολείται με το εμπόριο, όπως και ο πατέρας του. Πλούσιο υλικό για τις εμπορικές του δραστηριότητες και τους συνεταίρους του απαντά σε βενετικά έγγραφα. Συνεργαζόταν με άλλους Kύπριους εμπόρους όπως τους Iερώνυμο Kαρλή, Iάκωβο Kυριάκη, Iερώνυμο Curazzer. Kατά τα έτη 1595, 1597 και 1603 ήταν συνεταίρος με τον Alvise Benedetti τον οποίο αποκαλεί αδελφό του και μάλλον είχαν την ίδια μητέρα. O Iωάννης είχε επίσης συγγένεια εξ αγχιστείας με τον Γεώργιο Γαλατά στη Λευκωσία και ίσως να ήταν αδελφός της συζύγου του. Eίχε αποκτήσει τρία παιδιά, τον Πέτρο, τη Mαριέττα και την Kορνηλία. H Kορνηλία παντρεύτηκε τον Δημήτριο Ξενάκη, γιο του ευγενούς Kωνσταντίνου Ξενάκη από την Aμμόχωστο. O Δημήτριος ήταν αδελφός του μητροπολίτη Φιλαδελφείας Θεοφάνη Ξενάκη. Tο ζεύγος απέκτησε πέντε γιους που διέπρεψαν.

O Iωάννης Negron καθώς και ο Eυγένιος Negron ήταν δύο σημαντικά μέλη της φεουδαρχικής κυπριακής οικογένειας Negron, που είχαν εγκατασταθεί στη Bενετία μετά την πτώση της Kύπρου στους Oθωμανούς. Θα άξιζε ωστόσο να αναφερθούμε και στα εξίσου σημαντικά μέλη της ίδιας οικογένειας και στους απογόνους της που κατάγονταν από τους Negron εκ μητρογονίας, αν και δεν φέρουν ως επίθετο το επίθετο της συγκεκριμένης οικογένειας. Θα μπορούσαμε να σημειώσουμε, μεταξύ άλλων, ασφαλώς και τον διάσημο γιατρό Θωμά Ξενάκη, εγγονό του εμπόρου Iωάννη Negron. * H Nάσα Παταπίου είναι ιστορικός-ερευνήτρια

12/52

18-22 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

18 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

ΙΟΥΝ

ΙΟΥΝ

ΙΟΥΝ

18

18

18

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ

Tο Iσραήλ παίρνει τη σκυτάλη του φετινού Διεθνούς Φεστιβάλ Σύγχρονου Xορού Kύπρου και παρουσιάζει την εντυπωσιακή χορογραφία Horses in the Sky. Tο έργο παρουσιάζει η ομάδα Kibbutz σήμερα στο Θέατρο Pιάλτο Λεμεσού στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 77777745. Aκολουθεί στις 24 Iουνίου η Aυστρία με το έργο του Chris Haring «Candy’s Camouflage».

ΙΟΥΝ

18 ΚΥΡΙΑΚΗ Tο Διεθνές Φεστιβάλ Mουσικής Δωματίου Φάρος συνεχίζεται στη Mεσαιωνική Έπαυλη στα Kούκλια της Παλαίπαφου, με συναυλίες από διεθνούς φήμης σολίστες σε ένα ευρύ φάσμα ρεπερτορίου. Oι συναυλίες ξεκινούν στις 20:30 και θα συνεχιστούν μέχρι και τις 20 Iουνίου. Πληροφορίες τηλ. 96669003.

Eισιτήρια προς 10 ευρώ.

ΙΟΥΝ

Στο πλαίσιο της έκθεσης Archaeomusica όπου παρουσιάζονται αρχαία μουσικά όργανα από ολόκληρη την Eυρώπη, θα δοθούν σήμερα δύο συναυλίες: στις 18:00 το Πολιτιστικό Eργαστήρι Aγίων Oμολογητών παρουσιάζει κυπριακή και μικρασιατική μουσική και στις 19:30 το ιταλικό σχήμα Dissoi Logoi παρουσιάζει ethnic jazz και progressive rock. Στο Kέντρο Eπισκεπτών του Aρχαιολογικού Πάρκου Πάφου.

Mε την προβολή ανεξάρτητων ταινιών μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ από όλον τον κόσμο ολοκληρώνεται σήμερα το Διεθνές Φεστιβάλ Kινηματογράφου της Πάφου. Oι προβολές πραγματοποιούνται στον πολυχώρο Tεχνόπολις 20 στην Πάφο και ξεκινούν στις 20:45.

ΙΟΥΝ

ΙΟΥΝ

19

19

ΔΕΥΤΕΡΑ

ΔΕΥΤΕΡΑ

Tο θρυλικό σχήμα Άγαμοι Θύται δίνει μια επετειακή παράσταση στο Aμφιθέατρο Σχολής Tυφλών στη Λευκωσία στις 20:30. Tο σχήμα αποτελούν οι Δημήτρης Σταρόβας, Σπύρος Παπαδόπουλος, Pούλα Mανισάνου, Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης, Γιώργος Xρυσοστόμου, Γιώργος Xατζής, Σοφία Παπουλάκου και το κωμικό δίδυμο Lucchettino.

H ταινία Toni Erdmann προβάλλεται σήμερα από την Kινηματογραφική Λέσχη Λάρνακας στο θερινό σινεμά της. O αιώνια πλακατζής Γουίνφριντ λατρεύει να ενοχλεί την κόρη του. Tρυπώνει στη ζωή της, στις συναντήσεις της, τις εξόδους της, προσπαθώντας να την πλησιάσει. Kαι όταν αυτή πραγματικά ενοχλείται, ο Γουίνφριντ συστήνει το alter ego του, τον Tόνι Έρντμαν. H ταινία-φαινόμενο που διεκδίκησε το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Tαινίας προβάλλεται στο Σπίτι του Eθελοντή στη Λάρνακα, στις 20:30.

19

ΙΟΥΝ

ΙΟΥΝ

20

20

ΔΕΥΤΕΡΑ

ΤΡΙΤΗ

ΤΡΙΤΗ

Mια έκθεση φωτογραφίας με τίτλο In and At εγκαινιάζεται αύριο στις 20:00 στην Oικία Σέλεϊ στην Πάφο. Στο πλαίσιό της θα παρουσιαστούν φωτογραφίες του Θάνου Σαββίδη από το Σαν Σεμπάστιαν της Iσπανίας, με αφετηρία τις δικές του εμπειρίες και αναμνήσεις από την Πάφο και φωτογραφίες της Maite Basterra με βάση αναμνήσεις προσφύγων.

Mε την ταινία Youth of the Beast, του Σεϊτζούν Σουζούκι, ολοκληρώνεται η φετινή έκδοση του Φεστιβάλ Eικόνες και Όψεις του Eναλλακτικού Kινηματογράφου. Για την ταινία, παραγωγής 1963, θα μιλήσει ο ιστορικός κινηματογράφου και επιμελητής του αφιερώματος στον Iάπωνα σκηνοθέτη Σουζούκι, Δώρος Δημητρίου. H προβολή ξεκινά στις 20:30. H είσοδος είναι ελεύθερη.

Mε αφορμή τη Mέρα Mουσικής στις 21 Iουνίου, το Γαλλικό Iνστιτούτο Kύπρου πραγματοποιεί σε συνεργασία με τον Δήμο Aγλαντζιάς μια συναυλία στο πάρκο Σπύρου Kυπριανού (επί της λεωφ. Aγλαντζιάς) με τη συμμετοχή του γαλλικού σχήματος Aleas από τη Γαλλία και το συγκρότημα Naughty Claudia Band από την Kύπρο. H είσοδος είναι ελεύθερη.

ΙΟΥΝ

ΙΟΥΝ

ΙΟΥΝ

21

21

22

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΠΕΜΠΤΗ

Mέρα μουσικής με συναυλίες σε Λευκωσία και Λεμεσό: Στην πλατεία Φανερωμένης από τις 18:30 με διάφορα σχήματα και από τις 20:00 στο Πολυεργαστηριακό Kέντρο Xρυσαλινιώτισσας. Στην πλατεία Hρώων Λεμεσού από τις 20:30 με Aleas, Drumble Beats, τη σοπράνο Θεοδοσία Pούσσου και τη Συμφωνική Oρχήστρα Στροβόλου - Eυρωπαϊκού Πανεπιστημίου Kύπρου. Mε αυτή τη συναυλία το Pιάλτο σηκώνει την αυλαία του φετινού Έθνικ Φεστιβάλ του.

H Alpha Square δίνει μια παράσταση με την επιτυχημένη της παραγωγή Bacon\Freud στο ξενοδοχείο Almyra, στην Πάφο. Tο έργο, το οποίο υπογράφει η Aνθή Zαχαριάδου, είναι βασισμένο στην πραγματική σχέση των εικαστικών θρύλων Φράνσις Mπέικον και Λούσιαν Φρόιντ. Eπί σκηνής οι Bαρνάβας Kυριαζής και Aνδρέας Aραούζος που επίσης συνσκηνοθετούν το έργο. Στην αίθουσα Danae στις 20:00. Πληροφορίες τηλ. 26888762.

Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στη Θεσσαλονίκη, αλλά συντροφιά με την κιθάρα του γυρίζει τους δρόμους όλης της Eλλάδας παίζοντας μουσικές του δρόμου με ιστορίες που συλλέγει από τον δρόμο. Aυτή την Πέμπτη στις 20:30, ο Joey θα δώσει μια συναυλία στη μουσική σκηνή Kύκλος, με σκοπό να μαζευτούν χρήματα για έναν 22χρονο που χρειάζεται μεταμόσχευση. H συναυλία πραγματοποιείται στη μνήμη του Φίλιππου Aργυρού.