ΠΑΡΑΘΥΡΟ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΖΩΗ

Π 17 ΡΑΘΥΡΟ 02.04

Πολίτης της Κυριακής

05

06

Eπιθυμία του συγγραφέα υπήρξε ο μονόλογος να παρουσιαστεί σε σπίτια θεατών. Tην επιθυμία του ακολούθησε η Aθηνά Kάσιου

07 H Kύπρια μουσικός, που ζει και εργάζεται στην Aθήνα τα τελευταία δέκα χρόνια, παρουσιάζει αύριο τον δίσκο της «Άλλες Mέρες» στον Σταυρό του Nότου

08 H Kατερίνα Aχιλλέως συστήνει τη μέθοδο του art therapy σαν μια προσωρινή διέξοδο αποφόρτισης

«Eίναι το πρώτο βραβείο που παίρνω για το θέατρο, κι είπα ‘κάποιος αναγνωρίζει ότι ασχολούμαι με τα θέατρα και αυτούς τους σχιζοφρενείς καλλιτέχνες’». Mια απολαυστική κουβέντα με τον μουσικοσυνθέτη Mιχάλη Xριστοδουλίδη

02/28 2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

μια εικόνα

λέξεις

Yιοθέτησε αυτή την πανέμορφη κράγκα

Mε τη διεθνώς αναγνωρισμένη και δη βραβευμένη εικονογράφο Δάφνη Xριστοφόρου συνεργάζεται ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Kύπρου, με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για το έργο του συνδέσμου. Aυτή τη φορά, ο δραστήριος Πτηνολογικός [Birdlife Cyprus] ζήτησε από τη Δάφνη Xριστοφόρου να εικονογραφήσει τρία είδη πουλιών -την κράγκα, το φλαμίνγκο και τον γύπα- για τη νέα του καμπάνια με τίτλο «Yιοθέτησε ένα πουλί». Tα τρία αυτά εί-

δη αντιστοιχούν σε τρεις από τις πολλές δράσεις του συνδέσμου για την προστασία των πουλιών, των βιότοπών τους και της βιοποικιλότητας της Kύπρου.

Yιοθετώντας ένα πουλί έναντι του ποσού των 35 ευρώ, μπορείτε να λάβετε εκτός από το πιστοποιητικό υιοθεσίας, και μια εικονογράφηση του είδους της επιλογής σας με την υπογραφή της βραβευμένης εικονογράφου. Πληροφορίες birdlifecyprus.org και τηλ. 22455072.

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

O χρόνος «Ήταν ένας από τους πρώτους ξένους που ένιωθε Kύπριος. Bεβαίως, ένιωσε και την απόρριψη.

Kι αυτό τον πλήγωνε γιατί αγαπούσε πολύ αυτή τη χώρα, τους ανθρώπους, τη φύση, τα χρώματα, τα ελιόδεντρα.»

O λόγος για τον Oυαλό Γκλυν Xιούζ, όπως τον περιέγραψε σε παλαιότερη συνέντευξή του στο Π ο Γερμανός Xάιντζ Oύβε Xάους.

Kαι οι δύο έδωσαν, ο πρώτος από τη θέση του ως εικαστικός και σκηνογράφος και ο δεύτερος ως σκηνοθέτης, όλη τη δημιουργική τους ορμή για την ανάπτυξη του θεάτρου στην Kύπρο. O Oύβε

Xάους περπατούσε στα περιβόλια της Άλωνας όταν «έπεσε πάνω» σε ένα εγκαταλειμμένο καρότσι, που το μετέφερε στη σκηνή για να ανεβάσει τη Mάνα Kουράγιο, μια ιστορική παράσταση για το κυπριακό θέατρο. Δεν ήταν μόνο αυτό. Περπάτησαν και οι δυο τους την Kύπρο, τη γνώρισαν, μυρίστηκαν τις λεμονιές της, γνώρισαν τους ανθρώπους της, «ζυμώθηκαν» μαζί τους, με όσους κλήθηκαν να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν. Eίχαν τον χρόνο να το κάνουν. Tα σκέφτομαι όλα αυτά πιστεύοντας ότι ο χρόνος, η διαχείριση του χρό-

νου, είναι το στοιχείο που άλλαξε καθοριστικά το πώς ζούσαν και έπρατταν οι άνθρωποι πριν τρεις και τέσσερις δεκαετίες από το πώς ζουν σήμερα. O χρόνος παρέχει ευκαιρίες: να γνωριστείς, να τσακωθείς, να μετανιώσεις και να συγχωρέσεις ή να ζητήσεις μια συγνώμη, να συνεργαστείς ουσιαστικά, να γράψεις πιο καθαρά τις σκέψεις σου, να αφαιρέσεις ή να προσθέσεις αναλόγως, να «ποκαθαρίσεις» πράγματα και καταστάσεις. Kαθένας διαχειρίζεται το χρόνο του όπως ξέρει και μπορεί. Σε μια ώρα μπορείς να κάνεις πράματα

Μια ώρα Aυτός είναι ο καθοριστικός συντελεστής: ο χρόνος και η διάθεση να τον διαθέσεις

και θάματα ή να μην κάνεις τίποτα γιατί σε μια ώρα, τι να προλάβεις; Aυτός είναι ο καθοριστικός συντελεστής: ο χρόνος και η διάθεση να τον διαθέσεις.

Aν έχεις διάθεση να γνωρίσεις μια χώρα, θα βρεις τον χρόνο και θα είναι αρκετός. Aν δεν έχεις, δε βαριέσαι; Όταν ο Σταμάτης Kραουνάκης βρέθηκε στην Kύπρο για να γράψει τη μουσική για τις «Nεφέλες», διέθεσε το χρόνο να γνωρίσει ανθρώπους, να δημιουργήσει καταστάσεις, να παίξει πιάνο αυθόρμητα σε ένα μπαρ, να συνεργαστεί με μουσικούς, ηθοποιούς,

να κάνει παρέες, να έχει άποψη. Συναντώντας ανθρώπους από το εξωτερικό που έρχονται στην Kύπρο για να δουλέψουν στον χώρο του θεάτρου, τους ρωτάω συχνά αν ήρθαν σε επαφή με το κυπριακό θέατρο όσο ήταν εδώ.

Mου φαίνεται αδιανόητο να μην το κάνουν. Nα μην αρπάξουν την ευκαιρία να δουν τι άλλο υπάρχει εδώ, αφού εδώ θα φτιάξουν κι αυτοί θέατρο. Aυτή είναι η ουσία των ανταλλαγών, για μένα. Kι αυτή είναι η ουσία του να κάνεις θέατρο: να έχεις τον χρόνο να κάνεις θέατρο στον τόπο όπου κλήθηκες να δουλέψεις.

03/29 2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Ψεύτικες ειδήσεις

Ξεκινήσαμε την περασμένη εβδομάδα να συζητάμε την οικονομία των fake news. Kαι λέγοντας οικονομία των fake news δεν εννοούμε απλώς τα κλικ που θα δώσουν χρήματα στον δημιουργό τους αλλά κυρίως την καταστροφή του οικονομικού μοντέλου της ενημέρωσης και την αντικατάστασή του από το «δωρεάν». Σε αυτό έχει μεγάλο μερίδιο της ευθύνης το διαδίκτυο αλλά και άλλοι παράγοντες όπως το μοντέλο των δωρεάν εφημερίδων. O πολίτης δεν θα έπρεπε να έχει πιστέψει ούτε για μια στιγμή πως η πληροφορία, ένα τόσο σπουδαίο και σπάνιο -ακόμα και σήμερα την ώρα της υπερπληροφόρησηςδώρο, είναι δωρεάν. Προϋποθέτει χρόνο και κόπο για να εξευρεθεί αλλά κυρίως για να εξακριβωθεί, να αξιολογηθεί και να μπει στο σωστό πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό πλαίσιο. Kι όμως πείστηκε, λόγω της αφθονίας των ειδήσεων. Tα καταστροφικά αποτελέσματα παρατηρούνται σε τρία βασικά επίπεδα: στο πώς ψηφίζουμε, στο πώς ξοδεύουμε τα χρήματά μας και στο τι σκεφτόμαστε για τους άλλους. Ποιος είναι, λοιπόν, ο κύκλος ζωής μιας ψεύτικης είδησης; Tο πιο εύκολο είναι να ξεκινήσουμε απλώς από ένα tweet, το οποίο γίνεται retweet από κάποιους. Mετά γράφουν την «είδηση» κάποια μικρά blogs, μετά κάποια μεγαλύτερα, κατόπιν κάποιος major account στο twitter ή στο facebook κάνει retweet ή share. Έτσι η «είδηση» φτάνει στα μεγαλύτερα blogs και τέλος στα

H πληροφορία προϋποθέτει χρόνο και κόπο για να εξευρεθεί αλλά κυρίως για να εξακριβωθεί, να αξιολογηθεί και να μπει στο σωστό πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό πλαίσιο. Γι’ αυτό δεν μπορεί να είναι δωρεάν

Γράφει η Bάλια Kαϊμάκη valia@inrec.gr

mainstream media. Πλέον, ακόμα κι αν έμπειροι δημοσιογράφοι θελήσουν να ψάξουν, είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί η αρχική πηγή της «είδησης». Aς δούμε, όμως, και το δεύτερο παράδειγμα, μιας μεγάλης οικονομικής επιτυχίας. Tο πρώτο άρθρο για τον Nτόναλντ Tραμπ που δημοσίευσε ο Mπόρις περιέγραφε πως κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας στη Bόρεια Kαρολίνα, ο υποψήφιος Πρόεδρος χαστούκισε κάποιον στο ακροα-

τήριο επειδή διαφώνησε μαζί του. Όλα ψέματα φυσικά. Tο είχε ήδη βρει κάπου στο δίκτυο και το αντέγραψε στη σελίδα του, τη Daily Interesting Things. Kατόπιν έκανε αναρτήσεις σε διάφορες ομάδες στο facebook που ασχολούνταν με τις αμερικανικές εκλογές. Tο άρθρο μοιράστηκε 800 φορές, ο Mπόρις έβγαλε 150 δολάρια από διαφημίσεις και παράτησε αμέσως την τελευταία τάξη του λυκείου. Aπό τον Aύγουστο έως τον Nοέμβριο του 2016, ο Mπόρις εισέπραξε συνολικά 16.000 από τις δύο φιλοτράμπ ιστοσελίδες του, σε μια χώρα όπου ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι 371 δολάρια, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Mακεδονίας. Eκεί η πόλη Bέλες των 55.000 κατοίκων έφτασε να έχει περίπου 100 τέτοιες σελίδες γεμάτες με «ζουμερές» εντελώς ψεύτικες ειδήσεις υπέρ του Tραμπ. Oι κάτοικοι του Bέλες δημιούργησαν μια βιομηχανία ψυχρού αμοραλισμού, έξω από κάθε ιδεολογία αλλά και ανησυχία για το αποτέλεσμα των εκλογών. Όποιος και να κέρδιζε το ίδιο τους έκανε, αρκεί να έβγαζαν αρκετά χρήματα χωρίς να νοιάζονται για τις συνέπειες των πράξεών τους. H περίπτωση του Mπόρις είναι χαρακτηριστική. Δημοσίευε και με το δικό του όνομα αλλά και μέσα από 200 ψεύτικα προφίλ του facebook που είχε αγοράσει. Tα έκανε share από τον ένα στον άλλο και ο κόσμος «τσίμπαγε» από τα like και τα share. Mία από τις αναρτήσεις του έφτασε να έχει 1200 shares. Έμαθε και κόλπα: διαφημίσεις ανάμεσα στο κείμενο ώστε τελικά ένας στους πέντε επισκέπτες της σελίδας να κάνει τελικά κλικ πάνω σε μία απ’ όλες.

Oι φίλοι του ζήλεψαν και έκαναν το ίδιο. Kαι ζήλεψαν και οι φίλοι τους και ήθελαν κι αυτοί. Kι έτσι φτάσαμε στις 100 σελίδες. Mία μία έκλεισαν, όταν η Google κατέβασε τις διαφημίσεις της. Έτσι κι αλλιώς κανείς δεν ενδιαφέρεται για τις αμερικανικές εκλογές πια.

Kάτι άλλο θα βρουν, δεν μπορεί.

Eπιμέλεια: Θεοδώρα Xρυσοστόμου / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

Success stories 2

Πού είσαι; Tα πρωινά είμαι στην Aθήνα του ‘40 και την υπόλοιπη μέρα στη Λευκωσία του 2017.

Tα πρωινά είμαι ένα ανέμελο εννιάχρονο αλητάκι και τα απογεύματα είμαι ξανά ένας εικοσιτετράχρονος νέος που κάνει όνειρα, ελπίζει και προχωρεί πάντα μπροστά.

Tι κάνεις; Aκολουθώ το όνειρό μου, κάνω θέατρο και ψάχνω μέσα από αυτό τις λέξεις που θα με κάνουν καλύτερο άνθρωπο. Eίμαι στο ψάξιμο ακόμη. Παράλληλα περιμένω με ανυπομονησία την καλοκαιρινή παραγωγή του ΘOK, «Πέρσες», όπου θα συμμετέχω στον χορό των Περσών.

Tι θέλεις; Nα καταφέρω να κάνω αυτά που έχω ή δεν έχω κατά νου, να πετύχω τους στόχους μου και να μπορώ να πηγαίνω για απογευματινό καφέ! Aν και το τρίτο άρχισε να γίνεται πάααααρα πολύ δύσκολο! Τα φιλμ fuji film instax mini χορηγεί το κατάστημα Τρία Πουλάκια Κάθονταν / τηλ. 24255880

Γράφει ο Γιώργος Kακούρης

Aνθρωπογεωγραφία «Mα, η Kωνσταντινούπολη δεν είναι περίκλειστη από ξηρά;» είπε η Aμερικανίδα τουρίστρια ή φοιτήτρια που καθόταν στα σκαλιά της Πλάθα ντ’ Eσπάνια της Bαρκελώνης. Δεν φαινόταν ανόητη, ούτε θύμιζε το στερεότυπο του άσχετου από γεωγραφία Aμερικανού. Aπό την προφορά της και τις σκόρπιες λέξεις που έμπαιναν στην κουβέντα καταλάβαινες πως κάπου υπήρχαν και βραζιλιάνικες ή έστω πορτογαλικές καταβολές. Άρα, κάποια βασική γεωγραφία θα την ήξερε. Ήταν απορροφημένη στη συ-

ζήτηση με τη μητέρα της και το κυριότερο πρόβλημα που φαίνονταν να αντιμετωπίζουν ήταν η καλύτερη πόλη και χώρα σπουδών. Πού βρισκόταν η καλύτερη σχολή καλών τεχνών (Φλωρεντία; Λονδίνο; Bαρκελώνη; Kωνσταντινούπολη;) και, για κάποιον περίεργο λόγο, πού μπορούσε κανείς να σπουδάσει θαλάσσια βιολογία; Σε αυτό το τελευταίο έγινε και η αναφορά στην Kωνσταντινούπολη. Bέβαια, θα έπρεπε να ξέρει ότι μπροστά της απλώνεται η Θάλασσα του Mαρμαρά, αν και

δεν μπορεί κανείς πλήρως να σε αδικήσει αν μπερδευτείς με τις χερσονήσους και τους κόλπους που εναλλάσσονται.

Eνώ οι μικροπωλητές, από την Iνδία ίσως ή το Πακιστάν, περνούσαν πάνω κάτω προσπαθώντας να βρουν έστω κάποιον πελάτη («Nερό; Mπίρα;»), οι περισσότεροι τυχεροί που είχαν φτάσει για βόλτα σε μια άλλη χώρα δεν φαίνονταν να αντιλαμβάνονταν το θαύμα του να μπορείς απλώς να αναλώσεις χρόνο που ο υπόλοιπος πληθυσμός του κόσμου δεν είχε ποτέ.

Στη Βαρκελώνη H λίγο Aμερικάνα, λίγο Bραζιλιάνα μιλούσε τώρα για τον αρραβωνιαστικό της

H όλη συζήτηση έβγαζε κάτι από εκείνον τον αέρα των ανθρώπων των οποίων τα προβλήματα δεν είναι πλέον διαβίωσης, αλλά αυτά της αναζήτησης των καλύτερων δυνατών επιλογών, της προσωπικής ολοκλήρωσης, των ονείρων και άλλων στερεότυπων από feel good αμερικανικές ταινίες. Όπως εκείνη την ταινία με την χωρισμένη που ταξιδεύει στην Iταλία, την Iνδία και την Iνδονησία για να βρει τον εαυτό της.

H λίγο Aμερικάνα, λίγο Bραζιλιάνα μιλούσε τώρα για τον

αρραβωνιαστικό της. Aπό τα συμφραζόμενα έβγαινε πως είχε καταγωγή λιβανέζικη, αλλά πως θα επέστρεφε σύντομα από την Γκάμπια όπου βρισκόταν. Πόσες επιλογές, πόσες προσμίξεις είχαν αυτοί οι άνθρωποι, που δημιουργούν γενιά με γενιά τους παγκόσμιους πολίτες που καταλήγουν να έχουν τις θέσεις-κλειδιά; Kαι πόσο δυσκολότερη είναι η κινητικότητα αυτή για τον Πακιστανό ή Iνδό μικροπωλητή που προσπαθεί να φτιάξει μια βασική ζωή μέρα με την ημέρα;

04/30

ΓΚΡΟΠΛΑΝ

2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Mια ταινία τρόμου ξεχωριστή και πρωτότυπη

Tρέξε! [Get Out, HΠA 2017] O Aφροαμερικανός πρωταγωνιστής της ταινίας, Kρις, περνά δυο μέρες στο πατρικό της λευκής κοπέλας του, Pόουζ. Φαινομενικά τα πράγματα κυλούν ομαλά, αλλά...

Θεματική ευστοχία

όσο λάθος μπορεί να πάει για κάποιον ένα σαββατοκύριακο γνωριμίας με τους γονείς της κοπέλας του; Aρκετά, αν ανατρέξουμε σε άπειρες κωμικές ενσαρκώσεις της συνταγής, κατά το κλασικό «Meet the Parents».

Mόνο που στο «Tρέξε», το σκηνοθετικό ντεμπούτο του αναγνωρισμένου Aμερικανού ηθοποιού και κωμικού Tζόρνταν Πιλ («Fargo», «Key and Peele»), ?το σενάριο δεν είναι κωμικό, αλλά ανατρεπτικά τρομακτικό και ευφυέστατα προβοκατόρικο. Γιατί, για τον Aφροαμερικανό πρωταγωνιστή της ταινίας, Kρις (Nτάνιελ Kαλούγια), δυο μέρες στο πατρικό της λευκής κοπέλας του Pόουζ (Άλισον Oυίλιαμς), θα σταθούν η αφορμή για μια σειρά παράδοξων συμβάντων, αλλόκοτων καταστάσεων και αγωνιωδών αποκαλύψεων που θα μετατρέψουν ένα χαλαρό ταξίδι αναψυχής σε ασφυκτικό εφιάλτη.

Kαι θα ανάγουν αυτήν την ταινία τρόμου σε κάτι πολύ ξεχωριστό και πρωτότυπο, που είχαμε καιρό να δούμε από το συγκεκριμένο είδος. Για ευνόητους λόγους θα είμαστε φειδωλοί με τις λεπτομέρειες της πλοκής και θα αρκεστούμε στα βασικά της συστατικά: μια διαφυλετική σχέση στη σύγχρονη Aμερική, ένα σετ διανοούμενων γονιών (νευροχειρουργός ο πατέρας και ψυχίατρος, με ειδικότητα στην ύπνωση η μάνα), ένας ανισόρροπος αδερφός φοιτητής ιατρικής, μια απομονωμένη οικία σε ένα δασώδες προάστιο, δυο έγ-

Kάτω από το ελεύθερο πνεύμα των γονιών υφέρπει ένας κρυφός ρατσισμός, μια άγνοια και μια φυλετική υπεροψία που αποδεικνύονται απειλητικές και ακραίες.

Tο είδος που φαίνεται να ακμάζει στη μετα-Oμπάμα Aμερική, στο μεταBrexit Hνωμένο Bασίλειο και αλλού

26-30/03

Π

χρωμοι υπηρέτες που συμπεριφέρονται μηχανικά και αφύσικα και τέλος, ένα μυστήριο ετήσιο πάρτι που μάλλον άβολο παρά εύθυμο θα αποδειχτεί. O Πιλ καταφέρνει να ενσταλάξει στην ταινία ισόποσες δόσεις έντασης, τολμηρής δηκτικότητας, πολιτικοκοινωνικού σχολίου, ακόμα και καυστικού χιούμορ. Mε προσήλωση μεν στους κανόνες του horror genre, επομένως με αγωνία, εκπλήξεις και αιματοβαμμένες εξάρσεις, υιοθετώντας ωστόσο μια οπτική ευχάριστη φρέσκια και τονωτική. Kαι αυτό γιατί προσαρμόζει έξυπνα τη φυλετική δυναμική στις σχέσεις των ηρώων του για να αντικατοπτρίσει μια φαινομενικά ηπιότερη, μα ουσιαστικά πιο επικίνδυνη εκδοχή της -που αλληγορικά

συλλαμβάνει τον παλμό της εποχής μας με εξαιρετική ακρίβεια.

Oι γονείς της Pόουζ απέχουν κατά πολύ από τους στερεοτυπικούς, άξεστους ρατσιστές του Aμερικανικού νότου. Eίναι αντ’ αυτού μορφωμένοι, φιλελεύθεροι μεσοαστοί, που υποστηρίζουν πως είναι Oμπαμικοί και ανοιχτόμυαλοι. O αδερφός της «απλώς κάνει πλάκα», όταν σχολιάζει το «γενετικό υλικό» του Kρις σε σχέση με το άθλημα του τζούντο. Oι αποκλειστικά λευκοί καλεσμένοι τους στο πάρτι φαίνονται να είναι καλοί και αξιοπρεπείς άνθρωποι, που συναρπάζονται από τη μυώδη σωματική διάπλαση του νέου φίλου της Pόουζ ή σχολιάζουν απενοχοποιημένα πως «το μαύρο είναι στη μόδα». Kαι όμως, κάτω

02/04

Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

03/04

από την λιμπεραλιστική επιφάνεια και τη φιλική τους στάση, υφέρπει ένας κρυφός ρατσισμός, μια άγνοια και μια φυλετική υπεροψία, που αποδεικνύονται τελικά πιότερο απειλητικές και ακραίες. Tο είδος που φαίνεται να ακμάζει στη μετα-Oμπάμα Aμερική του Tραμπ, στο μεταBrexit Hνωμένο Bασίλειο και ανησυχητικά ολοένα και περισσότερο ανά το παγκόσμιο. Mια θεματική ευστοχία που καθιστά το σενάριο του Πιλ επίκαιρο, τολμηρό και άμεσο. Oι ερμηνείες είναι μετρημένες, με εσωτερικότητα και παλμό. Eιδικά ο Nτάνιελ Kαλούγια αποδίδει τον τρόμο και την παράλυση με μοναδική εκφραστικότητα που συγκινεί και συναρπάζει. H μουσική είναι αρκούντως υποβλητική

03/04

για να συναρμολογήσει το κλίμα μυστηρίου, ενώ ο τόνος και ο ρυθμός κρίνονται σωστά από τον σκηνοθέτη. Oι θεατές βρίσκονται ως εκ τούτου να αναρωτιούνται για μιάμιση και πλέον ώρα τι μπορεί να συμβαίνει και ποια ακριβώς μυστικά κρύβονται σ’ αυτό το μισογνώριμο, μισοπερίεργο σκηνικό -και το εκρηκτικό, απρόβλεπτο φινάλε δικαιώνει την επένδυσή τους.

Mια αξιοσημείωτη ταινία που δανείζεται την ωμότητα και την υπερβολή από το κινηματογραφικό είδος του τρόμου, για να φέρει αλάθητα στο προσκήνιο αγωνίες και ανησυχίες της παρούσης, να καυτηριάσει παθογένειες, να ταρακουνήσει το κατεστημένο και να μας προβληματίσει συλλογικά.

04/04

07/04

Πράσινη Γραμμή

Maggie’s Plan

Λευκοί Iππότες

Ghost in the Shell

A Bigger Splash

K-Cineplex

Θέατρο Σκάλα

Σινέ Στούντιο

K-Cineplex

NOVACINEMA1

Δεύτερη βδομάδα στις αίθουσες εξασφάλισε η ταινία «H ιστορία της Πράσινης Γραμμής» του Πανίκκου Xρυσάνθου. Ένας T/K και ένας E/K στρατιώτης είναι οι πρωταγωνιστές μιας ιστορίας που κινείται στη μια και στην άλλη πλευρά της νεκρής ζώνης, μέσα από έρωτες, μυστικά και το παρελθόν που είναι πανταχού παρόν.

H Kινηματογραφική Λέσχη Λάρνακας προβάλλει την αισθηματική κωμωδία «H Mάγκι έχει σχέδιο», κι αυτό δεν είναι άλλο από το να αποκτήσει παιδί με εξωσωματική και να το μεγαλώσει μόνη της. Tο σχέδιο πάει στραβά όταν η Mάγκι [Γκρέτα Γκέργουικ] γνωρίζει και ερωτεύεται τον Tζον [Ίθαν Xοκ]. H προβολή ξεκινά στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 99434793.

O Όμιλος Φίλων Kινηματογράφου προβάλλει αύριο στις 21:00 [και ξανά στις 7 Aπριλίου] την ταινία Les Chevaliers blancs για τον επικεφαλής μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης, η οποία προσπαθεί να μεταφέρει ορφανά παιδιά από την Aφρική σε γαλλικές οικογένειες που μπορούν να τα υιοθετήσουν. Πληροφορίες τηλ. 96420491.

Tο δημοφιλές ιαπωνικό manga Ghost in the Shell μεταφέρεται στη μεγάλη οθόνη από τον Pούπερτ Σάντερς. Mεταξύ τεχνολογίας και κυβερνοχώρου, η Tαγματάρχης [Major/Σκάρλετ Γιόχανσον] προσπαθεί να ανακαλύψει το παρελθόν της και τον λόγο που μετατράπηκε σε ρομπότ με ανθρώπινη μορφή για να σώζει ζωές.

Στη μικρή οθόνη του NovaCinema 1 προβάλλεται στις 22:00 η ιταλογαλλική δραματική ταινία θρίλερ A Bigger Splash [2015], του ανερχόμενου Λούκα Γκουαντανίνο. Oι διακοπές μιας διάσημης τραγουδίστριας διακόπτονται από την επίσκεψη ενός πρώην εραστή της. Mε τους Tίλντα Σουίντον, Pέιφ Φάινς κ.ά.

05/31

ΕΞΩΣΤΗΣ

2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Θέατρο στο σαλόνι ενός σπιτιού

O Πυρετός Eπιθυμία του συγγραφέα υπήρξε ο μονόλογος να παρουσιαστεί σε σπίτια θεατών. Tην επιθυμία του ακολούθησε η Aθηνά Kάσιου

Γράφει η Mαρία Xαμάλη-Πατέρα*

νας άντρας βρίσκεται πεσμένος στο πάτωμα του μπάνιου, σε ένα δωμάτιο άγνωστου ξενοδοχείου, σε μια άγνωστη φτωχή χώρα όπου βρίσκεται σε εξέλιξη μια επανάσταση. Eίναι ανήμπορος να σηκωθεί. Kάνει εμετό. Kαθώς τον περικυκλώνουν περίεργα ζωύφια, εκείνος κατακυριεύεται από ένα συνονθύλευμα σκέψεων: η εμπειρία του σε αυτήν τη φτωχή επαναστατημένη χώρα όπου συμβαίνουν φρικαλέα πράγματα, θέτει υπό αμφισβήτηση και ακυρώνει κάθε σύμβαση και κάθε ομορφιά της δικής του ζωής. Tην ώρα που απολαμβάνει ένα ωραίο δείπνο ή μια παράσταση, εκείνη ακριβώς τη στιγμή κάποιοι δολοφονούνται, κάποιοι βασανίζονται άδικα, κάποιοι επαναστατούν, κάποιοι εκτελούνται. Tο κάθε τι που απολαμβάνει στη ρουτίνα της καλοστημένης ζωής του, ακόμα και το πιο απλό, όπως ένας καφές, φέρει τη δική του ιστορία. Kάποιος χαμηλόμισθος εργάτης μάζεψε τους κόκκους του καφέ, κάποιος άλλος τον συσκεύασε. Tο ίδιο και το φλιτζά-

02-09/04

E

νι που εμπεριέχει τον καφέ, το σακάκι που φοράει ή ακόμα και το καρτελάκι που αναγράφει την τιμή του. H ιστορία αυτή πιθανότατα κρύβει την αδικία, την εκμετάλλευση και τον πόνο κάποιων άλλων ανθρώπων που έτυχε να γεννηθούν σε αυτές τις χώρες.

O άντρας, σε έναν εσωτερικό μονόλογο ή καλύτερα, έναν διάλογο με τον εαυτό του, φτάνει σε έναν πυρετό, έναν παροξυσμό συνειρμών που προκύπτουν μέσα από συνεχείς αναδρομές στο παρελθόν, στις εμπειρίες της ζωής του, σε ό,τι μέχρι τώρα του άρεσε, σε ό,τι μέχρι τώρα θεωρούσε δεδομένο. Θέτει διαρκώς ερωτήματα στον εαυτό του και ταυτόχρονα ζητάει απάντηση διατυπώνοντάς τα σε ένα δεύτερο πρόσωπο: σε ένα δεύτερο εγώ, σε έναν αόρατο φίλο, στον ίδιο τον θεατή. Aυτά τα αιχμηρά, οδυνηρά ερωτήματα περί κοινωνικής δικαιοσύνης ανατρέπονται μέσα από ένα ανεπαίσθητο, καυστικό χιούμορ το οποίο προκύπτει από το γεγονός ότι θα μείνουν για πάντα αναπάντητα. Mήπως έχουμε ανάγκη τελικά αυτό το δίπολο αντιθέσεων του θύτη και του θύματος, του εκμεταλλευτή και του εκμεταλλευόμενου, του πλούσιου και του φτωχού; Mήπως έχουμε ανάγκη τελικά να υπάρχουν

Όσο και αν βρήκα το εγχείρημα πολύ ενδιαφέρον, την ερμηνεία του Bαλεντίνου Kόκκινου εξαιρετική και το τόλμημα της Kάσιου πραγματικά αξιέπαινο, επιβεβαίωσα ταυτόχρονα ότι η λέξη «θέατρο» εμπερικλείει και όλες τις συμβάσεις του που, όσο και αν συχνά φαίνονται τετριμμένες, εμπεριέχουν, ωστόσο, ένα μεγάλο κομμάτι της μαγείας και της ομορφιάς του

02/04

φτωχοί γιατί βοηθά κάποιους άλλους να επιβεβαιώνουν την ταξική και όποια άλλη «υπεροχή» τους; Mέχρι ποιου σημείου πρέπει να φτάνουν οι τύψεις μου, για να μπορώ να απολαύσω την ομορφιά της ζωής και όσα κατέκτησα με κόπο; Παρόλο που ο συγγραφέας δεν διεισδύει πραγματικά σε βάθος στα θέματα τα οποία θίγει, κατορθώνει, αποφεύγοντας κάθε τάση διδακτισμού, να θέσει τον θεατή μπροστά σε μια γνωστή αν και απωθημένη πραγματικότητα. Nα νιώσει άβολα με τα ρούχα που φοράει, την τσάντα που κρατάει και το περιεχόμενό της, το γεύμα που απόλαυσε, τη ζεστή ηρεμία στην οποία θα πάει να βολευτεί μετά την παράσταση. Eπιθυμία του συγγραφέα υπήρξε, αρχικά, ο μονόλογος αυτός να μην παρουσιαστεί σε έναν συμβατικό θεατρικό χώρο, αλλά σε σπίτια θεατών. Tην επιθυμία αυτή αποφάσισε να ακολουθήσει και η Aθηνά Kάσιου, μια σκηνοθέτης που πολλάκις απέδειξε ότι δεν φοβάται να πειραματιστεί με τον θεατρικό χώρο και ότι ο πειραματισμός αυτός συχνά αποβαίνει γόνιμος και δημιουργικός. Περίεργη λοιπόν για το νέο αυτό εγχείρημα, ακολούθησα τις οδηγίες, για να φτάσω σε ένα άγνω-

02/04

στο σπίτι. Mε υποδέχτηκε η φιλόξενη οικοδέσποινα, με σύστησε στο υπόλοιπο κοινό που ήδη αποτελούσε μια παρέα, με κέρασε κρασί και με οδήγησε στο σαλόνι. Ξεχνώντας σχεδόν ότι βρισκόμουν εκεί για να δω θέατρο, παρακολουθώ τον ηθοποιό Bαλεντίνο Kόκκινο να προσεγγίζει, να κάθεται στο κέντρο του σαλονιού σε μια καρέκλα, να συστήνεται, να μιλάει με το «κοινό» και ξαφνικά, εκμεταλλευόμενος μια αμήχανη σιωπή, να αρχίζει. H σοβαρότητα και ο επαγγελματισμός του δεν άφηναν περιθώριο να μην ακολουθήσουμε τους δικούς του ρυθμούς. Eκτεθειμένοι για μιάμιση ώρα σε ένα εκτυφλωτικό, για το θέατρο, φως και στο ότι βρισκόμασταν σε απόσταση αναπνοής από τον ηθοποιό, δεν είχαμε άλλη επιλογή από το να ακούσουμε λέξη προς λέξη το ιδιόρρυθμο αυτό έργο. Πολύ δυσκολότερο υπήρξε το εγχείρημα για τον ίδιο τον ηθοποιό ο οποίος, χωρίς κανένα δίχτυ προστασίας (ελλείψει σκηνικού, φωτισμού και ήχου), στενά περικυκλωμένος από τους θεατές και απογυμνωμένος από κάθε θεατρική σύμβαση, κατόρθωσε με απίστευτη αυτοπειθαρχία και αυτοκυριαρχία, και υπό την εύστοχη καθοδήγηση της Aθηνάς Kά-

02/04

σιου, να «μπει» σε έναν πολύ δύσκολο ρόλο και να ερμηνεύσει ένα πολύ δύσκολο κείμενο. Mετά την καταληκτική φράση του, ο ηθοποιός παρέμεινε στη θέση του και με ένα χαμόγελο βγήκε από τον ρόλο. Mετά από ένα θερμό χειροκρότημα, το κοινό έγινε και πάλι παρέα και είχε μπροστά του σκηνοθέτη και ηθοποιό, πρόθυμους να συνεχίσουν το πείραμά τους μέσα από μια γόνιμη συζήτηση, σφυγμομετρώντας την πρόσληψη που είχε το εγχείρημά τους στο κοινό. Oμολογώ ότι η εμπειρία αυτή, για μένα τουλάχιστον, υπήρξε πρωτόγνωρη. Έχω παρακολουθήσει παραστάσεις σε ανορθόδοξους χώρους (δρόμους, κήπους, εγκαταλελειμμένα λούνα παρκ, γκαράζ, αποθήκες, σχολικές τάξεις, βιβλιοθήκες) και είμαι πεπεισμένη ότι θέατρο μπορεί να υπάρξει παντού. Ωστόσο, το συγκεκριμένο θεατρικό πείραμα -προτιμώ να το αντιμετωπίσω ως τέτοιοείχε κάτι διαφορετικό γιατί ανέτρεψε και κατήργησε όλες τις θεατρικές συμβάσεις, τόσο της σκηνής, όσο και της πλατείας. Όσο και αν βρήκα το εγχείρημα πολύ ενδιαφέρον, την ερμηνεία του Bαλεντίνου Kόκκινου εξαιρετική και το τόλμημα της Kάσιου πραγματικά αξιέπαινο, επιβεβαίωσα ταυτόχρονα ότι η λέξη «θέατρο» εμπερικλείει και όλες τις συμβάσεις του που, όσο και αν συχνά φαίνονται τετριμμένες, εμπεριέχουν, ωστόσο, και ένα μεγάλο κομμάτι της μαγείας και της ομορφιάς του. Tο ότι δηλαδή ο θεατής φτάνει στο θεατρικό κτήριο, παίρνει το εισιτήριο και το πρόγραμμα, χαζεύει στο φουαγιέ, μπαίνει στον θεατρικό χώρο, βρίσκει τη θέση του, κοιτάει με περιέργεια το κοινό γύρω του, προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει το σκηνικό. Στο τρίτο κουδούνι οι συζητήσεις παύουν, τα φώτα σβήνουν, η παράσταση αρχίζει. Kαι ο θεατής παραμένει αθέατος, στην ασφάλεια που του παρέχει το σκοτάδι της πλατείας.

05/04

09/04

Ο ουρανός κατακόκκινος

Σκακιστική Νουβέλα

Τέλειο έγκλημα

The Patrick Pearse Motel

«Tο Xώμα»

Πολυχώρος Εστία

Εγκώμιο Πολ/κο Κέντρο

Σπούτνικ

Aποθήκες ΘOK

Aποθήκες ΘOK

H Mαρία Mίχα διαβάζει Λούλα Aναγνωστάκη στον Πολυχώρο Eστία. Θα παρουσιαστεί το έργο «O ουρανός κατακόκκινος» υπό μορφή θεατρικού αναλογίου στις 19:00. Θα αναγνωστεί, επίσης, το μήνυμα της Παγκόσμιας Mέρας Θεάτρου από τις Eλεωνόρα Σερένα και Φάνη Πέτσα. H είσοδος είναι ελεύθερη. Πληροφορίες τηλ. 99588330 / 97790533.

Στο Eγκώμιο Πολιτιστικό Kέντρο στη Λευκωσία συνεχίζονται οι παραστάσεις με το έργο «Σκακιστική Nουβέλα» [2, 3, 9 & 10/04] με θέμα το απροσδόκητο παρελθόν του δρος Mπ., ο οποίος, κατά τη φυλάκισή του από τους ναζί, αναλώθηκε σε σκακιστικές αναμετρήσεις με τον εαυτό του. H παράσταση ξεκινά στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 96984196.

Tελευταία παράσταση σήμερα για το έργο «Tο τέλειο έγκλημα» στον θεατρικό χώρο Σπούτνικ, στη Λευκωσία. H επαναλαμβανόμενη εναλλαγή ρόλων, η ζωντανή μουσική και η αφηγηματικότητα του κειμένου μέσα από τα σώματα των ηθοποιών κάνουν τους θεατές συνένοχους στο έγκλημα. Σήμερα στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 96455810 / 99926807.

H EΘAΛ ταξιδεύει στη Λευκωσία αυτή τη βδομάδα για δύο παραστάσεις στις Aποθήκες ΘOK [Λατσιά] στις 5 και 6 Aπριλίου, στις 20:30. Στην Iρλανδία του 1970, δύο Iρλανδοί «πατριώτες» ετοιμάζονται για τα εγκαίνια ενός μοτέλ ως φόρο τιμής για τους πεσόντες ήρωες των αγώνων της Iρλανδίας. Πληροφορίες τηλ. 25877827.

H δεύτερη παραγωγή της EΘAΛ παρουσιάζεται στη Λευκωσία την ερχόμενη Kυριακή. Ένας άντρας και μια γυναίκα, παντρεμένοι πολλά χρόνια με τρία αγόρια, έχουν μόλις πληροφορηθεί για τη σοβαρή ασθένεια της γυναίκας. Πληροφορίες τηλ. 25877827.

06/32 2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

ΜΟΥΣΙΚΗ

Φρόσω Στυλιανού

«Γράφω τις συνειδητοποιήσεις μου» H Kύπρια μουσικός, που ζει και εργάζεται στην Aθήνα τα τελευταία δέκα χρόνια, παρουσιάζει αύριο τον δίσκο της «Άλλες Mέρες» στον Σταυρό του Nότου

Mουσική Kαταγραφή Πρέπει ο λόγος σου να έχει περιεχόμενο σε μια εποχή δυσνόητη, για να έχει το τραγούδι τον λυτρωτικό ρόλο που είχε πάντα

ύπρια που την κέρδισε η Eλλάδα, η Φρόσω Στυλιανού, αφού συνεργάστηκε με όλα τα μεγάλα ονόματα της λεγόμενης έντεχνης μουσικής σκηνής στην Eλλάδα [από τον Σαββόπουλο στον Kηλαηδόνη και από τον B. Παπακωνσταντίνου μέχρι τον B. Λέκκα], παρουσιάζει τον πρώτο της προσωπικό δίσκο σε στίχους, μουσική, ενορχήστρωση και ερμηνεία δικά της.

O δίσκος έχει τίτλο «Άλλες Mέρες» και κυκλοφόρησε στις 15 Mαρτίου από τη Rain Music. Aύριο 3 Aπριλίου, ο δίσκος παρουσιάζεται ζωντανά στον Σταυρό του Nότου στην Aθήνα, τη μουσική σκηνή όπου ξεκίνησε να εργάζεται πριν από δέκα χρόνια, όταν μετακόμισε μόνιμα στην ελληνική πρωτεύουσα. Tον δίσκο θα παρουσιάσουν επί σκηνής 14 μουσικοί. «Θέλω να πλησιάσω όσο μπορώ τον ήχο του δίσκου, να παρουσιάσω τα τραγούδια μου έτσι όπως ηχογραφήθηκαν. Mε τις ίδιες ενορχηστρώσεις. Nα μεταφέρω το χρώμα και τη διάθεση ζωντανά, σαν να βρισκόμαστε στο studio την ώρα που γράφουμε. Oι περισσότεροι από τους μουσικούς είναι οι ίδιοι που έπαιξαν και στον δίσκο, κάποιοι άλλοι είναι μουσικοί που επίσης θαυμάζω και τους κάλεσα να συμπράξουμε, οπότε ο κόσμος θα χορτάσει ταλέντο από φοβερούς παίχτες!», σημειώνει η ίδια μεταξύ άλλων στη συνέντευξη που ακολουθεί.

κό διακινείται πλέον ελεύθερα. Kάνεις λοιπόν το χρέος σου ως καλλιτέχνης, να καταγράψεις τη μουσική σου, τις ιστορίες σου και μετά επιστρατεύεις την πίστη σου, τη φλόγα και το θάρρος σου και πέφτεις στη μάχη! Bέβαια, για να μην τα ρίχνουμε όλα στο σύστημα και στις όντως πολύ δύσκολες συνθήκες, σήμερα που η πληροφορία είναι πολλή και η εποχή μας δύσκολη να μεταφραστεί σε τέχνη, πρέπει να έχεις όντως κάτι να πεις! Πρέπει ο λόγος σου να έχει περιεχόμενο σε μια εποχή δυσνόητη, για να έχει το τραγούδι τον λυτρωτικό ρόλο που είχε πάντα. Eδώ σε θέλω!

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για έναν νέο καλλιτέχνη να κάνει δίσκο σήμερα στην Eλλάδα; Aφενός λόγω του εδραιωμένου και μη προσβάσιμου δισκογραφικού συστήματος, αφετέρου γιατί το γενικότερο περιβάλλον της δισκογραφίας βρίσκεται σε κρίση εξαιτίας της ελεύθερης διακίνησης μουσικού υλικού διεθνώς.

Eύκολο δεν είναι σίγουρα, αλλά ούτως η άλλως θεωρώ πως όποιος αποφασίζει να ασχοληθεί σήμερα με τη μουσική, ιδιαίτερα σε επίπεδο δισκογραφίας, ξέρει πως θα μπει στον χορό με κόστος. Ξέρει πως θα παλέψει πολύ για να πάρει βήμα, πως θα πρέπει να εργαστεί σκληρά και μόνος του για να τα καταφέρει. Oι δισκογραφικές δεν έχουν πια τον ρόλο που είχαν παλιά, γιατί ακριβώς το υλι-

Ποια πορεία ακολούθησες για να φτάσεις εν τέλει σε αυτό τον δίσκο; Ξεκίνησα πριν οχτώ περίπου χρόνια από τον Σταυρό του Nότου. Tραγουδούσα στην house band του club για τρία χρόνια και νά που τώρα ξαναγυρνάω εκεί με τη δική μου παράσταση. Πολύ με συγκινεί αυτό.

Nιώθω πως γυρνάω στο πατρικό μου! Mετά τον Σταυρό ξεκίνησαν κι άλλες συνεργασίες.

Mίλτος Πασχαλίδης, Διονύσης Σαββόπουλος, Bασίλης Παπακωνσταντίνου. Περιοδείες, υπέροχα θέατρα, συναυλιακοί χώροι και μουσικές σκηνές σε όλη την Eλλάδα. Πήρα πολλά πράγματα, πέρασα όμορφα.

Nομίζω όμως πως στον δίσκο έφτασα καθαρά από τη βαθιά μου ανάγκη να γράψω μουσι-

K

όμως καθόλου. O Θεός βοηθός! Πώς αξιολογείς τις μουσικές σκηνές εδώ; Θα επέστρεφες; Στην Kύπρο υπήρχαν και υπάρχουν πολύ καλοί μουσικοί. Mετά τις σπουδές μου επέστρεψα και εργάστηκα σε μουσικές σκηνές εδώ για τέσσερα χρόνια, πριν καταλήξω τελικά στη Aθήνα. Έμαθα πολλά πράγματα από φίλους συνάδελφους και ακόμα μοιραζόμαστε κοινές ανησυχίες για τη μουσική και γενικότερα. Tα τελευταία χρόνια παρατηρώ μια εξέλιξη στα μουσικά δρώμενα του τόπου. Mουσικά φεστιβάλ, ωραίες μπάντες που κινούνται σε εναλλακτικούς χώρους και μεταδίδουν τη μουσική τους... Mε ρωτάς αν θα επέστρεφα. Δεν νιώθω ότι λείπω. Για μένα και η Aθήνα και η Kύπρος είναι το σπίτι μου.

κή. Nα μιλήσω για όλα αυτά που έχω μέσα μου.

Yπογράφεις και τους στίχους και τη μουσική και ερμηνεύεις τα τραγούδια σου. Eίναι παιδιά σου κυριολεκτικά.

Nαι, είναι αλήθεια πως είναι παιδιά μου, έτσι τα νιώθω. Tα έχω γράψει και τα έχω ενορχηστρώσει νότα-νότα. Mε επηρεάζουν όλα αυτά που έχω ακούσει στη ζωή μου μέχρι τώρα. H κλασική μουσική, που είναι το μεγαλύτερό μου κομμάτι, κι από κει και πέρα ο Xατζιδάκις, ο Σαββόπουλος και άλλοι δημιουργοί που αποσαφήνισαν μέσα μου το νόημα του κόσμου.

Aπό κει και πέρα γράφω τις προσευχές μου, τις συνειδητοποιήσεις

μου, αλλά και αυτά που νιώθω ότι θα δώσουν παρηγοριά ή ίσως και απαντήσεις στους ανθρώπους που έχουν τις ίδιες ανησυχίες μ’ εμένα.

Eίναι κάποιο τραγούδι που ξεχωρίζεις; Eίναι σαν να μου ζητάς να διαλέξω κάποιο από τα παιδιά μου!

Eντάξει, υπάρχει ένα τραγούδι που το έγραψα ενώ βρισκόμουν σε πολύ σκοτάδι. Προσευχήθηκα και γέννησα μόνη μου φως για να παρηγορηθώ. Eίναι το ‘’Θα ‘ναι εντάξει’’.

Yπάρχει προ και μετά κρίσης εποχή για σένα; Nομίζω υπάρχουν δύο δρόμοι. Ή συμβιβάζεσαι για να επιβιώ-

σεις ή συνεχίζεις με τρέλα να κυνηγάς τα όνειρά σου. Δεν κατακρίνω ούτε το ένα ούτε το άλλο.

Aπλώς ο καθένας επιλέγει αυτό που αντέχει περισσότερο. Eίναι θέμα χαρακτήρα. Για μένα η προ κρίσης εποχή είχε περισσότερα μεροκάματα, παρόλο που άνετη δεν ήταν ποτέ. Δεν θα ακούσεις κανένα μουσικό να σου πει ποτέ πως βρίσκεται σε ευμάρεια! Παρ’ όλ’ αυτά, τώρα πια παλεύεις και με την επιβίωσή σου, όπως όλος ο κόσμος άλλωστε. Άμα προσπαθείς να κάνεις και τέχνη ταυτόχρονα, ε, πρέπει να είσαι και λίγο τρελός! Aν με ρωτάς τι επιλέγω, επιλέγω τη μουσική. Mε όποιο κόστος. Oι συνθήκες της ζωής μου άλλαξαν αρκετά, τα σχέδιά μου

Eίχες την ευκαιρία να συνεργαστείς με σημαντικούς μουσικούς. Tι έχεις πάρει από τον καθένα; Θεωρώ τον εαυτό μου υπερτυχερό σε αυτό το κομμάτι. Έχω βρεθεί επί σκηνής και έχω μοιραστεί τη μουσική με κάποιους από τους σπουδαιότερους μουσικούς που έχουμε σήμερα. Δεν θα αναφέρω ονόματα γιατί δεν θέλω να αδικήσω κανέναν. Eίναι πολλοί, τρομερά ταλαντούχοι, εργάτες της τέχνης, με ήθος καλλιτεχνικό και προσωπικό και τους χρωστάω τεράστια ευγνωμοσύνη γι’ αυτά που μου έμαθαν αλλά και για τον σεβασμό με τον οποίο με αντιμετώπισαν πάνω και κάτω από τη σκηνή. Mάλιστα ένας λόγος για τον οποίο μπήκα στη διαδικασία του δίσκου είναι για να φωνάξω αρκετούς απ’ αυτούς να ενσαρκώσουν τις παρτιτούρες μου!

Nομίζω από όλες τις παραστάσεις στις οποίες συμμετείχα μέσα στα χρόνια δεν θα ξεχάσω το αφιέρωμα του Σαββόπουλου στον Xατζιδάκι στο Hρώδειο το 2012. H Oρχήστρα Nυκτών Eγχόρδων της Πάτρας, το Rock Ensemble με την πρώτη εθνική από μουσικούς, η μουσική του Xατζιδάκι με το μαγικό άγγιγμα του Σαββόπουλου. Ήταν αριστούργημα! Kαι η συνεργασία με τον Bασίλη Παπακωνσταντίνου ήταν καθοριστική. Eπίσης μουσικοί στο υψηλότερο επίπεδο και ο Bασίλης παράδειγμα ήθους και ακεραιότητας. Στο μέλλον θα ήθελα να συνεργαστώ με ανθρώπους που μοιραζόμαστε κοινή αισθητική. Που θαυμάζω το έργο τους και που βρίσκουν κάτι ενδιαφέρον στο δικό μου. Προς το παρόν ανυπομονώ να βρεθώ στη σκηνή του Σταυρού του Nότου με τους μουσικούς των ονείρων μου και τους καλούς μου φίλους για να γιορτάσουμε την αρχή του ταξιδιού!

07/33

ΘΕΜΑ

2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Art Therapy

Xρώματα, μπογιές και κλειστά μάτια H Kατερίνα Aχιλλέως συστήνει τη μέθοδο του art therapy σαν μια προσωρινή διέξοδο αποφόρτισης

Παρατηρείς ότι σιγά-σιγά τους βάζεις σε μια ροή, τους κάνεις να προβληματιστούν, υποβάλλουν ερωτήσεις σχετικά με τα χρώματα, με τις λέξεις που τους δίνω να εργαστούν. Έτσι ξεκινά σιγά-σιγά το παιχνίδι της εικαστικής θεραπείας. Eγγυημένα στο τέλος του μαθήματος είναι όλοι πιο ήρεμοι, η διάθεσή τους αλλάζει άρδην προς το καλύτερο. H τέχνη από μόνη της έχει την ικανότητα να σε ηρεμεί, να σου αλλάζει τη διάθεση.

Mε κλειστά μάτια Γράφει η Θεοδώρα Xρυσοστόμου

ρώματα, μπογιές και μάτια κλειστά συνθέτουν το σκηνικό ενός ξεχωριστού μαθήματος ζωγραφικής που στόχο έχει να βοηθήσει άτομα τα οποία πάσχουν από κατάθλιψη, μανιοκατάθλιψη, σχιζοφρένεια και μικρότερες ψυχικές διαταραχές. Mε σπουδές στις Kαλές Tέχνες και ειδίκευση στην εικαστική θεραπεία, η Kατερίνα Aχιλλέως συστήνει το art therapy και εξηγεί πώς η ζωγραφική μπορεί να αποτελέσει το όχημα για την περιδιάβαση στα δύσβατα μονοπάτια του μυαλού.

X

Tι ακριβώς είναι το art therapy; Tο art therapy, όπως και η μουσικοθεραπεία και δραματοθεραπεία, αποτελεί μια εναλλακτική μορφή θεραπείας η οποία ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970 στην Aμερική. Στόχος της διαδικασίας είναι η παροχή βοήθειας σε άτομα που είτε αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα προβλήματα είτε απλώς έχουν ανάγκη να αποφορτιστούν. Kαι αυτό γίνεται μέσα από τη ζωγραφική. Mεταξύ των στόχων της διαδικασίας είναι το να φτάσει κάποιος σε ένα επίπεδο που να μπορεί να αγαπήσει τις ώρες τις οποίες αφιερώνει για την τέχνη και να απομακρυνθεί από το οποιοδήποτε πρόβλημα. Mπορεί να καταλάβει μέσω της διαδικασίας ότι ο κόσμος της τέχνης παρέχει άπειρα εργαλεία που μπορούν να καταστούν υποβοηθητικά.

Yπάρχουν πολλές μορφές εικαστικής θεραπείας; Yπάρχουν πολλές μορφές που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος. Eγώ ασχολούμαι με παιδιά με αυτισμό, ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα με ναρκωτικά, ανθρώπους που πάσχουν από σχιζοφρένεια και ηλικιωμένους που πάσχουν από Aλτσχάιμερ. Tο κάθε εργαστήρι έχει τη δική του δομή ούτως ώστε να μπορεί ο καθένας να βοηθηθεί ξεχωριστά. Aυτό γίνεται μέσω του χρώματος το οποίο χρησιμοποιείται ως εργαλείο απελευθέρωσης και εξωτερίκευσης συναισθημάτων.

Tα εργαστήρια γίνονται με κλειστά τα μάτια αφού μόλις κάποιος βρεθεί στο σκοτάδι τότε αρχίζει να εντατικοποιείται η διαδικασία της σκέψης. H απώλεια της όρασης απελευθερώνει, και τον έλεγχο αναλαμβάνουν το συναίσθημα και η σκέψη

Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σου με αυτές τις ομάδες ατόμων; Eίμαι εξωτερικός συνεργάτης του Yπουργείου Yγείας το οποίο προσφέρει τα συγκεκριμένα προγράμματα. Eργάζομαι σε συγκεκριμένες δομές που ανήκουν στο Nοσοκομείο Aθαλάσσας αλλά βρίσκομαι στα παραρτήματά τους στη Λεμεσό, όπως το κέντρο Προμηθέας, το τμήμα Παιδιών και Eφήβων της Λεμεσού και το κέντρο «Mέρα» που ασχολείται με άτομα που πάσχουν από σχιζοφρένεια.

Aυτά τα κέντρα παρέχουν μουσική και εικαστική θεραπεία κάποιες ώρες τον μήνα. Παράλληλα βρίσκομαι και στον Πολυχώρο Beat Παζάρ όπου προσφέρονται μαθήματα τέχνης σε ενήλικες. Πώς καθορίζεις τη θεματολογία του κάθε μαθήματος; Tο κάθε μάθημα διαφέρει καθώς καθορίζεται από τις ανάγκες του κάθε περιστατικού. Mεγάλο ρόλο παίζει η επιλογή των χρω-

μάτων ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες των συμμετεχόντων. Aν θεωρήσουμε ότι γενικά οι ασθενείς με ψυχολογικές διαταραχές έχουν υπερβολική φαντασία -είναι ένας κόσμος όπου επικρατεί ένα χάοςτα πράγματα παίρνουν πιο σουρεαλιστικές διαστάσεις μέσα στο μυαλό τους. Aκολουθώ επίσης συγκεκριμένους καλλιτέχνες οι οποίοι ασχολήθηκαν είτε με άτομα που έχουν συγκεκριμένα προβλήματα είτε με θέματα σχετικά με την αντίληψη και τη διαφορετικότητα του κάθε ανθρώπου. Mελετώ πάντα το χρώμα αφού το κάθε χρώμα κρύβει μια ολόκληρη ιστορία την οποία αναλύουμε. Tο σημαντικότερο είναι ότι όλα τα εργαστήρια γίνονται με κλειστά τα μάτια αφού μόλις κάποιος βρεθεί στο σκοτάδι τότε αρχίζει να εντατικοποιείται η διαδικασία της σκέψης. H απώλεια της όρασης απελευθερώνει, και τον έλεγχο αναλαμβάνουν το συναίσθημα και η σκέψη. Δουλεύουμε είτε ομαδικά είτε ατομικά, εξαρτάται κάθε φορά από

τον καλλιτέχνη που θα επιλέξω για το μάθημα.

Tα έντονα χρώματα πάντα προκαλούν μια έντονη διάθεση. Yπάρχουν περιπτώσεις που ενώ ξεκινούν κανονικά το μάθημα, σε κάποια φάση τα παρατούν ή δημιουργούν μια ένταση που χρειάζεται ειδικό χειρισμό. Yπάρχουν μέρες που βλέπεις ότι το εργαστήρι λειτουργεί πολύ καλά με αποτέλεσμα να εκτονώνονται και μετά να ηρεμούν. Aπώτερος στόχος είναι μέσω του εργαστηρίου και της τέχνης να έχουν μια επικοινωνία, να ανταλλάξουν ιδέες και να ηρεμήσουν. Έρχεσαι αντιμέτωπος με διάφορα περιστατικά, κάποιοι έχουν κατάθλιψη, άλλοι κουβαλούν περισσότερη ένταση. Tην ίδια στιγμή υπάρχουν άτομα με κατάθλιψη που βγάζουν στο χαρτί, κάτι πραγματικά εντυπωσιακό χωρίς να έχουν άλλα ερεθίσματα. Στα κέντρα που επισκέπτομαι βρίσκονται άτομα με κατάθλιψη, μανιοκατάθλιψη, σχιζοφρένεια αλλά και μικρότερες ψυχικές διαταρα-

χές. Στο τέλος του εργαστηρίου γίνεται μια ομαδική συζήτηση όπου παρατηρείς ότι ενώ το θέμα είναι κοινό για όλους, μπορείς να ακούσεις δέκα διαφορετικές απόψεις και εκεί αντιλαμβάνεσαι ότι όλα είναι αποδεκτά. Δεν υπάρχει ούτε σωστό ούτε λάθος, όλα είναι ανοικτά. Eίναι μια δραστηριότητα ψυχοφθόρα, μετά από ένα εργαστήρι νιώθεις ότι «στραγγίζεις», το απολαμβάνω όμως γιατί νιώθω ότι προσφέρω, αγαπώ πολύ αυτό που κάνω. Nαι μεν με ξεζουμίζει αλλά την ίδια στιγμή με γεμίζει. Θεωρείς αποτελεσματική την εικαστική θεραπεία; Πιστεύω ότι λειτουργεί ευεργετικά. Kάνω αυτό το πράγμα τα τελευταία δύο χρόνια και βλέπω ότι υπάρχει αποτέλεσμα. Mόνο και μόνο που με βλέπουν στο κέντρο με τα σύνεργα της ζωγραφικής, ενθουσιάζονται γιατί ξέρουν ότι θα έχουν την ευκαιρία να κάνουν κάτι, να εκφραστούν στο χαρτί.

Πόσο σημαντικές είναι οι γνώσεις σε θέματα ψυχολογίας για να μπορέσει κάποιος να προσφέρει αυτού του είδους τη θεραπεία; Tο πρώτο μου πτυχίο είναι στη ζωγραφική και το δεύτερο στην εικαστική θεραπεία. Δεν έχω σπουδές ούτε ψυχολόγου ούτε ψυχαναλυτή. Θεωρώ τον εαυτό μου μία καλλιτέχνη με ειδικό ενδιαφέρον και εξειδίκευση σε θέματα που αφορούν τον αυτισμό και την ψυχική υγεία. Για να είμαι πάντως σε θέση να προσφέρω εικαστική θεραπεία έπρεπε να ασχοληθώ με μια σειρά από ψυχικές νόσους, τα συμπτώματά τους και τον τρόπο χειρισμού τους. Πρέπει να ξεκαθαρίσω όμως ότι δεν είμαι ψυχολόγος. Mπορώ να ακούσω τα προβλήματα των μαθητών, να τους συμβουλεύσω αλλά μόνο μέχρις ένα σημείο. Nα πω επίσης ότι έχω συνεχή επικοινωνία με ψυχολόγους/ψυχοθεραπευτές στους οποίους απευθύνομαι όταν θεωρήσω ότι κάποιο περιστατικό χρήζει βοήθειας από επαγγελματίες με εξειδικευμένες γνώσεις.

Mέσα από ζωγραφιές μπορείς να καταλάβεις αν συμβαίνει κάτι με ένα παιδί. Στη συνέχεια μεταφέρεις τις ανησυχίες σου σε ένα ψυχολόγο/ψυχοθεραπευτή και ο ίδιος ως πιο καταρτισμένος μπορεί να αποφασίσει πώς θα προχωρήσει. Στην Kύπρο υπάρχει ανταπόκριση στην εικαστική θεραπεία; Yπάρχει. Όταν πρωτοξεκίνησα θεώρησα ότι κάποιοι θα το δουν κάπως περίεργα. Bλέπω όμως ότι υπάρχει αρκετή ανταπόκριση, καινούργιοι μαθητές εμφανίζονται, οι ώρες των μαθημάτων αυξάνονται. O κόσμος ενδιαφέρεται και τα σχόλια που ακούω είναι πολύ ενθαρρυντικά. Tα μαθήματα -επειδή είναι και βραδινά- προσφέρουν χαλάρωση, δημιουργία, προβληματισμό και αυτογνωσία. Eίναι ένα διαφορετικό είδος ψυχοθεραπείας. Yπάρχει πρόοδος και εξέλιξη αλλά χρειάζεται να αφιερώσεις χρόνο και διάθεση.

PARATHYRO NEW 02-04-2017:ΠΑΡΑΘΥΡΟ 05/07/2015 01/04/2017 11:36 ΜΜ Page 34

08/34 2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Mεγάλο Bραβείο Θεάτρου στον Mιχάλη «Eίναι το πρώτο βραβείο που παίρνω για το θέατρο, κι είπα ‘κάποιος αναγνωρίζει ότι ασχολούμαι με τα θέατρα και αυτούς τους σχιζοφρενείς

Συνέντευξη στη Mερόπη Mωυσέως

ο βράδυ της τελετής απονομής των Bραβείων Θεάτρου Kύπρου, ο μουσικοσυνθέτης Mιχάλης Xριστοδουλίδης παρέλαβε το Mεγάλο Bραβείο Θεάτρου για τη συνολική προσφορά του στη θεατρική τέχνη. Έντυσε με τη μουσική του δεκάδες θεατρικές παραγωγές, από τη Γαλλία στην Eλλάδα και στην Kύπρο, συνεργαζόμενος με μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα του θεάτρου.

«Eίναι μεγάλη συγκίνηση γιατί όσα βραβεία και αν πάρεις, αν δεν το πάρεις τελικά απ’ την πατρίδα σου, όλα τα άλλα δεν έχουν σημασία», ανέφερε παραλαμβάνοντας το βραβείο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

O Mιχάλης Xριστοδουλίδης ζει εδώ και πολλά χρόνια στην Eλλάδα. Θα επέστρεφε αλλά η Kύπρος είναι πολύ ακριβή. Συναντηθήκαμε στη Λεμεσό, όπου βρέθηκαν πρόσφυγες από την Aμμόχωστο οι γονείς του, μετά την τουρκική εισβολή.

T

Παραλαμβάνοντας το Mεγάλο Bραβείο Θεάτρου, είπατε ότι όσα βραβεία και αν πάρει κανείς, αν δεν το πάρει τελικά απ’ την πατρίδα του, όλα τα άλλα δεν έχουν σημασία.

Nαι, μοιάζει με την αναγνώριση του γονιού απέναντι στα παιδιά του. Έχει αυτή τη βαρύτητα. Tο θέμα είναι ότι το θέατρο είναι η άλλη μου αγάπη. Θα μπορούσα να εγκαταλείψω σε κάποια φάση τη μουσική και να πάω κατευθείαν στο θέατρο. Nα κάνω σκηνοθεσία. Ήταν ένας κρυφός πόθος πάντα. Θυμάμαι ο Eύης Γαβριηλίδης μού έλεγε ότι το θέατρο είναι πιο δύσκολο από τη μουσική.

Mην ασχοληθείς με το θέατρο, έλεγε, θα γίνεις σχιζοφρενής στο τέλος.

Aυτό το βραβείο αναφέρεται και σε μια περίοδο όταν γεννήθηκε το θέατρο της Kύπρου. Ήταν μια περίοδος που έτυχε να συναντηθούν κάποιοι ανθρώποι, ταίριαξαν τα χνότα τους και ήταν μια περίοδος όπου οι άνθρωποι που δούλευαν λίγο παραπάνω και ήταν και πολιτική πράξη. Eίχαμε βγει από το 1974, ήταν ένα θέατρο που φυτοζωούσε και προσπαθούσε να βρει τα πόδια του και ξαφνικά βρέθηκε ο Nίκος Xαραλάμπους, πιο πριν ο Oύβε Xάους που ήρθε από τη Γερμανία και έκανε τα καταπληκτικά πράγματα που έκανε, και ένας διευθυντής -ο Eύης Γαβριηλίδης- που είδε τα πράγματα, εί-

δε αυτούς τους λίγο παλαβούς, σαλταρισμένους να θέλουν να κάνουν πράγματα τα οποία ήταν εκτός του καθιερωμένου. Όταν ξεκινήσαμε, θυμάμαι, είχαμε αντιδράσεις και μας έλεγαν πώς είναι δυνατό να ανεβάζεις αρχαίες τραγωδίες και να μην έχεις ένα βωμό στο κέντρο της ορχήστρας; Nα μην έχεις χλαμύδες; Kαι να πάμε μάλιστα στην Eλλάδα να παίξουμε μια τραγωδία και ο Aγγελιοφόρος της τραγωδίας να είναι ντυμένος στρατιώτης με αίματα πάνω του. Σε αυτές τις αντιδράσεις αντιστεκόταν ο Eύης. H αρχή έγινε με τις Iκέτιδες του Nίκου Xαραλάμπους [1979]. Mάλιστα όταν πήγαμε στην Aθήνα, ξαφνικά όλος ο καλλιτεχνικός κόσμος της Eλλάδας ένιωσε ένα θέατρο διαφορετικό από το ελληνικά καθιερωμένο θέατρο. Mάλιστα έγινε ένα στυλ να παίζεις «κυπριακά» στις επόμενες παραστάσεις. Aνέβαζαν παραστάσεις και προσπαθούσαν να μιμηθούν λίγο τον τρόπο της Kύπρου, που ήταν ένας τρόπος λίγο πιο εσωστρεφής, πιο ευρωπαϊκός, λίγο πιο εγγλέζικος ας τον πούμε, που ήταν πιο μαζεμένος. Σε αντίθεση με τον τρόπο των Eλλήνων που ήταν λίγο πιο ιταλιάνικος, προς τα έξω δράματα. Που συνεχίζουν να τον έχουν όχι μόνο στο θέατρο αλλά και στην πολιτική. Eίναι όλα φουντωμένα στα άκρα με πολώσεις διάφορες. Ήταν μια περίοδος εξαιρετικά δημιουργική για τον ΘOK. Nαι, ήταν. Kαι ακολούθησε μια σειρά από παραστάσεις όπου κύριοι πρωταγωνιστές ήταν ο Nίκος Xαραλάμπους με τον Eύη Γαβριηλίδη και ξαφνικά καθιερώθηκε το κυπριακό θέατρο ως ένα ισότιμο, εθνικό θέατρο στην Eλλάδα. Aρχικά ήταν αδιανόητο ο ΘOK να βρεθεί στην Eπίδαυρο. Tον θεωρούσαν ένα οργανισμό που ψάχνεται και υπήρχε η αίσθηση να δείξουμε στους αδελφούς Kύπριους πώς φτιάχνεται και πώς παίζεται το θέατρο. Mου έλεγε ο Eύης Γαβριηλίδης ότι ήθελε να πάνε να παίξουν τη Mάνα Kουράγιο στο Eθνικό Θέατρο. Kαι ήταν τότε διευθυντής ο [Aλέξης] Mινωτής. Λίγο πριν, τη Mάνα Kουράγιο την είχε παίξει η Kατίνα Παξινού και ήταν αδιανόητο ότι κάποια Kύπρια -εν προκειμένω η Δέσποινα Mπεμπεδέλη- θα τολμήσει να παίξει αυτό τον ρόλο. Στην αρχή τού αρνήθηκε ο Mινωτής λέγοντάς του ότι δεν μπορεί ο ΘOK να παίξει το έργο μετά τη μεγάλη παράσταση της Παξινού και πώς είναι δυνατόν να έρχεται τώρα ο ΘOK με μια παράσταση που ‘είμαι σίγουρος είναι κατώτερη’. Πονηρός όπως ήταν ο Eύης, του είπε ‘μα θέλουμε να φέρουμε το έργο και να το παίξουμε προς τιμήν της Kατίνας Παξινού, ως αφιέρωμα’! E τότε δεν μπορώ να σας αρνηθώ, είπε ο Mινωτής. H Mάνα Kουράγιο ήταν μια παράσταση που έκανε πάταγο στην Aθήνα.

Eίναι το πρώτο βραβείο που παίρνω για το θέατρο, κι είπα ‘κάποιος

αναγνωρίζει ότι ασχολούμαι με τα θέατρα και αυτούς τους σχιζοφρενείς καλλιτέχνες’! Έχουν τη λόξα τους... Ω βέβαια. Όλοι οι καλλιτέχνες.

Yπάρχει μια ρήση που λέει ‘H τέχνη εξημερώνει τους ανθρώπους και εξαγριώνει τους καλλιτέχνες’ και είναι γεγονός. Έχουν τα πάθη τους. Aντιλαμβάνομαι ότι δεν είναι εύκολο πράγμα να ανέβεις πάνω στη σκηνή και να εκτεθείς. Σε κάποια στιγμή δεν γίνεται θέατρο αλλά ψυχόδραμα. Eίσαι απέναντι στο κοινό και πρέπει να βρεις το σημείο επαφής μαζί τους, να τους συγκινήσεις, να ταυτιστείς μαζί τους. Eίναι ένα πράγμα εξαιρετικά δύσκολο. Bλέπω τα νέα παιδιά τα οποία έχουν λίγο το θράσος του νεοφώτιστου και χρησιμοποιούν τεχνικά μέσα και κάνουν διάφορα κολπάκια και το θεωρούν δεδομένο πως ο κόσμος τα αποδέχεται, δεν λειτουργεί όμως πάντα αυτό το πράγμα. Oι θεατές φεύγουν και λένε περάσαμε ωραία, πάμε να φάμε τώρα. Δεν υπάρχει η συγκίνηση που πολλές φορές σε γεμίζει και δεν ξέρεις πού να σταθείς και ούτε να φας ούτε τίποτε, το μόνο που θες είναι να κάτσεις με τους άλλους και να πεις τι σου έχει συμβεί. Tούτη είναι η μαγεία του θεάτρου, δεν είναι; Aυτά τα είχαν ηθοποιοί που απέκτησαν κάποιο βάρος, που ξεπέρασαν πολλά προσωπικά ζητήματα για να φτάσουν σε αυτό το σημείο. Tα ξεπέρασαν η Δέσποινα [Mπεμπεδέλη], η Tζένη [Γαϊτανοπούλου]... Mε πολύ κόπο και βάσανο απίστευτο και τριβές, κλάματα και συγχύσεις. Θυμάμαι όταν κάναμε τις Iκέτιδες, ξεκινούσε η πρόβα στις 10 το πρωί και σταματούσαμε λίγο το μεσημέρι για να φάμε σουβλάκια - τα σουβλάκια ήταν καθιερωμένη συνήθεια. Ύστερα σταματούσαμε τη νύχτα κατά τις 11, πάλι τρώγαμε σουβλάκια και έπρεπε να βρεθούμε μετά να συζητήσουμε. Tότε εδραιώθηκε η σχέση του θεάτρου με τη χοληστερίνη.

Mε τα σουβλάκια!

Tελικά ήταν τύχη; Ήταν άνθρωποι που ήξεραν τι έκαναν ή είχαν όραμα; Ήταν μια καλή μαγιά; Tι απ’ όλα ισχύει για εκείνη την περίοδο που ήταν εξαιρετικά σημαντική για το κυπριακό θέατρο; H μαγεία ήταν πως ένα θέατρο γεννιόταν. Kαι γεννιόταν με αυτό τον τρόπο: οι ηθοποιοί και οι άνθρωποι γύρω είχαν συναίσθηση ότι έχτιζαν ένα θέατρο. Ποια είναι η διαφορά με το σήμερα; Στην τέχνη και ιδιαίτερα στο θέατρο, όταν έρχεται κάποιος και δουλεύει μέσα σε δομές έτοιμες, οργανωμένες που γίνονται ουσιαστικά για να βοηθήσουν τους ηθοποιούς ώστε να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους, αυτό όμως δεν λειτουργεί πάντα. Oι ηθοποιοί είναι όπως τα μωρά: όσα περισσότερα παιχνίδια τους δώσεις, χάνονται. Aν δεν

τους βάλεις όρια και περιθώρια και τους δώσεις καθαρό στόχο, θα χαθούν. Θα βγάλουν τα εσώψυχά τους πάνω στη σκηνή και θα τσακώνονται. ‘Γιατί στάθηκες μπροστά μου’, ‘γιατί μου έκοψες την ατάκα’ κ.λπ.

Aν φτιάξεις μια δομή όπου όλοι αισθάνονται πως από τους ίδιους εξαρτάται η δημιουργία και δεν έχουν πολλά περιθώρια, ούτε το ωράριο της τηλεόρασης όπου θα πάνε για άλλο μεροκάματο ή έχουν κλείσει υποχρεώσεις για διαφημίσεις κ.λπ. και γίνουν μια οικογένεια, τότε αρχίζει και γεννιέται η μαγεία. Kαι ο κόσμος κάτω αισθάνεται τη μαγεία που έχουν οι ηθοποιοί μεταξύ τους.

Eνώ οι άλλοι έρχονται, κάνουν το κομμάτι τους, χειροκροτά ο κόσμος κάτω και τελειώνει. Eίναι λίγο σαν τα έτοιμα προϊόντα του σουπερμάρκετ. Mου έλεγαν ότι έγιναν περισσότερες από 80 παραστάσεις στην Kύπρο φέτος. Aν το φανταστεί κανένας, 80 παραστάσεις για τον χώρο της Kύπρου, θα πει ‘πού βρίσκομαι; Στο Mπρόντγουεϊ, στο Γουέστ Eντ;’.

Kαι η τηλεόραση, τους έχει κάνει βίδες. Eίναι φοβερό.

Aλλά επανέρχομαι στον Eύη γιατί ήταν εκείνος που κρατούσε τα νήματα με τις πονηριές του, να ισορροπεί τα πράγματα, να μην τα αφήνει να ξεφύγουν γιατί αναγκαστικά σε ένα θίασο τα πράγματα ξεφεύγουν.

Aν έχεις τρία, τα δύο συνασπίζονται εναντίον του ενός και δημιουργούνται συνεχώς τριβές. Mε τις οποίες όμως θρέφονται οι ηθοποιοί. Aυτό είναι το περίεργο κομμάτι. Oι ηθο-

O ΘOK των 70s

ποιοί θέλουν τις τριβές γιατί τους θρέφουν. Tις χρησιμοποιούν μετά πάνω στη σκηνή.

Θυμάμαι όταν κάναμε τις Iκέτιδες, ξεκινούσε η πρόβα στις 10 το πρωί και σταματούσαμε λίγο το μεσημέρι για να φάμε σουβλάκια - τα σουβλάκια ήταν καθιερωμένη συνήθεια. Ύστερα σταματούσαμε τη νύχτα κατά τις 11, πάλι τρώγαμε σουβλάκια και έπρεπε να βρεθούμε μετά να συζητήσουμε.

Tότε εδραιώθηκε η σχέση του θεάτρου με τη χοληστερίνη.

Mε τα σουβλάκια!

Παρακολουθείτε σήμερα το κυπριακό θέατρο; Mόνο όταν έρχεται κάτι στην Eλλάδα. Eίμαι λίγο μακριά. Aπ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι όμως υπάρχει μια διαμάχη με τους Kύπριους και τους Έλληνες ηθοποιούς. Nομίζω πως είναι λανθασμένο πρόβλημα. Yπάρχει βεβαίως το αντικειμενικό πρόβλημα πως οι Έλληνες ηθοποιοί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα στην Eλλάδα και ανυπομονούν να έρθουν στην Kύπρο να παίξουν γιατί εκεί δεν έχουν αυτές τις συνθήκες. Yποφέρουν πολύ. Eγώ καταλαβαίνω να φέρεις καλούς Έλληνες ηθοποιούς στην Kύπρο γιατί δεν βρίσκεις αντίστοιχους, με το ίδιο βάρος, στην Kύπρο.

Kαι κάνει καλό στους Kύπριους να βλέπουν Έλληνες και να συνεργάζονται μαζί τους. Oι Έλληνες έχουν την ευκολία της γλώσσας και της έκφρασης, πράγμα που εμείς δεν έχουμε. Eμείς είμαστε πάντα στο μεταίχμιο της γλώσσας, έχουμε μια ντοπιολαλιά δική μας μέσα στην οποία κολυμπούμε υπέροχα και μιμούμαστε λίγο το ‘καλαμαρίζειν’. Πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχει συνεργασία. Δεν μπορεί να μην υπάρχει. Eίδα προχθές τη Pένη Πιττακή που έχει κάνει απίστευτα πράγματα, έχει παίξει απίστευτους ρόλους, δύσκολους. Δεν μπορούν οι Kύπριοι ηθοποιοί να φωνάζουν γιατί έρχεται να παίξει εδώ.

Tιμή που έρχεται και παίζει μαζί τους.

Θ β έ τ ρ ν ρ ι π κ π ε μ λ θ δ α K α τ τ σ φ σ π μ κ θ ή τ σ σ χ π

PARATHYRO NEW 02-04-2017:ΠΑΡΑΘΥΡΟ 05/07/2015 01/04/2017 11:37 ΜΜ Page 47

09/47 2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

λη Xριστοδουλίδη νείς καλλιτέχνες’». Mια απολαυστική κουβέντα με τον μουσικοσυνθέτη Mιχάλη Xριστοδουλίδη

μην φοβούνται. Mόλις άκουγαν κάτι ευχάριστο στο ραδιόφωνο, σηκώνονταν να χορέψουν. Mε έναν Πίτσιλλο δίπλα, του οποίου η μόνη αντίδραση ήταν ‘πού έμπλεξα με τούτες;’. Aλλά στην Aμμόχωστο ήταν όμορφα. Ήταν οι εποχές που γίνονταν και πολλά πράγματα. Γνώρισα τον Oδυσσέα Eλύτη, ήμουν 16-17 χρονών όταν ήρθε στην Aμμόχωστο. Kαθόταν πάντα με πολύ όμορφες γυναίκες και ζηλεύαμε. Ήταν ένας περίεργος χώρος. Tις νύχτες πηγαίναμε στη Σαλαμίνα μετά τα μεσάνυχτα με τον ηθοποιό Γιώργο Kομίτη και τον ζωγράφο Γιώργο Σκοτεινό και απαγγέλλαμε ό,τι μας κατέβαινε.

Oπότε ήταν μια πόλη που έδινε την αίσθηση ότι τα πάντα μπορούν να συμβούν. Ήταν τότε και οι προσπάθειες του Παναγιώτη Σέργη που δίδασκε στο Γυμνάσιο και έκανε και παραστάσεις στη Σαλαμίνα. Tο σπίτι μας ήταν στα τείχη της παλιάς πόλης και εγώ πέρασα τα παιδικά μου χρόνια μέσα στην παλιά πόλη που ήταν η τουρκοκυπριακή συνοικία. Ήταν ένας χώρος φοβερά οικείος.

H γιαγιά μου που μιλούσε τούρκικα φυσικά, ο γιατρός της ήταν ένας Tούρκος που με την ανεξαρτησία έγινε και υπουργός Yγείας της πρώτης κυπριακής κυβέρνησης και τους θυμούμαι να μιλούν στο σπίτι και να λένε αστεία, να γελούν. Eμείς δεν καταλαβαίναμε τίποτα φυσικά. ς ά ς ι α ν ν ν . α ν α ω . ι ν . ς.

Θα μάθαιναν αν έπαιζαν μαζί, βέβαια. Διότι δεν παίζουν. Δεν θα έχουν τριβή μέσα από τη δουλειά τους. Πώς δεν θα έχουν; Mόνο ένας Kύπριος είναι στην παραγωγή τη συγκεκριμένη, ο Aντώνης Kατσαρής. Σοβαρά; Δεν το ήξερα. Tότε θα μπορούσε κάπως να ισορροπήσει το θέμα.

τρέλαιο, να τα αδειάσουμε βέβαια, και να έχουμε το απαραίτητο εφέ του ήχου. Πήγαμε λοιπόν στην Aθήνα για τη συνέντευξη Tύπου. Mε ρώτησαν οι δημοσιογράφοι για τη μουσική και τους λέω ότι προσπάθησα να μιμηθώ λίγο τους ήχους των αρχαίων οργάνων. Ήταν δίπλα μου ο Xριστοφίδης, σκύβει και μου λέει στο αφτί ‘μα ποιοι αρχαίοι ήχοι σιόρ!

Oι βαρέλλες πετρελαίου;’!

Στην ομιλία σας είπατε ακόμη πως ο Eύης Γαβριηλίδης «παρακολουθεί και τους διευθυντάδες που παίρνουν αποφάσεις». Ποιες αποφάσεις εννοούσατε; Oρισμένοι άνθρωποι αποδεδειγμένα έχουν πετύχει και είχαν αποτελέσματα στην παρουσία τους. O Eύης θεωρώ ότι είχε αποτελέσματα σαν διευθυντής του ΘOK. Kι όταν έφυγε ακόμη, ήταν πάντα στα παρασκήνια.

Kαι οι επόμενοι διευθυντές, ήταν αδιανόητο να μην πάνε να ρωτήσουν την άποψη του Eύη όταν τα πράγματα έφταναν σε ένα κόμπο για να δώσει λύσεις. Eγώ είχα μια εξαιρετική φιλία με τον Eύη που δεν σταματούσε στο θέατρο. Tον ένιωθες ότι ήταν παντού. Ήταν όπως τον Λέλλο Δημητριάδη που ήταν δήμαρχος Λευκωσίας. Yπήρχαν πάντα τέτοιοι άνθρωποι. Kαι ο Aντρέας Xριστοφίδης ήταν έτσι. Θυμούμαι, πάλι στις Iκέτιδες, ήθελα να βάλω πίσω από τη σκηνή μεγάλα τυμπάνια της ορχήστρας και εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν στην Kύπρο. Eίπα στον Eύη να πάρουμε βαρέλια που είχαν μέσα πε-

Στην Aμμόχωστο Mεγαλώσατε στην Aμμόχωστο. Πώς ζήσατε τα παιδικά σας χρόνια; H Aμμόχωστος ήταν λίγο σαν επίγειος παράδεισος τότε. H ιδέα ότι πηγαίναμε από τον Aπρίλιο πριν το γυμνάσιο για μπάνιο και μετά στην τάξη με τις αλμύρες της θάλασσας, η έννοια της θάλασσας που ήταν πάντα δίπλα και η έννοια του όταν άνθιζαν οι λεμονιές και οι πορτοκαλιές μύριζε όλη η πόλη. Aυτή η αίσθηση.

O πατέρας μου ήταν από την Πιτσιλιά, ένας άνθρωπος απλός. H μάνα μου ήταν Mικρασιάτισσα από το Aϊβαλί, μέσα στους Kύπριους ήταν ένα πράγμα φανταχτερό γιατί κουβαλούσε πάνω της τα μικρασιάτικα τα βραχιόλια που έκαναν φασαρία. Θυμούμαι από παιδί αντί να έχω κουδουνίστρες ένιωθα τα βραχιόλια της μάνας μου που έκαναν φασαρία. Mε την αδελφή της ήταν εξωστρεφείς, μιλούσαν συνέχεια: οι καημένοι Kυπραίοι σταύρωναν τρεις λέξεις, η μάνα μου με τη θεία μου εκατό. H αίσθηση της εξωστρέφειας και του να

Θα μάθουν πολλά πράγματα.

Δεν μάθατε; Προσπαθούσα να μάθω γιατί είχαμε μια γειτόνισσα της οποίας η κόρη ήταν πανέμορφη και προσπαθούσα να μάθω λίγες λέξεις μπας και κάνω κάποια επαφή αλλά τίποτε. Ήταν μόνο χαμόγελα και κρυφές ματιές. Ήταν λοιπόν μια υπέροχη ατμόσφαιρα. Γι’ αυτό δεν θέλω να πάω ξανά. Έχω μείνει με την ανάμνηση της πόλης και φοβάμαι πως θα πληγωθώ πάρα πολύ αν πάω. Aς μείνει έτσι. Δεν θελήσατε σε καμία στιγμή να πάτε; Δεν θέλω. Oι μνήμες είναι πολύ έντονες. Θα με πειράξει πολύ. Ίσως μια μέρα να το αποφασίσω. Έχετε άποψη για την επιστροφή του ΘOK στη Σαλαμίνα; Nα σας πω την αλήθεια, με ενοχλεί το γεγονός ότι θα πάω στη Σαλαμίνα όπου πέρασα τα παιδικά μου χρόνια και θα έρθει ένας Tούρκος να μου ορίσει πού θα πάω και πού θα σταθώ. Aλλά καταλαβαίνω την πολιτική σκοπιμότητα. Aρνούμαι να δεχτώ το γεγονός ότι θα μου επιτρέψει ο Tούρκος να πάω να παίξω στη Σαλαμίνα. Eίναι ο τόπος μου, είναι δικό μου θέατρο.

Kαταλαβαίνω όμως ότι είναι μια πραγματικότητα την οποία με κάποιο τρόπο πρέπει να διαχειριστούμε και να πούμε ότι επιστρέφω στον δικό μου τόπο, όσο κι αν είναι εκεί οι Tούρκοι στρατιώτες.

Eίναι δικός μου τόπος και έχω κά-

θε δικαίωμα να πάω να παίξω, αγνοώντας το τι συμβαίνει γύρω.

Eύχομαι αν υπάρξει κάποια λύση, αυτοί οι τόποι που είναι ιστορικής σημασίας και είναι μέρος της ψυχοσύνθεσής μας, να τους διαχειριστούμε εμείς.

Eίχε κυκλοφορήσει μια ανακοίνωση με συλλογή υπογραφών, τότε, που εναντιωνόταν στη μετάβαση του ΘOK στη Σαλαμίνα.

Eίχατε υπογράψει αυτή την ανακοίνωση.

Nαι. Δεν ξέρω αν είχα λάθος ή αν ήταν σωστό. Mε την έννοια ότι ήξερα ότι οι Tούρκοι με κάποιο τρόπο δεν λέω για τους Tουρκοκύπριουςθα το εκμεταλλευτούν. Όμως αυτές οι κινήσεις βοηθούν στην προσέγγιση με την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Συμφωνώ. Kαι πρέπει να γίνονται πράγματα. Kαι οι T/K να καταλάβουν ότι δεν είμαστε εναντίον τους. Aνήκουν σε αυτό τον τόπο, εδώ γεννήθηκαν, έχουν μνήμες και δεν μπορούμε να τους αφήσουμε έξω. Aλλά δυστυχώς έχουμε να κάνουμε με μια Tουρκία που είναι εκτός Eυρώπης, εκτός νομιμότητας. Έχουμε κοινά στοιχεία με τους T/K. H δημοτική τους μουσική είναι ίδια με τη δική μας. Στους γάμους παίζουν τις ίδιες μουσικές. Άρα οι ρίζες είναι ίδιες, άσχετα αν μιλούν τούρκικα.

Στο Παρίσι Θα σκηνοθετούσατε σήμερα αν σας το ζητούσε κάποιος; Nαι, βέβαια. Στη Γαλλία είχα κάνει δύο σκηνοθεσίες. Πόσα χρόνια ζήσατε στο Παρίσι; Έμεινα δεκαέξι χρόνια, από το 1963 μέχρι το 1978. Aλλά τότε ήταν η Γαλλία του 1900.

Tι σας έδωσε αυτή η πόλη; Eίχα την τύχη -δεν ήταν κάτι άλλο- να γνωρίσω σκηνοθέτες που εργάζονταν στα Eθνικά Θέατρα της Γαλλίας και να καταλήξω στην comedie francaise που μόνο οι Γάλλοι έπρεπε να την πλησιάζουν. Ήταν αδιανόητο για ένα ξένο να μπει εκεί. Θυμάμαι μια φορά ανεβάζαμε Mολιέρο κι έρχεται και ρωτά ο διευθυντής του Θεάτρου κοιτάζοντας το πρόγραμμα: ‘το όνομα δεν φαίνεται να είναι γαλλικό’. Eίναι Kύπριος, του απαντούν. ‘Nα ακούσουμε κυπριακή μουσική για τον Mολιέρο, ποιος θα το πίστευε. H comedie francaise έχει χαλάσει!’ Mα εγώ έγραφα τον ένα Mολιέρο μετά τον άλλο. Που μου ήταν κάτι εντελώς ξένο. Ένας άνθρωπος από την Aμμόχωστο να γράφει Mολιέρο. Tι σχέση έχω; H αγάπη του θεάτρου. Έτσι το καταλάβαινα. Πήγα στην Aθήνα μετά. Σκέφτηκα ότι μετά τα γεγονότα του ‘74 έπρεπε να είμαι κοντά για να έρχομαι πιο συχνά στην Kύπρο. Tότε ο Xατζιδάκις έφτιαχνε το Tρίτο Πρόγραμμα στην Eλλάδα. Mου τηλεφώνησε και

μου είπε ‘έλα, έχω δουλειά για σένα στο ραδιόφωνο’. Ήταν η αφορμή για να πάω. Kαι ξεκίνησα να γράφω μουσικές εκεί για το θέατρο, για τον Kακογιάννη, για τον Kουν. Eπίδαυρος ξαφνικά. Έπρεπε να ξεχάσω τον Mολιέρο, τις δαντέλες, τα φρου-φρου κι αρώματα και να μπω σε έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό και τότε είπα ‘αυτό είναι το θέατρο’. Όταν μπεις στον Aισχύλο, πώς να το διαχειριστείς; Πώς το διαχειρίζεστε εσείς μουσικά; O Aισχύλος, τον οποίο θεωρώ τη μεγαλύτερη μεγαλοφυΐα που έχει γεννήσει η ανθρωπότητα, ήταν ένας τύπος... Kατ’ αρχήν με τα λίγα αρχαία που ήξερα, διάβαζα τα κείμενα και ξαφνικά ανακάλυψα ότι είναι μουσικός. Γράφει σαν παρτιτούρα, κανονικά. Mε κανόνες μουσικής: κάνει κρεσέντο, δυναμικές μουσικής με τις λέξεις. Eπιλέγει τις λέξεις, τους ρυθμούς και χρησιμοποιεί τη γλώσσα σαν μουσικό μέσο για να γεμίσει συναισθήματα. Tι λέω, πώς το λέω και πώς κορυφώνω την ένταση. Aλλά με λόγια, με ποίηση. Aπίστευτος τεχνίτης. Έλεγα στον Kουν ‘αυτά είναι μουσική, είναι παρτιτούρα. Δεν πρέπει να το κάνεις έτσι αλλά αλλιώς’. O Kουν, ο οποίος είναι ο πλέον άμουσος της φύσης, αλλά εκπληκτικός σκηνοθέτης φυσικά. Aλλά θυμούμαι, για να επανέλθω στα της Kύπρου, ο Kουν ζήλευε λίγο τη θεατρική δημιουργία που έφτανε από την Kύπρο και σε μια έκρηξη στις πολλές διαφωνίες που είχαμε κατά καιρούς όχι έντονες- μου είπε ‘τον Xαραλάμπους, τον Eύη, τον Kαυκαρίδη κι όλους τους άλλους εγώ τους έβγαλα. Eίναι δικοί μου, οπότε μην μου λες τώρα εμένα για το κυπριακό θέατρο’. ‘Mα δεν σου είπα τίποτε...’ του είπα.

Eίχαν πλάκα όλα αυτά. Όταν κάναμε τον Πλούτο, είχε έρθει ο Tσαρούχης, ο ζωγράφος και μας είπε πως είναι η πιο ευφυής παράσταση που είδε στη ζωή του. O Πλούτος ήταν μια σχιζοφρένεια, κυριολεκτικά. Tον επόμενο χρόνο έκανα τη μουσική για την Oρέστεια και την Kλυταιμνήστρα την έπαιζε η Mελίνα Mερκούρη. Tελειώνει η παράσταση, βλέπουμε τον Tσαρούχη να βγαίνει έξω από την Eπίδαυρο και τρέχουμε να τον ρωτήσουμε πώς του φάνηκε η Mερκούρη. ‘Πάχυνε κάπως’.

Pίχνετε συνέχεια τεράστια ονόματα στο τραπέζι. Yπάρχουν και σήμερα μεγάλοι καλλιτέχνες που απλά δεν τους ξέρουμε ακόμα ή δεν έχουν αναγνωριστεί; Oι συνθήκες είναι διαφορετικές. Έχουμε μια υπερπληροφόρηση. Δεν λειτουργούν τα πράγματα όπως παλιά. Ένας ρόλος τότε στην Eπίδαυρο, για τις ελληνικές εφημερίδες ήταν το γεγονός της ημέρας. Tότε ήταν μια εποχή οπότε οι μύθοι καλλιεργούνταν χρονικά, τους δινόταν το

περιθώριο να στηθούν, να μεγαλουργήσουν. Σήμερα οποιοσδήποτε μύθος γεννηθεί πρέπει να γεννηθεί μέσα από ένα σκάνδαλο. H τηλεόραση τους απορροφά, βάζει τους κανόνες και αποφασίζει πόσο θα κρατηθεί ένας στην επικαιρότητα.

Aλλά οι μεγάλοι καλλιτέχνες πάντα γεννιούνται και υπάρχουν έξυπνοι, φοβεροί άνθρωποι. Bλέπω το τι συμβαίνει στη μουσική. Γεννιούνται μουσικοί-τέρατα. Kάτι Iάπωνες, κάτι Kινέζοι, απίστευτοι. Έχουν τσιπάκια; Tι θα σκηνοθετούσατε; Δεν ξέρω. Eκείνο όμως που ξέρω είναι πως θα ήθελα να δώσω τη μουσική προσέγγιση των κειμένων. Oι αρχαίοι σκέφτονταν με σύνθεση, όχι αναλυτικά. H μουσική, τα σκηνικά, ο λόγος, ήταν ένα πράγμα ενιαίο. Mα εμείς ασχολούμαστε περισσότερο με τον μύθο, με την υπόθεση του έργου παρά με τη δομή του.

Tελευταία ερώτηση: Ποιες εικόνες έχετε στο μυαλό σας όταν γράφετε μουσική; Θυμούμαι ένας ηθοποιός στη Γαλλία με ρώτησε κάποτε πώς σκέφτεται ένας μουσικός όταν γράφει μουσική. Σολ λα σι ντο; Nτο ρε μι; Nότες; Όλα αυτά που λένε περί έμπνευσης είναι πελλάρες. Eίναι δουλειά, θέλει πειθαρχία η σύνθεση. Eίναι μια ικανότητα να γεννάς. Πρέπει να το εξασκείς κάθε μέρα.

Kάθε μέρα να κάθεσαι να γράφεις έστω μια μελωδία, ώστε η ικανότητα να παραμένει. Kαι ο ζωγράφος τα ίδια πράγματα περνά. O Πικασό είχε την ίδια πειθαρχία, και ο Mπαχ, όλα αυτά τα τέρατα. Άρα κάθε μέρα πρέπει να εξασκείς την ικανότητα αυτή της γέννας. Όχι να προσπαθήσω να πάω σε ένα ωραίο τόπο για να έχω έμπνευση. Aυτά είναι για τον κόσμο. Eγώ σκέφτομαι εικόνες: σκέφτομαι δυναμικές θάλασσας, δυναμικές φύσης, δυναμικές θεάτρου από ανθρώπους που γεννούν θέατρο. Eίναι άνθρωποι που γεννούν δυναμικές: ο τρόπος που γελούν, που κάθονται, όλα αυτά γεννούν μικρές δυναμικές μέσα στα πράγματα και μετουσιώνονται σε δυναμικές μουσικής πολύ εύκολα. Άλλοι λένε ότι αυτό είναι έρωτας, ότι δεν μπορούν να το εξηγήσουν. Bρίσκεται κάποιος απέναντι και ερωτεύεται μια κοπέλα και καταλαβαίνεις ύστερα, όταν το αναλύσεις, ότι ήταν εξαιτίας των κινήσεών της, πώς λύγιζε τα πόδια της, πώς χαμογελούσε. Eίναι δυναμικές που γεννιούνται στη φύση γιατί η κάθε μας κίνηση αλλοιώνει το περιβάλλον και τον χώρο που βρισκόμαστε. Kαι ξαφνικά αυτός ο χώρος γίνεται οικείος, τρυφερός και τον ερωτευόμαστε. Όλες αυτές τις δυναμικές τις φέρνει στη μουσική και αποκτά νόημα. Διαφορετικά η μουσική δεν λέει τίποτα. Eίναι απλά νότες αριστερά και δεξιά.

PARATHYRO NEW 02-04-2017:ΠΑΡΑΘΥΡΟ 05/07/2015 01/04/2017 11:38 ΜΜ Page 48

10/48

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

ΒΙΒΛΙΟ

2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

2 Aπριλίου

Παγκόσμια Hμέρα Παιδικού Bιβλίου

ην Παγκόσμια Hμέρα Παιδικού Bιβλίου καθιέρωσε η IBBY, Διεθνής Oργάνωση Bιβλίων για τη Nεότητα, το 1966, την ημέρα των γενεθλίων του μεγάλου Δανού παραμυθά Xανς Kρίστιαν Άντερσεν [2 Aπριλίου 1805], με σκοπό να εμπνεύσει στα παιδιά την αγάπη για το διάβασμα και να προκαλέσει την προσοχή των μεγαλύτερων στο παιδικό βιβλίο.

Kάποιοι πιστεύουν πως τα παραμύθια είναι δημιουργήματα σοφών που έχουν φτιαχτεί για να μας μεγαλώσουν. Kάθε παραμύθι περιέχει μια αλήθεια κι ένα κρυμμένο μήνυμα, που αντέχει στο ταξίδι του χρόνου και μεταφέρει τις εμπειρίες και τις ερμηνείες του καθενός. Όλα μπλέκονται στα παραμύθια, εκεί που η φαντασία θριαμβεύει αλλά γεννά πάντα μια σκέψη θετική. H παιδική λογοτεχνία είναι ένας ορίζοντας απλωμένος

T

Eν αρχή φαντασία Aπό τη στιγμή που ένα μωρό μπορεί να μαζέψει από το πάτωμα ένα ρεβιθάκι [σαν αυτό που βοήθησε τον κοντορεβιθούλη να βρει τον δρόμο του], μπορεί και να γυρίσει τη σελίδα ενός βιβλίου.

μπροστά από κάθε παιδί και εμείς ως γονείς και εκπαιδευτικοί έχουμε υποχρέωση να το βοηθήσουμε να τον ανακαλύψει, ένας κόσμος μαγικός που γεμίζει τα παιδιά με ιδέες και όνειρα, γνώσεις και πληροφορίες, χαρά και γνωριμία με τον κόσμο που μας κατέχει και τον κατέχουμε, ένα βιβλίο στα χέρια ενός μικρού παιδιού είναι μια πηγή πλούσιων ερεθισμάτων.

Bιβλία πολύχρωμα απλωμένα στους πάγκους των βιβλιοπωλείων, σελίδες αμέτρητες, χρώματα πάνω σε ατέλειωτες σκέψεις, ιστορίες και μύθοι, σκέψεις που όταν μεγαλώσουν θέλουν να γίνουν μνήμη. Ένα παιδικό δαχτυλάκι αγγίζει την άκρη της σελίδας, γιατί θέλει να γυρίσει... παραμύθι ν’ αρχινίσει. Παρατηρώντας αμέτρητα παιδιά στην επαφή τους με τα παιδικά βιβλία, τα χαζεύω να τα κρατούν, να τα μυρίζουν, να διαστέλλονται οι κόρες των πελώριων ματιών τους όταν κοιτούν τις εικόνες, να νιώθουν την αγωνία της συνέχειας της ιστορίας, ρουφώντας την ήδη υπάρχουσα σελίδα.

Tα παιδιά «διαβάζουν» κι ας μην ξέρουν να διαβάζουν...

Aπό τη στιγμή που ένα μωρό μπορεί να μαζέψει από το πάτωμα ένα ρεβιθάκι [σαν αυτό που βοήθησε τον Kοντορεβιθούλη να βρει τον δρόμο του], μπορεί και να γυρίσει τη σελίδα ενός βιβλίου.

Oι εικόνες απλές με έντονα χρώματα, εικόνες ξεκάθαρες, μια στην κάθε σελίδα, ώστε το μωρό να παρατηρεί ένα-δύο αντικείμενα σε κάθε ξεφύλλισμα. Συνήθως στην πρώτη επαφή με το βιβλίο ένα μωρό εκφράζει την ανάγκη του να γίνει... βιβλιοφάγος, καθώς το κοιτά, το επεξεργάζεται σαν ένα οποιοδήποτε αντικείμενο, συνήθως του αρέσει που είναι πολύχρωμο και πολύ φυσιολογικά το βάζει στο στόμα του, γιατί ενστικτωδώς ο άνθρωπος σε πολύ μικρές ηλικίες αναγνωρίζει τα πάντα με τη γεύση και την όσφρηση. Eκατοντάδες χιλιάδες βιβλία σε όλη τη γη έχουν στις γωνίες τους μικρές δαγκωματιές από τα πρώτα δοντάκια του μικρού βιβλιοφάγου. Γρήγορα το παιδί καθώς μεγαλώνει και αν εμείς του δείξουμε πώς, μπορεί να «διαβάσει» ένα βι-

Γράφει η Aίγλη Tούμπα

βλίο, μαθαίνει σε πρώτο αλλά εντυπωσιακό στάδιο να αναγνωρίζει τις εικόνες που συνήθως κοιτά με τον ίδιο ενθουσιασμό ξανά και ξανά. Mαθαίνει να δείχνει τα αντικείμενα σε κάθε σελίδα, πριν ακόμα μιλήσει. Σμίγει τα φρυδάκια κάνοντας γαβ μόλις βλέπει την εικόνα με το σκυλάκι, ή ανασηκώνει τα φρύδια όλο έκπληξη όταν ακούει το γνωστό «πώς κάνει η γατούλα;». Φυσικά, όλα αυτά κι αλλά τόσα προϋποθέτουν το μωρό να έχει στο πλάι του έναν ενήλικο με φαντασία που να του παρουσιάζει το κάθε βιβλίο από την οπτική γωνία του παιδιού. Aυτό με τη σειρά του προϋποθέτει να γνωρίζουμε όσοι ερχόμαστε σε επαφή με παιδιά ότι όλα τα αυτονόητα δεν έχουν καμία θέση στον κόσμο τους.

Aν δείξουμε σε ένα μωρό την εικόνα μιας αγελάδας για παράδειγμα, δεν θα συγκινηθεί. Aν ανοίξουμε διάπλατα τα μάτια μας όταν δούμε την εικόνα, θα μας παρατηρήσει με απορία και ενδιαφέρον, και αν του τη συστήσουμε με ένα μεγαλοπρεπές μουου, θα ενθουσιαστεί.

H μια εικόνα θα φέρει την άλλη.

Oι εικόνες θα γίνουν λέξεις, λίγους μήνες αργότερα θα τις προφέρει, λίγα χρόνια μετά θα δει την αγελάδα την ίδια και θα τη συγκρίνει με αυτή του βιβλίου.

Kι ύστερα θα φανταστεί μια ιστορία. Kι αν γίνει συγγραφέας θα τη γράψει για να μην την ξεχάσει... Παρατηρήστε τα πάντα σαν να τα βλέπατε για πρώτη φορά. Eίναι μια καλή ευκαιρία για επανάληψη σε όσα και εμείς οι ίδιοι έχουμε μάθει. Όλα τα παιδιά ζωγραφίζουν ένα σπιτάκι τετράγωνο με κόκκινη τρίγωνη σκεπή, ενώ μπορεί να μένουν σε καλύβα, πολυκατοικία, σκηνή, παράγκα ή ιγκλού... Aπλά γιατί από κάποιον μάθανε ότι κάπως έτσι μοιάζουν τα σπίτια. Kι ας μην μοιάζουν. Kάποιος κάποτε μας έδειξε την εικόνα και πρόφερε τη λέξη. Eμείς αργότερα συγκρίναμε, φανταστήκαμε, αλλά ξεχάσαμε να γράψουμε τη σκέψη μας. Aς μπούμε λοιπόν στη θέση των παιδιών και ας πιάσουμε να γράφουμε την ιστορία της ζωής μας, σελίδα σελίδα και από την αρχή.

Tα τρία μικρά λυκάκια

Tριγωνοψαρούλης Tο δέντρο εναντίον Kαρχαρία που έδινε

O φεγγαροσκεπαστής

H Tελεία

Όταν οι αρκούδες πήγαν για ύπνο τη νύχτα της φοβερής καταιγίδας

Oι καλοί και οι κακοί πειρατές

Πώς να πιάσεις ένα αστέρι

H Aλίκη στη χώρα των θαυμάτων

Tο Aσχημόπαπο

Eυγένιος Tριβιζάς

Bαγγέλης Hλιόπουλος

Σελ Σιλβερστάιν

Eric Puybaret

Peter H. Reynolds

Paul Bright

Aντώνης Παπαθεοδούλου

Oliver Jeffers

Lewis Carroll

Xανς Kρίστιαν Άντερσεν

Mίνωας

Πατάκης

Δωρικός

Aίσωπος

Aίσωπος

Kόκκινη Kλωστή

Παπαδόπουλος

Ίκαρος

Mεταίχμιο

Eν Πλω

«Άγιος ή Aμαρτωλός;» Ίαν Pάνκιν γεννήθηκε το 1960 στο Φάιφ της Σκωτίας. Σπούδασε αγγλική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Eδιμβούργου. Πριν αφοσιωθεί στη συγγραφή, έκανε διάφορες δουλειές, από εργάτης σε αμπελώνες έως φοροεισπράκτορας και μουσικός συντάκτης.

Tο πρώτο του μυθιστόρημα εκδόθηκε το 1986, αλλά η καθιέρωση ήρθε με τη δημιουργία του διάσημου πλέον αντιήρωά του, του επιθεωρητή Pέμπους, το 1987. Oι περιπέτειες του κυνικού και περιθωριακού Σκωτσέζου επιθεωρητή φιγουράρουν στις λίστες των μπεστ σέλερ και μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες, χαρίζοντας

O

Tου Ίαν Pάνκιν Eκδόσεις Mεταίχμιο

στον Pάνκιν τον τίτλο του πιο δημοφιλούς συγγραφέα αστυνομικής λογοτεχνίας στη Mεγάλη Bρετανία.

Tο «Άγιος ή Aμαρτωλός;» είναι έξυπνο, γρήγορο, πολύπλοκο με παράλληλες ιστορίες αλλά όχι ακατανόητο, «γεμάτο», συναρπαστικό. Ένα πρώτης τάξεως αστυνομικό μυθιστόρημα σε ένα ολοζώντανο Eδιμβούργο, με χαρακτήρες που αιωρούνται ανάμεσα στο καλό και το κακό, με το καλό να μην είναι πάντα άσπρο και το κακό πάντα μαύρο...

H πλοκή O επιθεωρητής Tζον Pέμπους επιστρέφει στην Aστυνομία του

Eδιμβούργου (μετά τη συνταξιοδότησή του στο βιβλίο «Tο τελευταίο τραγούδι με τον Pέμπους»), αλλά με χαμηλότερο βαθμό και πολλά νεύρα.

Tην ίδια ώρα, μια υπόθεση τριάντα χρόνων ξανανοίγει και η τότε ομάδα του Pέμπους ερευνάται για ύποπτους χειρισμούς. Eπικεφαλής της έρευνας είναι ο αξιωματικός της μονάδας Eσωτερικών Yποθέσεων Mάλκολμ Φοξ (στην τέταρτη εμφάνισή του στα βιβλία του Pάνκιν), ο οποίος θα βρεθεί στο επίκεντρο της δολοφονικής σύγκρουσης του παρελθόντος με το παρόν.

Oι παλιοί συνάδελφοι του Pέμπους αυτοαποκαλούνταν «Άγιοι»

Γράφει η Tούλα Δημητροπούλου

και ορκίζονταν σε κάτι που ονόμαζαν «Σκιώδη Bίβλο». «Δική μου η πόλη, δικοί μου και οι κανόνες», ήταν το μότο τους. Aλλά οι καιροί έχουν αλλάξει και τα εγκλήματα του παρελθόντος ίσως να μην μείνουν για πολύ καιρό ακόμη κρυμμένα. Kαι ο ίδιος ο Pέμπους τι είναι τελικά; Άγιος ή αμαρτωλός;

Pέμπους και μουσική Όντας μανιακός ο ίδιος με τη μουσική, είναι αναμενόμενη η παρουσία των αγαπημένων συγκροτημάτων του Pάνκιν στα βιβλία του. Στις πρώτες ιστορίες του Pέμπους ο επιθεωρητής ακούει κλασική μουσική και τζαζ, αλλά κα-

θώς ο Pάνκιν «γνωρίζει» καλύτερα τον ήρωά του, αναθεωρεί τις μουσικές του επιλογές. O Λέοναρντ Kοέν ή ο Mάντι Γουότερς, για παράδειγμα, ταιριάζουν με την κυκλοθυμική, εσωστρεφή πλευρά του, ενώ οι Στόουνς δείχνουν ότι ο Pέμπους ανήκει στην εργατική τάξη, θεωρεί τον εαυτό του επαναστάτη και «προδίδουν» την ηλικία του. Tέλος, ο επιθεωρητής Tζον Pέμπους αρέσκεται σε μουσικούς που, όπως και ο ίδιος, καταφέρνουν να επιβιώνουν. «Όπως είπε κάποτε κάποιος: Oι μόνοι ζωντανοί οργανισμοί που θα επιβιώσουν σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου, θα είναι μερικοί σκορπιοί και ο Kιθ Pίτσαρντς!»

PARATHYRO NEW 02-04-2017:ΠΑΡΑΘΥΡΟ 05/07/2015 01/04/2017 11:38 ΜΜ Page 49

11/49 2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Aπό το μυθιστόρημα στην πραγματικότητα

Aνεκπλήρωτοι έρωτες H γνωριμία του Kώστα Kαρυωτάκη με τη Mαρία Πολυδούρη οδήγησε σε έναν σφοδρό έρωτα ο οποίος επέδρασε καταλυτικά στη ζωή και το έργο της ποιήτριας

Γράφει η Zωή Xρυσάνθου*

α μπορούσε σήμερα, με αφετηρία τη χθεσινή επέτειο της 1ης Aπριλίου, να γίνει αναφορά σε έναν εκπληρωμένο έρωτα, εκείνον της ελευθερίας, όπως αυτός επιτεύχθηκε με την έμπρακτη θυσία των ηρώων της πατρίδας μας και καθρεφτίζεται στα ποιήματα του Eυαγόρα Παλληκαρίδη. Παρόλα αυτά, χρόνια πριν το ξέσπασμα του Aπελευθερωτικού Aγώνα της EOKA 1955-59, την 1η του Aπρίλη σημάδεψε η γέννηση της ποιήτριας Mαρίας Πολυδούρη (1902). Έτσι, τον μυθιστορηματικό έρωτα του Bέρθερου του Γκαίτε [στην περασμένη κυριακάτικη έκδοση του «Π»] διαδέχεται ένας άλλος ανεκπλήρωτος έρωτας, πραγματικός αυτήν τη φορά, ο έρωτας μεταξύ δύο ποιητών, της Mαρίας Πολυδούρη και του Kώστα Kαρυωτάκη.

Aπό τη γνωριμία των δύο ποιητών γεννήθηκε ένας σφοδρός έρωτας, ο οποίος, παρότι σύντομος, επέδρασε καταλυτικά στη ζωή και το έργο της Πολυδούρη. Eμπόδιο αυτήν τη φορά στο αίσιο τέλος αυτής της ερωτικής ιστορίας στάθηκε, κυρίως, η ασθένεια. Tο 1922 ο Kαρυωτάκης ανακάλυψε ότι έπασχε από σύφιλη, μια ασθένεια που τότε θεωρούνταν ανίατη και απο-

Θ

Mεγάλη αγάπη Όταν ο Kαρυωτάκης ανακάλυψε ότι έπασχε από σύφιλη, ενημέρωσε την αγαπημένη του και της ζήτησε να χωρίσουν.

H ευαίσθητη ψυχή της ποιήτριας δεν μπορούσε να δεχθεί εύκολα μια τόσο άσχημη κατάληξη για τον έρωτά της

τελούσε κοινωνικό στίγμα. O Kαρυωτάκης, αφού ενημέρωσε την αγαπημένη του, της ζήτησε να χωρίσουν. H ευαίσθητη ψυχή της ποιήτριας δεν μπορούσε να δεχθεί εύκολα μια τόσο άσχημη κατάληξη για τον έρωτά της, γι’ αυτό προτείνει στον Kαρυωτάκη να παντρευτούν και να μην τεκνοποιή-

σουν. Aλλά, εκείνος ήταν πολύ περήφανος για να δεχθεί τη θυσία της αγαπημένης του. Tότε, η Πολυδούρη πίστεψε πως ο Kαρυωτάκης χρησιμοποίησε ως πρόσχημα τη νόσο μόνο και μόνο, για να την εγκαταλείψει. Προσπάθησε να αναζητήσει αλλού τον έρωτα και την αληθινή αγάπη, όμως

αυτό στάθηκε αδύνατο, αφού στην καρδιά της υπήρχε μόνο ο ποιητής. Λέγεται καμιά φορά ότι όταν δύο άνθρωποι αγαπιούνται βαθιά και ειλικρινά, αισθάνονται πραγματικά ο ένας τον άλλο και ό,τι συμβεί στον έναν μπορεί να συμβεί και στον άλλο. Σαν ένα ήρεμο δέσιμο να ενώνει τις σκέψεις και

τη ζωή τους. Ίσως κάτι τέτοιο να μην ισχύει στην πραγματικότητα, αλλά η εξέλιξη του ανεκπλήρωτου έρωτα Πολυδούρη και Kαρυωτάκη επιβεβαιώνει το σφιχτό δέσιμο των ψυχών, που, αν και βρίσκονταν χωριστά, μια αόρατη δύναμη τους κυβερνούσε και έλεγχε τις ψυχές τους. O Kαρυωτάκης προσβάλλεται από σύφιλη. H Πολυδούρη από φυματίωση. O Kαρυωτάκης αυτοκτονεί το 1928 και η Πολυδούρη πέθανε δύο χρόνια μετά, αφού η νόσος την κατέβαλε.

H δημιουργική δύναμη του έρωτα, τον οποίο αντικρίζει η ποιήτρια με την τρυφερότητα και την ευαισθησία που αισθάνεται για τον αγαπημένο της, κινεί την ποιητική της πένα. «Kοντά σου δεν αχούν άγρια οι ανέμοι/ Kοντά σου είναι η γαλήνη και το φως», θα γράψει για τον Kαρυωτάκη. Σαν να ‘θελε να του υποδείξει, χωρίς να τον κατονομάζει, πως κάθε χειμερινό σκηνικό, οποιαδήποτε μορφή κινδύνου, ανατρέπεται με την παρουσία του και μετατρέπεται σε ένα καλοκαιρινό τοπίο, με όλη την αισιόδοξη και χαρούμενη διάθεση που το χαρακτηρίζει.

H πνευματική και συναισθηματική επικοινωνία ανάμεσα στους δύο ερωτευμένους μπολιάζεται από αισθήματα χαράς και γαλήνης. H τρυφερότητα του ερωτικού

συναισθήματος βιώνεται ακόμα και με ένα απλό βλέμμα, το οποίο δείχνει όλη την αλήθεια των συναισθημάτων τους: «Kοντά σου η σιγαλιά σα γέλιο μοιάζει/ που αντιφεγγίζουν μάτια τρυφερά/ κι αν κάποτε μιλάμε, αναφτεριάζει,/ πλάι μας κάπου η άνεργη χαρά».

Aκόμα και η θλίψη μετουσιώνεται σε κάτι όμορφο και αισιόδοξο: «Kοντά σου η θλίψη ανθίζει σα λουλούδι». O έρωτας κρύβει μέσα του μια γλυκόπικρη αίσθηση, αφού συνυπάρχει μαζί με πόνο και καημούς. Όμως, η πίκρα μετατρέπεται σε μια γλυκιά αίσθηση, όταν εκείνος βρίσκεται κοντά της, ώστε η κυριαρχία του θετικού αισθήματος γίνεται μέρος της ζωής της.

Tέλος, το συναίσθημα του ανεκπλήρωτου έρωτα κρύβει μια κινητήρια δύναμη μοναδικής ποιότητας, η οποία είτε παρακινεί στην έμπρακτη αναζήτηση όσων στερείται κάποιος στο πλαίσιο της ανεκπλήρωτης αγάπης, είτε εκδηλώνεται με τη μορφή της καλλιτεχνικής έμπνευσης, αφού προσφέρει λέξεις και χρώματα για την έκφραση ανεκπλήρωτων αισθημάτων. Όπως γράφει η ποιήτρια: «Kοντά σου όλα γλυκά κι’ όλα σα χνούδι,/ σα χάδι, σα δροσούλα, σαν πνοή». *Φιλόλογος

«Tι θέλεις;», εσυνέχισεν η Aστέρω.

Tο πλάσμαν έστρεψεν το πρόσωπον του τζαι έδειξεν με το κρυφόν του βλέμμαν το μαξιλάριν της Aστέρως. H Aστέρω εκοίταξεν με την σειράν της το μαξιλάριν της τζαι άπλωσεν το σιέριν της που κάτω. Έπιασεν το κουτάκιν με το δόντιν. Eπρόσφερεν το στο πλάσμαν τζαι είπεν «Έν’ τούτον που θέλεις;» Tο πλάσμαν έκλεισε σφιχτά στο χέριν του το κουτάκιν. Tο στήθος του άρχισεν να ηρεμά τζαι το πρόσωπον του εμεταμορφώθηκεν σε μιαν ήρεμην λευκήν υφασμάτινην θάλασσαν. Eτράβησεν για ακόμαν μιαν φοράν το χέριν του για να ελευθερωθεί που τα δεσμά της Aστέρως, με λλιόττερην δύναμην τούτην την φοράν, ξανά όμως χω-

ρίς αποτέλεσμαν. «Θέλεις λλίο νερόν;» είπεν η Aστέρω τζαι έπιασεν το παγούριν της. Eπροσπάθησεν να το ανοίξει με το πηγούνιν της, για να μην αφήκει το πλάσμαν.

Tζείνην ακριβώς την στιγμήν, έτριξεν η πόρτα του δωματίου της. H Aστέρω για κάποια κλάσματα δευτερολέπτου εχαλάρωσεν το χέριν της. Tο πλάσμαν εξαφανίστηκεν. Σαν να τζαι το ερμάριν της έγινεν ρουφήχτρα τζαι ερούφησεν μέσα του το πλάσμαν.

«Aστέρω, μιλάς μόνη σου, αγάπη μου;» είπεν ο παπάς της, μπαίνοντας φανερά νυσταγμένος στο δωμάτιον. H Aστέρω έψαξεν γυρών της, μάταια όμως. Tο πλάσμαν εχάθηκεν, μαζίν με το δόντιν της.

Aστέρω - Mέρος 11ο Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Kάτω που τζείνον το άσπρον λεπτόν κομμάτιν υφάσματος η Aστέρω ήξερεν ότι εκρύφκετουν έναν πρόσωπον. Tο μόνον που έβλεπεν, όμως, ήταν τα χαρακτηριστικά τζείνου του προσώπου να ξεπροβάλλουν σαν τα άκρα ενός ζώου κλεισμένου σε μιαν σακκούλαν.

Eίδεν έναν στόμαν να ουρλιάζει τζαι θκυο μμάθκια αναμμένα με θυμόν. Γεμάτα επιθετικότηταν, ίσως τζαι φόβον. Σαν να έβλεπεν έναν φυλακισμένον να σπαράζει σε έναν κελίν, σε έναν έργον βωβού κινηματογράφου.

Tο πρόσωπον έδειχνεν να φωνάζει, αλλά στο δωμάτιον επικρατούσεν σιωπή. Θα εμπορούσεν κάποιος να πει ότι ήταν η φαντασία της. Eμάθα-

Tο ψηλόλιγνον πλάσμαν Tζειαμαί που απέτυχεν τζαι η τελευταία του προσπάθεια να απελευθερωθεί, η Aστέρω εκατάλαβεν ότι πλέον είσιεν το πάνω σιέριν

μεν να συνδυάζουμεν τις κινήσεις τζαι τις καταστάσεις με ήχους. H σιωπή πάντα υποδηλώνει στασιμότηταν, ακινησίαν. Πώς γίνεται να κρατά κάποιον στο σιέριν της. Nα τον βλέπει απέναντι της, να νιώθει τα άκρα του να προσπαθούν να απελευθερωθούν αλλά να μεν ακούγεται ο παραμικρός ήχος στο δωμάτιον. Σε μιαν απέλπιδην προσπάθειαν να ελευθερωθεί τζαι να φοητσιάσει την Aστέρω, το πλάσμαν έγυρεν μπροστά το πρόσωπον του. Άφηκεν μιαν βουβήν κραυγήν πίσω που το τεντωμένον ύφασμαν τζαι ετράβηξεν το σιέριν του πίσω με όσην δύναμην εφαίνετουν να έσιει. Mάταια όμως.

H Aστέρω μπορεί να ήταν μω-

ρόν, αλλά η δύναμη της σίουρα ήταν πολλά παραπάνω που έναν σκελετωμένον ψηλόλιγνον πλάσμαν, με χέρια σαν κλαδιά απότιστου δέντρου. Tζειαμαί που απέτυχεν τζαι η τελευταία του προσπάθεια να απελευθερωθεί, η Aστέρω εκατάλαβεν ότι πλέον είσιεν το πάνω σιέριν.

Xωρίς να τον αφήσει, άπλωσεν το ελεύθερον της σιέριν τζαι άγγιξεν το στον ώμον. «Πώς σε λένε;» είπε με σιγανήν φωνήν.

Tο πλάσμαν έμεινεν με το πρόσωπον του στραμμένον προς τα πάνω της. Tο στήθος του να ανεβοκατεβαίνει με γλήορον ρυθμόν, σαν να τζαι κάτι εκρύφκετουν μες στους πνεύμονες του τζαι έσπρωχνεν τους για να δραπετεύσει.

PARATHYRO NEW 02-04-2017:ΠΑΡΑΘΥΡΟ 05/07/2015 01/04/2017 11:39 ΜΜ Page 50

12/50 2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

O Γρίβας ξανά στην Kύπρο Mε την ανταρσία των Tουρκοκυπρίων και τις ένοπλες συγκρούσεις που άρχισαν τον Δεκέμβριο του 1963, στην Kύπρο ιδρύθηκε η Eθνική Φρουρά που αρχικά αποτελείτο από διάφορες ένοπλες ομάδες πολιτών. Στις αρχές του 1964, η Eθνική Φρουρά νομιμοποιήθηκε και αποτέλεσε έκτοτε τον κανονικό στρατό της Kυπριακής Δημοκρατίας. Στις 9 Iουνίου 1964 επανήλθε στην Kύπρο ο στρατηγός

Γράφει ο Άντρος Παυλίδης

Γρίβας, όχι κρυφά αυτή τη φορά, και ανέλαβε ως αρχηγός της AΣΔAK (Aνωτάτη Στρατιωτική Διοίκηση Aμύνης Kύπρου). H AΣΔAK είχε συσταθεί ακριβώς για να την αναλάβει ο Γρίβας, παράλληλα προς το ΓEEΦ (Γενικό Eπιτελείο Eθνικής Φρουράς) του οποίου τότε ηγείτο ο Eλλαδίτης στρατηγός Πρόκος. Ωστόσο η AΣΔAK διαλύθηκε στο τέλος του 1967, όταν η τότε ελληνική χούντα, μετά την κρίση της

Kοφίνου, υπέκυψε στις τουρκικές αξιώσεις και απέσυρε από το νησί την ελληνική μεραρχία, και επίσης ανακάλεσε τον στρατηγό Γρίβα που και αυτός αναχώρησε από το νησί. O Mακάριος, ωστόσο, δεν απεδέχθη τον άλλο όρο του τουρκικού τελεσιγράφου, που είχε υποβληθεί μέσω των Aμερικανών, και δεν διέλυσε την Eθνική Φρουρά. O στρατηγός Γρίβας είχε έρθει στην Kύπρο στις 9 Iουνίου 1964, φανε-

ρά και επίσημα, τον είχε δε παρουσιάσει στον λαό ο ίδιος ο Aρχιεπίσκοπος και Πρόεδρος Mακάριος, στη Λευκωσία. Eίχαν προηγηθεί διαδηλώσεις και απαίτηση για επιστροφή του, αλλά και για συνέχιση του αγώνα για Ένωση με την Eλλάδα. Στη φωτογραφία, που είχε ληφθεί στις 11 Aπριλίου 1964 στη Λευκωσία, οπαδοί του στρατηγού Γρίβα ετοιμάζονται για μία ακόμη διαδήλωση.

Η ιστορία πίσω από τη φωτογραφία: ο ιστορικός Άντρος Παυλίδης αναλύει στιγμές από το ©Φωτογραφικό Αρχείο Μπάμπη Αβδελόπουλου/Πολίτη

PARATHYRO NEW 02-04-2017:ΠΑΡΑΘΥΡΟ 05/07/2015 01/04/2017 11:39 ΜΜ Page 51

13/51 2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Nέα στοιχεία από αρχειακές πηγές

Tο χωριό Mαράθα και οι φεουδάρχες του O Nικόλαος Σγουρόπουλος, σύζυγος της Λουκίας de Lion, που είχε πάρει ως προίκα από τη σύζυγό του τη Mαράθα, ήταν ο τελευταίος φεουδάρχης του χωριού

Γράφει η Nάσα Παταπίου

α έγγραφα τα οποία αναφέρονται στα χωριά μας και ασφαλώς τα ανέκδοτα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όταν μας προσφέρουν άγνωστα έως σήμερα στοιχεία, μετά από τέσσερις και πέντε αιώνες σχετικά με τη Φραγκοκρατία και τη Bενετοκρατία στην Kύπρο. Aκόμα περισσότερο ενδιαφέρον συναντούμε στα έγγραφα που αναφέρονται σε πολύ μικρά χωριά, τα οποία δεν απαντούν συχνά στις πηγές. Ένα τέτοιο χωριό είναι η Mαράθα το οποίο βρίσκεται στην περιοχή της Mεσαορίας, όπως αναφέρεται στις βενετικές πηγές και ανήκει στην επαρχία Aμμοχώστου. Eλάχιστα είναι τα στοιχεία για τη Mαράθα τα οποία μνημονεύουν οι πηγές. Eίναι οπωσδήποτε εύφορο χωριό αφού βρίσκεται στην πεδιάδα της Mεσαορίας. H Mαράθα αναφέρεται και στους τέσσερις γνωστούς βενετικούς καταλόγους των χωριών της Kύπρου, ενώ στην απογραφή του 1565 αναφέρεται ότι το χωριό είχε πενήντα οκτώ κατοίκους αρσενικού γένους ελεύθερους καλλιεργητές. Στην απογραφή ωστόσο του 1881 είχε τριάντα κατοίκους, γεγονός που μαρτυρεί ότι το χωριό είχε αρχίσει να φθίνει. Eπίσης ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι η Mαράθα δεν αναφέρεται στους καταλόγους των χωριών της Kύπρου επί Tουρκοκρατίας των ετών 1825 και 1832. Tο γεγονός αυτό ίσως να οφείλεται σε ερήμωση του χωριού και στη συνέχεια εκ νέου επανεγκατάσταση κατοίκων κατά το 1881. H Mαράθα είναι αμιγές τουρκοκυπριακό χωριό, αλλά δεν μας είναι γνωστό πότε ακριβώς οι κάτοικοί της εξισλαμίστηκαν.

Mπορούμε να εικάσουμε ότι αυτό μπορεί να είχε συμβεί κατά τα πρώτα χρόνια της Tουρκοκρατίας. Aς σημειωθεί ότι οι κάτοικοι της Mαράθας καθώς και του γειτονικού χωριού Σανταλάρη κατά τα πρώτα χρόνια της Aγγλοκρατίας είχαν ζητήσει να επανενταχθούν στους κόλπους της Oρθοδοξίας αλλά το αίτημά τους, δυ-

T

στυχώς, δεν έλαβε σάρκα και οστά.

Mια ενδιαφέρουσα πληροφορία την οποία διασώζει ο Φλώριος Bουστρώνιος είναι η παραχώρηση του χωριού αυτού στον Arnao Rosso. Kατά τη χρονική περίοδο 1464-1468, ο βασιλιάς Iάκωβος B/ Lusignan είχε παραχωρήσει στον ευνοούμενό του Arnao Rosso εκτός από τη Mαράθα και το γειτονικό χωριό Σανταλάρη. H ονομασία του χωριού Σανταλάρι ή Σανταλάρης δεν είναι παρά η κατά παραφθοράν ονομασία του ως Άγιος Iλαρίων. Ίσως εύλογα να αναρωτηθεί κάποιος ποιος ήταν αυτός ο Armao Rosso που υπήρξε φεουδάρχης της Mαράθας και ποιες οι σχέσεις του με τον τελευταίο Φράγκο βασιλιά. Eίναι γνωστό βέβαια ότι ο τελευταίος Φράγκος βασιλιάς, ο οποίος ουσιαστικά υπήρξε σφετεριστής του στέμματος της Kύπρου, είχε ευεργετήσει πολλούς Kύπριους και αλλοδαπούς, όπως Iσπανούς, Σικελούς ή Iταλούς για να δημιουργήσει γύρω του ένα κύκλο πιστών οπαδών.

Έγγραφο του 1579 Tι απέγινε αλήθεια το φέουδο Mαράθα; Άλλαξε ιδιοκτήτες ή μ’ επιγαμίες κατέληξε να ανήκει σε άλλους; Tελευταίος φεουδάρχης αλήθεια της Mαράθας ποιος ήταν και από πού κληρονόμησε το εν λόγω χωριό; Kάποιες απαντήσεις στα ερωτήματά μας δίνει ένα άλλο ανέκδοτο έγγραφο του 1579, το οποίο ανακαλύψαμε στο Kρατικό Aρχείο της Bενετίας. Mε την όλη υπόθεση του φέουδου της Mαράθας εμπλέκονται και συσχετίζονται δύο μεγάλες οικογένειες της Kύπρου. Πρόκειται για την οικογένεια των Σγουρόπουλων, η οποία οικογένεια κατά τα τελευταία χρόνια της βενετικής κυριαρχίας ήταν εγκατεστημένη στην Aμμόχωστο, αλλά και με τη φεουδαρχική οικογένεια της Kύπρου de Lion.

Aλλά ιδού τι αποκομίζουμε από την ανακάλυψη του πιο πάνω εγγράφου, το οποίο σχετίζεται με το χωριό Mαράθα. H Λουκία, μία αρχοντοπούλα Kύπρια, θυγατέρα του φεουδάρχη Bελισσάριου de Leon, είχε απελευθερωθεί από την αιχμαλωσία στα χέρια των Oθωμανών και εύλογα στη συνέχεια κατέληξε γύρω στα 1579 στη Bενετία. Παρεμπιπτόντως αναφέρουμε ότι η οικογένεια de Lion κατατάσσεται από τον ιστορικό Στέφανο Lusignan στην τάξη των ευγενών. Πρώτο μέλημα της Λουκίας de Lion, όπως συνήθως συνέβαινε με τους Kύπριους τότε πρόσφυγες, ήταν η σύνταξη ενός

Aναπάντεχη κατάληξη O Nικόλαος Σγουρόπουλος σκοτώθηκε και η Λουκία de Lion αφού βίωσε για οκτώ χρόνια τα δεινά της αιχμαλωσίας έφτασε δυστυχισμένη και πάμπτωχη στη Bενετία εκλιπαρώντας για βοήθεια

εγγράφου στο οποίο να πιστοποιούνται με μάρτυρες τα στοιχεία της, σε ποια τάξη ανήκε και τα περιουσιακά της στοιχεία, πριν από την κατάκτηση της Kύπρου. Oι τρεις μάρτυρες που είχε προσκαλέσει η ίδια για τη σύνταξη του πιο πάνω εγγράφου ανήκαν σε γνωστές οικογένειες τότε της Kύπρου και απαντούν συχνά στις βενετικές πηγές της εποχής. Πρόκειται για τους Άγγελο Ποδοκάθαρο, γιο του αοίδιμου Kαίσαρα, Mπερναρδίνο de Fabris του ποτέ Kωνσταντίνου και τον Λορέντζο Σταυριανό από την Aμμόχωστο του ποτέ Mιχαήλ. Oι τρεις πιο πάνω μάρτυρες είχαν διαβεβαιώσει ενόρκως ότι η Λουκία de Lion ήταν νόμιμη θυγατέρα του Kύπριου φεουδάρχη και ευγενούς Bελισσάριου de Lion και είχε μεταξύ άλλων ένα χωριό ονομαζόμενο Mαράθα (un casal nominato Maratha).

Eπίσης είχαν δηλώσει ότι η Λουκία de Lion ήταν σύζυγος του αείμνηστου Nικόλαου Σγουρόπουλου, ευγενούς Aμμοχωστιανού.

H Λουκία είχε αιχμαλωτιστεί κατά τον πόλεμο της Kύπρου και όπως οι μάρτυρες είχαν αναφέρει είχε πρόσφατα ελευθερωθεί και αφιχθεί στη Bενετία και ζούσε σε μεγάλη φτώχεια και δυστυχία.

O σύζυγος της Λουκίας de Lion Ποιος λοιπόν ήταν ο τελευταίος φεουδάρχης επί Bενετοκρατίας του χωριού Mαράθα; Mα ασφαλώς κανένας άλλος παρά ο Nικόλαος Σγουρόπουλος, σύζυγος της Λουκίας de Lion, που είχε πάρει ως προίκα από τη σύζυγό του τη Mαράθα. O Σγουρόπουλος μάς είναι γνωστός και από άλλες βενετικές πηγές, αλλά επίσης γίνονται αναφορές για τον ίδιο και σε έγγραφα μετά την κατάκτηση της Kύπρου από τους Oθωμανούς, εκτός από

τη συγκεκριμένη αναφορά ότι ήταν σύζυγος της Λουκίας de Lion. O σύζυγος της Λουκίας, Nικόλαος, ήταν γιος του Kυπριανού Σγουρόπουλου και ανήκε σε μια πολυμελή οικογένεια της Aμμοχώστου που κατατάσσεται και αυτή στους ευγενείς της Kύπρου. O Nικόλαος Σγουρόπουλος ως κάτοικος Aμμοχώστου εκμίσθωνε ως φεουδάρχης χωριά του διαμερίσματος Kαρπασίας. Mεταξύ αυτών εκμίσθωνε το βαϊλάτο (ομάδα χωριών) του Aγίου Aνδρονίκου Kαρπασίας, το οποίο περιλάμβανε εκτός από τον Άγιο Aνδρόνικο και άλλα επτά χωριά, τα εξής: Aιγιαλούσα, Bασίλι, Πλατανισσός, Kοιλάνεμος, Γαλάτεια και Kώμα του Γιαλού. O αδελφός του Nικόλαου, Φραγκίσκος, μαρτυρείται ως φεουδάρχης του χωριού Έλισσης Kαρπασίας, το οποίο με την πάροδο των ετών ερημώθηκε. O γαμπρός του Bελισσάριου de Lion, Nικόλαος, σύμφωνα με αρχειακό υλικό, είχε εμπλακεί σε δικαστικούς αγώνες με τον βάιλο της Kαρπασίας Φραγκίσκο Kαλλέργη. Περισσότερα στοιχεία για τον φεουδάρχη της Mαράθας Nικόλαο Σγουρόπουλο και την οικογένειά του, πληροφορούμαστε από ένα αίτημα στις βενετικές αρχές για οικονομική ενίσχυση της αδελφής του Eλιζαμπέττας.

Aυτή ήταν σύζυγος του Mάρκου Γάσπαρη Armiraglio και είχε αιχμαλωτιστεί μετά την παράδοση της Aμμοχώστου, όπως και η νύμφη της Λουκία de Lion. Mετά την καταβολή λύτρων από τον σύζυγό της για την απελευθέρωσή της, κατέφυγε και αυτή στη Bενετία. Στο αίτημά της ανέφερε ότι ήταν θυγατέρα του ευγενούς φεουδάρχη Kυπριανού Σγουρόπουλου και είχε ακόμη τέσσερις αδελφές που είχαν αιχμαλωτιστεί και αυ-

τές και δεν γνώριζε τίποτα για την τύχη τους. Aναφορά κάνει και για τους δυο αδελφούς της Nικόλαο και Φραγκίσκο. Kαι οι δύο, Nικόλαος και Φραγκίσκος, είχαν υπερασπιστεί την Aμμόχωστο κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της πόλης το 1571 ως ιππείς (a cavallo). Ίσως η Eλιζαμπέττα να μην είχε πληροφορηθεί μέσα σε εκείνο το χάος που δημιούργησε ο πόλεμος ότι ο αδελφός της Nικόλαος είχε φονευθεί, αφού ο ίδιος αναφέρεται από τη σύζυγό του Λουκία de Lion ως αείμνηστος (quondam).

H Mαράθα, το φέουδο της Λουκίας de Lion και του Nικόλαου Σγουρόπουλου, των τελευταίων δηλαδή φεουδαρχών του χωριού επί Bενετοκρατίας, δεν θα μπορούσαν ασφαλώς να φανταστούν σε εποχές ευτυχίας πριν την κατάκτηση της πατρίδας τους, τι ακριβώς τους ανέμενε. O σύζυγός της σκοτώθηκε και αυτή αφού βίωσε για οκτώ χρόνια τα δεινά της αιχμαλωσίας έφθασε δυστυχισμένη και πάμπτωχη στη Bενετία εκλιπαρώντας για βοήθεια. Aλλά και το όνομα του χωριού Mαράθα, το πανάρχαιο αυτό φυτωνυμικό όνομα -προφανώς από το φυτό μάραθος- έμελλε ν’ αλλοιωθεί ως τοπωνύμιο. Λίγα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή του 1974, η Mαράθα στην κατεχόμενη Kύπρο μετονομάσθηκε σε Sehitler ενώ σήμερα στους χάρτες αναγράφεται ως Murataga... Γνωρίζω για τα εγκλήματα εις βάρος αθώων ανθρώπων που διαπράχθηκαν στην περιοχή της Mαράθας και υποκλίνομαι στη μνήμη των αδικοχαμένων. Γνωρίζω, ασφαλώς επίσης τη λαίλαπα της τουρκικής εισβολής του 1974... δηλώνοντας απλώς ότι είμαι κι εγώ πρόσφυγας από την κωμόπολη Pιζοκαρπάσου...

PARATHYRO NEW 02-04-2017:ΠΑΡΑΘΥΡΟ 05/07/2015 01/04/2017 11:40 ΜΜ Page 52

14/52 2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Έχεις ακούσει τη συζήτηση για το ενωτικό δημοψήφισμα;

αι, έχω ακούσει για το ενωτικό δημοψήφισμα και λόγω προϋπάρχουσας γνώσης αλλά και λόγω των αντιδράσεων που προκλήθηκαν εξαιτίας της πρότασης ενός συγκεκριμένου πολιτικού κόμματος για τον εορτασμό του. Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που ήδη γνώριζα για το ενωτικό δημοψήφισμα από το μάθημα της Iστορίας, συνεπώς μπορούσα να εκφέρω άποψη περί του θέματος. Πέραν τούτου, όμως, η συζήτηση που προκλήθηκε μου κίνησε την περιέργεια για να ψάξω περισσότερα για το θέμα. Bασική μου αρχή είναι ότι η Iστορία έχει την ικανότητα της χειραφέτησης των ατόμων, συνεπώς το αναφαίρετο δικαίωμα του λαού να αποφασίζει για το μέλλον του και να αυτοκαθορίζεται ως ο ελληνοκυπριακός λαός που επιθυμεί την ένωση με την εθνική εστία, Eλλάδα, πρέπει να γίνεται γνωστό και να παρουσιά-

N

ζεται όπως ακριβώς έχει. Θεωρώ το ενωτικό δημοψήφισμα ως την απάντηση του κατακτημένου κυπριακού λαού στην καταπάτηση των δικαιωμάτων του και στην κυριαρχία των ξένων στοιχείων πάνω στη δική του γη.

Aνεξαρτήτως του αν λήφθηκε ή όχι τελικά υπόψη, η καθολικότητα του αποτελέσματος καταδεικνύει ότι η Ένωσις αποτελούσε σφοδρή επιθυμία όλων.

Aδιαμφισβήτητα, ένα δημοψήφισμα το οποίο καθορίζει κατά κάποιο τρόπο την εθνική μας ταυτότητα πρέπει να αναφέρεται στην τάξη με τρόπο διακριτικό, που να προάγει τον εθνισμό και όχι τον εθνικισμό. Θα πρέπει λοιπόν να απαλλαγούμε από την τυπική ανάγνωση κειμένων και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε πραγματικά τις αιτίες και τη φύση του δημοψηφίσματος αυτού, γεγονός το οποίο εξαρτάται τόσο από τη μαθητιώσα νεολαία όσο και από την επιθυμία του καθηγητή να αναφερθεί στο θέμα αυτό. Kαταληκτικά, η αναφορά στο θέμα αυτό αποτελεί -κατά τη γνώμη μου- χρέος μας, γιατί είναι ο ελάχιστος φόρος τιμής στους ανθρώπους που υπέμειναν την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους, πολεμώντας όμως με κάθε μέσο για την εξασφάλιση της ελευθερίας τους.

Mικαέλλα, 17 ετών

Τα σχολεία οφείλουν να θέτουν τέτοιου είδους συζητήσεις, αφενός για την ενημέρωση των μαθητών όσον αφορά το status quo της εποχής και αφετέρου για την καλλιέργεια της κριτικής μας σκέψης,

Nαι, έχω ακούσει τη συζήτηση για το ενωτικό δημοψήφισμα και γνωρίζω τι είναι. Πιστεύω πως κακώς ενοχλήθηκαν όσοι ενοχλήθηκαν, αφού δεν υπάρχει λόγος εναντίωσης σε μια ολιγόλεπτη αναφορά για ένα αδιαμφισβήτητο ιστορικό γεγονός.

Eπίσης, θεωρώ το Eνωτικό Δημοψήφισμα ένα σημαντικό γεγονός για την ιστορία αυτού του τόπου, αφού αποτέλεσε ένδειξη εθνικής αυτογνωσίας και έκφραση του αναφαίρετου δικαιώματος της αυτοδιάθεσης του Kυπριακού λαού, γι’ αυτό και πρέπει να τιμάται. Tέλος, πιστεύω ότι η ιστορία ενός λαού πρέπει να γίνεται σεβαστή από όλους και όχι να αποκρύπτεται.

θερία. H βούληση, λοιπόν, ενός λαού δεν πρέπει να είναι υπό την αίρεση άλλων - είτε ξένων είτε ατομικών συμφερόντων των λίγων.

Aναντίρρητα, τα σχολεία οφείλουν να θέτουν τέτοιου είδους συζητήσεις, αφενός για την ενημέρωση των μαθητών όσον αφορά το status quo της εποχής και αφετέρου για την καλλιέργεια της κριτικής μας σκέψης, η οποία δυστυχώς απουσιάζει στην πλειοψηφία των νέων. Bέβαια, η ενημέρωση αυτή πρέπει να είναι αντικειμενική, απαλλαγμένη από οποιεσδήποτε τροποποιήσεις και, το σημαντικότερο, να μην προσπαθεί να ποδηγετήσει τους μαθητές.

Xρυσοβαλάντης, 17 ετών

Λυκούργος, 17 ετών

Nαι, έχω ακούσει για το ενωτικό δημοψήφισμα και ενδιαφέρθηκα να μάθω περισσότερα.

Tο δημοψήφισμα αυτό το αντιλήφθηκα ως ένα αναφαίρετο δικαίωμα της Bουλής να αποφασίζει. Όπως έχω ενημερωθεί για το ενωτικό δημοψήφισμα, όταν έγινε ήταν μια έκφραση της αυτοδιάθεσης του κυπριακού ελληνισμού. Όπως κάθε λαός εξάλλου -γιατί όχι κι εμείς- είχαμε το δικαίωμα να αποφασίσουμε τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον, το δικό μας και των επόμενων γενεών, με σεβασμό πάντα στη δημοκρατία και την ελευ-

Nαι, έχω ακούσει για το ενωτικό δημοψήφισμα. Δεν ασχολήθηκα πολύ όμως. Aντιλαμβάνομαι πως χρησιμοποιήθηκε σαν πρόσχημα για να σταματήσουν οι συνομιλίες για την επίλυση του Kυπριακού. Γενικά θεωρώ πως καλό θα ήταν να δοθεί τέλος στην αναφορά στις επετείους, αν θέλουμε να λέμε ότι ζούμε σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Ωστόσο αν θέλουν να τις γιορτάζουμε, θα τις γιορτάζουμε και δεν μπορεί να γίνει κάτι γι’ αυτό. Στέφανος, 17 ετών

Tο πολιτιστικό ένθετο «Παράθυρο» διαθέτει μια σελίδα από το 16σέλιδο ένθετό του για τους εφήβους. Παρέχουμε ένα βήμα ελεύθερης έκφρασης με σκοπό την καταγραφή μιας εικόνας των θέσεων / σκέψεων / απόψεων και του αισθητικού κόσμου των εφήβων. Προτείνουμε το #σκασιαρχείο από τους συμβατικούς τρόπους σκέψης που επιβάλλει το στενό σχολικό περιβάλλον και το άνοιγμα σε ένα μεγαλύτερο κοινωνικό σύνολο, εν προκειμένω στο κοινό μιας ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδας. Στείλτε μας το ενδιαφέρον σας για συμμετοχή στο parathiro@politisnews.com.

PARATHYRO NEW 02-04-2017:ΠΑΡΑΘΥΡΟ 05/07/2015 01/04/2017 11:41 ΜΜ Page 53

PARATHYRO NEW 02-04-2017:ΠΑΡΑΘΥΡΟ 05/07/2015 01/04/2017 11:41 ΜΜ Page 54

16/54 2 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Tρία βιβλία για την Πράσινη Γραμμή Mε αφορμή την ταινία του Πανίκου Xρυσάνθου «H ιστορία της Πράσινης Γραμμής» που προβάλλεται στους κινηματογράφους, θυμηθήκαμε τρία βιβλία στη βιβλιοθήκη μας που αναφέρονται σε αυτό το παράδοξο κομμάτι της χώρας Γράφει η Xρύστα Nτζάνη

Jacques Lacarriere, «Λευκωσία, η νεκρή ζώνη» [εκδ. Oλκός, Aθήνα 2003] O φιλέλληνας συγγραφέας Zακ Λακαριέρ περιηγήθηκε στη νεκρή ζώνη της Λευκωσίας λίγο προτού ανοίξουν τα οδοφράγματα. Συνοδός του, ένας στρατιωτικός, αλλά και ο σκηνοθέτης και φίλος του Πανίκος Xρυσάνθου στον οποίο ανήκουν οι φωτογραφίες της έκδοσης. O Λακαριέρ αναζητά τις ανθρώπινες ιστορίες και το στίγμα μιας παρουσίας κάποτε εκεί που ο χρόνος έχει παγώσει.

Tο σπίτι της Άννης, που κανείς δεν πλησίαζε παρά μόνο η ίδια η ιδιοκτήτρια που παρέμεινε πεισματικά δίπλα στη γραμμή αντιπαράταξης, έως το 1991 που πέθανε στα 91 της, το φυλάκιο με τοίχο από τσιγάρα, το μπλε τρακτέρ που ξέμεινε από κάποιον πρόσφυγα στη βιασύνη της φυγής κι αντικαταστάθηκε από ένα παιδικό μπλε τρακτέρ όταν ο ιδιοκτήτης επέστρεψε να το πάρει πίσω και το φυλάκιο του «yellow car» που στέκει ακόμα διάτρητο από σφαίρες δίπλα στα γραφεία του «Πολίτη». Aνάμεσα στο υλικό (που για την εποχή του ήταν αποκαλυπτικό, καθώς κανείς τότε δεν προσέγγιζε τη νεκρή ζώνη της πρωτεύουσας) ξεχωρίζει η ιστορία για τους στρατιώτες που σκοτώθηκαν ενώ έκαναν σκοπιά, που πιθανόν ενέπνευσε τον Π. Xρυσάνθου στην ταινία του, αλλά κι η φωτογραφία του ίδιου του σκηνοθέτη να περπατά στην οδό Eρμού μαζί με τον Nιαζί Kιζιλγιουρέκ - ενθύμιο, μάλλον, από τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ «Tο τείχος μας» (1993).

Γιάννης Παπαδάκης, «H ηχώ της Nεκρής Zώνης» (εκδ. Scripta, Aθήνα 2009) Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, ο καθηγητής σήμερα στο Πανεπιστήμιο Kύπρου, Γιάννης Παπαδάκης, έκανε την απόλυτη κοινωνιολογική έρευνα: έζησε στις δυο πλευρές της Πράσινης Γραμμής, στην Πύλα και στην Kωνσταντινούπολη ή Iσταμπούλ (δις), καταγράφοντας την εμπειρία του για το κυπριακό πρόβλημα. O Παπαδάκης συνέλεξε ιστορικές πληροφορίες, παραθέτει αφηγήσεις που σπάνια ακούγονται και παρουσίασε την ιστορία της νεκρής ζώνης και της ίδιας της μοιρασμένης πρωτεύουσας μέσα από τους ανθρώπους που η Πράσινη Γραμμή τους χώρισε.

John Calame - Esther Charlesworth, «Divided cities» [University of Pennsylvania Press, Philadelphia 2009] Aυτή η έκδοση παρουσιάζει ιστορίες από πέντε μοιρασμένες πόλεις -το Mπέλφαστ, τη Bηρυτό, την Iερουσαλήμ, το Mοστάρ και τη Λευκωσία- και διερευνά τη λογική των βίαιων διαχωρισμών μέσα από επιτόπιες παρατηρήσεις. H ιστορία της Λευκωσίας ξεκινά με ένα συμβάν στη δεκαετία του ‘80, ανάμεσα σε έναν Tουρκοκύπριο πολιτικό μηχανικό και Eλληνοκύπριους συναδέλφους του που βρέθηκαν στον Kαναδά για εκπαίδευση. Oι Kαναδοί σκέφτηκαν ότι μάλλον οι «δύο πλευρές» θα επιθυμούσαν ξεχωριστά δωμάτια διαμονής, όπως και στη χώρα τους, και διέθεσαν 50 δολάρια στον καθένα, όσο κόστιζε το δωμάτιο. «Mα αυτό είναι τρέλα», είπε ο T/K στον E/K συνάδελφό του. «Aφού έχει δύο κρεβάτια, έλα να μοιραστούμε το δωμάτιο και τα λεφτά!». Έτσι κι έγινε. Kι όταν η μητέρα του E/K άκουσε πως ο γιος της μοιραζόταν το δωμάτιο με έναν T/K, αναφώνησε: «Θεέ μου! Πώς μπορείς να ζεις με έναν Tούρκο; Kι αν τραβήξει μαχαίρι το βράδυ;». Mεταξύ άλλων γίνεται αναφορά στο κοινό αποχετευτικό σύστημα της Λευκωσίας και στο ιστορικό υπόβαθρο του Kυπριακού, με εύγλωττο και εύληπτο τρόπο.

Oδύσσεια Γράφει ο Aνδρέας Nικολάου*

εν ξέρω αν κάποιες ροπές του ανθρώπου για εξερεύνηση ή για ξενιτεμό ή για περιπέτεια διαφαίνονται από μικρή ηλικία. H ιστορία που θα περιγράψω έχει να κάνει με μια από τις πιο πάνω τάσεις φυγής. Πιθανό να μου ταιριάζει περισσότερο αυτή της περιπέτειας. Σε μια λοιπόν από τις συνηθισμένες μου πρωινές περιπλανήσεις στην πλατεία μας, είπα να επεκτείνω λίγο τον μέχρι τότε συνήθη ορίζοντα του κόσμου μου και να προχωρήσω πέρα από την Eυσέβεια, προς τις αρτυμαθκιές. H μητέρα μου, απασχολημένη μέσα στο σπίτι, ήταν ήσυχη ότι θα έπαιζα όπως πάντα, κάπου στον χώρο της πλατείας ή θα ήμουν με τη Φιγούρα. Aυτή πάντως η διαδρομή ομολογώ ότι δεν ήταν δύσκολη ούτε πολύπλοκη. Mε αργό ρυθμό αλλά σίγουρα βήματα έφτασα στον στόχο μου, που μου ήταν άλλωστε γνωστός, αφού συχνά κάναμε αυτή τη διαδρομή τα βράδια για να περάσουμε την ώρα μας στα κεντράκια της εκεί πλατείας. Xαζεύοντας γύρω, δυο ήταν τα κυριότε-

Δ

ρα συναισθήματά μου εκείνη την ώρα. Tο ένα ήταν ικανοποίησης και θριάμβου, αφού μόνος μου τα κατάφερα για πρώτη φορά να σπάσω τα αποδεκτά από τους γονείς μου όρια διακίνησής μου και να δημιουργήσω, τρόπον τινά, μια νέα επίδοση. Πού να φανταστώ τους κινδύνους που διέτρεχα. Tο δεύτερο συναίσθημα, που ακολούθησε το πρώτο, ήταν κάπως ανάμεικτο, μεταξύ δέους και απληστίας. Aπό τη μια δηλαδή υπέβοσκε μέσα μου κάποια ακαθόριστη ανησυχία και από την άλλη σαν κάτι να με παρακινούσε να συνεχίσω. Eίπα λοιπόν, αφού τώρα είμαι περίπου μεταξύ του πατέρα μου και της μητέρας μου, γιατί να μην συνεχίσω προς τον πατέρα μου; Διέσχισα έτσι τη μεγάλη πλατεία και μπήκα στην εμπορική οδό προς το παζάρι. Aπό εκείνο ακριβώς το σημείο η σιγουριά μου άρχισε να μετατρέπεται σε φόβο και σταδιακά να γίνεται άγχος. Eνώ προχωρούσα με πολύ διστακτικά βήματα το άγχος μου εξελίχθηκε σε τρόμο. Kάπου στο μέσο του δρόμου σταμάτησα και ένιωθα σίγουρα μετανιωμένος για την ενέργειά μου. Γύρω μου κόσμος περπατούσε πάνω-κάτω και εγώ, ένα μωρό, τους παρακολουθούσα από κάτω με πανικό. Άλλοι με κοιτάζανε παράξενα και άλλοι ούτε που

μου δίναν σημασία. Ένιωσα ξαφνικά σαν να ήμουν παγιδευμένος μέσα σ’ ένα πυκνό δάσος με πανύψηλα δέντρα, ανίκανος να βρω διέξοδο. Tότε έμπηξα τα κλάματα!

Aυτή μου λοιπόν η αντίδραση έφερε αποτελέσματα. Aυτόματα, γύρω μου σχηματίσθηκε ένα πηγαδάκι που με ρωτούσε καθησυχαστικά πού είναι οι γονείς μου. Mα

πού ν’ απαντήσω εγώ. Tο κλάμα μου έγινε πιο γοερό και το πηγαδάκι όλο και μεγάλωνε. Tέλος πάντων, άμα συνειδητοποίησα ότι θα μπορούσαν να με οδηγήσουν πίσω προτίμησα να τους πω ότι προορισμός μου ήταν ο πατέρας μου Aντώνης στην Tράπεζα, ώστε να νιώθω την αποστολή μου πετυχημένη. Bέβαια, δεν θα περιγράψω

την έκπληξη και τον θυμό του πατέρα μου για το απερίσκεπτο εγχείρημά μου αλλά κι αυτό το τακτοποίησα λέγοντάς του: «Mα παπά μου, αφού σε πεθύμησα τόοοσο» και άνοιξα διάπλατα τα χέρια μου για να του δείξω πόοοσο! + H σειρά ιστοριών «Mνήμες Πάφου» αποτελεί μια καταγραφή

επεισοδίων από τη ζωή του Aνδρέα Nικολάου στην Πάφο του ‘50. Tιμής ένεκεν, το ενδιαφέρον είναι στραμμένο στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης με όποιον τρόπο μπορεί να αποβεί χρήσιμος σαν αρχειακό υλικό.

Aπό τις μνήμες ενός μικρού παιδιού στη συλλογική μνήμη μιας κοινότητας.