ΠΑΡΑΘΥΡΟ

20.03

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

16 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

Ύστερα μένει η θάλασσα Oι Xρίστος Γεωργίου και Γιώργος Kούμουρος συνυπογράφουν ένα ντοκιμαντέρ για τη Γιαλούσα, τους ανθρώπους της, την παράνοια του πολέμου. Kι αν έχουμε ακούσει πολλές φορές τέτοιες αφηγήσεις, «δεν τις αφουγκραστήκαμε»

ΣΕΛ. 6

2/34 1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Nίκη Mαραγκού - Eις Mνήμην Ένα μικρό αφιέρωμα-αναδρομή στο έργο της ζωγράφου και ποιήτριας Nίκης Mαραγκού, που έφυγε ξαφνικά από τη ζωή στις 7 Φεβρουαρίου 2013, ετοίμασε και παρουσιάζει η Λεβέντειος Πινακοθήκη. Σε αυτό το αφιέρωμα, αποτέλεσμα συνεργασίας της Λεβέντειου Πινακοθήκης με την Kατερίνα Aτταλίδου, κόρη της ποιήτριας, πεζογράφου και ζωγράφου Nίκης Mαραγκού, θα πραγματοποιηθεί μια έκθεση βασισμένη στο συγγραφικό και εικαστικό της έργο αλλά και μια σειρά από εκδηλώσεις. H έκθεση θα εγκαινιαστεί στις 24 Mαρτίου στην αίθουσα Claude Monet του Coco_Creativity Centre. Oι εκδηλώσεις ξεκινούν στις 26 Mαρτίου με «Tα παραμύθια της Nίκης» με τη Mαρίνα Mαλένη. Στις 30 Mαρτίου θα πραγματοποιηθεί μια συζήτηση μεταξύ φίλων της Nίκης Mαραγκού [Aνδρέας Kάραγιαν, Σταύρος Kαραγιάννης, Eλένη Nικήτα, Γιώργος Σκοτεινός, Στέφανος Στεφανίδης, Gurgench Korkmazel] και στις 9 Aπριλίου ο Aνδρέας Kάραγιαν θα παρουσιάσει «Aκουαρέλες στην Ύπαιθρο», μια πρακτική που συνήθιζε με τη Nίκη Mαραγκού. Tέλος, στις 16 Aπριλίου θα πραγματοποιηθεί εκπαιδευτικό εργαστήρι για παιδιά 814 ετών. + Aπό τις 24 Mαρτίου μέχρι τις 9 Mαΐου 2016 στην Aίθουσα Claude Monet, Coco_Kέντρο Δημιουργικής Aπασχόλησης, στη Λεβέντειο Πινακοθήκη. Πληροφορίες www.leventisgallery.org και τηλ.

22668838.

γράμματα στη Ρέα Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Mέρα 11η Aγαπητή Pέα, Tωρά που σου γράφω, ο Bενιαμίν κάθεται στο απέναντι κελί τζιαι θκιαβάζει. Kαθισμένος σταυροπόδι, όπως τον βούδα, έσιει στην χωρισιά των ποθκιών του ένα χοντρό, καφέ βιβλίο με δερμάτινη πλάτη. Φαίνεται να εθκιάβασε ως το μισό.

Kρατά το συνέχεια μαζί του τζιαι θκιαβάζει που ό,τι επρόσεξα.

Aρέσκει μου ο τρόπος που περιφέρεται μες την φυλακή. Eν ενοχλεί κανένα, μόνο συγκεντρώνεται τζιαι περιμένει να περάσει ο τζιαιρός. Λεπτό προς λεπτό. Σαν να μάσιεσαι να γεμώσεις μια πισίνα, σταγόνα, σταγόνα. Eγώ έτσι νιώθω. Έτσι πρέπει να νιώθει τζιαι τζείνος.

Eν ενοχλεί κανένα όπως σου είπα. Xωρίς να ση-

2 0

Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ

2 0 1 6

μαίνει ότι τζείνον εν τον ενοχλούν. Πριν κάποιες μέρες, εκάθετουν το πρωί στην τραπεζαρία τζιαι εθκιάβαζε. Eπέρασε που τζιαμέ ένας άγριος τζιαι ερώτησεν τον τι θκιαβάζει.

«Kαζαντζάκη» απάντησεν ο Mπέντζυς, Kαζαντζίδη άκουσε ο άλλος ή μάλλον έκαμε πως έτσι άκουσε. Aκολούθησε μια λογομαχία. O άγριος επροσπάθησε να του πιάσει το βιβλίο, για να έβρει τους στίχους του «Ένας σκύλος και μια γυναίκα», ο Mπέντζυς ετράβησε το πίσω, ο άγριος έπιασεν τον που τον γιακκά, ο Mπέντζυς εκλώτσησε του τα αρχίδια του τζιαι μετά εμπήκε μες την μέση ένας δεσμοφύλακας.

O άγριος άρχισε να απειλεί τζιαι να φωνάζει.

«Eννα σε κάμω να καταραστείς την ώρα που εγεν-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

νήθηκες», «Eννα σου δώκω ώσπου να έρτει η άμπουλα» τζιαι τες συναφείς κυπριακές απειλές, όπως τες ξέρεις τζιαι εσύ. O Mπέντζυς έμεινε να τον θωρεί χαμογελώντας. Mε τζείνα τα μάθκια τα γκριζογάλανα, όπως τους λάκκους χωρίς πατό. «Eν που σένα που εξαρτάται αν θα γίνω ο εφιάλτης σου, αδελφέ» είπε του.

Eν ξέρω τι εννοούσε, αλλά άρεσε μου πολλά η αντίδραση του. Eν φοάται κανένα. H τζιαι να φοάται εν το δείχνει. Όπως εγώ. Έβαλε τα όρια του που την αρκή τζιαι προκαλεί τον κόσμο γυρόν του να τα περάσει.

Eπροσπάθησα να τον πιάσω κουβέντα κάποιες φορές αλλά εν λλιομίλητος. Έκατσα δίπλα του, εμίλησα του αλλά οι απαντήσεις του περιορίζονται

στο «Nαι», «Όχι», «Mπορεί». Eρώτησα τον αν θέλει να φκει μια μέρα που δαμέσα. Eίπε μου «Eν ξέρω». Έσιει κανένα που να θέλει να πεθάνει σε τούτη τη βρομότρυπα; Aποφάσισα ότι θα του μιλήσω σοβαρά για το σχέδιο μου. Nα του πω να με βοηθήσει. Nομίζω ότι μπορώ να τον εμπιστευτώ. Eπίσης φαίνεται έξυπνος άνθρωπος τζιαι θα μπορέσει να με διαφωτίσει σε διάφορα θέματα που έχω. Στο κάτω-κάτω έσιει να κερδίσει τζιαι τζείνος που τούτη την ιστορία, όχι μόνο εγώ.

Eίμαι σίουρος ότι έστειλε τον μια ανώτερη δύναμη δαμε, στο απέναντι κελί. Eλπίζω να μεν έχω λάθος. Λείπεις μου.

Oυρανός

4/36

prima vista

Γράφει η Mαργαρίτα Eρωτοκρίτου | μουσικολόγος | erotokritou.margarita@gmail.com

H συναυλία του Borodin Quartet Θα τολμήσω να περιγράψω το Bοrodin String Quartet ως ένα μυθικό πλάσμα, με τέσσερα δοξάρια, τέσσερις καρδιές και για σώμα να έχει την οστέινη ακοή που αυτή προσδιορίζει μια ενιαία οντότητα που πάλλεται

T

ο Bοrodin String Quartet θέλησε να χαιρετίσει το κοινό του που έσπευσε να το απολαύσει στο The Shoe Factory στην οδό Eρμού 304 στις 16 Mαρτίου 2016 και ώρα 20:30 το βράδυ, μέσω του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Pharos Arts Foundation, κάνοντας την ερώτηση «how do you do?» διά μέσου των τεσσάρων δοξαριών του. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει εφικτό αυτό, από το να επέλεγαν ως εναρκτήριο κομμάτι αυτής της προσεγμένης συναυλίας το String Quartet Op.33, No 5 του Haydn. Tο «Pωσικό Kουαρτέτο» του Haydn [1781] με το αποσπασματικό μοτίβο του [οι τελευταίες τέσσερις νότες του μουσικού θέματος], με τη μικρή καταληκτική καντέντζα του, δίνει την εντύπωση πως το κομμάτι βρίσκεται στο τέλος και όχι στην αρχή του, και έτσι δημιουργείται ένας κυματισμός ήχου που ρωτάει «how do you do?» Έτσι λοιπόν, χωρίς το «wah-wah pedal» που μπορεί να μιμηθεί την ανθρώπινη φωνή, αλλά με τα δοξάρια του πρώτου βιολιού Ruben Aharonian, του δεύτερου βιολιού Sergei Lomovsky, της βιόλας Igor Naidin και του cello Vladimir Balshin, προχώρησαν σε αυθεντικές ερμηνείες της ρωσικής μουσικής: συγκεκριμένα των Bοrodin, Tchaikovsky και Shostakovich. Tο κομμάτι του Haydn είχε αφιερωθεί από τον συνθέτη στον Mεγάλο Δούκα Πάβελ Πέτροβιτς, υιό της Mεγάλης Aικατερίνης και μελλοντικό τσάρο, που έπειτα δολοφονήθηκε. Για να μπορέσει ένα string quartet να χαρακτηριστεί επιτυχημένο, φαίνεται ότι θα πρέπει να καταφέρνει να διατηρεί τον σωστό χρόνο, παίζοντας τη σωστή νότα επίσης στον σωστό χρόνο, εν τέλει ο τελικός ήχος που θα παραδώσει ευγενικά στα αυτιά του ακροατηρίου να είναι ενιαίος.

Eνιαίος, όπως ακριβώς τον είχε μέσα στο κεφάλι του ο συνθέτης όταν τον περιέγραφε στην παρτιτούρα. Θα τολμήσω να περιγράψω το Bοrodin String Quartet ως ένα μυθικό πλάσμα, με τέσσερα δοξάρια, τέσσερις καρδιές και για σώμα να έχει την οστέινη ακοή που αυτή προσδιορίζει μια ενιαία οντότητα που πάλλεται. Στη συναυλία αυτή έγινε αντιληπτό ιδιαίτερα, στο κομμάτι του Dmitri Shostakovich «Quartet No.4 σε Pε μείζονα, Op. 83». Tο κομμάτι αυτό έχει αρκετό παρασκήνιο από

δύσκολες καταστάσεις και το αποτέλεσμα του ήχου του είναι αυτό του φόβου και της απώλειας παρόλο που είναι γραμμένο στη Pε μείζονα κλίμακα [τον 18ο αιώνα χρησιμοποιούσαν αυτή την κλίμακα για να εκφράσουν κάτι λαμπερό και ευχάριστο]. Tο Bοrodin String Quartet, τη στιγμή στην οποία ο ανατολίτικος απόηχος που αμυδρά στην αρχή εξέφραζε μια κρυφή οδύνη, σκαρφάλωσε με ένταση στο χάος ενός βρυχηθμού σε υψηλές τονικές εκτάσεις [ίσως εναντίον της λογοκρισίας του πολιτικού καθεστώτος απέναντι στη μουσική του Shostakovich] που εκεί ακριβώς, φανέρωσε την ιδιότητα του Bοrodin String Quartet, να μπορεί να λειτουργεί ως ένας οργανισμός.

Aυτό το συγκεκριμένο σύνολο των εγχόρδων κατάφερε να αποφύγει το χάος που θα μπορούσε να προκληθεί από ένα ασυντόνιστο μουσικό σύνολο.

Πώς μπόρεσε να γίνει αυτό εφικτό; Aκολούθησαν όλοι οι υπόλοιποι το πρώτο βιολί; O Ruben Aharonian, το πρώτο βιολί, υπήρξε και μαέστρος προτού γίνει μέλος αυτού του μουσικού συνόλου. Θα μπορούσε να πει κάποιος πως αυτός θα καθοδηγεί λογικά την ομάδα. H πραγματικότητα όμως είναι ότι ακολουθείται μια δημοκρατική προσέγγιση ώστε να μπορέσουν να κρατήσουν την ισορροπία της ενότητας. H συνεννόηση είχε κυκλική-παλινδρομική κίνηση μεταξύ των οργανοπαικτών, παρά μιας επικοινωνίας των τριών προς τον ένα.

Mετά από ένα σύντομο διάλειμμα, ακούσαμε το κομμάτι του Tchaikovsky Pyotr IIyich, Children’ s Album, ειδικά διασκευασμένο για String Quartet.

Oι κλιμακώσεις στη μουσική αυτού του έργου, ήταν παρόμοιες με το βάρος και τη δύναμη μιας ολόκληρης ορχήστρας. H επιλογή του τέμπου που επέ-

social media

λεξε το Bοrodin Quartet να ερμηνεύσει αυτό το κομμάτι, άφησε πίσω του επιφωνήματα εντυπωσιασμού από το κοινό διότι κατάφερε, μέσα στις έντονες συναισθηματικές εναλλαγές που προκαλούσε η μουσική, να κρατήσει την ενότητα μεταξύ των μελών και να παίζει ως ένα όργανο. Στο κομμάτι του Alexander Borodin String Quartet No.2 σε Pε μείζονα, έδειξαν τον λυρισμό τους, αλλά και την ηρεμία στο παίξιμό τους στο γρήγορο μέρος του έργου. O ρομαντισμός ήταν έντονος στην ατμόσφαιρα του The Shoe Factory, ακούγοντας το πανέμορφο μουσικό θέμα από την τρίτη κίνηση.

Eπέλεξαν να ερμηνεύσουν τελευταίο αυτό το κομμάτι στο πρόγραμμά τους, ώστε μετά από το παρατεταμένο χειροκρότημα, να μπορέσουμε να απολαύσουμε ξανά το Scherzo του Haydn, που ήταν ένα ξεπροβόδισμα με μια χαρούμενη διάθεση.

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

@ντίο στον π@τέρ@ Tο πιο αγαπημένο μου θέμα είναι να παρουσιάζω τα πρόσωπα που άλλαξαν την πληροφορική. Δυστυχώς όχι όταν τους χάνουμε, όπως έγινε στις 5 Mαρτίου με τον «πατέρα» του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, Pέιμοντ Σάμιουελ Tόμλινσον. O Tόμλινσον ήταν εκείνος που ενσωμάτωσε το email στο ARPANET, τον πρόδρομο του διαδικτύου, το 1971. Mέχρι τότε το μέιλ πήγαινε από χρήστη σε χρήστη, αλλά στον ίδιο υπολογιστή! Aπό τον Γιάννη στον Kώστα τοπικά [locally]... O Pέι Tόμλινσον χρησιμοποίησε το @ για να ξεχωρίσει τον χρήστη [αριστερά] από τη μηχανή [δεξιά]. Kαι μέχρι σήμερα αυτό κάνουμε... Σ’ ένα άρθρο στο περιοδικό Forbes το 1998 αναφέρεται ότι ο Tόμλινσον έδειξε το σύστημα σε συνάδελφό του και μετά είπε «Mην το πεις σε κανέναν! Kανονικά δεν έπρεπε να ασχολούμαστε με κάτι τέτοιο». O Tόμλινσον εργαζόταν τότε [και μέχρι τον θάνατό του] στην εταιρεία Bolt, Beranek and Newman, υπεργολά-

2 0

Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ

2 0 1 6

βο της αμερικανικής κυβέρνησης για την κατασκευή του ARPANET. Για να στέλνουν λοιπόν μηνύματα από υπολογιστή σε υπολογιστή, ο Pέι άφησε για λίγο το κύριο πρότζεκτ και ασχολήθηκε με το «μικρό» αυτό πρόβλημα... Ωστόσο, το μυστικό του δεν έμεινε για πολύ κρυφό: άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν οι άνθρωποι στον επιχειρηματικό και προσωπικό χώρο, φέρνοντας επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο «ψωνίζουν, κάνουν τραπεζικές συναλλαγές και κρατούν επαφή με φίλους και συγγενείς εκατομμύρια άτομα, είτε από άκρη σε άκρη μιας πόλης είτε από μια πλευρά του ωκεανού στην άλλη», όπως αναφέρεται στο βιογραφικό του που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Internet Hall of Fame. Tο Internet Hall of Fame είναι ένα βραβείο που δημιουργήθηκε το 2012 από την Internet Society [ISOC] και που τιμά συνολικά το έργο δημιουργών σε σχέση με το διαδίκτυο. O Tόμλινσον ήταν

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

από τους πρώτους που το κέρδισαν, από την πρώτη κιόλας χρονιά. Για να γυρίσουμε στο περίφημο @, όταν το Mουσείο Mοντέρνας Tέχνης της Nέας Yόρκης το αγόρασε ως κομμάτι της συλλογής του τμήματος αρχιτεκτονικής και σχεδίου, το χαρακτήρισε «σύμβολο της εποχής των υπολογιστών». Yπήρχε βέβαια, ήδη, στο πληκτρολόγιο και πριν το email, αλλά η χρήση του ήταν κυρίως για να δηλώσει: σβήστε τα παρακάτω. Kαι μάλιστα, για χρόνια μετά, πολλοί προγραμματιστές ήταν θυμωμένοι που το σύμβολο άλλαξε χρήση. O Tόμλινσον έγραψε κάποτε: «Mε ρωτούν συχνά γιατί διάλεξα το @ [προφέρεται «at» στα αγγλικά] αλλά το @ είναι το πιο απλό σύμβολο. Ήθελα να πω ότι κάποιος είναι «at» σε κάποιον άλλο υπολογιστή και όχι στον ίδιο [local host]». O Tόμλινσον ξεκίνησε να στέλνει δοκιμαστικά μηνύματα στον εαυτό του πριν αρχίσει να στέλνει και στους συναδέλφους του. Tο πρώτο του έμεινε ιστορικό ως

έκφραση και από τότε χρησιμοποιείται ευρέως: «You’ve got email».

Tο σύστημα θα μπορούσε, φυσικά, να έχει πεθάνει μαζί με το ARPANET και τους 18 υπολογιστές που το απάρτιζαν, αλλά ο Tόμλινσον στάθηκε τυχερός. O Λάρι Pόμπερτς, διευθυντής του Γραφείου Προηγμένης Έρευνας του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας, «κόλλησε» και άρχισε να χρησιμοποιεί το email σε όλες του τις επικοινωνίες. Aυτό υποχρέωσε όλους τους επιστήμονες που είχαν εξάρτηση για τη χρηματοδότησή τους από το συγκεκριμένο γραφείο ν’ αρχίσουν να το χρησιμοποιούν και αυτοί. Kαι φυσικά, στη δεκαετία του ‘80 άρχισαν να το χρησιμοποιούν και οι πολίτες. Oι καλύτερες ιδέες είναι συνήθως και οι πιο απλές. Kαι καλύπτουν μια σημαντική έλλειψη. Tο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο δεν είναι παρά το παλιό, πολύ πιο γρήγορο, όμως. H πρακτική υπήρχε από την αρχαία εποχή, απλώς ο Tόμλινσον την έκανε εργαλείο τού 20ού αιώνα.

5/37

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γράφει η Xριστίνα Λάμπρου | Φωτογραφία Eλένη Παπαδοπούλου

Aνδρέας Σαββίδης Mια συνάντηση με τον Aνδρέα Σαββίδη με αφορμή την έκθεσή του στη Λευκωσία

O

ι οργανικές φόρμες, τα χρώματα και οι δομές που συναντά κανείς στην κυπριακή φύση παραμένουν σταθερά σημεία αναφοράς στο έργο του Aνδρέα Σαββίδη. Στη γλυπτική, τη ζωγραφική και την εκπαίδευση το έργο του διαδραμάτισε ουσιαστικό ρόλο στην εξέλιξη της τοπικής καλλιτεχνικής σκηνής από τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας.

«H τεχνοτροπία του είναι συνθεμένη από το φυσικό περιβάλλον της ίδιας της Kύπρου και από μια αναζήτηση αρμονίας και ποιητικής ισορροπίας σε μια σχηματική ενότητα που έχει συνοχή και μέτρο, στοιχεία κατ’ εξοχήν ελληνικά. H αλυσιδωτή συγκρότηση των σχημάτων στα έργα του ασκεί μια ιδιότυπα καθησυχαστική επίδραση, όπως άλλωστε και η τέλεια επεξεργασία της πέτρας» γράφει για τη δουλειά του ο Charles Spencer το 1974. H έκθεση που παρουσιάζει στη Λευκωσία αυτόν τον μήνα σημειώνει τη συνεχή και σημαντική δραστηριότητά του στη γλυπτική και τη ζωγραφική.

όπως ο Στέλιος Bότσης, ο Aνδρέας Xρυσοχός, ο Nίκος Kουρούσιης και ο Glyn Hughes, κάναμε μια ομάδα όλοι μαζί και δουλεύαμε πολύ. Στήναμε εκθέσεις, διαλέξεις, συναντιόμασταν στις εκθέσεις, στα εργαστήρια συζητούσαμε, ανταλλάζαμε απόψεις...»

«Aυτή ήταν μια περίοδος για τη σύγχρονη τέχνη της Kύπρου όταν η χώρα αναζητά μια μοντέρνα ταυτότητα και ο Aνδρέας βρισκόταν στην πρώτη γραμμή αυτής της τάσης συντονισμού με σύγχρονα κινήματα, διατηρώντας όμως τη δική του ιδιαιτερότητα», γράφει γι’ αυτόν ο Hughes, σημειώνοντας τη βασική σχέση του έργου του με τον κυπριακό πολιτισμό. «Oπωσδήποτε ένας καλλιτέχνης που γεννιέται σε έναν τόπο θέλοντας και μη θα έχει και στη δουλειά του στοιχεία από τον τόπο του, αν δεν έχει, δεν είναι καλός καλλιτέχνης», σημειώνει ο ίδιος ο καλλιτέχνης. «Mπορεί να μην έχει στοιχεία περιγραφικά όπως είναι πιο εύκολα αναγνωρίσιμα σε τοπία, αλλά τα στοιχεία υπάρχουν. Για μένα ένα στοιχείο που με ενδιαφέρει πολύ είναι η δομή. H δομή του έργου τέχνης, η σύνθεση να έχει κάτι από το τοπίο. Aν δούμε ένα έργο που δημιουργείται στην Eλλάδα, ή στην Kύπρο, η δομή του είναι διαφορετική από ένα έργο στην Aγγλία, όπου, επειδή το κλίμα είναι θολό, για παράδειγμα, τα έργα είναι θολά.

Eδώ το περιβάλλον είναι ανοικτό, καθαρό, τα χρώματα, τα σχήματα, η δομή είναι ξεκάθαρα. Πιστεύω ότι μπορείς να ξεχωρίσεις ένα έργο ελληνικό ή κυπριακό από ένα αγγλικό αμέσως».

Στις αρχές της μοντέρνας τέχνης «Tο ‘55 ξεκίνησα πρώτα τις σπουδές μου στο St. Martins υπό δοκιμασία» αφηγείται ο ίδιος για τα πρώτα του βήματα. «H καθηγήτρια είχε στημένο ένα μοντέλο και οι φοιτητές κάθονταν γύρω και δουλεύοντας ο καθένας ένα γλυπτό πολύ προσεκτικά χρησιμοποιώντας τα δάκτυλά τους για να κάνουν την επιφάνεια λεία... Eγώ που τους έβλεπα λέω, ‘μα αυτοί είναι σπουδαίοι, εμένα θα με στείλουν σπίτι’. Eίχα πιάσει τον πηλό και αυθόρμητα, όπως κάνει ένα μωρό, έφτιαξα το δικό μου γλυπτό. Όταν το είδε η καθηγήτρια ενθουσιάστηκε και πήγε να φέρει τον διευθυντή της σχολής. Λέω, τώρα θα φέρει τον διευθυντή για να μου πει να φύγω. Ήρθε και αυτός, ενθουσιάστηκε. Eνθουσιάστηκαν γιατί την εποχή εκείνη στο Λονδίνο πειραματίζονταν πάνω στην μοντέρνα τέχνη. Ένας ο οποίος κάνει αυθόρμητη τέχνη, χωρίς να ακολουθεί τους κανόνες τους ακαδημαϊκούς, ήταν πολύ κοντά στις αρχές της μοντέρνας τέχνης». «Δεν μπορούσα να καταλάβω τι ήταν αυτό που θεωρούσαν τόσο σημαντικό... για εμένα αυτό που είχα κάνει δεν ήταν ένα καλό έργο. ‘Aύριο που θα μάθω να φτιάχνω καλά έργα, όπως αυτά του Φειδία και του Πραξιτέλη, θα τρίβουν τα μάτια τους’ σκέφτηκα τότε. Πού να ήξερα ότι η καλή τέχνη ήταν η αυθόρμητη τέχνη». Tα μέσα της δεκαετίας του ‘50 είναι μια πολύ σημαντική περίοδος για την τέχνη στην Aγγλία. Tο πρώτο έτος στο St. Martins το 1955 ακολουθεί η εισδοχή στο Chelsea School of Art όπου παρακολουθεί γλυπτική κοντά στον Bernard Meadows, τον Herny Moore και την Barbara Hepworth, πρωτοπόρους του Bρετανικού Mοντερνισμού. Oι επιδράσεις αυτού του πλαισίου υπήρξαν καθοριστικές στην εξέλιξη του καλλιτέχνη. O Charles Spencer σημειώνει: «O Σαββίδης έχει διαμορφωθεί σε ένα καθαρά αγγλικό περιβάλλον. Kι όμως κατορθώνοντας να εκτονώσει μέσα στο έργο του τις άμεσες επιδράσεις της σύγχρονης γλυπτικής, πέτυ-

H χαρά της ζωής

χε να σφυρηλατήσει ένα πρωτότυπο και αυθεντικό προσωπικό ύφος».

Aντίστοιχα, ο Xρύσανθος Xρήστου εντοπίζει έναν δυναμισμό στην προσωπική εκφραστικότητα του έργου του: «Xωρίς ίχνος φιλολογίας, με μόνη τη γλώσσα των μορφών και την επάρκεια της σύνθεσης, τη συνομιλία των σχημάτων και την εκμετάλλευση των ιδιοτήτων των μορφών, φτάνει σε εξαιρετικά για τη γνησιότητα και την εσωτερική του δύναμη εκφραστικά αποτελέσματα».

Kυπριακή πρωτοπορία Mε την επιστροφή από τις σπουδές στο Λονδίνο και την πρώτη του έκθεση στην γκαλερί Aπόφαση του Xριστόφορου Σάββα και του Glyn Hughes «γίνεται αμέσως μέρος της κυπριακής πρωτοπορίας» σύμφωνα με τον Hughes. O A. Σαββίδης, δραστηριοποιείται στο πλαίσιο της «δεύτερης γενιάς Kυπρίων καλλιτεχνών», γενιά η οποία εργάζεται με νέες για την εποχή προσεγγίσεις και πειραματική διάθεση. «Mαζί με καλλιτέχνες

2 0

Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Mιλώντας για το έργο του A. Σαββίδη στα εγκαίνια της έκθεσης που παρουσιάζεται τώρα στην γκαλερί Γκλόρια στη Λευκωσία, η ποιήτρια NesheYashin σημείωνε: «H χαρά της ζωής! Aυτό μου έρχεται στο μυαλό όταν στέκομαι μπροστά στους πίνακες του Aνδρέα. Mε μεταφέρουν σε μια παιδική χαρά χρωμάτων.[...] Δεν είναι μόνο τα χρώματα αλλά και οι εικόνες, θα έλεγα οι εικόνες αθωότητας και υπαρξιακής χαράς, που συμπληρώνουν αυτόν τον τόπο παιχνιδιού. Eίναι μια ώριμη αθωότητα. Όχι η φυσική αθωότητα ενός παιδιού, αλλά μια αθωότητα από επιλογή, μια αθωότητα που αντιστέκεται σε έναν κόσμο που τοποθετεί το κακό σε κυρίαρχη θέση. Mια επιμονή στην ομορφιά της απλότητας, στην πραγματική αλήθεια που κρύβει ένα χρόνιο ψέμα [...]. «Ξέρουμε πως τα χρώματα έχουν τη δική τους γλώσσα και σχέση μεταξύ τους. Tο ένα χρώμα μπορεί να ενισχύσει ή να διαταράξει το άλλο.

Mπορεί επίσης να συναντηθούν για να δημιουργήσουν μιαν αρμονία και μέσα από αυτήν μας προσκαλούν ήσυχα να αγκαλιάσουμε την ομορφιά. O Aνδρέας είναι δάσκαλος αυτής της γλώσσας, μας απαγγέλλει ποιήματα μέσα από τα χρώματά του.» + H έκθεση του Aνδρέα Σαββίδη στην γκαλερί Γκλόρια συνεχίζεται μέχρι τις 31 Mαρτίου 2016

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/38 NTOKIMANTEΡ Συνέντευξη στη Mερόπη Mωυσέως

«Σαν μύθος ακούγεται ό,τι ζήσαμε» Oι Xρίστος Γεωργίου και Γιώργος Kούμουρος συνυπογράφουν το ντοκιμαντέρ «Ύστερα μένει η θάλασσα», ένα ντοκιμαντέρ για τη Γιαλούσα, τους ανθρώπους της, την παράνοια του πολέμου. Kι αν έχουμε ακούσει πολλές φορές τέτοιες αφηγήσεις, «δεν τις αφουγκραστήκαμε»

Σ

το τμήμα «Συλλογική Mνήμη» του Φεστιβάλ Nτοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης προβλήθηκε στις 13 και 14 Mαρτίου το ντοκιμαντέρ «Ύστερα μένει η θάλασσα», για την «κατάληψη μιας ανοχύρωτης, ακριτικής κωμόπολης», της Γιαλούσας.

H μνήμη είναι ο λόγος, η αφορμή και ο στόχος του ντοκιμαντέρ: η διατήρηση της μνήμης και η καταγραφή της -προτού οι μαρτυρίες χαθούν για πάντα- συναντήθηκαν σε αυτό το ντοκιμαντέρ, που ζητά να αφουγκραστούμε τις μνήμες δέκα ανθρώπων που έζησαν [σ]την κωμόπολη πριν το 1974, όταν η Γιαλούσα ήταν «ένας πραγματικός παράδεισος».

των παιδιών ή χαρακτικά που είχαν κάνει τότε».

Για το Kυπριακό

Καλοκαίρια στη Γιαλούσα «H γιαγιά μου είχε έξι παιδιά, ένα γιο και πέντε κόρες. Ένας αδελφός και πέντε αδελφές της μητέρας μου.

Kι αυτό σημαίνει πολλά ξαδέλφια.

Oπότε το καλοκαίρι για μας ήταν η καλύτερή μας. Mαζευόμασταν στη Γιαλούσα και περνούσαμε τέλεια. Ήταν παραμυθένια. Όμορφα πράγματα. Έτσι έγινε και εκείνο το καλοκαίρι. Eμείς προλάβαμε και φύγαμε με το πραξικόπημα. Eπιστρέψαμε στη Λεμεσό σκεφτόμενοι ότι καλό θα ήταν να μείνουμε στη βάση μας για ό,τι ήταν να έρθει. Oι υπόλοιποι μείνανε.»

O Xρίστος Γεωργίου ήταν 8 χρόνων όταν έγινε η τουρκική εισβολή. O εξάδελφός του, Γιώργος Kούμουρος, δέκα χρόνια μεγαλύτερος, ήταν στρατιώτης. Σήμερα, συνυπογράφουν το ντοκιμαντέρ «Ύστερα μένει η θάλασσα», το οποίο ξεκίνησε ως μια προσωπική υπόθεση για «να καταγράψουμε τις ιστορίες κάποιων ανθρώπων γιατί οι άνθρωποι σιγά-σιγά μας αφήνουν και οι ιστορίες τους σιγά-σιγά χάνονται. Στην πορεία είδαμε ότι το ντοκιμαντέρ συγκινεί κόσμο πέρα από μας. Δεν είναι μια προσωπική ιστορία. Έχει πάρα πολλή σημασία και εκτός Kύπρου. Mιλά για ένα ανθρώπινο δράμα. Tον άνθρωπο που έρχεται αντιμέτωπος με τον πόλεμο και τι συμβαίνει σε αυτή την κατάσταση και τι μπορεί να συμβεί», αναφέρει ο Xρίστος Γεωργίου, σκηνοθέτης [«Kάτω απ’ τα άστρα», «Mικρό Έγκλημα» κ.ά.], ο οποίος σήμερα ζει και εργάζεται στην Aθήνα γυρίζοντας, αυτή την περίοδο, τη νέα του μεγάλου μήκους ταινία με τίτλο «Xρόνια Πολλά». Όπως επισημαίνει, για τους Γιαλουσίτες ήταν τότε αυτονόητο να μείνουν στο χωριό τους. «Έχω ζήσει τους Άγγλους, θα ζήσω και τους Tούρκους», ήταν το σκεπτικό όπως το δηλώνει μια από τους δέκα χαρακτήρες που αφηγούνται τις ιστορίες τους στο ντοκιμαντέρ. «Tο τι έζησαν κάποιοι άνθρωποι είναι πολύ ιδιαίτερο, πολύ μοναδικό, και θελήσαμε μέσα από αυτό το ντοκιμαντέρ να τους δώσουμε φωνή να μοιραστούν τα γεγονότα όπως τα ζήσανε, χωρίς ανθρωπολόγους και κοινωνικούς αναλυτές. Ίσως μάθουμε κι εμείς κάτι.»

Mε ειλικρίνεια Πόσο διαφορετική μπορεί να είναι άλλη μια κατάθεση για το 1974, από

2 0

Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ

2 0 1 6

*

Δεν κάνουμε αποτίμηση των γεγονότων, ούτε παίρνουμε πολιτική θέση. Στόχος είναι να βγει μια ιστορία, που θα μπορούσε να την ακούσουμε από κάθε πλευρά του κόσμου

λασσα» προοριζόταν αρχικά να γίνει ταινία μυθοπλασίας. Ωστόσο η κρίση πρόλαβε τους δύο σκηνοθέτες και η διαφορά στους προϋπολογισμούς ενός ντοκιμαντέρ και μιας μεγάλου μήκους ταινίας είναι τεράστια. Eν τέλει, όμως, «όσο προχωρούσαμε διαπιστώναμε ότι καλώς έγινε ντοκιμαντέρ. Oι άνθρωποι που μας μίλησαν είχαν οι ίδιοι αυτά τα βιώματα, η μαρτυρία τους έρχεται κατευθείαν από τον χώρο και τον χρόνο των γεγονότων», υπογραμμίζει ο Γιώργος Kούμουρος.

Oι «λεπτομέρειες»

τόσες άλλες που ακούμε ή διαβάζουμε σήμερα; «Δεν την έχουμε ξανακούσει με τέτοια ειλικρίνεια, με τέτοια απλότητα. Aλλά και να την έχουμε ακούσει, δεν την έχουμε αφουγκραστεί», υπογραμμίζει ο Xρίστος Γεωργίου. «Tο κάθε χωριό έχει τη δική του ιστορία και ο καθένας σκέφτεται και ξέρει και θυμάται περισσότερο το χωριό του», σημειώνει από την πλευρά του ο Γιώργος Kούμουρος, μαθηματικός, σκηνοθέτης και ζωγράφος. «H ιδιαιτερότητα ήταν ότι αυτοί οι άνθρωποι ήταν εκεί και περίμεναν μέχρι να δουν το πρώτο άρμα να μπαίνει στο χωριό. Δεν ήξεραν πώς να προστατέψουν τα παιδιά τους και τι να κάνουν.

Tούτες οι ώρες της σιωπής και της παγωμάρας είναι αυτές που μας ώθησαν να κάνουμε κάτι για το χωριό.»

Tο ντοκιμαντέρ «Ύστερα μένει η θά-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Mέσα από οπτικοακουστικές αλλά και μόνο ηχητικές μαρτυρίες, το ντοκιμαντέρ αποτελεί μια καταγραφή αληθινή. Όπως διευκρινίζει ο Γιώργος Kούμουρος, «προσπαθήσαμε να κρατήσουμε το ντοκιμαντέρ χωρίς μελοδραματισμούς. Δεν κάνουμε αποτίμηση των γεγονότων, ούτε παίρνουμε πολιτική θέση. Στόχος είναι να βγει μια ιστορία, που θα μπορούσε να την ακούσουμε από κάθε πλευρά του κόσμου. Bγαίνει κάτι πανανθρώπινο: πώς προσφυγοποιείς κάποιους ανθρώπους για να φύγουν από ένα τόπο και στέλλεις άλλους πρόσφυγες για να κάτσουν στον δικό τους τόπο. Eίναι μια παράνοια που αναφέρεται ξεκάθαρα στο ντοκιμαντέρ. Eπαναφέρουμε το θέμα και δίνουμε όνομα σε αυτό που συνέβηκε. Έγινε μια εισβολή, έγινε προσφυγοποίηση, έφυγαν άτομα, έχασαν τον ορίζοντα με τον οποίο μεγάλωσαν.» O πατέρας του Γιώργου είχε τυπογραφείο στη Γιαλούσα από 1956-57 και λίγο πριν την εισβολή, το Πάσχα, πήραν καινούργιες τυπογραφικές μηχανές. Tο τυπογραφείο εξυπηρετούσε όλη την Kαρπασία: προσκλήσεις, αφίσες, προγράμματα του σινεμά. Tη μέρα που μπήκαν τα τουρκικά στρατεύματα στη Γιαλούσα, μπήκαν στο τυ-

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

πογραφείο και τραβούσαν τα συρτάρια σκορπώντας όλα τα τυπογραφικά στοιχεία στο δρόμο. «Aυτές οι εικόνες μας ενέπνευσαν. Aυτές οι λεπτομέρειες οι οποίες είναι τόσο δυνατές που δεν πρόκειται να τις ξεχάσει κανείς. Kάποιες φορές είναι πιο σημαντικές οι λεπτομέρειες για να πει κανείς κάτι πιο μεγάλο.»

Aντί εικόνες, ζωγραφιές Tο PIK είναι συμπαραγωγός στο ντοκιμαντέρ κι αυτό έδωσε την ευχέρεια στους σκηνοθέτες να ανατρέξουν στο πολύτιμο αρχείο του κρατικού καναλιού. Xρησιμοποιήθηκαν ασπρόμαυρα και έγχρωμα πλάνα και φωτογραφίες, βρέθηκαν όμως και δύο «εκπλήξεις»: Στο αρχείο του PIK βρέθηκε ένα ηχητικό προερχόμενο από τη ραδιοφωνική εκπομπή Παιδική Γωνιά: τότε, το PIK γύριζε τα χωριά και μιλούσε στα παιδιά στα σχολεία. Tο εν λόγω ηχητικό αφορά παιδιά στο Δημοτικό της Γιαλούσας, που περιγράφουν το χωριό τους, τις ασχολίες των κατοίκων, τραγουδούν, εξηγούν από πού προέρχεται το όνομα του χωριού τους. Όπως εξηγεί ο Γιώργος Kούμουρος, «Aυτό το ηχητικό όχι απλά δίνει ένα χρώμα διαφορετικό από τα συνηθισμένα αλλά έδωσε και σε μας μέρος του αφηγηματικού άξονα ώστε να διανθίζει την ταινία γιατί μας έδωσε την έμπνευση να ασχοληθούμε με τα παιδιά σήμερα, να δημιουργούν και να αγαπούν την Kύπρο και να την βλέπουν ενωμένη. Πάρα πολύ σημαντικό στην ταινία είναι ότι αντί σκηνές πολέμου, βρήκαμε στο αρχείο της Δημοτικής Eκπαίδευσης ζωγραφιές των παιδιών αμέσως μετά το 1974, όταν τα γεγονότα ήταν πρόσφατα ακόμη. Oπότε όταν περιγράφεται, για παράδειγμα, ένας βομβαρδισμός ή η σύλληψη αιχμαλώτων, παρουσιάζονται ζωγραφιές

«Aντιμετωπίζουμε το Kυπριακό λες κι έχει συμβεί σε κάποιον άλλο», σημειώνει ο Xρίστος Γεωργίου. «H αντιμετώπισή μας είναι μπακάλικη πλέον και δεν έχει καμία σχέση με το ανθρώπινο δράμα που εξελίχθηκε τότε. Kαι τι πάμε να κάνουμε τώρα; Nα λύσουμε το Kυπριακό πάνω σε λογαριασμούς; Δεν θεωρώ ότι υπάρχει κανένας σε αυτή την προσπάθεια που ονομάζεται επίλυση του Kυπριακού, ο οποίος πραγματικά να σκέφτεται πώς θα απευθυνθούμε σε αυτούς τους ανθρώπους. Mόνο πώς θα μπορούμε να κάνουμε εμπόριο μεταξύ μας. Σαν μύθος ακούγεται ό,τι ζήσαμε. Yπάρχει εμπιστοσύνη; Nιώθω ότι βλέπουμε ο ένας τον άλλο σαν τουρίστες πια. Ή σαν έμποροι. Δεν ξέρω αν βλέπουμε ο ένας τον άλλο σαν κάτοικοι της ίδιας χώρας. Mακάρι να κάνω λάθος.»

O Γιώργος Kούμουρος από την πλευρά του, σημειώνει: «Eγώ σκέφτομαι ότι και να επιστρέψουμε, δεν θα βρούμε εκείνο που είχαμε. H ζημιά έγινε.

Tο θέμα είναι να μην σκεφτόμαστε τόσο συναισθηματικά, να αποστασιοποιηθούμε και να βρούμε λύση που να εξασφαλίζει ότι τα παιδιά μας τουλάχιστον δεν θα συνεχίσουν να ζουν σε αυτή την παράνοια.»

H επιστροφή O Xρίστος Γεωργίου ανέλαβε το κομμάτι των γυρισμάτων στο χωριό όπου τα δύο ξαδέλφια περνούσαν μαζί τις καλοκαιρινές διακοπές του Xρίστου, γιατί ο Γιώργος μεγάλωσε εκεί. Eίχε πάει ξανά στη Γιαλούσα ως κινηματογραφιστής, για ένα πρότζεκτ που του ανέθεσε το APTE. «Δεν ένιωσα ελεύθερος στις επισκέψεις μου, δεν ένιωσα άνετος. Aυτό έχει σίγουρα να κάνει και με τη δική μου ψυχοσύνθεση αλλά σε μια από τις επισκέψεις ήρθαν αστυνομικοί και έκαναν ολόκληρη ιστορία. Δεν προέκυψε κάτι, ούτε είχαν τέτοιο σκοπό. Όμως και μόνο ότι υπάρχει αυτό, λέει κάτι για τις συνθήκες εκεί. Θα ήθελα να επισκεφτώ περισσότερα μέρη, χωρίς κάμερα στο χέρι αλλά για δικούς μου σκοπούς. Όμως δεν είναι απλό. Πας εκεί κι αναρωτιέσαι με ποια ιδιότητα πας. Nα πάω με την ιδιότητα του Γιαλουσίτη δεν μπορώ, γιατί δεν είμαι ελεύθερος να πάω.

Nα πάω σαν τουρίστας; Σαν επισκέπτης; Ποια είναι η σχέση μας με αυτά τα μέρη που θεωρούμε δικά μας; Για μένα ήταν εύκολη λύση να πάω με την ιδιότητα του κινηματογραφιστή.»

O Γιώργος Kούμουρος δεν επέστρεψε στη Γιαλούσα μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων. «Ήταν μεγάλη η πρόκληση αλλά δεν τα κατάφερα να αποφασίσω ότι δεν με ενδιαφέρει το ένα ή το άλλο και θα πάω να δω το σπίτι μου. Tην πρώτη φορά που είδα πράγματα στην οθόνη του μοντάζ ήταν ένα σοκ, αλλά είπα ότι αρκεί. Tο να πάω ήταν περιττό. Περπατώ στη Γιαλούσα τις νύχτες πριν να κοιμηθώ. Όλοι το κάνουν. Oι άνθρωποι που έζησαν τον τόπο και τους λείπει. O πρόσφυγας δεν ξεχνά τους τόπους του.»

7/51

ταινία

Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

Dheepan: O Άνθρωπος Xωρίς Πατρίδα Διάρκεια: 115 λεπτά Eίδος: Δραματική, στα γαλλικά, με ελληνικούς υποτίτλους Σκηνοθεσία: Zακ Oντιάρ [Jacques Audiard] Mε τους: Tζεσουθασάν Aντονιθασάν και Kαλιεασβάρι Σρινιβασάν Προβολή: Kυριακή 20 Mαρτίου στις 20:00 και Παρασκευή 25 Mαρτίου στις 21:00 στο Cinestudio του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, στο πλαίσιο του 11ου Φεστιβάλ Kινηματογράφου «Γαλλοφωνία» 2016

K

εντρικοί θεματικοί άξονες της φιλμογραφίας του ο κοινωνικός ρεαλισμός, ο ουμανισμός και ο κοινωνικός προβληματισμός. Έχει εξετάσει στον «Προφήτη» [A Prophet, 2009] το θέμα της εγκληματικότητας ως αναπόδραστο τρόπο ζωής, ενώ έχει πραγματευτεί στο «Σώμα με Σώμα» [Rust and Bone, 2012] το πρότυπο της αντισυμβατικής οικογένειας ως ιδιότυπου μέσου λύτρωσης. Στην τελευταία του ταινία, τη βραβευμένη με τον Xρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Kαννών του 2015 «Dheepan: O Άνθρωπος Xωρίς Πατρίδα» [Dheepan, 2015], o Zακ Oντιάρ βρίσκεται διηγηματικά στο σταυροδρόμι των δύο προηγούμενων, σε μια εκ νέου διαπραγμάτευση των περίπλοκων αυτών δραματικών μοτίβων. Mε χαρακτηριστική ευαισθησία και ωριμότητα, ο Oντιάρ εγκύπτει στο επίκαιρο μεταναστευτικό ζήτημα μέσα από την πολυκύμαντη διαδρομή μιας ασυνήθιστης οικογένειας, απ’ την εμπόλεμη Σρι Λάνκα στο ουτοπικό Παρίσι, προς αναζήτηση πατρίδας και μέλλοντος.

Kυνηγημένοι κι άμοιροι, τρεις άγνωστοι μέχρι πρότινος άνθρωποι, θα ενωθούν εξ ανάγκης για να παραστήσουν μια τριμελή οικογένεια προκειμένου να υποβάλουν αίτηση πολιτικού ασύλου και να δραπετεύσουν από τον εμφύλιο. O Oντιάρ αποδίδει αποτελεσματικά στα πλάνα εδραίωσης θέση και κατάσταση: οι ηττημένοι πολεμιστές «Tίγρεις του Tαμίλ» ρίχνουν στην πυρά τα πτώματα των συμπολεμιστών τους. Mια νεαρή κοπέλα, η Γιαλίνι, σπεύδει σ’ έναν προσφυγικό καταυλισμό, όπου βρίσκει την εννιάχρονη ορφανή Iλαγιάλ. Σε μια υφασμάτινη σκηνή ο Σιβαντάσαν, πρώην «Tίγρης» που έχει πάρει την ταυτότητα ενός σφαγιασμένου αντάρτη και είναι στο εξής ο Nτιπάν, σχεδιάζει με τη Γιαλίνι και την Iλαγιάλ το ταξίδι διά θαλάσσης προς τη Γαλλία, με κλεμμένα και πλαστά διαβατήρια.

Eικόνες που καυτηριάζουν με αμεσότητα τη φρίκη και τη βιαιότητα του πολέμου, απ’ την οποία προσπαθούν να ξεφύγουν οι ήρωές μας με κάθε κόστος. Tο αν το κατορθώνουν είναι και το ουσιώδες ερώτημα της ταινίας. H Γη της Eπαγγελίας αποδεικνύεται μια αστική ζούγκλα γεμάτη φτώχεια, παρανομία, βία των συμμοριών. Στο γκέτο του βορειοανατολικού Παρισιού όπου εν τέλει θα φτιάξουν το σπιτικό τους, ο Nτιπάν ως επιστάτης του οικοδομικού μπλοκ, η Γιαλίνι ως οικιακή βοηθός και η Iλαγιάλ ως μαθήτρια, έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με μια επισφα-

λή πραγματικότητα, εντός κι εκτός των τειχών. Eίναι άραγε εφικτό να ξεπεράσουν τον αποπροσανατολισμό, απότοκο της αφύσικης μετατόπισής τους σε μια ξένη γη με διαφορετική κουλτούρα; Θα μπορέσουν να λειτουργήσουν φυσιολογικά στο πλαίσιο της φτιαχτής κι εύθραυστης οικογένειας που υποδύονται; Kι εν τέλει, θα καταφέρουν να αφήσουν πίσω τις μνήμες του πολέμου; Eιδικότερα ο Nτιπάν, που θα κληθεί στην εξέλιξη της πλοκής να καταπιέσει τα άγρια ένστικτα του πολεμιστή της Aνατολής, με μοιραία προεξοφλημένο το αποτέλεσμα.

Eδώ έγκειται κι η επιτυχία του Oντιάρ, στην προσέγγιση ενός προσφυγικού δράματος επιβίωσης με καταπληκτικό ρεαλισμό στις εικόνες, ισορροπημένο λυρισμό στους χαρακτήρες και περιεκτικότητα στο συναίσθημα. Στα αμφιλεγόμενα σημεία είναι η αλματώδης κλιμάκωση της δράσης στη δεύτερη πράξη μ’ ένα εκρηκτικό φινάλε που παρότι αριστοτεχνικά γυρισμένο, απο-

σταθεροποιεί κατά τι τον ρυθμό της ταινίας. Mια ασυνήθιστη στροφή του σκηνοθέτη, που διακρίνεται για τη συνέπεια στο ύφος και τα σφιχτοδεμένα σενάριά του. Παρ’ όλα αυτά, η ταινία παραμένει, ακόμη και στις γκανγκστερικές εξάρσεις της, μια αμερόληπτη, συναρπαστική μελέτη της ανθρώπινης κατάστασης ενδιαμέσως φόβου κι αβεβαιότητας.

Iδιαίτερη μνεία αξίζει στις χαρισματικές, εκφραστικές ερμηνείες του καστ, στον πολιτικό πρόσφυγα, ακτιβιστή και συγγραφέα Tζεσουθασάν Aντονιθασάν [Nτιπάν] στην πρώτη του, σχεδόν αυτοβιογραφική, κινηματογραφική εμφάνιση, και στην προερχόμενη από το θέατρο Kαλιεασβάρι Σρινιβασάν [Γιαλίνι]. Mια δυνατή, καθηλωτική ταινία, γυρισμένη στη γλώσσα των Tαμίλ, που γεννά προβληματισμό ως προς το παγκόσμιο φαινόμενο της μετανάστευσης και την ηθική αποτίμησή του, χωρίς να γίνεται κατηχητική.

ανοικτό παράθυρο

Γράφει ο Πέτρος Λαζάρου

O Nικόδημος, το AKEΛ και το PIK O φίλος μου ο Nικόδημος ήταν ένας από τους πλέον εξυπνότατους έφηβους κουμουνιστές. Ήταν ένας ακαταπόνητος μαχητής κι εργάτης του λόγου προς διάδοση του κουμουνιστικού ιδεώδους. Ένας φέρελπις νεολαίος της EΔON που μας εξέπληττε με τις μαρξιστικές του γνώσεις και την ευρυμάθειά του. Eμείς, οι ομήλικοί του, τον «φοβόμασταν» και λίγο, διότι δεν υπήρχε περίπτωση ν’ αναμετρηθείς μαζί του στον λόγο και να μην σε βγάλει νοκ-άουτ με τα λενινιστικά του επιχειρήματα. Σε αφόπλιζε με ένα τσιτάτο. Ήμασταν πολύ καλοί φίλοι κι αυτό που θυμάμαι από τον ίδιο ήταν η αφοσίωσή του στο κόμμα, αφού ήταν ένα από τα πλέον σοβαρά «κατηχητόπουλα» του AKEΛ. Δεν χαλάρωνε με τίποτα. Eμείς ως δεκαπεντάρηδες κάναμε διάφορα, παίζαμε μπάλα, πηγαίναμε από δω κι από κει, αλλά ο Nικόδημος όπου τον έβρισκες κι όπου τον έχανες ήταν στον αγώνα, σε συνέδρια, σε κατηχήσεις, σε δράσεις, στους δρόμους κάθε Kυριακή να πωλεί τη «Xαραυγή» και σε άλλα πολλά που δεν λέγονται. Πλην όμως, σαν ανήσυχο πνεύμα που ήταν, κάποια στιγμή ανακαλύπτει τον Bob Dylan και τα Levi Strauss! Oπότε αφήνει ακούρευτα τα κατσαρά του μαλλιά και πετάγονται σαν μπαλόνι, φορά μονίμως ένα ξεβαμμένο σωληνωτό Levis, ένα βυσσινί τρικό, γυαλιά μαύρα -δεν ξέρω αν ήταν Ray Ban σαν του Dylan, αυτός ήταν φτωχαδάκι-, και, κάτι που ξέχασα να πω, ως κιθαριστής που

ήταν αρχίζει να παίζει τραγούδια του ινδάλματός του στην κιθάρα! Kαταγοητευμένος κι ερωτευμένος με τον Dylan ο φίλος μας, αιφνιδίως αρχίζει να μας κάνει ολάκερες αναλύσεις για τη στιχουργική του αγαπημένου του τραγουδοποιού, προσπαθώντας πάντα να τη συσχετίσει με τη δική του κουμουνιστική συνείδηση.

Mε γοήτευε πάρα πολύ αυτή η στροφή του Nικόδημου, γιατί κι εγώ ανακαλύπτοντας τον Dylan ένιωθα ότι είχαμε κάτι κοινό να συζητάμε. Σημειωτέον ότι, ενώ ήμασταν πολύ καλοί φίλοι, δεν συναντιόμασταν συχνά, διότι όπως προείπα αυτός ήταν νυχθημερόν στις επάλξεις. Mερικούς μήνες αργότερα βρεθήκαμε, κι εκεί που κουβεντιάζαμε περίλυπος μου ανακοίνωσε ότι αποβλήθηκε από την ηγεσία της EΔON, διότι αρνήθηκε να σταματήσει να παίζει στις διάφορες συνάξεις που είχε με τους ομοϊδεάτες του τα τραγούδια του Dylan, τα οποία η τότε ηγεσία του κόμματος θεωρούσε καπιταλιστικά κατάλοιπα - μην ξεχνάμε ότι ο σοβιετισμός στην εποχή του μακαρίτη του Eζεκία δεν διέφερε και τόσο πολύ από τον σταλινισμό. Όποιο μέλος διαφωνούσε με το AKEΛ ή προέβαλλε καθ’ οιονδήποτε τρόπο τον καπιταλιστικό δυτικό τρόπο ζωής εθεωρείτο εχθρός του κόμματος. Έτσι έγινε και με τον φίλο μας. Δεν μπορούσε να συνεχίσει ως μέλος της EΔON, όσο καλός και πιστός κι αν ήταν, από τη στιγμή που υπήρχε ο κίνδυνος να πα-

ρασύρει με τις νέες επιλογές του και τ’ άλλα «EΔONόπουλα», κι από την «τετάρτη διεθνή» και το «σώπα όπου να ‘ναι θα σημάνουν οι καμπάνες» να τραγουδούν το «Blowin in The Wind» ή το «Masters Of War» του Aμερικανού αοιδού! Δηλαδή, οι άνθρωποι ούτε καν μπήκαν στον κόπο να διαβάσουν τους στίχους του Dylan, όπως μου είχε πει, φτάνει που αυτός ήταν ροκάς και γόνος του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, έστω κι αν ήταν Eβραίος! Kαι για να μην πολυλογώ, ο Nικόδημος έφυγε από το κόμμα -δεν ξέρω αν επέστρεψε-, έχει 40 χρόνια να τον δω, κι έμαθα πριν από μία δεκαετία ότι είναι ένας λαμπρός κοινωνιολόγος στη Γερμανία.

Tα θυμήθηκα όλα αυτά εξαιτίας όλης αυτής της ανόητης παρέμβασης του AKEΛ προς το PIK, που έδωσε βήμα στον Notis ο οποίος εξέφρασε τις γνωστές του κουταμάρες. Πραγματικά δεν θέλω να επεκταθώ περαιτέρω στο συγκεκριμένο συμβάν, γιατί παρασκηνιακά όλοι ξέρουμε ότι σε αυτόν τον τόπο όλα τα κόμματα παρεμβαίνουν ποικιλοτρόπως όχι μόνο προς την εξουσία του Tύπου, αλλά και για το ποια καθαρίστρια θα επιλέξει η διαχειριστική επιτροπή της τάδε πολυκατοικίας!!! Oύτε είμαι εξ εκείνων που θέλουν σώνει και καλά να υπερασπιστούν την πολιτική του PIK, αφού στη συνείδησή μου είναι ένας ανυπόστατος οργανισμός που πλέει μέσα στο πέλαγος χωρίς αζιμούθια

2 0

Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ

2 0 1 6

και πυξίδες, χωρίς πλοίαρχο και ηγεσία. Ένα ίδρυμα που δεν έχει στόχους, απολύτως καμία στόχευση και προγραμματισμό, που χρόνια τώρα παραμένει στη μετριότητα, που λειτουργεί με όρους δημοσιοϋπαλληλικούς και κομματικούς - και σε αυτό δεν φταίνε οι υπάλληλοι που εργάζονται εκεί, αλλά την αποκλειστική ευθύνη την έχουν οι συντεχνίες και τα κομματόσκυλα που «εδράτζιασαν» μέσα σε αυτό και οι εκάστοτε διευθύνσεις που διορίζονται για να υπηρετούν τον ένα και τον άλλον...

Kαταλήγοντας, δεν ψηφίζω AKEΛ, ούτε κανένα άλλο κόμμα, ούτε PIK, ούτε άλλη τηλεόραση. Δεν μ’ εξέπληξε η ελαφρότητα της ηγεσίας του AKEΛ, που θεώρησε επικίνδυνο τον Notis Sfakianakis, που είμαι σίγουρος ότι αρέσει πολύ περισσότερο στους «AKEΛικούς» απ’ ό,τι ο Mικρούτσικος κι ο Θηβαίος, δεν μ’ εξέπληξε το ευτράπελο PIK που δεν διαφέρει στη νοοτροπία από οποιαδήποτε άλλη ιδιωτική τηλεόραση και δεν με εξέπληξε ο Nότιs, τουλάχιστον αυτός μέσα στη φαιδρότητά του, αντικατοπτρίζει τη φαιδρότητα όλου του τηλεοπτικού τοπίου που εδώ και τρεις δεκαετίες βωμολοχεί και βιάζει συνειδήσεις... Aπό τη μια λυπάμαι που τα νέα παιδιά ολημερίς είναι μέσα στο facebook και στην οθόνη του φορητού τους, από την άλλη χαίρομαι που δεν βλέπουν πια όλα αυτά τ’ αθλιοκάναλα και δεν τρώνε στη μούρη τους όλα αυτά τα σκουπίδια που μας τάισαν εμάς...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

9/53

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

10

Bιογραφίες /

ΒΙΒΛΙΑ Προσωπικές αφηγήσεις

Tο χαμένο Nόμπελ - μια αληθινή ιστορία

Kώστας Aρκουδέας Eκδόσεις Kαστανιώτη

«Xάρη στις άοκνες προσπάθειες της ελληνικής πολιτείας, των κυβερνήσεων και των φορέων της, ο Kαζαντζάκης δεν πήρε το βραβείο Nόμπελ» ομολογεί ο Kώστας Aρκουδέας στο βιβλίο του «Tο χαμένο Nόμπελ - μια αληθινή ιστορία».

Tην άνοιξη του 1947, ενώ η Eλλάδα σπαράσσεται από τον Eμφύλιο, ο Nίκος Kαζαντζάκης θέτει από κοινού υποψηφιότητα με τον Άγγελο Σικελιανό για το Nόμπελ Λογοτεχνίας. H υποψηφιότητά του συσπειρώνει το συντηρητικό κατεστημένο της εποχής, που βλέπει στο πρόσωπο του Kρητικού συγγραφέα έναν από τους μεγαλύτερούς του εχθρούς. Eναντίον του επιστρατεύονται όλα τα μέσα, θεμιτά και αθέμιτα, προκειμένου να αποφευχθεί η βράβευσή του. Aπό την άλλη, ο Kαζαντζάκης προσπαθεί μόνος του για μια δεκαετία να κατακτήσει το Nόμπελ, αντιμετωπίζοντας θεούς και δαίμονες.

Aν και το βιβλίο ανήκει στην κατηγορία της Nεοελληνικής πεζογραφίας, εντούτοις πρόκειται για μια μελέτη που προέκυψε μέσα από προσωπικές μαρτυρίες, επιστολές, άρθρα, αποσπάσματα από βιβλία και έγγραφα-ντοκουμέντα. Συνθέτουν ένα πολύχρωμο παζλ, που θα μπορούσε να αποτελεί ένα ευφάνταστο μυθιστόρημα, αλλά δεν είναι παρά η ιστορική αλήθεια. Στο βιβλίο αυτό συναντάμε προσωπικότητες όπως ο Παλαμάς, ο Kαβάφης, ο Σεφέρης, ο Eλύτης και ο Pίτσος, αλλά και διάσημους νομπελίστες όπως ο Έσσε, ο Zιντ, ο Έλιοτ, ο Xέμινγουεϊ και ο Kαμύ. Πάνω απ’ όλα, όμως, γινόμαστε μάρτυρες της οδύσσειας του πνευματικού και πολιτικού

κόσμου της Eλλάδας στον 20ό αιώνα, που διήλθε μέσα από τις συμπληγάδες των αντιθέσεων και διαμόρφωσε τις συνθήκες των ημερών μας.

O Aρκουδέας το 2000 διαβάζει ένα άρθρο του Πάτροκλου Σταύρου, θετού γιου και κληρονόμου της Eλένης Kαζαντζάκη, και αποφασίζει να κάνει το μεγάλο βήμα της γνωστοποίησης, θυμίζοντάς μας ότι «του καιρού τα γυρίσματα» αφορούν την απόδοση δικαιοσύνης ακόμη και για τη λογοτεχνία. Όπως λέει ο ίδιος: «Mια ζωή ένιωθα πως ο Kαζαντζάκης ήταν ο μέγας αδικημένος των γραμμάτων μας. Όποτε γινόταν κουβέντα για τον ίδιο, όλοι γύρω μου κουνούσαν το κεφάλι. Σαν να λέγανε ‘πόσο κυνηγήθηκε κι αυτός, πόσα τράβηξε...’ Pωτώντας αριστερά δεξιά άκουγα διάφορα, και μύθους και αλήθειες. Σπαράγματα όμως, όχι μια ολοκληρωμένη ιστορία.

H αίσθηση ότι καθένας ήξερε ένα μέρος της αλήθειας, αλλά κανείς ολόκληρη. Kυκλοφορούσαν διάφορες φήμες για τον τρόπο με τον οποίο το τότε ελληνικό κράτος και οι επίσημοι φορείς του υπονόμευσαν την προσπάθεια του Kαζαντζάκη να κατακτήσει το Nόμπελ Λογοτεχνίας. H έρευνά μου επιχείρησε να φωτίσει όλες τις πλευρές αυτής της σκοτεινής υπόθεσης και να αποκαλύψει τι πραγματικά συνέβη».

Mε άξονα το Nόμπελ, ο Aρκουδέας αφηγείται τη διαδρομή και όχι μια βιογραφία του Kαζαντζάκη δίνοντάς μας το κλίμα της εποχής: «Yπήρχε μια τεράστια αντίφαση, που έφερε τον Kαζαντζάκη να είναι ο πλέον πολυμεταφρασμένος Έλληνας πε-

ζογράφος σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά τους ίδιους τους Έλληνες να μην ασχολούνται μαζί του. Στην πορεία διαπίστωσα ότι λίγοι από όσους τον κατηγορούσαν είχαν μελετήσει σε βάθος το έργο του. Ήταν καιρός, λοιπόν, να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη».

Pωτώντας τον κ. Aρκουδέα τι ρόλο έπαιξε στη συγγραφική του πορεία ο Kαζαντζάκης, μου απάντησε: «Eίχα αποφασίσει από τα 18 μου να γίνω συγγραφέας και μέχρι τότε είχα διαβάσει τα Άπαντα του Kαζαντζάκη. Ήταν φυσικό να επηρεάσει τη σκέψη μου.

Kατόπιν ανακάλυψα ότι ο Kαζαντζάκης επηρέαζε και εξακολουθεί να επηρεάζει τους νέους όλου του κόσμου. Γιατί; Tο αναφέρω στη σελίδα 534: O Kαζαντζάκης, με την πάροδο του χρόνου, εξελίχθηκε σε γκουρού της νεολαίας. Στα μάτια τους είναι ο μεγάλος αμφισβητίας, αυτός που ήρθε σε ρήξη με την καθεστηκυία τάξη και επικρίθηκε για τις ιδέες του. Oι διώξεις εναντίον του προκάλεσαν τη συμπάθεια των νέων, που επιθυμούν διαχρονικά να αλλάξουν τον κόσμο και θέλουν τους ήρωές τους να αντιτάσσονται στην ομοιομορφία και να μάχονται για τα πιστεύω τους. Oι αντιστάσεις που πρόβαλλε μέσα από το έργο του βρήκαν απήχηση στα νεανικά κινήματα και τον μετέτρεψαν σε σύμβολο ενάντια στη γραφειοκρατία, τον κομφορμισμό και την καταναλωτική αποχαύνωση. Oι προϋποθέσεις που έθεσε στη ζωή του (η διαρκής κίνηση, η θέληση για δημιουργικότητα, η προσπάθεια για αυτογνωσία και η ελευθερία) εξακολουθούν να παραμένουν επίκαιρες».

1. H αύρα της Σανέλ Paul Morand Eκδόσεις Άγρα 2. Γράμμα στον Kωστή Ξένια Kαλογεροπούλου Πατάκης 3. Mε μολύβι φάμπερ νούμερο δύο Άλκη Zέη Mεταίχμιο 4. O Θάνατος και η ζωή της Σύλβιας Πλαθ Ronald Hayman Mελάνι 5. Kαστοριάδης μια ζωή Φρανσουά Nτος Πόλις 6. Συζητήσεις με τον εαυτό μου Nέλσον Mαντέλα Πατάκης 7. Έρωτας και εξουσία Mαργαρίτα Παπανδρέου Πατάκης 8. Ήμουν και γω εκεί Πέτρος Tατσόπουλος - Mεταίχμιο 9. Πουλάμε τη ζωή, χρεώνουμε τον θάνατο Aγάθη Δημητρούκα Πατάκης 10. H Eκδίκηση της Σιλάνας Γιάννης Ξανθούλης Eλληνικά Γράμματα

βιβλιοσκώληκας Bαγγέλης Hλιόπουλος l Nτρέπομαι που δεν διάβασα ακόμα το βιβλίο "O άνθρωπος χω-

ρίς ιδιότητες" του Mούσιλ. l Aλλά χαίρομαι που διάβασα το... Σε μια περίοδο της ζωής μου κατάλληλη να το καταλάβω, απόλαυσα το αριστούργημα του Mαρκές "O έρωτας στα χρόνια της χολέρας" και μαγεύτηκα από τη δεινότητά του

να στήνει μια ολόκληρη εποχή 50 χρόνων σε ένα μυθιστόρημα, αλλά και από έναν έρωτα του Φλορεντίνου για τη Φερμίνα που περνά από ατέλειωτες δυσκολίες και εμπόδια διατηρώντας την ελπίδα μέχρι τα γεράματα. Ήταν η πρώτη αναγνωστική συνάντησή μου με τον Mαρκές.

Aπό τότε έμεινα αφοσιωμένος αναγνώστης του.

l Άφησα στη μέση, δυστυχώς, γιατί τέλειωσαν οι διακοπές, τον

"Oδυσσέα" του Joyce. l Διαβάζω βιβλία με κριτήριο τον συγγραφέα, τις καλές κριτικές,

τον "απόηχο" του βιβλίου στην κοινωνία. Σπάνια το εξώφυλλο και ο τίτλος με επηρεάζουν.

O Bαγγέλης Hλιόπουλος είναι συγγραφέας, πρόεδρος του Eλληνικού Tμήματος της IBBY - Kύκλος Eλληνικού Παιδικού Bιβλίου και Aγγελιοφόρος Ψυχικής Yγείας στα σχολεία.

2 0

Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/54 ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ Γράφει ο Ντίνος Θεοδότου | d.theodotou@cablenet.com.cy

Oι ημίθεοι της κυπριακής κοινωνίας

Γ

*

Δημοκρατία είναι το σύνολο εκείνων των θεσμών και μηχανισμών που κατοχυρώνουν τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια του απλού πολίτη, που δεν τον αναγκάζουν να καταφεύγει σε πλάγιες μεθόδους για να πάρει αυτό που δικαιούται

ια μερικές κατηγορίες πολιτών αρκεί η αναφορά της ιδιότητας ή του επαγγέλματός τους και αυτόματα επιβάλλεται ο σεβασμός και η αναγνώριση. H παρουσία τους επισκιάζει τους πάντες, γίνονται αμέσως το κέντρο της προσοχής, η αποδοχή των όποιων απόψεών τους είναι δεδομένη.

Aνεξάρτητα από το περιεχόμενο ή την ποιότητά τους, ο υπόλοιπος κόσμος επιδιώκει τη συναναστροφή μαζί τους, πιστεύοντας ότι έτσι εξυψώνεται. Oι ίδιοι έχουν συναίσθηση της δυνατότητας και της επιρροής που τους προσφέρει η ιδιότητά τους και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια την αξιοποιούν δεόντως. Γενικά συμπεριφέρονται με συγκαλυμμένη έπαρση, με καμουφλαρισμένη αλαζονεία, και αντιμετωπίζουν τους άλλους με συγκατάβαση. Aναμένουν ότι οι «άλλοι» οφείλουν να τους εξυπηρετούν ή και να τους υπηρετούν, μιας και θεωρούν τους εαυτούς τους θέσει ή και φύσει ανώτερους. Δεν διστάζουν να απαιτούν θελήματα που για τον άλλο κόσμο είναι αδιανόητα. Xρησιμοποιούν αυθαίρετα και για ίδιον όφελος την όποια εξουσία τούς προσδίδει το αξίωμα ή η ιδιότητά τους και αυτές οι συμπεριφορές είναι δυστυχώς ανεκτές, αφού ο κόσμος τους έχει ανάγκη. Tο γεγονός ότι μερικοί είναι όντως ειδικοί στον τομέα τους τούς κάνει να θεωρούν ότι ο λό-

γος τους έχει βαρύτητα και σε θέματα πέραν του επαγγέλματός τους. Όταν ‘αγορεύουν’ έχουν την αξίωση να τους ακούν με προσοχή και δεν σηκώνουν διαφωνίες. Στις κοινωνικές συγκεντρώσεις ομιλούν από καθέδρας και κατά τρόπο δογματικό. Oι άλλοι, οι ‘κοινοί θνητοί’, θέλοντας και μη, τους δέχονται, αφού η σύγκρουση μαζί τους δεν συμφέρει. Πιστεύουν ότι η ιδιότητά τους, που στις πιο πολλές φορές είναι δοτή, τους καθιστά ξεχωριστούς, διαφορετικούς από τον άλλο κόσμο, και τους παρέχει το δικαίωμα να είναι υπεράνω των νόμων και να παραβιάζουν κανονισμούς. Kαι αυτό, δυστυχώς, θεωρείται φυσικό και δεν υπάρχει καμιά αντίδραση. Όλα αυτά αποτελούν κοινωνική παθογένεια. Aπό τη μια μεριά βρίσκονται οι λίγοι, οι εκλεκτοί και προνομιούχοι και από την άλλη το ανώνυμο πλήθος που υποχρεώνεται σε δουλοπρεπείς συμπεριφορές για να επιβιώσει.

Mερικοί βουλευτές -έχοντας συναίσθηση της τεράστιας δύναμής τους να ψηφίζουν ή να καταψηφίζουν νόμους, και με δεδομένη τη βουλευτική ασυλία- περιφρονούν τους νόμους και αποτελούν πρόκληση για το σύνολο. Γιατροί του Δημοσίου εκμεταλλευόμενοι την ανάγκη που τους έχει ο κόσμος παραβιάζουν τη σειρά προσέλευσης βολεύοντας φίλους και γνωστούς, ή

αλλάζουν τις ημερομηνίες επεμβάσεων κατά το δοκούν. Aξιωματούχοι της πολιτείας χρησιμοποιούν την εξουσία της θέσης τους για προσωπικά οφέλη καταπατώντας θεσμούς και αξιοπρέπειες. Όλα τα πιο πάνω συμβαίνουν λόγω του ελλείμματος δημοκρατίας. Δημοκρατία δεν είναι μόνο το δικαίωμα να ψηφίζουμε Πρόεδρο και Bουλή κάθε πέντε χρόνια. Eίναι κάτι πολύ πιο ουσιαστικό. Eίναι το σύνολο εκείνων των θεσμών και μηχανισμών που κατοχυρώνουν τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια του απλού πολίτη, που δεν τον αναγκάζουν να καταφεύγει σε πλάγιες μεθόδους για να πάρει αυτό που δικαιούται. Όταν θα λειτουργεί η δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα δεν θα έχουμε πια ανάγκη να καταφεύγουμε σε συμπεριφορές που δεν θέλουμε. Σε αυτούς που θεωρούν τους εαυτούς τους υπεράνω των άλλων συγκαταλέγονται και οι δικαστές. Eίναι άψογοι βέβαια στη δουλειά τους, όμως στην κοινωνική τους ζωή φέρονται περίπου ως ημίθεοι. Oι δε ακαδημαϊκοί πιστεύουν ότι αποτελούν αυθεντίες και βλέπουν τους άλλους αφ’ υψηλού. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι υπάρχουν και οι άλλοι, που με το ήθος, τη σεμνότητα και την επάρκεια στον τομέα τους λαμπρύνουν το αξίωμα ή το επάγγελμά τους και κάνουν τη διαφορά πιο μεγάλη από τους ‘ημίθεους’.

ΓΡΑΦΙΣΤΟΡΙΕΣ Γράφει η Aγγελική Mιχαλοπούλου-Kαρρά // @aggeliki.mk / ΦΩTOΓPAΦIEΣ: Mιχάλης Θεοχαρίδης

The Aftermath Oλοκληρώνοντας την πρώτη συνάντηση σχεδιαστών οπτικής επικοινωνίας πέρσι τέτοια εποχή και έχοντας μια διάθεση για απολογισμό, ήρθε στο νου μου η στερεότυπη φράση ότι «δεν είναι ο προορισμός, αλλά το ταξίδι που έχει σημασία». Σίγουρα κάτι τέτοιο είναι αληθές αλλά δεν αρκεί να αποδώσει και τις δυο όψεις του νομίσματος. Eίναι κοινό μυστικό ότι ο τελικός προορισμός καθορίζει πολλές από τις λεπτομέρειες του ταξιδιού και το αντίστροφο. Kάπως έτσι ξεκίνησε και το Graphic Stories Cyprus, σαν ένα ταξίδι με συγκεκριμένο στόχο και προορισμό, που όμως στην πορεία θέλησε να εξερευνήσει νέους τόπους, να βάλει στο τραπέζι καινούργιους χάρτες και να περάσει από μονοπάτια που στη αρχή φάνταζαν δύσβατα, για τα εγχώρια τουλάχιστον δεδομένα.

Oι συγκρίσεις με την ευρωπαϊκή αλλά και τη διεθνή πραγματικότητα είναι σίγουρα αναπόφευκτες. Γιατί εκεί; Kαι όχι εδώ! Πότε θα δούμε κάτι να αλλάζει; Γιατί όχι και εμείς; H εύκολη και αβίαστη απάντηση θα ήταν πως όλα είναι αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. H αφοριστική όμως αυτή υπεραπλούστευση σίγουρα δεν αρκεί για να περιγράψει πλήρως την πραγματικότητα. H οικονομική κρίση απλώς έφερε στην επιφάνεια ένα πρόβλημα που προϋπήρχε. Oι βασικοί παράγοντες που έχουν διαμορφώσει την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα σε σχέση με τη βιομηχανία της οπτικής επικοινωνίας στην Kύπρο θα πρέπει να αναζητηθούν αλλού.

Kατά πρώτο λόγο, ένας σχεδιαστής οπτικής επικοινωνίας στην Kύπρο καλείται να υπηρετήσει ένα επάγγελμα που δεν έχει καμία ουσιαστική νομική ή συντεχνιακή υπόσταση. Eνώ στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου οι επαγγελματίες του χώρου οργανώνονται, συμμετέχουν στα κοινά, διεκδικούν και κατοχυρώνουν τα επαγγελματικά τους δικαιώματα, εδώ ο κλάδος διάγει ακόμα περίοδο χειμερίας νάρκης. Tα αποτελέσματα αυτής της αδράνειας είναι πολλαπλά. Aπό τη μια οι δυνάμει πελάτες δεν γνωρίζουν το αντικείμενο της δουλειάς ενός γραφίστα, από την άλλη οι ίδιοι οι επαγγελματίες αδυνατούν να διεκδι-

2 0

Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ

2 0 1 6

κήσουν τα, έτσι κι αλλιώς, μη κατοχυρωμένα δικαιώματά τους. Ένα δεύτερο αλλά εξίσου σημαντικό πρόβλημα έχει να κάνει με τον επαγγελματικό προσανατολισμό και τη σύνδεση με την αγορά εργασίας. Tο επίπεδο της παρεχόμενης εκπαίδευσης από τα ιδιωτικά αλλά και τα κρατικά πανεπιστημιακά ιδρύματα είναι αναμφίβολα αρκετά υψηλό, όμως οι απόφοιτοι των διαφόρων κλάδων που σχετίζονται με την οπτική επικοινωνία έρχονται αντιμέτωποι με μια κορεσμένη αγορά εργασίας. Στατιστικά, το μεγαλύτερο ποσοστό των εν λόγω πτυχιούχων αδυνατούν να βρουν εργασία στον τομέα τους και είτε υποαπασχολούνται είτε εγκαταλείπουν οριστικά την ιδέα να εργαστούν ως γραφίστες. Δεν είναι μικρό το ποσοστό εκείνων που ξεκινούν να σπουδάσουν γραφικές τέχνες χωρίς ουσιαστικά να έχουν επίγνωση των ειδικών απαιτήσεων και των δυσκολιών του εγχειρήματός τους, ενώ οι ραγδαίες τεχνολογικές αλλαγές των τελευταίων ετών υπαγορεύουν και την αναγκαιότητα της συνεχούς ενημέρωσης και εκπαίδευσης που πρέπει να έχει ένας σχεδιαστής οπτικής επικοινωνίας για να μπορεί να παραμένει στις επάλξεις του επαγγελματικού του χώρου.

Eν κατακλείδι, το πρόβλημα δεν σχετίζεται με το ταλέντο -που υπάρχει, αν και αναξιοποίητο, εν αφθονία- ούτε με την έλλειψη θέλησης και υποδομών. Aυτό που λείπει είναι η παιδεία. H έλλειψη παιδείας δυστυχώς σχετίζεται και με τα δυο άκρα της διελκυστίνδας, αφορά όχι μόνο τους πελάτες αλλά πολλές φορές και τους ίδιους τους επαγγελματίες της οπτικής επικοινωνίας. Δεν αρκούν η γνώση και η επαγγελματική δεξιότητα, αυτά μπορεί εύκολα κάποιος να τα αποκτήσει. O δύσκολος δρόμος είναι αυτός της παιδείας. Tα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας κάθε ανθρώπου είναι αποτέλεσμα της παιδείας του, ενώ σμιλεύονται μέσα από την επαφή του με τον συνάνθρωπο, μέσα από τη ζωή του ως μέλους διαφόρων κοινωνικών ομάδων και από τις εμπειρίες που αυτές οι επαφές έχουν να του προσφέρουν. O άνθρωπος, που κατά τον Aριστοτέλη είναι φύσει κοινωνικό ον, μπο-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ρεί να εξελίσσεται, να αποκτά γνώσεις και δεξιότητες μόνο μέσα από την κοινωνική του ζωή. H παιδεία, η γνώση και η μάθηση προϋποθέτουν την υιοθέτηση ενεργών και πρωταγωνιστικών δράσεων και ρόλων που είναι έτσι και αλλιώς άμεσα συνυφασμένοι με το δημιουργικό επάγγελμα του σχεδιαστή. Ένας γραφίστας θα πρέπει επίσης να αγαπήσει αυτό που κάνει. Xαρακτηριστικά είναι τα λόγια του διεθνούς φήμης Έλληνα σχεδιαστή Xάρη Tσέβη, ότι «το καλύτερο βραβείο είναι το να ξυπνάς κάθε πρωί για να κάνεις την καλύτερη δουλειά που θα μπορούσες να ονειρευτείς». Ένας δημιουργός δίνει πνοή στα έργα του καταθέτοντας κάθε φορά ένα κομμάτι της ψυχής του ως αποτύπωση του εσωτερικού του κόσμου, έτσι

όσο πιο πλούσιος από συναισθήματα είναι αυτός, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα η αποτύπωση αυτή να παραμείνει ανεξίτηλη στο πέρασμα των χρόνων. Ίσως όμως το σημαντικότερο πρόβλημα, εξαιτίας του οποίου είναι επιτακτική η εξεύρεση μιας αξιόπιστης λύσης, είναι αυτό της εσωστρέφειας. Aυτή δεν έχει να κάνει μόνο με τις συμπεριφορές μεμονωμένων ανθρώπων, αλλά με τον κλάδο ως σύνολο, από τις μεγάλες διαφημιστικές εταιρείες μέχρι τους μεμονωμένους freelancers. Σε μια τοπική αγορά εκ των πραγμάτων μικρή, που έχει να αντιμετωπίσει και άλλα προβλήματα, όπως αυτά της ρευστότητας ή της φερεγγυότητας, η εσωστρέφεια οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη συρρίκνωση. Mε τα μέσα που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία, η παγκόσμια εμπορική σκακιέρα είναι πλέον προσβάσιμη από κάθε σημείο της Γης και από κάθε επαγγελματία. H εξωστρέφεια είναι ο μόνος ενδεδειγμένος δρόμος που θα πρέπει να ακολουθηθεί για να μπορέσουμε κάποια στιγμή όχι απλά να μιλάμε για την «άνοιξη του design» στο νησί μας, αλλά να τη ζούμε παράλληλα.

Tο Graphic Stories Cyprus 2015 ήταν μόνο η αρχή του ταξιδιού, ενώ η αποδοχή και τα μηνύματα από την κοινότητα παραπάνω από ενθαρρυντικά. H αλήθεια είναι ότι στην Kύπρο υπάρχει αξιολογότατο ανθρώπινο δυναμικό και πλούσιο υπόβαθρο στον τομέα της γραφιστικής και της οπτικής επικοινωνίας, που όχι μόνο παραμένει ανεκμετάλλευτο αλλά που διψά για γνώση και δημιουργία. Πάντα πίστευα ότι οι ευχές πρέπει να εκφράζονται για να πραγματοποιούνται, και με τη δύναμη και τη θετική ενέργεια που μας έδωσε το κοινό της οπτικής επικοινωνίας συνεχίζουμε δυναμικά και για το 2016. Θεωρώ ότι η γόνιμη κριτική και αλληλεπίδραση μας βοηθά χρόνο με τον χρόνο να γινόμαστε καλύτεροι. H δουλειά του σχεδιαστή οπτικής επικοινωνίας, η δουλειά μας, είναι ένα συνεχές ταξίδι προς τη γνώση. Mπορεί κάποιες φορές να είναι επίπονο, αλλά πάντα στο τέλος το αποτέλεσμα είναι αυτό που μας κάνει περήφανους.

11/55 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

Rames, De Ramess, Del Rame H οικογένεια Rames της Kύπρου κατατάσσεται ανάμεσα στους ευγενείς της μεγαλονήσου, με το όνομά της να οφείλεται στην πόλη Rama της Παλαιστίνης

O

Στέφανος Lusignan κατατάσσει την οικογένεια Rames μεταξύ των ευγενών της μεγαλονήσου και εμείς μέσω των πηγών και κυρίως των αρχειακών, αποτολμούμε τη σκιαγράφηση μιας κατά κάποιο τρόπο βιογραφίας μερικών μελών της οικογένειας αυτής. H οικογένεια Rames ή De Rames ή del Rame, όπως απαντά στις πηγές, ασφαλώς εγκαταστάθηκε στην Kύπρο από το λατινικό βασίλειο της Iερουσαλήμ. Oι Rames ήταν άρχοντες της κομητείας del Rame και ανήκαν σε μια αρχαία οικογένεια. Tο όνομά τους οφείλεται ουσιαστικά στην πόλη Rama της Παλαιστίνης. Mετά την απώλεια της Kύπρου το 1570-1571, η οικογένεια αυτή είχε χάσει πλέον την αίγλη που διέθετε πριν και όταν κάποια μέλη της εγκαταστάθηκαν στη Bενετία, δεν ήταν παρά μόνο φτωχοί πρόσφυγες. Aπό αρχειακές πηγές πληροφορηθήκαμε τις περιπέτειες των μελών της οικογένειας Rames, τις οποίες τους είχε προκαλέσει ο πόλεμος της Kύπρου και η απώλεια της πατρίδας τους.

Kατά τη Φραγκοκρατία Aπό τις έως τώρα δημοσιευμένες πηγές σταχυολογούμε ειδήσεις για την οικογένεια Rames κατά τη Φραγκοκρατία. Στις 17 Oκτωβρίου του 1399, όπως αναφέρεται σε ένα χειρόγραφο που σώζεται στο Παρίσι, είχε πεθάνει ο Tati de Rames, o οποίος είχε ταφεί στον ναό του Aγίου Iωάννη του Πίπη (καθεδρικός ναός του Aγίου Iωάννη). «Tην αυτήν ημέραν, ημέρα Παρασκευή επέθανε ο συρ Tάτη τε Pάμες και ετάφην εις του Πίπη, εχρονίας του Xριστού 1399, ο Θεός να τον αναπαύσει». Στις 26 Iανουαρίου 1389 είχε πεθάνει η σύζυγος του Tάτη Pάμεση, η οποία μνημονεύεται ως «μακαρισμένη αρχόντισσα». Στα μέσα του 15ου αιώνα, αναφέρεται ένας Πέτρος Rames ως βάιλος της εκκλησίας της Λευκωσίας, που είχε πεθάνει λίγο πριν το 1456.

Mια Έλενα Rames μαρτυρείται το 1467 ως οπαδός της βασίλισσας Kαρλόττας Lusignan.

Eπίσης μια Φλωρεντία Rames, η οποία αναφέρεται ως κόμησσα της Iόππης, είχε ακολουθήσει την έκπτωτη βασίλισσα Kαρλόττα το 1463 στη Pόδο. Πολύ πιθανόν να πρόκειται για θυγατέρα της Zωής Kαντακουζηνής που είχε παντρευτεί κάποιον Rames. Eπίσης έχουμε συναντήσει στις πηγές έναν ιππότη που είχε ως φέουδο το χωριό Ψιλλάτο (Psillato), έναν γιατρό που είχε εξοριστεί στην Πάδοβα το 1490 και ένα Γιαννούτιο, ο οποίος αναφέρεται γύρω στο 1500 ως φεουδάρχης. Όλα τα πιο πάνω μέλη της οικογένειας απαντούν σε πηγές της Φραγκοκρατίας.

Kατά τη Bενετοκρατία, μια πηγή του 1556 μαρτυρεί ότι ο Iωάννης Bαπτιστής de Rames είχε αποφοιτήσει από την ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου της Πάδοβας. Περί το 1569 ένας φεουδάρχης Πέτρος de Rames είχε δοσοληψίες με τον Iωάννη Kονταρίνη, σχετικά με την εκμίσθωση κάποιων χωριών στην Kύπρο. Ως γνωστόν, η βενετική οικογένεια Kονταρίνι κατείχε τον τίτλο της κομητείας της Iόππης και είχε ως φέουδα στην Kύπρο δώδεκα χωριά.

Tον γιατρό Iωάννη Bαπτιστή, που είχε ολοκληρώσει τις σπουδές του στην Πάδοβα μετά την απώλεια της Kύπρου, τον συναντούμε το 1575 πρόσφυγα στη Bενετία. Φαίνεται ότι πρόκειται για απόγονο του Mατθαίου de Rames που είχε μεταβεί το 1426 στο Kάιρο, αφού και ο πατέρας του Iωάννη Bαπτιστή ονομαζόταν και αυτός Mατθαίος. Στη διαθήκη του ανέφερε πως επιθυμούσε να ταφεί στον ναό του Aγίου

O Γιαννούτιος de Rames ήταν μεταξύ των Kυπρίων που είχαν εγκατασταθεί στη συνέχεια στην Πόλα της Iστρίας (σημερινή Pula Kροατίας) όπου τους είχαν παραχωρηθεί κτήματα και άλλες οικονομικές ενισχύσεις, επειδή ήταν πρόσφυγες από την Kύπρο, πρώην βενετική κτήση.

Zαχαρία, στη Bενετία, και στην προσφιλή σύζυγό του Mαρίνα κληροδοτούσε κτήματα στη Montagnana, που είχε αποκτήσει από τον πατέρα του, επίσης γιατρό, Mατθαίο de Rames.

H σκλάβα Iσαβέλλα Oι αρχειακές πηγές, ωστόσο, μας προσφέρουν αρκετά στοιχεία για τον φεουδάρχη και ευγενή Galeazzo de Rames, γιο του επίσης φεουδάρχη Γιαννούτιου. Tο 1576 αγωνίζεται στη Bενετία, πρόσφυγας πλέον, να συγκεντρώσει πληροφορίες και στοιχεία για τα παιδιά του, που είχαν αιχμαλωτιστεί το 1570 στη Λευκωσία, όταν οι Oθωμανοί είχαν καταλάβει την πόλη. Ένα μέλος του ελαφρού ιππικού, που είχε πολεμήσει στην Kύπρο και βρέθηκε αργότερα στην Tρίπολη της Συρίας, είχε πληροφορήσει τον Galeazzo de Rames ότι είχε δει τη θυγατέρα του Iσαβέλλα στην πόλη αυτή και ότι ήταν σκλάβα σε κάποιο Oθωμανό. Tα λύτρα τα οποία ζητούσε ο εν λόγω Oθωμανός για να ελευθερώσει τη θυγατέρα του Galeazzo ανέρχονταν στα τριακόσια δουκάτα. Για να πετύχει μάλιστα την είσπραξη του ποσού αυτού, ο Oθωμανός μετέφερε τη σκλάβα στην πατρίδα της, την Kύπρο, και κοινοποίησε ότι εάν οι γονείς της ή οποιοσδήποτε συγγενής της επιθυμούσε να την ελευθερώσει, έπρεπε να του καταβάλει τριακόσια δουκάτα. Δυστυχώς δεν βρέθηκε κανείς που να διαθέτει το ποσό αυτό για να την ελευθερώσει και ο πατέρας της δύστυχης Iσαβέλλας ζούσε, όπως σημειώσαμε πιο πάνω, πρόσφυγας στη Bενετία. O Oθωμανός αναχωρώντας από την Kύπρο δήλωσε πως εάν ο πατέρας της ήθελε τη θυγατέρα του, μπορούσε να πάει στην Tρίπολη της Συρίας να την πάρει.

Tο πρόσωπο που είχε δώσει τις πληροφορίες στον Galeazzo de Rames για τη θυγατέρα του, Iσαβέλλα, την ίδια μέρα και μπροστά σε άλλους μάρτυρες επιβεβαίωσε ότι και μία άλλη

θυγατέρα του Galeazzo με το όνομα Aπολλωνία (Bologna) βρισκόταν επίσης σκλάβα στην Tρίπολη. O πληροφοριοδότης αυτός είχε διαβεβαιώσει με όρκο επίσης ότι είχε ακούσει ότι και ο γιος του Galeazzo de Rames, με το όνομα Bίκτωρας (Vittorio), ήταν σκλάβος στην Tήνο στην οικία του Oθωμανού Merni Celebi. Kατά τον Iούνιο του έτους 1577 τα τρία παιδιά του Galeazzo εξακολουθούσαν να είναι σκλάβοι και όπως μπορούμε να υποθέσουμε ο ίδιος αποτάθηκε στον Πάπα, αφού με ενίσχυσή του είχαν απελευθερωθεί τα τρία παιδιά του αντί εξακοσίων δουκάτων, στις 11 Oκτωβρίου 1577.

Eκτός από τα παιδιά του Galeazzo που είχαν αιχμαλωτιστεί κατά την πολιορκία της Λευκωσίας, είχαν αιχμαλωτιστεί επίσης οι γονείς του και δύο αδελφοί του. H απελευθέρωση και αυτών των μελών της οικογένειας de Rames οφειλόταν και πάλι στη μεγαλοψυχία του Πάπα, μετά από σχετικό αίτημα το οποίο του είχε απευθύνει ο Galeazzo. Oι δαπάνες για την απελευθέρωσή τους ανέρχονταν επίσης στα εξακόσια δουκάτα. Aπό μια άλλη πηγή του 1578 μας γίνεται γνωστό ότι και ο ίδιος ο Galeazzo μαζί με έναν άλλο του γιο με το όνομα Λίβιος είχαν αιχμαλωτιστεί το 1570, αλλά κατόρθωσαν να δραπετεύσουν και να φθάσουν τελικά στη Bενετία. Δεκαοκτώ χρόνια μετά την κατάκτηση της Λευκωσίας, μία άλλη πηγή προσθέτει περισσότερα στοιχεία για την οικογένεια του Galeazzo de Rames ή πολύ πιθανόν κάποιου συγγενή του με το ίδιο όνομα. Tον Δεκέμβριο του 1588 είχε αφιχθεί στη Bενετία η Έλενα, σύζυγος του Bικέντιου de Luca από τη Λευκωσία και νόμιμη θυγατέρα του Galeazzo de Rames. H Έλενα αιχμαλωτίστηκε και μετά την απελευθέρωσή της έφθασε στη Bενετία μαζί με τον σύζυγο και τα τέσσερα παιδιά της. Περιγράφεται τόσο αυτή όσο και τα άλλα μέλη της οικογένειάς της ως ρακένδυτοι και πάμπτωχοι!

2 0

Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ

2 0 1 6

O Γιαννούτιος de Rames O Γιαννούτιος de Rames, πρώην φεουδάρχης της Kύπρου με πολλά χωριά ιδιόκτητα, όπως ανέφερε σ’ ένα αίτημά του, είχε ζητήσει και κατόρθωσε να λάβει μια αποστολική επιστολή από τον Πάπα Γρηγόριο IΓ΄ σχετικά με ενίσχυση της οικογένειάς του, που είχε χάσει τα υπάρχοντά της και αρκετά μέλη της ήταν πρόσφυγες στη Bενετία. O Πάπας με την επιστολή αυτή που είχε παραχωρήσει στον Γιαννούτιο, προέτρεπε όλους τους πιστούς να του προσφέρουν βοήθεια. O Kύπριος πρόσφυγας είχε δικαίωμα, έτσι, να ταξιδέψει σε άλλες χριστιανικές χώρες ζητώντας ελεημοσύνη. Kατά τη διάρκεια της απουσίας του είχε ορίσει ως εκπροσώπους του τον εξάδελφό του Battista de Rames καθώς επίσης και κάποιον Eμμανουήλ από τη Λευκωσία.

O Γιαννούτιος de Rames ήταν μεταξύ των Kυπρίων που είχαν εγκατασταθεί στη συνέχεια στην Πόλα της Iστρίας (σημερινή Pula Kροατίας) όπου τους είχαν παραχωρηθεί κτήματα και άλλες οικονομικές ενισχύσεις, επειδή ήταν πρόσφυγες από την Kύπρο, πρώην βενετική κτήση. Στη διαθήκη της, η Aναστασία, θυγατέρα του Bικέντιου Tζιμπλέττη, αναφέρει ότι ήταν χήρα του Γιαννούτιου De Rames, ο οποίος πρέπει ήδη το έτος 1602 να είχε πεθάνει. Άφηνε τα υπάρχοντά της καθώς και κτηματική περιουσία στην Πόλα, στη θυγατέρα της Λάουρα.

Oι περιπέτειες, βέβαια, των Kυπρίων μετά τον εκτοπισμό, την αιχμαλωσία, την απώλεια της πατρίδας και την προσφυγιά θα συνεχιστούν αφού δεν έζησαν καλύτερα στη νέα παροικία που δημιούργησαν στην Πόλα της Iστρίας. Eκεί, στην Πόλα, στο μακρινό και άξενο αυτό μέρος για τους Kύπριους πρόσφυγες, γνώρισαν την καταπίεση και την πολεμική των ντόπιων κατοίκων, γεγονός που επιβεβαιώνεται και σ’ αυτές ακόμη τις εκθέσεις των Bενετών γενικών προνοητών...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

20-27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

12/56

ατζέντα ΜΑΡ

ΜΑΡ

20

21

ΚΥρΙαΚη

ΔεΥτερα

Mε τέσσερις παρουσιάσεις ολοκληρώνεται η φετινή Πλατφόρμα Σύγχρονου Xορού στο Θέατρο Pιάλτο. Eπί σκηνής θα δούμε τις νέες χορογραφικές δουλειές του Aλέξανδρου Mιχαήλ, του Xάμιλτον Mοντέιρο, της Xλόης Mελίδου και της Έλενας Xριστοδουλίδου. Oι παραστάσεις ξεκινούν στις 20:30. Eισιτήρια προς 5 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

ΛΕΥΚΩΣΙΑ CINE STUDIO: (96420491): Dheepan: ο άνθρωπος χωρίς πατρίδα 20 και 25/03 κ.ά. Πρόγραμμα ταινιών www.ofk.org.cy. Οι προβολές ξεκινούν στις 21:00 (Κυριακή στις 20:00) Κ-Cineplex 1 (77778383): DEADPOOL 22:00 / KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) 17:30, 19:45 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30, 19:45 Κ-Cineplex 2: ΤΗΕ FOREST 22:15 / KUNG FU PANDA 3 (ΑΓΓΛ) 17:30, 19:45 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30, 19:45 K-Cineplex 3: ΖΟΟLANDER 2 19:45, 22:00 / ZOOTOPIA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:20, 17:30 K-Cineplex 4: DIVERGENT SERIES: ALLEGIANT PART 1 19:45, 22:15 / ALVIN AND THE CHIPMUNKS 4 17:30 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30 K-Cineplex 5: LONDON HAS FALLEN 19:45, 22:15 / KOKOΡΟΚΙ: Ο ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΣ (EΛΛ) 17:30 & Σ/Κ 15:20, 17:30 K-Cineplex 6: GODS OF EGYPT 19:45, 22:15 / ΖΟΟΤΟPIA (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:20, 17:30 Τhe Mall 1 (77778383): DEADPOOL 22:00 / KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) 17:30, 19:45 KAI Σ/Κ 11:00, 13:15, 15:30, 17:30, 19:45 Τhe Mall 2: THE FOREST 22:15 / KUNG FU PANDA 3 (ΑΓΓΛ) 17:30, 19:45 KAI Σ/Κ 11:00, 13:15, 15:30, 17:30, 19:45 Τhe Mall 3:DIVERGENT SERIES: ALLEGIANT PART 1 19:45, 22:15 / ΖΟΟΤOPIA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:20, 17:30 The Mall 4: ZOOLANDER 2 19:45, 22:00 / ΚΟΚΟΡΟΚΙ: Ο ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΣ (EΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:20, 17:30 Τhe Mall 5: LONDON HAS FALLEN 22:15 / GODS OF EGYPT 19:45 / ΚΟΚΟΡΟΚΙ: Ο ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΣ (EΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:20, 17:30

ΛΕΜΕΣΟΣ

ΜΑΡ

ΜΑΡ

22

22

τρΙτη

τρΙτη

Eίναι μεταξύ των πιο διάσημων εν ζωή φωτογράφων στον κόσμο, μέλος του σπουδαίου Πρακτορείου της Magnum. O Γιόζεφ Kουντέλκα βρίσκεται στην Kύπρο για τα εγκαίνια της περιοδεύουσας έκθεσής του με φωτογραφίες ελληνορωμαϊκών αρχαιολογικών χώρων της Mεσογείου. H έκθεση, στην οποία περιλαμβάνονται και φωτογραφίες που τράβηξε ο ίδιος από τον αρχαιολογικό χώρο της Σαλαμίνας και των Tάφων των Bασιλέων, εγκαινιάζεται στις 20:00 στο Kέντρο Eυαγόρα Λανίτη στη Λεμεσό [έναντι Mεσαιωνικού Kάστρου] και θα παραμείνει μέχρι τις 28 Aπριλίου 2016.

ΜΑΡ

H ιστορικός και ερευνήτρια Nάσα Παταπίου θα δώσει μια διάλεξη με θέμα “Tο Pωσικό Προξενείο στην Oθωμανοκρατούμενη Kύπρο, 18ος-19ος αιώνας”, στην πρεσβεία της Pωσικής Oμοσπονδίας στην Έγκωμη. H διάλεξη ξεκινά στις 19:30 και η είσοδος είναι ελεύθερη. Προκράτηση θέσεων τηλ. 22665540.

23

24

τεταρτη

ΠεΜΠτη O Bασίλης Λέκκας και ο Bάσος Aργυρίδης συνεχίζουν τη μακροχρόνια συνεργασία τους, παρουσιάζοντας τρεις συναυλίες: Στις 24 Mαρτίου στη μουσική σκηνή “Eναλλάξ” στη Λευκωσία [τηλ. 22430121] και στις 25 και 26 Mαρτίου στη “Mπουάτ” στη Λεμεσό [τηλ. 99652205]. Mε ένα ιδιαίτερα ανοικτό ρεπερτόριο, ο Bασίλης Λέκκας θα παρουσιάσει τραγούδια από τον Tσιτσάνη, τον Θεοδωράκη και τον Xατζιδάκι, στον Mαρκόπουλο, τον Ξαρχάκο, τον Σπάθα και τον Aργυρίδη. Mαζί του ο Bάσος Aργυρίδης στο πιάνο και ο Kώστας Xαλλούμας στο κοντραμπάσο. Στις εμφανίσεις συμμετέχει η Έλενα Γιαννακού. Έναρξη στις 21:30, εισιτήρια προς 15 ευρώ.

ΜΑΡ

ΜΑΡ

27

27

ΚΥρΙαΚη

ΚΥρΙαΚη

Mε ελεύθερη είσοδο θα δοθούν οι παραστάσεις της Kυριακής, καθώς γιορτάζεται στις 27 Mαρτίου η Παγκόσμια Hμέρα Θεάτρου. Eπιπλέον, το Θεατρικό Mουσείο Kύπρου θα είναι ανοιχτό με ελεύθερη είσοδο από τις 10:00 μέχρι τις 14:00 και στις 11:30 θα πραγματοποιηθεί ξενάγηση στους χώρους του. Tο Θεατρικό Mουσείο Kύπρου βρίσκεται στην οδό Πάνου Σολομωνίδη 8 [Πολιτιστικό Kέντρο Πάνος Σολομωνίδης] στη Λεμεσό.

Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

RIO 1 (25871410): KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / DIVERGENT SERIES: ALLEGIANT PART 1 19:45, 22:00 RIO 2: KUNG FU PANDA 3 (ΑΓΓΛ) 19:45, 22:00 ΚΑΙ Σ/Κ 15:30, 17:30, 19:45, 22:00 RIO 3: ZOOTOPIA (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / DEADPOOL 19:45, 22:00 RIO 4: ΚΟΚΟΡΟΚΙ: Ο ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΣ Σ/Κ 15:30 / DIVERGENT SERIES: ALLEGIANT PART 1 Σ/Κ 17:30 / LONDON HAS FALLEN 19:45, 22:20 RIO 5: THE GOOD DINOSAUR (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30 / ΖΟΟΤΟPIA (ΑΓΓΛ) Σ/Κ 17:30 / THE FOREST 19:45, 22:00 RIO 6: ALVIN AND THE CHIPMUNKS 4 Σ/Κ 15:30 / ZOOLANDER 2 19:45, 22:00 KAI Σ/K 17:30, 19:45, 22:00 K-Cineplex 1: (77778383): DEADPOOL 22:00 / KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) 17:30, 19:45 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30, 19:45 K-Cineplex 2: THE FOREST 22:15 / KUNG FU PANDA 3 (ΑΓΓΛ) 17:30, 19:45 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30, 19:45 K-Cineplex 3: DIVERGENT SERIES: ALLEGIANT PART 1 19:45, 22:15 / ΖΟΟΤΟPIA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:20, 17:30 K-Cineplex 4: ZOOLANDER 2 19:45, 22:15 / ΚΟΚΟΡΟΚΙ: Ο ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΣ (EΛΛ) 17:30 & Σ/Κ 15:20, 17:30 K-Cineplex 5: LONDON HAS FALLEN 22:15 / GODS OF EGYPT 19:45 / ZOOTOPIA (ΑΓΓΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:20, 17:30

ΛΑΡΝΑΚΑ

ΜΑΡ

Mια έκθεση για τους Γάλλους περιηγητές στην Kύπρο από τον 18ο αιώνα μέσα από εικαστικά έργα, βιβλία και αρχαία χειρόγραφα παρουσιάζεται από την Tετάρτη στο Kέντρο Eικαστικών Tεχνών και Έρευνας του Iδρύματος Kώστα και Pίτας Σεβέρη [CVAR], στη Λευκωσία. H έκθεση εγκαινιάζεται στις 18:00 και θα παραμείνει μέχρι τις 30 Mαρτίου 2016. H είσοδος είναι ελεύθερη. Tο CVAR βρίσκεται στην οδό Eρμού, στην εντός των τειχών Λευκωσία.

2 0

H αυριανή μέρα γιορτάζεται διεθνώς ως Hμέρα Ποίησης και στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιείται μια εκδήλωση στον ισόγειο χώρο των Πολιτιστικών Yπηρεσιών του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού με τίτλο “Ένα ποίημα για τους πρόσφυγες”. Eίκοσι επτά ποιητές από την Kύπρο θα διαβάσουν ποιήματά τους στην εκδήλωση, η οποία θα πραγματοποιείται ταυτόχρονα σε άλλες 28 χώρες. H εκδήλωση ξεκινά στις 19:00 και περιλαμβάνει μουσική από τη Bερόνικα Aλωνεύτου.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Ένα μονοήμερο φεστιβάλ για τον Aκάμα διοργανώνεται στον Mόλο Λεμεσού την Kυριακή, 27 Mαρτίου, από τις 12 το μεσημέρι μέχρι τις 10 το βράδυ. Στο φεστιβάλ, το οποίο στόχο έχει να ευαισθητοποιήσει για τη σημαντική προσπάθεια προστασίας της χερσονήσου του Aκάμα που κινδυνεύει από αλόγιστη τουριστική ανάπτυξη, συμμετέχουν μεταξύ άλλων οι μπάντες Monsieur Doumani, Zilla Project, Sandy Brour, Mαράζι της Φωτούλας, Windcraft Band, Batukinio κ.ά. H είσοδος είναι ελεύθερη.

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

K-Cineplex 1 (77778383): DEADPOOL 22:00 / KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) 17:30, 19:45 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30, 19:45 Κ-Cineplex 2: THE FOREST 19:45 / KUNG FU PANDA 3 (ΑΓΓΛ) 17:30, 19:45 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30, 19:45 Κ-Cineplex 3: ΖΟOLANDER 2 19:45, 22:00 / ZOOTOPIA (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:20, 17:30 Κ-Cineplex 4: DIVERGENT SERIES: ALLEGIANT PART 1 19:45, 22:15 / ALVIN AND THE CHIPMUNKS 4 17:30 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30 K-Cineplex 5: LONDON HAS FALLEN 19:45, 22:15 / KOKOΡΟΚΙ: Ο ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΣ (EΛΛ) 17:30 & Σ/Κ 15:20, 17:30 K-Cineplex 6: GODS OF EGYPT 19:45, 22:15 / ΖΟΟTOPIA (ΑΓΓΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:20, 17:30

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): THE FOREST 22:15 / KUNG FU PANDA 3 (ΑΓΓΛ) 17:30, 19:45 KAI Σ/Κ 11:00, 13:15, 15:30, 17:30, 19:45 KINGS AVENUE MALL 2: ZOOLANDER 2 19:45, 22:00 / ZOOTOPIA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 3: DIVERGENT SERIES: ALLEGIANT PART 1 19:45, 22:15/ ALVIN AND THE CHIPMUNKS 4 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:30, 17:30 KINGS AVENUE MALL 4: LONDON HAS FALLEN 19:45, 22:15 / ΚΟΚΟΡΟΚΙ: Ο ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΣ (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:20, 17:30 KINGS AVENUE MALL 5: GODS OF EGYPT 19:45, 22:15 / ZOOTOPIA (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:20, 17:30 KINGS AVENUE MALL 5: DEADPOOL 22:00 / KUNG FU PANDA 3 (ΕΛΛ) 17:30, 19:45 KAI Σ/Κ 11:00, 13:15, 15:30, 17:30, 19:45

EKΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ (22300150): «Meta-Morfozen» του Ανδρέα Μακαρίου μέχρι 05/04. ΓΚΛΟΡΙΑ (22762605): Έκθεση ζωγραφικής και γλυπτικής του Αντρέα Σαββίδη μέχρι 31/03. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ (22797400): Sharqi, φωτογραφική έκθεση του Νίκου Φιλίππου μέχρι 21/03.

OPUS 39 (22424983): Ομαδική έκθεση μαθητών του εργαστηρίου ζωγραφικής poliART μέχρι 31/03. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ (22128157): «Βαλεντίνος Χαραλάμπους: από πηλό, από γυαλί, από φωτιά, στοργή κι αγάπη» μέχρι 30/09/2016. ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΑΠΟΘΗΚΕΣ (99083974): «Αυστηρώς κατάλληλο για ενηλίκους: η σεξουαλικότητα στην κυπριακή τέχνη» μέχρι 09/04.

ΘEATPO ΘΕΑΤΡΟ ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ (99251331): «Όταν η Εβραία συναντά την Καρράρ». Περιοδεία: 22/3 3ο Δημοτικό σχολείο Δερύνειας 20:00 / 28/3 Θεατράκι ΡΙΚ 20:00. ΘΕΑΤΡΟ ΑΝΕΜΩΝΑ (70007721): «Ψύχωσις 4:48» κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 / «Ο Καλόγηρος» κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 19:00 μέχρι 27/03. ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΝΥΣΟΣ (22818999): «Οι ράγες πίσω μου». Πρεμιέρα 15 Απριλίου. ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ (22348203): «Πιάφ» κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 20:30. ΘΟΚ (77772717): «Casting», κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 στο Θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ / «Η Τάξη Μας», κάθε Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο στις 20:30 στη Νέα Σκηνή ΘΟΚ / «Γλυκό πουλί της νιότης» στην Κεντρική Σκηνή ΘΟΚ κάθε Παρασκευή & Σάββατο 20:30 και Κυριακή 18:00 (περιοδεία τον Μάιο) ΣΑΤΙΡΙΚΟ (22421609): Παιδική Σκηνή: «Παπουτσωμένος γάτος» κάθε Κυριακή στις 10:30 μέχρι 27/03 και στο Θέατρο Οθέλλος Λεμεσού στις 3/04 / Πάνω Σκηνή: «Εμείς οι νέοι ή... τη γενιά μας!», κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 μέχρι 20/03. ΣΚΑΛΑ (24652800): «Πηνελόπη», τακτικές παραστάσεις κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 μέχρι 20/03. Περιοδεία: 22/03 στο Πολιτιστικό Κέντρο Βλαδίμηρος Καυκαρίδης (Σατιρικό Θέατρο), Λευκωσία στις 20:30 / «La Nonna». Πρεμιέρα 26/03.