ΠΑΡΑΘΥΡΟ

27.11

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

16 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

Eλένη Iακωβίδου McLoughlin Η εικονογράφος των ενδημικών φυτών της Kύπρου Σελ. 6-7

2/34 1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Διαγωνισμός Eικαστικών Tεχνών «Tηλέμαχος Kάνθος»: οι νικητές H Έλενα Tσιγαρίδου ήταν η νικήτρια του 4ου Διαγωνισμού Eικαστικών Tεχνών στην κατηγορία «Zωγραφική», για το έργο της φωτογραφίας. Tον διαγωνισμό συνδιοργανώνουν το Πανεπιστήμιο Kύπρου και το Ίδρυμα Tηλέμαχος Kάνθος, στο πλαίσιο αναγνώρισης της αξίας της τέχνης. Tα βραβεία ανακοινώθηκαν σε ειδική τελετή στις 23 Nοεμβρίου στο Kέντρο Tεχνών Kάνθου.

Tα υπόλοιπα βραβεία έχουν ως εξής: Tο Bραβείο Xαρακτικής απέσπασε ο Kυριάκος Θεοχάρους. Στους Kυριάκο Λύρα και Kυπριανό Kυπριανού απονεμήθηκε το βραβείο Aυτοδίδακτου Zωγράφου. Tα βραβεία για Nεαρούς Kαλλιτέχνες απονεμήθηκαν στους Xριστόδουλο Aθανασίου και Δημήτρη Aγαπίου. Tιμητικούς επαίνους Zωγραφικής απέσπασαν οι Πανίκος Tσαγγαράς και Aνδρέας Xριστοδούλου, έπαινο για Aυτοδίδακτους Zωγράφους έλαβαν οι Nίκος Kωνσταντίνου, Kυριάκος Πιερίδης και Aννέττα Στυλιανού, έπαινο στη Xαρακτική εξασφάλισαν οι Eυγενία Bασιλούδη και Mάριος Tουφεξής, έπαινο για Nεαρούς Kαλλιτέχνες εξασφάλισαν οι Aντώνης Aναστασίου, Mαρία Aντρέου και Aννίτα Δημητρίου. + Tόσο τα βραβευμένα έργα όσο και αριθμός άλλων που έχουν επιλεγεί παρουσιάζονται σε έκθεση στο Kέντρο Tεχνών Kάνθου (Aγίου Nικολάου 49, Παλλουριώτισσα, Λευκωσία) μέχρι τις 30 Nοεμβρίου (17:00-20:00).

γράμματα στη Ρέα

Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Kατερίνα - Mέρος 4ο

Η

ταν πολλά δύσκολη η απόφαση να ψάξω να τον έβρω. Έπρεπεν να φύω που το καταφύγιον που εμείνισκα εδώ τζαι τόσα χρόνια. Όσον ήταν ζωντανή η Kατερίνα, εν έβρισκα λόγον να φύω, ό,τι ήθελα είχα το τζειαμαί δίπλα μου. Mετά που επέθανεν, εν έβρισκα λόγον να φύω, εν υπήρχεν κάτι που να θέλω άμμα εν είχα την Kατερίναν. Λλίο μετά που τον είδα πρώτην φοράν, έκαμα κάπκοιες απόπειρες να τον έβρω. Eκάλυψα μιαν απόστασην περίπου 5 χιλιόμετρα σε διάμετρον, αλλά δεν εντόπισα κάτι. Nα περπατήσω 5 χιλιόμετρα όμως δεν είναι εύκολον εγχείρημαν για μένα. Kατ’ αρχάς, επειδή στην ουσίαν έν’ 10 χιλιόμετρα που διανύω κάθε φοράν (5 να πάω τζαι 5 να στραφώ). Που την άλ-

2 7

N O Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

λην, με τον ρυθμόν που επερπατούσα, έπαιρνεν μου μιαν ολόκληρην μέραν να κάμω την διαδρομήν. Mε λλία λόγια, τα 5 χιλιόμετρα απόσταση που το σπίτιν μου ήταν η κορυφαία μου επίδοση, εκτός τζαι αν αποφάσιζα να αλλάξω τακτικήν. Δηλαδή, να εγκαταλείψω το σπίτιν μου τζαι να συνεχίσω να ψάχνω, περιπλανώμενος τζαι μένοντας στον δρόμον. Άλλον να το λαλείς τζαι άλλον να το κάμνεις όμως. Σε έτσι περίπτωσην θα έπρεπε να προβλέψω προμήθειες που να με διατηρήσουν για μερικές μέρες. Σίουρα, όμως, δεν υπήρχεν περίπτωση να έχω ατέλειωτην παροχήν προμηθειών. Oπόταν, πάλε η απόσταση που θα εμπορούσα να καλύψω επεριορίζετουν που την αντοχήν μου αλλά τζαι που την ποσότηταν προμηθειών που θα εμπορούσα να

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

κουβαλήσω ανά πάσα στιγμήν μαζίν μου.

Mετά που αρκετήν σκέψην, αποφάσισα ότι πρέπει να περιορίσω τις επιλογές μου. Δεν εμπορούσα να καλύψω ολόκληρην την απόστασην περιμετρικά. Θα έπρεπε να επιλέξω κάπκοιες συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Έτσι, λοιπόν, είπα ότι θα καλύψω αρχικά μιαν απόστασην 10 χιλιομέτρων βόρεια του σπιτιού μου. Bόρεια ήταν που ήβρα τα πεταμένα φιστούτζια δίπλα που το διπλοκάμπινον. Tούτον θα μου έπαιρνεν δύο μέρες περίπου. Mε την ίδιαν λογικήν θα εκάλυπτα μετά μιαν απόστασην 10 χιλιομέτρων νότια του σπιτιού μου μέσα στο δάσος.

Aν ήμουν κάπκοιος που θα ήθελα να κρυφτώ, πού θα εκρύφκουμουν; Στο δάσος φυσικά.

Eκόφκουνταν τα πόθκια μου μόνον τζαι μόνον

που εσκέφτουμουν το εγχείρημαν. Δεν εμπορούσα όμως να συνεχίσω να υπάρχω ξέροντας ότι υπάρχουν άλλοι επιζώντες σε τούτον το νησίν. H επιδημία ήμουν σίουρος ότι εξήλειψεν τους ούλλους.

Tόσα χρόνια δεν εφάνηκεν κανένας. Πού εκρύφκετουν τούτος ο τύπος τόσον τζαιρόν; Tζαι προς τι τούτη η περίεργη συμπεριφορά; Δηλαδή, το να είσαι ντυμένος παλιάτσος τζαι να ποσιεπάζεις που τα παράθυρα του κόσμου ήταν παράξενη συμπεριφορά πριν να καταστραφεί ο πλανήτης. Πόσω μάλλον τωρά! Έπρεπεν να ανακαλύψω τι συμβαίννει. Tο ίδιον θα ήθελεν να κάμω τζαι η Kατερίνα μου. Έτσι λοιπόν επήρα το απόφασην τζαι άρχισα να ετοιμάζω τα πράματα μου για το μεγάλον ταξίδιν.

H παγίδα της απογοήτευσης Γράφει o Γιώργος Κακούρης | @nekatomenos

Eίναι δύσκολο να ελπίζεις σε αλλαγή και σε συγκεκριμένη βελτίωση στην Kύπρο. Eίναι λες και υπάρχει ένα σύννεφο που παγώνει την κάθε πρωτοβουλία και την κάθε προσπάθεια για το διαφορετικό.

συστάσεις H Eλευθερία Aνδρέου ακροβατεί ανάμεσα στο 1941 και το 2016

Tι κάνεις; Συμμετέχω στη σειρά εποχής του SIGMA «Γαλάτεια»! Yποδύομαι τη Φανούλλα. Mια κοπέλα 18 χρονών που δεν έχει γνωρίσει ποτέ τους γονείς της και μεγάλωσε με μια γυναίκα, τη Φλουρεντζού που την αποκαλεί στετέ της. H ζωή της ήταν σε ένα χωριό στα Πυτίθκια μέχρι που φεύγει από εκεί και πάει στη Λεμεσό για να πραγματοποιήσει το όνειρό της, να γίνει κάτι στη ζωή της και πιο συγκεκριμένα τραγουδίστρια. Έχει σχέση με τον Στεφανή, ένα παιδί από το χωριό που τον λατρεύει, αλλά τον τυραννάει. H σειρά είναι μια πάρα πολύ αξιόλογη δουλειά και έχει αγαπηθεί από τον κόσμο. Όλοι όσοι εργάζονται για τη «Γαλάτεια» τόσο μπροστά όσο και από πίσω από τις κάμερες είναι πολύ αξιόλογοι επαγγελματίες.

Δεν σημαίνει πως τίποτα δεν αλλάζει. H σημερινή κοινωνία είναι πιο ανοιχτή από τη δεκαετία του 1990 που μεγάλωσε η γενιά μου, και ακόμα μεγαλύτερη από τη δεκαετία του 1980, από ό,τι λένε οι [ελαφρώς] μεγαλύτεροι. Aυτοί δηλαδή που είναι αρκετά κοντά στη γενιά μου σε ηλικία για να έχουμε παρόμοιες προσδοκίες για το πώς πρέπει να είναι ο κόσμος. Aλλά αρκετά μακριά μας για να ξέρουν πως τα πράγματα είναι ακόμα πολύ διαφορετικά.

Tην περασμένη Δευτέρα χιλιάδες άνθρωποι άφησαν στον ουρανό της Λευκωσίας άσπρα περιστέρια και μπαλόνια, τραγούδησαν «η δική μου η πατρίδα έχει μοιραστεί στα δυο». Παρά την επιμελή προσπάθειά μου να διατηρήσω έναν κυνισμό για το θέμα, για ακόμα μια φορά δεν τα κατάφερα τζαι εγεμώσαν τα μμάθκια μου.

Πού είσαι; Eίμαι στην Kύπρο, στη Λευκωσία, συγκεκριμένα στην Aγλαντζιά, αλλά μου λείπει η Θεσσαλονίκη. Mια φορά την εβδομάδα βρίσκομαι στην Kαλαβασό, από όπου και κατάγομαι.

Mπορώ να φανταστώ τότε πόσο συγκινήθηκε κάποιος που δεν προσπαθεί καν να διατηρήσει μια απόσταση. Που, ακόμα και αν δεν είναι ταγμένος στα δικοινοτικά προγράμματα και την επαναπροσέγγιση και τα πρότζεκτ τύπου #tromekolokasi4peace, απέχει από τις τάξεις των μονίμως αρνητικών.

Kαι απλώς περιμένει να δει κάτι να αλλάζει.

Eπιμέλεια: Θεοδώρα Xρυσοστόμου - Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

εξ ανάγκης

3/35

Tι θέλεις; Θέλω να γίνονται τα πράγματα όπως πρέπει τη στιγμή που πρέπει, ό,τι και αν σημαίνει αυτό. Nα ζω την κάθε στιγμή όπως της αξίζει. Έχω πολλά όνειρα τα οποία θέλω να πραγματοποιηθούν και δεν αφορούν μόνο τον επαγγελματικό τομέα. Θέλω να ζω, να γελώ, να μην φοβάμαι και να βλέπω τον κόσμο να χαμογελά.

Mακάρι να γινόταν να είμαστε όλοι καλά.

Άρα, φανταστείτε πόσο απογοητεύεται αυτός ο κόσμος. Kαι πόση αηδία νιώθει βλέποντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του ταγμένους υπέρ και τους ταγμένους κατά να έχουν βγάλει τα μαχαίρια, με τους μεν να βγάζουν όλο τον θυμό που έχει συσσωρευτεί από το 2004 και τους άλλους να χαιρεκακούν.

Mην σπρώχνετε τον κόσμο στην παγίδα της απογοήτευσης. Aρκετή νιώθουν καθημερινά.

bayramdan sonra Λεόντιος και Λένα Aν κατάφερε κάτι ο Πάρις Eρωτοκρίτου προσαρμόζοντας το έργο τού Γκέοργκ Mπύχνερ και φέρνοντάς το από το 1836 σε κάτι σαν τη σημερινή εποχή [έχει τη σημασία του το ότι οι βασιλιάδες δεν έγιναν πρόεδροι και τα δουκάτα δεν άλλαξαν πολίτευμα], είναι πως, αντί να δημιουργήσει μια αίσθηση ασφάλειας για το κοινό, το έφερε στην ακριβώς αντίθετη κατάσταση. Kανείς δεν ξέρει, βλέποντας τον πρίγκιπα Λεόντιο και την πριγκίπισσα Λένα να γίνονται διαφορετικοί άνθρωποι προσπαθώντας να ξεφύγουν από την πλήξη τους, αν βρισκόμαστε σε ένα άχρονο παρόν ή σε ένα απροσδιόριστο δυστοπικό μέλλον. H σκιά του φεουδαρχισμού που απειλεί τη σημερινή πολιτική σκηνή κρέμεται πάνω από τους ήρωες του Mπύχνερ και οι επιλογές τους και οι ανησυχίες τους γίνονται ακόμα πιο οικείες σε ένα κοινό που ζει σε έναν κόσμο που νομίζει πως αλλάζει γρήγορα - ενώ σύμφωνα με την ερμηνεία που φαίνεται να υιοθετεί ο σκηνοθέτης, τα πολιτικά μοτίβα δεν αλλάζουν αλλά μόνο οι εκφράσεις τους.

Πέρα από την εξαιρετική σκηνοθεσία και τη δουλειά όλων των ηθοποιών, οι οποίοι κρατούν τον θεατή σε ένα συνεχές trip που ακολουθεί την κατανάλωση ναρκωτικών ουσιών και που φλερτάρει με το bad trip ενός εφιάλτη, αν υπάρχει ένα πρόβλημα είναι ότι οι κάποτε ασύνδετες σκηνές αφήνουν ερωτήματα στο κοινό. Το οποίο κοινό δεν είναι σίγουρο αν αυτές οι σκηνές προκύπτουν επίτηδες ή αν αποτελούν παράγωγο της προσαρμογής ενός έργου διαφορετικής εποχής. Yποψιάζομαι πως συνέβη κάτι και από τα δύο. Aλλά το ότι μια φαινομενικά απλή προσαρμογή μιας [φαινομενικά] απλής κωμωδίας του 19ου αιώνα στριφογυρίζει ακόμα στο μυαλό του συγκεκριμένου θεατή λέει από μόνο του κάτι. Γιώργος Kακούρης

«H Aϊσέ πάει διακοπές»

μπτη, στα 40.000 πόδια. Mονορούφι. Kαι το βράδυ της ίδιας μέρας το βιβλίο βραβεύθηκε στην Aθήνα. Tυχαίο οπωσδήποτε, αλλά ωραία συγκυρία. H Kωνσταντία Σωτηρίου γράφει την ιστορία της Xατισέ, που ήταν Eλένη, αλλά από έρωτα έγινε Xατισέ. Που ήταν ένα γλυκό κορίτσι, αλλά από έρωτα έζησε πικρή ζωή. Που παράλληλα με τα γεγονότα της προσωπικής της ζωής την ακολουθούσαν τα γεγονότα του νησιού της. Kαι που την καθημερινότητά της συνόδευαν οι προκαταλήψεις του κόσμου όλου. Mε γραφή ταχύτατη, στρωτή και κατανοητή, η ιστορία της Xατισέ διατρέχει τη σύγχρονη -δραματική- Iστορία της Kύπρου και η Kωνσταντία Σωτηρίου «τολμά» να καταγράψει στη γλώσσα των Eλληνοκυπρίων την «άλλη» πλευρά.

Eν τέλει, η κατανόηση έρχεται. Kαι για την ηρωίδα και για τους αναγνώστες. Tουλάχιστον όσους επιλέγουν να σταματήσουν να φοβούνται.

Kρατούσα για πολλές βδομάδες στο συρτάρι το βιβλίο της Kωνσταντίας Σωτηρίου (εκδ. Πατάκης). Tο διάβασα την Πέ-

2 7

N O Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

Mερόπη Mωυσέως

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

4/36 ΓΚΡΟ ΠΛΑΝ Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

Πέντε για τα Xριστούγεννα

M

ε την αντίστροφη μέτρηση για τα Xριστούγεννα να μετρά ακριβώς τέσσερις βδομάδες, γυρνάμε τον χρόνο πίσω και επιλέγουμε τέσσερις συν μια κλασικές χριστουγεννιάτικες ταινίες, που ενδεχομένως να μην έχετε δει ακόμα. Έτσι, για να μπαίνουμε στο πνεύμα της εποχής και ας δυσανασχετούμε ενίοτε μερικοί με το ετεροχρονισμένο της επικρατούσας τάσης, τις πρόωρα στολισμένες βιτρίνες τριγύρω μας και τα λοιπά λαμπιόνια. Tis the season to be jolly που λένε...!

Babes in Toyland (1934) Kλασικό μιούζικαλ του αμίμητου κωμικού διδύμου Λόρελ και Xάρντι (ο Xοντρός και ο Λιγνός), μια χαλαρή προσαρμογή της ομώνυμης οπερέτας του Bίκτορ Xέρμπερτ, που ξεχειλίζει με αμέτρητα παιγνίδια, και επομένως βρίσκεται στη λίστα περισσότερο λόγω εορταστικής συνάφειας παρά αυτό καθαυτό χριστουγεννιάτικου θέματος. Δυο βοηθοί κατασκευαστές παιγνιδιών που ζουν σ’ ένα παπούτσι (!) στη «Xώρα των Παιγνιδιών» (Toyand), ο Σταν και ο Όλι, προσπαθούν απεγνωσμένα να μαζέψουν αρκετά χρήματα για να αποπληρώσουν το εκπρόθεσμο χρέος τους στον μοχθηρό Mπάρναμπι (Xένρι Kλάινμπαχ), ο οποίος τους απειλεί ότι θα παντρευτεί τιμωρητικά, παρά τη θέλησή της, τη φίλη τους Mπο Πιπ (Φλόρενς Pόμπερτς). Στην πορεία θα τα κάνουν θάλασσα με μια παραγγελία του Άη Bασίλη για εξακόσια ξύλινα στρατιωτάκια μεγέθους ενός ποδιού, αντ’ αυτών κατασκευάζοντας εκατό στρατιωτάκια των έξι ποδών, ένα εκ των οποίων τίθεται σε λειτουργία και διαλύει το κατάστημα παι-

γνιδιών. Kαι τα ευτράπελα θα συνεχιστούν αντίστοιχα σε όλη την ταινία με μια παράδοξη, απρόβλεπτη πλοκή, εξίσου κωμική, περιπετειώδη και σουρεαλιστική. Ένα ευφάνταστο, κεφάτο φιλμ από τους μαέστρους της χονδροειδούς κωμωδίας (slapstic) που θα κερδίσει παιδιά και μεγάλους.

The Shop around the Corner (1940) Tο «The Shop around the Corner» του σπουδαίου σκηνοθέτη Eρνστ Λούπιτς είναι η ιδανική ρομαντική κωμωδία για τα Xριστούγεννα, με ισόποσες δόσεις αισιοδοξίας, συγκίνησης και θετικότητας. Bασισμένη στο θεατρικό έργο του Mίκλος Λάζλο «Parfumerie» και έχοντας αναβιώσει στη μεγάλη οθόνη και πιο πρόσφατα με το «You’ve Got Mail» της Nόρα Έφρον, η ταινία περιστρέφεται γύρω από ένα κατάστημα δερμάτινων ειδών στη Bουδαπέστη, όπου δύο υπάλληλοι, ο βετεράνος εργένης Άλφρεντ

(Tζέιμς Στιούαρτ) και η νεοφερμένη Kλάρα (Mάργκαρετ Σούλαβαν) αισθάνονται μια άμεση αντιπάθεια μεταξύ τους, χωρίς να γνωρίζουν βέβαια ότι έχουν ήδη αρχίσει να ερωτεύονται, αφού αλληλογραφούν ανώνυμα μέσω μιας αγγελίας στην εφημερίδα. H αναμφίβολη χημεία μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών μετατρέπεται σε απολαυστικά πειράγματα και έξυπνες καυστικές ατάκες, αλλά το τέλος θα είναι γλυκό, ζεστό και όμορφο, ακριβώς όπως πρέπει να μοιάζει η νύκτα των Xριστουγέννων. Mια τρυφερή ιστορία αγάπης, με μοναδικές ερμηνείες από τους Στιούαρτ και Σούλαβαν και μερικούς από τους καλύτερους και πιο πνευματώδεις κινηματογραφικούς διαλόγους που έχουμε δει.

It’s A Wonderful Life (1946) Tζέιμς Στιούαρτ και πάλι που συμπρωταγωνιστεί αυτήν τη φορά με τη Nτόνα Pιντ σε σκηνοθεσία του μαέστρου

Φρανκ Kάπρα, στην πολυαγαπημένη δραματική ταινία που προτάθηκε για πέντε βραβεία Όσκαρ και ήταν κατά παραδοχή του η αγαπημένη του σκηνοθέτη, «It’s A Wonderful Life». H ταινία ακολουθεί την ιστορία του καλοπροαίρετου, μα απελπιστικά απογοητευμένου με τη ζωή του επιχειρηματία Tζορτζ Mπέιλι (Tζέιμς Στιούαρτ) που παρά τις καλύτερες των προσπαθειών του, βλέπει σταδιακά τις επιλογές του να μειώνονται και σχεδιάζει να αυτοκτονήσει την παραμονή των Xριστουγέννων. Ώσπου ο προστάτης άγγελός του Kλάρενς (Xένρι Tράβερς), παρεμβαίνει για να του υποδείξει αναδρομικά την τεράστια αξία των καλών του πράξεων και να του φανερώσει τον εφιάλτη μιας εναλλακτικής ζωής στην οποία ο Tζορτζ δεν θα είχε καν γεννηθεί. Mε εμφανείς αναφορές στο Nτικενσιανό «A Christmas Carol», το φιλμ είναι μια διαχρονική ωδή στην αισιοδοξία, μια υπογράμμιση της δύναμης της οικογένειας και της κοινότητας και τέλος, μια καίρια υπενθύμιση της επίδρασης και των επιπτώσεων που έχουν οι ατομικές μας πράξεις, καλές ή κακές, στους συνανθρώπους μας πιο αρμόζουσα παρά ποτέ την περίοδο των Xριστουγέννων.

Scrooge (1951) Συναντάμε ξανά τον Tσαρλς Nτίκενς και προτείνουμε το «Scrooge», μια από τις πιο αξιόλογες μεταφορές του μυθιστορήματος «A Christmas Carol», με μια καθοριστικής σημασίας ερμηνεία από τον Bρετανό Άλιστερ Σιμ στον ρόλο του μουντρούχου, τσιγκούνη, μίζερου και σκληρόψυχου Eμπενίζερ Σκρουτζ, που ανέλπιστα έχει μια ευκαιρία για λύτρωση, κάθαρση και επανεύρεση της χαμένης του ανθρωπιάς, όταν αυτός στοιχειώνε-

social media

ται από τρία φαντάσματα την παραμονή των Xριστουγέννων. Ένα πραγματικά κινηματογραφικό διαμάντι νουάρ αισθητικής, με ψυχολογικό ρεαλισμό, θεματική τραχύτητα και ουσία χωρίς να γίνεται υπερβολικά συναισθηματικό και με εξαιρετικές χρωματικά ερμηνείες. Πασίγνωστο το στόρι και το ηθικό δίδαγμα, αν δεν το έχετε δει, σπεύσατε.

The Apartment (1960) Πολυβραβευμένη, με υπέρλαμπρο καστ (Tζακ Λέμον, Σίρλεϊ Mακλέιν, Φρεντ MακMάρι) και ένα έξυπνο σενάριο από τον σκηνοθέτη της Mπίλι Γουάιλντερ, η ταινία «The Apartment» είναι ίσως η σπουδαιότερη ρομαντική κωμωδία που έγινε ποτέ. Πρωταγωνιστεί ένας φιλόδοξος, μοναχικός άντρας (Tζακ Λέμον) που προκειμένου να ανέβει τις εργασιακές βαθμίδες, επιτρέπει στα στελέχη της εταιρείας όπου εργάζεται να χρησιμοποιούν το διαμέρισμά του για τις εξωσυζυγικές τους υποθέσεις. Mέχρι που ο έρωτας και ένα ειδύλλιο θα μπουν στη ζωή του, με τις αναπόφευκτες επιπλοκές να κορυφώνονται την περίοδο των γιορτών, σε ένα Xριστουγεννιάτικο πάρτι γεμάτο αποκαλύψεις. Aν και γενικά αστεία, η ταινία ξεχωρίζει για τη γλυκόπικρη, μελαγχολική της απόχρωση.

Tίποτε δεν φωτογραφίζει πιο έντονα τη μοναξιά ενός χαρακτήρα άλλωστε, παρά η αντιπαραβολή με ένα εύθυμο Xριστουγεννιάτικο σκηνικό. Mια οξυδερκής ταινία για την αναζήτηση της ευτυχίας και της συντροφικότητας, μια ισχυρή κοινωνική σάτιρα για τις ανθρώπινες σχέσεις και τον ανεκπλήρωτο έρωτα και ένα ειλικρινές πορτρέτο της αγάπης και των ανθρώπων που είναι μοιραία ατελείς, μα δεν πειράζει.

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

Tα ψέματα του facebook

A

ν πιστέψουμε όσα διαβάζουμε στο facebook, τότε η Xίλαρι Kλίντον έπαιρνε μέρος σε τελετές σατανιστών. Mην γελάτε. H συγκεκριμένη ανάρτηση που προερχόταν από μια ιστοσελίδα συνωμοσιολογίας η οποία δηλώνει «πολιτική», «διαμοιράστηκε» περίπου 3.000 φορές κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου στις Hνωμένες Πολιτείες.

Eίναι μόνον ένα παράδειγμα από το είδος των αναρτήσεων που έγιναν. Tο facebook αναδείχθηκε στην τέλεια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης για να κυκλοφορήσουν ψεύτικες ιστορίες και αστικοί μύθοι που έψαχναν για ένα πολύ συγκεκριμένο κοινό. Ήδη από τα τέλη Aυγούστου, ο δημοσιογράφος των «New York Times» Tζον Xέρμαν είχε διαπιστώσει μια «κλίση» στο περιεχόμενο των «τοίχων» από άκρη σε άκρη στην Aμερική προς ειδήσεις αμφίβολης ποιότητας έως και ψεύτικες, οι οποίες ήταν έτσι φτιαγμένες, ώστε να προκαλούν τον διαμοιρασμό

2 7

N O Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

τους (από τους πιασάρικους τίτλους, ώς την ευκολία στα σχετικά κουμπιά). Πριν από λίγες μέρες ο δημοσιογράφος Kρεγκ Σίλβερμαν του έγκυρου διαδικτυακού τόπου BuzzFeed δημοσίευσε ένα μεγάλο ρεπορτάζ με τίτλο «H ανάλυση που δείχνει πως ψευδείς ειδήσεις σχετικά με τις εκλογές προκάλεσαν περισσότερο το ενδιαφέρον στο facebook από τις αληθινές».

Kαι πράγματι, ο Σίλβερμαν ανέλυσε τα στοιχεία του facebook, από τη μια ψεύτικων ειδήσεων και από την άλλη ειδήσεων που προέρχονται από 19 μεγάλους ειδησεογραφικούς οργανισμούς (ανάμεσά τους και οι «New York Times», «Washington Post», «Huffington Post», NBC News, «The Guardian», Vox). Tα αποτελέσματα είναι θλιβερά: τους τελευταίους τρεις μήνες της προεκλογικής εκστρατείας περισσότεροι άνθρωποι ανάρτησαν, διάβασαν, σχολίασαν και διαμοίρασαν ψεύτικες ειδήσεις παρά αληθινές. Συγκεκριμένα, οι 20 «πρώτες» ψεύτικες ειδήσεις κέρδισαν 8.711.000 shares, αντι-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

*

Tους τελευταίους τρεις μήνες της προεκλογικής εκστρατείας στις HΠA περισσότεροι άνθρωποι ανάρτησαν, διάβασαν, σχολίασαν και διαμοίρασαν ψεύτικες ειδήσεις παρά αληθινές δράσεις (like κ.λπ.) και σχόλια ενώ οι αντίστοιχες 20 «πρώτες» κανονικές ειδήσεις κέρδισαν 7.367.000. Aπό τις 20 αυτές ψεύτικες ειδήσεις, οι 17 ήταν ανοιχτά υπέρ του Tραμπ (ή κατά της Kλίντον). Oι δύο δημοφιλέστερες υποστήριζαν ότι η Kλίντον πούλησε όπλα στο ISIS, ενώ μια τρίτη αφορούσε το δήθεν «χρίσμα» που πήρε ο Tραμπ από τον... Πάπα! Πολλά άλλα μέσα ενημέρωσης έσπευσαν με αντίστοιχα ρεπορτάζ, στοιχεία και αναλύσεις να υποστηρίξουν την ίδια θέση, με αποτέλεσμα τις τελευταίες εβδο-

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

μάδες να έχει ξεσπάσει κατακραυγή εναντίον του facebook, επειδή επιτρέπει να κυκλοφορεί τέτοιου είδους περιεχόμενο.

Aς θυμίσουμε ότι το facebook είναι εκείνο που «κατεβάζει» φωτογραφίες όπως εκείνη του κοριτσιού από το Bιετνάμ ή φωτογραφίες από τις καμπάνιες για τον καρκίνο του μαστού θεωρώντας τις... ακατάλληλες. Aντιδρώντας ο Mαρκ Zούκεμπεργκ δήλωσε ότι πρόκειται «για τρελή ιδέα» το να πιστεύει κανείς ότι οι ψεύτικες ειδήσεις στο facebook επηρέασαν τις εκλογές. Φαίνεται, όμως, ότι και η αρνητική δημοσιότητα σε σχέση με το facebook, αλλά και οι δηλώσεις Oμπάμα τον ανάγκασαν να προσεγγίσει διαφορετικά το θέμα. Πριν από δύο περίπου εβδομάδες, σε συνέντευξη Tύπου, ο Πρόεδρος Oμπάμα δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η απαξίωση των ειδησεογραφικών οργανισμών και η διάδοση της παραπληροφόρησης απειλούν τους εν λόγω οργανισμούς. «Aν δεν παίρνουμε σοβαρά τα γεγονότα και το τι είναι αλήθεια και τι όχι, αν δεν μπορούμε να δια-

χωρίσουμε τα σοβαρά επιχειρήματα από την προπαγάνδα, τότε βρισκόμαστε ενώπιον ενός πολύ σημαντικού προβλήματος», σημείωσε. Kαι ο Zούκεμπεργκ, τρεις ημέρες αργότερα έγραψε σε ανάρτησή του: «Παίρνουμε πολύ σοβαρά την παραπληροφόρηση». Kαι λίγο αργότερα, πάλι, δήλωσε ότι η εταιρεία «βασίζεται στην κοινότητα του facebook, η οποία παρέχει βοήθεια για τον διαχωρισμό των αληθινών από τις ψευδείς ειδήσεις». Διατήρησε, ωστόσο, τη θέση ότι οι παραπλανητικές ειδήσεις αποτελούν ένα περιθωριακό πρόβλημα και ότι «περισσότερο από 99% του περιεχομένου που βλέπουν οι άνθρωποι (στο facebook) είναι αυθεντικό».

Mεγάλος ο πειρασμός ν’ αρχίσεις τις ηθικολογίες. Γεγονός είναι πως η ανάγνωση των μέσων ενημέρωσης γίνεται με αφετηρία το facebook ή άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Aπό κει και πέρα, πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά και εμείς οι δημοσιογράφοι αλλά και οι πολίτες πώς θα πορευτούμε.

5/37 ΣΙΝΕΜΑ Συνέντευξη στη Mερόπη Mωυσέως | Φωτογραφία Eλένη Παπαδοπούλου

Toni Erdmann: η ταινία που κέρδισε το βραβείο Lux Συναντήσαμε τη σκηνοθέτιδα της ταινίας Toni Erdmann, που απέσπασε το φετινό κινηματογραφικό βραβείο Lux, μερικά λεπτά μετά τη βράβευσή της στο Στρασβούργο για μια συνέντευξη επτά (7) προκαθορισμένων λεπτών, με ένα ηλεκτρονικό ρολόι στο πάτωμα του Eυρωκοινοβουλίου να μετρά αντίστροφα

H

Γερμανίδα σκηνοθέτιδα Mάρεν Άντε ήταν το πρόσωπο της ημέρας στην έδρα του Eυρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο την περασμένη Tετάρτη, όταν απονεμήθηκε το κινηματογραφικό βραβείο Lux. H Mάρεν Άντε απέσπασε το βραβείο για την πολυσυζητημένη ταινία της με τίτλο Toni Erdmann: μια ακραία κωμωδία που ενέχει την τραγωδία μέσα της σε τέτοιο βαθμό ώστε καταλήγει μια σουρεαλιστική, αποθεωτική ματιά στον σύγχρονο κόσμο. Tο κυπριακό κοινό είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει προ ημερών την ταινία, κατά την προβολή της στη Λευκωσία μαζί με τις άλλες δύο φιναλίστ ταινίες για το βραβείο σε μια διοργάνωση που ανέλαβε το Γραφείο του Eυρωπαϊκού Kοινοβουλίου στην Kύπρο.

Σε μια από τις περιγραφές της, η ταινία χαρακτηρίζεται ως πολιτική δήλωση. Συμφωνείτε μ’ αυτό; Aν κάποιος την βλέπει σαν πολιτική δήλωση, έχει κάθε δικαίωμα. Aλλά δεν είχα τέτοια πρόθεση. Για μένα μια ταινία παρουσιάζει τις σκέψεις μου και τα ερωτήματα που θέτω εγώ η ίδια.

Mερικές φορές είναι πιο δυνατό για μένα όταν μια ταινία αφήνει ανοιχτά ερωτήματα, όταν δεν είναι πολιτική με την έννοια του ότι φεύγει κάποιος από τον κινηματογράφο ανακουφισμένος γιατί είδε μια πολιτική ταινία. «Έκανα κάτι καλό σήμερα, είδα μια πολιτική ταινία!» Όχι. Bασίζομαι μόνο στο γεγονός ότι προσωπικά είμαι πολιτικά σκεπτόμενος άνθρωπος και ίσως αυτό βγει στη δουλειά μου με κάποιο τρόπο.

Tο Lux Tην περασμένη Tετάρτη απονεμήθηκε στο Στρασβούργο το κινηματογραφικό βραβείο Lux, το οποίο απονέμει κάθε χρόνο το Eυρωπαϊκό Kοινοβούλιο στο πλαίσιο του διαχρονικού του στόχου για στήριξη της ευρωπαϊκής παραγωγής ταινιών. Eνός στόχου που λειτουργεί μεν -σε κάποιο βαθμό- στη λογική του «αντίποδα του εμπορικού αμερικανικού σινεμά», ωστόσο αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική διάκριση για τις βραβευμένες ταινίες, σε πρακτικό και επί της ουσίας επίπεδο: οι ταινίες που φτάνουν στην τελική ευθεία για το βραβείο υποτιτλίζονται στις 24 επίσημες γλώσσες της Eυρωπαϊκής Ένωσης.

Tους παρέχεται, έτσι, σαφές πλεονέκτημα στη διανομή και στο «ταξίδι» τους στις κινηματογραφικές αίθουσες των κρατών μελών της EE, βεβαίως, αλλά και στον ευρύτερο διεθνή χώρο.

H ταινία H βραβευμένη «Tόνι Έρντμαν» χρειάστηκε επτά χρόνια για να ολοκληρωθεί, εκ των οποίων ο ένας χρόνος ήταν μόνο για το μοντάζ!

H ταινία είναι στη βάση της μια απλή ιστορία: ένας πατέρας, ο Γουίνφρεντ, ταξιδεύει στο Bουκουρέστι για να συναντήσει την κόρη του, Ίνες, που εργάζεται σε μια πολυεθνική της ρουμανικής πόλης. H σχέση πατέρα και κόρης είναι απόμακρη κι αυτό είναι κάτι που ο Γουίνφρεντ θέλει να αλλάξει. Φτάνει απροειδοποίητα στο Bουκουρέστι, όμως ο τρόπος ζωής της Ίνες είναι τέτοιος που δεν της επιτρέπει να δώσει λίγο χρόνο στον πατέρα της. Ίσως και να μην θέλει. H ταινία της Mάρεν Άντε, διάρκειας δυόμισι ωρών, είναι η τρίτη της ταινία μεγάλου μήκους και στρέφει το βλέμμα προς την κατεύθυνση της σύγχρονης εταιρικής κουλτούρας σε μια κατ’ εξοχήν πολιτική κωμικοτραγωδία: Mια ταινία-πολιτική δήλωση που εξετάζει πώς το εταιρικό ήθος μπορεί να καταστρέψει τους οικογενειακούς δεσμούς, τη ζωή των ανθρώπων και την ευτυχία θέτοντας, εν

τέλει, ένα βαθιά εσωτερικό και επίκαιρο ερώτημα: πώς διατηρείται η ανθρωπιά σε ένα απάνθρωπο οικονομικό περιβάλλον; H ταινία είχε την παγκόσμιά της πρεμιέρα (και σχεδόν καθολική κριτική αποδοχή) στο φετινό Kινηματογραφικό Φεστιβάλ των Kαννών, τον Mάιο.

Mάλιστα, αρχικά θα προβαλλόταν στο τμήμα «Ένα Kάποιο Bλέμμα», ωστόσο μια μέρα πριν από την επίσημη συνέντευξη Tύπου του φεστιβάλ, η Mάρεν Άντε και ο παραγωγός της παρέλαβαν ένα μέιλ που τους πληροφορούσε πως η ταινία θα προβληθεί στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ διεκδικώντας τον Xρυσό Φοίνικα. Στη Γερμανία η ταινία προβλήθηκε τον Iούλιο ενώ στην Aμερική θα βγει στους κινηματογράφους ανήμερα των Xριστουγέννων. Ήδη, η διεθνής φήμη της ταινίας είναι μεγάλη. Kαι ενώ η ίδια η σκηνοθέτιδα ανέφερε στο Στρασβούργο ότι δεν υπήρξε καμία σοβαρή πρόταση για το αμερικανικό ριμέικ της ταινίας, ωστόσο η «Guardian» έθεσε ήδη το ερώτημα: ποιος θα υποδυόταν τον πατέρα; O Mπιλ Mάρεϊ, ο Tζακ Nίκολσον, ο Άλεκ Mπόλντουϊν ή ακόμη ο Mπεν Kίνγκσλεϊ, που θα του πήγαινε και η περούκα; Προς το παρόν, η αυθεντική συμπαραγωγή Γερμανίας, Aυστρίας και Pουμανίας είναι η επιλογή της Γερμανίας για τα φετινά Όσκαρ στην κατηγορία Kαλύτερης Ξενόγλωσσης Tαινίας ενώ κριτικοί κινηματογράφου την τοποθετούν ήδη στην πεντάδα που θα διεκδικήσει, εν τέλει, το χρυσό αγαλματίδιο.

*

H ταινία Toni Erdmann θέτει ένα βαθιά εσωτερικό και επίκαιρο ερώτημα: πώς διατηρείται η ανθρωπιά σε ένα απάνθρωπο οικονομικό περιβάλλον; Kαι είναι η ταινία που απέσπασε το κορυφαίο κινηματογραφικό βραβείο του Eυρωκοινοβουλίου

H συνέντευξη Πώς γεννήθηκε η ιδέα για την ιστορία της ταινίας; Aνέκαθεν με ενδιέφερε να κάνω μια ταινία για τις οικογένειες, τη δομή

2 7

Kαι ο σκοπός της ζωής που ο πατέρας θα ήθελε να αναζητήσει η κόρη του; O ίδιος δεν είναι ευτυχισμένος, γι’ αυτό το θέλει για την κόρη του. Όμως ούτε ο ίδιος ξέρει τι προσδίδει αξία στη ζωή, ούτε ο ίδιος μπορεί να απαντήσει σ’ αυτό. Kαι στο τέλος ακόμη προσπαθεί να απαντήσει χωρίς να έχει καταλάβει πως όσα έκανε γι’ αυτήν στο Bουκουρέστι της έδωσε ήδη μια απάντηση κάνοντας όλα αυτά τα τρελά πράγματα. Nομίζω πως αυτό το στοιχείο απορρέει από την προσωπική μου εμπειρία σαν γονιός. Δοκιμάζεις χωρίς να ξέρεις τι θα συμβεί. M’ αρέσει που ο πατέρας δεν είναι σίγουρος ούτε στο τέλος και προσπαθεί να της δώσει μια «σωστή» πατρική συμβουλή.

τους, για τους ρόλους που καλείται να «παίξει» έκαστο μέλος της οικογένειας, ακόμη κι αν δεν το θέλει. Aυτά τα τελετουργικά στα οποία μπλέκουμε. Έτσι σκέφτηκα ότι θα είναι ενδιαφέρον να εστιάσω σε δύο μέλη της οικογένειας που παίζουν ένα παιχνίδι ρόλων σαν άγνωστοι. O πατέρας είναι εμπνευσμένος από τον ίδιο τον μπαμπά μου. Έχει κι αυτός καλή αίσθηση του χιούμορ. Mάλιστα για κάποιο χρονικό διάστημα έκανε το αστείο με τα ψεύτικα δόντια. Mου άρεσαν οι μικρές εκείνες στιγμές που επιχειρούσε να ξεφύγει από την «κανονικότητά» του αλλά που δεν διαρκούσε για πολύ. Έπειτα διάφορα στοιχεία ενώνονταν σιγά-σιγά στην ιστορία. Για τον ρόλο της κόρης, με ενδιέφερε να μάθω για την οικονομία και σκέφτηκα πως θα είναι ίσως ωραίο να τοποθετήσω στο στόρι έναν χαρακτήρα που δεν έχει σχέση με μένα. Έκανα μια μεγάλη έρευνα πάνω σ’ αυτό. Mίλησα με γυναίκες από τον κόσμο των πολυεθνικών εταιρειών, για τον τρόπο ζωής τους, τις συμπεριφορές τους. Eν τέλει διάφορα στοιχεία συναντήθηκαν σε αυτήν την ταινία. H ιδέα δεν είναι ποτέ μία και αυτή μένει μέχρι τέλους.

Γιατί επιλέξατε τη Pουμανία ανάμεσα σε οποιαδήποτε άλλη χώρα για να τοποθετήσετε την ιστορία σας; M’ ενδιέφερε εξαρχής η Pουμανία εξαιτίας του σινεμά της. M’ αρέσει πολύ το νέο ρουμανικό κύμα στη χώρα.

Eίναι ένα καλό παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο ο κινηματογράφος μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον για μια ολόκληρη χώρα. Έτσι πήγα εκεί, εξαιτίας και της δυνατής σχέσης της Pουμανίας με τη Γερμανία σε οικονομικό επίπεδο. Mετά το τέλος του κομουνισμού υπήρξε τεράστια πτώση στη χώρα και εκεί έχουν την έδρα τους πολλές πολυεθνικές, οπότε υπήρχε μια λογική για να τοποθετηθεί εκεί η υπόθεση της ταινίας.

Kαι το μήκος της ταινίας; Προσθέτει σ’ αυτήν; Δεν περίμενα πως θα ήταν μια τόσο μεγάλη ταινία. Mάλιστα για πολλές βδομάδες προσπαθούσα να την «κόψω» αλλά κάπου «έχανε», γινόταν μπανάλ. Mεγάλο μέρος της ιστορίας εκτυλίσσεται σε ένα δεύτερο επίπεδο και χρειάζεται χρόνος για τον θεατή να το δει. Kατ’ ακρίβειαν, έμοιαζε πιο μεγάλη όταν την συντομεύσαμε και έτσι αποφασίσαμε να την κρατήσουμε ως έχει και βλέπουμε.

+ THN EPXOMENH KYPIAKH: Συνέντευξη με την Doris Pack Στο πλαίσιο του Bραβείου Lux παραχώρησε μια συνέντευξη στο «Π» η Nτόρις Πακ, Γερμανίδα πολιτικός μέλος του Eυρωκοινοβουλίου, η οποία πρότεινε προ δεκαετίας την απονομή ενός κινηματογραφικού βραβείου για ταινίες ευρωπαϊκής παραγωγής. H Nτόρις Πακ μιλά στη συνέντευξή της -που θα δημοσιευθεί την ερχόμενη Kυριακή 4 Δεκεμβρίου, τόσο για το Lux όσο και για την παραγωγή κυπριακών ταινιών στο πλαίσιο της EE.

N O Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/38 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη Mερόπη Mωυσέως | Φωτογραφίες Eλένη Παπαδοπούλου

Eλένη Iακωβίδου McLoughlin: η εικονογράφος τ Χρώματα, μολύβια και χαρτί άριστης ποιότητας, υπομονή, επιμονή, καλή διάθεση και αγάπη είναι τα βασικά συστατικά για τις εικονογραφήσεις της Ελένης Ιακωβίδου McLoughlin. Tα διαθέτει όλα σε μεγάλες ποσότητες

H

παρατήρηση ήταν το «κληροδότημα» του Tηλέμαχου Kάνθου στην Eλένη Iακωβίδου, όταν φοιτούσε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο κι ο μεγάλος ζωγράφος ήταν δάσκαλός της. «Nαι, η παρατήρηση περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο. Aν και δεν το είχα αντιληφθεί τότε. Έβρισκα ενδιαφέρον το ότι μας ανέθετε ‘παράδοξες’ εργασίες - εν μέρει και επειδή μπορούσα να τις φέρω σε πέρας», λέει η Eλένη Iακωβίδου McLoughlin με έναν τόνο στη φωνή τόσο ανάλαφρο, όσο τα πέταλα στις βοτανολογικές της εικονογραφήσεις. Kατά έναν τρόπο συνεχιστής των εικονογραφήσεων της Hλέκτρας Mεγκό, η Eλένη Iακωβίδου McLoughlin έχει εικονογραφήσει μέχρι σήμερα περισσότερα από 70 ενδημικά φυτά της Kύπρου. Όχι μόνο την εικόνα τους αλλά ολόκληρη τη ζωή τους. Aπό την άνθηση μέχρι τον μαρασμό τους, την ανατομία τους, τους σπόρους που ενέχουν νέα ζωή. Πραγματικά έργα τέχνης, οι εικονογραφήσεις της κοσμούν τους τοίχους και εκπαιδεύουν τους επισκέπτες στα περιβαλλοντικά εκπαιδευτικά κέντρα της Aθαλάσσας και του Tροόδους.

Kαι ενώ ζει στην Aγγλία, έχει δημιουργήσει ένα θερμοκήπιο όπου διατηρεί ενδημικά φυτά της Kύπρου. Δεν γίνεται αλλιώς: χρειάζεται χρόνο για να παρατηρήσει τη ζωή έκαστου φυτού, χρειάζεται στερεοσκόπιο για να μελετήσει την ταυτότητά του, χρειάζεται 95% αλκοόλ, 3% νερό και 2% γλυκερίνη για να διατηρήσει ένα λουλούδι ζωντανό για εκατοντάδες χρόνια. Kι ύστερα τα βασικά: χρώματα, μολύβια και χαρτί άριστης ποιότητας, υπομονή, επιμονή, καλή διάθεση και αγάπη. Tα διαθέτει όλα σε μεγάλες ποσότητες.

«

«Θυμάμαι πάντα τον εαυτό μου να έχω ένα κομμάτι χαρτί, μολύβι και σβηστήρι στην τσέπη. Πάντα. Mέχρι σήμερα το κάνω αυτό. Δεν πάω πουθενά χωρίς χαρτί, μολύβι και σβηστήρι. Γι’ αυτό και δεν βαριέμαι ποτέ σε χώρους αναμονής όπως τα αεροδρόμια. Γιατί περιμένοντας σχεδιάζω. Kι η ζωή είναι ενδιαφέρουσα γιατί δεν βαριέμαι. Θυμάμαι στο Γυμνάσιο του Aγίου Iωάννη, πίσω από την Aρχιεπισκοπή, την αυλή του σχολείου γεμάτη δέντρα: λεμονιές, πορτοκαλιές και πολλά φυτά. Kατά την περίοδο της ανθοφορίας, μάζευα τα λουλούδια και έτρεχα στους συμμαθητές μου και τους έλεγα ‘κοιτάξτε πόσο όμορφα είναι, κοιτάξτε!’. Tεμάχιζα τα άνθη και τους έκανα μαθήματα για την ανατομία. Eίμαι σίγουρη πως ήμουν το πιο ανιαρό παιδί!

Kι ακόμα στα 10 μου -μεγάλωσα στη Nεάπολη στο βόρειο τμήμα της Λευκωσίας όπου δεν υπήρχε σχολείο και περπατούσαμε μέχρι την Oμορφίτα που διέθετε σχολείο- θυμάμαι έναν δάσκαλο πολύ ενθουσιώδη -μακάρι να μπορούσα να θυμηθώ το όνομά του- που μας έδωσε ένα κομμάτι γης στον καθένα, όχι περισσότερο από το μέγεθος ενός τραπεζιού. Mας προμήθευσε σπόρους και όλα τα χρειαζούμενα και εμείς καλλιεργούσαμε τα φυ-

2 7

N O Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

τά μας. Mας έδειξε ακόμη και πώς να φροντίζουμε τα τριαντάφυλλα. Ήμασταν μόλις 10 χρόνων και μας έδειχνε όλα αυτά τα πράγματα. Kι όταν πήγαινα σπίτι έκανα πρακτική με τα τριαντάφυλλα της μαμάς μου. Tότε είχα την εντύπωση πως ήμασταν φτωχοί γιατί τα δικά μας τριαντάφυλλα ήταν όλα ροζ και όλοι οι υπόλοιποι είχαν διάφορα χρώματα. Bλέπετε πώς λειτουργεί το μυαλό ενός 10χρονου; Kαι ζητούσα από τους γείτονες -όταν περνούσα από ένα σπίτι με κόκκινα ή κίτρινα τριαντάφυλλα- να μου δώσουν ένα κλαδί που έπαιρνα και μπόλιαζα τις τριανταφυλλιές μας. H ίδια με ενθάρρυνε, δεν παραπονιόταν, είχα πλήρη ελευθερία στον κήπο. Kι έτσι οι ροζ τριανταφυλλιές μας ξαφνικά έβγαζαν διάφορα χρώματα. Ήταν πανέμορφα. Θυμάμαι τον εαυτό μου ανέκαθεν να καλλιεργώ. Δεν είχα άλλα ενδιαφέροντα. Oτιδήποτε άλλο ήταν για μένα χάσιμο χρόνου. Έβρισκα πάντα κάτι ενδιαφέρον σε ένα κομμάτι γης. Kι ακόμη βρίσκω. Kι είναι βεβαίως πολύ σημαντικό για αυτό που κάνω τώρα. Γιατί δεν σχεδιάζω απλά ένα τριαντάφυλλο.

Kάθε φυτό είναι μοναδικό και χρήζει σεβασμού. Tο πιστεύω πραγματικά. Eίναι σαν τους ανθρώπους. Eίμαστε όλοι διαφορετικοί. Tο ίδιο ισχύει για τα φυτά. Kι

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

όταν το πάρω στα χέρια μου, θα το κοιτάξω από κάθε του πλευρά. Aλλά κυρίως θα το θαυμάσω. Ξέρετε, το αγαπημένο μου φυτό είναι το γαϊδουράγκαθο. Oι περισσότεροι θα το κόψουν και θα το πετάξουν. Όμως για μένα είναι ένα πανέμορφο φυτό. Kαι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Kαι τόσο δύσκολο να το ζωγραφίσεις. Για να εικονογραφήσεις με επιτυχία ένα φυτό, πρέπει να το κοιτάξεις στη λεπτομέρειά του. Έχουμε ένα σπίτι στον Πρωταρά περιτριγυρισμένο από χωράφια και βράχους.

Kαι κάθε μέρα περπατούσα εκεί, μάζευα λουλούδια και τα ζωγράφιζα. Eίδε τη δουλειά μου ο ιστορικός Άντρος Παυλίδης και εισηγήθηκε να τα δείξω στο Tμήμα Δασών. Στο μεταξύ ο γκαλερίστας Άγις Φιλιππίδης είχε δει έργα μου -όταν ζωγράφιζα τοπία των κατεχομένων κυρίωςκαι τα διέθετε προς πώληση. Eκεί τον ρωτούσαν αν μπορούσα να ζωγραφίσω τοπία όπως ο Άγιος Iλαρίωνας ή η Kαντάρα όπου δεν είχαν πρόσβαση. O Mάικ (σ.σ. ο σύζυγός της) είναι Άγγλος και μπορούσε να πάει, φωτογράφιζε τα τοπία και εγώ τα ζωγράφιζα. Tότε μου είπε ότι ο κόσμος ζητά λευκά λουλούδια και ρώτησε αν μπορώ να τα απεικονίσω. Kαι του είπα «ναι». Mέχρι τότε, δεν είχα ασχοληθεί. Στο Tμήμα Δασών με ενθάρρυναν να ει-

κονογραφήσω τα ενδημικά φυτά. Γιατί τα ενδημικά είναι φυτά που δεν συναντάς έξω από την Kύπρο και για μένα ήταν σημαντικό να κάνω κάτι ιδιαίτερο και ξεχωριστό, όχι κάτι που μπορεί να κάνει ο καθένας. Xρειαζόμουν τη βοήθεια του Tμήματος Δασών για να με καθοδηγεί σχετικά με τα ενδημικά. Έτσι, κάθε φορά που ερχόμουν στην Kύπρο, είχαμε την άδεια να πάμε στη φύση με την καθοδήγηση ενός δασονόμου ο οποίος μου υποδείκνυε τα ενδημικά φυτά. Έτσι ξεκίνησαν όλα, στις αρχές του 2000. Eικονογραφώ γιατί θέλω να αφήσω μια κληρονομιά στην Kύπρο. Πολλοί λένε ‘γιατί δεν τα φωτογραφίζουμε απλά;’ Aς τα φωτογραφίσουν. Aυτά τα σχέδια είναι χειροποίητα. Eίναι μια μορφή τέχνης. Tα ενδημικά φυτά είναι ο πλούτος μας. Kι είναι σημαντικό να τα διατηρήσουμε για τις επόμενες γενιές. Σήμερα ανεγείρονται τόσα πολλά σπίτια, γίνονται τόσοι πολλοί δρόμοι και πολλά από αυτά τα φυτά εξαφανίζονται. Mα είναι τα ‘παιδιά’ μας. Φωτογραφίζουμε τα παιδιά μας, έχουμε τα πορτρέτα τους για να τα θαυμάζουμε για πάντα. Για μένα, κάθε φυτό είναι ένα παιδί, ένα πανέμορφο παιδί. Aκόμα κι οι ρίζες του.

Kαι ζητώ απ’ τον κόσμο να θαυμάσει το κάθε φυτό. Mαθαίνουμε τόσα πολλά πράγματα από τα φυτά. Kι αν εξαφανιστούν, χά-

νουμε την π Παίρνει εικονογράφ χρόνο. Eγώ χρειάζεται ν φυτά μακρ

Eικονογ δου McLou σεις: * The Re Cyprus [δί Συνδέσμου * Aρωμα στην Kύπρ χρι σήμερ Έκδοση Π ζας Kύπρο * Δρυάδ Σκέψεις [π θέμιδας X στικού Iδρ Φιλοδασικ * Eδώδι Kύπρου [τ ριάκου, Aντ * Aμαδρ και δοκιμί παναγή, έ δέσμου Kύ

7/51

των ενδημικών φυτών της Kύπρου FLORA NICOSSIENSIS H Eλένη Iακωβίδου McLoughlin έδωσε την Παρασκευή 25 Nοεμβρίου ένα σεμινάριο στο πλαίσιο του διαθεματικού εκπαιδευτικού πρότζεκτ με τίτλο Flora Nicossiensis. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ που αναπτύχθηκε από τα προγράμματα Γραφικής Eπικοινωνίας και Kαλών Tεχνών του Tμήματος Σχεδιασμού και Πολυμέσων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και υλοποιείται από φοιτητές των δύο προγραμμάτων με την εποπτεία των καθηγητριών Nίκης Σιώκη, Mαρίας Σταυρίδη και Eύης Tσελίκα κατά την τρέχουσα ακαδημαϊκή χρονιά.

Mέσα από το πρότζεκτ οι φοιτητές έρχονται σε επαφή και επανεκτιμούν τον ρόλο της φύσης στην παλιά Λευκωσία. Eρευνούν τα φυτά, τα λουλούδια και τα δέντρα στο παλιό αστικό κέντρο, προσεγγίζοντάς το ως χωροδομικό στοιχείο με ιδιαίτερη ιστορική και πολιτισμική σημασία και συζητούν τη θέση της φύσης στο δομημένο περιβάλλον αλλά και τον ρόλο της στην καθημερινότητα των κατοίκων.

M’ αυτόν τον τρόπο κατανοούν ότι το φυσικό περιβάλλον της πόλης παραμένει άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία της κι ότι η γνώση γι’ αυτό αποτελεί μέρος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των κατοίκων. Στόχος είναι να συνδυάσουν δημιουργικά τις εικαστικές δεξιότητες που διαθέτουν και τη γνώση που θα αποκομίσουν για να προβάλουν και να αναδείξουν την αξία του φυσικού περιβάλλοντος με τα έργα τους. Για την απόκτηση εξειδικευμένης γνώσης και σφαιρικής ενημέρωσης, οι φοιτητές συμμετέχουν σε σειρά δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων: επισκέψεις σε μουσεία, περίπατοι στην πόλη, εργαστήριο βοτανικής εικονογράφησης και σεμινάρια από ειδικούς επιστήμονες (γεωπόνους, περιβαλλοντολόγους και ιστορικούς).

πρόσβαση στη γνώση. εξαιρετικά πολύ χρόνο για μια φηση και δεν έχουν πολλοί τόσο ώ φρόντισα να τον έχω. Έτσι δεν να αναζητήσει κανείς τα ενδημικά ιά. Eίναι εδώ. Θαυμάστε τα.»

γραφήσεις της Eλένης Iακωβίughlin βρίσκονται στις εκδό-

ed Data Book of the Flora of ίγλωσση έκδοση Φιλοδασικού υ Kύπρου, Λευκωσία 2007] ατικά και Aρτυματικά Φυτά ρο. Aπό την αρχαιότητα μέρα [του Γ. N. Xατζηκυριάκου, Πολιτιστικού Iδρύματος Tράπεου 2007] δες. Ποιήματα και Πράσινες ποιητική συλλογή της XρυσοXατζηπαναγή, έκδοση Πολιτιρύματος Tράπεζας Kύπρου και κού Συνδέσμου Kύπρου, 2010] ιμα και τοξικά μανιτάρια της των Mιχάλη Λοϊζίδη, Θωμά Kυτρέα Tζιακούρη, Λευκωσία 2011] ρυάδες [συλλογή ποιημάτων ίων της Xρυσοθέμιδας Xατζηκδοση του Φιλοδασικού Συνύπρου, 2010]

2 7

N O Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/52 ΘΕΑΤΡΟ Συνέντευξη στον Λουκιανό Λυρίτσα | Φωτογραφία Eλένη Παπαδοπούλου

Γροθιά στο θέατρο της αοριστολογίας O σκηνοθέτης Xρίστος Zάνος μιλά στο «Παράθυρο» για τη νέα του παράσταση, το Bitch Boxer, την ανάγκη για ένα ανθρωποκεντρικό θέατρο και την αδυναμία της κυπριακής τέχνης να ακουμπήσει τις πληγές της Iστορίας του τόπου μας

H

προσπάθεια μιας νεαρής κοπέλας να πραγματοποιήσει το όνειρό της καταγράφεται στη νέα θεατρική παράσταση που σκηνοθετεί ο Xρίστος Zάνος. Tο έργο Bitch Boxer, όμως, είναι κάτι περισσότερο από την ιστορία της πρωταγωνίστριάς του - και μοναδικού ρόλου του. Eίναι έργο «απλό μεν αλλά βαθιά πολιτικό, βαθιά κοινωνικό, το οποίο έχει στόχο να κριτικάρει τη σημερινή αγγλική κοινωνία, μια κοινωνία που έχει περιέλθει σε φοβερή κατάθλιψη», σημειώνει μεταξύ άλλων ο γνωστός σκηνοθέτης, στη συνέντευξη που ακολουθεί.

Mιλήστε μας για το έργο που ανεβάζετε... Για ποια πράγματα μιλά το Bitch Boxer; Tο Bitch Boxer γράφτηκε από μια πολύ νέα συγγραφέα και ηθοποιό, την Charlotte Josephine, και ασχολείται με έναν άνθρωπο λούμπεν. Mια νεαρή, ορφανή και εγκαταλελειμμένη από τη μητέρα της κοπέλα, η οποία ζει σε μια υποβαθμισμένη και γκετοποιημένη περιοχή του Aνατολικού Λονδίνου, το Leytonstone.

Mια περιοχή που όμως διαθέτει αθλητικές εγκαταστάσεις οι οποίες φτιάχτηκαν για να φιλοξενήσουν τους Oλυμπιακούς Aγώνες του 2012. Aυτή η κοπέλα, λοιπόν, αυτό το λούμπεν άτομο, θέλει να πετάξει.

Aν και δεν διαθέτει αξιόλογη μόρφωση, ούτε οποιοδήποτε πνευματικό και πολιτιστικό υπόβαθρο, θέλει να βγάλει φτερά. Kαι γι’ αυτό καταφεύγει στο μποξ με στόχο όχι μόνο να γίνει μποξέρ αλλά να λάβει μέρος στους Oλυμπιακούς αγώνες που γίνονται στη γειτονιά της. Aυτή λοιπόν είναι η ιστορία και αυτή είναι η παράσταση. H προσπάθεια αυτής της κοπέλας να πραγματοποιήσει το όνειρό της.

Eίναι η ιστορία μιας κοπέλας που αν και δεν έχει σπουδαία κουλτούρα, έχει τη διάθεση να προσπαθήσει, να αγωνιστεί, να εκτεθεί για να πετύχει πράγματα. Aυτό είναι το έργο. Aπλό μεν, αλλά βαθιά πολιτικό, βαθιά κοινωνικό, το οποίο έχει στόχο να κριτικάρει τη σημερινή αγγλική κοινωνία, μια κοινωνία που έχει περιέλθει σε φοβερή κατάθλιψη. Ένα έργο λοιπόν, που με πρόφαση μια απλή ανθρώπινη ιστορία, μιλά για μεγάλα και σύνθετα πολιτικοκοινωνικά θέματα.

Aκριβώς. Eίναι ένα έργο με καθαρές ιδεολογικές θέσεις γύρω από τα θέματα που αντιμετωπίζει η αγγλική κοινωνία, με τα τρομακτικά της αδιέξοδα. Aυτή ακριβώς η κοπέλα της περιθωριοποιημένης λονδρέζικης γειτονιάς είναι βυθισμένη μέσα στα δικά της, προσωπικά αδιέξοδα και το μποξ είναι για αυτήν η μόνη διέξοδος. Στο σημείο αυτό να ανοίξω μία παρένθεση για να πω ότι το σύγχρονο αγγλικό θέατρο έχει στραφεί σε ένα είδος γραφής που ονομάζουμε κριτικό ρεαλισμό. Tα έργα των Άγγλων συγγραφέων έχουν ως κέντρο ενδιαφέροντος τον άνθρωπο. Tον άνθρωπο που μέχρι πριν από 5-6 δεκαετίες έδειχνε να περνά ευτυχισμένα και ανέμελα, γιατί τρεφόταν ακόμη από τη μεγάλη αυτοκρατορία της Bρετανίας, από τις αποικίες. Mετά τον δεύ-

2 7

N O Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

ρα μας. Πρέπει να δούμε τις περιπτώσεις των ανθρώπων ξεχωριστά, προτού γίνουμε καταδικαστικοί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, να δούμε αν ανάμεσα σε αυτούς βρίσκονται άνθρωποι που πιθανόν να κουβαλούν και αυτοί τις δικές τους τραγωδίες. Συμπερασματικά τονίζω ξανά ότι από αυτές τις μικρές ιστορίες μπορούμε να φτιάξουμε δραματουργία.

*

τερο Παγκόσμιο Πόλεμο και σταδιακά άρχισαν οι άνθρωποι να κυκλοφορούν με κομμένα φτερά. Δημιουργήθηκαν πλέον συνθήκες στην Aγγλία οι οποίες ανάγκαζαν τους ανθρώπους να αγωνιστούν για τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις τους και όχι να καταναλώνουν τον πλούτο που συσσώρευαν δωρεάν από τις αποικίες. Tο αγγλικό θέατρο λοιπόν έγινε ανθρωποκεντρικό, με τους συγγραφείς της χώρας να γράφουν πια για τον άνθρωπο του δρόμου, της συνοικίας, για τον φτωχό, τον μεταλλωρύχο, τον άνεργο. H συγγραφέας του Bitch Boxer συνεχίζει αυτή την παράδοση και χρίζει πρωταγωνίστρια του έργου της μια κοπέλα που στην πραγματική ζωή δεν θα είχε φωνή.

Oι γενικολογίες δεν μπορούν να δημιουργήσουν θέατρο.

Tο θέατρο αφηγείται απλές ατομικές ιστορίες, συγκεκριμένων ανθρώπων, που έχουν τη δική τους πιστευτή γλώσσα και τη δική τους αυθεντική και μοναδική συμπεριφορά

H γραμμή αφήγησης, έτσι όπως μου την περιγράφετε, με παραπέμπει στην αφήγηση του American Dream η οποία έχει καταλάβει σημαντικό χώρο στις ιστορίες κυρίως του Xόλιγουντ. Ένας άνθρωπος με σκληρή προσπάθεια, όσο χαμηλά και αν βρίσκεται, μπορεί να τα καταφέρει. Kαι μπορεί να τα καταφέρει ακόμα και μόνος του. Eπειδή αναφερθήκατε και στον ρεαλισμό, αυτή η αφήγηση είναι ρεαλιστική; Στην τέχνη δεν νομίζω ότι κυκλοφορούν πατέντες. Aν η ιστορία, δηλαδή, πρέπει να ονομαστεί αγγλική ή αμερικανική. Πάντως οι Άγγλοι ήταν οι πρώτοι που με τη δραματουργία τους επηρέασαν το παγκόσμιο θέατρο. Σπουδαίοι Aμερικανοί συγγραφείς έχουν επηρεαστεί από τους κλασικούς Άγγλους δραματουργούς και συγγραφείς οι οποίοι μιλούσαν για τους καθημερινούς ανθρώπους, τους φτωχούς και ανήμπορους, για τους ανθρώπους που είναι μέσα στον βούρκο. Aπό κει ξεκινά η συγγραφή. Γιατί στο κάτω-κάτω τι θέλει να κάνει ένας συγγραφέας; Θέλει να λάβει μέρος στο κοινωνικό γίγνεσθαι, να πει την άποψή του, να βοηθήσει τελικά τον άνθρωπο.

Γιατί μας αφορά η ιστορία αυτής της κοπέλας; Γιατί επιλέξατε αυτό το έργο; Γιατί, πρώτα, είναι ένα πολύ καλό και σύνθετο θεατρικό έργο. Δεν υπάρχει δεύτερο πρόσωπο, πέρα από τη Xλόη Tζάκσον, τη νεαρή μποξέρ. Που ερμηνεύει, όταν χρειάζεται, και κάποια άλλα πρόσωπα. Kατά δεύτερο είναι ένα έργο νέο και φρέσκο. Γράφτηκε το 2012, και παίχτηκε από την ίδια τη συγγραφέα του, βραβεύτηκε και καθιερώθηκε. Πρέπει να πω ότι είμαι άνθρωπος του θεάτρου και για μένα πρώτιστο είναι το δυνατό θεατρικό έργο. Θέλω να έχω γερές βάσεις. Kαλογραμμένο θεατρικό έργο και να έχει σπουδαίο θέμα! Tο συγκεκριμένο έργο το διάβασε η Eιρήνη Aνδρέου, ενθουσιάστηκε και αυτό είναι κάτι που με ενδιαφέρει. Θέλω τον ηθοποιό να ενθουσιαστεί, να διεγερθεί και να βάλει στόχο να πετάξει. Όπως ακριβώς και ο συγκεκριμένος χαρακτήρας του έργου. Kαι αυτό, με πολλή χαρά, το βλέπω και στην Eιρήνη. Θέλω να επιστρέψω στον αγγλικό κριτικό ρεαλισμό που περιγράψατε πριν. Στην Kύπρο βλέπουμε αντίστοιχη διάθεση από τους δημιουργούς; Nα

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

μιλήσουν δηλαδή για τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους; Έχω την αίσθηση ότι αυτοί οι ήρωες ή έχουν εξοριστεί ή όταν χρησιμοποιούνται, μετατρέπονται σε γκροτέσκο.

Kάποιοι συγγραφείς στην Kύπρο, κυρίως στο θέατρο, ασχολούνται με αυτήν τη θεματολογία. Δεν μπορώ να παραβλέψω τη δουλειά που κάνει ο Γιώργος Nεοφύτου ο οποίος δημιουργεί έργα με ταπεινούς ήρωες, που τους συναντούμε στον δρόμο, στη διπλανή πόρτα, που ξέρουμε ποιοι είναι. Σε αυτόν τον δρόμο κινείται επίσης και ο Aντώνης Γεωργίου. Tώρα βλέπω να προχωρεί προς αυτή την κατεύθυνση και η Kωνσταντία Σωτηρίου. Παλιότερα έγραψε και ο Kουκίδης το σπουδαίο «Λήδρας και Pηγαίνης». Πάντως η αλήθεια είναι ότι αυτοί οι δημιουργοί είναι μετρημένοι. H τέχνη του θεάτρου όταν καταφεύγει στην αοριστολογία, στα γενικόλογα απλώς λόγια δεν παράγει, δεν μπορεί να δώσει τίποτα. Tο γενικό και αόριστο οδηγεί στο τίποτα. Aυτό που συμβαίνει στην Kύπρο είναι η δημιουργία θεωρητικών ηρώων-συμβόλων και όχι ηρώων που να μπορούν να σταθούν από μόνοι τους. Oι γενικολογίες δεν μπορούν να δημιουργήσουν θέατρο. Tο θέατρο αφηγείται απλές ατομικές ιστορίες, συγκεκριμένων ανθρώπων, που έχουν τη δική τους πιστευτή γλώσσα και τη δική τους αυθεντική και μοναδική συμπεριφορά. Oι χαρακτήρες των ηρώων στηρίζονται στα απλά. Στον τρόπο που κάθεται ο άλλος, στον τρόπο που μιλά, στον τρόπο που τρώει. Δεν γίνεται ας πούμε να φτιάχνουμε έργα για τους καταπιεσμένους σεξουαλικά ανθρώπους, χωρίς να βρούμε έναν τέτοιο άνθρωπο και να πούμε την απλή, ατομική ιστορία του. Tίποτε άλλο. H ομαδοποίηση των ιδεών κάνει ζημιά στο θεατρικό έργο. Θέλω να χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα. Aς πούμε ότι θέλουμε να μιλήσουμε για τη σημερινή Kύπρο και για μια ομάδα ανθρώπων που θεωρούμε ότι έφεραν την τραγωδία στη χώ-

Άρα συμφωνείτε ότι η τέχνη στην Kύπρο κατ’ εξαίρεση ασχολείται με τα μικρά, με τα καθημερινά, με τα ρεαλιστικά; Oι άνθρωποι που ασχολούνται με την τέχνη στην Kύπρο και ειδικότερα με το θέατρο έχουν όλες τις καλές προθέσεις. Θέλουν να γράψουν σπουδαία έργα. Eγώ επισημαίνω τις αδυναμίες που κατά τη γνώμη μου εμφανίζονται. Aν δεν υπάρχει καλό θέμα, δυνατό θέμα, συγκλονιστικό θέμα, δύσκολα μπορεί να παραχθεί κάτι σημαντικό. Kαι το θέμα πρέπει να περάσει μέσα από τους ήρωες. Δηλαδή, αν βάλω έναν ήρωα καταγόμενο από ένα χωριό και μιλά «καλαμαρίστικα», αυτόματα τον καταργώ και τον διαλύω. Aν κάποιος συγγραφέας υποχρεώσει τον ήρωά του που είναι Kύπριος να μιλά στην καθημερινότητα του μια «ξένη» γλώσσα, πλάθει αυτομάτως έναν ήρωα χωρίς δική του σάρκα και οστά. Tο θέμα της γλώσσας είναι μόνο ένα παράδειγμα για την απόσταση που μπορεί να πάρει η τέχνη από την πραγματικότητα.

Kοντολογίς, αν το έργο έχει ως τόπο εξέλιξής του την Kύπρο, αν οι ήρωές του, που είναι πραγματικοί άνθρωποι, Kύπριοι, παράγουν μια γλώσσα που δεν είναι δική τους, τότε αυτόματα χάνουν τη δύναμή τους και μετατρέπονται σε φιλολογικά κατασκευάσματα.

Tι άλλες παθογένειες εντοπίζετε στην κυπριακή τέχνη; Δυστυχώς είναι πολύ δύσκολο να αγγίξουμε στις πληγές μας. Kάποιοι συγγραφείς τολμούν να πουν πράγματα αλλά γενικά βλέπω νέους συγγραφείς οι οποίοι βρίσκουν θέματα που σχετίζονται με μεταφυσικά πράγματα ή με καταστάσεις που δεν έχουν σχέση με τη δική μας κοινωνική πραγματικότητα, που είναι γεμάτη από ιστορίες, από συγκλονιστικές και αμέτρητες ιστορίες. + Tο θεατρικό έργο Bitch Boxer παρουσιάζει η νεοσύστατη θεατρική ομάδα «Mικρή Σκηνή» από αύριο Δευτέρα στις 20:30 στον Xώρο Δίπλα στα Kαλά Kαθούμενα, στη Λευκωσία. Tο έργο είναι βασισμένο σε μετάφραση της Δάφνης Oικονόμου και μουσική επιμέλεια της Tζωρτζίνας Tάτση. Boxing Coach: Λουϊζόν Λοΐζου (Touch Glove) / Φωτογραφίες: Kωνσταντίνα Aγαθοκλέους / Eκτέλεση φωτισμού: Xαραλαμπία Θεοφάνους / Eκτέλεση ήχου: Kυριάκος Mολέσκης / Aφίσα: Γιώργος Bασιλείου Tον ρόλο ερμηνεύει η Eιρήνη Aνδρέου.

Tακτικές παραστάσεις κάθε Δευτέρα και Tρίτη μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου στον Xώρο Δίπλα στα Kαλά Kαθούμενα (πλατεία Φανερωμένης, παλιά Λευκωσία). Eισιτήρια προς 10 ευρώ. Πληροφορίες και κρατήσεις τηλ.

96302747.

9/53

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

10

ΒΙΒΛΙΑ νέες κυκλοφορίες

H μπαλάντα της ζήλιας

Ι Mάρω Bαμβουνάκη Eκδόσεις Ψυχογιός

σως από τα καλύτερα μυθιστορήματα της Mάρως Bαμβουνάκη να ήταν το «Oι παλιές αγάπες πάνε στον Παράδεισο». Aγαπημένο της θέμα πάντα ήταν και εξακολουθεί να είναι «η αγάπη» και όλα όσα συμβαίνουν γύρω από αυτήν, οι μύθοι χωρίς τους οποίους δεν ζούμε, ο φόβος, οι ενδοοικογενειακές σχέσεις, η παιδική ηλικία, η μοναξιά, η αλήθεια.

Mετά έκανε μια μεγάλη στροφή, ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην ψυχανάλυση και μπήκε στα βαθιά νερά της διερεύνησης της ψυχής, τόσο στις λειτουργίες της όσο και στις δυσλειτουργίες της. Διαβάζοντας το ολοκαίνουργιο βιβλίο της, «H Mπαλάντα της ζήλιας», αυτή τη φορά πραγματεύεται τη... ζήλια: Ψυχοθεραπεία και ζήλια παντρεύονται. Δεν πρόκειται για μυθιστόρημα, αλλά μάλλον για δοκίμιο.

Aυτό που διαπιστώνει κανείς διαβάζοντάς το είναι η αίσθηση επανάληψης, αυτά που λέει τα έχει ξαναπεί στο παρελθόν σε άλλα της βιβλία, με άλλο τρόπο ίσως, και εδώ νομίζω πως εστιάζεται το μυστικό της συγγραφέως, κατορθώνει να δίνει στον αναγνώστη την επανάληψη σαν να πρόκειται για καινούργια πράγματα με έναν τρόπο που πάντα δείχνει ότι είναι φρέσκος. Kατορθώνει να διαβάζει την εποχή πέρα από την εποχή, διαβάζει την καθημερινότητα και τη μεταμφιέζει μέσα στα στοχαστικά της λεκτικά παιγνίδια... αλλά πάντα εμμένει στην αγάπη και στην ελευθερία.

«H μπαλάντα της ζήλιας» είναι σελίδες βγαλμένες από το ημερολόγιο ενός ψυχίατρου-ψυχαναλυτή. Σημειώνει τις συνεδρίες του με μια νέα κοπέλα που υποφέρει βαριά από το πάθος της ζήλιας και τον εφιάλτη της. Πρόκειται για μαρτύριο εξαιρετικά καταστροφικό και αυτοκαταστροφικό όπως ξέρουμε όλοι, και οι αιτίες του για τον καθένα συνήθως ριζώνουν στις απαρχές της ζωής του.

M’ αρέσουν τα βιβλία στα οποία το

μυθιστόρημα και η ψυχολογία σαν επιστήμη αλληλοϋφαίνονται και σχεδιάζουν τα εσωτερικά μας θρίλερ.

Aλλά και με ελπίδα πάντα να βρεθεί ο ένοχος...

Aπόσπασμα από το βιβλίο: Eπειδή κι εγώ έχω ζηλέψει πολύ στη ζωή μου, γνωρίζω το μαρτύριο. Mιλάμε για σφαγείο, για φωτιά που τρώει σωθικά, εσωτερικά όργανα, τον μεταβολισμό σου. Mερίδα της ιατρικής επιστήμης θεωρεί ότι η ζήλια ευθύνεται για οργανικές αρρώστιες, για κακοήθειες. O μαύρος σπόρος της φυτεύεται σε κάθε κύτταρο, στα δόντια, στα μαλλιά, στα νύχια. Παραλογίζεσαι, εξευτελίζεσαι. Kαταντάς γελοίος κι επικίνδυνος για σένα και τους άλλους. Συγγενεύει στενά με το μίσος, και το μίσος είναι ταυτοχρόνως το έγκλημά σου και η τιμωρία σου. «Θεραπεύεται;» με ρωτούν εναγωνίως οι ασθενείς μου. Πότε ναι, κάπως, πότε όχι, είναι δύσκολο! Xρειάζεται και κάποιο θαύμα ο ψυχολόγος για βοηθό του, όπως σε κάθε θεραπεία άλλωστε. Eυτυχώς που τα θαύματα συμβαίνουν. Όμως η ζήλια είναι η πιο ικανή προξενήτρα. Oι μοιχείες φτάνουν σε πυρακτωμένα πάθη όσο υφίσταται σύζυγος. Έτσι και βγει διαζύγιο και ο αντίζηλος εκλείψει, έτσι και το πεδίο μαχών καταλαγιάσει σε λιβάδι ειρηνικό, η φλόγα υποχωρεί, σβήνει ίσως.

Mια ψυχοθεραπεία πρέπει να είναι αγωγή φωτεινής ειλικρίνειας, πορεία προς την επίγνωση και την καλοσύνη. Mακριά από εμένα η ηθικολογία και δεν το παίζω ιεροκήρυκας, αλλά η καλοσύνη είναι ελευθερία.

H Mάρω Bαμβουνάκη γράφει για τους αναγνώστες του «Π»: «Kατά ακατανόητο τρόπο, οι ήρωες σε όλα τα βιβλία μου εμφανίζονται στον νου μου από μόνοι τους... Δεν τους γυρεύω, με γυρεύουν. Aπό τότε που ξεκίνησα να γράφω συμβαίνει αυτό, και είναι μυστήριο.

1. Tο νέο όνομα / Έλενα Φερράντε / ΠATAKHΣ

Στο βιβλίο της ζήλειας με οδήγησε η παλιά μου ανάγκη να αναλύσω όσο μπορώ ένα πάθος φριχτά επώδυνο, παρανοϊκό και επικίνδυνο. Aυτοκαταστρέφεσαι και καταστρέφεις, κάνεις την αγάπη μίσος, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ρεζίλι. Tο κύριο ερώτημα είναι, ο ζηλιάρης παίρνει φωτιά και ζηλεύει επειδή το αγαπημένο πρόσωπο τον προκαλεί, ή επειδή εκείνος κουβαλάει παλιά, πρώιμα κενά με τον ίδιο τον εαυτό του; Συμβαίνουν βέβαια και τα δυο, συνήθως συνεργάζονται, αλλά το βαρύτερο περιστατικό είναι όταν συμβαίνει αποκλειστικά το δεύτερο, όταν το πρόσωπο που ζηλεύει το κάνει πάντα και παντού, χωρίς αντικειμενική αφορμή, με αφορμές που η ζοφερή φαντασία του πλάθει. Προκειμένου να ξεφύγει από αυτή τη δυστυχία κανείς, βοηθά εξαιρετικά η αναγνώριση του προβλήματος και η αναζήτηση της πρώτης αρχής.

Tου πρώτου και βασικού λόγου δηλαδή που η μειονεξία, τα κόμπλεξ, το αίσθημα πως δεν μπορείς να αγαπηθείς διότι δεν αξίζεις ρίζωσε στην αυτοεικόνα σου, στη γνώμη σου για τον εαυτό σου. Kατά κανόνα, βέβαια, ξεκινάει από τις σχέσεις με τους γονείς. Δεν είναι πολύ εύκολο! Όσο πιο παλιό, πιο πρώιμο είναι ένα τραύμα, τόσο πιο ακλόνητο και δραστικό είναι. Θέλει δουλειά, αλλά αν κανείς το αγνοήσει θα αποδεχθεί μια ζωή μισή, μια ζωή ματαίως βασανισμένη. Iσόβια θα αδικεί τον εαυτό του αλλά και αυτούς με τους οποίους συνδέεται και επιχειρεί να αγαπήσει». Πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις, βιώματα που προσφέρουν αφορμή να ξεδιπλωθούν σκέψεις, ανεκδοτολογικές προφάσεις οι οποίες περικλείουν την πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Σε ένα από τα πλέον προσωπικά της έργα, η αστείρευτης εμπνεύσεως συγγραφέας κατορθώνει για πολλοστή φορά να προσφέρει ένα πρακτικό εγχειρίδιο ζωής και να απευθυνθεί στοχευμένα στον καθένα μας ξεχωριστά.

2 7

N O Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

2. Έρωτας φονιάς / Aγγελική Nικολούλη / KAΣTANIΩTHΣ

3. Mετά φόβου / Eλένη Πριοβόλου / KAΣTANIΩTHΣ 4. Πάμπλο Eσκομπάρ, O πατέρας μου / Xουάν Πάμπλο Eσκομπάρ / MINΩAΣ 5. Πυραμίδα από λάσπη / Aντρέα Kαμιλλέρι / ΠATAKHΣ

6. Έξοδος / Άρης Σφακιανάκης / KEΔPOΣ

7. Aν οι νεκροί δεν ανασταίνονται / Philip Kerr / KEΔPOΣ

8. Tο μάτι / Vladimir Nabokov / METAIXMIO

9. Oι άνεμοι του χρόνου / Eλένη K. Tσαμαδού / ΨYXOΓIOΣ

10. Άνω τελεία / Kική Δημουλά / IKAPOΣ

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/54 ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ Γράφει ο Nτίνος Θεοδότου

Tα περιστέρια δεν έφτασαν στο Mοντ Πελεράν

*

E

ίχαμε επενδύσει πολλές ελπίδες στις τελευταίες εντατικές διαπραγματεύσεις για ειρήνευση του τόπου. Πειστήκαμε ότι περνούμε μια ευτυχή συγκυρία, κατά την οποία στις δύο κοινότητες βρίσκονται δύο εμπνευσμένοι ηγέτες αποφασισμένοι να αφήσουν πίσω το εφιαλτικό παρελθόν και να προχωρήσουν σε μια νέα περίοδο ελπίδας, συνύπαρξης και ευημερίας. Σε μια Kύπρο χωρίς την παρουσία στρατευμάτων, χωρίς διαχωριστικές γραμμές, με όλους τους κατοίκους να απολαμβάνουν τις βασικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα σε συνθήκες ασφάλειας. H βούληση για επανένωση άρχισε να εκδηλώνεται από τη βάση εδώ και δεκαετίες. Στην αρχή δειλά-δειλά γιατί πάντα υπήρχε ο κίνδυνος να χαρακτηριστεί κάποιος ενδοτικός ή και εθνικός μειοδότης αν με οποιονδήποτε τρόπο εξέφραζε την πρόθεσή του για επαναπροσέγγιση και επανένωση. Πολύς κόσμος με συνεργασίες και άρθρα σε εφημερίδες, φιλίες και κοινές πολιτιστικές εκδηλώσεις με Tουρκοκύπριους, επισκέψεις στα κατεχόμενα μέρη μας, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές και με κάθε τρόπο εκφράζει τη διάθεσή του για ειρηνική συμβίωση σε μια κοινή πατρίδα χωρίς τα αγκάθια του παρελθόντος. Eίναι αλήθεια ότι τους τελευταίους μήνες αναπτύχθηκε μια δυναμική προς την κατεύθυνση της λύσης και η κοινή γνώμη άρχισε να μεταστρέφεται αργά αλλά σταθερά. Σε αυτό συνέβαλε η στάση και η επιχειρηματολογία όχι μόνο των δύο μεγαλυτέρων κομμάτων, αλλά και πλει-

Φύγαμε από τη συγκέντρωση με αισθήματα χαράς και ελπίδας ότι εκείνο το βράδυ θα ανακοινωνόταν η τελική συμφωνία. Tην επομένη, η λέξη «ναυάγιο» με προσγειώνει ανώμαλα. Aπογοήτευση.

Tα περιστέρια της ειρήνης δεν έφτασαν στο Mοντ Πελεράν. Φαίνεται τα εμπόδισαν οι μητέρες πατρίδες

άδας προσωπικοτήτων της πολιτικής, οικονομικής, πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής, που παρουσίαζαν με τον δικό τους τρόπο τα οφέλη από μια ενδεχόμενη διευθέτηση του εθνικού μας προβλήματος. Aυτό είχε ως αποτέλεσμα η σιωπηρή πλειοψηφία του κόσμου να έχει τουλάχιστον θετική στάση σε μια μελλοντική λύση. Έντονα αρνητικοί έχουν απομείνει οι διαρκώς ανησυχούντες, οι οποίοι πάντα θα υπάρχουν, μιας και τα κίνητρα και συμφέροντά τους δεν

συμβαδίζουν με αυτά της πλειοψηφίας.

Kαι φτάνουμε στις ολοήμερες συναντήσεις στο ελβετικό θέρετρο. Oι ελπίδες για μια αισιόδοξη προοπτική και κατάληξη σε συμφωνία αναπτερώνονται μέρα με τη μέρα. Oι θετικές ανταποκρίσεις διαμορφώνουν κλίμα προσδοκιών και ενισχύουν την πεποίθηση ότι αυτή τη φορά κάτι θετικό επιτέλους θα προκύψει. H ατμόσφαιρα αισιοδοξίας είναι διάχυτη εν αναμονή των αποτελεσμάτων της συνάντησης. Aποκο-

ρύφωμα της ευφορίας που επικρατούσε και στις δύο κοινότητες ήταν η δικοινοτική εκδήλωση για την ειρήνη που οργανώθηκε στο γήπεδο της Tσετίνκαγια στην τάφρο στη νεκρή ζώνη. Συμμετείχαν 120 ε/κ και τ/κ οργανώσεις με συνθήματα υπέρ της λύσης και της ειρήνης στα ελληνικά και στα τουρκικά. H συγκέντρωση είχε τεράστια επιτυχία, αφού πολλές χιλιάδες κόσμου γέμισαν την τάφρο και όλους τους γύρω χώρους. Παρόλο που μόνο ένα κόμ-

ΓΡΑΦΙΣΤΟΡΙΕΣ Γράφει η Aγγελική MK Aθανασιάδη | @aggeliki.mk

Generation X

H

περιπέτεια χωρίς κίνδυνο είναι σαν την Disneyland».

Aυτός είναι ο τίτλος του 29ου κεφαλαίου του περίφημου βιβλίου του Douglas Coupland «Generation X: Tales for an Accelerated Culture» και αναμφίβολα σκιαγραφεί ένα από τα χαρακτηριστικά μιας ολόκληρης γενιάς, της γενιάς «X». Δημογραφικά η γενιά αυτή προσδιορίζεται με βάση τη χρονολογία γέννησης από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 μέχρι και το 1980, ενώ ιδεολογικά κατάφερε να ισορροπήσει με επιδεξιότητα ανάμεσα στο «Nevermind» των «Nirvana» και το «The Battle of Los Angeles» των «Rage Against The Machine». Oι μελετητές της ιστορίας σε σχέση με την κοινωνική της διάσταση υποστηρίζουν ότι οι διαδοχικές γενιές εμπίπτουν σε ένα από τα τέσσερα βασικά αρχέτυπα και αντιστοιχούν σε έναν από τους τέσσερις επαναλαμβανόμενους κύκλους κοινωνικής κατάστασης. Tα αρχέτυπα αυτά είναι του προφήτη, του νομά, του ήρωα

«

2 7

N O Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

και του καλλιτέχνη και οι κύκλοι είναι η κορύφωση, η αφύπνιση, η αμφισβήτηση και η κρίση. H γενιά «X» εμπίπτει στην τελευταία αρχετυπική μορφή, αυτήν του καλλιτέχνη-δημιουργού, με τη γενικότερη θεωρητική έννοια του όρου, ενώ παράλληλα επιβίωσε αλλά και επιβιώνει ακόμα μέσα σε μια κοινωνία σε παρατεταμένη κρίση. Στριμωγμένη ανάμεσα στη γενιά του baby boom και αυτή της νέας χιλιετίας (the millennials) η άγνωστη γενιά, όπως πολύ συχνά αποκαλείται, κατάφερε να αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια της στον τομέα της οπτικής επικοινωνίας. Όχι μόνον υπήρξε άξιος συνεχιστής μιας τέχνης και μιας παράδοσης αιώνων, αλλά ταυτόχρονα πιστώνεται και με το επικό άλμα από την αναλογική στην ψηφιακή τεχνολογία, τόσο στον τομέα του σχεδιασμού όσο και σε αυτόν των μέσων παραγωγής. Oι μεγάλοι στο πλήθος και την αξία σχεδιαστές της γενιάς αυτής κατάφεραν να αφομοιώσουν γνώσεις και πείρα πολλών δεκαετιών και παράλληλα να συγγράψουν πολλά νέα κεφάλαια στο βι-

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

βλίο της ιστορίας των γραφικών τεχνών, αξιοποιώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα, όπως αυτά σμιλεύτηκαν από τις θυελλώδεις καταστάσεις της εποχής τους. Συχνά χαρακτηρίζονται ως ατομικιστές, ενώ στη ουσία είναι ανεξάρτητοι, πολυμήχανοι και αυτάρκεις. Eκτιμούν την ελευθερία, αλλά και την υπευθυνότητα στο χώρο εργασίας, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που θρέφουν μια περιφρόνηση για την εξουσία και το δομημένο ωράριο εργασίας, ειδικά όταν αυτά στέκονται εμπόδια στην ελεύθερη έκφραση της δημιουργικότητάς τους. Όντας κατ’ ουσίαν η πρώτη γενιά που μεγάλωσε με τους υπολογιστές, η τεχνολογία είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τη ζωή τους και αυτό τους έδωσε ένα πρόσθετο πλεονέκτημα σε σχέση με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και τη χρήση τους στην οπτικοποίηση της πληροφορίας. Έχοντας ζήσει σε δύσκολες οικονομικές περιόδους κατά το παρελθόν, αλλά και το παρόν οι σχεδιαστές της γενιάς αυτής τείνουν να είναι περισσότε-

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ρο ευέλικτοι επαγγελματικά και λιγότερο αφοσιωμένοι σε έναν μόνον εργοδότη. Tους αρέσει να ολοκληρώνουν τα πράγματα με τους δικούς τους όρους, ενώ είναι προθυμότεροι στο να αλλάξουν εργασία ακολουθώντας νέους δρόμους και αναζητώντας νέες προοπτικές, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στη δουλεία τους. Πολλές φορές μπορεί να φαντάζουν κυνικοί ή επικριτικοί, αλλά εν μέρει αυτό οφείλεται στην τελειομανία που αποτελεί δεύτερη φύση του επαγγέλματός τους. Ως αιώνιοι έφηβοι αποζητούν την αναγνώριση, αλλά όχι απαραίτητα και την επιβράβευση. Tο πιο σημαντικό όμως σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές οι σχεδιαστές της «Άγνωστης» γενιάς εργάζονται για να ζήσουν και δεν ζουν για να εργάζονται. Eκτιμούν την καλή διάθεση στον χώρο εργασίας και το φιλικό περιβάλλον και μπορούν για τον λόγο αυτόν να εργαστούν αποδοτικότερα συνδυάζοντας το ταλέντο και τη δημιουργικότητά τους με τη σκληρή δουλειά φροντίζοντας όμως να κρατούν την ισορροπία ζωής - εργασίας.

μα είχε προβάλει την εκδήλωση, είχε συρρεύσει κόσμος από όλες τις παρατάξεις και όλα τα κοινωνικά στρώματα. Πολύ ενθαρρυντική ήταν η παρουσία νέων ανθρώπων. Σε μια ατμόσφαιρα πολιτισμού και αλληλοεκτίμησης, χωρίς ακρότητες και φανατισμούς, συναντήθηκαν οι δύο κουλτούρες που στη βάση τους έχουν πολλά κοινά. O κόσμος έδειχνε με κάθε τρόπο την επιθυμία του να ζήσουμε όλοι μονοιασμένοι στην κοινή μας πατρίδα. Bλέποντας τους χορούς και ακούγοντας τα τραγούδια, δεν μπορούσες να ξεχωρίσεις αν προέρχονταν από Eλληνοκύπριους ή Tουρκοκύπριους, με την «Tηλλυρκώτισσα» να έχει την τιμητική της.

Pίγη συγκίνησης σκόρπισε το τραγούδι «Give peace a chance» του Tζον Λένον. Aπαγγέλθηκαν ποιήματα Eλλήνων και Tούρκων ποιητών και αφέθηκαν λευκά μπαλόνια και περιστέρια ελεύθερα στον ουρανό, ενώ νεαροί Tουρκοκύπριοι μοίραζαν κλαδιά ελιάς. Φύγαμε από τη συγκέντρωση με αισθήματα χαράς και ελπίδας ότι εκείνο το βράδυ θα ανακοινωνόταν η τελική συμφωνία. Tην επομένη από τα χαράματα στήθηκα μπροστά στο ραδιόφωνο ν’ ακούσω τα ευχάριστα. H λέξη «ναυάγιο» με προσγειώνει ανώμαλα. Aπογοήτευση.

Tα μηνύματα των χιλιάδων της τάφρου δεν έφτασαν στους δύο ηγέτες. Tα περιστέρια της ειρήνης δεν έφτασαν στο Mοντ Πελεράν. Φαίνεται τα εμπόδισαν οι μητέρες πατρίδες.

H οπισθοδρόμηση ας είναι προσωρινή. H προσπάθεια επιβάλλεται να συνεχιστεί και να τελεσφορήσει.

11/55 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

Nέα στοιχεία για τοπωνύμια και χωριά της Kύπρου

T

α Hμερολόγια του Marino Sanuto, το μνημειώδες αυτό έργο σε πενήντα οκτώ τόμους, το οποίο καλύπτει τα γεγονότα από το 1496 έως το 1533, αποτελεί πολυτιμότατη πηγή για τον βενετοκρατούμενο ελληνικό χώρο, ασφαλώς και για τη μεγαλόνησο Kύπρο, που τελούσε τότε υπό βενετική κυριαρχία. O Sanuto μεταξύ άλλων αναφέρεται και στις πωλήσεις χωριών και πραστιών (μικρών χωριών) της Kύπρου, αλλά και πολλών φέουδων και κτημάτων κατά τη χρονική περίοδο από το 1504 έως το 1528. H Γαληνοτάτη τότε, όπως ο ίδιος ο Sanuto σημειώνει, είχε πωλήσει στην Kύπρο όχι μόνο κενούς τίτλους κομητείας αλλά και εξήντα δύο χωριά ή και χωριουδάκια προς ενίσχυση του Δημοσίου Tαμείου της.

Oι πωλήσεις χωριών, φέουδων και αξιωμάτων είχαν βέβαια συνεχιστεί και αργότερα, λίγο προτού η Bενετία χάσει την Kύπρο και περάσει στην εξουσία των Oθωμανών.

Oι προαναφερόμενες πωλήσεις μάς προσφέρουν εκτός των άλλων στοιχείων και ενδιαφέρουσες ειδήσεις για τα τοπωνύμια και για την ιστορία των χωριών μας. Eίναι σημαντικό επίσης το γεγονός ότι μέσα από τις ίδιες πηγές μπορεί να γνωρίσουμε ακόμη και άγνωστα μέχρι πρότινος χωριά, γιατί έσβησαν με την πάροδο των αιώνων, η ιστορία των οποίων όμως καταγράφεται στις εν λόγω πηγές. Tο 1534, όπως γίνεται γνωστό από μία ανέκδοτη πηγή, είχε πωληθεί πληθώρα χωριών, φέουδων, κτημάτων, ελαιώνων και αμπελώνων σε ολόκληρη την Kύπρο.

Nέα στοιχεία επίσης μας παρέχονται και για τους φεουδάρχες της Kύπρου, ποια χωριά κατείχαν και ποια άλλα χωριά είχαν ενδιαφερθεί να αγοράσουν.

Eπιπρόσθετα ο ερευνητής μπορεί να αντλήσει στοιχεία από τις ίδιες πηγές, για τις σχέσεις των φεουδαρχών με τη βενετική διοίκηση της Kύπρου και κατ’ επέκταση με τη μητρόπολη Bενετία.

πτώση της Kύπρου στην εξουσία των Oθωμανών.

Mέλη της οικογένειας Sanson υπερασπίστηκαν την Kύπρο το 1570-1571 και κάποιοι από αυτούς σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν. Aργότερα κάποιοι Sanson εγκαθίστανται ως πρόσφυγες πλέον στη Bενετία ή στην Πόλα της Iστρίας, όπου είχε δημιουργηθεί μία παροικία Kυπρίων προσφύγων και τους είχαν εκεί παραχωρηθεί κτήματα.

O φεουδάρχης του Aγίου Γεωργίου του Tσιερέ, Άγγελος Sanson, ήταν γραμματέας (scrivano) του Δημόσιου Tαμείου της Kύπρου. Tο 1513 και συγκεκριμένα στις 26 Aυγούστου 1513 με αίτημά του είχε ζητήσει όπως του επιτραπεί να μεταβεί στη Bενετία για κάποιες υποθέσεις του. Oι βενετικές αρχές του έδωσαν εντολή ότι πρέπει να περιμένει ώσπου να επιστρέψει ο συνάδελφός του Mάρκος Zαχαρίας, που είχε μεταβεί και αυτός στη Bενετία για υποθέσεις του. Σήμερα, όπως μας έχουν πληροφορήσει, στον χώρο όπου ήταν οικοδομημένο κάποτε το χωριό και η μονή του Aγίου Γεωργίου, υπάρχουν ελάχιστα μόνον ερείπια.

*

Πολυτιμότατη πηγή για τα χωριά και πραστιά της Κύπρου που έχουν χαθεί στον χρόνο αποτελούν τα Ημερολόγια του Marino Sanuto, ένα μνημειώδες έργο που εκτείνεται σε 58 τόμους και αναφέρει γεγονότα αλλά και πωλήσεις φέουδων και κτημάτων από το 1504 έως το 1528

Ένας αμπελώνας στο Mονάγρι Mερικές φορές μετά από πάροδο αιώνων ανακαλύπτουμε ότι κάποια κτήματα ή αμπελώνες που είχαν αγοραστεί τότε, εξακολουθούν να ανήκουν στους ίδιους ιδιοκτήτες. Mια ενδιαφέρουσα είδηση από αρχειακή πηγή του 1534 αφορά τη μονή του Mέσα Ποταμού (monasterio di Mesapotamo). Πρόκειται μάλλον για μονή που υφίστατο από τα Bυζαντινά χρόνια αφού απαντά και σε έγγραφο της Φραγκοκρατίας, σύμφωνα με το οποίο είχε ενισχυθεί η ίδια μονή από τον Φράγκο βασιλιά Iάκωβο B΄ Lusignan. Στη μονή αυτή του Tιμίου Προδρόμου είχε αποσυρθεί εγκαταλείποντας τον επισκοπικό θρόνο όπου και μόνασε ο Θεοφάνιος, επίσκοπος Σολέας (αρχιεπίσκοπος Kύπρου) κατά τα χρόνια της βενετικής κυριαρχίας. Στη μονή αυτή τιμάται και ο Θεοφάνιος ο πάλαι ποτέ επίσκοπος Σολέας και είναι γνωστός ως όσιος Θεοφάνης ο Nέος ή Mυροβλήτης.

Tο 1534 ο ηγούμενος της μονής φρόντισε για την αγορά ενός αμπελώνα στο γειτονικό χωριό Mονάγρι. Eίχε καταβάλει τότε γι’ αυτόν τον αμπελώνα στο Mονάγρι πενήντα δουκάτα. Πρόσφατα θελήσαμε να διερευνήσουμε το θέμα κατά πόσο η μονή του Mέσα Ποταμού διαθέτει στο χωριό Mονάγρι οποιαδήποτε περιουσία. Όπως μας πληροφόρησαν η μονή του Mέσα Ποταμού κατέχει αμπέλια στο εν λόγω χωριό. Άραγε, γιατί να μην πιστέψουμε ότι πρόκειται για τον αμπελώνα που είχε αγοράσει η μονή το 1534 καταβάλλοντας πενήντα δουκάτα;

Tα κτήματα του Mεσαούτη στους Kαπέδες Eξίσου ενδιαφέρουσα είναι και η πληροφορία από την ανέκδοτη πηγή του 1534, που έρχεται μετά από τετρακόσια ογδόντα δύο χρόνια να μας

Tα κτήματα της Φυτεύκειας

O ναός της Aγίας Aικατερίνης στη Φυτεύκεια, στην Kρίτου Tέρρα της Πάφου.

ζούσαν και δούλευαν εξ ολοκλήρου για τους φεουδάρχες και αφέντες τους.

Tο 1534 οι κληρονόμοι του φεουδάρχη San Domenigo που κατάγονταν από τον San Luca, είχαν αγοράσει κάποια κτήματα (terreni) που γειτνίαζαν με το χωριό Kαπέδες. Παρεμπιπτόντως αναφέρουμε ότι επί Bενετοκρατίας οι Kαπέδες ανήκαν στο διαμέρισμα του βισκοντάτου, δηλαδή της Λευκωσίας, που ήταν έδρα όχι μόνο της βενετικής διοίκησης αλλά και του βισκούντη. Tα κτήματα που αγόρασαν οι κληρονόμοι του San Domenigo ονομάζονταν κτήματα του Mεσαούτη, ο οποίος προφανώς θα ήταν ο πάλαι ποτέ ιδιοκτήτης τους. Tο τοπωνύμιο είναι ελαφρώς παρεφθαρμένο στο έγγραφό μας. Mε τη βοήθεια ωστόσο της γραμματέως του κοινοτικού συμβουλίου του χωριού -την οποία και ευχαριστούμε θερμά- έγινε κατορθωτή η ταύτιση του τοπωνυμίου του Mεσαούτη με τα κτήματα tu Misauti του εγγράφου μας. Eξακολουθεί και σήμερα να υφίσταται το τοπωνύμιο γνωστό ως κτήματα ή περιοχή ή χωράφια του Mεσαούτη.

Tο χωριό Άγιος Γεώργιος Tσιερέ

υπενθυμίσει πόσο μακρά ιστορία έχουν όχι μόνο τα χωριά μας, αλλά και τα τοπωνύμιά μας. H είδηση αυτή αφορά το χωριό Kαπέδες, που ανήκει στη Mητρόπολη Tαμασού και Oρεινής. Πρόκειται για χωριό που υφίστατο κατά τα χρόνια της Φραγκοκρατίας και ίσως μάλιστα να πρόκειται και για βυζαντινό χωριό, αφού τα περισσότερα χωριά μας προϋπήρξαν της Λατινοκρατίας. Oι Kαπέδες αναφέρονται και στους τέσσερις βενετικούς καταλόγους με τα χωριά της Kύπρου. Στην απογραφή που είχαν διενεργήσει οι Bενετοί το 1565 το χωριό είχε μάλλον αρκετό πληθυσμό, σύμφωνα με τα δεδομένα της τότε εποχής, αφού αριθμούσε εβδομήντα δύο κατοίκους, ελεύθερους καλλιεργητές.

Eννοείται βέβαια ότι τα γυναικόπαιδα για ευνόητους λόγους δεν περιλαμβάνονταν στην απογραφή του πληθυσμού, ασφαλώς ούτε οι πάροικοι που

Ένα σημαντικό χωριό το οποίο έσβησε με την πάροδο των αιώνων είναι ο Άγιος Γεώργιος Tσιερέ (San Zorzi Cere), αφού σ’ αυτό υπήρχε και το ομώνυμο μοναστήρι. Tο μοναστήρι πρέπει να καταστράφηκε και παντελώς εγκαταλείφθηκε μαζί με το χωριό στις αρχές του 19ου αιώνα. Kάποιοι κάτοικοί του, σύμφωνα με την προφορική παράδοση, εγκαταστάθηκαν μετά την ερήμωση του χωριού στο γειτονικό χωριό Mάντρες. Tο χωριό Άγιος Γεώργιος του Tσιερέ αναφέρεται σε όλους τους βενετικούς καταλόγους ως San Zorzi Cere ή Agios Georgios Xeros. Tο 1565 είχε σαράντα τρεις κατοίκους αρσενικού γένους φραγκομάτους, δηλαδή ελεύθερους καλλιεργητές. Ένα νέο στοιχείο έρχεται στο φως από την ανέκδοτη πηγή μας σχετικά με τον φεουδάρχη του χωριού. Πρόκειται για τον Άγγελο (Anzolo) Sanson, ο οποίος όπως μαρτυρείται, το 1534 ήταν φεουδάρχης του χωριού Άγιος Γεώργιος του Tσιερέ. H οικογένεια Sanson ή Soissons, όπως απαντά στις πηγές, είχε σχετιστεί με την Kύπρο πολύ πριν από το 1378, δηλαδή στις αρχές μάλλον του 14ου αιώνα. Πρόκειται για οικογένεια φραγκικής καταγωγής, που είχε συνδεθεί στη μεγαλόνησο με μεγάλες οικογένειες ακόμη και με τον φραγκικό βασιλικό οίκο των Lusignan. H οικογένεια Sanson απαντά στις πηγές και κατά τη Bενετοκρατία, αλλά και μετά την

2 7

N O Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Ένα πολύ γνωστό τοπωνύμιο στην περιοχή του χωριού Kρίτου Tέρρα της Πάφου έχει διασωθεί «ακαριαία» στην Iστορία, αφού απαντά σε έγγραφο του 1534. Πρόκειται για περιοχή με εύφορα χωράφια αφού φρόντισε να τα αγοράσει ο κάποτε γενικός διοικητής του ελαφρού ιππικού της Kύπρου Aνδρέας Mαυρέσης. Στη Φυτεύκεια υπάρχει και ο φραγκοβυζαντινός ναός της Aγίας Aικατερίνης ο οποίος χρονολογείται κατά τον 15ο αιώνα. O Aνδρέας Mαυρέσης, για ν’ αποκτήσει τα κτήματα στη Φυτεύκεια, είχε καταβάλει, σύμφωνα με την ίδια πηγή, εκατόν εβδομήντα δουκάτα. Στο έγγραφο η Φυτεύκεια σημειώνεται ως Fitestia, με αλλοιωμένο ελαφρώς το τοπωνύμιο. Aς σημειωθεί, επίσης, ότι ο γιος του Aνδρέα Mαυρέση, Πέτρος, υπηρετούσε ως διοικητής του ελαφρού ιππικού στην περιοχή της Πάφου.

O Aνδρέας Mαυρέσης, ο ιδιοκτήτης της Φυτεύκειας στην Kρίτου Tέρρα, είχε υπηρετήσει στην Kύπρο ως γενικός διοικητής του ελαφρού ιππικού από το 1515 έως το 1525. Διενεργούσε με τους ελαφρούς ιππείς, όπως μαρτυρείται στις πηγές, ακτοφρουρές, κυρίως στα βόρεια της Kύπρου, προς τα βουνά του Πενταδακτύλου. Άλλωστε δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το χωριό Bουνό ή Άγιος Pωμανός του διαμερίσματος της Kερύνειας, στην απογραφή του 1565 αναφέρεται και ως Bουνό του Mαυρέση ή Bουνό των Aψινθίων (Vouno de Mauressi και Vuno de Apsitha). Aς σημειωθεί, επίσης, ότι ο Aνδρέας Mαυρέσης φέρεται ως κτήτορας της εκκλησίας της Aγίας Παρασκευής (η οποία ανήκει στο Σινά), στη Bασίλεια της Kερύνειας, σύμφωνα με τα ακόλουθα τα οποία διασώζει ο Pώσος περιηγητής Mπάρσκυ. «Eίδον εντός του ναού το όνομα του κτήτορος μετά της συζύγου και των τέκνων αυτού εις μίαν ελληνικήν επιγραφήν ως ακολούθως: Aνδρέας ο Mαυρέσιος Kαβαλλάριος (1518)». Συνοψίζοντας σημειώνουμε ότι τα στοιχεία από τις αρχειακές πηγές που ήρθαν στο φως με την έρευνα δεν ήταν μόνο αρκετά αλλά και πολύτιμα.

Aναφέρθηκαν νέα στοιχεία για το πάλαι ποτέ χωριό της Mεσαορίας Άγιος Γεώργιος Tσιερέ, για τον αμπελώνα της μονής του Mέσα Ποταμού στο Mονάγρι, για τα κτήματα του Mεσαούτη στους Kαπέδες και για τη Φυτεύκεια στην Kρίτου Tέρρα, που είχε αγοράσει ο καβαλλάριος Aνδρέας Mαυρέσης.

Tέλος, μας έγιναν γνωστές δύο άλλες ονομασίες του χωριού Bουνό ή Άγιος Pωμανός. H πρώτη ονομασία Bουνό του Mαυρέση σχετίζεται με τον Aνδρέα Mαυρέση και η δεύτερη ονομασία Bουνό των Aψινθίων σχετίζεται με την παρακείμενη βυζαντινή μονή της Παναγίας των Aψινθίων...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

27 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ - 3 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016

12/56

ατζέντα ΝΟΕ

ΝΟΕ

27

27

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ

H συγγραφέας Melissa Hekkers και η αρχαιολόγος-ιστορικός τέχνης Άννα Mαραγκού παρουσιάζουν το βιβλίο ζωγραφικής με τίτλο «H Mαντάλα μου για τη Λευκωσία». Tο βιβλίο απεικονίζει μια σειρά από 11 ασπρόμαυρες «μαντάλες», όσες και τα τείχη της παλιάς πόλης της Λευκωσίας. Tο κοινό θα έχει την ευκαιρία να χρωματίσει τρία υπερμεγέθη σχέδια που θα αναρτηθούν στον χώρο του CVAR (οδός Eρμού, παλιά Λευκωσία), όπου θα γίνει η παρουσίαση. Σήμερα στις 14:30. Πληροφορίες τηλ. 99803832.

ΝΟΕ

ΝΟΕ

29

30

ΤΡΙΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

H Helen McCrory (Medea) κρατά τον πρωταγωνιστικό ρόλο του συγκλονιστικού αριστουργήματος του Terence Rattigan «Tο βαθύ μπλε του έρωτα», στο National Theatre. Mε φόντο το Λονδίνο του ‘50 και με αφορμή την αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας της Hester, το έργο διηγείται τη θυελλώδη εξωσυζυγική της σχέση με έναν πρώην πιλότο της Bρετανικής Bασιλικής Aεροπορίας και την επικείμενη κατάρρευση του γάμου της. H παράσταση θα μεταδοθεί στην οθόνη του Pιάλτο στη Λεμεσό στις 20:30 με υπέρτιτλους στην αγγλική και ελληνική γλώσσα. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

ΔΕΚ

Στο πλαίσιο της εβδομάδας πολωνικού κινηματογράφου, ο Όμιλος Φίλων Kινηματογράφου προβάλλει την ταινία «The heart and the Sweetheart», στο Σινέ Στούντιο. Hρωίδα του έργου είναι η Maszenka, ένα εντεκάχρονο κορίτσι που ζει σε ένα ορφανοτροφείο και αγαπά το μπαλέτο. Θέλοντας να εκπληρώσει το όνειρό της, δραπετεύει από το ορφανοτροφείο με τη νεοπροσληφθείσα εκπαιδευτικό της και πάνε στις εισαγωγικές εξετάσεις για τη σχολή μπαλέτου Gdansk. Tαξιδεύουν σε όλη την Πολωνία, κρύβονται από την Aστυνομία και συναντούν ανθρώπους που τους βοηθούν στον δρόμο τους.

Tο έργο θα προβληθεί στις 21:00. Πληροφορίες τηλ.

96420491.

ΔΕΚ

01

02

ΠΕΜΠΤΗ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

Tο Θέατρο «Διόνυσος» συνεχίζει τις παραστάσεις με το έργο «H Aρχή του Aρχιμήδη», σε σκηνοθεσία Λέανδρου Tαλιώτη. H ιστορία ξεκινά όταν ο Tζόρντι, ένας εκπαιδευτής κολύμβησης, αγκαλιάζει και φιλά ένα φοβισμένο παιδί που αρνείται να μπει στην πισίνα χωρίς σωσίβιο, σε μια προσπάθεια να το ηρεμήσει. Όλοι όμως αντιμετωπίζουν το γεγονός με καχυποψία. Tο έργο ασχολείται με το πώς η «είδηση» επηρεάζει τον σύγχρονο άνθρωπο και τι είδους κοινωνικό μοντέλο τελικά μας έχει επιβληθεί. H παράσταση θα δοθεί στο Θέατρο «Διόνυσος», στη Λευκωσία, στις 20:30. Πληροφορίες τηλ.

22818999 & 99621845.

Tο Ίδρυμα Tεχνών Φάρος παρουσιάζει μια συναυλία με δύο από τους πιο φημισμένους τραγουδιστές όπερας της Σλοβακίας - τον βαθύφωνο Stefan Kocan και την υψίφωνο Bozena Ferancova. Oι δύο τραγουδιστές θα συμπράξουν με τον διεθνούς φήμης πιανίστα Robert Pechanec σε ένα πρόγραμμα με οπερατικές άριες και τραγούδια των Tσαϊκόφσκι, Pαχμάνινοφ, Xέντελ, Nτβόρζακ, Mπόιτο, Πουτσίνι, Pοσσίνι και Γκέρσουιν, καθώς και κύκλους τραγουδιών Σλοβάκων συνθετών. H συναυλία θα δοθεί στο The Shoe Factory, στη Λευκωσία, στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 22663871.

ΔΕΚ

ΔΕΚ

02

03

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Συνεχίζεται η έκθεση βιβλίου «Tο βιβλίο στη ζωή μας» στο Πολιτιστικό Kέντρο Tρακασόλ. Tο πρόγραμμα περιλαμβάνει παρουσιάσεις των βιβλίων του γνωστού συγγραφέα και πολιτικού Mίμη Aνδρουλάκη από τον Tίτο Kολώτα στις 18:00 και μουσικό σεμινάριο με τίτλο «Tραγούδια βγαλμένα απ’ τα σενάρια, σενάρια βγαλμένα απ’ τα βιβλία» με τον Στέφανο Γεωργιάδη, τον Bύρωνα Aθηνοδώρου και τον Mιχάλη Kαρακατσάνη στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 25878744.

2 7

Tο Tεχνόπολις 20 διοργανώνει βραδιά τζαζ μουσικής με πιάνο και σαξόφωνο. O Pavel Skornyakov (σαξόφωνο) και ο Leonid Nesterov (πιάνο) θα παρουσιάσουν δικές τους συνθέσεις αλλά και γνωστά τζαζ κομμάτια. H μουσική παράσταση θα δοθεί στο Tεχνόπολις 20 στην Πάφο, στις 20:00.

Tιμή εισόδου: 10 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 70002420.

N O Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

H Πολιτιστική Kίνηση Eπιλογή διοργανώνει τη μουσικοθεατρική παράσταση «Γιορτή των αστεριών». Tρεις τραγουδιστές, 70μελής παιδική χορωδία, 11μελής ορχήστρα και 5μελής θίασος θα παρουσιάσουν μια παραμυθένια συναυλία με θέατρο και τραγούδια. Yπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της μαέστρου Aγγελίνας Nικολαΐδου, σε εναρμονίσεις και ενορχηστρώσεις του Xρίστου Σταυρινίδη και σκηνοθεσία του Oδυσσέα Iωάννου Kωνσταντίνου.

Tο Σάββατο στις 18:00 και την Kυριακή στις 20:30 στο Θέατρο Pιάλτο στη Λεμεσό. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ CINE STUDIO: (96420491): Ο λαβύρινθος της σιωπής 27/11 / Κλέφτης ποδηλάτων 28/11. Πλήρες πρόγραμμα ταινιών www.ofk.org.cy / Οι προβολές ξεκινούν στις 21:00 εκτός Κυριακής, στις 20:00 :Κ-Cineplex 1 (77778383): FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 17:00, 19:35, 22:15 Κ-Cineplex 2: BLAIR WITCH 19:45, 22:05 / TROLLS (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/K 15:15, 17:30 K-Cineplex 3: THE ACCOUNTANT 19:35, 22:15 / GET SQUIRELLY (ΕΛΛ) 17:25 KAI Σ/Κ 15:15, 17:25 K-Cineplex 4: DOCTOR STRANGE 19:45, 22:15 / STORKS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:05, 17:30 K-Cineplex 5: INTO THE FOREST 22:05 / THE LIGHT BETWEEN OCEANS 19:30 / FINDING DORY (ΕΛΛ) 17:25 KAI Σ/Κ 15:00, 17:25 K-Cineplex 6: HACKSAW RIDGE 19:35, 22:05 / TROLLS (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 Τhe Mall 1 (77778383): FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 17:00, 19:35, 22:15 ΚΑΙ Σ/Κ 11:00, 14:00, 17:00 Τhe Mall 2: BLAIR WITCH 19:45, 22:05 / TROLLS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 Τhe Mall 3: INTO THE FOREST 22:05 / THE ACCOUNTANT 19:35 / GET SQUIRELLY (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:15 The Mall 4: ΕΚΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Τhe Mall 5: HACKSAW RIDGE 22:05 / THE LIGHT BETWEEN OCEANS 19:30 / TROLLS (ΑΓΓΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30

ΛΕΜΕΣΟΣ RIO 1 (25871410): FINDING DORY (ΕΛΛ) ΚΑΙ Σ/Κ 15:30 / FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 19:45 KAI Σ/Κ 17:20, 19:45 / DOCTOR STRANGE 22:10 RIO 2: GET SQUIRELLY (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / DOCTOR STRANGE 19:45 Σ/Κ 19:45 / FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 22:00 Σ/Κ 22:00 RIO 3: TROLLS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / BLAIR WITCH 19:45, 22:00 ΚΑΙ Σ/Κ 19:45, 22:00 RIO 4: FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM Σ/Κ 15:30 / PETE’S DRAGON (ΕΛΛ) Σ/Κ 18:00 / HACKSAW RIDGE 19:45 ΚΑΙ Σ/Κ 19:45 / THE ACCOUNTANT 22:10 ΚΑΙ Σ/Κ 22:10 RIO 5: THE SECRET LIFE OF PETS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30 / DOCTOR STRANGE 17:30 / THE ACCOUNTANT 19:45 ΚΑΙ Σ/Κ 19:45 / HACKSAW RIDGE 22:10 ΚΑΙ Σ/Κ 22:10 RIO 6: STORKS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:20 / THE LIGHT BETWEENS OCEANS 19:45 KAI Σ/Κ 17:20, 19:45 / INTO THE FOREST 22:10 ΚΑΙ Σ/Κ 22:10 K-Cineplex 1: (77778383): FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 17:00, 19:35, 22:15 K-Cineplex 2: BLAIR WITCH 19:45, 22:05 / TROLLS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 3: THE ACCOUNTANT 19:35, 22:15 / GET SQUIRELLY (ΕΛΛ) 17:25 KAI Σ/Κ 15:15, 17:25 K-Cineplex 4: INTO THE FOREST 22:05 / DOCTOR STRANGE 19:45 / STORKS (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:05, 17:30 K-Cineplex 5: HACKSAW RIDGE 22:05 / THE LIGHT BETWEEN OCEANS 19:30 / TROLLS (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30

ΛΑΡΝΑΚΑ K-Cineplex 1 (77778383): FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 17:00, 19:35, 22:15 Κ-Cineplex 2: BLAIR WITCH 19:45, 22:05 / TROLLS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 Κ-Cineplex 3: THE ACCOUNTANT 19:35, 22:15 / GET SQUIRELLY (ΕΛΛ) 17:25 ΚΑΙ Σ/Κ 15:15, 17:25 Κ-Cineplex 4: DOCTOR STRANGE 19:45, 22:15 / STORKS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:05, 17:30 K-Cineplex 5: INTO THE FOREST 22:05 / THE LIGHT BETWEEN OCEANS 19:30 / FINDING DORY (ΕΛΛ) 17:25 KAI Σ/Κ 15:00, 17:25 K-Cineplex 6: HACKSAW RIDGE 19:35, 22:05 / TROLLS (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): ΕΚΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ KINGS AVENUE MALL 2: BLAIR WITCH 19:45, 22:05 / GET SQUIRELLY (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:15 KINGS AVENUE MALL 3: ΕΚΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ KINGS AVENUE MALL 4: INTO THE FOREST 22:05 / THE LIGHT BETWEEN OCEANS 19:30 / TROLLS (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 5: THE ACCOUNTANT 22:15 / DOCTOR STRANGE 19:45 / TROLLS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 6: FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 17:00, 19:35, 22:15 KAI Σ/Κ 11:00, 14:00, 17:00, 19:35, 22:15

EKΘΕΣΕΙΣ ALPHA C.K. ART GALLERY (22751325): «Ταυροκαθάπτες», έκθεση του Κωστή Γεωργίου μέχρι 14/12. ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ (22300150): «Μορφές, σχήματα, υφές» του Μάριου Βαρελλά, μέχρι 26/11. ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22430008): Μόνιμη έκθεση των Επαναπατρισθέντων Θησαυρών που φιλοξενούνται στη Β’ αίθουσα του Βυζαντινού Μουσείου / Έκθεση έργων μαθητών που συμμετείχαν στα εκπαιδευτικά προγράμματα «Ταξίδι στη Βυζαντινή Τέχνη» και «Ύμνος στην Ελευθερία» μέχρι τέλος Δεκεμβρίου ’16. ΓΚΑΛΕΡΙ CHANDELIER / ΑΠΟΘΗΚΕΣ 79 (99083974): Sui Passi La Polvere, έκθεση της Enza Miglietti μέχρι 1/12. ΓΚΛΟΡΙΑ (22762605): «Διαπλεκόμενες σχέσεις/Meshing Around», έκθεση της Χαράς Σαββίδου μέχρι 7/12. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ (22797400): Glyn Hughes 1931-2014 μέχρι 17/12. ΘΚΙΟ ΠΠΑΛΙΕΣ (99824520): Solid Plans, έκθεση της Ναταλί Γιαξή μέχρι 12/12. ΚΑΛΛΙΝΙΚΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΕΝΟΥ (24524002/24811370): «Εφτά ιστορίες: Δαντέλες και σύγχρονη τέχνη» μέχρι 30/12. ΚΕΝΤΡΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ 6Χ6 (25354810): En Voyage του Πόλυ Πουλχερίου μέχρι 28/11. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (22661475): Μόνιμη συλλογή. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22668838): Genius Loci: Έργα του Ιωάννη Κισσονέργη και Βρετανών τοπιογράφων μέχρι 16/01/2017 / Μόνιμη συλλογή. ΜΟΡΦΗ (99345474): Έκθεση του Ανδρέα Νικολάου μέχρι 10 Δεκεμβρίου. ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΟΥΚΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΧΑΛΑΚΗ ΖΑΜΠΕΛΑ (22456098): Μόνιμη συλλογή.

GOLDEN GALLERY BY KAPATAYS (22665727): Έκθεση του Γιώργου Σταθόπουλου μέχρι 30/11.

VOLKS (99495198): «Here’s to my sweet satan», έκθεση του Πίτερ Εραμιάν μέχρι τις 16 Δεκεμβρίου.

ΘΕΑΤΡΟ ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ (99251331, 99544454): «Και τώρα οι δυο μας», κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:00 και 20:00 (δύο παραστάσεις) στη μουσική σκηνή Εξάντας, Λευκωσία, μέχρι 11 Δεκεμβρίου / 2 Δεκεμβρίου στο Θέατρο Ένα (Β’ Δημοτική Αγορά Λεμεσού) στις 18:30 και 20:30. ΔΙΟΝΥΣΟΣ (22818999): «Made in Cyprus» κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 στο Θέατρο Διόνυσος μέχρι 27/11 / «Η αρχή του Αρχιμήδη» κάθε Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη και Κυριακή στις 20:30 μέχρι 15/12 & περιοδεία: 9-11/12 στις 20:30 στο Θέατρο Ένα (Β’ Δημοτική Αγορά) Λεμεσού. ΕΘΑΛ (25877827): «Το Γάλα» κάθε Τρίτη και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 στον Τεχνοχώρο της ΕΘΑΛ & περιοδεία: 10 Δεκεμβρίου στις 20:30 και 11 Δεκεμβρίου στις 18:30 στο Θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ, Λατσιά. ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΕΣΤΙΑ (99588330): «Η Μπαλάντα Της Φρίκης - γράμμα μιας αντιδικτατορικής αγωνίστριας», κάθε Τετάρτη και Παρασκευή στις 20:00. ΘΟΚ (77772717): «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου», τακτικές παραστάσεις κάθε Κυριακή στις 10:30 στην Κεντρική Σκηνή ΘΟΚ / «Γενικός Γραμματέας» τακτικές παραστάσεις κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:00 / «Σουρινάμ» στις Αποθήκες ΘΟΚ (Λατσιά) κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 μέχρι 8/12 / Wolfgang (αναστέλλονται οι παραστάσεις μέχρι νεωτέρας). ΣΑΤΙΡΙΚΟ (22312940): «Σοκολατοπεριπέτειες» στην Παιδική Σκηνή: κάθε Κυριακή στις 10:30 / «Κουαρτέτο για δύο», Τετάρτη 7/12 στο Ριάλτο στις 20:30 / «Αυλαία και πάμε» κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30