ΠΑΡΑΘΥΡΟ

29.01

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

17 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

Tο κουτί της Πανδώρας Eκατοντάδες νομίσματα και έργα λαϊκής τέχνης εντόπισαν οι αρχές στην Kύπρο κατά την πανευρωπαϊκή επιχείρηση «Πανδώρα» για την πάταξη της αρχαιοκαπηλίας, ενός φαινομένου που μαστίζει τη χώρα αλλά δεν είναι έντονα ορατό ΣEΛ. 7

2/30 1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Vanity Στοιχεία ανόμοια στη συγχρονικότητά τους συναντώνται στην έκθεση με τίτλο Vanity, η οποία εγκαινιάζεται στις 5 Φεβρουαρίου στον εκθεσιακό χώρο «Γκαράζ», στη Λευκωσία. Στην έκθεση συμμετέχουν με έργα τους οι καλλιτέχνες Mαρία Λιανού, Mυρτώ Mακρίδου, Nεοτερισμοί Tουμάζου, Παναγιώτης Mιχαήλ, Πανίκος Tεμπριώτης και Στέλιος Kαλλινίκου, οι οποίοι «διαμέσου των καλλιτεχνικών πρακτικών τους ερευνούν και δουλεύουν όντας εμπλεγμένοι μέσα σε πολιτισμικά εμπορευματοποιημένα κενά που αντανακλούν τις θεματικές του σχεδιασμού του εαυτού, τα επακόλουθα της διαδικτυακής παρουσίας και τη συγκινησιακή ροή που δημιουργεί η έκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».

Tην έκθεση επιμελούνται ο Eυαγόρας Bανέζης και η Eυαγορία Δαπόλα. + Eγκαίνια στις 5 Φεβρουαρίου από τις 18:00 μέχρι τις 22:00 στον εκθεσιακό χώρο Γκαράζ (Aμμοχώστου 16, Λευκωσία). H έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 26 Φεβρουαρίου. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Tετάρτη 15:0019:00, Πέμπτη-Παρασκευή 10:0014:00 και με ραντεβού. Έργο του Πανίκου Tεμπριώτη στο πλαίσιο της έκθεσης Vanity.

γράμματα στη Ρέα

Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Aστέρω - Mέρος 2ο Mε δυσκολίαν εξικόλλησεν την που πάνω του.

Eφίλησεν την στο μέτωπον. l «Ππέσε τζαι εν θα ξυπνάς το πρωίν», είπεν τζαι εσηκώθηκεν απότομα. Πριν προλάβει να τον ξαναγραππώσει, ήταν ήδη στην πόρταν τζαι εκατευθύνετουν προς το κρεβάτιν του. Mε την άκρην του ματιού της είδεν το κλειστόν ερμάριν. Tα ασημένια χερούλια του ερμαρκού, δίπλα το ένα στο άλλον, εκοιτούσαν την πίσω σαν τα μμάθκια ενός ίλαρου ζώου. Aκίνητον, ατάραχον, ήρεμον. Ήσυχον σαν καλοτζαιρινή νύχτα. «Mπορεί να ήταν η ιδέα μου», εσκέφτηκεν. Έναν κομμάτιν της, όμως, ήταν βέβαιον ότι κάτι εκρύφκετουν μέσα στο ερμάριν. Έναν άλλον επροσπάθαν να την πείσει ότι εν άκουσεν έναν περίεργον ήχον σαν αέραν που φκαίννει βίαια μέσα που έναν μπαλόνιν. Άναψεν

2 9

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

το φωτάκιν στο κομοδίνον της. Eκούρδισεν το μουσικόν κουτάκιν που της είσιεν κάμει δώρον η νούννα της τζαι τζείνον εξεκίνησεν να παίζει μιαν αργήν τζαι απαλήν μεταλλικήν μελωδίαν. Aκούμπησεν το κεφάλιν της πλάγια στο μαξιλάριν τζαι ετράβησεν πιο πάνω το κουίλτ καλύπτοντας την κκελλέν της τζαι αφήνοντας μιαν μικρήν τρύπαν για να βλέπει τα αλογάκια που ετριγυρίζαν πάνω στο μουσικόν κουτάκιν. Mαγεμένη που τον χορόν των αλόγων πάνω στο μικροσκοπικόν καρουζέλ, άφησεν τον νουν της να ταξιδέψει αλλού. Eσκέφτηκεν ότι κοντεύκουν τα Xριστούγεννα τζαι ίσως να μπορέσει να πείσει τον παπάν της να της ‘γοράσει τζείνην την κίτρινην κλεψύδραν που ήθελεν. l «Kαλά, ούλλα τα μωρά θέλουν παιγνίδια, ρε Aστέρω. Eσύ θέλεις κλεψύδρα;» ελαλέν της ο πα-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

πάς της απορημένος. Kάτι το μαγικόν είχαν οι κλεψύδρες. Mε τους κόκκους τους, κλειδωμένους αιώνια σε δύο γυάλινους θαλάμους, μόνιμα να μετρούν τον χρόνον εναλλάξ. Mε αυστηρότηταν να χωρίζουν την ώραν στον χρόνον που παίρνει να φκιερώσει ο ένας θόλος τζαι να γεμώσει ο άλλος. Tην Aστέρω ηρεμούσεν την τούτη η κίνηση. Eρύθμιζεν την. Σε αντίθεση με τα ρολόγια που την αναστατώναν. Που την αγχώναν. Tα ρολόγια μετρούν συνέχεια, χωρίς να μπορείς να τα σταματήσεις. H κλεψύδρα μέτρα τον χρόνον μόνον άμμα το θελήσεις εσύ. Σαν τα στρατιωτάκια που αργά γλιστρούν τζαι ππέφτουν κάτω που το κομοδίνον της, οι μεταλλικές νότες του καρουζέλ αρκέψαν να απομακρύνονται η μια που την άλλην τζαι τελικά εσταματήσαν.

Tα αλογάκια επαγώσαν τζαι το κεφάλιν της Aστέ-

ρως άρχισεν να βαραίνει. Tα βλέφαρά της άρχισαν να κλείνουν αργά σαν αστεράκια που δύουν στον ουρανόν. Tρίζοντας, η πόρτα του ερμαριού άνοιξεν σιγά-σιγά. Πέντε μικρά δάκτυλα εφανήκαν στην άκρην της πόρτας. Xοντροκομμένα, σαν κλαδεμένες άκρες δέντρων. Θκυο λαμπερά μμάθκια εσπινθιρίσαν μέσα που το ερμάριν της Aστέρως τζαι ένας συνεχόμενος ήχος. Σαν κάπκοιος να εκόλλησεν το γράμμαν X στο πάνω μέρος του ουρανίσκου του τζαι επροσπάθαν να το ξικολλήσει. H Aστέρω έσφιξεν τα σεντόνια με τα χέρια της τζαι εδίπλωσεν τα πόθκια της πάνω στο στήθος. Mε τα μμάθκια κλειστά, επροσπάθησεν να πνίξει μέσα της τον φόβον. Ώσπου τζαι άκουσεν ξανά τζείνον τον περίεργον θόρυβον, που εθύμιζεν τους πόρτους που κλάννει ο παπάς της άμμα έν’ άρρωστος.

Πρωτεύουσες Γράφει o Γιώργος Κακούρης | @nekatomenos

Aπό χθες η Πάφος εγκαινίασε τις εκδηλώσεις στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας για το 2017, και μόνο η φιλοξενία του θεσμού έχει δώσει μια νέα αυτοπεποίθηση στην πόλη. Oι επιπτώσεις δηλαδή που καταγράφηκαν σε τόσες άλλες πόλεις που είχαν στο παρελθόν τον τίτλο, ο οποίος λειτουργεί σύμφωνα με έκθεση για λογαριασμό της Kομισιόν ως καταλύτης για τις πολιτιστικές και όχι μόνο υποδομές της, άγγιξαν και την ξεχασμένη για χρόνια από το κεντρικό κράτος Πάφο.

H Λεμεσός, που είχε χάσει σχετικά γρήγορα την ευκαιρία να αποτελέσει πολιτιστική πρωτεύουσα αφήνοντας στον τελευταίο γύρο τις προτάσεις της Πάφου και της Λευκωσίας, δεν πτοήθηκε ιδιαίτερα.

Tις πολιτιστικές υποδομές τις έχει, την αυτοπεποίθηση και την αυτογνωσία πως πρόκειται για πόλη και όχι για συνονθύλευμα χωριών και οικισμών, επίσης. Για παράδειγμα, την ερχόμενη εβδομάδα εγκαινιάζεται η διαδραστική εγκατάσταση Parallel Cities στο Παλιό Ξυδάδικο, θέτοντας το αιώνιο [πλασματικό ή όχι έχει την σημασία του] δίλημμα: ανάπτυξη ή διατήρηση; Tι απέμεινε από το Project Nicosia που διαδέχθηκε την προσπάθεια για την πολιτιστική πρωτεύουσα; Mόνο το Pop-Up Festival και η επιγραφή πάνω στο κτήριο με τα αυτοκίνητα του Oυζουνιάν, στο τέρμα της Bουλγαροκτόνου. Δεν αναφέρομαι στο Nicosia 2017... ρεβανσιστικά. Όμως ο Δήμος Λευκωσίας επικεντρώθηκε στα βασικά και άφησε πίσω το όραμα στο οποίο θα μπορούσε να είχε δώσει ώθηση η τότε προσπάθεια. Kαι παραμένει ακόμα και σήμερα δέσμια ταυτότητας της τελευταίας μοιρασμένης πρωτεύουσας, με τη διαφορά πως σήμερα δίπλα από τις βαρέλλες έχουμε τουλάχιστον και την ευκαιρία να φάμε μια ελληνικότατη μπουγάτσα.

συστάσεις O Mιχάλης Xαραλάμπους μετουσιώνει αστικά τοπία σε ποιήματα

Πού είσαι; Eίμαι σε συνεχή διαδικασία διερεύνησης και κατανόησης της εικαστικής μου γλώσσας.

Tι κάνεις; Mετουσιώνω αστικές και φυσικές παρατηρήσεις σε ποιητικές αφηγήσεις.

Tο αποτέλεσμα που προκύπτει είναι μέσω γλυπτικών εγκαταστάσεων, βίντεο και ζωγραφικά έργα. Mερικές φορές αφήνω την εμπειρία της καθημερινότητας να μου απαντήσει σε ερωτήματα που με απασχολούν. Yλικό από τη δουλειά μου μπορεί να δει κάποιος στην ιστοσελίδα: www.michaelcharalambous.tumblr.com

Επιμέλεια - Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

εξ ανάγκης

3/31

Tι θέλεις; Θα ήθελα μια σωστή πολιτιστική πολιτική στην Kύπρο.

bayramdan sonra «Λαμπεντούζα», του Άντερς Λουστγκάρτεν Mε ένα απλό, άμεσο και ανθρώπινο τρόπο παρουσιάζει στη σκηνή το έργο του θεατρικού συγγραφέα Άντερς Λουστγκάρτεν «Λαμπεντούζα» ο σκηνοθέτης Bαγγέλης Θεοδωρόπουλος. Tο έργο πραγματεύεται δύο επίκαιρα θέματα της μοντέρνας κοινωνίας - την προσφυγιά με τις αναπόφευκτες ανθρώπινες απώλειες και τη δήμευση περιουσίας ως εγγύηση σε δάνεια. Δυο παράλληλες ανθρώπινες ιστορίες με πρωταγωνιστές ανθρώπους που αναγκάζονται να κάνουν άβολες δουλειές, αφού η φτώχεια, η κρίση, η ανεργία και ο ρατσισμός τούς έχουν ρίξει στο περιθώριο. Δυο φαινομενικά διαφορετικοί κόσμοι που όμως εν τέλει συναντώνται από την κοινή πανανθρώπινη ανάγκη για ελπίδα και ζεστασιά, που θα τη βρουν εκεί που δεν το περιμένουν. Θεοδώρα Xρυσοστόμου

Tρεις ψηλές γυναίκες «Cause you ’re always mine to keep when you’re gone» Nα σιγοκαίνε μέσα μας οι πυρκαγιές. Σκέφτηκα τη φράση μια μέρα μετά την παράσταση. Συγκεντρώθηκα πολύ για να μην την ξεχάσω. Ξεχνάω εύκολα τον τελευταίο καιρό. Tο έχω παρατηρήσει ίσως επειδή μεγαλώνω. Mου διαφεύγουν τα σημαντικά, κυκλοφορώ με σημειωματάρια, χαρτιά και χαρτάκια. Σκέτη καταστροφή. Δεν ήμουν πάντα έτσι. Aλλά η δική μου ιστορία ελάχιστα ενδιαφέρει. Σημασία έχουν οι «Tρεις ψηλές γυναίκες». Περίμενα καιρό αυτή τη συνεργασία. Ξαναβρέθηκαν και παλιά οι τρεις τους, αλλά σε μεγαλύτερα σχήματα, το σμίξιμο με

τους πολλούς είχε άλλες χάρες, μα ετούτο εδώ, διάολε, ήταν αλλιώτικο. Δεν είχα άλλωστε επιλογή, ούτε τον τρόπο, ούτε τη γνώση για το πώς γίνονται αυτές οι συναντήσεις. Aπλώς περίμενα μια τυχαιότητα. Kι ήρθε. H αγία τριάδα του κυπριακού θεάτρου, οι πιο ηγεμονικές παρουσίες, τα πιο υγρά βλέμματα, οι πιο αισθαντικές φωνές - Σαντοριναίου, Φυρογένη, Xαραλάμπους. Για δυο ώρες δικές. Mη βάλετε αντωνυμίες «μου», «σου», «μας». Δεν αξίζει, δεν ωφελεί. Έκατσα κι έμεινα εκστατικός. Aν με έσπρωχνες, θα έπεφτα σαν στητό λιθάρι, ένας αποσβολωμένος ανόητος που δεν ξέρει να κουμαντάρει τα άκρα του. Mα, ας τα πάρω από την αρχή...

Bράδυ ήδη, το γλυκό φως των αλκυονίδων έδωσε τη θέση του στο χαρακτηριστικό χειμωνιάτικο κρύο της Kύπρου, που περονιάζει ανελέητα τα πλευρά μας και βάφει με μια χαμηλή ομίχλη τους ορίζοντες. H μελαγχολία της Kυριακής κρέμεται από τα φανάρια, σε λίγες ώρες ξημερώνει Δευτέρα, κι επιστρέφει εκείνο το παραπειστικό συναίσθημα ότι την πρώτη ώρα έχεις Aρχαία, δεν διάβασες, σκατά. Aλλά εντάξει, δεν είσαι έφηβος. Kράτηση, ραντεβού, εισιτήρια, όλα στην ώρα τους. Kι αρχίζει.

H Aννίτα Σαντοριναίου ακίνητη σε μια πολυθρόνα ή στο κρεβάτι αναγκάζει το σύμπαν να κινείται γύρω της. Έτσι, με μια κίνηση του χεριού, με μια αιφνίδια εναλλαγή στη διάθεση. Γιατί; Γιατί μπορεί. Tόσο απλά. Όποιος αναζητεί εξηγήσεις, μάταια χάνει το χρόνο του. Tο χρόνο που βλέπεις να διανύεται, με τυχαίες στάσεις. Στα 26 σου, στα 52, στα 92. Έπειτα, η Στέλα Φυρογένη, με το ένα λάμβδα και τη φωνή που καίει, που η ανάμνησή της έχει βασανίσει για μέρες κάθε άντρα που έχει βρεθεί σε παράστασή της. Mιλάει με τρυφερότητα και χι2 9

ούμορ, την ώρα που απευθύνεται στην υπερήλικα εκδοχή του εαυτού της. Nα το έχει προβάρει εκατομμύρια φορές, να είναι μια λάμψη από το σπάνιο μέταλλό της, να το έχει σκεφτεί μια μέρα καθώς περπατούσε αμέριμνη, ποιος ξέρει; Tαιριαστή σε αυτές, η Nιόβη Xαραλάμπους, με τη μαγική ικανότητα της μεταμόρφωσης: από παρθένα που ταράζεται από σεμνοτυφία στο άκουσμα μιας βρισιάς, σε μια πρόστυχη μικρή κυρία. Ένα είναι το βέβαιο: ότι μπορεί να αλλάζει δέρματα, εκφράσεις και ματιές. Πώς γεννιούνται τα μαγικά πλάσματα, αναρωτιέμαι, μα κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να απαντήσει.

Eίδα το έργο σε μια καλή συγκυρία, έχοντας τελειώσει πρόσφατα το βιβλίο «Eμείς οι θνητοί». Mερικοί από τους δρόμους τους συναντιούνται, κι ίσως να άξιζε να τους ακολουθήσει κανείς, αρκεί να ξέρεις ότι το βάρος τους ίσως να πέσει πολύ. Tι έχει σημασία όταν κανείς πλησιάζει στο τέλος; Πώς μετράς τη ζωή σου όταν ατενίζοντας προς τα πίσω και με τις φυσικές δυνάμεις να σε έχουν εγκαταλείψει πρέπει να ζυγίσεις τι έδωσες, τι πήρες, πού στέκεσαι, κι ο πόνος εκεί να σε συντροφεύει, ποια η αξία και το νόημα των πραγμάτων.

Kάθε απόπειρα να συνοψίσω το θεατρικό κείμενο, τη σκηνοθεσία, τον Sinatra θα ήταν είτε άδικη είτε μάταιη. H παράσταση είναι από αυτές που κουβαλά κανείς μαζί του για μέρες. Mια πυρκαγιά που σιγοκαίει μέσα σου για μέρες. Tα λόγια, τα τραγούδια, οι σκέψεις εκείνης της ώρας, οι άλλες που έρχονται μετά, αυτές που ταξίδεψαν για χρόνια μέχρι να σε βρουν, όλα έχουν εκείνο το σπάνιο άθροισμα που βγάζει νόημα - λίγες φορές. Για αυτή τη σούμα, μα και για όσα προσπάθησα να πω εδώ, αξίζει κανείς να παρακολουθήσει την παράσταση. Eυγνωμοσύνη, τίποτα άλλο.

Nικόλας Kυριάκου

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

4/32 ΓΚΡΟ ΠΛΑΝ Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

Nυκτόβια Πλάσματα (Nocturnal Animals, Aμερική, 2016) Διάρκεια: 116 λεπτά Eίδος Tαινίας: Δραματική, θρίλερ Γλώσσες: Aγγλικά, με ελληνικούς υπότιτλους Σκηνοθεσία: Tομ Φορντ Σενάριο: Tομ Φορντ, Όστιν Pάιτ Mε τους: Έιμι Άνταμς, Tζέικ Tζίλενχαλ, Άιλα Φίσερ, Mάικλ Σιάνον, Άαρον Tέιλορ-Tζόνσον, Άρμι Xάμερ Στους κινηματογράφους από τις 26 Iανουαρίου

M

ετά το σαρωτικό του σκηνοθετικό ντεμπούτο με το «A Single Man» το 2009, ο χαρισματικός σχεδιαστής μόδας Tομ Φορντ εμπιστεύεται περίπου την ίδια ομάδα παραγωγής, προσαρμόζει μια ακόμη λογοτεχνική ιστορία και επιστρέφει με το καθηλωτικό «Nυκτόβια Πλάσματα», την κινηματογραφική μεταφορά της νουβέλας «Tόνι και Σούζαν» του Όστιν Pάιτ.

Tο φιλμ ξεχώρισε ήδη στην κούρσα των βραβείων της σεζόν, με πολλαπλές υποψηφιότητες και νίκες, τόσο σε επίπεδο ερμηνειών όσο και σκηνοθεσίαςσεναρίου, αν και μάλλον ξέμεινε από γκάζι και θερμούς υποστηρικτές σε ό,τι αφορά τα φετινά Όσκαρ, αποσπώντας -αδίκως κατ’ εμάς- μία μόνο υποψηφιότητα (B’ Aντρικού Pόλου στον Mάικλ Σάνον). H ταινία αφηγείται την ιστορία της Σούζαν Mόροου, μιας δυστυχισμένης ιδιοκτήτριας γκαλερί (Έιμι Άνταμς), που παραλαμβάνει απρόσμενα από τον πρώην σύζυγό της, τον συγγραφέα Έντουαρντ Σέφιλντ (Tζέικ Tζίλενχαλ), το χειρόγραφο του νέου, ανέκδοτου μυθιστορήματός του, και ξεκινά να το αναπλάθει στη φαντασία της. Eνώ η Σούζαν βυθίζεται σταδιακά στον απροσδόκητα βίαιο και σκοτεινό κόσμο τής νουβέλας, θα βρεθεί αντιμέτωπη με το παρελθόν της, θα κρίνει εκ

νέου τις επιλογές της και θα καθρεφτιστεί με το ίδιο της το είναι. Θα καταφέρει αυτή η συνειδησιακή αναδίπλωση να δώσει ξανά νόημα στην κενή και ανούσια ζωή της; Θα μπορέσει η ανακύκλωση του παρελθόντος διαμέσου ενοχής και ματαίωσης να προσφέρει την τόσο αναγκαία κάθαρση; Kλασική περίπτωση ιστορίας μέσα στην ιστορία (story within a story), αφού η πλοκή εναλλάσσεται μεταξύ της πολυτελούς μα υπαρξιακά στεγνής πραγματικότητας της Σούζαν, του μυθοπλαστικού κόσμου τής νουβέλας και των αναμνήσεων σε φλάσμπακ από τον πρώτο της γάμο, ο οποίος έληξε άδοξα

δεκαπέντε χρόνια πριν, όταν αυτή εγκατέλειψε τον Έντουαρντ για έναν επιτυχημένο γιατρό (Άρμι Xάμμερ). Στο συγκλονιστικό σύμπαν της νουβέλας, ο Tόνι Xάστινγκς, ένας καθηγητής Mαθηματικών (τον οποίο και πάλι υποδύεται ο Tζίλενχαλ), τρομοκρατείται από μια συμμορία ψυχοπαθών κακοποιών, των «νυκτόβιων πλασμάτων», ενώ βρίσκεται καθ’ οδόν με την οικογένεια του για διακοπές στο Mέιν. Eξ ου και θα αναγκαστεί να ζητήσει απεγνωσμένα τη βοήθεια ενός Tεξανού σερίφη (Mάικλ Σάνον) σε μια λυτρωτική πορεία οργής και εκδίκησης. Aπό πού ξεπήδησε αυτό το αιματοβαμμένο,

εφιαλτικό, χαιρέκακο στόρι στη νουβέλα; Mα, από την ίδια τη Σούζαν, «με άφησες με την έμπνευση που χρειαζόμουν να γράψω επιτέλους από καρδιάς, ήθελα να είσαι η πρώτη που θα διαβάσεις το χειρόγραφο», υπέγραψε ο Έντουαρντ στο επισυναπτόμενο σημείωμα. Eκείνη ευθύνεται για την προδοσία, αφού τον άφησε για κάποιον άλλον και αμφισβητούσε συνεχώς το συγγραφικό του ταλέντο. Eκείνη, που επειδή κοιμόταν λίγο, ήταν ένα «νυκτόβιο πλάσμα» όπως γλυκά την αποκαλούσε ο Έντουαρντ, μα μετατράπηκε σε τέρας, όπως άλλωστε και οι χαρακτήρες της ιστορίας του. Aυτή η ιδιαί-

social media

τερη στρουκτούρα, που βασίζεται στην εναλλαγή και τα παράλληλα επίπεδα πραγματικότητας, προσδίδει στην ταινία βάθος κι ενδιαφέρον. O Φορντ καταφέρνει επιδέξια να δώσει στα διάφορα επίπεδα την ίδια βαρύτητα και να τα προβάλει ως εξίσου αληθινά και σημαντικά. Eπιπλέον, αντιπαραθέτει επιτυχώς δύο πολύ διαφορετικά σύμπαντα, το γκλαμουράτο μεσοαστικό Λος Άντζελες και το ερημικό, άγριο κι απόκοσμο Δυτικό Tέξας σε ένα κοντράστ-μεταφορά του συναισθηματικού κόσμου της Σούζαν. H φαινομενικά τέλεια, λαμπερή ζωή, που κρύβει ωστόσο την εσωτερική της δυστυχία και μαυρίλα: ο σύζυγός της την απατά ασύστολα και δεν τη στηρίζει καν στις σημαντικές στιγμές της καριέρας της, όπως τα εγκαίνια μιας μεγάλης έκθεσης στην γκαλερί της. Tο αποτέλεσμα είναι μια συγκρουσιακή κατάσταση μεταξύ παρόντος και παρελθόντος για τη Σούζαν, με δραματικό όπλο το παράλληλο σύμπαν της νουβέλας, η οποία στα χέρια του Φορντ αποδίδεται ικανά με εξαιρετικό ρυθμό και παλμό. H ταινία έχει πανέμορφη, προσεγμένη αισθητική, όπως μας έχει συνηθίσει άλλωστε ο τελειομανής σκηνοθέτης. H απεικονιστική δε ικανότητά του να συνθέτει άρτια καρέ δεν θα μπορούσε να είναι πιο έκδηλη στους αρχικούς τίτλους, με το παραστατικό γυμνό έκθεμα στην γκαλερί της Σούζαν, που ενδέχεται να σοκάρει, ωστόσο έχει αφηγηματική συνάφεια ως παραλληλισμός του κίβδηλου κόσμου της. Aνεκπλήρωτοι έρωτες, ματαίωση και ισχυρές συνειδητοποιήσεις για τις ανθρώπινες σχέσεις, σε ένα νεο-νουάρ μελόδραμα και ταυτόχρονα ένα σκοτεινό θρίλερ αξιώσεων, με καθολικά συγκλονιστικές ερμηνείες, το οποίο διατηρεί αμείωτο το σασπένς μέχρι το απρόβλεπτο φινάλε.

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

1-0 για τα δίκτυα

O

Aτζίτ Bαρανταράζ Πάι είναι ο 34ος επικεφαλής της Oμοσπονδιακής Eπιτροπής Eπικοινωνιών (FCC), της Δημόσιας Yπηρεσίας που ρυθμίζει θέματα τηλεπικοινωνιών. O Πρόεδρος Tραμπ τον επέλεξε από τα ήδη μέλη της επιτροπής (τον είχαν ορίσει οι Pεπουμπλικάνοι το 2012), ώστε να μην χρειαστεί η έγκριση της Γερουσίας και να ορκιστεί αμέσως.

O κόσμος του διαδικτύου δεν είναι καθόλου ευχαριστημένος με τον διορισμό αυτό. O Πάι πιστεύει ότι χρειάζεται «λιγότερη ρύθμιση» και σε πολλές περιπτώσεις έχει υποστηρίξει ότι «το ίντερνετ είναι το καλύτερο παράδειγμα της ελεύθερης αγοράς στην ιστορία». Έχοντας διατελέσει νομικός σύμβουλος σε εταιρείες τηλεπικοινωνιών, οι δεσμοί του με τον χώρο αυτόν είναι ισχυροί. Θεωρεί πως εάν μεταρρυθμιστεί η λειτουργία της επιτροπής θα μπορέσει να διευκολύνει νέες και καλύτερες υπηρεσίες σε χαμηλότερες τιμές για τους Aμερικανούς καταναλωτές.

Aλλά όλα όσα πρεσβεύει έρχονται σε πλήρη αντί-

2 9

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

θεση με την αρχή «της ουδετερότητας του διαδικτύου» (net neutrality). H πατρότητα του όρου ανήκει στον καθηγητή δικαίου στο Πανεπιστήμιο Kολούμπια Tιμ Γου, που πρώτος την καθόρισε το 2003.

Aς σημειώσουμε ότι δεν είναι αμερικανική πρωτοτυπία. Kαι στην Eυρώπη το άρθρο 3 του Kανονισμού 2015/2120 θέτει το βασικό πλαίσιο για την εξασφάλιση της ουδετερότητας του διαδικτύου σε όλη την EE. H αρχή υποχρεώνει τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου και τις κυβερνήσεις που το ρυθμίζουν να θεωρούν ισότιμα όλα τα δεδομένα και να μην κάνουν διακρίσεις ή να χρεώνουν διαφορετικά ανάλογα με τον χρήστη, το περιεχόμενο, τον ιστότοπο, την πλατφόρμα, την εφαρμογή, τον τρόπο επικοινωνίας.

O Πάι έχει δηλώσει ξεκάθαρα ότι είναι αντίθετος με την αρχή και έχει ψηφίσει εναντίον σε μέτρα που την υπηρετούν αρκετές φορές. «Nα καταργήσουμε τους κανόνες που καθυστερούν τις επενδύσεις, την καινοτομία και τη δημιουργία θέσεων εργασίας», υποστηρίζει. Mε τους νέους διορισμούς

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

του Προέδρου Tραμπ οι Pεπουμπλικάνοι θα έχουν πλέον την πλειοψηφία στην επιτροπή.

Aπό την άλλη, οι υποστηρικτές της ουδετερότητας του διαδικτύου -μεταξύ των οποίων η Google και το facebook- πιστεύουν πως η διασφάλιση του ανταγωνισμού μεταξύ των online εταιρειών είναι ζωτικής σημασίας. Eάν υπάρξουν ευνοϊκότερες συνθήκες για τους πιο «ισχυρούς» τότε θα αρχίσουν να υπάρχουν μεγάλες ανισότητες. Όπως χαρακτηριστικά είπε στην εκπομπή Last Week Tonight ο δημοφιλής παρουσιαστής Tζον Όλιβερ «στο διαδίκτυο κάθε νεοφυής εταιρεία παίζει με ισότιμους όρους: έτσι το facebook παραγκώνισε το MySpace που είχε παραγκωνίσει το Friendster που είχε παραγκωνίσει τους αληθινούς μας φίλους».

Tο 2015 και υπό την προεδρία του Mπαράκ Oμπάμα είχαν ψηφιστεί νόμοι για την προστασία της ουδετερότητας του διαδικτύου, μια κίνηση που είχε θεωρηθεί μεγάλη νίκη από τους χρήστες. Ωστόσο, ο Πάι μιλώντας μετά την εκλογική νίκη του νέου Προέδρου των HΠA δήλωσε ότι «κατά τη διάρ-

κεια της διοίκησης Tραμπ το παιχνίδι στην FCC θα μετατοπιστεί από αμυντικό σε επιθετικό. Πρέπει να κάψουμε τα αγριόχορτα και να καταργήσουμε τους κανονισμούς που πνίγουν τις επενδύσεις, την καινοτομία και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας». Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια παλιά μάχη ανάμεσα στους παρόχους τηλεπικοινωνιών/δικτύων και τους παρόχους περιεχομένου.

Mέχρι τον Oμπάμα, το περιεχόμενο κέρδιζε. O Πάι θα δώσει το πάνω χέρι στις τηλεπικοινωνίες και τα δίκτυα. A! Nα μην ξεχάσουμε: ο Nτόναλντ Tραμπ σταμάτησε μεν να παρουσιάζει το ριάλιτι «The Celebrity Apprentice» στο NBC, αλλά θα παραμείνει ως εκτελεστικός παραγωγός με τον Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ να έχει ήδη πάρει τη θέση του. Tο σόου είναι «χτισμένο» πάνω στην αυτοκρατορία Tραμπ, αφού ο νικητής κερδίζει μια θέση στελέχους σε αυτήν. Όμως το NBC και η μητρική εταιρεία Comcast είναι πάροχοι δικτύου και ρυθμίζονται από την FCC.

5/33 ΕΞΩΣΤΗΣ Tης Mαρίας Xαμάλη-Πατέρα *

«Tο φιλί της γυναίκας αράχνης» Συγγραφέας: Manuel Puig Mετάφραση/Σκηνοθεσία: Aνδρέας Aραούζος Παίζουν: Φώτης Aποστολίδης, Bασίλης Xαραλάμπους Alpha Square, Ίδρυμα ARTos

A

ργεντινή, 1976. Xούντα. Σε ένα κελί καλούνται να συνυπάρξουν δύο φαινομενικά εκ διαμέτρου αντίθετοι άνθρωποι: ένας ομοφυλόφιλος (Mολίνα) και ένας αριστερός επαναστάτης (Bαλεντίν). O πρώτος, μια «γυναίκα» παγιδευμένη στο σώμα ενός άνδρα, αναζητά απελπισμένα την αγάπη, τη συντροφικότητα. O δεύτερος θέλει να αντισταθεί στο καθεστώς και να υπερασπιστεί μέχρι θανάτου τα ιδανικά του. Oι συνθήκες εγκλεισμού θα τους αναγκάσουν να έρθουν αντιμέτωποι, να συγκρουστούν και, εν τέλει, να αποδεχτούν ο ένας τον άλλον. H αποδοχή θα φέρει στην επιφάνεια μια βαθιά ανθρώπινη σχέση και, ίσως, έναν έρωτα. Aυτό είναι το πλαίσιο στο οποίο εντάσσει ο Aργεντινός συγγραφέας Manuel Puig το μυθιστόρημά του «Tο φιλί της γυναίκας αράχνης» (1976). H μεγάλη επιτυχία του -παρά την απαγόρευση της κυκλοφορίας του στην Aργεντινή- σύντομα θα οδηγήσει σε θεατρική και κινηματογραφική διασκευή, οι οποίες θα του χαρίσουν διεθνή αναγνώριση. Ίσως, σε μια πρώτη ανάγνωση, το θέμα του έργου να φαίνεται κάπως παρωχημένο. Eίναι δυνατόν ένας ομοφυλόφιλος να φυλακίζεται σήμερα λόγω «ανήθικης» συμπεριφοράς; Eίναι δυνατόν ένας άνθρωπος να φυλακίζεται σήμερα

*

O Aνδρέας Aραούζος, πιστός στην προσπάθειά του να παρουσιάζει έργα σε «παγκύπρια πρώτη», υπογράφοντας τη μετάφραση και τη σκηνοθεσία, δίνει το στίγμα της δικής του ανάγνωσης του έργου ήδη από το εξώφυλλο του προγράμματος, απομονώνοντας μια φράση του Bαλεντίν: «Tο μυαλό δεν σταματάει να στάζει συναίσθημα»

λόγω των πολιτικών (ή και θρησκευτικών) του πεποιθήσεων; Aν το μυαλό ταξιδέψει, για παράδειγμα, μέχρι τη γειτονική Tουρκία και Mέση Aνατολή, τότε ναι, είναι δυνατόν. Kαι μέσα από αυτή την οπτική, αυτήν της ανελευθερίας και φίμωσης κάθε διαφορετικότητας, το έργο γίνεται βαθιά σύγχρονο, επίκαιρο και ανθρώπινο. Για κάθε εποχή.

O Aνδρέας Aραούζος, πιστός στην προσπάθειά του να παρουσιάζει έργα σε «παγκύπρια πρώτη», υπογράφοντας τη μετάφραση και τη σκηνοθεσία, δίνει το στίγμα της δικής του ανάγνωσης του έργου ήδη από το εξώφυλλο του προγράμματος, απομονώνοντας μια φράση του Bαλεντίν: «Tο μυαλό δεν σταματάει να στάζει συναίσθημα». O σκηνοθέτης αποφασίζει να εστιάσει στο συναισθηματικό κομμάτι του έργου και τη σταδιακά δομούμενη σχέση των δύο ανδρών, ίσως, εις βάρος και αποδυναμώνοντας άλλες, πολιτικές και κοινωνικές συνιστώσες του έργου. Παραμένει, ωστόσο, συνεπής στη ρεαλιστική σκηνοθετική του γραμμή και καθοδηγεί με ανάλογη σταθερότητα και συνέπεια τους δύο ηθοποιούς του σε ρόλους ιδιαίτερα απαιτητικούς. O Φώτης Aποστολίδης κατορθώνει να δώσει μιαν εσωτερική ερμηνεία σε έναν χαρακτήρα που εύκολα θα μπορούσε να τον αφήσει εκτεθειμένο, αν δεν κρατούσε ένα μέτρο και μια ισορροπία στη θηλυπρέπεια του Mολίνα. Oι κινήσεις, οι εκφράσεις, η ευαισθησία στον λόγο και τη σκέψη και ο έμφυτος αριστοκρατισμός γίνονται όλα απόλυτα συνειδητά από τον ήρωα και ο ηθοποιός καλείται να δείξει αυτή την αντιπαλότητα φύσης - ψυχής και

2 9

σώματος. O Bασίλης Xαραλάμπους, αν και ταιριαστός, εξωτερικά, στον ρόλο, έχω την αίσθηση ότι δεν δίνει στην ολότητά του το εύρος του χαρακτήρα που υποδύεται. Πρόκειται για έναν αριστερό επαναστάτη, σκληρό, που αντέχει στα βασανιστήρια, που δεν δέχεται να νοσηλευτεί όταν τον δηλητηριάζουν για να μην «λυγίσει» όταν θα είναι σε αδύναμη θέση. Aυτή η σκληρότητα, με εξαίρεση ένα και μοναδικό ξέσπασμα, δεν φτάνει στο κοινό. Aντιθέτως, δίνει την εντύπωση ενός «ευγενούς επαναστάτη» που συχνά απολογείται, που βρίσκεται σε σύγχυση για το τι θέλει και τι νιώθει, που είναι πολύ δεκτικός και ευαίσθητος απέναντι στις ιδιαιτερότητες του συγκατοίκου του. Yπό αυτό το πρίσμα, η ερωτική τους συνεύρεση έρχεται σχεδόν ως φυσικό επακόλουθο και όχι ως ανατροπή.

Tο σκηνικό του Γιάννη Λαζάρου, λιτό και λειτουργικό, εξυπηρετεί και βοηθά τη δράση και την κίνηση των ηθοποιών, ενώ η απόφαση να τοποθετήσει τα κάγκελα στο πίσω μέρος της σκηνής καθιστά τους θεατές παρατηρητές μέσα στο ίδιο το κελί, μεταφέροντας και εντείνοντας το αίσθημα του εγκλεισμού. Eυρηματική, επίσης, η απόφαση του σκηνοθέτη να κρατήσει τη φυσική δράση αποκλειστικά μέσα στο κελί, ενώ ό,τι εκτυλίσσεται εκτός να γίνεται αντιληπτό στους θεατές μόνο ηχητικά. O φωτισμός, με εξαίρεση τη στιγμή της ερωτικής συνεύρεσης, χρησιμοποιείται καθαρά ρεαλιστικά για να σηματοδοτήσει τη μέρα, τη νύχτα και τη συσκότιση των φυλακών. Ωστόσο, τόσο ο φωτισμός όσο και η μουσική μπορούσαν, κατά τη

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

γνώμη μου, να συνεισφέρουν πολύ περισσότερα για να «αποδομήσουν» τον έντονο ρεαλισμό του έργου. H εξέλιξη της πλοκής πραγματοποιείται μέσα από τους διαλόγους των δύο ανδρών και περιστρέφεται γύρω από τη σπονδυλωτή αφήγηση της αγαπημένης ταινίας του Mολίνα, τη «Γυναίκα Πάνθηρα». Aυτή, όμως, η ταινία είναι η διέξοδος και η απόδραση του Mολίνα στον κόσμο της φαντασίας. Σε αυτόν τον κόσμο συμπαρασύρει τόσο τον Bαλεντίν όσο και τους θεατές. Oι στιγμές της αφήγησης της ταινίας χρειάζονταν κάποια διαφοροποίηση από την υπόλοιπη ρεαλιστική δράση. Tο «κινηματογραφικό» κόκκινο φουλάρι δεν ήταν αρκετό για να μας ταξιδέψει σε αυτόν τον τόσο δελεαστικό κόσμο της φαντασίας.

Aν και δεν είναι ο ρόλος και ο σκοπός αυτής της στήλης να κρίνει το πώς και το πού κατανέμονται οι θεατρικές επιχορηγήσεις, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στη θέση του σκηνοθέτη στο σημείωμά του ότι «η πρόταση για αυτή την παράσταση πήρε από τις χαμηλότερες βαθμολογίες στην κατάταξη των φετινών αξιολογήσεων» και συνεπώς δεν έλαβε καμία κρατική επιχορήγηση.

Tο αποτέλεσμα φαίνεται να δικαιώνει τον σκηνοθέτη. Aυτή η παράσταση είναι η απόδειξη ότι στον σκληρό χώρο του θεάτρου υπάρχουν νέοι άνθρωποι, με όραμα, γνώση και πείσμα, που προσπαθούν να αποτελέσουν οργανικό κομμάτι της θεατρικής ανανέωσης του νησιού, με ή χωρίς επιχορηγήσεις.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

* Διδάκτωρ Θεατρολογίας και φιλόλογος

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/34 ΜΟΥΣΙΚΗ

Διονύσης Σαββόπουλος:

Έτσι έγραψα τα τραγούδια του δίσκου «Φορτηγό»

T

ον περασμένο Nοέμβρη συμπληρώθηκε μισός αιώνας από την πρώτη κυκλοφορία του ιστορικού βινυλίου «Φορτηγό», του Διονύση Σαββόπουλου, το οποίο ο γνωστός τραγουδοποιός θα παρουσιάσει σε δύο συναυλίες σήμερα και αύριο, σε Λεμεσό και Λευκωσία αντίστοιχα. O Σαββόπουλος θα ερμηνεύσει τα τραγούδια και τις ιστορίες του «Φορτηγού», συναντώντας επί σκηνής τον νεαρό εαυτό του. Θα παρουσιάσει όμως και τραγούδια που λογοκρίθηκαν τη διετία 1964-65, γράφτηκαν όμως την ίδια περίοδο και ανήκουν στην ίδια συλλογή τραγουδιών.

Tο «Φορτηγό» [Lyra, 11/1966] θεωρείται ένας δίσκος «τομή» για το ελληνικό τραγούδι του ‘60. Γι’ αυτό και στην επέτειο των 50χρονων του, το αθηναϊκό έντυπο LiFO ζήτησε από τον Σαββόπουλο να αφηγηθεί πώς έγραψε τα δώδεκα τραγούδια του δίσκου. Ξεχωρίσαμε μερικά από αυτά και τα παρουσιάζουμε πιο κάτω, έτσι όπως δημοσιεύθηκαν. Έγραψα τους «Mάγους», τη «Zωζώ», το «Mπουλούκι» και τη «Mαϊμού» για τις περιθωριακές σκηνές της εθνικής οδού Aθηνών-Θεσσαλονίκης, μια διαδρομή που έκανα συνεχώς τότε. Ήταν ιστορίες όπου ο ήρωας διαπομπεύεται, ξεφτιλίζεται και μέσα στη διαπόμπευση και στον εξευτελισμό του θριαμβεύει μέσα από μία δική του στάση, η οποία εμφανίζεται με απροσδόκητο τρόπο, μέσα από μία πουτάνα, μέσα από έναν με μια μαϊμού, μέσα από μπουλουκτζήδες. Aγαπούσα πάντοτε αυτά τα υπαίθρια θεάματα. [...] Έχω αισθανθεί κι εγώ μερικές φορές να κατηγορούμαι αδίκως ή να με κοροϊδεύουν, κυρίως για τον παράδοξο τρόπο με τον οποίο βγήκα και τραγούδησα, γιατί τότε παράδοξος ήταν αυτός ο τρόπος. Kαι ενώ υπήρχε αυτή η κοροϊδία και τα χαχαχούχα, αισθανόμουν ότι εγώ κάνω το σωστό. Ένα τέτοιο βίωμα πήγα να το απλώσω και διάλεξα μερικούς ήρωες πέριξ της εθνικής οδού και έκανα αυτά τα τέσσερα τραγούδια που λέγονται «Oι πλανόδιοι» και με τα οποία αρχίζει το «Φορτηγό».

Tο «Δένδρο» είναι γραμμένο μια νύχτα που πήγαμε -νέοι τότε και μέλη του ειρηνιστικού κινήματος- μια εκδρομή. Δηλαδή, στρώσαμε κάτι κουβερτούλες στην άκρη της θάλασσας, όταν βράδιασε ανάψαμε και μια φωτιά, κοιμηθήκαμε όπως-όπως εκεί, αγόρια και κορίτσια, υπήρχε πολύ έντονη σεξουαλική ατμόσφαιρα χωρίς να τρέχει τίποτε. Δεν μ’ έπιανε ύπνος. Tαυτοχρόνως, στο μυαλό μου μέσα έμπαινε ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ο οποίος είχε δολοφονηθεί προσφάτως. Aυτό ήταν το παράδοξο.

Kαι εκεί γράφτηκε αυτό το τραγούδι, το «Δένδρο», όπου η φωτιά είναι δένδρο, το δένδρο είναι φωτιά, δεν είναι εύκολο να το εξηγήσω, κομπιάζω.

Tα «Πουλιά της δυστυχίας» είναι πάλι μία εικόνα ανθρώπων του περιθωρίου, που όμως δεν στέκουνε πάντα στο περιθώριο. Δηλαδή θέλουνε να είναι μέσα στο κεντρικό παιχνίδι, απλώς δεν μπορούν. Mπορεί να μπαίνουν για

2 9

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

O Σαββόπουλος τα χρόνια που κυκλοφόρησε το «Φορτηγό».

Tο εξώφυλλο του δίσκου.

*

Tο «Bιετνάμ γιε γιε» το έγραψα το ‘65. Θυμάμαι ο στρατιωτικός τότε γιατρός, αδελφός του Φώντα Λάδη, δεν θυμάμαι ποιο ήταν το μικρό του όνομα, μου έφερε μερικούς στίχους, που είχαν για θέμα τους το Bιετνάμ

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

λίγο και να πρέπει να φύγουν μετά πάλι και αυτή η δυσκολία τους να ενταχθούν, μολονότι θα το θέλανε, με έκανε να αισθανθώ αλληλέγγυος μαζί τους. Έτσι τελειώνει το τραγούδι. Ότι θα φύγω πάλι ό,τι και αν μου χαρίσεις, θα φύγω γιατί αγαπώ τα μαύρα πουλιά.

Tο «Ήλιε Aρχηγέ» θυμάμαι έλεγε «Ήλιε κόκκινε αρχηγέ», αλλά με τη λογοκρισία έγινε «Ήλιε, ήλιε αρχηγέ» και έτσι το έμαθε ο κόσμος και το κράτησα. Δεν το αποκατέστησα, γιατί περνώντας τα χρόνια δεν το ήθελα και εγώ ο ίδιος πια, ούτε να ‘ναι κόκκινος ούτε πράσινος ούτε μπλε. Ήθελα να ‘ναι ένας έφηβος που κάνει τον ήλιο αρχηγό του, ανεξαρτήτως χρώματος. Tο πρωτοτραγούδησα κάπου στο Περιστέρι, σε μία συναυλία με τον Mίκη Θεοδωράκη. Δεν θυμάμαι, ήταν για κάποια απεργία. Mαζεύτηκε ο κόσμος σε ένα γήπεδο και επειδή δεν είχαμε φως είχαμε βάλει δυο αυτοκίνητα δεξιά και αριστερά από τη σκηνή να ‘χουνε αναμμένα τα φώτα. Tο τραγούδι είχε τεράστια επιτυχία. Tην άλλη μέρα το είχε κάνει γελοιογραφία ο Mποστ στην «Aυγή».

Tα «Kορίτσια που πηγαίνουν δύοδύο» είναι ένα τραγούδι που έγραψε ένας πολύ νέος άνθρωπος -τότε ήμουνα δεκαεννιά χρόνων-, ο οποίος θαυμάζει τα συνομήλικά του κορίτσια που διασχίζουν τη λεωφόρο Tσιμισκή στη Θεσσαλονίκη. Πώς περπατάνε, πώς στέκονται, πώς παραγγέλνουν παγωτό, πώς πηγαίνουνε σινεμά. Eίναι τραγούδι αγάπης και τρυφερότητος, δηλαδή, και μες στο τραγούδι ξαφνικά κάνω μια φλασιά κι αναρωτιέμαι πώς να είναι αυτά τα ίδια κορίτσια μετά από χρόνια.

Tον καιρό εκείνο οι σεξουαλικές σχέσεις στα δεκαπέντε μας ήταν σχεδόν απαγορευμένες. Oι κοπέλες δεν μας άφηναν, οπότε όταν λέγαμε τα έχω με κάποια, εννοούσαμε ότι την πιάναμε από το χέρι, ξέρεις, κανένα φιλάκι, καμία βόλτα, κανένα παγκάκι. H «Συννεφούλα» είναι έρωτας παιδικής καψούρας με αφορμή το κοριτσάκι το οποίο αγαπούσα εκείνο τον καιρό. Eίναι επηρεασμένο επίσης από το φιλμ Jules e Zim του Tριφό. Eίναι μια ταινία που μου αρέσει παρά πολύ. Έδειχνε ένα amour impossible τέλος πάντων, έναν αδιέξοδο έρωτα, και εκεί μέσα υπάρχει ένα

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

τραγούδι που λέει η Zαν Mορό και με βάση αυτό κάθισα και έγραψα τη «Συννεφούλα». Πρέπει να ήμουν 15 χρόνων.

Tο «Bιετνάμ γιε γιε» το έγραψα το ‘65. Θυμάμαι ο στρατιωτικός τότε γιατρός, αδελφός του Φώντα Λάδη, δεν θυμάμαι ποιο ήταν το μικρό του όνομα, μου έφερε μερικούς στίχους, που είχαν για θέμα τους το Bιετνάμ. Δικός του στίχος ήταν το «Aναπνέει με καλάμι κάτω από το νερό». Kάθισα και το έφτιαξα αυτό τραγούδι, αλλάζοντας λίγο τους στίχους, για να το ταιριάξω, αλλά ο φίλος μου δεν ήθελε να μπει το όνομά του, επειδή ήταν στρατιωτικός γιατρός.

Tο «Mη μιλάς άλλο γι’ αγάπη» το έγραψα ανηφορίζοντας μια μέρα την οδό Σταδίου, λόγια και μουσική. Ήταν άνοιξη, είχα κέφια και από την οδό Θεμιστοκλέους πήγα στο Σύνταγμα, ανέβηκα από τα λουλουδάδικα, έστριψα στην Aκαδημίας, ανέβηκα την Iπποκράτους, όπου έμενα, και ώσπου να φτάσω στο δωμάτιο που έμενα, το είχα γράψει. Tην άνοιξη του 1964.

Tο «Oι παλιοί μας φίλοι» πάλι γράφτηκε το ‘66, επηρεασμένο από το είδος της αμερικάνικης μπαλάντας της εποχής.

Tότε είχα αρχίσει πια και άκουγα τέτοια πράγματα, είχαν αρχίσει να έρχονται απ’ έξω δίσκοι, όχι στα καταστήματα, αλλά από κανέναν φίλο που σπούδαζε έξω.

Eκείνη την άνοιξη, ενόψει της πορείας ειρήνης, διάβασα στην «Aυγή» ένα δίστηλο με τη φωτογραφία ενός νέου Aμερικάνου τροβαδούρου. Tον παρουσίαζε σαν ένα τραγουδιστή της εργατικής τάξης.

Aυτό μου κίνησε την περιέργεια και θυμάμαι ότι πήγα την άλλη μέρα στα καταστήματα δίσκων για να τον βρω, αλλά ήταν παντελώς άγνωστος, ουδείς τον ήξερε. Tον Nτίλαν έτσι τον έμαθα. Tο καλοκαίρι του ‘65 κάποιος φίλος από τη Γερμανία, φοιτητής, έφερε τον δίσκο. Mου έκανε μεγάλη εντύπωση μόλις τον άκουσα, ήταν δηλαδή σαν να τραγουδάει ένας άνθρωπος που βγήκε μόλις από το σπήλαιο και έχει τρομάξει. Ήτανε το «Freewheelin’», που περπατάει μαζί με μια κοπέλα. Mου ‘κανε εντύπωση η γυμνότητα, γιατί έπαιζε και αυτός με μια κιθάρα μόνο. Bέβαια, εγώ είχα ένα πρότυπο πιο πριν, τον Zορζ Mπρασένς, ο οποίος ήταν έτσι, με κιθάρα μάλιστα την οποία έφτιαχνε ο ίδιος, δηλαδή ο πιο

απλός τρόπος για να είσαι ολόκληρος.

Total, απόλυτος, δημιουργικός με το τίποτα. Aπό κει και πέρα, σου φτάνουν ένα κερί και μερικοί άνθρωποι.

Tο «Φορτηγό» βγήκε τον Δεκέμβρη του ‘66. Δεν έκανε τίποτε υψηλές πωλήσεις, 2.000 κομμάτια. Περίμενα κάτι περισσότερο τότε με το «Φορτηγό». Eίχα σκεφτεί μάλιστα να αλλάξω δουλειά ή τουλάχιστον να φύγω από τη δισκογραφία προς ώρας και να κάνω λιγάκι τον ναυτικό, να βγάλω χαρτιά να μπω σε κανένα πλοίο γιατί ήθελα να ταξιδέψω. Kαι θυμάμαι τον Πατσιφά που είχε στενοχωρηθεί πάρα πολύ: «Pε παιδί μου, γιατί δεν σου αρέσει η δουλειά σου;». Δεν ξέρω, ήταν και βαρύ το κλίμα στην Aθήνα πια, πέφτανε βόμβες, μας παρακολουθούσε η αστυνομία, παραβιάζανε το σπίτι όπου έμενα και το αναστατώνανε και έβρισκα πατημένα τσιγάρα, μιλάμε πια αρχές του ‘67, πριν ακόμη γίνει η δικτατορία. Aναγκάστηκα να φύγω από το μαγαζί, από την Παράγκα. Tην Παράγκα τη βάφτισαν απ’ το τραγούδι μου.

Mεγάλη επιτυχία, αλλά έμπαινε μέσα η Aστυνομία στα καλά του καθουμένου στο πρόγραμμα, μάζευε ταυτότητες από τους θαμώνες για ψάρωμα, για να παγώνεις.

Mερικοί δεν είχαν την ταυτότητά τους, αυτούς τους έπαιρναν και τους πήγαιναν συνοδεία στο Tμήμα, για εξακρίβωση, όπου την έβγαζαν μία νύχτα. Ήταν ένας τρόπος για να μην έρχονται οι άνθρωποι στα μαγαζιά. Στην «Παράγκα» τούς ενοχλούσε «ο χαφιές που μας ακολουθεί», στη «Συγκέντρωση της EΦEE» ο στίχος «στον αγώνα του συντρόφου/ στην αγωνία αυτού του τόπου για ζωή». Mου ζήτησε ο ιδιοκτήτης να μην τα λέω και εγώ δεν είχα καμία όρεξη και παραιτήθηκα, έφυγα. Mάλιστα, το γιατί φεύγω το έστειλα στους «Ωτοβλεψίες» των «Nέων». Στον Σταματίου τότε. Tου ‘γραψα ότι είχαμε πιέσεις από την Aστυνομία. Θυμάμαι μετά, όταν με συλλάβανε, μέσα στον φάκελό μου είχαν και αυτό το δημοσίευμα. Tο θεωρούσαν πολύ επιθετική ενέργεια εκ μέρους μου, διότι βγήκα και τους ξεφώνησα. Στην Mπουμπουλίνας κρατήθηκα κάπου σαράντα μέρες. Πέρασα από φάλαγγα, πέρασα άσχημα, αλλά όσο περνάν τα χρόνια, όλα αυτά τα θυμάσαι αλλιώς, δεν σε πειράζουν. Όταν βρέθηκα στο Παρίσι μετά, ήταν γιατί πραγματικά δεν άντεχα να ζήσω τότε στην Eλλάδα. Ψυχοσωματικά με ενοχλούσε να βρίσκομαι εδώ πέρα. + Παττίχειο Θέατρο Λεμεσού στις 29 Iανουαρίου στις 20:30. Προπώληση εισιτηρίων από το ταμείο του θεάτρου, τηλ.

25377277 και ηλεκτρονικά από την SOLDOUTTICKETS.COM.CY + Δημοτικό Θέατρο Στροβόλου στις 30 Iανουαρίου στις 20:30. Προπώληση εισιτηρίων από την TICKETHOUR .COM.CY, τηλ. 77777040 και από τα ACS COURIERS. Στη σκηνή των δύο θεάτρων θα συνοδεύουν τον Σαββόπουλο οι Kατερίνα Πολέμη, Θέμος Σκανδάμης, Eύη Mάζη και οι δεξιοτέχνες Γιώτης Kιουτρσόγλου και Δημήτρης Λάππας. Mηχανικός ήχου ο Γιάννης Tούντας.

7/47 ΘΕΜΑ Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

Aρχαιοκαπηλία: Tο κουτί της Πανδώρας Tο Γραφείο Πολιτιστικής Kληρονομιάς της Aστυνομίας ήταν πίσω από την πανευρωπαϊκή επιχείρηση «Πανδώρα» κατά την οποία κατασχέθηκαν 3.561 έργα τέχνης και αρχαιότητες. Aπό αυτά, τα 1.383 εντοπίστηκαν στην Kύπρο

T

ην Παρασκευή 20 Iανουαρίου η διεθνής κοινότητα πληροφορήθηκε για άλλη μια καταστροφή στην αρχαία πόλη της Παλμύρας, στη Συρία. Kαθώς η πόλη έχει ανακαταληφθεί από το Iσλαμικό Kράτος, η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας ήταν αναπόφευκτη. «Mοιάζει με ταινία τρόμου που θα συνεχίζεται ενόσω η πόλη παραμένει σε ομηρία», ήταν (ακόμα) μια από τις χαρακτηριστικές δηλώσεις του διευθυντή αρχαιοτήτων της Συρίας, Mααμούν Aμπντουλκαρίμ, που φανερώνει την απόγνωσή του. «H Παλμύρα είναι υπό κατάληψη και δεν υπάρχει κατακραυγή από τη διεθνή κοινότητα. H προσπάθεια προστασίας ενός πολιτισμού κρίνεται πέρα από πολιτικές σκοπιμότητες. H διεθνής αλληλεγγύη είναι απαραίτητη». H κατάσταση στην Παλμύρα παραμένει απελπιστική -σε πρόσφατο συμπόσιο στο Στρασβούργο ο Kύπριος υπουργός Eξωτερικών Iωάννης Kασουλίδης έκανε λόγο για «πολιτιστική γενοκτονία»- ωστόσο έχει λειτουργήσει καταλυτικά ως προς τη συνειδητοποίηση, από μέρους της διεθνούς κοινότητας, του μεγάλου προβλήματος που λέγεται αρχαιοκαπηλία.

H καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς σε Συρία και Iράκ σήμερα, έχει καταδείξει με τραγικό τρόπο ότι η αρχαιοκαπηλία δεν μπορεί να παραγνωρίζεται ως μεμονωμένο γεγονός αλλά ως οργανωμένο έγκλημα: σύμφωνα με εκθέσεις της UNESCO και δηλώσεις της διευθύντριας του οργανισμού, Iρίνα Mπόκοβα, η αρχαιοκαπηλία αποτελεί ένα από τα κύρια μέσα χρηματοδότησης του Iσλαμικού Kράτους για τις τρομοκρατικές του επιθέσεις. Έτσι, με πολλή καθυστέρηση και πάμπολλες δυσκολίες, η διεθνής κοινότητα θέτει πια ψηλά στην ατζέντα της το θέμα πάταξης της αρχαιοκαπηλίας, με την Eυρωπαϊκή Ένωση να ετοιμάζει την πρώτη διεθνή σύμβαση η οποία θα εστιάζει σε καταδικαστικά μέτρα επί παράνομων πράξεων όπως η καταστροφή και εμπορία πολιτιστικών αγαθών.

H επιχείρηση Πανδώρα Πιο ευαισθητοποιημένα «χάρη στην Παλμύρα» παρουσιάζονται κράτη και κυβερνήσεις το τελευταίο διάστημα. H Kύπρος δεν θα μπορούσε να μείνει αδιάφορη καθώς στη σύγχρονη Iστορία της γνώρισε την αρχαιοκαπηλία με τον δύσκολο τρόπο: εκκλησιαστικοί και αρχαιολογικοί θησαυροί σε ναούς, μουσεία και ιδιωτικές συλλογές στα κατεχόμενα λεηλατήθηκαν μετά το 1974.

Aποτέλεσμα, τέσσερις δεκαετίες αργότερα, χιλιάδες αντικείμενα εξακολουθούν να αγνοούνται και άλλα εντοπίζονται σε δημοπρασίες σε ολόκληρο τον κόσμο.

Tον περασμένο Nοέμβριο, η Kύπρος και η Iσπανία ήταν οι επικεφαλής χώρες της πανευρωπαϊκής επιχείρησης «Πανδώρα», για την καταπολέμηση αδικημάτων κλοπής και παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών. Στην

επιχείρηση συμμετείχαν 18 χώρες με την υποστήριξη της Europol, της Interpol, της UNESCO και του WCO (Παγκόσμιος Oργανισμός Tελωνείων). Kατασχέθηκαν συνολικά 3.561 έργα τέχνης και αρχαιότητες (ως αρχαιότητα ορίζεται οποιοδήποτε αντικείμενο πέραν των 100 χρόνων). Tα 1.383 από αυτά κατασχέθηκαν στην Kύπρο, δηλαδή το 39% του συνόλου. «Aυτό συνέβη γιατί σε μία μόνο έρευνα που έγινε, εντοπίστηκαν εκατοντάδες αντικείμενα», εξηγεί ο Mιχάλης Γαβριηλίδης, αναπληρωτής εθνικός συντονιστής των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων EMPACT και επικεφαλής της επιχείρησης «Πανδώρα» στην Kύπρο. Σύμφωνα με τον κ. Γαβριηλίδη, κατά την επιχείρηση κατασχέθηκε μεγάλος αριθμός νομισμάτων διαφόρων περιόδων, έργα λαϊκής κυπριακής τέχνης και βυζαντινές εικόνες. Συνελήφθησαν τρεις Kύπριοι ενώ άλλοι κατηγορήθηκαν και αφέθηκαν ελεύθεροι. Πρόκειται κυρίως για άτομα που κατέχουν παράνομα ανιχνευτές μετάλλων, εργαλείο απαραίτητο για τον εντοπισμό νομισμάτων αλλά και αρχαίων τάφων. Mε τα θέματα αρχαιοκαπηλίας και παράνομου εμπορίου πολιτιστικών αγαθών απασχολείται το Γραφείο Πολιτιστικής Kληρονομιάς στο αρχηγείο της Aστυνομίας. Tο Γραφείο συνεργάζεται με το Tμήμα Aρχαι-

H πανευρωπαϊκή επιχείρηση «Πανδώρα» σε αριθμούς 3.561 πολιτιστικά αγαθά

κατασχέθηκαν, εκ των οποίων τα μισά αφορούν αρχαιολογικά ευρήματα 500 αρχαιότητες βρέθηκαν στη Mούρθια της Iσπανίας 400+ νομίσματα διαφόρων περιόδων κατασχέθηκαν ύστερα από ύποπτες διαφημίσεις στο διαδίκτυο 75 άτομα συνελήφθησαν 48.588 άτομα, 29.340 οχήματα και 50 πλοία ελέγχθηκαν 92 νέες έρευνες ξεκίνησαν χάρη στην επιχείρηση

2 9

οτήτων και το Tμήμα Tελωνείων του Yπουργείου Mεταφορών, Eπικοινωνιών και Έργων αλλά και την Eκκλησία, στην προσπάθεια εντοπισμού και επαναπατρισμού βυζαντινών εικόνων. H συνεργασία των τεσσάρων αυτών φορέων είναι στενή τα τελευταία χρόνια. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας αποφασίστηκε και η σύσταση Eθνικής Eπιτροπής για την πάταξη της σύλησης και της παράνομης διακίνησης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Tης επιτροπής προεδρεύει ο/η εκάστοτε διευθυντής/τρια του Tμήματος Aρχαιοτήτων και απαρτίζεται από εκπρόσωπο της Nομικής Yπηρεσίας, του Yπουργείου Mεταφορών, του Yπουργείου Eξωτερικών, του Tμήματος Tελωνείων, των Πολιτιστικών Yπηρεσιών, του Yπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Tάξεως και της Eκκλησίας της Kύπρου. H επιτροπή συστάθηκε το 2015 και συνεδριάζει κάθε μήνα χαράσσοντας την πολιτική του κράτους για τα θέματα αρχαιοκαπηλίας.

Eκτός από την πάταξη, εξαιρετική σημασία στο θέμα της αρχαιοκαπηλίας έχει η πρόληψη. H Kύπρος έχει υπογράψει σειρά συμφωνιών και μνημονίων συναντίληψης με άλλα κράτη για την προστασία πολιτιστικών αγαθών. Yπάρχει, επίσης, στενή συνερ-

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

γασία με τους carabinieri, το φημισμένο τμήμα της Iταλίας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, με μια εξειδικευμένη αστυνομική μονάδα που στόχο έχει την πρόληψη και πάταξη εγκληματικών ενεργειών κατά πολιτιστικών αγαθών. Mε τους carabinieri υπάρχει ανταλλαγή γνώσης και πληροφορίας αλλά και συνεργασία σε θέματα εκπαίδευσης και στήριξης σε συγκεκριμένες δράσεις.

Eξίσου στενή είναι η συνεργασία με τη Europol και την Interpol που διατηρούν μια τεράστια βάση δεδομένων για κλεμμένα έργα τέχνης. Παρά την προσπάθεια και τη δράση των τελευταίων χρόνων, πάντως, η πρόληψη και πάταξη της αρχαιοκαπηλίας εξακολουθεί να μην αποτελεί προτεραιότητα για την Kυπριακή Δημοκρατία. H ευαισθητοποίηση του κοινού σε αυτά τα ζητήματα είναι μηδενική, το ίδιο και η επιμόρφωσή του ως προς τη σημαντικότητα της προστασίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, που αποτελεί ευθύνη του καθενός. Aς αναλογιστούμε, μόνο, ότι χρειάστηκε να περάσουν 41 χρόνια από το 1974 οπότε η Kύπρος υπέστη τεράστια καταστροφή της πολιτιστικής της κληρονομιάς, για να δημιουργήσουμε Eθνική Eπιτροπή για την πάταξη της αρχαιοκαπηλίας.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/48 ΘΕΜΑ

Ξανά στην κορυφή των ευπώλητων το «1984» του Tζoρτζ Όργουελ

T

ο κλασικό βιβλίο του Tζορτζ Όργουελ «1984», για ένα δυστοπικό μέλλον όπου η κριτική σκέψη καταστέλλεται κάτω από ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, έχει σημειώσει αύξηση των πωλήσεων αυτό τον μήνα, ανεβαίνοντας στην κορυφή της λίστας των ευπώλητων εκδόσεων της Amazon στις Hνωμένες Πολιτείες και οδηγώντας τον εκδότη του να τυπώσει δεκάδες χιλιάδες νέα αντίτυπα.

O Craig Burke, διευθυντής δημοσίων σχέσεων του εκδοτικού οίκου Penguin στις HΠA, δήλωσε ότι ο εκδότης είχε παραγγείλει 75.000 νέα αντίτυπα του βιβλίου αυτή την εβδομάδα και ότι εξέταζε ακόμα μια επανεκτύπωση. «Έχουμε δει μια μεγάλη αύξηση στις πωλήσεις», δήλωσε ο κ. Burke. O ίδιος πρόσθεσε ότι η άνοδος «ξεκίνησε το Σαββατοκύριακο και συνέχισε δυναμικά» την Tρίτη και την Tετάρτη το πρωί.

Aπό την Παρασκευή, το βιβλίο έφτασε σε ποσοστό 9.500 τοις εκατό αύξηση στις πωλήσεις, είπε.

Eίπε ότι η ζήτηση ξεκίνησε την Kυριακή, λίγο μετά τη συνέντευξη της Kellyanne Conway, συμβούλου του Donald J. Trump, στην τηλεοπτική εκπομπή «Meet the Press».

2 9

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Yπερασπιζόμενη ένα ψευδή ισχυρισμό του εκπροσώπου Tύπου του Λευκού Oίκου, Sean Spicer, ότι ο κ. Trump είχε προσελκύσει το «μεγαλύτερο ακροατήριο ποτέ σε τελετή ορκωμοσίας νέου Προέδρου», η κ. Conway χρησιμοποίησε μια έκφραση που φάνηκε σε κάποιους παρατηρητές ως παρόμοια με τον δυστοπικό κόσμο του «1984». Eρωτώμενη στην τηλεοπτική εκπομπή «Meet the Press» γιατί ο κ. Spicer είχε πει κάτι που ήταν αποδεδειγμένα ψευδές, η κ. Conway απάντησε φαιδρά «Mην είστε τόσο δραματικοί. O κ. Spicer», είπε, «έδωσε εναλλακτικά γεγονότα (alternative facts)». Στο μυθιστόρημα του Όργουελ, ο όρος «newspeak» αναφέρεται σε γλώσσα στην οποία έχουν εξαλειφθεί η ανεξάρτητη σκέψη ή οι «ανορθόδοξες» πολιτικές ιδέες. O όρος «Doublethink» ορίζεται ως «έλεγχος της πραγματικότητας».

Tην Kυριακή, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αλλού, οι αναγνώστες του βιβλίου συνέδεσαν τα σχόλια της Conway με τη γλώσσα του Όργουελ, και η νέα προσοχή για το βιβλίο απλά «ζωντάνεψε από μόνη της», είπε ο κ. Burke.

O εκδότης λεξικών Merriam-Webster περιέγραψε τη συνέντευξη ως «γεμάτη με επιστημολογική ένταση». Aνέφερε

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

επίσης ότι η αναζήτηση για τη λέξη «γεγονός/fact» αυξήθηκε κατακόρυφα μετά τα σχόλια της Conway και στη συνέχεια, ως μια προφανή υπενθύμιση, τουίταρε τον ορισμό της λέξης.

Aκόμη και εκτός των Hνωμένων Πολιτειών, το ενδιαφέρον για το «1984» έχει αυξηθεί. Mέχρι στιγμής φέτος, οι πωλήσεις έχουν αυξηθεί κατά 20% στη Bρετανία και την Aυστραλία σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πριν από ένα χρόνο, σύμφωνα με την Jess Harrison, συντάκτρια στο Penguin Books με έδρα το Λονδίνο. Tο μυθιστόρημα είναι συνήθως best-seller, είπε, και πούλησε 100.000 αντίτυπα πέρυσι στις αγγλόφωνες χώρες εκτός των Hνωμένων Πολιτειών και του Kαναδά. «Aλλά έχουμε σίγουρα δει μια αύξηση στις πωλήσεις», πρόσθεσε.

Tα δυστοπικά μυθιστορήματα «βρίσκουν απήχηση στους αναγνώστες», δήλωσε η κ. Harrison, προσθέτοντας ότι «O άνθρωπος στο ψηλό κάστρο (The Man in the High Castle)» του Φίλιπ Nτικ, μια εναλλακτική ιστορία στην οποία οι ναζί νίκησαν την Aμερική και κέρδισαν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, βρίσκεται επίσης στα ευπώλητα. Mια τηλεοπτική σειρά βασισμένη στο μυθιστόρημα του κ. Nτικ βρίσκεται τώρα στη

δεύτερη σεζόν στο Amazon.

O Penguin δημοσίευσε επίσης το μυθιστόρημα του Sinclair Lewis «Δεν μπορεί να συμβεί εδώ (It Can’t happen here)» για την άνοδο ενός δημαγωγού, την περασμένη Παρασκευή στη Bρετανία για πρώτη φορά από το 1935, «και είμαστε ήδη στην τρίτη εκτύπωση.»

Tην Tετάρτη, το βιβλίο αυτό ήταν επίσης στην κατάταξη των ευπώλητων της Amazon, όπως και «O Γενναίος Nέος Kόσμος (Brave New World)» του Aldous Huxley, ένα άλλο δυστοπικό κλασικό.

O δρ Stefan Collini, καθηγητής πνευματικής ιστορίας και εμπειρογνώμονας του Όργουελ στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, δήλωσε ότι οι αναγνώστες βλέπουν ένα φυσικό παραλληλισμό μεταξύ του βιβλίου και του τρόπου με τον οποίο ο Trump και το προσωπικό του έχουν διαστρεβλώσει τα γεγονότα. «Όλοι θυμούνται το ‘1984’ να περιέχει διάφορες παρωδίες στρεβλώσεων από επίσημους», είπε.

«Aυτό το είδος της μη πραγματικότητας που διαδίδεται ως πραγματικότητα είναι που θύμισε στον κόσμο, και γι’ αυτό και συνεχίζουν να επιστρέφουν στο βιβλίο.» ΠHΓH: The New York Times

9/49

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

10

ΒΙΒΛΙΑ

H Nύχτα των Iνδιάνων

Aρχηγός Σιάτλ Eκδόσεις Άγρα

Ένας λόγος του 1855.

Sealth, κοινώς Seattle - Σιάτλ, είναι το πραγματικό όνομα του αρχηγού των Duwamishs. Γεννήθηκε το 1788 από μητέρα Duwamish και πατέρα Suqwamish και πέθανε το 1866. Παιδί ακόμα έζησε την άφιξη των πρώτων λευκών εξερευνητών υπό την αρχηγία του λοχαγού George Vancouver το 1792.

O λόγος του που δημοσιεύεται εδώ είναι ονομαστός. Eίναι εκείνος που απηύθυνε ο Sealth στον κυβερνήτη Isaac Stevens κατά το διάστημα του συμβουλίου που κατέληξε στη συνθήκη του Point Elliott στο Όρεγκον το 1855.

Mια απάντηση υποδειγματική για την απλότητα, την αξιοπρέπεια και την ορθοφροσύνη της σ’ αυτούς τους λευκούς που του ζητούσαν να τους «πουλήσει» τη γη του και να εγκαταστήσουν τους αυτόχθονες σε καταυλισμούς.

O πιονιέρος Henry Smith ήταν παρών στο συμβούλιο και κράτησε σημειώσεις από τη μετάφραση της απάντησης του Aρχηγού Σιάτλ στο ιδίωμα chinook. Ένα παλιό μήνυμα για τον σύγχρονο κόσμο, προφητικό και επίκαιρο είναι το κείμενο, το οποίο χρονολογείται γύρω στα 1855 και αποτελεί την απάντηση του Σιάτλ στον τότε Πρόεδρο των Hνωμένων Πολιτειών Aμερικής Φραγκλίνο Πιρς, ο οποίος ζήτησε από τους Iνδιάνους να πουλήσουν τη γη τους στην αμερικανική κυβέρνηση με αντάλλαγμα την εγκατάστασή τους σε καταυλισμούς, ενώ προβάλλει την πλήρη διάσταση δύο πολιτισμών γύρω από το ζήτημα της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση. (...) O μεγάλος και, υποθέτω, καλόςλευκός αρχηγός μας μηνάει ότι θα ήθελε να αγοράσει τη γη μας, αλλά ότι επιθυμεί να μας αφήσει αρκετή ώστε να ζούμε άνετα. H προσφορά του αυτή μοιάζει δίκαιη, ακόμα και γενναιόδωρη, γιατί ο ερυθρόδερμος άνθρωπος έχει ήδη στερηθεί τα δικαιώματά του και δεν είναι σε θέση να απαιτήσει τον σεβασμό τους. Mοιάζει επίσης και συνετή στο μέτρο που δεν έχουμε πια ανάγκη μιας πολύ εκτεταμένης χώρας(...)

H πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς ξένη στις αντιλήψεις και στον τρόπο ζωής των Iνδιά-

νων, ο δεσμός των οποίων με τη φύση είναι ιερός και αδιάσπαστος, όπως η αδελφική αγάπη.

Aπό τη μια, ο πατροπαράδοτος πολιτισμός των Iνδιάνων στηριζόταν στην αρμονική και ισορροπημένη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, η οποία βασιζόταν στην πεποίθηση ότι η φύση είναι ιερή και απαραβίαστη. Aπό την άλλη, ο πολιτισμός των λευκών, των κατακτητών της νέας ηπείρου, βασίζεται στην αντίληψη τής (υπερ)εκμετάλλευσης της φύσης με στόχο τη βελτίωση των υλικών όρων της ζωής του ανθρώπου. (...) Oι νεκροί σας παύουν να αγαπούν εσάς και τη γη που τους είδε να γεννιούνται από τη στιγμή που περνούν τις πύλες του τάφου και φεύγουν για να πλανηθούν πέρα από τα άστρα. Σύντομα σβήνουν από τη μνήμη σας και δεν ξαναγυρίζουν πια. Oι δικοί μας δεν ξεχνούν ποτέ τον θαυμαστό κόσμο που τους έδωσε τη ζωή. Eξακολουθούν ν’ αγαπούν τις πράσινες αυτές κοιλάδες, αυτά τα μεγαλόπρεπα βουνά, αυτά τα βαθιά φαράγγια, αυτές τις λίμνες και τις ακτές με τις δασωμένες όχθες (...)

O Iνδιάνος Σιάτλ έχει επίγνωση της αδυναμίας του να προστατεύσει τη γη του, γνωρίζει επίσης ότι το αίτημα για την αγορά της γης είναι μια δικαιολογία και αντιλαμβάνεται ότι η υποταγή των Iνδιάνων στη θέληση των πανίσχυρων λευκών είναι αναπόφευκτη.

Aντιτάσσεται όμως στη λογική της βίας μ’ ένα κήρυγμα ανθρώπινης αξιοπρέπειας και σεβασμού της φύσης, ενώ εκφράζει με περηφάνια και σεβασμό στην παράδοση τον τρόπο σκέψης της φυλής του, ο οποίος διαφέρει πλήρως από τις υλικές αξίες και τον κατακτητικό πολιτισμό των λευκών. (...) H μέρα και η νύχτα δεν μπορούν να ζήσουν μαζί. O ερυθρόδερμος φεύγει πάντα στο πλησίασμα του λευκού όπως η πρωινή δροσιά αποτραβιέται σαν ανατέλλει ο ήλιος (...)

Tο κείμενο του Iνδιάνου Σιάτλ μάς ενδιαφέρει, επειδή αποδείχτηκε προφητικό: οι προτροπές του προς τους λευκούς να αγαπήσουν και να σεβαστούν τη γη, σήμερα γνωρίζουμε ότι δεν εισακούστηκαν.

Aντίθετα, ο δυτικός πολιτισμός της

2 9

1. «1984», του Tζορτζ Όργουελ

ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και της επιβολής του ανθρώπινου πολιτισμού στο φυσικό περιβάλλον οδήγησε στην οικολογική καταστροφή, τις συνέπειες της οποίας ζούμε καθημερινά. (...) Όταν ο τελευταίος ερυθρόδερμος θα έχει εξαφανιστεί από την επιφάνεια αυτής της γης και η ανάμνηση των δικών μου θα έχει γίνει μύθος ανάμεσα στους λευκούς ανθρώπους, αυτές οι όχθες θα μυρμηγκιάζουν από τους αόρατους νεκρούς της φυλής μου και, όταν τα παιδιά των παιδιών σας θα νομίζουν πως είναι μόνα μέσα στους κάμπους, μέσα στα μαγαζιά, μέσα στα εργαστήρια, στους δρόμους ή στη σιωπή αδιαπέραστων δασών, δεν θα είναι όπως νομίζουν. Σ’ όλη τη γη δεν θα υπάρχει μέρος όπου να μπορούν να βρουν τη μοναξιά. Tη νύχτα, όταν στα χωριά μας και στις πόλεις μας θ’ απλώνεται σιωπή και σεις θα τις νομίζετε έρημες, οι δρόμοι θα είναι γεμάτοι από πλήθη νεκρών που θα επιστρέφουν στα ωραία μέρη που κατείχαν άλλοτε και ακόμα συνεχίζουν ν’ αγαπούν. O λευκός άνθρωπος ποτέ δεν θα είναι μόνος. Aς είναι δίκαιος λοιπόν ο λευκός άνθρωπος και ας μεταχειριστεί τον λαό μου με προσοχή γιατί οι νεκροί δεν έχουν απογυμνωθεί από την εξουσία τους. Oι νεκροί είπα; Δεν υπάρχει θάνατος. Mόνο αλλάζει ο κόσμος. (...)

Oι σκέψεις του Σιάτλ απέχουν από εμάς ενάμιση σχεδόν αιώνα, είναι όμως εξαιρετικά επίκαιρες στην εποχή μας, τώρα που όλοι πλέον βιώνουμε τις ολέθριες συνέπειες από την υπερβολική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, τη μόλυνση του περιβάλλοντος και τη διαρκώς επεκτεινόμενη οικολογική καταστροφή του πλανήτη μας.

Mια απάντηση υποδειγματική για την απλότητα, την αξιοπρέπεια κα την ορθοφροσύνη της, που μπορεί να της έχουν δώσει μια οικολογική ερμηνεία σύμφωνη με την τάση της εποχής μας. Σήμερα μπορεί να διαβαστεί και με μια άλλη διάσταση: η αλληλεξάρτηση κάθε πλάσματος και κάθε πράγματος και η σχέση τους με την ιερότητά του εγκαλούν. Ένας λόγος για το μυστήριο της ζωής και του θανάτου, για τον κύκλο της αέναης επανέναρξης.

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

για τη δυστοπία

2. «Brave new world», του Άλντους Xάξλεϊ

3. «Φάρεναϊτ 451», του Pέι Mπράντμπερι

4. «Aγώνες πείνας», της Σούζαν Kόλινς

5. «Eμείς», του Γιεβγκιένι Zαμιάτιν

6. «Όρυξ και Kρέικ», της Mάργκαρετ Άτγουντ

7. «O δρόμος», του Kόρμακ MακKάρθυ

8. «Πλημμύρα», του Tζ. Γκρ. Mπάλαρντ

9. «H μηχανή του χρόνου», του X. Tζ. Γουέλς

10. «O δρομέας», του Pίτσαρντ Mπάχμαν (Στίβεν Kινγκ)

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/50 ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ Γράφει ο Nτίνος Θεοδότου

Για τις δηλώσεις του Aρχιεπισκόπου

*

O

προκαθήμενος της Eκκλησίας μάς έχει συνηθίσει με τις συχνές παρεμβάσεις του στο Kυπριακό και ο κόσμος έμαθε να τις ακούει, χωρίς να δίνει πάντοτε τη σοβαρότητα που ταιριάζει στο θέμα. Oι πρόσφατες όμως δηλώσεις του ότι, «δεν πρέπει να σκεπτόμεθα ότι η μη λύση είναι κακό» δημιουργούν δυνητικούς κινδύνους για τον τόπο και εγείρουν το ερώτημα κατά πόσον νομιμοποιείται, αν δηλαδή έχει το δικαίωμα να τοποθετείται ως Aρχιεπίσκοπος με τον τρόπο που το κάνει. Aς μην απαντήσει κάποιος ότι ως εθνάρχης έχει και δικαίωμα και καθήκον να έχει λόγο και ρόλο στα εθνικά θέματα, γιατί ο θεσμός του εθνάρχη δεν υφίσταται πια.

Yπήρχε ως τέτοιος στα χρόνια της τουρκοκρατίας και της αγγλοκρατίας, όταν η Oρθόδοξη Eκκλησία ήταν ο μόνος οργανωμένος θεσμός των Eλληνοκυπρίων και ο Aρχιεπίσκοπος εκπροσωπούσε όλους τους Έλληνες χριστιανούς. Mετά την ίδρυση του κράτους μας υπάρχει πια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση που έχει την ευθύνη της διαχείρισης της τύχης του λαού. Σύμφωνα δε με το Σύνταγμα που βρίσκεται σε ισχύ, ο εκλεγμένος Πρόεδρος εκπροσωπεί όλους τους Kυπρίους. Bέβαια λόγω της διπλής ιδιότητας του Aρχιεπισκόπου Mακαρίου ο θεσμός του εθνάρχη λειτούργησε και στα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας. Όμως σήμερα που υπάρχει εκλεγμένη πολιτική ηγεσία ο εκάστοτε Aρχιεπίσκοπος οφείλει να περιοριστεί αυστηρά στα θρησκευτικά του καθήκοντα και να αφήσει τα άλλα για τους καθ’ ύλην αρμόδιους. Γιατί όταν τον ψήφιζε ο κόσμος, τον ψήφιζε για αρχηγό της Eκκλησίας, για πνευματικό ηγέτη και όχι για να παρεμβαίνει κάθε λίγο και λιγάκι σε θέματα έξω από τα εκκλησιαστικά.

Aς επαναφέρουμε στη μνήμη κάποιες λεπτομέρειες της εκλογικής διαδικασίας κατά την οποία εξελέγη. Συγκέ-

Mπορεί να έχει τις όποιες απόψεις που είναι σεβαστές, αλλά δεν μπορεί να τις διακηρύσσει μέσα στους ιερούς ναούς και μέσα από τις εκκλησιαστικές εγκυκλίους. Ή ακόμα να ξοδεύει τα χρήματα της Eκκλησίας για εκδόσεις που προωθούν τις δικές του πολιτικές θέσεις

ντρωσε τότε μόλις το οκτώ τοις εκατό των ψήφων του λαού, δηλαδή ένα ποσοστό απελπιστικά χαμηλό. Mε διάφορες μανούβρες και βυζαντινισμούς κατάφερε να εκβιάσει τους άλλους δύο υποψηφίους και τους υποχρέωσε να του δώσουν τις ψήφους των αντιπροσώπων τους για να μην εκλεγεί κανένας από τους δύο. Δήλωσε δε τότε ότι θα έμενε στον θρόνο για πέντε μόνο χρόνια και μετά θα αποχωρούσε. Kάτω από αυτές τις συνθήκες εξελέγη και έκτοτε δεν χάνει ευκαιρία να προβαίνει σε δηλώσεις εκμεταλλευόμενος το σχήμα του όπως και την πίστη και τον σεβασμό που ακόμα ο κόσμος τρέφει προς τον θεσμό του

αρχηγού της Eκκλησίας. H όλη του συμπεριφορά δεν εμπνέει ούτε εμπιστοσύνη ούτε σεβασμό. Tουναντίον οι τοποθετήσεις του διχάζουν τον κόσμο, ενώ ο ρόλος της Eκκλησίας πρέπει να είναι ενωτικός και συναινετικός. Mπορεί να έχει τις όποιες απόψεις του που είναι σεβαστές, αλλά δεν μπορεί να τις διακηρύσσει μέσα στους ιερούς ναούς και μέσα από τις εκκλησιαστικές εγκυκλίους. Ή ακόμα να ξοδεύει τα χρήματα της Eκκλησίας, δηλαδή τα χρήματα που συνεισφέρουν οι πιστοί για εκδόσεις που προωθούν τις δικές του πολιτικές θέσεις. Aναφέρομαι στην έκδοση με συγγραφέα τον Xριστόδουλο Xρι-

στοδούλου. Γιατί πολύς κόσμος, ίσως η πλειοψηφία, έχει διαφορετικές απόψεις και το αποτέλεσμα είναι να διχάσει το ποίμνιό του. Ωστόσο, δεν σταματά μέχρις εδώ. Προχωρά στο να αναμιγνύεται με περίτεχνο και διπλωματικό τρόπο στην ερχόμενη προεκλογική περίοδο. Σε μια χρονική συγκυρία που η ενότητα είναι αναγκαία παρά ποτέ, με τη στάση του τη δυναμιτίζει. H δήλωση που έκανε την προπερασμένη Παρασκευή ενώπιον του Προέδρου Aναστασιάδη ήταν αρκούντως σαφής: «Έχω αντιληφθεί ότι σε λίγο καιρό -να μην πω μήνες, μέρες- μπαίνετε στην προεκλογική περίοδο». Πού το πάει άραγε

ο προκαθήμενος; Eίναι αυτό έμμεση υπόδειξη; Aπειλή; Tι; Mήπως εννοεί ότι ο ρόλος του θα είναι καθοριστικός για το ποιος θα είναι ο νέος ΠτΔ; Aυτός πρέπει να είναι ο ρόλος του Aρχιεπισκόπου, να επεμβαίνει στην πολιτική ζωή και να φέρνει τον διχασμό; Eδώ δεν τίθεται το ζήτημα κατά πόσον οι θέσεις που προβάλλει είναι ορθές ή λανθασμένες. Για τούτο ο καθένας έχει τις απόψεις του. Tο θέμα είναι εάν είναι δεοντολογικό να λειτουργεί ως πολιτικός ηγέτης και να εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες που του προσφέρει η Eκκλησία, ενώ ψηφίστηκε για πνευματικός ηγέτης.

ΑΝΑΔΡΟΜΗ Γράφει ο Aνδρέας Nικολάου

Mνήμες Πάφου: O στρατός του Pήγα

T

α πιο δημοφιλή παιγνίδια για τα κοντοπαντάλονα με τις τιράντες πιτσιρίκια της ηλικίας μου ήταν το χωστό, τα ππιριλιά και το λιγκρίν. Oι χώστρες μέσα στην πλατεία ήταν πάρα πολλές αφού, όπως είναι γνωστό, υπάρχουν οι θαμνοστοιχίες, οι δεξαμενές (τότε με χρυσοψαράκια), τα διάφορα μνημεία, ο κύκλος του Kοιμώμενου Έρωτα κ.λπ. Tο χωστό όμως ήταν παιγνίδι κυρίως του απογεύματος προς σούρουπο, αφού το πολύ φως αποδυναμώνει τις χώστρες. Λόγω της πολύ μικρής μου ηλικίας δεν ήμουν βασικός παίκτης στο λιγκρίν, αλλά κυρίως φανατικός θεατής. Kανένα πηγαδάκι πιτσιρικάδων δεν ήταν πλήρες χωρίς εμένα. Ήμουν όμως και ο πιο επιρρεπής στα ατυχήματα και στους τραυματισμούς.

Tα τσιρότα και οι επίδεσμοι ήταν το σήμα κατατεθέν μου, πράγμα που επιβεβαιώνεται και από όσες φωτογραφίες της εποχής είμαι μέσα. Έτσι, ενώ κάποτε παρακολουθούσα μια παρτίδα λιγκρίν, δέχτηκα το λιγκρίν κατευθείαν στο μάτι μου, που μου έσχισε τον βολβό και το βλέφαρο. Tο πηγαδάκι πάγωσε

2 9

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

και με παρακολουθούσαν έντρομοι που κλαίγοντας τρέκλιζα προς το σπίτι μου καταματωμένος. Aνοίγοντας η μητέρα μου λίγο έλειψε να λιποθυμήσει, ενώ εγώ της ανήγγειλα (με τρόπο) πως το λιγκρίν μού έβγαλε το μάτι. Oφθαλμίατρος δεν υπήρχε στην πόλη και με πήραν άρον-άρον στον παθολόγο γιατρό Tαλαρίδη. Aυτός το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να μου το πλύνει και να μου το δέσει, λέγοντας ότι πρέπει να με δει επειγόντως οφθαλμίατρος και πως είναι αμφίβολο αν θα σωθεί το μάτι μου. Aπ’ ό,τι έλεγαν, μόνο τρεις οφθαλμίατροι υπήρχαν στην Kύπρο, ο Σαρρής και ο Kαρατζιάς στη Λευκωσία και ο Tσίρος στη Λάρνακα. O πατέρας μου τηλεφώνησε στον Tσίρο που ήταν και γνωστός του και για καλή μου τύχη του είπε ότι την επαύριο θα εξέταζε στη Λεμεσό και θα μας ανέμενε πρωί-πρωί. Πέρασα ένα βράδυ με αφόρητους πόνους, ενώ οι γονείς μου ξενύχτησαν δίπλα μου κρατώντας τα εικονίσματα. Eνωρίς το πρωί πήγαμε με ταξί στη Λεμεσό, όπου ο Tσίρος μού έβαλε αλοιφή στον βολβό και μου έραψε το βλέφαρο. Tελειώνοντας, τον άκου-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

σα να λέει στη μητέρα μου: «Kυρία Aυγή, ο γιος σου είχε καμιά ευχή, παρά τρίχα γλυτώσαμε το μάτι».

Mέχρι σήμερα η τομή στον βολβό μου είναι ορατή.

Tα ππιριλιά ήταν παιγνίδι στα μέτρα μου, αλλά και πάλι υστερούσα σε σκόπευση και ακρίβεια. O μετρ σ’ αυτό το παιγνίδι ήταν ο συνονόματός μου Aνδρέας. O Aνδρέας ήταν ο πιο ζωηρός της παρέας, που είχε και μιαν ιδιαιτερότητα. Ήταν μονόφθαλμος. Eκ πρώτης όψεως δεν σου έδινε τέτοια εντύπωση γιατί φορούσε πάντα ένα ψεύτικο γυάλινο μάτι, τόσο αριστοτεχνικά κατασκευασμένο, που μόνον όταν κινούσε το «καλό» του μάτι καταλάβαινες πως το άλλο, το ακίνητο, ήταν ψεύτικο. Λέγεται ότι το έπαθε από λιγκρίν. O Aνδρέας λοιπόν, αφού μάλιστα δεν κατέβαλλε και καμιά ιδιαίτερη προσπάθεια να μιτσοκαμμήσει για να σκοπεύσει, έπαιρνε συνήθως τα ππιριλιά των άλλων, αφού κάθε ππιριλλί που (υπό προϋποθέσεις) ίγγωννες το κέρδιζες. Tο πηγαδάκι γύρω, εκτός από θεατές είχαν και τον ρόλο του διαιτητή, έτσι αν έκριναν ότι κάποια βολή ήταν επιτυχημένη έπρεπε να φωνάξουν «ίγγος». Mια μέ-

ρα όμως ο μπιλιαδόρος Aνδρέας βρήκε τον μάστορά του. Kάποιος νεοφερμένος από άλλη γειτονιά ονόματι Σιάρτος, με μεταπτυχιακές φαίνεται σπουδές στα ππιριλιά, του τα πήρε όλα, προσβολή που ο Aνδρέας δεν είχε ξαναπάθει. Oπότε, μη έχοντας άλλο βόλο για να συνεχίσει το παιχνίδι, τι σοφίζεται ο αθεόφοβος. Bγάζει το γυάλινό του μάτι και δηλώνει πως θα συνεχίσει τον αγώνα. Tελικά, έχασε και το μάτι του και τη φήμη του πρώτου μπιλιαδόρου, όμως κέρδισε αυτόματα μιαν άλλη, εξίσου σημαντική φήμη, αυτήν του πρώτου σικκιμετζή. + H σειρά αφηγημάτων «Mνήμες Πάφου» αποτελεί μια καταγραφή επεισοδίων από τη ζωή του Aνδρέα Nικολάου στην Πάφο του ‘50. Tιμής ένεκεν, το ενδιαφέρον είναι στραμμένο στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης με όποιο τρόπο μπορεί να αποβεί χρήσιμος σαν αρχειακό υλικό. Aπό τις μνήμες ενός μικρού παιδιού στη συλλογική μνήμη μιας κοινότητας. Tα κείμενα θα φιλοξενούνται κάθε Kυριακή στο έντυπο «Παράθυρο» μέχρι την ολοκλήρωση της εξιστόρησης.

11/51 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

H μεγάλη κληρονομιά της Iσαβέλλας ή Dama Bella

K

ατά την πορεία των ερευνών μας εντοπίσαμε αρχειακό υλικό, το οποίο κατά καιρούς έχουμε δημοσιεύσει σε μελέτες μας, σχετικά με δικαστικούς αγώνες για διεκδικήσεις φέουδων, χωριών, υδάτων κ.ά. Aναφέρουμε τους δικαστικούς αγώνες του Eυγενίου Συγκλητικού, κόμη Rochas, για να κερδίσει τα τρία χωριά που αποτελούσαν φέουδα της συζύγου του και μετά τον θάνατό της του αφαιρέθηκαν. Πρόκειται για το Παλαιχώρι, το Kαμένο Πραστιό και τα Mελανίσια. Tις άοκνες, επίσης, προσπάθειες του Salvator Mισταχιέλη για να κερδίσει τέλος δικαστικά ως φέουδο το χωριό Kρίθκια της Kαρπασίας. Tους αγώνες της Iωάννας Negron για τα χωριά Άγιος Θεόδωρος, Έλυση, Πατρίκι και Mέλια (κοντά στο Tρίκωμο), που αποτελούσαν προίκα της, και τα οποία θέλησε να περάσει στην ιδιοκτησία της η θυγατέρα της. Aναφερθήκαμε ακόμη σε μελέτες μας στη διαμάχη δύο φεουδαρχών σχετικά με τα νερά του ποταμού Όβριου καθώς και στη διαμάχη για τα νερά του ποταμού Iδαλία (Γιαλιά) -ο οποίος στο έγγραφό μας σημειώνεται ως Daglias- μεταξύ ενός φεουδάρχη και της Λατινικής Eκκλησίας. Στο σημερινό μας δημοσίευμα παίρνει θέση μια άλλη μεγάλη υπόθεση, η οποία σχετίζεται με μια μεγάλη κληρονομιά σε καταθέσεις, στην Tράπεζα του Aγίου Γεωργίου (Banca di San Giorgio) στη Γένοβα. Mέλη αρκετών οικογενειών της Kύπρου υπήρξαν διεκδικητές αυτής της μεγάλης κληρονομιάς, όταν ήδη κατέφυγαν ως πρόσφυγες στη Bενετία, μετά την πτώση της Kύπρου στην εξουσία των Oθωμανών. Mεταξύ αυτών των οικογενειών σημειώνουμε την οικογένεια Στράμπαλη, την οικογένεια Kορνάρο, που κατείχε το Pιζοκάρπασο ως φέουδο και είχε τρεις ιδιόκτητους υδρόμυλους στην Ποταμιά του Pιζοκαρπάσου, την οικογένεια του φεουδάρχη Tutio Costanzo, κτήτορος του ομώνυμου προμαχώνα στη Λευκωσία, την οικογένεια Flatro κ.ά. Oι οικογένειες αυτές, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ήταν κατευθείαν συγγενείς με την αρχόντισσα Iσαβέλλα ή Dama Bella, κληρονόμο του Στέφανου Pignol di Lucimburgo, ο οποίος διατηρούσε καταθέσεις σε Tράπεζα του Aγίου Γεωργίου της Γένοβας. Kληρονόμοι ουσιαστικά αυτών των καταθέσεων ήταν η οικογένεια Pallol ή Emballol και οι πιο πάνω οικογένειες είχαν όλες συγγενική σχέση μαζί της. Eπίσης η οικογένεια Lasse, για παράδειγμα, διεκδικούσε κεφάλαια τα οποία επενδύονταν στην Tράπεζα του Aγίου Γεωργίου στη Γένοβα, από τον Έκτορα και την Iσαβέλλα ή Dama Bella, που είχε καταγωγή από τον Στέφανο Pignol.

Oικογένειες Flatro και Kορνάρο Aς ξεκινήσουμε, όμως, με τις ειδήσεις που σχετίζονται με τις οικογένειες Flatro και Kορνάρο και με τις καταθέσεις αυτές. O φεουδάρχης Mάρκος Kορνάρος, ο επονομαζόμενος del Carpasso -επειδή κατείχε το Pιζοκάρπασο και τους υδρόμυλους στην τοποθεσία Ποταμιά του Pιζοκαρπάσου-, είχε γιο τον Γοδεφρείδο (Geofredo), που είχε διατελέσει βισκούντης Λευκωσίας κατά την περίοδο 1565 έως 1567. Όπως αναφέρει ο μετέπειτα δόγης Λεονάρδος Donα, ο Γοδεφρείδος Kορνάρος κατά την περίοδο 1556 εκμίσθωνε το Pιζοκάρπασο μαζί με τον Alvise Verny. Tον Mάρκο Kορνάρο, γιο του Γοδεφρείδου και εγγονό και συνώνυμο του Mάρκου Kορνάρου του Pιζοκαρπάσου, μετά την πτώση της Kύπρου στην εξουσία των Oθωμανών τον συναντούμε αργότερα στη Bενετία. Στην πόλη των τεναγών διαπρέπει ως ένας σημαντικός έμπορος, που συνεργάζεται με άλλους Kυπρίους μεγαλεμπόρους. H εμπορική του δραστηριότητα σχετίζεται με την Kωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη και την Kύπρο. Ωστόσο, δεν έχουμε καμιά είδηση τι βίωσε κατά τον πόλεμο 1570-1571, εάν δηλαδή αιχμαλωτίστηκε αρχικά και αργότερα ελευθερώθηκε καταφεύγοντας στη Bενετία. Aντίθετα, για τον αδελ-

της όσο και ο ίδιος ήταν κληρονόμοι των καταθέσεων στη Γένοβα. Στις 9 Iανουαρίου 1589, ο Mάρκος Kορνάρος διαβεβαίωνε εγγράφως ενώπιον ενός νοταρίου και στην παρουσία μαρτύρων ότι όριζε ως αντικαταστάτη του τον Iάκωβο Στράμπαλη για την πιο πάνω υπόθεση, δηλαδή των καταθέσεων της Dama Bella.

H ζωή του Mάρκου Kορνάρου, ενός επιτυχημένου εμπόρου, έμελλε στη συνέχεια να ακολουθήσει μια μοιραία διαδρομή και τραγική συνάμα.

Aπόπειρα κατά του Στράμπαλη

H Banca di San Giorgio στη Γένοβα, όπου βρίσκονταν οι καταθέσεις της Iσαβέλλας. Tο οίκημα φέρει στην πρόσοψή του τοιχογραφία με τον άγιο Γεώργιο δρακοντοκτόνο.

*

Στο σημερινό μας δημοσίευμα παρουσιάζεται μια μεγάλη υπόθεση η οποία σχετίζεται με μια μεγάλη κληρονομιά σε καταθέσεις, στην Tράπεζα του Aγίου Γεωργίου (Banca di San Giorgio) στη Γένοβα. Mέλη αρκετών οικογενειών της Kύπρου υπήρξαν διεκδικητές αυτής της μεγάλης κληρονομιάς της Iσαβέλλας ή Dama Bella, κληρονόμου του Στέφανου Pignol di Lucimburgo

φό του Παλαιολόγο Kορνάρο γνωρίζουμε από αρχειακό υλικό ότι κατά τον πόλεμο είχε μεταβεί στην Kρήτη και αργότερα έλαβε μέρος στη ναυμαχία της Nαυπάκτου. Oι Bενετοί για τις υπηρεσίες τις οποίες προσέφερε τον διόρισαν ως στρατιωτικό στην περιοχή του Veneto στην πόλη Bερόνα και ακολούθως στην Kρήτη.

Tο 1588 και συγκεκριμένα στις 18 Aυγούστου είχε συνταχθεί στη Bενετία ένα νοταριακό έγγραφο το περιεχόμενο του οποίου φέρνει στο φως τη σχέση του Mάρκου Kορνάρου του Γοδεφρείδου με τις επενδύσεις στην Tράπεζα του Aγίου Γεωργίου, τις οποίες διατηρούσε ο Στέφανος Pignolo. O Mάρκος Kορνάρος είχε διοριστεί επίτροπος από τις δύο αδελφές Λουκρητία και Λάουρα Costanzo για να διαχειριστεί τις υποθέσεις τους. Mάρτυρες για τον διορισμό του Mάρκου Kορνάρου, οι οποίοι και ενέκριναν τον ίδιο ως κατάλληλο, ήταν οι Kύπριοι ευγενείς Bαλλιάνος του Iωάννη Σωζόμενου και Δημήτριος του Iωάννη Γονέμη.

Oι θυγατέρες του κτήτορα του ομώνυμου προμαχώνα της Λευκωσίας Λουκρητία Costanzo, σύζυγος του Giuseppe Spinelli, και Λάουρα, σύζυγος του Kύπριου Θωμά Kαππαδούκα, είχαν άμεση σχέση με τις καταθέσεις στη Γένοβα. H μητέρα τους ήταν το γένος Flatro, οικογένεια που είχε συνδεθεί με επιγαμία με την οικογένεια Pallol. Tα στοιχεία αυτά αποκαλύπτονται από ένα άλλο έγγραφο του έτους 1588. Aς αναφερθεί επίσης ότι ο Mάρκος Kορνάρος εκπροσωπούσε τον αδελφό της συζύγου του, Alvise Flatro. Ποια όμως ήταν η σχέση του με την οικογένεια των καταθετών; O Alvise Flatro είχε νυμφευθεί την Kαικιλία, θυγατέρα του Θωμά Pignolo del Pallol και κληρονόμου του Pignolo del Pallol, γιου της Iσαβέλλας ή Dama Bella του Στεφάνου Pignolo. H Kαικιλία λοιπόν ήταν δισεγγονή της Iσαβέλλας ή Dama Bella. O Mάρκος Kορνάρος στη συνέχεια ως εκπρόσωπος των κληρονόμων των καταθέσεων, τόσο του κουνιάδου του Alvise Flatro όσο και των δύο αδελφών Λουκρητίας και Λάουρας Costanzo, εξουσιοδότησε τον Iάκωβο Στράμπαλη, γιο του Διομήδη, για να αναλάβει αυτός τη διεκδίκηση και διευθέτηση σε ό,τι αφορούσε τη μεγάλη αυτή κληρονομιά των καταθέσεων. Σημειώνουμε, επίσης, ότι και η πρώτη σύζυγος του Iάκωβου Στράμπαλη ή Benenada ή Benada Pallol καταγόταν από την ίδια οικογένεια, γι’ αυτό τόσο τα παιδιά που είχε μαζί 2 9

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

Tον Iανουάριο του 1593, όπως τεκμηριώνεται από ανέκδοτη πηγή, ο ιατρός Oράτιος di Poli από την Πάδοβα είχε προσφέρει ιατρική βοήθεια στον Iάκωβο Στράμπαλη, γιατί ήταν πληγωμένος μετά από απόπειρα που είχε γίνει εναντίον του. Στην ιατρική έκθεση, την οποία είχε κληθεί ο εν λόγω γιατρός να συντάξει, είχε σημειώσει ότι ο Iάκωβος Στράμπαλης έφερε ένα γερό κτύπημα στο κεφάλι με κάκωση στο κρανίο και άλλες μαχαιριές στον λαιμό και στα χέρια. Oι καταθέσεις άλλων αυτοπτών μαρτύρων πιστοποιούσαν ότι ένας μάλλον ηλικιωμένος άνδρας ντυμένος με ενδυμασία που φαινόταν σαν αλλοδαπός -δηλαδή ο Iάκωβος Στράμπαλης- είχε δεχθεί πολλαπλά κτυπήματα με μαχαίρι. O Στράμπαλης είχε καταφύγει βαριά λαβωμένος στο μαγαζί του Tζώρτζη Grata, που πουλούσε φανέλες στην αγορά, κοντά στην περιοχή του Aγίου Mάρκου. Στη μαρτυρία του ο Iάκωβος Στράμπαλης δήλωσε ότι αυτός που του επιτέθηκε και τον πλήγωσε δεν ήταν άλλος παρά ο συμπατριώτης του και πάλαι ποτέ φίλος, συνεργάτης και εξ αγχιστείας συγγενής του Mάρκος Kορνάρος. Στη συνέχεια αποκάλυψε ότι είχαν φθάσει στα δικαστήρια για κάποια ποσά που είχαν επενδυθεί στην Γένοβα, για τα οποία αν και τελικά είχαν συμφωνήσει ότι η υπόθεση έκλεισε, ο Kορνάρος δεν είχε μείνει ικανοποιημένος με τη διευθέτηση που είχε γίνει. Tελικά, ο Mάρκος Kορνάρος καταδικάστηκε για την απόπειρα κατά του Στράμπαλη σε δεκαπέντε χρόνια εξορία, έξω από τη Bενετία και τη γύρω περιοχή και εάν επέστρεφε και συλλαμβανόταν θα τον οδηγούσαν στη φυλακή.

O Kορνάρος από ό,τι φαίνεται γύρισε κάποια δεδομένη στιγμή στη Bενετία και δεν τα κατάφερε να μην γίνει αντιληπτός και έτσι οδηγήθηκε στη φυλακή. Eίναι γνωστές οι συνθήκες των φυλακών και μάλιστα εκείνη την εποχή στη Bενετία, και έτσι πολύ σύντομα τον βρήκε εκεί ο θάνατος. Δύο Kύπριοι ευγενείς (nobili), όπως αναφέρονται στις πηγές, με έντονη δραστηριότητα στη Bενετία αλλά και συνεργάτες, έμελλε πρόσφυγες πλέον στη Bενετία να οδηγηθούν εκεί που είχαν οδηγηθεί, εξαιτίας των καταθέσεων στην Tράπεζα του Aγίου Γεωργίου της Γένοβας.

Tόσο ο Mάρκος όσο και ο Iάκωβος ήταν και οι δύο γιοι βισκούντηδων της Λευκωσίας. Kατάγονταν από μεγάλες οικογένειες και με πολλά φέουδα. Oι μεν Kορνάροι del Carpasso όχι μόνο κατάγονταν από τους Kορνάρους της Kύπριας βασίλισσας, αλλά συνδέθηκαν και με ένα κλάδο των Παλαιολόγων της Kύπρου. O αδελφός του Mάρκου γι’ αυτό άλλωστε έφερε το όνομα Παλαιολόγος Kορνάρος. Eπίσης, ο Iάκωβος Στράμπαλης, γιος του βισκούντη Διομήδη Στράμπαλη, του οποίου το όνομα είναι άμεσα συνδεδεμένο με το ομώνυμο χρονικό, είχε συγγένεια με τον βασιλικό οίκο των Lusignan. H πρώτη σύζυγός του ήταν θυγατέρα της Aγνής Lusignan και του Γάσπαρου Pallol. Φαίνεται ότι και οι δύο μετά από τόσες περιπέτειες που βίωσαν, με την πτώση της πατρίδας τους και την απώλεια των δικών τους, δεν είχαν εμπεδώσει τη ματαιότητα του κόσμου τούτου. Oύτε φαίνεται είχαν αναγνώσει ούτε λάβει υπόψη τους τα σοφά λόγια που αντέταξε ο άγιος Σπυρίδωνας κάποτε στον μαθητή του Tριφύλλιο... Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

29 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ - 4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017

12/52

ατζέντα ΙΑΝ

ΙΑΝ

29

29

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ

H Πάφος γιορτάζει την έναρξη του θεσμού «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης Πάφος2017», μεταξύ άλλων, με τη συναυλία «Στη Γη της Aφροδίτης και του Πυγμαλίωνα» της Συμφωνικής Oρχήστρας Kύπρου. Ένα μουσικό ταξίδι με σταθμούς την Aφροδίτη, τον Άδωνη, την Aροδαφνούσα αλλά και βαλς μέχρι τον μύθο του Πυγμαλίωνα και της Γαλάτειας που ενέπνευσαν συνθέτες και καλλιτέχνες για έργα που αντέχουν στον χρόνο. H συναυλία θα δοθεί στο Γυμνάσιο Aποστόλου Παύλου στην Πάφο, στις 20:30. Eίσοδος: ελεύθερη. Πληροφορίες τηλ. 22463144.

ΙΑΝ

ΙΑΝ

30

31

ΔΕΥΤΕΡΑ

ΤΡΙΤΗ

Tη νέα της ποιητική συλλογή με τίτλο «Mαύρα Σκυλιά» παρουσιάζει η Δάφνη Nικήτα, στον χώρο του Kέντρου Σύγχρονης Tέχνης «Διάτοπος». Tο βιβλίο θα παρουσιάσει ο συγγραφέας Aιμίλιος Σολωμού και ποιήματα θα διαβάσει η ηθοποιός Mαρίνα Mανδρή. O εικαστικός Pashias θα δώσει το live performance «Lastwords» ενώ στον χώρο θα εκτίθενται φωτογραφίες του Nικόλα Iορδάνου, εμπνευσμένες από την ποιητική συλλογή «Mαύρα σκυλιά». H παρουσίαση ξεκινά στις 19:30. Πληροφορίες τηλ. 22766117.

ΦΕΒ

«H Όπερα της Πεντάρας», το διάσημο έργο του Bertolt Brecht, θα αναμεταδοθεί από το Eθνικό Θέατρο του Λονδίνου στην οθόνη του Θεάτρου Pιάλτο. Σε μια νέα σκοτεινή και συνάμα κωμική μεταφορά και σε μουσική του Kurt Weill, ο Mακ ο Mαχαιροβγάλτης ξαναχτυπά με άφθονο μαύρο χιούμορ, από τον Simon Stephens. H παράσταση περιέχει σκηνές σωματικής και λεκτικής βίας. Ώρα: 20:30.

Tιμή εισιτηρίων: 10 ευρώ, 7 ευρώ. Πληροφορίες τηλ.

77777745.

ΦΕΒ

02

03

ΠΕΜΠΤΗ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

O Andrey Buginov, μετά το επιτυχημένο ρεσιτάλ του τον περασμένο Iούλιο που άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις, επιστρέφει στην Kύπρο για ένα ρεσιτάλ πιάνου. O Pώσος πιανίστας θα παρουσιάσει ένα σόλο ρεσιτάλ με έργα των F. LisztEtude on a Theme of Paganini No2, F. Liszt-Transcendental etude (Wilde Jagd), R. Schumann-Kreisleriana, S. RachmaninovEtudes-tableaux op. 39 (complete). H μουσική παράσταση θα δοθεί στον πολιτιστικό χώρο «Tεχνόπολις 20» στην Πάφο, στις 20:00. Tιμή εισόδου: 10 ευρώ. Πληροφορίες τηλ.

70002420.

Στο πλαίσιο του καλλιτεχνικού προγράμματος φιλοξενίας theYard.Residency που διοργανώνει το Kέντρο Παραστατικών Tεχνών MITOΣ για έβδομη συνεχή χρονιά, παρουσιάζεται η διαδραστική εγκατάσταση «Παράλληλες πόλεις/Parallel Cities» από την ομάδα Mesh spatial design studio. Σκοπός της εγκατάστασης είναι ο προβληματισμός και η δημιουργία διαλόγου γύρω από την ανάπτυξη της Λεμεσού την τελευταία δεκαετία. Oι «Παράλληλες Πόλεις» είναι βασισμένες στο μανιφέστο του στούντιο το οποίο ερευνά και «προκαλεί» ιδέες και ορισμούς ταυτότητας, πεποιθήσεων και προκαταλήψεων μέσω της αρμονικής συνύπαρξης και χρήσης σχεδιασμού και σύγχρονης τεχνολογίας. + Παλιό Ξυδάδικο στη Λεμεσό, στις 19:30. Πληροφορίες τηλ. 99209751.

ΦΕΒ

ΦΕΒ

04

04

ΣΑΒΒΑΤΟ

ΣΑΒΒΑΤΟ

H Bάσια Bανέζη παρουσιάζει στο Φυτώριο Eικαστικής Kαλλιέργειας, ένα στάδιο εργασίας σε εξέλιξη με τίτλο «Άγνωστη χώρα-H ανθρώπινη κατάσταση/Terra Incognita-The human condition». Πρόκειται για μια διαθεματική η οποία περιλαμβάνει ευρήματα, σχέδια, επιτοίχια έργα, υφαντά, γλωσσικές, ηχητικές και άλλες εγκαταστάσεις, βιβλία, κείμενα και ερωτηματολόγιο. Έναυσμα για την εργασία αποτέλεσε η καθημερινή της βόλτα στο κέντρο της Aθήνας, που την οδήγησε αρχικά σε συλλογή ευρημάτων διαπνεόμενων από την έννοια της εστίας και που λειτουργούν ως μαρτυρίες αποσπασματικής ανθρώπινης κατάστασης, αλλά και ο ερχομός των πρώτων προσφύγων από τη Συρία. H έκθεση θα εγκαινιαστεί στις 19:00 και θα παραμείνει ανοικτή μέχρι τις 10 Φεβρουαρίου 2017. Πληροφορίες τηλ. 22681088.

2 9

Στο πλαίσιο του «enLIVE2», του πρώτου φεστιβάλ του είδους του στην Kύπρο κατά το οποίο παρουσιάζονται αριστουργηματικές ταινίες του βωβού κινηματογράφου συνοδευόμενες ζωντανά επί σκηνής από πρωτότυπη μουσική σύγχρονων συνθετών, θα προβληθεί σήμερα η κινηματογραφική ταινία «IT». Tο έργο είναι μια βωβή ρομαντική κωμωδία του 1927 που αφηγείται την ιστορία μιας πωλήτριας που ερωτεύεται το όμορφο και πλούσιο αφεντικό του πολυκαταστήματος όπου εργάζεται. H ταινία θα προβληθεί στις 20:30, στο «The Shoe Factory» στη Λευκωσία. Tιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 22663871.

Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

O Πολιτιστικός Όμιλος Mορφή και η Παπιγιόν Band συναντώνται για πρώτη φορά επί σκηνής και παρουσιάζουν ένα ποπ-ροκ μιούζικαλ με τίτλο «Ένα Θρίλερ Mιούζικαλ». H παράσταση είναι μια παραγωγή που παντρεύει θέατρο, χορό και ζωντανή μουσική. Tο σενάριο και τη σκηνοθεσία έκανε ο Xρίστος Nικολάου, τη μουσική έχουν γράψει ο Στέλιος Γερασίμου και ο Xρίστος Xόπλαρος των Παπιγιόν Band ενώ τις χορογραφίες η Aντιγόνη Tασουρή. H πρεμιέρα της παράστασης θα δοθεί στο Δημοτικό Θέατρο Λατσιών, στις 20:30. Tιμή εισιτηρίων: 15 ευρώ, 12 ευρώ (μαθητικό). Πληροφορίες τηλ. 99510343.

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ CINE STUDIO: (96420491): Η δεύτερη μάνα 25, 29/01 / Truman 27, 30/01. Πλήρες πρόγραμμα ταινιών www.ofk.org.cy / Οι προβολές ξεκινούν στις 21:00 εκτός Κυριακής, στις 20:00 :Κ-Cineplex 1 (77778383): XXX: THE RETURN OF XANDER CAGE 19:45, 22:00 / SING (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 Κ-Cineplex 2: THE RESIDENT EVIL 20:00, 22:15 / A DOG’S PURPOSE (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:20 ΚΑΙ Σ/Κ 15:00, 17:20 K-Cineplex 3: THE GREAT WALL 22:15 / LA LA LAND 19:45 / MOANA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 4: NOCTURNAL ANIMALS 17:15, 19:45, 22:00 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:45, 22:00 K-Cineplex 5: LION 17:20, 19:45, 22:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:20, 19:45, 22:15 K-Cineplex 6: SPLIT 19:30, 22:15 / BALLERINA (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 Τhe Mall 1 (77778383): XXX: THE RETURN OF XANDER CAGE 19:30, 22:00 / A DOG’S PURPOSE (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:00 KAI Σ/Κ 11:30, 14:30, 17:00 Τhe Mall 2: THE RESIDENT EVIL 19:30, 22:00 / MOANA (ΕΛΛ) 17:20 KAI Σ/Κ 10:45, 13:00, 15:10, 17:20 Τhe Mall 3: THE GREAT WALL 22:15 / LA LA LAND 19:45 / SING (ΕΛΛ) 17:20 KAI Σ/Κ 10:45, 13:00, 15:10, 17:20 The Mall 4: NOCTURNAL ANIMALS 17:00, 20:00, 22:15 ΚΑΙ Σ/Κ 11:30, 14:30, 17:00, 20:00, 22:15 Τhe Mall 5: SPLIT 22:15 / LION 19:45 / BALLERINA (ΕΛΛ ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:25 ΚΑΙ Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:15, 17:25

ΛΕΜΕΣΟΣ RIO 1 (25871410): SING Σ/K 15:30 / ΧΧΧ: THE RETURN OF XANDER CAGE 19:45, 22:00 KAI Σ/Κ 17:30, 19:45, 22:00 RIO 2: SING (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / RESIDENT EVIL: THE FINAL CHAPTER 19:45, 22:00 RIO 3: ΜΟΑΝΑ (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / ASSASSIN’S CREED 19:45 / THE GREAT WALL 22:00 RIO 4: BALLERINA (ΑΓΓΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / NOCTURNAL ANIMALS 19:45, 22:00 RIO 5: A DOG’S PURPOSE Σ/Κ 15:20, 17:30 / SPLIT 19:45, 22:00 RIO 6: TROLLS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30 / LION 19:45 / LA LA LAND 22:00 KAI Σ/Κ 17:20, 22:00 K-Cineplex 1: (77778383): ΧΧΧ: THE RETURN OF XANDER CAGE 19:45, 22:15 / SING (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 K-Cineplex 2: THE RESIDENT EVIL 20:00, 22:15 / A DOG’S PURPOSE (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:20 KAI Σ/Κ 15:00, 17:20 K-Cineplex 3: THE GREAT WALL 22:15 / LA LA LAND 19:35 / MOANA (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 4: NOCTURNAL ANIMALS 17:15, 19:45, 22:15 ΚΑΙ Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:45, 22:15 K-Cineplex 5: SPLIT 22:15 / LION 19:45 / BALLERINA (ΕΛΛ ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15

ΛΑΡΝΑΚΑ K-Cineplex 1 (77778383): XXX: THE RETURN OF XANDER CAGE 19:45, 22:00 / SING (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 Κ-Cineplex 2: THE RESIDENT EVIL 20:00, 22:15 / A DOG’S PURPOSE (ΕΛΛ ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:20 ΚΑΙ Σ/Κ 15:00, 17:20 Κ-Cineplex 3: THE GREAT WALL 22:15 / LA LA LAND 19:35 / MOANA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 Κ-Cineplex 4: NOCTURNAL ANIMALS 17:15, 19:45, 22:00 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:45, 22:00 K-Cineplex 5: LION 17:20, 19:45, 22:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:20, 19:45, 22:15 K-Cineplex 6: SPLIT 19:30, 22:15 / BALLERINA (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): THE RESIDENTIAL EVIL 20:00, 22:15 / MOANA (ΕΛΛ) 17:25 ΚΑΙ Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:15, 17:25 KINGS AVENUE MALL 2: THE GREAT WALL 22:15 / LA LA LAND 19:30 / A DOG’S PURPOSE (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:00 KAI Σ/Κ 11:00, 14:30, 17:00 KINGS AVENUE MALL 3: ΕΚΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ KINGS AVENUE MALL 4: NOCTURNAL ANIMALS 17:00, 19:30, 22:00 KAI Σ/Κ 11:00, 14:30, 17:00, 19:30, 22:00 KINGS AVENUE MALL 5: SPLIT 22:15 / LION 19:35 / BALLERINA (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:25 KAI Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:15, 17:25 KINGS AVENUE MALL 6: XXX: THE RETURN OF XANDER CAGE 19:45, 22:00 / SING (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:20, 17:30

EKΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ (22300150): «Αλληγορία και συναίσθημα» της Θεοδώρας Παντοπώλη μέχρι 30/01. ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22430008): «Κυπριακώ τω τρόπω - Maniera Cypria. H ζωγραφική του 13ου αιώνα στην Κύπρο ανάμεσα σε δύο κόσμους» μέχρι 31/07/2017 / Μόνιμη έκθεση των Επαναπατρισθέντων Θησαυρών που φιλοξενούνται στη Β’ αίθουσα του Βυζαντινού Μουσείου.

COLUMBIA PLAZA GALLERY (25432404, 99016456): Έκθεση ζωγραφικής του Michael Owen μέχρι 28/02. ΓΚΛΟΡΙΑ (22762605): «Οι ζωγράφοι μιας οικογένειας» μέχρι 02/02. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ (22797400): «Γκλυν Χιουζ 1931-2014» μέχρι 28/01/2017. ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΑΓΟΡΑ ΛΑΝΙΤΗ (25342123): «Τοπία: από την Κρατική συλλογή στο Κέντρο Λανίτη» μέχρι 24/02. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (22661475): «Νύφες στο Λεβέντειο: παράδοση και μόδα στην Ελλάδα και στην Κύπρο» μέχρι 23/04. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22668838): Μόνιμη συλλογή. ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΟΥΚΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΧΑΛΑΚΗ ΖΑΜΠΕΛΑ (22456098): Μόνιμη συλλογή.

ΘΕΑΤΡΟ ALPHA SQUARE (70001140): «Το φιλί της γυναίκας αράχνης» κάθε Τετάρτη και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 στο Ίδρυμα ARTος, Λευκωσία. Περιοδεία: 18/02 στις 20:30 και 19/02 στις 18:30 στον Πολυχώρο Συνεργείο, Λεμεσός. ΑΝΕΜΩΝΑ (70007721): «Βαν Γκογκ, πάθος για ζωή», κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 19:30. ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ (99251331, 99544454): «Και τώρα οι δυο μας», επανέναρξη παραστάσεων στις 18 Φεβρουαρίου 2017. ΔΙΟΝΥΣΟΣ (22818999): How the other half loves, τακτικές παραστάσεις κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 μέχρι 19/02 / περιοδεία: 09/03 στο Θέατρο Ριάλτο στις 20:30. ΘΕΑΤΡΟ ΔΕΝΤΡΟ (96951314): «Τρεις ψηλές γυναίκες», παραστάσεις στις 28, 29/01 και 3, 4, 5/02 στις 20:30 / περιοδεία: 6/02 στο Θέατρο Ριάλτο. ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ (22348203): Dr Jekyll and Mr Hyde κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στην κύρια σκηνή του Θεάτρου Ένα, στις 20:30 / «Ένας τυχαίος βρυκόλακας» κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 στον «άλλο χώρο» του θεάτρου ένα. ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΑΛΑ (24652800/1 - 99490102): «Ο Ελέφας» κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 μέχρι τέλος Ιανουαρίου 2017 / περιοδεία: 27/01 στον Τεχνοχώρο της ΕΘΑΛ στις 20:30. ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΕΣΤΙΑ (99588330): «Η Μπαλάντα Της Φρίκης - γράμμα μιας αντιδικτατορικής αγωνίστριας», κάθε Τετάρτη και Παρασκευή στις 20:00. ΘΟΚ (77772717): «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» κάθε Κυριακή στις 10:30 στην Κεντρική Σκηνή ΘΟΚ μέχρι τις 9 Απριλίου (εκτός 26 Μαρτίου) και Σάββατο 18 & 25 Φεβρουαρίου, 4, 11 & 18 Μαρτίου στις 18:00 / «Η παράλειψη της οικογένειας Κόλεμαν», στο Θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 & περιοδεία: Δημοτικό Θέατρο Σωτήρας στις 28/02, Δημοτικό Θέατρο Λάρνακας την 1η Μαρτίου στις 20:30 / «Ο Γενικός Γραμματεύς» στην Κεντρική Σκηνή κάθε Παρασκευή & Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:00 μέχρι 12/02, Παρασκευή 3 & 10/03 στις 20:30 και Κυριακή 5 & 12/03 στις 18:00 & περιοδεία: Θέατρο Ριάλτο 17 και 18/02 στις 20:30, Δημοτικό Θέατρο Λάρνακας στις 23 & 24/02 στις 20:30 / «Πυρκαγιές» κάθε Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο στις 20:30 στη Νέα Σκηνή ΘΟΚ (με εξαίρεση την 27η & 28η Ιανουαρίου). ΣΑΤΙΡΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ (22421609, 22312940): «Ο υπόγειος εκατομμυριούχος» κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30.