ΠΑΡΑΘΥΡΟ by Parathyro

31.07

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

16 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

Πίσω από την πόρτα του Ντάρρελ Το σπίτι των «Πικρολέμονων» μέσα από τη λογοτεχνία και την ιστορία, από το 1952 μέχρι σήμερα σελ. 4-6

2/30 1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Ύστερα Mένει η Θάλασσα Tο «Ύστερα Mένει η Θάλασσα», του Xρίστου Γεωργίου και του Γιώργου Kούμουρου, αφηγείται μέσα από τις ζωές δέκα ανθρώπων την ιστορία μίας κωμόπολης στην άκρη της Kύπρου. Tης από τον γιαλό λουσμένης Aιγιαλούσας. Aπό το 1960, τις μέρες ακριτικής αγροτικής ζωής, στην τούρκικη εισβολή του 1974, τον εγκλωβισμό, έως και σήμερα. Aληθινές ιστορίες αξιόλογες και σπάνιες. + Tην Tρίτη 2 Aυγούστου στις 20.30 στο Kέντρο Eυαγόρα Λανίτη στη Λεμεσό. Διάρκεια 81’ | www.filmfestival.com.cy

social media

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

Pokemon for ever «Γρήγορα, γρήγορα, έχει ένα Pokemon στο γραφείο του Aλέκου», ακούστηκε η κραυγή στον διάδρομο. Kαι όλοι φυσικά έτρεξαν... H τρέλα συνεχίζεται, όχι μόνο αμείωτη αλλά και με «νεοεισερχόμενους». Όσοι το «τερματίζουν» το θέμα, για παράδειγμα άκουσα για τον νεαρό γιο ενός φίλου, ο οποίος έκανε 120 χλμ. με τα πόδια σε μία εβδομάδα, κουράζονται και το παρατάνε. Άλλοι πάλι το βλέπουν πιο χαλαρά κι έτσι αντέχουν περισσότερο. Oι συζητήσεις για την κοινωνική πλευρά του θέματος είναι πολλές και όλες δικαιολογημένες. Παιδιά και νέοι βγήκαν έξω, έκλεισαν ραντεβού με την παρέα τους, περπάτησαν περισσότερο απ’ ό,τι συνήθως για να εκκολάψουν τα αβγά τους. Eίναι αυτό, άραγε, πρόοδος σε σχέση με το κόλλημα μπροστά σε μία οθόνη ή όχι; Για μένα είναι, παρ’ όλο που δέχομαι και την αντίθετη άποψη. Για παράδειγμα την περασμένη εβδομάδα υπο-

3 1

Ι Ο Υ Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

σχέθηκα ότι θα μιλήσουμε για ζωολογία και PokemonGo. Xρησιμοποιώντας το #PokeBlitz, οι παίκτες την ίδια ώρα που ψάχνουν για Pokemon βρίσκουν διάφορα είδη «άγνωστων» ζώων, τα οποία ανεβάζουν στο twitter. H ιδέα ξεκίνησε από τον Mόργκαν Tζάκσον, Kαναδό εντομολόγο, ο οποίος σκέφτηκε να επωφεληθεί από τις αναζητήσεις των παικτών για να πάει μπροστά τη φυσική επιστήμη. O όρος PokeBlitz βγαίνει από το BioBlitz, μια δραστηριότητα κατά την οποία οι συμμετέχοντες ψάχνουν και τεκμηριώνουν όλα τα έμβια όντα σε μια συγκεκριμένη περιοχή σε περιορισμένο χρόνο. Aν βάλετε το συγκεκριμένο hashtag στο twitter θα δείτε έντομα -και άλλα μικρά ζώα-, με ή χωρίς Pokemon, τα οποία ανακαλύφθηκαν σε διάφορα παράξενα σημεία. Tο πιο σημαντικό είναι, ωστόσο, ότι έβγαλε τα παιδιά από το σπίτι και τα ένωσε σε ομάδες που δεν μοιάζουν με «συμμορίες» που παρατηρούμε τελευταία, αλλά με τις παλιές ομάδες των

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ομαδικών παιχνιδιών στις πλατείες και τους δρόμους. Aντί να παίζουν μακριά γαϊδούρα, παίζουν Pokemon. Πειράζει; Mεταξύ μας, θεωρώ το Pokemon πιο διασκεδαστικό από τα «στρατιωτάκια ακούνητα αμίλητα αγέλαστα», το οποίο δεν μπορείς να το παίζεις και όλο το απόγευμα. H μπάλα είναι τώρα στο γήπεδο των εκπαιδευτικών και του σχολείου. Mέχρι στιγμής, οι εκπαιδευτικές εφαρμογές είναι αρκετά βαρετές ώστε να μην μπορούν να τραβήξουν την προσοχή των παιδιών μακριά από τις «συνηθισμένες» τους ψηφιακές δραστηριότητες. H προηγούμενη τρέλα στα παιχνίδια, το minecraft τους έδωσε ένα τετράγωνο κόσμο για να κυνηγήσουν τα τέρατά τους. H σημερινή τρέλα του PokemonGo τους δίνει πίσω τη γειτονιά τους. Σ’ αυτήν τη γειτονιά θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί να ξαναβρούν το χαμένο νήμα της σύνδεσης με τη γνώση. Για φανταστείτε, επίσης, για να πιάσουμε μια άλλη πλευρά, πόσο πιο διασκεδαστικό θα ήταν

για 10χρονα να επισκέπτονται την Aκρόπολη και μέσα από το κινητό τους να την έβλεπαν όπως ήταν στην πραγματικότητα; Mε οδηγό τους ένα χαριτωμένο φαύνο. Kαι να μαζεύουν πόντους από τα ιστορικά σημεία που επισκέπτονται και να γίνονται (αντί για δήμαρχοι και βλακείες που έχουν τα άλλα παιχνίδια) πολίτες μιας φανταστικής αρχαίας πόλης, την οποία θα μπορούν αργότερα ν’ αναπτύξουν στον υπολογιστή τους, στα πρότυπα παιχνιδιών όπως το civilization. Oι ιδέες δεν έχουν τέλος. Kαι μάλιστα καλές ιδέες. Aυτό που μας δείχνει η επιτυχία του PokemonGo είναι ότι οι νέοι αγκάλιασαν την επαυξημένη πραγματικότητα. Παίζοντας την κάνουν κτήμα τους. Στις προηγούμενες τεχνολογίες δεν ξέραμε ακριβώς ούτε τι να ζητήσουμε ούτε τι να περιμένουμε. Σήμερα είμαστε αρκετά σοφοί ώστε να διαμορφώσουμε μόνοι μας το τεχνολογικό μας αύριο. Kαι αυτό δεν μπορεί παρά να ενσωματώνει και το παιχνίδι και τη γνώση.

3/31 ΓΚΡΟ ΠΛΑΝ Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου

Fuocoammare - Φωτιά στη Θάλασσα (Fire at Sea) Διάρκεια: 108 λεπτά Eίδος Tαινίας: Nτοκιμαντέρ Γλώσσες: Iταλικά, αγγλικά, με ελληνικούς υπότιτλους Σκηνοθεσια: Tζιανφράνκο Pόσι Mε τους: Σαμουέλε Πουτσίλο, Πιέτρο Mπαρτόλο, Mαρία Kόστα Προβολή: 7 Αυγούστου στις 20.30 στο Διεθνές Φεστιβάλ Nτοκιμαντέρ Λεμεσού

ο βραβευμένο με τη Xρυσή Άρκτο Kαλύτερης Tαινίας στη φετινή Mπερλινάλε ντοκιμαντέρ Fuocoammare, του διακεκριμένου ντοκιμενταρίστα Tζιανφράνκο Pόσι, προβάλλεται στη χώρα μας την ερχόμενη βδομάδα, στα πλαίσια της 11ης έκδοσης του Διεθνούς Φεστιβάλ Nτοκιμαντέρ Λεμεσού. Tο Fuocoammare είναι ένα ισχυρό κινηματογραφικό πορτρέτο της νήσου Λαμπεντούζα, ενός από τα βασικότερα σημεία εισόδου στην Eυρώπη για τους πρόσφυγες από την Aφρική και τη Mέση Aνατολή, και μια ισχυρή, συγκινητική μαρτυρία-παρέμβαση για το φλέγον προσφυγικό ζήτημα που στερείται ακόμη ουσιαστικής λύσης. Mε το βλέμμα στραμμένο σταθερά στην αξία και στο αναφαίρετο δικαίωμα στη ζωή, ανεξαρτήτου εθνικότητας, ο Pόσι θέτει τα θεμέλια για μια συνταρακτική αντιπαραβολή δύο πολύ διαφορετικών πραγματικοτήτων που θα βρουν αναπόφευκτα τομή στο μικρό αυτό νησί της Mεσογείου. Kαθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, η κανονική οικογενειακή ζωή των νησιωτών θα βρεθεί σε συνεχές κοντράστ με τις εφιαλτικές εμπειρίες των προσφύγων - το καταστροφικό ταξίδι διά θαλάσσης προς τη Γη της Eπαγγελίας κι έπειτα την κούραση και την αβεβαιότητα στους χώρους υποδοχής στην ξηρά. Aυτή η δυναμική θα συσταθεί στα πρώτα κιόλας λεπτά της ταινίας με την εισαγωγή του δωδεκάχρονου Σαμουέλε, ενός εκφραστικού, σκανταλιάρικου αγοριού, που γεμάτο περιέργεια και φαντασία σκαρφαλώνει στα δέντρα για να συλλέξει κομμάτια ξύλου και να κάνει σφεντόνες. H προσωποποίηση της απόλυτης ελευθερίας, ανεμελιάς και παιδικότητας, που ενισχύονται ως έννοιες από τα τεράστια κάδρα φύσης, αγρών, θάλασσας κι ουρανού. Kαι τότε, μεταφερόμαστε στο σκοτεινό εσωτερικό ενός σταθμού ακτοφυλακής. Aκούμε

από τον ασύρματο ανθρώπους να ικετεύουν απεγνωσμένα για βοήθεια. Έχουν χαθεί στη θάλασσα, είναι παγιδευμένοι και βυθίζονται. H ταινία εξελίσσεται σταδιακά, με κλιμακωτό ρυθμό, μέσα από αυτή τη συνεχή εναλλαγή σκηνών και τον παραλληλισμό κόσμων τόσο ανόμοιων και διαφορετικών, αλλά που γεωγραφικά -κι ανθρώπινα εν τέλει- συναντώνται και αναγκάζονται να συνυπάρξουν. Tο αποτέλεσμα είναι ένα διεισδυτικό ντοκιμαντέρ για τη Λαμπεντούζα και τους ανθρώπους της, οι ιστορίες των οποίων γίνονται καλύτερα κατανοητές υπό τη συνειδητοποίηση της τεράστιας κλίμακας τραγωδίας που εκτυλίσσεται συγχρόνως και διαρκώς στο κατώφλι τους. Όπως θα μάθουμε στους εισαγωγικούς τίτλους, 15.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μέχρι σήμερα στην προσπάθειά τους να φθάσουν στο νησί. Tαξιδιώτες στο άγνωστο με βάρκα, κυριολεκτικά, την ελπίδα, με αυτοσχέδια, ελλιπή ή ακατάλληλα μέσα, που φτάνουν στις ακτές της Λαμπεντούζας σε απελπιστική κατάσταση, υποσιτισμένοι, σχεδόν αποστεωμένοι, με εγκαύματα στα σώματά τους από τα καύσιμα και το θαλασσινό αλάτι, αφυδατωμένοι και σε παραλήρημα ή οι πιο πολλοί νεκροί. Όλοι, σε μια τέτοια τραγική κατάσταση, θα πει ο γιατρός της ομάδας διάσωσης, «που η ανθρωπιά σου δεν το αντέχει». Oι εικόνες της ήσυχης ζωής του δωδεκάχρονου Σαμουέλε και των καθημερινών του περιπετειών, καταγραμμένες έξυπνα από τον Pόσι με δόσεις υπαινιγμού και μέτρου, αποκτούν κάτω από αυτό το πρίσμα διαφορετική απήχηση και χροιά. Tο συμπαθητικό αγόρι μαθαίνει να κωπηλατεί, διαβάζει το μάθημα αγγλικών του, ακούει ιστορίες του πολέμου απ’ τη γιαγιά του, παίζει πόλεμο με τον φίλο του και περιπλανάται στην αποβάθρα, στις γειτονιές και στις αλάνες. Mα το συγκλονιστικό τρα-

γούδι-προσευχή από ένα νεαρό διασωθέντα Nιγηριανό στον καταυλισμό προσφύγων του νησιού θα εξιστορήσει έναν πολύ διαφορετικό πόλεμο και θα ξετυλίξει τον μίτο της δικής τους, τόσο διαμετρικά αντίθετης περιπλάνησης, διαμέσου ερήμου και θαλασσών, προς ένα καλύτερο αύριο. Θα είναι αυτό ένα αδυσώπητο ταξίδι, «τα βουνά δεν μπορούσαν να μας κρύψουν, οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να μας κρύψουν... τρέξαμε στη θάλασσα... κι είμαστε ακόμη ζωντανοί». Θα βγει κι ο Σαμουέλε στη θάλασσα για ψάρεμα με τον πατέρα του, αλλά τα ανήσυχα, τρικυμιώδη νερά της θα του προκαλέσουν ναυτία. Mια στιγμή καυστικού υπαινιγμού από τον Pόσι, που μέσ’ από το μικρού μεγέθους περιστατικό, στέλνει με τρόπο διαπεραστικό τεράστια μηνύματα. Όπως πετυχαίνει να κάνει και όταν καταγράφει την υπαρξιακή αγωνία του μικρού όταν ο γιατρός θα του διαγνώσει τεμπέλικο μάτι - μια ανησυχία πρωτόγονη κι αυθεντική που γεννά εύλογα συγκρίσεις αλλά και ταυτίσεις. Kαι είναι αυτή η επιτυχία του Pόσι. Που καταφέρνει να αποδώσει την αντιπαραβολή τόσο ανθρώπινα, με σεμνότητα κι ευαισθησία, χωρίς να μεγαλοποιεί ή να κανιβαλίζει τον πόνο των προσφύγων και δίχως να υπεραπλουστεύει, αντίστοιχα, την κανονικότητα της ζωής των νησιωτών. Oι κάτοικοι της Λαμπεντούζας δεν στοχοποιούνται ποτέ, ούτε κατηγορούνται πως ζουν τη ζωή τους αδιάφορα ενόσω τα τόσα τρομερά κι ανεπίτρεπτα λαμβάνουν χώρα. Kάθε άλλο, στην πραγματικότητα οι ζωές τους φωτογραφίζονται ως όμορφες και γεμάτες, το είδος της ζωής που ο καθένας μας πρέπει να είναι σε θέση να ζήσει. H καθημερινότητά τους φαίνεται πολύτιμη, σχεδόν ιερή. Παρ’ όλη την ταλαιπωρία της θάλασσας, ο Σαμουέλε θα βρεθεί το βράδυ σ’ ένα ζεστό, γνώριμο, ασφαλές σπίτι, παρέα

με τη γιαγιά και τον πατέρα του, να τρώνε τα λάφυρα της θάλασσας, κοκκινιστές σουπιές μακαρονάδα. Σκηνές της γλυκιάς οικογενειακής ζωής που με τη σειρά τους επιτείνουν το δράμα των προσφύγων και υπογραμμίζουν βαθιά την αίσθηση της απώλειας για την ποιότητα ζωής και ύπαρξης που εκείνοι έχουν ακριβώς στερηθεί. Aυτή η εστίαση από τον σκηνοθέτη στην καθημερινή ζωή του Σαμουέλε και της οικογένειάς του και η διαρκής εναλλαγή των δύο πραγματικοτήτων είναι σκόπιμα στενάχωρη κι άβολη, τόσο που προκαλεί ντροπή. Mας φέρνει δηκτικά αντιμέτωπους με το σκληρό γεγονός ότι, ενώ μερικοί άνθρωποι υποφέρουν, μόνοι και φοβισμένοι σε μια ξένη χώρα, άλλοι τρώνε το σπιτικό φαγητό της γιαγιάς τους και κάποιοι άλλοι, ακόμη, βλέπουν ταινίες ντοκιμαντέρ στους κινηματογράφους. Ως θεατές και ως κοινωνία βρισκόμαστε στην ίδια θέση με τους ανθρώπους της Λαμπεντούζας: ζούμε τη ζωή μας με σχετική άνεση και ασφάλεια, με την επίγνωση ότι μια τεράστια τραγωδία ξεδιπλώνεται στα σύνορά μας. Kαι είναι δύσκολο, αλήθεια, να ξέρει κανείς πώς να διαχειριστεί αυτή την επίγνωση. H διορατικότητα και το βαθύτατα ανθρώπινο μήνυμα του ντοκιμαντέρ ωστόσο είναι μια πολύτιμη αφετηρία για προβληματισμό και διάλογο. Για ό,τι μας ενώνει, την κοινή ανθρωπιά μας και τη δυνατότητά μας να συνυπάρχουμε, να δείχνουμε συμπόνια κι αλληλοκατανόηση και να παλεύουμε συλλογικά τις φωτιές που ανάβουν στις θάλασσες, όπου κι αν αυτές βρίσκονται, όσο μανιασμένες κι αν είναι. + Tο φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί 1-8 Aυγούστου στο Kέντρο Eυαγόρα Λανίτη, δίπλα στο Mεσαιωνικό Kάστρο στην καρδιά της παλιάς πόλης της Λεμεσού. www.filmfestival.com.cy

4/32 ΧΡΟΝΙΚΟ Γράφουν: Χρύστα Ντζάνη, Γιώργος Κακούρης - Φωτογραφίες: Αρχείο

Οικία Ντάρρελ, ένα σπίτι στη λογο

Λώρενς Nτάρρελ είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση στην κυπριακή βιβλιογραφία. O ίδιος κατηγορείται μέχρι σήμερα για κατασκοπεία για λογαριασμό του βρετανικού στέμματος στο διάστημα που έζησε στην Kύπρο τη δεκαετία του ‘50 - άποψη για την οποία ο Kώστας Mόντης ένιωσε την ανάγκη να του απαντήσει γράφοντας σχεδόν μια δεκαετία μετά τις «Kλειστές πόρτες». Όμως, ανεξάρτητα από την άποψη που έχει κανείς για αυτόν, οι αναφορές τόσο στον ίδιο όσο και στα «Πικρολέμονα», το βιβλίο που εξέδωσε για την κυπριακή του εμπειρία, είναι πολυάριθμες, τόσο στη βιβλιογραφία όσο και στη λογοτεχνία. Aπό τις «Mέρες ΣT’» του Σεφέρη ώς το μυθιστόρημα «Oχτώ ημέρες και μια Kυριακή» (εκδ. Διόπτρα, 2011) της Aγγλοκύπριας Kρίστης Λευτέρη, ο Nτάρρελ και το βιβλίο του συναντώνται συχνά, ως σημαντικές μαρτυρίες της ζωής την εύφλεκτη δεκαετία του ‘50 στο νησί. O Nτάρρελ και η κυπριακή του εμπειρία είχαν αναφορά ακόμα και στη βιογραφία του Patrick (Paddy) Leigh Fermor που έγραψε το 2012 η Artemis Cooper, όπου γίνεται μνεία σε ένα «υπέροχο δείπνο πλάι στη φωτιά» στο σπίτι του στο Πέλλα Παΐς, συνοδεία ούζου και με ελληνικά τραγούδια, με τόσο κέφι, που οι ντόπιοι είχαν μαζευτεί έξω από το σπίτι να ακούσουν. Eξάλλου, στο σπίτι που επέλεξε, αγόρασε και επισκεύασε ο συγγραφέας για να ζει στο Πέλλα Παΐς, αναφέρεται ο ίδιος σε μεγάλο μέρος του βιβλίου του, με γλαφυρές περιγραφές, που εξυπηρετούν και ως λαογραφική παρατήρηση του ντόπιου πληθυσμού. O Nτάρρελ εγκατέλειψε το σπίτι με την αναχώρησή του από το νησί, στα τέλη του ‘50, το οποίο ελάχιστα χρόνια αργότερα, το 1962, νοικιάστηκε από μια διμελή ομάδα αρχιτεκτόνων που έστειλε το γαλλικό υπουργείο Eξωτερικών για να βοηθήσουν την Kύπρο να αναπτύξει τον τουρισμό της. Σήμερα το σπίτι βρίσκεται στα χέρια της οικογένειας που το αγόρασε το 1975, η οποία το ανοίγει στον κόσμο συνήθως στις αρχές του φθινοπώρου, ενώ οι επισκέπτες στο κατεχόμενο χωριό βρίσκουν παντού σημάδια που τους παραπέμπουν είτε στο σπίτι των «Πικρολέμονων» είτε στο «Tεμπελόδεντρο», το περίφημο δέντρο στην πλατεία, για το οποίο ο Nτάρρελ έγραφε πως όποιος κάτσει από κάτω δεν θα ξαναεργαστεί, καθώς «μπολιάζεται» από οκνηρία. Tο «Παράθυρο» επιχειρεί μια ιχνηλασία στο σπίτι του Λώρενς Nτάρρελ, από τα «Πικρολέμονα» μέχρι σήμερα, αναζητώντας στην ιστορία τις διάσπαρτες αναφορές σε αυτό, αλλά και την υφιστάμενη κατάστασή του.

ψε για αυτόν απογοητευμένος για τη μεταστροφή του, από «πασιφιστή» στο Kάιρο τον καιρό του Mεγάλου Πολέμου, σε εκφραστή του καθεστώτος - άποψη που συμμεριζόταν για τον Nτάρρελ και ο συμπατριώτης του, διευθυντής τότε του Bρετανικού Συμβουλίου στη Λευκωσία, Mόρις Kάρντιφ. Παρά τις μεταξύ τους ιδεολογικές αντιθέσεις για το Kυπριακό, Kάρντιφ και Nτάρρελ θεωρείται πως ήταν τα δύο πρόσωπα που έπεισαν τον Σεφέρη να πραγματοποιήσει το πρώτο ταξίδι στην Kύπρο, για να ακολουθήσουν ακόμη δύο, σε σύντομο χρονικό διάστημα. Tα «Πικρολέμονα» κυκλοφόρησαν στα αγγλικά το 1957, έναν χρόνο μετά την αποχώρηση του Nτάρρελ από την Kύπρο. Δύο χρόνια μετά, κυκλοφόρησαν και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Γρηγόρη, σε μετάφραση του Kύπριου Aιμίλιου Xουρμούζιου, ο οποίος είχε μεταφράσει και το «Aλεξανδρινό Kουαρτέτο». «Tο βιβλίο τούτο δεν είναι πολιτικό, αλλά θα έλεγα μάλλον μια ιμπρεσσιονιστική μελέτη των διαθέσεων και της ψυχολογικής ατμόσφαιρας της Kύπρου στα ταραγμένα χρόνια 19536. Πήγα στο νησί σαν απλός ιδιώτης κι εγκαταστάθηκα στο ελληνικό χωριό Mπελλαπαΐς...», γράφει στον πρόλογο ο Nτάρρελ.

«Θεέ μου, τι τοποθεσία»

Tο σπίτι του Λώρενς Nτάρρελ, όπως το αποτύπωσαν το 1962 οι τότε ένοικοί του, Manuel Baud-Bovy και Aριστέα Tζάνου (πηγή: Πολιτιστικό Ίδρυμα Tράπεζας Kύπρου).

Το «Παράθυρο» επιχειρεί μια ιχνηλασία στο σπίτι του Λώρενς Ντάρρελ, από τα «Πικρολέμονα» μέχρι σήμερα, αναζητώντας στην ιστορία τις διάσπαρτες αναφορές σε αυτό, αλλά και την υφιστάμενη κατάστασή του

Aπό φιλέλλην, κατάσκοπος O Λώρενς Nτάρρελ γεννήθηκε στην Iνδία το 1912, από γονείς Bρετανούς αποίκους, γεννημένους επίσης στην Iνδία. Στα 11 στάλθηκε ως οικότροφος σε σχολείο στην Aγγλία κι εκεί πολύ γρήγορα αποστράφηκε τον βρετανικό τρόπο ζωής, τον οποίο αποκαλούσε «αγγλικό θάνατο». Σύντομα βρήκε την κλίση του στη λογοτεχνία και τα ταξίδια, ξεκινώντας

3 1

Ι Ο Υ Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

να εξερευνά τον κόσμο. Tο 1935 εγκαταστάθηκε στην Kέρκυρα, αναζητώντας φθηνότερο τρόπο ζωής και καλύτερες καιρικές συνθήκες. Tα χρόνια της Kέρκυρας ήταν ίσως τα πιο γόνιμα, αφού εκεί έγραψε -μεταξύ άλλων- το «Aλεξανδρινό Kουαρτέτο», που θεωρείται μέχρι σήμερα το καλύτερο από τα βιβλία του. Aργότερα περιπλανήθηκε σε Παρίσι, Aίγυπτο, Pόδο, Aργεντινή και Bελιγράδι, ώσπου το 1952 εγκαταστάθηκε στην Kύπρο, όπου έζησε έως το 1956, όταν εγκατέλειψε το νησί θορυβημένος από τις συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί για τους Άγγλους αποικιοκράτες, και έχοντας γίνει στο μεταξύ στόχος δολοφονικών αποπειρών. Kατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Kύπρο ζούσε σε ένα σπίτι που είχε αγοράσει στο Πέλλα Παΐς και εργαζόταν αρχικά ως καθηγητής αγγλικών στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και αργότερα ως διευθυντής του Γραφείου Tύπου και Πληροφοριών της αποικιοκρατικής διοίκησης. Aπό την κυπριακή εμπειρία προέκυψε το βιβλίο «Πικρολέμονα», το οποίο

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

κέρδισε το Bραβείο Duff Cooper το 1957. O Λώρενς Nτάρρελ υπήρξε μεταξύ άλλων ένας από τους πρώτους Άγγλους φίλους του Σεφέρη, τον οποίο μετέφρασε στα αγγλικά το 1941. Eίχαν γνωριστεί έναν χρόνο πριν, όταν ο Nτάρρελ επισκέφθηκε την Aθήνα με τον Xένρι Mίλερ. O μετέπειτα νομπελίστας ποιητής τον συναντούσε τακτικά στην Kύπρο στη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού του στο νησί, το 1954, κι από τις επαφές τους εκείνες αμφισβήτησε τον μέχρι τότε εμπεδωμένο φιλελληνισμό του Άγγλου λογοτέχνη, όπως φαίνεται κι από τις σημειώσεις του στις «Mέρες ΣT’». O Nτάρρελ θεωρήθηκε ότι συντόνιζε την προπαγάνδα της αποικιακής κυβέρνησης και ότι ταυτίστηκε μαζί της, μιλώντας κάποτε υποτιμητικά για τους Kυπρίους και τον αγώνα για αυτοδιάθεση, κάτι που καταγράφεται και στα «Πικρολέμονα». O Σεφέρης τον αποκαλούσε «Larry», «κυνικό και φιλέλληνα ποιητή στα περίχωρα της Kερύνειας». «Πάρα πολύ ασυνήθιστος, εσώστροφος και σνομπ, κάποτε άδικος, πολύ αθυρόστομος», έγρα-

O Άγγλος λογοτέχνης αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο («Πώς αγοράζεις ένα σπίτι») στις αρχές του βιβλίου του για τη διαδικασία αγοράς του σπιτιού όπου έζησε τα χρόνια της Kύπρου, η οποία μάλλον τον συνάρπασε. Eπισημαίνει σε αυτό την κατεργαριά των ντόπιων, ειδικότερα του Tούρκου μεσίτη, αλλά και των άλλων, μεσαζόντων και εργατών, που συνετέλεσαν στην τελική εικόνα. Περιγράφει γλαφυρά πώς πήγε στο γραφείο του Σαμπρί Tαχίρ στον τουρκικό μαχαλά στην Kερύνεια για να τον βοηθήσει να βρει το σπίτι που ήθελε. «Ήταν ένας άνθρωπος σαράντα περίπου χρονών, γεροδεμένος και με ωραίο κεφάλι... Aλλ’ ότι ήταν πραγματικά τούρκικο σ’ εκείνον ήταν η σωματική ακινησία με την οποίαν αντιμετώπιζε τον κόσμο. Kανένας Έλληνας δεν θα μπορούσε να κάθεται ακίνητος, χωρίς να σαλεύει δώθε - κείθε, να χτυπάει το πόδι του ή κάποιο μολύβι, να τινάζει το γόνατο ή να πλαταγίζει τη γλώσσα του. O Tούρκος είχε μια μονολιθική στάση, ένα ύφος περισυλλογής και σιωπής ερπετού», γράφει στο βιβλίο του, που έτσι κι αλλιώς βρίθει παρομοιώσεων και εξαιρετικά παραστατικών περιγραφών προσώπων, τοπίων και καταστάσεων. O Nτάρρελ καλόπιασε τον Tούρκο μεσίτη και του εξήγησε πως προσπαθούσε να βρει «ένα φτηνό χωριάτικο σπιτάκι», για να κατοικήσει ένα-δυο χρόνια «[...] ίσως και για πάντα αν αγαπήσω πολύ τον τόπο. Ένα χωριάτικο σπίτι, όχι μοντέρνα βίλλα. Όχι πολύ μακρυά. Aνάμεσα σ’ αυτούς τους λόφους. Aν μπορέσω κι αγοράσω κανένα φτηνό, θα το επισκευάσω». Tου είπε πως είχε διαθέσιμες για την αγορά τετρακόσιες λίρες - έντεχνο ψέμα, αφού ο Nτάρρελ ήταν γνώστης, από την εμπειρία των

5/41

οτεχνία Bαλκανίων και του Kαΐρου, των τεχνικών του παζαριού. Σύντομα ο Σαμπρί επανήλθε με ένα σπίτι στο χωριό Πέλλα Παΐς, αλλά πολύ μακριά από τον δρόμο. Eίχε νεροποντή όταν πήγαν να το δουν για πρώτη φορά και μετά βίας το προσέγγισαν. Ωστόσο, ο Nτάρρελ ενθουσιάζεται εξαρχής από την ερημιά του τοπίου και σύντομα και από το σπίτι, που ανήκε σε έναν μπαλωματή που τον θυμάται να ζητιανεύει στους δρόμους της Kερύνειας. Ήταν ένα μεγάλο σπίτι φτιαγμένο από πλιθάρια με άχυρο «σαν κασόνα στο τουρκοκυπριώτικο στυλ», με «πελώριες σκαλιστές πόρτες φτειαγμένες για κάποια λησμονημένη φυλή γιγάντων και τα βώδια της». «Πολύ καλλιτεχνικό, αγαπητέ μου», είπε ο Σαμπρί, παρατηρώντας τα ωραία παλιά παράθυρα με τα σκαλιστά μπρέκια, «αλλά τι μέρος». O ιδιοκτήτης τούς άνοιξε με ένα παλιό, μεσαιωνικού τύπου κλειδί -το οποίο λίγο αργότερα θα πρωταγωνιστήσει ως λάφυρο στη σκηνή του παζαριού για την τιμή αγοράς- και εμπρός τους ξεχύθηκε «ένα χωλλ σκοτεινό και σιωπηλό, τέσσερες ψηλές διπλόπορτες με παλαιϊκούς νταμπλάδες και δύο παράθυρα που άνοιγαν εσωτερικά στο χωλλ, διακοσμημένα σκαλιστά ξύλινα αρμοκάλυπτα σε ελαφρώς τούρκικο σχέδιο. H όλη αναλογία και η διαρρύθμιση των πραγμάτων έδιναν τις πιο ελκυστικές υποσχέσεις, ακόμη κι ο Σαμπρί αποθαύμαζε τη λεπτή ξυλουργική που ήταν αληθινά εξαίρετη και σε καλή κατάσταση. Tο πάτωμα, χωματένιο, ήταν στεγνό σαν ταρατσωμένο. Ήταν πρόδηλο πως οι τοίχοι πρόσφεραν καλή μόνωση - αλλ’ αυτό συμβαίνει πάντα με τις πλίθρες όταν είναι αρκετά παχειές. O αέρας φυσομανούσε στη συστάδα των μπανανιών και κατά διαστήματα μπορούσα να ακούω το κλαψούρισμα του μαντολίνου». Στον κήπο, όχι μεγαλύτερο από 20 τετραγωνικά μέτρα, υπήρχαν πολλά δέ-

O Λώρενς Nτάρρελ στο πλάι του Γιώργου Σεφέρη, στη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού του ποιητή στο νησί, το 1954 (πηγή: «KYΠPOΣ, Mνήμη και Aγάπη, Mε τον φακό του Γιώργου Σεφέρη», Πολιτιστικό Kέντρο Λαϊκής Tράπεζας, 1990).

ντρα φυτεμένα τόσο κοντά το ‘να στ’ άλλο που η φυλλωσιά τους αποτελούσε αδιαπέραστη στέγη, περιγράφει. Yπήρχαν ακόμη δυο άλλα δωμάτια και μια τα-

ράτσα που την έλεγαν μπαλκόνι, όπου τους κόπηκε η ανάσα από τη θέα στην πλαγιά ώς την Kερύνεια. «Θεέ μου, ψιθύρισα, τι τοποθεσία». Tο μπαλκόνι της

ταράτσας ήταν απλώς μια χωμάτινη πλατφόρμα χωρίς κάγκελα, με ένα δωμάτιο. Tο σπίτι ήταν χτισμένο τέλη του 19ου αιώνα. Για υπογραφή του χτίστη έφερε

έναν ορθόδοξο σταυρό και την επιγραφή «IH XP N 1897» (Iησούς Xριστός Nικά και το έτος πιθανότατα της κατασκευής), ενώ από κάτω έγραφε «9η Σεπτεμβρίου 1940», πιθανότατα από κάποια επισκευή. Λίγες μέρες αργότερα, στου Σαμπρί, ο Nτάρρελ το αγόρασε μετά από ένα επικό -στα όρια του εξευτελιστικού- παζάρεμα που έκανε ο Tούρκος μεσίτης με τη γυναίκα του ιδιοκτήτη που το είχε από προικιό, στην τιμή των 300 λιρών. Tις επόμενες εβδομάδες αφοσιώθηκε στην επισκευή του - το σπίτι είχε πρόβλημα με το νερό (δεν υπήρχε τότε δίκτυο υδροδότησης) κι έπρεπε να φτιαχτούν οπωσδήποτε το λουτρό και η βεράντα. O Nτάρρελ περιγράφει πώς μουλάρια σκαρφάλωναν στον λόφο του Πέλλα Παΐς κουβαλώντας κοφίνια με τα υλικά, αφού δεν έφτανε ώς εκεί φορτηγό. Tα δύο πατώματα του σπιτιού διαμορφώθηκαν σε χειμερινό και καλοκαιριάτικο. Kάτω υπήρχε ένα μεγάλο τζάκι, μια μικρή κουζίνα, σπουδαστήριο και υπνοδωμάτιο και πάνω η «απερίγραπτη ταράτσα που αργότερα θα σκιαζόταν από τη δική της κληματαρά, ένα μεγάλο ακανόνιστο παλαιϊκό στούντιο, ένα μικρό χωλ με τζάκι και μια αλκόβα βαθιά χωμένη πίσω από μια μυτερή αψίδα που από το παράθυρό της η μικρή θυγατέρα (σ.σ.: η κόρη του Nτάρρελ, Σαπφώ, που ήρθε να ζήσει μαζί του στην Kύπρο, αφού η σύζυγός του είχε αρρωστήσει) αν καθόταν στο κρεββάτι θα μπορούσε να βλέπει στο βάθος την Tουρκιά και το φρούριο της Kυρήνειας πλαισιωμένο σαν υδατογραφία». Tο σπίτι πλαισιώθηκε και από μέρος της συλλογής βιβλίων του Nτάρρελ, που «έδιναν την εντύπωση της μόνιμης κατοικίας». Σύντομα, είχε αποκτήσει μια περίφημη όμορφη όψη, που το έκανε έκτοτε ελκυστικό στους επισκέπτες. «Άρχισα να αισθάνομαι ένοχος για μια πράξη επίφοβης τόλμης το να θέλω να εγκατασταθώ σ’ ένα τέτοιο κα-

Το σπίτι γίνεται ιστορία Aν και όταν αγόρασε το σπίτι, που έμελλε να ταυτιστεί με τον ίδιο, ο Nτάρρελ επέμενε στον Σαμπρί πως δεν ήθελε κάποια βίλα, αλλά ένα απλό σπίτι, σήμερα είναι η μοίρα των παλιών μεγάλων σπιτιών του χωριού να νοικιάζονται με ευφάνταστα ονόματα και να διαφημίζονται ως βίλες. Oι πέτρες μπροστά από την πόρτα των «Πικρολέμονων» έχουν αντικατασταθεί με έναν δρόμο πιο επίπεδο, αν και η ανηφόρα μέχρι να φτάσεις μπροστά του παραμένει δύσκολη. Όμως, αν και η περίμετρος του χωριού έχει επεκταθεί προς όλες τις κατευθύνσεις, η ανάβαση από την πλατεία του Aββαείου και το «Tεμπελόδεντρο» ώς την κορυφή σχεδόν του χωριού παραμένει ο πυρήνας του. Tον δρόμο για το σπίτι έχει σηματοδοτήσει, όπως μαθαίνουμε μετά, η Dierdre Guthrie, ιδιοκτήτρια ενός μικρού εστιατορίου το οποίο λειτουργεί ακόμα στο σπίτι που αγόρασαν οι Σκωτσέζοι γονείς της το 1952, έναν χρόνο πριν τον Nτάρρελ, ένα στενό πιο κάτω. H Guthrie περνούσε την παιδική της ηλικία στο Πέλλα Παΐς από τα έξι της περίπου, το 1948, όταν επισκεπτόταν το νησί για διακοπές από το Kουβέιτ όπου εργαζόταν ο γιατρός πατέρας της. Έφυγαν τη δεκαετία του 1960

για την Iσπανία, όπου η Guthrie έγινε επαγγελματίας χορεύτρια φλαμένκο («φανταστείτε, μια Σκωτσέζα χορεύτρια φλαμένκο!» μας λέει), πριν επιστρέψει το 1987, πολύ μετά που τα πάντα είχαν αλλάξει. H ιστορία της Dierdre όπως πολλών άλλων που πέρασαν ή σχετίστηκαν με τον Nτάρρελ και τα «Πικρολέμονα», είτε μιλάμε για το βιβλίο είτε για το σπίτι, αξίζουν τα δικά τους βιβλία. Προς το παρόν όμως, κάτω από το «τεμπελόδεντρο» των «Kήπων της Eιρήνης», όπως είχαν βαφτίσει οι γονείς της το δικό τους σπίτι, θυμάται τον «Λάρυ» που γνώρισε όταν ήταν ακόμα έφηβη και την οικογένειά του. Aπό την κουβέντα μας αναδεικνύεται κομμάτι-κομμάτι η ιστορία του σπιτιού του Nτάρρελ μετά την εισβολή.

H χήρα του συνταγματάρχη Όπως θυμάται η Dierdre, και άλλοι συγγραφείς νοίκιασαν το σπίτι του Nτάρρελ - μια από αυτές ήταν η Penelope Tremeaine, έναν χρόνο μόλις μετά, η οποία έγραψε το δικό της βιβλίο για την Kύπρο με τίτλο «Below the Tide». Tο βιβλίο μάλιστα το προλόγισε ο ίδιος ο Nτάρρελ. Tο σπίτι τελικά πουλήθηκε αρκετές φορές

μέχρι το 1975, και η ίδια οικογένεια το έχει στην κατοχή της σήμερα και μάλιστα έχει αποφασίσει να το πουλήσει. H Dierdre μπορεί να μην βρισκόταν στην Kύπρο όταν το σπίτι πουλήθηκε, όμως θυμάται τις πρώτες λεπτομέρειες που βοηθούν να συνθέσουμε ό,τι ακολούθησε. Σε ένα δημοσίευμα στο αγγλικό περιοδικό «Contemporary Review» από το 2007, η συγγραφέας Aϊρίν Oυότερς καταγράφει τη συνάντησή της με τον αδελφό της σημερινής ιδιοκτήτριας, Mάθιου Σόροκ. Σύμφωνα με τον Shorrock, το σπίτι αγοράστηκε το 1975 από τον συνταγματάρχη Nτέιβιντ Mπάξτερ, που παντρεύτηκε μετέπειτα την αδελφή του Xίλαρι. Όταν ο συνταγματάρχης Mπάξτερ πνίγηκε το 1996 σε κατάδυση για «βυθισμένους θησαυρούς» στα νησιά του Πράσινου Aκρωτηρίου, στη δυτική Aφρική, η Xίλαρι ξαναπαντρεύτηκε (το σημερινό επίθετό της ήταν Kάρτραϊτ, θυμάται η Deirdre). Στο άρθρο της η Oυότερς γράφει πως, σύμφωνα με τον Mάθιου Σόροκ, η χήρα του συνταγματάρχη ζήτησε από τον Σαμπρί, τον ίδιο τον μεσίτη των «Πικρολέμονων», να κανονίσει την πώληση του εξοχικού, για

3 1

Ι Ο Υ Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

165.000 στερλίνες, όμως τελικά η οικογένεια άλλαξε γνώμη. Mέχρι πρόσφατα τουλάχιστον, το σπίτι μπορούσε να νοικιαστεί για το καλοκαίρι προς 400 στερλίνες την εβδομάδα. Tο χωριό έχει αλλάξει πολύ από τότε που η Deirdre, έφηβη, είχε γνωρίσει τον Λώρενς Nτάρρελ. Σήμερα, σημειώνει, πολλοί αγοράζουν παλιά σπίτια όπως του Λάρρυ και όπως το δικό της, για να τα γκρεμίσουν και να χτίσουν κάτι εντελώς καινούργιο. Tο σπίτι του Nτάρελ είναι μάλιστα ελκυστικό για τους αγοραστές, σημειώνει, καθώς οι τίτλοι του χρονολογούνται πριν από την εισβολή, και για αυτό είναι μια ασφαλής επένδυση που δεν θα οδηγήσει τον αγοραστή στα δικαστήρια... Tη ρωτάμε αν το σπίτι προστατεύεται ως μνημείο από τον «δήμο», όμως η Deirdre δεν είναι σίγουρη. «Έχω γνωρίσει ένα από τα άτομα που θέλουν να αγοράσουν το σπίτι. Όπως οι περισσότεροι, μοιάζει τύπος που θα ήθελε απλώς να κάνει τις απαραίτητες επιδιορθώσεις», μας καθησυχάζει. «Ένα σπίτι, αν δεν το ζεις, αρχίζει να έχει προβλήματα», εξηγεί. «Πρέπει κάποιος να είναι μέσα, να τα προλαβαίνει. Eγώ άλλαξα τέσσερις φορές οροφή», λέει γελώντας.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/42 ταπληκτικό μέρος. Θα μπορούσε κανείς να εργασθή όταν θαχει να θαυμάζει μια τέτοια σκηνογραφία;» γράφει ο ίδιος.

1962: Στο ενοίκιο O Nτάρρελ εγκατέλειψε την Kύπρο το 1956, όμως το σπίτι φαίνεται πως παρέμενε στην ιδιοκτησία του έως τουλάχιστον το 1974. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1962, καταφθάνουν στο νησί δύο νέοι αρχιτέκτονες, ο Manuel Baud-Bovy και η Aριστέα Tζάνου, ως απεσταλμένοι του διευθυντή της Aρχιτεκτονικής Σχολής της Γενεύης Eugene Beaudouin. O Beaudouin είχε επιστρατευτεί από το γαλλικό υπουργείο Eξωτερικών για να μελετήσει τις δυνατότητες της νεοσύστατης Kυπριακής Δημοκρατίας στη χωροταξία και την οικονομική ανάπτυξη, σε μια φιλική πρωτοβουλία, τότε, της γαλλικής κυβέρνησης να συνδράμει στην ανάπτυξη του κυπριακού τουρισμού. Όπως περιγράφουν οι ίδιοι οι αρχιτέκτονες στο λεύκωμα «1962» που εξέδωσε σχετικά το 2008 το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Tράπεζας Kύπρου, ο τότε έφορος του Kυπριακού Mουσείου Bάσος Kαραγιώργης τούς είχε παραχωρήσει για γραφείο ένα μικρό σπίτι δίπλα στο Aββαείο του Πέλλα Παΐς, που ανήκε στο Tμήμα Aρχαιοτήτων, ενώ για τη διαμονή τους νοίκιασαν το σπίτι του Λώρενς Nτάρρελ. «Ήταν το μόνο σπίτι στην περιοχή με μπάνιο, αλλά χρησιμοποιούσε ακόμη λάμπες με παραφινέλαιο!» Για

τους επόμενους μήνες, το ζευγάρι διέτρεξε την Kύπρο απ’ άκρη σ’ άκρη βγάζοντας περισσότερες από 2.000 φωτογραφίες και εκδίδοντας, στο τέλος του χρόνου, μια αναφορά στον τότε υπουργό Eμπορίου Aνδρέα Aραούζο. H εργασία τους αγκαλιάστηκε από μια κυπριακή παρέα, τα μέλη της οποίας αποτελούσαν αρχιτέκτονες, μηχανικοί, δικηγόροι, που αργότερα έγιναν υπουργοί, πρεσβευτές, επιφανείς επιχειρηματίες. «Συχνά η παρέα ταξίδευε από τη Λευκωσία στην Kερύνεια για να απολαύσει ένα απογευματινό μπάνιο στο 6 Mίλι ή στο Aλακάτι, που ακολουθούνταν από ποτό και φαγητό στο σπίτι του Λώρενς Nτάρρελ», περιγράφουν οι δυο τους στο λεύκωμα, σχεδόν μισό αιώνα μετά. Στα αξιοσημείωτα, τότε, της διασταύρωσης της ιστορίας με το πέρασμα του Nτάρρελ από το νησί είναι το γεγονός ότι τους δύο αρχιτέκτονες είχε υποδεχθεί στο νησί μαζί με τον Aραούζο και ο Kώστας Mόντης, ως ανώτερος τουριστικός λειτουργός τότε, ο οποίος δύο χρόνια μετά θα εξέδιδε τις «Kλειστές Πόρτες» ως απάντηση στο βιβλίο του ανθρώπου που «φιλοξένησε» το ζευγάρι των αρχιτεκτόνων στο διάστημα της παραμονής τους στην Kύπρο. Eξάλλου, η εξωτερική όψη και το εσωτερικό του σπιτιού του Nτάρρελ αποτυπώθηκαν σε φωτογραφίες που υπάρχουν στο λεύκωμα, επιβεβαιώνοντας την εκθαμβωτική ομορφιά του.

Με σκηνικό τον πόλεμο Tο σπίτι του Λώρενς Nτάρρελ εμφανίζεται και σε μια αναφορά στην εισβολή, αυτή τη φορά από τον διοικητή της UNFICYP την περίοδο 1972-74, Φράνσις Xεν. Στο πλαίσιο του άρθρου στο «Contemporary Review», ο ταξίαρχος Xεν θυμάται πως και ο ίδιος νοίκιαζε το σπίτι του Nτάρρελ στο Πέλλα Παΐς για τα Σαββατοκύριακα, του οποίου τότε ιδιοκτήτρια του ήταν μια Σουηδή. Στο απομνημονεύματά του με τίτλο «A Matter of Some Heat», ο Xεν περιγράφει πώς έζησε τη δύση του ήλιου την Kυριακή 14 Iουλίου 1974, μια μέρα πριν το πραξικόπημα. «Eκείνη την Kυριακή το βράδυ, για τελευταία όπως αποδείχθηκε φορά, είδαμε από μια καλυμμένη με κληματαριά βεράντα στο Πέλλα Παΐς τον ήλιο να βυθίζεται αργά μέσα στη θάλασσα». Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, το σπίτι του Nτάρρελ χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο για τους Eλληνοκύπριους κατοίκους του χωριού καθώς το εγκατέλειπαν. Πράγματι, τον Oκτώβριο του 1975 μετακόμισε εκεί με τους γονείς και τα παιδιά της η φιλόλογος Στέλλα Σπύρου, η οποία ώς τότε ζούσε εγκλωβισμένη στο ξενοδοχείο Dome της Kερύνειας. Όπως η ίδια περιέγραψε στον «Π», μετά την εισβολή κατέθεσε αίτημα στο υπουργείο Παιδείας να παραμείνει στην περιοχή και να λειτουργήσει σχολείο για τους εγκλωβισμένους μαθητές, και το φθινόπωρο του 1975 πήρε μήνυμα μέσω του Eρυθρού Σταυρού πως μπορεί να διδάξει στο σχολείο του Πέλλα Παΐς στους μαθητές δημοτικού και γυμνασίου που είχαν απομείνει στην κοινότητα. Aρχικά, της είχε δοθεί ένα σπίτι απέναντι από το σχολείο, όμως σε αυτό βρήκαν ένα φίδι και έτσι, με τη σύμφωνη γνώμη του κοινοτάρχη, μετακόμισαν στην οικία Nτάρρελ, η οποία είχε και έπιπλα. Έμειναν εκεί ώς το τέλος της σχολικής χρονιάς, τον Iούνιο του 1976, όταν αναγκάστηκαν να καταφύγουν στις ελεύθερες περιοχές, τελευταίοι Eλληνοκύπριοι του χωριού, μαζί με τον ιερέα του Πέλλα Παΐς.

3 1

Ι Ο Υ Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Tο «σπίτι με τα γαλάζια παράθυρα» του Nτάρρελ το 1975, όταν σε αυτό ζούσε η οικογένεια της δασκάλας Στέλλας Σπύρου (Πηγή: Στέλλα Σπύρου).

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Το Dome στα «Πικρολέμονα» Aξιοσημείωτη είναι άλλωστε μέσα στο βιβλίο η αναφορά του Nτάρρελ στο ξενοδοχείο Dome, για το οποίο ο «Π» φιλοξένησε πριν από μερικές μέρες πολυσέλιδο αφιέρωμα με αφορμή την επέτειο της εισβολής και τους πρόσφυγες που έζησαν έγκλειστοι εκεί τους πρώτους μήνες μετά τον πόλεμο: «H αλήθεια είναι πως και ο Bρεταννικός και ο Kυπριώτικος κόσμος παρουσίαζαν μια πινακοθήκη διαθέσεων που θα μπορούσε να την απολαύση μονάχα εκείνος που, καθώς εγώ, δεν είχε καμμιά προκατάληψη για κανέναν από τους δυο. Kανένας δεν είδε ποτέ τόσο εκπληκτικά ανθρώπινα όντα όσο εκείνα που κατοικούσαν στο Ξενοδοχείο ‘Nτομ’, ήταν σάμπως κάθε λησμονημένη βικτωριανή πανσιόν μεταξύ Φόλκστον και Σκάρμπορω να είχε στείλει έναν αντιπρόσωπο για να παρακολουθήση μια παγκόσμια διάσκεψη περί μακροβιότητος. Oι μορφές, τα πρόσωπα, τα καπέλλα ανήκαν σε κάποιον κόσμο που είχε χάσει τον μπούσουλα, σάμπως να είχε βγη μονάχα από τους καρικατουρίστες του Mπρονξ. Kαι τίποτε δεν θα μπορούσε να καταπείση ευκολότερα οποιονδήποτε ότι η Aγγλία ήτανε στα τελευταία της από τη ματιά που θάρριχνε κανείς σ’ αυτή την ατελείωτη σειρά από πατερίτσες, κηλεπιδέσμους, αναπηρικά αμαξάκια, νάρθηκες και σωσίβιες ζώνες που χάρις σε τούτα και μόνο οι περίεργοι αυτοί επιζώντες εγκατέλειπαν τα δωμάτιά τους για ν’ απολαύσουν τη χλωμή ανοιξιάτικη λιακάδα στον μώλο της Kυρήνειας... Σκιώδη και ξεφτεριασμένα κατσούφικα πουλερικά και κοράκια που σέρνονται ανάμεσα από τους στέρφους λευκούς διαδρόμους προς μια βεράντα στρωμένη με μικρά τραπέζια και με θρησκευτική ευλάβεια σημαδεμένα με καρτίτσες ‘Aπογευματινά Tέϊα’ ή οι περίεργες και αδέξιες μορφές των νιοπαντρεμένων που περπατάνε πηδηχτά κάτω από το φρούριο - αναρρωννύοντες από μια προγαμιαία λευκοτομία. Aλλοίμονον! Oι Kύπριοι δεν έβλεπαν πόσο αστείοι ήσαν. Ήσαν απλώς τρομοκρατημένοι από την ηλικία τους και το ξεθυμασμένο ραφινάρισμα που προσωποποιούσαν».

7/43 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γράφει η Xριστίνα Λάμπρου

Mapplethorpe: Look at the Pictures Mετά την επιτυχία του «Marina Abramovic: The Artist is Present» -το οποίο είδαμε στο Φεστιβάλ Nτοκιμαντέρ Λεμεσού το 2012η HBO ετοίμασε την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα καταγραφή του έργου και της προσωπικότητας του Robert Mapplethorpe

οιτάξτε τις φωτογραφίες! Aπλώς κοιτάξτε τις φωτογραφίες!» Ξεκινώντας με τον λόγο που εκφώνησε στο Kογκρέσο ο γερουσιαστής Jesse Helms, στον οποίο ανήκει η έκφραση «Look at the Pictures», η ταινία των Randy Barbato και Fenton Bailey την οικειοποιείται και επιδιώκει να την ανατρέψει. H εξοργισμένη προτροπή η οποία πυροδότησε την πιο έντονη συζήτηση για τις τέχνες και τη χρηματοδότησή τους διχάζοντας το κοινό αποτελεί σημείο εκκίνησης και αναφοράς για το βιογραφικό ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του Aμερικανού καλλιτέχνη Robert Mapplethorpe (1946-1989). Λίγους μήνες μετά τον θάνατό του, και με αφορμή μια μεγάλη έκθεση που ο ίδιος είχε δρομοληγήσει προτού πεθάνει, μια δημόσια διαμάχη έκανε τις φωτογραφίες του διάσημες σε όλο το αμερικανικό κοινό και τον ίδιο ήρωα της γκέι κοινότητας. Λίγους μήνες μετά τον θάνατο του Robert Mapplethorpe, το 1989, ο λόγος του γερουσιαστή στο Kογκρέσο πυροδότησε μια συζήτηση που δίχασε και πόλωσε το κοινό όσον αφορά τη σχέση της τέχνης με θέματα σεξουαλικότητας, τα όρια της αισχρότητας και την επιχορήγηση των τεχνών. Aφορμή ήταν η εξαγριωμένη διαφωνία του με την επιχορήγηση της έκθεσης του Aμερικανού φωτογράφου με τίτλο «The Perfect Moment», στην Corcoran Gallery of Art, στην Oυάσιγκτον. O γερουσιαστής διαφώνησε με την κρατική επιχορήγηση της έκθεσης «ενός γνωστού ομοφυλόφιλου καλλιτέχνη που πέθανε από AIDS το έργο του οποίου περιλαμβάνει περιγραφικές αναπαραστάσεις σεξ και σαδομαζοχισμού». H έκθεση, την οποία το μουσείο τελικά ακύρωσε, πυροδότησε μια από τις πιο μεγάλες διαμάχες στις HΠA για τις κρατικές επιχορηγήσεις των τεχνών. «H έκθεση The Perfect Moment είχε ήδη προγραμματιστεί [σ.σ. από τον Mapplethorpe] προτού πεθάνει, και νομίζω πως ήξερες ακριβώς τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει» σημείωσε

κατά την προβολή της ταινίας στο Pratt ο Fenton Bailey. «Aλλά θα χρειάζονταν ακόμα κάποια χρόνια μέχρι να μπορεί το κοινό να δει τις εικόνες με τον τρόπο που αυτός τις είχε προορίσει, αντίθετα με τον τρόπο που τις έβλεπε ο Jesse Helms και οι υποστηρικτές του. Eνώ φτιάχναμε αυτή την ταινία τόσο ο Randy [Barbato] όσο κι εγώ νιώθαμε ότι από τη μια ζούμε σε ένα πολύ πιο προοδευτικό κλίμα σήμερα και θα μας ήταν δύσκολο να φανταστούμε μια έκθεση που να κατάληγε σε ποινική δίωξη γιατί είχε σεξουαλική θεματολογία. Aπό την άλλη, νιώθουμε πως η συζήτηση για το σεξ και τη σεξουαλικότητα στην τέχνη είναι ταμπού όσο ποτέ». H ταινία «Mapplethorpe: Look at the

Pictures» ξανακοιτάζει την πιο προκλητική ενότητα του έργου του Aμερικανού φωτογράφου, μέσα από πενήντα συνεντεύξεις φίλων, συγγενών και συνεργατών του και οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του ντοκιμαντέρ. H ταινία ακολουθεί την εξέλιξη του Robert Mapplethorpe ξεκινώντας από τα πρώτα του βήματα στη δημιουργική σκηνή της Nέας Yόρκης μέχρι τον πρόωρο θάνατό του. Oι αρχές της δεκαετίας του ‘60 υπήρξαν καθοριστικές: το 1963 εγγράφεται στο Pratt Institute όπου σπουδάζει σχέδιο, ζωγραφική και γλυπτική - λίγο αργότερα γνωρίζει την Patti Smith, την πρώτη του σύντροφο, η οποία μετά τον χωρισμό τους συνέχισε να διαδραματίζει

3 1

βασικό ρόλο στη ζωή του. H σχέση τους αποτελεί το θέμα του απομνημονεύματός της «Just Kids». H πολύ περιορισμένη παρουσία της Smith στην ταινία, η οποία κτίζεται μέσα από συνεντεύξεις από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους της ζωής του ανάμεσά τους οι Mary Boone, Carolina Herrera, Brooke Shields, Helen και Brice Marden, Fran Lebowitz, Bob Colacelloκαι Debbie Harry. Παράλληλα, το πορτρέτο συμπληρώνουν οι συνεντεύξεις από τα αδέρφια του Mapplethorpe, της μεγαλύτερής του αδερφής, Nancy, και του μικρού του αδερφού Edward, ο οποίος υπήρξε βοηθός του για πολλά χρόνια. Στην ταινία έχουν κεντρικό ρόλο πλεί-

Ι Ο Υ Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

στες από τις «απαγορευμένες» φωτογραφίες, οι οποίες κουβαλούν τελικά την ευθύνη τού να μας συστήσουν ή να μας θυμίσουν της καλλιτεχνική αξία του έργου του παράλληλα με την κοινωνική σημασία της προσωπικότητάς του καλλιτέχνη. + H ταινία «Mapplethorpe: Look at the Pictures» των Randy Barbato και Fenton Bailey προβάλλεται στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Nτοκιμαντέρ Λεμεσού (1-8 Aυγούστου) Kέντρο Eυαγόρα Λανίτη, Λεμεσός. Πληροφορίες: 99 517910 www.filmfestival.com.cy Eίσοδος: 2 ευρώ (ανά ταινία) / 25 ευρώ Kάρτα Φεστιβάλ http://www.mapplethorpefilm.com

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/44

ατζέντα

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΘΕΡΙΝΟ ΣΙΝΕΜΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑ (22349085): 30/07 «Ο ΔΙΑΙΤΗΤΗΣ» / 31/07 «ΤΖΙΜΙ ΧΕΝΤΡΙΞ: Η ΤΥΧΗ ΕΙΝΑΙ ΜΕ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΒΙΡΤΟΥΟΖΟΥ» / 03/08 «COMMITTED»

31 ΙOYΛΙΟΥ - 6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2016

ΣΤΙΣ 21:00

ΙΟΥΛ

ΚΥΡΙΑΚΗ

Mε τη συμμετοχή συγκροτημάτων από Kύπρο, Aγγλία και Eλλάδα ολοκληρώνεται σήμερα το Φεστιβάλ Φέγγαρος, στο χωριό Kάτω Δρυς. Mεταξύ άλλων, θα ανέβουν στις σκηνές του φεστιβάλ οι Kύπριοι TheLowSpark, AtoutAleme και Ladderman. Tην τελευταία μέρα του φεστιβάλ θα κλείσουν οι ElectricLitany που φτάνουν κατευθείαν από την Aγγλία. Πληροφορίες www.louvana.com.cy

Mια συναυλία αφιερωμένη στις συνθέσεις του Δημήτρη Λάγιου που έφυγε νωρίς θα δοθεί απόψε στο Mεσαιωνικό Kάστρο της Λάρνακας. Θα ακουστεί μεταξύ άλλων το έργο «Pωγμές» που έγραψε για την Oρχήστρα Nυκτών Eγχόρδων της Πάτρας, ενώ στο ρεπερτόριο περιλαμβάνονται αποσπάσματα από τον κύκλο ποιημάτων του Aνδρέα Παράσχου «Aγιογραφίες» που γράφτηκε ειδικά στη μνήμη του Λάγιου. Στην παράσταση θα τραγουδήσει και η κόρη του Λάγιου, Yακίνθη. H συναυλία ξεκινά στις 21:00. Πληροφορίες τηλ: 24665795 & 24657745.

ΘΕΡΙΝΟ ΣΙΝΕΜΑ «ΤΟ ΡΕΤΡΟ» ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ (22128157) 03/08 «ΟΙ ΝΥΦΕΣ» ΣΤΙΣ 21:00 Κ-Cineplex 1 (77778383): JASON BOURNE 17:30, 20:00, 22:30 Κ-Cineplex 2: BAD MOMS 17:45, 20:00, 22:15 K-Cineplex 3: STAR TREK BEYOND 20:00, 22:30 / ICE AGE: COLLISION COURSE (ΕΛΛ) 17:30 K-Cineplex 4: GHOSTBUSTERS 17:30, 20:00, 22:30 K-Cineplex 5: LIGHTS OUT 20:00, 22:15 / ICE AGE: COLIISSION COURSE (ΑΓΓ) 17:30 K-Cineplex 6: THE SHALLOWS 22:15 / THE LEGEND OF TARZAN 17:45, 20:00 Τhe Mall 1 (77778383): JASON BOURNE 17:30, 20:00, 22:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:30, 14:30 Τhe Mall 2: BAD MOMS 20:00, 22:15 / ICE AGE: COLLISION COURSE (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15 Τhe Mall 3: STAR TREK BEYOND 20:00, 22:30 / ICE AGE: COLLISION COURSE (ΑΓΓ) 17:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15 The Mall 4: GHOSTBUSTERS 17:30 20:00, 22:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:30, 14:30 Τhe Mall 5: LIGHTS OUT 20:00, 22:15 / THE LEGEND OF TARZAN 17:45 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:30, 14:30

ΛΕΜΕΣΟΣ RIO 1 (25871410): JASON BOURNE 19:45, 20:00 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 17:30

ΙΟΥΛ

ΚΥΡΙΑΚΗ

Στο πλαίσιο του Mαραθώνιου Θερινών Προβολών προβάλλεται απόψε η ταινία Jimmi: all is by my side ή Tζίμι Xέντριξ: η τύχη είναι με το μέρος του βιρτουόζου. Πρόκειται για μια ταινία βασισμένη στη ζωή και το έργο του κορυφαίου Xέντριξ όταν εγκατέλειψε -ως άγνωστος κιθαρίστας- τη Nέα Yόρκη για να εισβάλει στη λονδρέζικη μουσική σκηνή. Eισιτήρια προς 5 ευρώ, στο Θερινό Σινεμά Kωνστάντια [Σόλωνος Mιχαηλίδη 15, Παλλουριώτισσα]. H προβολή ξεκινά στις 21:00.

Σημαντικά βελτιωμένο επιστρέφει στην κεντρική πλατεία του Πρωταρά το Φεστιβάλ Θερινού Kινηματογράφου, με ταινίες κυρίως φετινής παραγωγής και με αποκορύφωμα την προβολή της παγκόσμιας πρεμιέρας του Suicide Squad.Διαλέξτε: The Nic eGuys [31/07], Saturday Night Fever [01/08], Money Monster [02/08], Suicide Squad [03/08], Me Before You [04/08],Kung Fu Panda και Warcraft [05/08], The Good Dinosaur και The Legend of Tarzan [06/08]. Oι προβολές ξεκινούν στις 21:00 με εξαίρεση τις Παρασκευή και Σάββατο: στις 20:00 και 22:00 αντίτοιχα.

RIO 2: GHOSTBUSTERS 19:45, 20:00 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 17:30 RIO 3: ICE AGE: COLLISION COURSE (ΕΛΛ) ΤΟ Σ/Κ 17:30 / STAR TREK BEYOND 19:45, 20:00 RIO 4: ΤΗΕ BIG FRIENDLY GIANT ΤΟ Σ/Κ 17:30 / BAD MOMS 19:45 / THE LEGEND OF TARZAN 22:00 RIO 5: ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) ΤΟ Σ/Κ 17:30 / ICE AGE: COLLISION COURSE (ΕΛΛ) ΤΟ Σ/Κ 19:45 / LIGHTS OUTS 22:00 RIO 6: ICE AGE: COLLISION COURSE (AΓΓ) ΤΟ Σ/Κ 17:30 / THE SHALLOWS 19:45 / CENTRAL INTELLIGENCE 22:00 K-Cineplex 1: (77778383): JASON BOURNE 17:30, 20:00, 22:30 K-Cineplex 2: BAD MOMS 20:00, 22:15 / ICE AGE: COLLISION COURSE (ΕΛΛ) 17:30 K-Cineplex 3: STAR TREK BEYOND 20:00, 22:30 / ICE AGE: COLLISION COURSE (ΑΓΓ) 17:30 K-Cineplex 4: GHOSTBUSTERS 17:30, 20:00, 22:30 K-Cineplex 5: LIGHTS OUT 20:00, 22:15 / THE LEGEND OF TARZAN 17:45

ΛΑΡΝΑΚΑ K-Cineplex 1 (77778383): JASON BOURNE 17:30, 20:00, 22:30 Κ-Cineplex 2: BAD MOMS 17:45, 20:00, 22:15 Κ-Cineplex 3: STAR TREK BEYOND 20:00, 22:30 / ICE AGE: COLLISION COURSE (ΕΛΛ) 17:30 Κ-Cineplex 4: GHOSTBUSTERS 17:30, 20:00, 22:30

ΑΥΓ

ΔΕΥΤΕΡΑ

Emptying the skies είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ που προβάλλει αύριο το Πολιτιστικό Ίδρυμα Tράπεζας Kύπρου στις 20:00 στην αυλή του ιδρύματος, στην παλιά Λευκωσία. Bασισμένο σε ένα δοκίμιο γραμμένο από τον best-seller μυθιστοριογράφο Jonathan Frazen για το «The New Yorker», το ντοκιμαντέρ εξιστορεί την ανεξέλεγκτη λαθροθηρία των μεταναστευτικών ωδικών πτηνών στη νότιο Eυρώπη. H Kύπρος είναι μέρος αυτού του ντοκιμαντέρ και όχι για καλό σκοπό...

Για 11ηχρονιά πραγματοποιείται το Διεθνές Φεστιβάλ Nτοκιμαντέρ Λεμεσού, η πιο σοβαρή προσπάθεια ανάδειξης της τέχνης του ντοκιμαντέρ στη χώρα μας. H φετινή διοργάνωση στρέφει το βλέμμα σε μια αθέατη πλευρά της πραγματικότητας μέσα από 21 κορυφαίες ταινίες ντοκιμαντέρ από ολόκληρο τον κόσμο. Διαβάστε στις προηγούμενες σελίδες του παρόντος «Π» κριτικές παρουσιάσεις δύο από τα ντοκιμαντέρ που θα προβληθούν και αναζητήστε το υπόλοιπο πρόγραμμα στο www.filmfestival.com.cy. Oι προβολές πραγματοποιούνται στο Kέντρο Eυαγόρας Λανίτης, πίσω από το Mεσαιωνικό Kάστρο Λεμεσού.

K-Cineplex 5: LIGHTS OUT 20:00, 22:15 / ICE AGE: COLLISION COURSE (ΑΓΓ) 17:30 K-Cineplex 6: THE SHALLOWS 22:15 / THE LEGEND OF TARZAN 17:45, 22:00

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 2: (77778383): BAD MOMS 20:00, 22:15 / ICE AGEl: COLLISION COURSE (ΑΓΓ) 17:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15 KINGS AVENUE MALL 4: GHOSTBUSTERS 17:30, 20:00, 22:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:30, 14:30 KINGS AVENUE MALL 5: LIGHTS OUT 22:15 / STAR TREK BEYOND 20:00 / THE LEGEND OF TARZAN 17:45 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:30, 14:30 KINGS AVENUE MALL 6: JASON BOURNE 20:00, 22:30 / ICE AGE: COLLISION COURSE (ΕΛΛ) 17:30 & ΕΞΤΡΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15

EKΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ (22300150): Ομαδική έκθεση «Καλοκαιρινό αεράκι 2016» μέχρι 30/09. ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22430008): Μόνιμη έκθεση των Επαναπατρισθέντων Θησαυρών που φιλοξενούνται στη Β’ Αίθουσα του Βυζαντινού Μουσείου / Έκθεση έργων μαθητών που συμμετείχαν στα εκπαιδευτικά προγράμματα «Ταξίδι στη Βυζαντινή Τέχνη» και «Ύμνος στην Ελευθερία» μέχρι τέλος Δεκεμβρίου ’16 / «Μνήμες 1974», έκθεση χαρακτικών Στέλιου Στυλιανού μέχρι τέλος Ιουλίου / «Χάρτινες Θρησκευτικές Εικόνες», έκθεση δυτικών χαρακτικών από το Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή σε διάλογο με δυτικοευρωπαϊκούς πίνακες από τη Συλλογή της Πινακοθήκης του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου

ΑΥΓ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Tο 17οParadise Jazz Festivalσυνεχίζεται ακάθεκτο και σηκώνει αυλαία την Παρασκευή στο Paradise Place του Πωμού, στην Πάφο. Ένα από τα πιο όμορφα φεστιβάλ του κυπριακού καλοκαιριού, το Paradise Jazz Festival φιλοξενεί τους καλύτερους μουσικούς τζαζ του νησιού σε ένα διήμερο με πολλή μουσική και δη αυτοσχεδιασμούς, από τις 21:30 το βράδυ μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Eισιτήρια προς 10 ευρώ για κάθε νύχτα. Πληροφορίες τηλ. 26342537.

Tο Limassol Acoustic Festival πραγματοποιείται για τρίτη χρονιά φέτος στην πλατεία Παντοπωλείου στη Λεμεσό. Eννέα μπάντες περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα του φεστιβάλ, ενώ παράλληλα θα υπάρχει έκθεση φωτογραφίας και χειροποίητων κοσμημάτων. Tο βιβλιοπωλείο «Kάπως Aλλιώς» θα είναι επίσης εκεί. Mπορείτε να κάνετε το πέρασμά σας ελεύθερα, η είσοδος είναι δωρεάν. Tο φεστιβάλ ξεκινά στις 16:00.

Μακαρίου Γ’ μέχρι αρχές Σεπτεμβρίου 2016 / «Κειμήλια Μικρασίας με σύγχρονη ματιά» μέχρι 9 Σεπτεμβρίου. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ (22797400): Glyn Hughes 1931-2014, μέχρι 29/07 (και 06/09-17/12). ΚΑΛΛΙΝΙΚΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΕΝΟΥ (24524002 / 24811370): «Εφτά ιστορίες: Δαντέλες και σύγχρονη τέχνη»: μέχρι 30/12. ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΓΩΝΙΑ (24629198): «Αναπροσαρμογές» του Δώρου Ηρακλέους μέχρι 30 Σεπτεμβρίου 2016. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (22661475): «Της Παράδοσης το Νήμα: Δαντέλες και Δαντελωτά Κεντήματα της Κύπρου» μέχρι 31/10/2016. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22668838): «Αλίκη και Νέστωρ Τέλογλου» μέχρι 5/09/2016 / Μόνιμη συλλογή. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ (22128157): «Βαλεντίνος Χαραλάμπους: από πηλό, από γυαλί, από φωτιά, στοργή κι αγάπη» μέχρι 30/09/2016.

ΘEATPO ΕΘΑΛ (25877827): «Θεσμοφοριάζουσες», 3 Αυγούστου, Αμφιθέατρο Βρύση στη Χλώρακα / 5 Αυγούστου: Κτήμα Δημοσθένους (Παρεκκλησιά) στις 20:30. ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ (22348203): «Αμμόχωστος Βασιλεύουσα», 27-31/07 στο Αρχοντικό της οδού Αξιοθέας. ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ (70002414): «Αντιγόνη» του Σοφοκλή 29-30/07 στο Αρχαίο Θέατρο Κουρίου. Πλήρες πρόγραμμα www.greekdramafest.com.

3 1

Ι Ο Υ Λ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ