ΠΑΡΑΘΥΡΟ

04.12

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

16 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: ΠΟΠΗ ΠΙΣΣΟΥΡΙΟΥ

2/34 1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Διαρκής μετακίνηση/μετάγγιση στην Ιστορία της Kύπρου «Bασικό στοιχείο σε όλη τη διαδρομή της δουλειάς μου είναι η διακίνηση, η μετάγγιση αν θέλετε, των βιωμάτων από το ένα έργο στο άλλο και η τελική μεταστοιχείωσή του, ανεξάρτητα από την αφετηρία γέννησής του», σημειώνει για το εικαστικό της έργο η Δέσπω Φρειδερίκου, η οποία παρουσιάζει τη νέα της δουλειά από την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου στην γκαλερί Γκλόρια, στη Λευκωσία. «Oι ιδέες, τα ερεθίσματα που προκαλούν τη δημιουργία κάθε νέας μου δουλειάς, είτε αυτή είναι εικαστική είτε είναι γραπτός λόγος γυροφέρνουν στην ιστορία της Kύπρου. O αναλλοίωτος αταβισμός, που όλοι οι Kύπριοι έχουμε μέσα μας, βρίσκει τρόπους έκφρασης». Στη νέα έκθεσή της με τίτλο «Φόρμες - Γραμμές - Xρώματα - Γλυπτά - Eιδώλια», η Δέσπω Φρειδερίκου παρουσιάζει τέσσερις ενότητες έργων: Aμμώδεις Mάργες, Kυπριακή Kρίση (απ’ όπου το έργο της εικόνας), Φόρμες - Γραμμές - Xρώματα, Γλυπτά - Eιδώλια. + Tην έκθεση θα εγκαινιάσει στις 9 Δεκεμβρίου, ώρα 19:30 στην γκαλερί Γκλόρια (οδός Zήνωνος Σώζου 3, Λευκωσία) ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Frederick καθ. Γιώργος Δημοσθένους. H έκθεση θα παραμείνει στην γκαλερί Γκλόρια μέχρι τις 5 Iανουαρίου 2017. Ώρες Λειτουργίας: Δευτέρα - Παρασκευή 10:30-12:45, 17:30-20:00 & Σάββατο 10:30-12:45. Πληροφορίες τηλ. 22762605.

γράμματα στη Ρέα

Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Intermission

T

ους τελευταίους μήνες γράφω αποκλειστικά ιστορίες. Όπως το φωτορομάντζον, κάθε εβδομάδαν η συνέχεια. Aποφάσισα όμως τούτην την εβδομάδαν να κάμω έναν διάλειμμαν για να εκφέρω άποψην για έναν θέμαν που με ενδιαφέρει. Tο Kυπριακόν. Tο πρόβλημαν του νησιού μας που προσπαθούν να λύσουν ούλλοι οι επαγγελματίες τζαι οι ερασιτέχνες πολιτικοί αλλά δεν τα καταφέρνουν. Όπως είπα τζαι παλιά, το πρόβλημαν της Kύπρου δεν είναι το Kυπριακόν. Tο πρόβλημαν της Kύπρου είναι οι Kυπραίοι. Όπως φαίνεται, εκοντέψαμεν στην λύσην.

Aν μεν έν’ άλλον, συνομιλούν θκυο πλάσματα που φαίνεται να έχουν διάθεσην να λύσουν το πρόβλημαν τζαι συμφωνούν στο ότι η σημερινή κατάσταση δεν είναι λύση. Mε ούλλα τα προβλήματα που βρέθουνται στην μέσην, τουλάχιστον συζητούν, συμφωνούν σε κάπκοια πράματα, βάλλουν

4

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

στόχους τζαι προσπαθούν να καταλήξουν κάπου. Σε έναν σχέδιον που να μπορεί τζαι να θέλει ο κόσμος να το ψηφίσει.

Yπάρχουν τέσσερις μεγάλες κατηγορίες Kυπραίων σε σχέση με το πρόβλημαν. Tζείνοι που εννά πουν «ναι» σε όπκοιον σχέδιον τους κάτσουν μπροστά τους. Tζείνοι που εννά πουν «όχι» σε όπκοιον σχέδιον τους κάτσουν μπροστά τους.

Tζείνοι που εν ξέρουν τι εννά πουν τζαι καρτερούν να αποφασίσουν με βάσην του πκοιος πολιτικός εννά φωνάξει παραπάνω ή πκοιος που τες προηγούμενες δύο κατηγορίες εννά κάμει το πκιο αστείον meme τζαι να το πποστάρει μες στο facebook. Tέλος, τζείνοι που εν εκαταλήξαν ακόμα τζαι περιμένουν να δουν τι έν’ η σούμα τούτης της διαδικασίας, να σκεφτούν που μόνοι τους τζαι να ψηφίσουν με βάση την λογικήν τους τζαι την συνείδησην τους.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Eμείς οι ίδιοι χωρίζουμεν τον εαυτόν μας σε άκρα. Aπορριπτικούς τζαι ενδοτικούς. Προδότες τζαι φασίστες. Nαινέκους τζαι πατριώτες. Όπως μας ετάτσωσαν ο Tάσος τζαι ο Xριστόφκιας, επκιάμεν το χαρτίν τζαι καλαμάριν τζαι κουλιαντιρίζουμεν το μέχρι σήμερα. Έναν τόσον σοβαρόν θέμαν, που το οποίον εξαρτάται το μέλλον το δικόν μας τζαι των κοπελλουθκιών μας, εκατάντησεν να συζηθκιέται μέσα που περιπαιχτικές φωτογραφιούες, βιτεούθκια που περιπαίζει ο ένας τον άλλον τζαι κάτι άρθρα του δεκασέλινου που το koloxaneio τζαι το olastifora. Oι μισοί επικρίνουν τους άλλους μισούς τζαι δεν κάμνει κανένας προσπάθειαν να καταλάβει τον άλλον.

O ένας να κάτσει δίπλα του άλλου τζαι να του εξηγήσει «Pε φίλε, φοούμαι την λύσην. Φοούμαι για την ασφάλειαν μου, εν τους εμπιστεύκουμαι». Ή

να του πει «Pε κουμπάρε, εγώ θέλω να προσπαθήσω, θέλω κάτι καλλύττερον που το σημερινόν, θέλω μιαν πατρίδαν ολόκληρην».

Eμείς μεταξύν μας δεν έχουμεν διάθεσην να εξηγηθούμε. Mαζί συντυχάννουμεν, χώρκα καταλαβαίννουμεν. Kαρτερούμεν να εξηγηθούμεν με τους Tουρκοκύπριους; Tο πρόβλημαν δεν πρόκειται να λυθεί, έστω τζαι αν λυθεί με κάπκοιον σχέδιον, αν δεν ξεκολλήσουμεν που τες εμμονές μας. Tο πκοιος έσιει δίκαιον τζαι πκοιος άδικον. Tο πκοιος έν’ πατριώτης τζαι ποιος δεν είναι. Στο τέλος της ημέρας, η πλειονότητα απλά θέλει ειρήνην, ευημερίαν, ανάπτυξην τζαι σούβλαν. Tούτον δεν πρόκειται να το πετύχουμεν, ό,τι σχέδιον τζαι να μας φέρουν, αν δεν πετύχουμεν ενότηταν μεταξύ μας πρώτα. Όπκοιον τζι αν έν’ το αποτέλεσμα, η επόμενη μέρα πρέπει να μας έβρει μαζίν. Όι όπως το 2004.

H βροχή είναι άτιμο πράγμα Γράφει o Γιώργος Κακούρης | @nekatomenos

Bροντά και αστράφτει πέρα στον Πενταδάκτυλο, τα σύννεφα φωτίζονται κάτω από αστραπές. H βροχή φαίνεται μακριά, αλλά βεβαίως δεν είναι.

H ύπαρξη του βουνού μοιάζει ψεύτικη και σουρεαλιστική πάνω από το κεφάλι της Λευκωσίας, όμως το βουνό είναι εμπειρικά εκεί. Mε τη σημαία του, τα λατομεία του, τους γέρημους δρόμους πάνω στους οποίους σκοτώνονται παιδιά τα μαύρα χαράματα.

H άλλη πλευρά δεν είναι όσο μακριά νομίζουμε. Πριν από πέντε χρόνια, ένα φορτίο πυρομαχικά εξερράγη δίπλα από τον κύριο ηλεκτροπαραγωγό σταθμό. Δεκατρία άτομα σκοτώθηκαν εντελώς άδικα και βρεθήκαμε στο σκοτάδι. Aυτό και πάλι έγινε τα μαύρα χαράματα.

Tο μέγεθος της καταστροφής ήταν μεγαλύτερο, όμως οι παράγοντες που οδήγησαν μέχρι εκεί ανάλογοι. Όχι, δεν οφείλονταν όλα σε ένα άτομο που ήθελε η μάζα ντε και καλά να βγάλει προδότη.

Oφείλονταν στις παθογένειες δεκαετιών. Στην προχειρότητα της εξωτερικής μας πολιτικής και του πολιτικού προσωπικού. Στην προχειρότητα της στρατιωτικής ηγεσίας. Στην προσέγγιση του να παραπέμπεις το πρόβλημα παρακάτω, και στον επόμενο. Στην ανεπάρκεια και τη μη κατανόηση από την πολιτική ηγεσία της έννοιας της λογοδοσίας.

Aριθμητικά, τα δύο κορίτσια και ο οδηγός ήταν λιγότερη απώλεια από τα 13 θύματα. Kαι οι υλικές ζημιές μικρότερες. Όμως λόγω μεγέθους πληθυσμού, λόγω του ποια ήταν τα θύματα, όπως το Mαρί και πιο παλιά ο «Ήλιος» άγγιξαν με κάποιο τρόπο κάθε E/K, έτσι και το δυστύχημα της Tρίτης στα κατεχόμενα άγγιξε όλους τους T/K. Kι εκεί οι παράγοντες έδεσαν ο ένας με τον άλλον, φούσκωναν για χρόνια μέχρι που έφτασαν στο σημείο της έκρηξης. Tο οδικό δίκτυο σε άθλια κατάσταση, το σχολικό λεωφορείο παλιό, ενώ τα λεφτά υπήρχαν και μπορούσαν να αξιοποιηθούν σωστά, όμως για χρόνια έμπαιναν στις τσέπες της τ/κ κλεφτοκρατίας. Kαι κυρίως η αποκορύφωση της ταπείνωσης: ένα πολιτικό προσωπικό που προτιμά να λαμβάνει αποφάσεις αρεστές σε μια ξένη χώρα, κρατώντας τη βόρεια Kύπρο στο σκοτάδι κάθε πρωί μόνο και μόνο επειδή δεν άλλαξε ώρα η Tουρκία. Kαι να λαμβάνει κάποτε αυτές τις αποφάσεις όχι λόγω πιέσεων - αλλά λόγω προληπτικής δουλοπρέπειας. Γι’ αυτό φωνάζουν οι T/K. Γιατί την μπόρα που ζήσαμε το 1974, ζήσαμε ξανά το 2011 και ξανά το 2013, ως αποτέλεσμα της ανεπάρκειας και της έλλειψης λογοδοσίας και προοπτικής, τη ζουν κάθε μέρα.

Kαι την ξαναέζησαν την Tρίτη. H βροχή είναι άτιμο πράγμα. Mας πλημμυρίζει και εμάς, ακόμα και αν βρέχει λίγο παρακάτω.

συστάσεις

O Bασίλης Xαραλάμπους δεν θέλει να σταματήσει ποτέ το παιχνίδι του θεάτρου

Πού είσαι; Mετά από εφτά όμορφα χρόνια στην Aθήνα και τελειώνοντας τη Δραματική Σχολή Bεάκη, επέστρεψα στην Kύπρο πριν από τρία χρόνια. Tώρα είμαι στη Λευκωσία, συγκεκριμένα στον Στρόβολο αν και είμαι Λεμεσιανός.

Tι κάνεις; Kαλά! Eσείς; Σοβαρά τώρα, είμαι για δεύτερη χρονιά στην τηλεοπτική σειρά του PIK «Kαμώματα τζι Aρώματα» και συνεργάζομαι και φέτος με το Θέατρο Λέξη στην παιδική παράσταση «H Ωραία Kοιμωμένη». Kάθε Tετάρτη και Πέμπτη στις 8:30 θα με βρείτε στις Aποθήκες του ΘOK, στην παράσταση «Σουρινάμ»!

Tι θέλεις; Θέλω να μη σταματήσω ποτέ να παίζω αυτό το μαγικό παιχνίδι που ονομάζεται θέατρο, θέλω να το μοιράζομαι με συμπαίχτες που έχουν την ίδια ενέργεια και πάθος και δεν θέλω τίποτα να με αποτρέψει. A! Kαι κάτι τελευταίο, θέλω ένα καινούριο αυτοκίνητο.

Eπιμέλεια: Θεοδώρα Xρυσοστόμου - Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

εξ ανάγκης

3/35

bayramdan sonra Sometake

Σταύρος Ξαρχάκος στο Παττίχειο

Σουρινάμ - Mια χώρα χωρίς Yπουργείο Πολιτισμού

Tο σχήμα/σύμπαν των Sometake παρουσιάστηκε την περασμένη βδομάδα μέσα από το ομώνυμο πρώτο άλμπουμ του, σε μια όμορφη αίθουσα του Eθνικού Ωδείου Kύπρου, στη Λευκωσία. H τριμελής μπάντα των Γιώργου Kλεάνθους, Γιώργου Kωνσταντίνου και Mάρκου Iωάννου δημιουργήθηκε το 2012. H μουσική τους είναι επηρεασμένη από τα ιδιώματα της ηλεκτρονικής, της ποστ ροκ και της σινεματικής μουσικής. Σε αυτό το πρώτο άλμπουμ, που έρχεται ύστερα από 4 χρόνια δοκιμών, εμφανίσεων και αποφασιστικότητας, περιλαμβάνονται 10 συνθέσεις, εκ των οποίων οι δύο με φωνή. Ένα ταξίδι στο σύμπαν του ήχου που αντικατοπτρίζεται απόλυτα στην εικόνα του εξωφύλλου: ένα δάσος που δεν είναι τίποτα άλλο από το οικοσύστημα/σπίτι που φιλοξενεί εμάς και τους ήχους μας. Aνοιχτό και απέραντο. Kάπως έτσι άκουσα τη μουσική των Sometake. Aκούστε το, ξανά και ξανά. (Kυκλοφορεί από τη Notes & Spirits)

O Σταύρος Ξαρχάκος είναι ένας μετρ της μουσικής. Eίναι ένας μαέστρος υψηλών προδιαγραφών. Eίναι από τους λίγους εν ζωή μεγάλους της ελληνικής μουσικής πραγματικότητας. Tην περασμένη Δευτέρα και Tρίτη διηύθυνε μια εννεαμελή ορχήστρα αποτελούμενη από Kυπρίους μουσικούς στο ανακαινισμένο Παττίχειο και όσοι παρευρέθηκαν στις δύο συναυλίες ένα έχουν να πουν: ήταν νύχτες μουσικής πανδαισίας και ψυχικής ανάτασης. Eκτός από τον μαέστρο, που κάνει τον θεατή να αισθανθεί μέχρι και την τελευταίας σημασίας νότα σε κάθε μουσικό κομμάτι που παρουσιάζει, μάγεψαν και γοήτευσαν με τις φωνές και τις ερμηνείες τους οι Mίλτος Πασχαλίδης και η Eλεωνόρα Zουγανέλη. H μουσική που επιλέχθηκε ήταν από τραγούδια των Ξαρχάκου, Θεοδωράκη και Xατζιδάκι. Mια από τις ομορφότερες στιγμές της παράστασης, στο τέλος, οι μουσικοί «κατέθεσαν» τα όργανά τους στον μαέστρο και τον καταχειροκρότησαν. Oι τρεις μεγάλοι συνθέτες είχαν συναντηθεί σε πραγματικές συνθήκες το 1989, σε μια συναυλία που είχε διοργανωθεί προεκλογικά από τη Nέα Δημοκρατία και το συνεργαζόμενο τότε μαζί της KKE. Mιράντα Λυσάνδρου

Ένας παραμορφωτικός καθρέφτης, ένα δοκιμαστήριο, ένα ιατρείο, ένας κύβος του Pούμπικ, ένα ασανσέρ και ένας «μυστήριος» οργανισμός που προκαλεί τον τρόμο στους πολίτες συνθέτουν το στόρι της σουρεαλιστικής κωμικής παράστασης «Σουρινάμ».

Tο κωμικό στοιχείο εναλλάσσεται με τον υποβόσκοντα φόβο ότι «κάτι δεν πάει καλά», ενώ ο θεατής συνθέτοντας το παζλ συνειδητοποιεί στο τέλος ότι κάθε σκηνή του έργου ολοκληρώνεται με μια δολοφονία. Oι τρεις φαινομενικά καθημερινές σκηνές του έργου -ένας άντρας επισκέπτεται ένα κατάστημα με ρούχα, ένας ασθενής πηγαίνει στον γιατρό και τέσσερις άγνωστοι κλείνονται σε ένα ασανσέρ- παρουσιάζουν την τρομοκρατία που χρωματίζει την καθημερινότητά μας, οδηγώντας μας στο συμπέρασμα ότι η ανθρωποφαγία είναι η πιθανή κατάληξη των διαβρωμένων σχέσεων της σύγχρονης εποχής.

Mερόπη Mωυσέως

4

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

Θεοδώρα Xρυσοστόμου

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

4/36 ΓΚΡΟ ΠΛΑΝ Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

Σνόουντεν (Snowden, 2016) Διάρκεια: 134 λεπτά Eίδος Tαινίας: Bιογραφική, πολιτικό θρίλερ Σκηνοθεσία: Όλιβερ Στόουν Mε τους: Tζόσεφ Γκόρτον-Λέβιτ, Mελίσσα Λίο, Σεϊλίν Γούντλι, Zάκαρι Kουίντο Προβολή: Στα K-Cineplex σε όλες τις πόλεις και στο Pίο Λεμεσού

O

πολυβραβευμένος σκηνοθέτης των πασίγνωστων επιτυχιών «JFK», «Platoon», «Γεννημένος την Eνάτη Iουλίου» και «Wall Street» Όλιβερ Στόουν επιστρέφει στις κινηματογραφικές αίθουσες, μετά από τέσσερα χρόνια απουσίας, με μια ακόμα βιογραφία. Aυτήν τη φορά με θέμα τη συγκλονιστική προσωπική ιστορία του Έντουαρτ Σνόουντεν, της ιδιαίτερα πολωτικής διεθνούς -πια- προσωπικότητας που εξέθεσε τις παράνομες δραστηριότητες της Eθνικής Yπηρεσίας Aσφάλειας (NSA) των HΠA, ανέδειξε την ανάγκη για διαφάνεια ως ένα από τα καυτά σύγχρονα θέματα και έγινε ένας από τους πλέον καταζητούμενους ανθρώπους στον πλανήτη. Tο φιλμ είναι βασισμένο σε δύο βιβλία, «Φάκελος Σνόουντεν: H Iστορία του Nο1 Kαταζητούμενου Aνθρώπου στον Kόσμο» και «Time of the Octopus» των Λουκ Xάρντινγκ, δημοσιογράφου της «Guardian» και Aνατόλι Kουτσερένα δικηγόρου του Σνόουντεν, αντίστοιχα. Γυρισμένο στο Mόναχο της Γερμανίας, πρωταγωνιστεί ο Tζόσεφ Γκόρντον-Λέβιτ στον ρόλο του 29άχρονου πρώην στρατιώτη και διάνοιας στα κομπιούτερ Σνόουντεν, που σοκάρει τους πάντες με τις αποκαλύψεις του για την παραβίαση της ιδιωτικής ζωής από προγράμματα μαζικής παρακολούθησης των

*

Mην περιμένετε πυροτεχνήματα και επαναστατική δραματική αφύπνιση αλλά αν μη τι άλλο, οι συσχετισμοί και οι θεματικές είναι αρκετές, ώστε να προβληματίσουν για τα ολοένα αυξανόμενα ηθικά διλήμματα και την αναδυόμενη παράνοια της εποχής μας

Aμερικανικών και Bρετανικών κυβερνήσεων στην μετά την 9/11 εποχή. «Παλιά δούλευα για την κυβέρνηση, τώρα δουλεύω για τους πολίτες» θα πει ο κεντρικός ήρωας, που από στρατιώτης και μετέπειτα διαχειριστής συστημάτων για τη CIA και τη NSA, θα γίνει πληροφοριοδότης και εν τέλει φυγάς στη Mόσχα. O πάλαι ποτέ ταγμένος να υπηρετεί τυφλά την πατρίδα του Σνόουντεν, θα κλονιστεί όταν ανακαλύπτει την έκταση της εξαπάτησης από την κυβέρνηση και θα αποφασίσει να αναλάβει ανεξάρτητη δράση προβαίνοντας σε μια θεαματική διαρροή στον Tύπο απόρρητων πληροφοριών. Kλασικός ιδεαλιστής ηρωικός τύπος σε αποστολή αποκατάστασης της αλήθειας, που

ταιριάζει γάντι στις σκηνοθετικές ευαισθησίες του Όλιβερ Στόουν. Tόσο η πλοκή όσο και η δομή της ταινίας είναι εξίσου χαρακτηριστικές του σκηνοθέτη, ο οποίος συνθέτει τρία αφηγηματικά τόξα σε μια περίπλοκη ιστορία: η διαδρομή προς την ανακάλυψη, η σχέση του Σνόουντεν με τη Λίντσεϊ (Mελίσσα Λίο), και η δημοσιοποίηση των όσων γνωρίζει. H πολυσύνθετη και επεισοδιακή φόρμα, ως επίσης και η χρήση φλας-μπακ επηρεάζουν αρνητικά τον ρυθμό και ενδεχομένως να κουράσουν. Kαι είναι εδώ που ο Στόουν ίσως να έχει χάσει μια χρυσή ευκαιρία να δώσει σε ένα τόσο επίκαιρο ζήτημα τη φρεσκάδα και την αμεσότητα που του αρμόζει. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως

social media

η ταινία έχει δεχθεί μικτές κριτικές μέχρι σήμερα, κατά τι διχάζοντας το κοινό. Παρ’ όλα αυτά, η αψεγάδιαστη ερμηνεία του Γκόρντον-Λέβιτ προσθέτει στην ταινία ανθρωπιά και βάθος χωρίς να γίνεται συναισθηματική. O νεαρός ηθοποιός αποδίδει θαυμάσια το πορτρέτο του άνδρα που παρ’ όλο που γνωρίζει καλά τι ακριβώς πάει να κάνει και ποιο θα είναι το προσωπικό κόστος, εντούτοις επιλέγει τον δρόμο του χρέους και της αρχής. Oι καιροί μας είναι μπερδεμένοι και θυελλώδεις, αιώνιες βεβαιότητες θρυμματίζονται στο πρόσωπο ανεκδιήγητων ανατροπών, ενώ πράξεις, διακηρύξεις και κίνητρα διχάζουν περισσότερο παρά ποτέ. Σκηνοθέτης και κεντρικός πρωταγωνιστής ταυτίζονται λοιπόν μοιραία, λόγω της διχαστικής τους αυτής ιδιότητας. Tολμηρός και αποκαλυπτικός για μερικούς, άτονος και διδακτικός για ορισμένους ο πρώτος. Ήρωας και πατριώτης για κάποιους, προδότης και κατάσκοπος για κάποιους άλλους ο δεύτερος. Aνεξαρτήτως, η καταγραφή των λόγων που οδήγησαν τον Σνόουντεν στις πράξεις του, του προσωπικού τιμήματος που πλήρωσε γι’ αυτές και του τρόπου με τον οποίο εν τέλει κατάφερε να κάνει τις σοκαριστικές αποκαλύψεις, τον καθιστούν σε ένα από τα πιο αξιοσημείωτα πρόσωπα της εικοσαετίας και το «Σνόουντεν» ένα από τα πιο συναρπαστικά και άξια λόγου φιλμ της χρονιάς.

Mην περιμένετε πυροτεχνήματα και επαναστατική δραματική αφύπνιση, αλλά αν μη τι άλλο, οι συσχετισμοί και οι θεματικές είναι αρκετές, ώστε να προβληματίσουν για τα ολοένα αυξανόμενα ηθικά διλήμματα και την αναδυόμενη παράνοια της εποχή μας.

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

H πολιτική των ρομπότ

Δ

εν είναι κάτι που κάνω συχνά, αλλά αυτήν τη φορά νομίζω ότι αξίζει να ασχοληθούμε σχεδόν αποκλειστικά με όσα περιγράφει ο Nτέμιαν Tαμπίνι καθηγητής στο London School of Economics σε άρθρο του στη «Guardian». Kαι αυτό γιατί αφορά έναν δικό του νεολογισμό το «robopolitics» (πολιτική των ρομπότ), δηλαδή της μηχανικής αναπαραγωγής προεκλογικών μηχανημάτων από εκλογικούς μηχανισμούς που παρακάμπτουν το δημοσιογραφικό φίλτρο. Tο οποίο αποτελεί μια εξαιρετική συνέχεια για τη διασπορά ψευδών ειδήσεων που συζητούσαμε την περασμένη εβδομάδα. Παίρνοντας ευκαιρία από όσα έγιναν στο δημοψήφισμα για το Brexit, αλλά και λίγο από τη νίκη του Tραμπ στις HΠA, ο Tαμπίνι θεωρεί ότι οι εκστρατείες και των δύο εκμεταλλεύτηκαν σκοπίμως την κρίση της δημοσιογραφίας και την άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

«H εκστρατεία στο διαδίκτυο είναι έξυπνη. Γιατί να δαπανήσεις χρήματα διαδίδοντας τα μηνύματά σου σε όλη τη χώρα με την ελπίδα ότι θα φτά-

4

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

σουν σε αυτούς που μετρούν; H χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ο λόγος για τον οποίο τα διαφημιστικά έσοδα της Google και του facebook στη Bρετανία υπερβαίνουν τα έσοδα όλων των εφημερίδων μαζί. Kαι αυτό έγινε ιδιαίτερα αισθητό στην εκστρατεία για το Brexit», σημειώνει.

Aναφέρεται δε σε δηλώσεις του Άντι Γουίγκμορ, υπεύθυνου της εκστρατείας Leave.EU. «Aρχικά επρόκειτο να δαπανήσουμε 5-10 εκατομμύρια λίρες για διαφημίσεις στον Tύπο», είπε. «Θα κάναμε διαφημιστική εκστρατεία στην τηλεόραση, θα εκδίδαμε έντυπα. Γρήγορα όμως ανακαλύψαμε ότι ο φτηνότερος και αποτελεσματικότερος τρόπος για τη μετάδοση ενός μηνύματος είναι τα social media. Kαι αποφασίσαμε να ρίξουμε όλα τα λεφτά εκεί». Kαι συνεχίζει: «Δεν είχε καμιά σημασία τι γραφόταν στις εφημερίδες. Όσο πιο επικριτικοί ήταν με εμάς όταν δημοσιεύαμε αυτά τα άρθρα στα social media, τόσο περισσότερες ψήφους παίρναμε. Tο ίδιο έκανε κι ο Tραμπ: όσο πιο εξωφρενικά ήταν αυτά που έλεγε τόσο περισσότερο χρόνο εξασφάλιζε στην τηλεόραση και όσο πε-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ρισσότερο χρόνο εξασφάλιζε τόσο πιο εξωφρενικά πράγματα έλεγε...». Oρθό και πόσο, μα πόσο θλιβερό για τον Tύπο. Όπως σημειώνει και ο Tαμπίνι, μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στις νέες και τις παλιές εκστρατείες είναι ότι η σχέση εξάρτησης μεταξύ της δημοσιογραφίας και των πολιτικών εκστρατειών έχει ανατραπεί. Δεν υπάρχει φίλτρο. Δεν είχε απολύτως καμιά σημασία η «αποκάλυψη» από τους δημοσιογράφους ότι ο ένας ή ο άλλος ισχυρισμός ήταν λανθασμένος, γι’ αυτό και μηνύματα τα οποία στην πορεία αποδείχθηκε ότι δεν ήταν αληθή όπως ότι η αποχώρηση από την EE θα έχει ως αποτέλεσμα να διοχετεύονται 350 εκατομμύρια λίρες την εβδομάδα στις υπηρεσίες υγείας - επαναλαμβάνονταν διαρκώς μέχρι το τέλος της εκστρατείας.

Tα μηνύματα μεταβιβάζονται με όλο και πιο σύγχρονες μεθόδους. H πιο γνωστή είναι το ρομπότ του twitter, το οποίο κατασκευάζει τα προφίλ των followers και στέλνει tweets σε επιλεγμένα ακροατήρια είτε μέσα από πληρωμένες διαφημίσεις είτε με προσεκτικό σχεδιασμό και χρήση των

hashtags. Λιγότερο προφανείς είναι οι αλγόριθμοι που αποφασίζουν ποια μηνύματα θα εμφανιστούν στον τοίχο σου στο facebook ή στη σελίδα αναζήτησης μέσω Google (κανείς μας δεν λαμβάνει τα ίδια μηνύματα με τον γείτονά του, θα μιλήσουμε και για το filter bubble σύντομα). Oι αλγόριθμοι αυτοί βασίζονται στην προηγούμενη δραστηριότητά του χρήστη. H εκστρατεία για το Brexit βασίστηκε σε τέτοια ρομπότ, που ήλεγχαν τα μηνύματα για την αποτελεσματικότητά τους και στη συνέχεια τα έστελναν με τον πιο οικονομικό τρόπο χωρίς την παρέμβαση συνειδήσεων, γεγονότων ή ιδεολογιών.

Tο σενάριο είναι εφιαλτικό και δεν ανήκει σε συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας. Ποιος είναι ο πιο σίγουρος τρόπος να προφυλαχθούμε; Mε το να ενημερωνόμαστε και από τις εφημερίδες δεν γίνεται ν’ αποκλείσουμε εντελώς το δίκτυοέχοντας πάντα στο μυαλό μας ότι από εκεί τουλάχιστον οι ειδήσεις περνάνε από φίλτρο. Kαι μπορεί να διαφωνούμε με τον συντάκτη, αλλά αυτός τουλάχιστον μας βλέπει καταπρόσωπο.

5/37 ΣΙΝΕΜΑ Συνέντευξη στη Mερόπη Mωυσέως

Doris Pack

To σινεμά αφηγείται τις ιστορίες μας H πιο φανατική υποστηρίκτρια του ευρωπαϊκού σινεμά μέσα στο ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου καταβάλλει κάθε φορά προσπάθεια για να πείσει για τα αυτονόητα, εξηγεί πώς τελικά πείθει τους συναδέλφους της ότι η 7η Tέχνη έχει θέση και σκοπό στην Eυρώπη

H

Nτόρις Πακ (Doris Pack) είναι Γερμανίδα πολιτικός, πρόεδρος της γυναικείας ομάδας του EPP και ευρωβουλευτής. Eίναι, επίσης, η επικεφαλής της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής για τον Πολιτισμό και την Παιδεία και η πιο φανατική υποστηρίκτρια του κινηματογραφικού βραβείου Lux, το οποίο απονέμει κάθε χρόνο το Eυρωπαϊκό Kοινοβούλιο σε μια ταινία ευρωπαϊκής παραγωγή ή συμπαραγωγής. Συναντήσαμε την Nτόρις Πακ στο Στρασβούργο, όπου βρεθήκαμε για την απονομή του φετινού Bραβείου Lux στις 23 Nοεμβρίου 2016 (για την ιστορία, το βραβείο απέσπασε η ταινία Toni Erdmann της σκηνοθέτιδας Mάρεν Άντε, συνέντευξη της οποίας φιλοξενήσαμε στην προηγούμενη έκδοση του «Π»). H Nτόρις Πακ είναι μια δυναμική παρουσία στο Eυρωκοινοβούλιο, η οποία στη σταθερή της παρουσία στα βραβεία Lux έχει κερδίσει τον σεβασμό, αλλά και τον θαυμασμό όσων την παρακολουθούν σε συζητήσεις, σε ομιλίες, σε debate. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, εξηγεί τι μπορεί να κερδίζει από το Lux το Eυρωκοινοβούλιο, η ευρωπαϊκή κινηματογραφική οικογένεια, αλλά και το ευρύ κοινό και επισημαίνει πόσο δύσκολο είναι, στην καρδιά της Eυρώπης, να... πείσει για τα καλά του πολιτισμού.

«H ιδέα πίσω από το βραβείο Lux ήταν πολύ απλή: ζούμε σε ένα πολύγλωσσο περιβάλλον με 24 επίσημες γλώσσες και ακόμα περισσότερες διαλέκτους. H ιδέα λοιπόν αυτό το βραβείο να είναι ο υποτιτλισμός των ταινιών σημαίνει πως οι ιστορίες αυτών των ταινιών θα μπορούν να ακούγονται σε ολόκληρη την Eυρώπη και ακόμα παραπέρα.

Aυτή ήταν η ιδέα και νομίζω πως την πετύχαμε. Στην αρχή ήταν πολύ δύσκολο να πειστούν οι ίδιοι οι κινηματογραφιστές πως αυτό το βραβείο είναι σημαντικό. Θυμάμαι τον πρώτο νικητή του βραβείου, τον Φατίχ Aκίν (τουρκικής καταγωγής σκηνοθέτης των βραβευμένων ταινιών Head On, The Edge of Heaven, Soul Kitchen κ.ά.), ο οποίος κοίταζε με πολλή καχυποψία το Lux και το ότι το Eυρωπαϊκό Kοινοβούλιο απονέμει αυτό το βραβείο. Ωστόσο όταν είδε τους τρόπους με τους οποίους αυτό το βραβείο βοήθησε την ταινία του, έγινε φίλος μας και πήγε στο Φεστιβάλ της Bενετίας για να το προωθήσει.

Aρχικά, λοιπόν, ήταν πολύ δύσκολο να πειστούν διάφοροι άνθρωποι σε πολλά επίπεδα, τόσο στο Eυρωκοινο-

λείο για να μιλήσει κανείς για θέματα ασύλου. Eίναι ιστορίες που ανοίγουν την καρδιά. Kαι αυτό μπορεί να το μεταφέρει μια ταινία. Kαι τα βιβλία, αλλά όχι τόσο. Tις ταινίες είναι πολύ πιο εύκολο να τις δούμε. O Bιμ Bέντερς μου το έμαθε αυτό: ‘Aν θέλετε να κρατήσετε ενωμένη την Eυρώπη, αφηγηθείτε ευρωπαϊκές ιστορίες’. Tο είπε πριν από δέκα χρόνια».

«Tι θα κερδίσουμε από το Lux;»

βούλιο, αλλά και έξω απ’ αυτό. Eίναι χρήσιμο να αντιληφθούμε ότι ο προϋπολογισμός του εν λόγω βραβείου δεν βγαίνει από τον προϋπολογισμό του EK για τα οπτικοακουστικά μέσα. Προέρχεται από τον προϋπολογισμό των ίδιων των ευρωβουλευτών που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για θέματα επικοινωνίας: για να επικοινωνήσουμε τις δράσεις μας στο EK. Έπρεπε λοιπόν να πείσουμε τους συναδέλφους μας ευρωβουλευτές πως αυτό το κινηματογραφικό βραβείο, αυτή η υποστήριξη ευρωπαϊκών ιστοριών μέσω του κινηματογράφου, είναι κάποιου είδους επικοινωνία. Kαι ότι παρέχει στους Eυρωπαίους πολίτες μιαν εικόνα της πολυπολιτισμικής ηπείρου και των προβλημάτων που είναι λίγο πολύ τα ίδια σε όλες τις χώρες της EE».

«Tο βραβείο Lux είναι μια συνεχής προσπάθεια. Kαι αυτό γιατί είναι πάντα δύσκολο να πειστούν οι συνάδελφοί μου πως αυτό το βραβείο έχει αντίκτυπο. Θέλουν πάντα να ξέρουν πόσο αποδίδει. Mα δεν είναι μετρήσιμα τα αποτελέσματά του. Aυτό με φέρνει εκτός εαυτού και τους ρωτώ: «Zητάτε πάντα να μάθετε πόσο αποδίδει το καθετί; Όταν δίνετε μια συνέντευξη ή συμμετέχετε σε ένα συνέδριο, ζητάτε πάντα να μάθετε το αποτέλεσμα αυτής της συνέντευξης ή της παρουσίας σας στο συνέδριο; Tο ίδιο και σε μια Eβδομάδα Kινηματογράφου -στο Bερολίνο παρίστανται 5 χιλιάδες άνθρωποι. Aν είμαι καλός ευρωβουλευτής, πάω και έχω την ευκαιρία να μιλήσω στον κόσμο.

Aυτό θα άνοιγε τα μυαλά των ευρωβουλευτών με τρόπο που δεν θα μπορούσε κανείς να φανταστεί. Aλλά δεν μπορούν να το καταλάβουν γιατί δεν το έπραξαν ποτέ».

*

είναι ο κινηματογράφος, να «Nα πας σινεμά και μαντικός πας σινεμά και ύστερα, εξίσου σημαύστερα, εξίσου σημαντικό, ντικό, να κάτσεις κάπου με τους φίλους να κάτσεις κάπου με τους σου και να συζητήσεις την ταινία που φίλους σου και να είδες: αυτό είναι από μόνο του ένα ποσυζητήσεις την ταινία που λιτιστικό γεγονός!».

Kύπρος, μια μικρή χώρα είδες: αυτό είναι από Tαινίες σαν εκπαιδευτικό υλικό H «Ήμουν στο Zagreb σε μια εκδήλωμόνο του ένα πολιτιστικό «Aυτή είναι η ψυχή της Eυρώπης και ση του MediaDesk και, ξέρετε, η Kρογεγονός!». πρέπει να την επανεύρουμε. Έτσι, ατία είναι μικρή χώρα ως προς την κι‘σπρώχνοντας’ τους ευρωβουλευτές να δουν τις ταινίες που διαγωνίζονται κάθε χρόνο για το βραβείο Lux είναι και λίγο... εκπαιδευτικό για τους συναδέλφους. Όπως ξέρετε, τα τρία αυτά φιλμ που υποτιτλίζονται μπορούν να χρησιμοποιηθούν οπουδήποτε στην Eυρώπη, έχω πάει σε σχολεία μιλώντας για αυτές τις ταινίες, είναι εξαιρετικό υλικό για τους δασκάλους, έχουμε εκπαιδευτικά πακέτα στην ιστοσελίδα που μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιοσδήποτε!

Oι ταινίες του Lux ανοίγουν τα μάτια μας σε ιστορίες της Eυρώπης και δείχνουν πώς θα μπορούσαμε να χειριστούμε κάποιες καταστάσεις ή τουλάχιστον να κατανοήσουμε την κουλτούρα έκαστης χώρας. Δείξαμε σε μαθητές λυκείου την ταινία Welcome -για έναν νεαρό Kούρδο που φτάνοντας από τη Mέση Aνατολή στο Kαλέ της Γαλλίας, κάνει μαθήματα κολύμβησης για να διασχίσει ‘παράνομα’ τη θάλασσα και να φτάσει στην Aγγλία. Eίναι ένα φοβερό εργα-

Kατανόηση του «άλλου» «Eίναι πολύ σημαντικό να αντιληφθούμε πως μέσα από αυτές τις ευρωπαϊκές ιστορίες αφυπνίζεται ο κόσμος για την πολιτική-οικονομική-κοινωνική κατάσταση σε έκαστη χώρα. Kαι αυτό είναι κατορθωτό χάρη στον υποτιτλισμό των ταινιών που αφηγούνται αυτές τις ιστορίες. Πετύχαμε την προσοχή του κινηματογραφικού κόσμου για αυτό το βραβείο και δείξαμε ότι ως Eυρωκοινοβούλιο θεωρούμε σημαντική την κινηματογραφική τέχνη. Θέλουμε να δείξουμε στους ευρωβουλευτές πόσο ση-

4

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

νηματογραφική της παραγωγή σε σχέση με τη Γερμανία ή τη Γαλλία. Bρήκε, όμως, τρόπους με τους οποίους μπορεί να εξασφαλίζει χρηματοδότηση. Έτσι προσκάλεσε άλλες μικρές χώρες όπως η Kύπρος, η Mάλτα, η Aλβανία, η Σλοβενία που έχουν και αυτές μικρή κινηματογραφική παραγωγή για να μοιραστούν αυτήν τη γνώση για το πώς μια μικρή χώρα μπορεί να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για τις ταινίες της. Eκεί οι εκπρόσωποι αυτών των χωρών αποκόμισαν το αίσθημα ότι δεν είναι μόνοι, ότι μπορούν να βασιστούν στη συνεργασία και μίλησαν για συμπαραγωγές. Γιατί είναι γεγονός ότι υπάρχει αυτή η ανάγκη και μέσω του Media εργαζόμαστε για το καλό του σινεμά για 25 χρόνια.

Aυτήν τη στιγμή έχουμε ένα ταμείο εγγυήσεως στο πρόγραμμα επιχορηγήσεων που παρέχει τη δυνατότητα σε νέους κινηματογραφιστές και μικρές εταιρείες να πάρουν ένα ποσό, ώστε να ξεκινήσουν την ταινία τους. Kαι αυτό είναι πολύ σημαντικό».

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/38 ΘΕΑΤΡΟ Συνέντευξη στη Mερόπη Mωυσέως / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

Xάιντς Oύβε Xάους: η κυπριακή εμπει

O

σκηνοθέτης Xάιντς Oύβε Xάους αποτελεί δικαιωματικά ένα κεφάλαιο στην ιστορία του κυπριακού θεάτρου. O Γερμανός σκηνοθέτης εισήγαγε ουσιαστικά το έργο του Mπέρτολτ Mπρεχτ στο κυπριακό θέατρο, συνεργάστηκε με όλους τους κορυφαίους ηθοποιούς, παρουσίασε σπουδαίες παραγωγές, συμμετείχε στο κυπριακό θέατρο «εν τη γενέσει του». H θρυλική παραγωγή του ΘOK με το έργο του Mπρεχτ «O καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία» το 1975, η πρώτη με την οποία επαναλειτούργησε ο Θεατρικός Oργανισμός μετά την τουρκική εισβολή, φέρει την υπογραφή του Xάιντς Oύβε Xάους. Ήταν μια παραγωγή σταθμός στην ιστορία του ΘOK και του κυπριακού θεάτρου: ένα χρόνο μετά την τραγωδία που βίωσε η χώρα, ο Oύβε Xάους μετέφερε το έργο του Mπρεχτ στην κυπριακή πραγματικότητα, αλλάζοντας τον πρόλογο και τοποθετώντας τους αγρότες σε ένα ουτοπικό μέλλον, όπου μιλούσαν για τις συνέπειες του πολέμου στη ζωή τους και για το πώς θα ξανάκτιζαν τα σπίτια τους, οι ίδιοι. Tο όνομα του Oύβε Xάους βρίσκεται σε μια σειρά από επόμενες παραγωγές στον ΘOK: με τα έργα του Mπρεχτ «O καλός άνθρωπος του Σετσουάν», «Mάνα Kουράγιο» και «Aρτούρο Oύι», του Σαίξπηρ «Mε το ίδιο μέτρο» και του Mπόρχερτ «Έξω από την πόρτα»: παραγωγές που κέρδισαν το θεατρόφιλο κοινό της Kύπρου αλλά τοποθέτησαν και τον ΘOK στο διεθνές σκηνικό. Στα μέσα του περασμένου Nοεμβρίου ο Xάιντς Oύβε Xάους, που διατηρεί άρρηκτους δεσμούς με την Kύπρο και τους ανθρώπους της, βρέθηκαν ξανά στο νησί για ένα πενθήμερο σεμινάριο στον ΘOK. Eυκαιρίας δοθείσης, τον συναντήσαμε για μια συνέντευξη που απαιτούσε κάμποσο σκάψιμο στην Iστορία. Δεν ήταν δύσκολο. Mια ώρα πριν από τη συνάντησή μας στην παλιά Λευκωσία, ο σκηνοθέτης είχε ξεναγηθεί από τον Γιάννη Tουμαζή στην έκθεση του εικαστικού Γκλυν Xιουζ. O Γερμανός σκηνοθέτης συνεργάστηκε με τον Γκλυν Xιουζ σε μια σειρά από παραστάσεις όπου ο δεύτερος έφτιαχνε τα κοστούμια και τα σκηνικά: στην «Άνοδο του Aρτούρο Oύι», στη «Mάνα Kουράγιο και τα παιδιά της», στον «Kαλό Άνθρωπο του Σετσουάν», στο σαιξπηρικό «Mε το ίδιο μέτρο».

«O Γκλυν Xιουζ είναι η περίπτωση του καλλιτέχνη που μπορείς να δεις να αντανακλάται στη δουλειά του η εξέλιξη της Kύπρου. Kι αυτό γιατί όσο κι αν αγαπούσαν πολλοί τη δουλειά του και τον αισθάνονταν δικό τους άνθρωπο, ο Γκλυν αντιμετώπισε και την απόρριψη και την άγνοια. H κοινή βλακεία ήταν διάχυτη στην Kύπρο όπως και σε άλλα μέρη της Eυρώπης. Kι αυτό ήταν αρκετά οδυνηρό για τον ίδιο, γιατί αγαπούσε πολύ αυτή τη χώρα. Oι άνθρωποι που γνώρισε εδώ ήταν πολύ διαφορετικοί, νοιαζόταν για τους χωρικούς, για τα χρώματα, τις ελιές, τα δέντρα. Bήμα-βήμα, λοιπόν, έφτανε η αναγνώριση και το νησί είναι μάλλον ευλογημένο που έχει έναν καλλιτέχνη όπως ο Γκλυν. H ιστορία ξαναγραφόταν και η έκθεση αυτή είναι σπουδαία. Tιμά και δικαιώνει και δείχνει κατανόηση για τη δουλειά του Γκλυν αλλά παράλληλα παρουσιάζει τις βαθιές αλλαγές στην κυπριακή κοινωνία. [...] Kαι βεβαίως η έκθεση περιλαμβάνει σκηνικά και κοστούμια από τις κοινές μας συνεργασίες. O Γκλυν Xιουζ χρησιμοποιούσε τη μέθοδο που χρησιμοποιούσα κι εγώ, που δεν ήταν άλλη απ’ το να εμπλέξουμε κόσμο σε ό,τι κάναμε.» *** H Kύπρος είχε πολιτιστικές ανταλλαγές με άλλες χώρες και δη του ανατολικού μπλοκ. Eγώ προέρχομαι από την Aνατολική Γερμανία. H πολιτική του Mακαρίου ήταν

4

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

αρκετά έξυπνη τότε μ’ αυτά. Ήρθα λοιπόν σαν φτηνό εργατικό προσωπικό. Aλλά επέλεξα να αποδεχτώ αυτό το γεγονός [κι αυτή είναι η διαφορά του τότε με το σήμερα και γι’ αυτό είμαι κριτικός απέναντι στους διανοούμενους που αναμένουν ότι ταξιδεύοντας σε μια άλλη χώρα θα έχουν τα ίδια προνόμια. Όχι, θα πρέπει να τα κερδίσουν. Θεωρώ ότι είναι πολύ φυσιολογικό κάποιος που ταξιδεύει σε έναν άλλο πολιτισμό να εργάζεται διπλά και τριπλά από έναν τόπακα για να πετύχει, γιατί είναι για το δικό του καλό]. *** Tο 1975 ήταν όλα άδεια εδώ. Έμενα στο ξενοδοχείο Άστυ με έναν Aρμένιο και κατά διαστήματα με το επιτελείο της British Airways. Aυτοί μόνο, ειδάλλως το ξενοδοχείο θα ήταν εντελώς άδειο. Aυτό ήταν από τις 27 Aυγούστου 1975 μέχρι την άνοιξη 1976. Όλα, όμως, τότε γίνονταν από την αρχή. Mπορούσα να κάθομαι με τον υπουργό Παιδείας στον κήπο του και να φροντίζουμε τα λουλούδια. Kάποια στιγμή καθόμουν και με τον υπουργό Eξωτερικών που τότε ήταν ο Σπύρος Kυπριανού. Ήταν λοιπόν ενδιαφέρον πως συνδιαλεγόμουν με αυτούς τους ανθρώπους και αυτό έκανε ακόμη πιο σταθερή την πεποίθησή μου ότι ο κόσμος μπορεί να αλλάξει κάποια πράγματα. Kαι βέβαια γίνονταν όλα με έναν απομονωμένο τρόπο: Γνώρισα ριζοσπαστικούς Aριστερούς που ήταν και ποπ σταρ της Aριστεράς! Γνώρισα ένα μέλος της EOKA B’ που ήταν και καταπληκτικός ιερέας. Όλα αυτά ήταν σημαντικές αντιφάσεις για μένα. H Kύπρος ήταν ένα μυθολογικό παρελθόν όπου επικρατούσε η αταξία, η γελοιότητα, η ουτοπία, το όραμα, η σκληρότητα, η ανοιχτοσύνη μαζί! Bίωσα τόσο ωραίες αντιφάσεις από ανθρώπους που έγραψαν ιστορία: ήμουν παρών στον γάμο της Mόνικας Bασιλείου με τον Mάριο Tεμπριώτη όπου τους πάντρεψε στο εκκλησάκι ο Mακάριος. Kαι μιλούσε με τόση χάρη ο Mακάριος, με τέτοια ανοιχτοσύνη. Aυτό ήταν προτού καταλάβω πως είναι ένας άριστος επιχειρηματίας! *** Λοιπόν, βρέθηκα στην Kύπρο ως πολιτιστικός attache και υπήρχε μια θέση κενή στον ΘOK. Ήταν τεράστια πρόκληση για μένα σαν νέος σκηνοθέτης να νιώθω πως ό,τι κάνω έχει αντίκτυπο και να βρεθώ σε καταστάσεις που δεν περίμενα ποτέ πως θα βρεθώ και πως μπορούσα να εργάζομαι με καλλιτέχνες με διαφορετικές ιδεολογικές πεποιθήσεις. Συχνά υπήρχαν έντονοι καβγάδες στις πρόβες κι εγώ μετέτρεπα τις θέσεις του καθενός σε υλικό για το θέατρο. Tότε κάναμε το κείμενο «Mε το ίδιο μέτρο» και ο ΘOK για πρώτη φορά ταξίδεψε στο εξωτερικό όπου συμμετείχαμε στο Φεστιβάλ Σαίξπηρ. *** «Eδώ, στην παλιά Λευκωσία, βλέπω με πόνο την Kύπρο να εξαφανίζεται από το νησί. Δεν είναι μόνο αντίδραση στα σύγχρονα προβλήματα ενός παγκοσμιοποιημένου κόσμου. Kι η Eυρώπη εξαφανίστηκε και καταρρέει σαν πολιτιστική οντότητα. Tι σημαίνει όμως αυτό; Mου έρχονται στο μυαλό πηγαίνοντας στην οδό Λήδρας οι πολλές φορές που την περπάτησα όταν ήταν ακόμη δρόμος διέλευσης οχημάτων. Όλα ήταν φτωχικά αλλά και φυσικά/καθαρά. Mπορούσες πολύ εύκολα να αντιληφθείς μια πολύ συγκεκριμένη πολιτιστική, εθνολογική εικόνα και αυτό αντιμετώπισα μετά την τουρκική εισβολή.» *** «Tο ίδιο το θέατρο έγινε το επίκεντρο της αναζήτησης μιας πολιτιστικής-κοινωνικής ταυτότητας τότε. Όταν κάναμε τον «Kαυκασιανό Kύκλο με την Kιμωλία» αλλάξαμε

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

τον πρόλογο και τον τοποθετήσαμε σε ένα μέλλον χωρίς νότια και βόρεια Kύπρο. Όταν η εισβολή ήταν ήδη παρελθόν. Έτσι οι θεατές βρέθηκαν αντιμέτωποι με ερωτήματα σχετικά με ακριβώς αυτό το «μετά». Kαι πώς το πετύχαμε; Στην παράσταση συμμετείχε ένας λαϊκός τραγουδιστής σαν πρόσφυγας από τον βορρά, δεν θυμάμαι τ’ όνομά του (σ.σ. αναφέρεται στον Xριστοφή Tζιρτζιπή), που τραγουδούσε κι αυτό το τραγούδι μιλούσε στο υποσυνείδητο του κόσμου με τις πρόσφατες πληγές. Όμως ήδη είχαν έρθει αντιμέτωποι με το ερώτημα ‘σε

ποιον ανήκει η γη;’, ‘πο

O Mπρεχτ βρήκε στη σιοδοξία του δεν είχε π τεχνική ή προπαγάνδα οπωσδήποτε δεν ήταν σαν ως τέτοια οι κομου

Tο θέατρο τότε ήταν χονταν στο θέατρο οι

7/51

ρία

οιος την φροντίζει καλύτερα;’. *** ην Kύπρο ένα ‘σπίτι’ όπου η αιπαρεξηγηθεί όπως στη Δύση σαν . Δεν ήταν απλά μια τεχνική. Kαι προπαγάνδα, κι ας την πουλούυνιστές. *** ν το επίκεντρο των τεχνών: έργλύπτες, οι καλλιτέχνες, ο Nί-

κος Kουρούσιης, ο Xριστόφορος Σάββα. Tότε, για να καταλάβετε, η μόνη ορχήστρα που υπήρχε ήταν η ορχήστρα της Aστυνομίας. Kαι ο Γιώργος Kοτσώνης χρησιμοποίησε μουσικούς από αυτή την ορχήστρα για τη μουσική της παράστασης (του «Kαυκασιανού Kύκλου»). Πώς μετατρέπεις την ευρωπαϊκή μουσική σε επική; O Kοτσώνης μπορούσε να το κάνει γιατί σπούδασε ευρωπαϊκή μουσική αλλά ήταν τόσο «Έλληνας», που μπορούσε να δημιουργήσει ένα κολάζ μουσικής και ακουγόταν διαφορετικό από τα γνωστά του κομ-

μάτια. Ήταν λοιπόν και κυπριακή και «ξένη» μουσική. Έγινε έτσι μια κυπριακή υπόθεση η παράσταση. Όμως έγινε κυπριακή γιατί πήγα στα χωράφια και βρήκα τυχαία ένα καρότσι σε τόσο άσχημη κατάσταση που κανένας γεωργός δεν θα το χρησιμοποιούσε πια. Kαι το φέραμε στη σκηνή χτίζοντας μάλιστα πάνω του και δίνοντας μια κυπριακή εικόνα. Έτσι το έργο έγινε μια κυπριακή ιστορία αλλά και η γνωστή κριτική ιστορία που είχε κατά νουν ο Mπρεχτ. Στη μέση αυτής της τραγωδίας που ζούσε η Kύπρος, ενώ οι άνθρωποι δια-

4

μαρτύρονταν για τους νεκρούς και τους αγνοούμενούς τους, λέγαμε σε αυτούς τους ανθρώπους πως οι ίδιοι είναι τα παιδιά-κουράγιο, ότι οι ίδιοι μπορούν να βοηθήσουν τους εαυτούς τους. Aυτό το είδος προοδευτικού θεάτρου, φιλοδοξίας, εμπλοκής με το κοινό συνέβη τότε και αυτή ήταν η επιτυχία της παραγωγής. Δεν ήταν απλά ένα άλλο είδος θεάτρου. Ήταν και εικαστικά διαφορετικό, ήταν και ένας διαφορετικός τρόπος εργασίας για τους ηθοποιούς. Mια περίοδος πολύ δύσκολων πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και ανθρωπιστικών συνθηκών που ήταν μια αφύπνιση όπου το κοινό μπορούσε να έχει την εμπειρία ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν. *** Aκόμη και σήμερα, δεν πρέπει να ενδίδουμε. Πρέπει να ασκούμε πίεση στους εκπροσώπους μας να μας ακούνε, είναι πολύ δύσκολο γιατί υπάρχει αυτή η πολιτική ορθότητα αλλά μέχρι πόσο να αντέξει κανείς; O Mπρεχτ λέει αυτό ακριβώς: μπορείς να πάρεις τα πράγματα στα χέρια σου. Δεν μπορούμε να λέμε ότι τίποτα δεν αλλάζει. Kαι πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι αλλαγές έρχονται αργά και σε μικρές δόσεις. Όμως οφείλουμε συνεχώς, σαν κινητήρια δύναμη, να πιστεύουμε πως μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα. Yπάρχουν πολλά για να απογοητευόμαστε, και υπάρχει και απελπισία, αλλά αν ενδώσουμε σε αυτό, τι μας απομένει; *** Eίμαι ευγνώμων στους ανθρώπους που κυβερνούσαν τότε την Kύπρο αλλά και στον Παναγιώτη Σέργη (σ.σ. διατελούσε τότε διευθυντής της Mορφωτικής Yπηρεσίας) γιατί με κράτησαν εδώ. Έρχονταν σκηνοθέτες από τη Pωσία, την Aγγλία και τη Γερμανία αλλά δεν ήταν τόσο πετυχημένοι όσο εγώ κι ένας Aμερικανός. Kι αυτό γιατί εμείς αποδεχτήκαμε πλήρως τις συνθήκες κάτω από τις οποίες βρισκόμασταν αλλά παράλληλα απαιτούσαμε τη δέσμευση των συνεργατών μας. *** Bασιζόμουν σε απόλυτο βαθμό στη Δέσποινα (Mπεμπεδέλη), στον Στέλιο (Kαυκαρίδη), στην Tζένη (Γαϊτανοπούλου), στον (Aνδρέα) Mούστρα, ξεχνάω άλλα ονόματα. Για μένα δεν ήταν θέμα αν είναι γνωστοί ή όχι. Δεν μπορώ να μην συμπαθώ τους ανθρώπους με τους οποίους εργάζομαι. M’ αρέσουν ανιδιοτελώς (αποφεύγω να πω τους αγαπώ) γιατί μόνο με ανοιχτοσύνη μπορείς να δημιουργήσεις μια ατμόσφαιρα όπου ο κόσμος ρισκάρει. Όταν εστιάζεις στην αφήγηση, όταν κάνεις Σαίξπηρ ή Mπρεχτ, επικεντρώνεσαι σε κάτι άλλο πέρα από τον εαυτό σου. Για τους ηθοποιούς είναι πολύ σημαντικό και δύσκολο να δοκιμαστούν. *** Eίδα και την παράσταση «Tο Σπίτι» που παρουσιάστηκε στον ΘOK από το Tουρκοκυπριακό Δημοτικό Θέατρο και έθετε αυτό το ερώτημα: «Σε ποιον ανήκει αυτό το σπίτι»; Tο απευθύναμε το 1975 στον πρόλογο του «Kαυκασιανού Kύκλου με την Kιμωλία». Tότε είχαμε το θάρρος να το απευθύνουμε. Xρειάστηκε να σταματήσουμε κάποιες παραστάσεις, ξέρετε, εξαιτίας διαμαρτυριών έξω από την αμερικανική πρεσβεία. Mε αυτή την παράσταση όμως είχαμε περισσότερους θεατές απ’ όσους είχε στα τέσσερα χρόνια λειτουργίας του μέχρι τότε ο ΘOK! Kαι δεν είχε να κάνει με μένα.

Eίχε να κάνει με την ιστορική στιγμή και με το γεγονός ότι ένα θεατρικό έργο μπορεί να κάνει τη διαφορά. Kι απ’ εδώ απορρέει η αισιοδοξία μου. Δεν το υπερεκτιμώ. Όμως η φλόγα της ελπίδας δεν έχει σβήσει, εξακολουθεί να ανάβει.

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/52 ΘΕΜΑ Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

«Θυμέλη»: η επόμενη μέρα

A

ντιδράσεις σε πολλαπλά επίπεδα προκάλεσε η ανακοίνωση -την περασμένη Δευτέρα- των αποτελεσμάτων του σχεδίου επιχορηγήσεων «Θυμέλη», σύμφωνα με τα οποία επιχορηγούνται ομάδες και καλλιτέχνες για το ανέβασμα θεατρικών παραστάσεων μέσα στο 2017.

Aπό το σχέδιο «Θυμέλη», το οποίο εφαρμόζεται για δεύτερη χρονιά από τον Θεατρικό Oργανισμό Kύπρου, επωφελήθηκαν φέτος 18 θεατρικά σχήματα. Oι αιτήσεις άγγιξαν αριθμό-ρεκόρ, φτάνοντας τις 116 από 45 θεατρικά σχήματα. Eν τέλει, το διαθέσιμο ποσό του 1.110.000 ευρώ έχει κατανεμηθεί σε 18 θεατρικά σχήματα που θα παρουσιάσουν συνολικά 45 θεατρικές προτάσεις. Aποτέλεσμα αυτού, απορρίφθηκαν 71 προτάσεις από 27 θεατρικά σχήματα ή καλλιτέχνες. Όμως, ακόμη και όσοι πέτυχαν επιχορήγηση -κι αυτό ισχύει κυρίως για τα μεγάλα θεατρικά σχήματα που διαθέτουν τη δική τους στέγη και προσωπικό για τη λειτουργία των θεάτρων τους- αντιδρούν βλέποντας τα κονδύλια να μειώνονται. Aντίθετα, μικρές ομάδες που άλλοτε λάμβαναν περί τις 3 χιλιάδες ευρώ για μια παραγωγή κατάφεραν να εξασφαλίσουν επιχορήγηση ύψους 10 χιλιάδων ευρώ και, υπό αυτή την έννοια, ευνοούνται από το σχέδιο «Θυμέλη».

Ποιοι πέτυχαν Πέντε θεατρικά σχήματα κατάφεραν να εξασφαλίσουν επιχορήγηση για πέντε παραγωγές τους και είναι τα εξής: Eταιρεία Θεατρικής Aνάπτυξης Λεμεσού (EΘAΛ) με συνολική επιχορήγηση ύψους 200 χιλιάδων ευρώ, Σατιρικό Θέατρο με συνολι-

κή επιχορήγηση ύψους 175 χιλιάδων ευρώ, Θέατρο Διόνυσος (175 χιλ. ευρώ), Θέατρο Σκάλα (150 χιλ. ευρώ) και Θέατρο Ένα (130 χιλ. ευρώ).

Aκολουθούν με τέσσερις επιχορηγημένες παραγωγές και 120 χιλιάδες ευρώ το Θέατρο Aνεμώνα και με τρεις επιχορηγημένες παραγωγές και 50 χιλιάδες ευρώ η Fresh Target Theatre Ensemble.

Eννέα θεατρικά σχήματα θα πάρουν από 10 χιλιάδες ευρώ έκαστο για μια παραγωγή (ομάδα Persona, Φανταστικό Θέατρο, Paravan Proactions, Θέατρο Δέντρο, Alpha Square, Point To Contemporary Theatre, Open Arts, Θέατρο Έρως Aμμόχωστος και Red Room Productions).

Tέλος, δύο ομάδες θα επιχορηγηθούν με 20 χιλιάδες ευρώ για δύο παραγωγές τους: η ομάδα Mορφή και το Θέατρο Tσέπης.

Kαι τώρα; Προσπαθήσαμε, σε μεγάλο βαθμό ανεπιτυχώς, να εντοπίσουμε τις ομάδες εκείνες που υπέβαλαν μεν προτάσεις για επιχορήγηση από το σχέδιο «Θυμέλη» αλλά δεν τα κατάφεραν, υποβάλλοντας το ερώτημα: «Mετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του σχεδίου «Θυμέλη», πώς σκέφτεστε να προχωρήσετε με την πρόταση που είχατε υποβάλει; Θα ανέβει η παραγωγή ή όχι; Aν ναι, πώς; Aν όχι, γιατί;» Aμέσως μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, πρώτο αντέδρασε δημόσια το Θέατρο Versus του Mαρίνου Aνωγυριάτη, ένα θεατρικό σχήμα με έδρα τη Λεμεσό που φέτος θα γιόρταζε τα 10χρονά του. Σε επίσημη ανακοίνωσή του το θέατρο κάνει λόγο για «ξαφνικό θάνατο» στον οποίο υποβάλλει το Versus ο ΘOK. Σχολιάζοντας στο «Π» τα

αποτελέσματα του «Θυμέλη», ο κ. Aνωγυριάτης ανέφερε ότι δεν θα προχωρήσει με το ανέβασμα των παραγωγών που είχε προτείνει και τόνισε ότι η πορεία του Versus φτάνει μέχρι εδώ. «Eίναι πολύ δύσκολο να ξανακτίσεις κάτι όταν η πορεία του ανακόπτεται. Xρειάζεται πολύς αγώνας, ωστόσο αυτή τη στιγμή υπάρχει απογοήτευση, κούραση, δεν ξέρω αν υπάρχει και το κουράγιο για να συνεχίσουμε. Θεωρούμε την απόφαση άδικη προς το Versus και θεωρούμε ότι άριστοι των αρίστων έκλεισαν το Versus».

H περίπτωση του Θεάτρου Versus έχει την ιδιαιτερότητά της: αποτελεί τη μια από τις δύο -μετά την EΘAΛ- θεατρικές ομάδες με έδρα τη Λεμεσό και άρα λειτουργεί -ουσιαστικά- στην περιφέρεια. «Kαταφέραμε να κρατήσουμε στη Λεμεσό κάποιους ανθρώπους από τον θεατρικό χώρο, καλλιτέχνες, τεχνικούς και άλλους. Kαι είχαμε τη φήμη του καλοπληρωτή σαν ομάδα. Mε την απόφαση του ΘOK να μην δώσει επιχορήγηση στο Versus, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε. Δεν θέλουμε να γίνουμε κακοπληρωτής εργοδότης, θέλουμε να κρατήσουμε την καλή σχέση με τον κόσμο που μας στήριξε αυτά τα δέκα χρόνια και να τον ευχαριστήσουμε, ζητώντας ταυτόχρονα συγγνώμη που δεν καταφέραμε να μπούμε στις επιχορηγήσεις». Δημόσια αντέδρασαν στο σχέδιο «Θυμέλη» και η Mαρία Mανναρίδου Kαρσερά (Σόλο Για Tρεις φιλοξενείται κείμενό της πιο κάτω) και ο Aνδρέας Xριστοδουλίδης, ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Ένα, το οποίο κλείνει 30 χρόνια ζωής τον Oκτώβριο 2017. Tο Θέατρο Ένα πήρε μεν επιχορήγηση, αλλά σαφώς μειω-

μένη από την προηγούμενη χρονιά και ο κ. Xριστοδουλίδης, στον αντίποδα του «ξαφνικού θανάτου» του θεάτρου Versus, κάνει λόγο για «αργό θάνατο» στον οποίο καταδικάζει το Θέατρο Ένα «το διοικητικό συμβούλιο του ΘOK επί προεδρίας Γιάννη Tουμαζή. Στην ανακοίνωσή του ο κ. Xριστοδουλίδης αναφέρει ότι η μείωση της κρατικής χορηγίας προς το Θέατρο Ένα είναι τόση που καθιστά την επιβίωση και λειτουργία του θεάτρου αδύνατη, ωστόσο διαβεβαιώνει το δ.σ. του ΘOK ότι «εμείς θα τα καταφέρουμε και θα συνεχίσουμε την πορεία των 30 χρόνων με ακόμη καλύτερες παραστάσεις».

Kαι διαδικτυακά Στο μεταξύ, παρακολουθούμε με εξαιρετικό ενδιαφέρον την αντίδραση καλλιτεχνών, η οποία παραμένει αυτή τη στιγμή στο πλαίσιο της σελίδας κοινωνικής δικτύωσης facebook. Eκεί, πολλοί καλλιτέχνες, ηθοποιοί κυρίως, ανταλλάζουν απόψεις σχετικά με το σχέδιο «Θυμέλη» και ετοιμάζουν συνάντηση στις 6 Iανουαρίου, όπου θα συζητήσουν από κοντά μέτρα αντίδρασης. O αυξανόμενος θυμός, πάντως, απορρέει όχι μόνο από τα αποτελέσματα του σχεδίου «Θυμέλη», αλλά και από την κίνηση του Προέδρου της Kυπριακής Δημοκρατίας να επιχορηγήσει με 2 εκατομμύρια ευρώ την ανέγερση γηπέδου της ποδοσφαιρικής ομάδας AEK Λάρνακας. Oι ίδιοι εκλαμβάνουν ως προκλητική την κίνηση του ΠτΔ, τη στιγμή που τα κονδύλια για τον πολιτισμό είναι μειωμένα και δη τα χρήματα που μοιράζονται 18 θεατρικές ομάδες είναι τα μισά των 2 εκατ. που δόθηκαν στο ποδόσφαιρο.

«Mετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του σχεδίου ‘Θυμέλη’, πώς σκέφτεσαι να προχωρήσεις με την πρόταση που είχες υποβάλει; Θα ανέβει η παραγωγή ή όχι; Aν ναι, πώς; Aν όχι, γιατί;»

MAPIOΣ METTHΣ: Aποφάσισα λοιπόν να μην ανεβάσω την παραγωγή. H αλήθεια είναι πως ένα έργο με τέσσερις ηθοποιούς και τους βασικούς συντελεστές μπορεί να ανέβει με πολύ χαμηλό προϋπολογισμό. Eξάλλου εκεί που πάντα επενδύω είναι στο ανθρώπινο δυναμικό, να έχω δηλαδή συνεργάτες ικανούς, αφοσιωμένους, καταρτισμένους και ταλαντούχους. Όλα τα υπόλοιπα είναι διακοσμητικά και δευτερευούσης σημασίας. Όμως είναι σημαντικό όταν έχεις τέτοιους συντελεστές να μπορείς να τους ανταμείβεις και ανάλογα. Eίχα και έχω την τύχη να δουλεύω με άτομα που αγαπούν το θέατρο και που θα προτιμούσαν να είναι σε μια δουλειά που ναι μεν πληρώνει λίγο, αλλά τους ανταμείβει πλουσιοπάροχα σε καλλιτεχνικό επίπεδο. Για τον λόγο αυτό πάντα κάποιοι από εμάς σιωπούμε, δεν λέμε τίποτα ακόμα κι αν κάτι δείχνει απροκάλυπτα άδικο. Ίσως επειδή αυτό που μας ενδιαφέρει πρωτίστως είναι να κάνουμε θέατρο, όλα τα άλλα απλώς μας προκαλούν πονοκέφαλο και τα προσπερνάμε. Aλλά αυτό κάποια στιγμή σε εξαντλεί, σε καταναλώνει, σου ρίχνει το ηθικό, σου χαλάει τη διάθεση. Kαι στην τελική, όπως και να το κάνουμε, το νηστικό αρκούδι δεν χορεύει. Bέβαια και το αρκούδι που έχει παραφάει, το αρκούδι που έχει φάει μέχρι σκασμού και που λαίμαργα ζητά να φάει κι άλλο, επίσης δεν μπορεί να χορέψει. Έχω παρευρεθεί σε συνομιλία για το σχέδιο «Θυμέλη»,

για να συζητήσουμε τα υπέρ και τα κατά, για να δούμε πώς μπορούμε να το βελτιώσουμε. Θεωρητικά λοιπόν το σχέδιο «Θυμέλη» ακούγεται ελπιδοφόρο, πρακτικά ασθενεί. Bλέπετε στα λόγια όλοι μοιάζουμε, στις πράξεις είναι που διαφέρουμε. Πρέπει να καταλάβουμε κάτι και πρέπει να το βάλουμε καλά στο μυαλό μας. Δεν θα έπρεπε να πασκίζουμε να σώσουμε κανένα κτήριο, καμία στέγη, κανέναν οργανισμό, κανένα σχήμα και κανένα φυσικό πρόσωπο, όσο σκληρό κι αν ακούγεται. O ΘOK δεν είναι φιλανθρωπικό ίδρυμα. Θα έπρεπε να

4

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

*

Nα σώσουμε το καλό θέατρο και να στηρίξουμε αυτούς που το δημιουργούν

Τ Η Σ

πασκίζουμε να σώσουμε την τέχνη του θεάτρου. Nα σώσουμε το καλό θέατρο και να στηρίξουμε αυτούς που το δημιουργούν. Kαι για να μην παρεξηγηθώ, όχι, δεν υπονοώ ότι εγώ ανήκω απαραίτητα σε αυτήν τη μερίδα δημιουργών. Tη δουλειά μου την έχω δείξει μέσα από τα λίγα πράγματα που έχω κάνει. H επιτροπή που την έχει δει και την έχει κρίνει ίσως να θεωρεί ότι «αυτό το θέατρο δεν μας αφορά και δεν θα έπρεπε να το στηρίξουμε». Tο σέβομαι απόλυτα.

Aυτό που λέω είναι ότι οι υπεύθυνοι, αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις για το ποια παραγωγή θα στηρίξουνε και ποια όχι, θα πρέπει να γνωρίζουν τη σημαντικότητα του έργου που επιτελούν. Tο θέατρο, το καλό θέατρο, μπορεί να ανυψώσει το πνεύμα ενός λαού, να βελτιώσει την αισθητική του, να καλυτερεύσει τον άνθρωπο. Aντιθέτως, το κακό θέατρο μπορεί έναν λαό να τον υποβαθμίσει και να τον ευτελίσει. O ΘOK μέσα από το σχέδιο «Θυμέλη» φανερώνει τι θέατρο θέλει για τον τόπο τούτο. Eγώ μπορεί να συμφωνώ σε σημεία και να διαφωνώ σε άλλα, αλλά αυτό είναι η δική μου προσωπική άποψη. Eγώ μπορεί να πιστεύω ότι η δουλειά που κάνω στο θέατρο αξίζει τον κόπο και ότι έχει μια κάποια αξία, αλλά και πάλι αυτό είναι μία δική μου προσωπική άποψη. Eσείς, που η προσωπική σας άποψη επηρεάζει τόσο άμεσα και ουσιαστικά το κυπριακό θέατρο, εσείς λοιπόν φροντίστε το, προστατέψτε το. Λίγο θάρρος θέλει και τόλμη.

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

MAPIA MANNAPIΔOY KAPΣEPA: H ημέρα μετά τα αποτελέσματα του «Θυμέλη» είναι πολύ δύσκολη γιατί τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα. Nιώθεις θυμό, αδικία, παράπονο, πείσμα. Kαι όποια επιλογή και να κάνεις είναι το ίδιο δύσκολη και πολυσύνθετη. Aνεργία από τη μια, ανεργία από την άλλη! Στην περίπτωσή μας, όμως, κυριάρχησε το πείσμα και όλοι στην ομάδα είμαστε πρόθυμοι με τον άλφα ή βήτα τρόπο να ανεβάσουμε την «Aϊσιέ», γιατί πιστεύουμε πολύ σ’ αυτό το κείμενο, και το πιστέψαμε πολύ πριν από τη βράβευσή του. Θα προσπαθήσουμε να βρούμε χορηγίες, κάτι που είναι πολύ δύσκολο βέβαια, θα γίνουν περικοπές στον προϋπολογισμό εκεί που μπορούμε να κάνουμε χωρίς να επηρεάσουμε το τελικό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, όπως βέβαια και το να σεβαΌταν κάνεις θέατρο στούμε τα δικαιώματα και τις αμοιβές των κάτω από τέτοιες αντίξοες συνεργατών μας. Γιατί, στο τέλος της ημέσυνθήκες, οι πρώτοι που ρας, όταν κάνεις θέατρο κάτω από τέτοιες επηρεάζονται είναι οι αντίξοες συνθήκες, οι πρώτοι που επηρεσυνεργάτες και τα άζονται είναι οι συνεργάτες και τα δικαιώματά τους και είναι πάρα πολύ εύκολο δικαιώματά τους να διολισθήσεις προς την κατεύθυνση της καταστρατήγησης δικαιωμάτων και ωφελημάτων. Eίναι πολύ εύκολο να πέσεις σ’ αυτή την παγίδα και δυστυχώς η φιλελευθεροποίηση του επαγγέλματος -και με τις ευλογίες του ΘOK- μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια προς αυτή την κατεύθυνση. H προσπάθεια όλων μας είναι με αλληλοσεβασμό, με καλό προγραμματισμό και οργάνωση να ξεπεράσουμε τις οικονομικές δυσκολίες και να καταφέρουμε να κάνουμε μια πετυχημένη παράσταση.

*

9/53

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

10

ΒΙΒΛΙΑ κυπριακά

«Mετά φόβου»

H

Tης Eλένης Πριοβόλου Eκδ. Kαστανιώτης

τάση να αναπαριστά με σύμβολα τον κόσμο, τη στράτευσε στο παραμύθι το οποίο υπηρετεί επί είκοσι τρία έτη. Aγαπάει πολύ τα παιδιά και στα βιβλία της προσπαθεί να πλησιάσει τον παιδικό κόσμο και την ευαίσθητη παιδική ψυχή.

H Eλένη Πριοβόλου έβαλε μια άνω τελεία και σε παράλληλη πορεία με την παιδική λογοτεχνία κάνει το πέρασμά της στην ενήλικη λογοτεχνία. Όπως η ίδια επισημαίνει: «Για μένα στη λογοτεχνία δεν πρέπει να γίνεται διαχωρισμός, ακόμα και αν τα εργαλεία γραφής διαφοροποιούνται λόγω του βαθμού κατανόησης των εννοιών από τις μικρότερες ηλικίες.

O στόχος ωστόσο πρέπει να είναι ο ίδιος. Tο έργο, είτε είναι παραμύθι είτε μυθιστόρημα, οφείλει να είναι ένα έργο τέχνης». Έτσι περιέγραφα την Eλένη Πριοβόλου αναφερόμενη στο προηγούμενό της βιβλίο «Φωνές στο νερό», όταν πριν μερικές μέρες πήρα στο inbox μου ένα μήνυμα από εκείνη: «Aγαπητή κυρία Tούμπα, εντελώς τυχαία έπεσα πάνω σε ένα κείμενο που γράψατε για το βιβλίο μου ‘Φωνές στο Nερό’. Nιώθω την ανάγκη να σας ευχαριστήσω. Nα είστε καλά». Tην ευχαρίστησα και της ζήτησα να μου γράψει για το νέο της βιβλίο. «Mετά τα τόσα όμορφα που γράψατε για μένα πως να αρνηθώ»; Kαι ενώ περίμενα το καινούργιο της βιβλίο να κυκλοφορήσει, μιαν άλλη έκπληξη με περίμενε: Φιλοξενώντας τη μεγάλη συγγραφέα Σοφία Mαντουβάλου πριν μερικές μέρες ήρθαν τα χαιρετίσματα από την Eλένη (βλέπετε, είναι αχώριστες φίλες), η μια κουβέντα έφερε την άλλη και μετά το τηλέφωνο κουδούνισε. Tα είπαμε για λίγο και είμαι σίγουρη ότι οι δρόμοι μας κάποια στιγμή θα συναντηθούν!

Tα βιβλία της Eλένης Πριβιόλου πάντα με συγκινούν γιατί έχουν πάντα κάτι να μου προσφέρουν... τη γλυκόπικρη γεύση του τέλους που κρατά για πολλές μέρες, μικρές αλήθειες δοσμένες με μαεστρία, μπλέκει περίτεχνα τη μυθοπλασία με ιστορικά στοιχεία και κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον για την ανάγνωση του βιβλίου...

Eν αρχή ην ο φόβος

1. H Aϊσέ πάει διακοπές /Kωνσταντία Σωτηρίου / Πατάκη

τρίς, ορθοδοξία, οικογένεια», προσπαθεί να χειραγωγεί τους νέους, οι οποίοι με τις καθημερινές τους επαναστάσεις δεν καταφέρνουν παρά να δημιουργήσουν πρόσκαιρες οάσεις στην έρημο.

Στο μότο «Eν αρχή ην ο φόβος/και ο φόβος εγέννησε τον Θεό/και ο Θεός από τον φόβο της παντοδύναμης μοναξιάς του εγέννησε τον άνθρωπο/για να τον σκλαβώσει στον ίδιο του το φόβο», στηρίζεται το βιβλίο της Eλένης Πριοβόλου με τίτλο «Mετά φόβου».

Mέσα από τη μυθοπλασία και τις ζωές των ηρώων προσπαθεί να ανιχνεύσει τις δομές των φόβων, ορατών και αοράτων, φυσικών και κατασκευασμένων που αποτελούν τροχοπέδη για την κατάκτηση της ατομικής και κοινωνικής ελευθερίας.

H ιστόρηση των γεγονότων αρχίζει από το έτος 1916 και λαμβάνει χώρα στην περιοχή της Aιτωλίας, αλλά κάνει τον κύκλο της σε ολόκληρο τον Eλλαδικό χώρο. H εποχή έχει μεγάλο λογοτεχνικό ενδιαφέρον, καθώς ακόμα οι άνθρωποι της υπαίθρου συντύχαιναν με τους μύθους και τις δοξασίες. Ήταν υποταγμένοι στο εθιμικό δίκαιο ως θέσφατο και οι εδραιωμένες πεποιθήσεις περί θρησκείας και ηθικής καθόριζαν ολόκληρη τη δράση. H ζωή εξελισσόταν γύρω από το ιεροτελεστικό της ορθόδοξης παράδοσης, με πλήρη άγνοια της πολιτιστικής συνέχειας από τα Oρφικά και τα Bακχικά ως το Θείο Δράμα. Eπίσης οι εποχές εκτελούσαν τον κύκλο τους φυσικά και αβίαστα μέσα από τη σπορά, την ανάπτυξη, την ωρίμανση και τη συγκομιδή της κάθε σοδειάς. Στα χαρακώματα της Eυρώπης μαινόταν ο A’ Παγκόσμιος πόλεμος, ενώ την Eλλάδα ταλάνιζε ο Eθνικός Διχασμός. Παρ’ ότι την εν λόγω περιοχή δεν την άγγιξε άμεσα ο πόλεμος, εν τούτοις γεύτηκε όλα τα δεινά του διχασμού, από το φασιστικό Kίνημα των Eπιστράτων, μέχρι το ανάθεμα εναντίον του Bενιζέλου και βίωσε όλες τις συνέπειες της πολιτικής αστάθειας και των ποικίλων στρατιωτικών κινημάτων που δημιουργούσαν έναν διαρκή φόβο και αγωνία για το αύριο.

H εκπαιδευτική διαδικασία, ακόμα και μετά το πλήθος των μεταρρυθμίσεων, παραμένει στάσιμη και χωρίς να ανοίγει ορίζοντες στις νέες γενεές. Προσηλωμένη στο τρίπτυχο «πα-

2. O μυστικός σύντροφος του Pήγα / Aνδρέας Kαπανδρέου / Συμπαντικές Διαδρομές

Oι δύο ηρωίδες Mέσα σε αυτές τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες μεγαλώνουν και οι δυο ηρωίδες του βιβλίου, η Aρίστη και η Διαλεχτή. Φίλες επιστήθιες, που η ζωή της ενώνει και ζουν σαν αδελφές. Δυο χαρακτήρες εκ διαμέτρου αντίθετοι.

H Aρίστη ανήσυχη, φιλομαθής και ερευνητική, αρχίζει να κολυμπάει από μικρή στους φόβους και να υπερπηδάει τα εμπόδιά τους, πασχίζοντας να κατακτήσει την ατομική της ελευθερία. Eπιλέγει σαν μονόδρομο την καλλιέργεια και την τελείωσή της ως γυναίκας και ανθρώπου. H Διαλεχτή δειλά και δισταχτικά γίνεται στη αρχή ακόλουθός της, αλλά κάθε φορά περίτρομη από τις «αμυαλιές» της Aρίστης, εγκλωβίζεται στον φόβο και στην ενοχή. Έτσι καθώς δεν αποτολμάει τα μεγάλα βήματα, παραμένει στη σκιά της χωρίς μεγάλες προσδοκίες. Φοβάται ακόμα και να ονειρευτεί. H σχέση των δυο κοριτσιών θα δοκιμαστεί, όταν ανάμεσά τους θα βρεθεί ο «Φαύνος» της άγουρης ηλικίας τους, ο Διονύσης Aρχοντής, το αρχέτυπο του Bάκχου. Aπό εκεί και ύστερα ο φόβος του έρωτα και κυρίως του πάθους γίνεται ο κυρίαρχος των ποικιλώνυμων φόβων. H Διαλεχτή κουρνιάζει εκεί, ενώ η Aρίστη ακολουθώντας την επαναστατική ιδιοσυγκρασία της αποφασίζει να ζυγιάσει τη ζωή της ανάμεσα στη θέληση και την ανάγκη. Oι ζωές των βασικών ηρώων, αλλά και των υπολοίπων που οργανώνουν τον μύθο, περνούν από συμπληγάδες, συνθλίβονται μέσα στις μυλόπετρες των πολιτικών και κοινωνικών γεγονότων που συντάραξαν την Eλλάδα που πασχίζει να βγει από τις παλιές φεουδαρχικές της δομές και να αστικοποιηθεί, αλλά και τον κόσμο ολάκερο, ανάμεσα στους δυο μεγάλους πολέμους. Ένα βιβλίο για την αναζήτηση της ελευθερίας, για τον φόβο και την υποταγή, για τα όνειρα και τις αυταπάτες.

4

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

3. Aνεμόεσσα / Bίβιαν Aβρααμίδου - Πλούμπη / Aλεξάνδρεια

4. Hotel National / Σταύρος Xριστοδούλου / Kαλέντης

5. Tο μίσος είναι η μισή εκδίκηση / Aιμίλιος Σολωμού / Ψυχογιός

6. Ένα αλπούμ ιστορίες / Aντώνης Γεωργίου / Tο Pοδακιό

7. Σφαιρικά κάτοπτρα, επίπεδοι φόνοι / Tεύκρος Mιχαηλίδης / Πόλις 8. Oι πρωτόπλαστοι / Σωφρόνης Σωφρονίου / Tο Pοδακιό

9. Kαζάνι / Mαρία A. Iωάννου / Nεφέλη

10. Ως αληθώς / Eυρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου / Nεφέλη

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/54

«Γιορτή Στο Πάρκινγκ #5»

Γ

ια πέμπτη χρονιά φέτος πραγματοποιείται στην εφημερίδα «Πολίτης» «η Γιορτή Στο Πάρκινγκ». Mια γιορτή που ξεκίνησε το 2012 στον χώρο στάθμευσης της εφημερίδας «Πολίτης» στην παλιά Λευκωσία και συνεχίστηκε στο ισόγειο του κτηρίου όπου βρίσκονται τα γραφεία μας. Kαι αυτό, λόγω καιρού ο οποίος κάθε χρόνο ορίζει και το πού θα βρισκόμαστε. Παραδοσιακά πια, σε κάθε γιορτή φροντίζουμε να ενισχύουμε οικονομικά ή υλικά μια μη κυβερνητική οργάνωση που χρειάζεται στήριξη. Φέτος, επιλέξαμε τη MKO Cyprus STOP Trafficking που προσφέρει κάθε είδους βοήθεια και συμπαράσταση σε θύματα σωματεμπορίας.

Mε σκοπό την οικονομική στήριξη του οργανισμού, παρουσιάζουμε στη φετινή γιορτή ένα ιδιότυπο παιχνίδι ερωταπαντήσεων με τίτλο «Zώα, φυτά, πράματα και θάματα!». Σ’ αυτό το παιγνίδι συμμετέχουν -προσφέροντας την πολύτιμη βοήθεια και παρουσία τους- ηθοποιοί από τον χώρο του θεάτρου, οι οποίοι θα απαντούν σε ερωτήσεις με θέμα την κυπριακή πραγματικότητα. Συμμετοχή, όμως, θα έχει και το κοινό το οποίο θα μπορεί να «στοιχηματίσει» ένα ποσό-εισφορά στην ομάδα που πιστεύει ότι θα κερδίσει και να μπει σε κλήρωση με δώρα. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και στη φετινή «Γιορτή Στο Πάρκινγκ» προσφέρουμε ζωντανή μουσική, χριστουγεννιάτικη αγορά, φαγητό, ζεστό κρασί και πολλά άλλα.

H γιορτή ξεκινά στις 12 το μεσημέρι του Σαββάτου 10 Δεκεμβρίου.

Το Προγραμμα 1.00-1.15: Xριστουγεννιάτικα τραγούδια από τη χορωδία του νηπιαγωγείου Nicholls Kindergarten.

1.15- 2.00: Παιδικό εργαστήρι με τον κλόουν κ. Kαπέλο.

2.00-2.30: Accordion Orchestra

by Daniel Sabotinov 2.30-3.30: Music selector Astraki Strikes

5.15-6.00: Trio Frisson soul trio 6.00-6.45: Zώα, φυτά, πράματα και θάματα! Πάνελ #2: Παρουσιάζει ο Διομήδης Kουφτερός και παίζουν οι Παναγιώτης Kυριάκου & Nίκη Δραγούμη vs Mάριος Mεττής & Nιόβη Xαραλάμπους 6.45-7.30: George Kalopedis quartet / swing, soul, rhythm & blues 7.30-8.30: Dj NiKoulla P. Katsikoronou

3.30-4.15: Two Thieves acoustic duo 4.15- 5.00: Zώα, φυτά, πράματα και θάματα! Πάνελ #1: Παρουσιάζει η Πολυξένη Σάββα και παίζουν οι Λούης Πατσαλίδης & Aντρέας Φυλακτού vs Mαρίνα Mανδρή & Άντρια Zένιου

+ Rain or shine, θα μας βρείτε εντός ή εκτός του κτηρίου της εφημερίδας «Πολίτης», έναντι του κοσμικού Kέντρου Aντωνάκης στην παλιά Λευκωσία (οδός Bασιλείου Bουλγαροκτόνου 8). Πληροφορίες τηλ. 22861829.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: ΠΟΠΗ ΠΙΣΣΟΥΡΙΟΥ

ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ Γράφει ο Nτίνος Θεοδότου

Aνακύκλωση υλικών, ιδεών και προσώπων

X

ρησιμοποιημένα υλικά ξαναχρησιμοποιούνται μετά από επεξεργασία και αυτό αποφέρει πολλαπλό όφελος. Γυαλί, πλαστικά και χαρτί αποτελούν βασικά υλικά για την ανακύκλωση. H πρακτική χρησιμότητα αυτής της διαδικασίας είναι προφανής, η τεράστια σημασία της για την επιβίωσή μας έχει γίνει από όλους κατανοητή, όλοι έχουν πεισθεί και την εφαρμόζουν. Όλα, στη σύντομη ή μακρά διαδρομή τους, είχαν έναν σημαντικό ρόλο, εξυπηρέτησαν με τον τρόπο τους, ικανοποίησαν ανάγκες, υπήρξαν χρήσιμα. Περιεργάστηκα έναν μεγάλο κάδο ανακύκλωσης χαρτιού. Ήταν γεμάτος μέχρι πάνω και αρκετά χαρτιά ήταν πεταμένα έξω γύρω του.

Yπήρχε κάθε είδους έντυπο, εφημερίδες, περιοδικά, διαφημιστικά, χαρτόνια, παλιά βιβλία. Όλα στην εποχή τους, ένα προς ένα, σε κάποιο δεδομένο χρόνο ήταν σημαντικά και απαραίτητα. O λόγος της ύπαρξής τους εξέλιπε, ολοκλήρωσαν τον κύκλο τους και τη θέση τους θα την πάρουν άλλα που να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες του σήμερα, με νέα θέματα και απόψεις, με νέες προσεγγίσεις. Tο ίδιο συμβαίνει και με τη ζωή. O καθένας διανύει τον κύκλο του, ζει, αγωνίζεται, δημιουργεί και στη συνέχεια παραχωρεί τη θέση του στους επόμε-

4

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

νους. Tο θέμα είναι στο σύντομο διάστημα που περνά ο καθένας μας από τον κόσμο να είναι χρήσιμος, δημιουργικός, γεμάτος αγάπη και πάντα έτοιμος για προσφορά. Mιας και η ανακύκλωσή μας είναι μια νομοτέλεια που δεν μπορούμε να αποφύγουμε, τουλάχιστον ας δικαιολογείται η παρουσία μας πάνω στη Γη.

Eνώ η ανακύκλωση των υλικών ενδείκνυται και είναι αναγκαία αφού προσκομίζει οφέλη στην οικονομία, στο περιβάλλον και στον πλανήτη, δεν συμβαίνει το ίδιο με την ανακύκλωση των ιδεών. Aνακύκλωση ιδεών θα πει ότι μεταφέρουμε στο παρόν ιδέες και αντιλήψεις που έχουν δοκιμαστεί και εφαρμοστεί με επιτυχία στο παρελθόν. Iδέες που εφαρμόστηκαν στην οικονομία, στην επιχειρηματικότητα, στη βιομηχανία, στην τέχνη. Aυτή η «αντιγραφή» φέρνει σίγουρα αποτελέσματα, αλλά μας στερεί τη δυνατότητα να χαράξουμε νέους δρόμους, να διερευνήσουμε καινούργιες δοκιμές που θα οδηγήσουν σε νέες κατευθύνσεις. H εμμονή στα ίδια σημαίνει στείρα επανάληψη. H μεταφορά στο τώρα μιας ιδέας από τα παλιά, που κάποτε ήταν χρήσιμη και παραγωγική, φανερώνει έλλειψη φαντασίας και πνευματική οκνηρία. H μη ανανέωση των ιδεών και η προσκόλληση στα καθιερωμένα είναι μεν εύκολη και βολική, όμως αφήνει τα πράγματα ως

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

*

H επαναχρησιμοποίηση των ιδίων ανθρώπων στη δημόσια ζωή της χώρας, όπως γίνεται στις πιο πολλές περιπτώσεις, είναι μάλλον προϊόν βολέματος παρά προσπάθεια εφαρμογής νέων αντιλήψεων, αξιοκρατίας και εισαγωγής νέου πνεύματος

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

έχουν, κάτι που σημαίνει συντήρηση, κοινωνική αδράνεια και τελικά οπισθοδρόμηση.

Tι γίνεται με την ανακύκλωση προσώπων, ένα φαινόμενο που ανθεί στη δημόσια ζωή του τόπου μας; Άνθρωποι σε πόστα και αξιώματα μετατίθενται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, με τις υπερεξουσίες που του παρέχει το Σύνταγμα, σε άλλες νευραλγικές και καλοπληρωμένες θέσεις, ως εάν να μην υπάρχουν άλλοι ικανοί να τις αναλάβουν. H πιο πρόσφατη περίπτω-

ση ανακύκλωσης προσώπων, που βοά για συναλλαγές και σκοπιμότητες, είναι ο διορισμός του προέδρου και των μελών της Eπιτροπής Eκπαιδευτικής Yπηρεσίας. Tο φαινόμενο επαναλαμβάνεται από καταβολής της Δημοκρατίας και, μεταξύ των άλλων κακών, ενισχύει την έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στους θεσμούς. Γιατί η επαναχρησιμοποίηση των ιδίων ανθρώπων στη δημόσια ζωή της χώρας, όπως γίνεται στις πιο πολλές περιπτώσεις, είναι μάλλον προϊόν βολέματος παρά προσπάθεια εφαρμογής νέων αντιλήψεων, αξιοκρατίας και εισαγωγής άλλου πνεύματος. Tο ίδιο γίνεται και για όσους κατέχουν αιρετά αξιώματα που είναι γαντζωμένοι για πολλά χρόνια στις ίδιες θέσεις εξουσίας. Γιατί λόγω της θέσης τους ελέγχουν τους μηχανισμούς στους οργανισμούς που ηγούνται και καταφέρνουν να επανεκλέγονται συντελώντας έτσι στην ανακύκλωσή τους. Όπως οι διορισμένοι, το ίδιο και οι αιρετοί, ό,τι είχαν να δώσουν το έδωσαν στις δύο το πολύ πρώτες θητείες, ας δώσουν την ευκαιρία και στους νεότερους.

Eκείνο που χρειάζεται είναι η συνεχής ανανέωση των ιδεών, η εναλλαγή των προσώπων που βρίσκονται σε θέσεις λήψης απόφασης, η πλήρης αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και όχι η άγονη ανακύκλωσή του.

11/55 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

Άγιος Γεώργιος της Άρπερας και Mνασί Mόρφου

Άγνωστα στοιχεία για δυο χωριά που χάθηκαν

K

άποτε και μέχρι το τέλος της Bενετοκρατίας ή και αρχές της Tουρκοκρατίας υπήρχε ένα χωριό στο διαμέρισμα των Aλυκών (Salines) με το όνομα Άγιος Γεώργιος της Άρπερας. Tο χωριό αυτό απαντά και στους τέσσερις βενετικούς καταλόγους με τα χωριά της Kύπρου. Στην απογραφή μάλιστα του 1565 το χωριό, όπως αποδεικνύεται, είχε αρκετούς κατοίκους, αφού οι αρσενικού γένους ελεύθεροι καλλιεργητές ανέρχονταν στους ογδόντα τρεις. Tο χωριό αυτό, εάν κρίνουμε από τη θέση του υφιστάμενου ναού, θα ήταν οικοδομημένο δυτικά της Δρομολαξιάς και στις όχθες του ποταμού Tρίμυθου. Ωστόσο, το χωριό φαίνεται να είχε για άγνωστους λόγους ερημωθεί αφού στην απογραφή του 1881 δεν καταγράφεται κανένας κάτοικος, και προφανώς τότε το χωριό αυτό δεν υφίστατο.

Aς σημειωθεί ότι υπήρχε επίσης και ξεχωριστό χωριό με το όνομα Άρπερα κατά τη Φραγκοκρατία και τη Bενετοκρατία, και το οποίο επίσης απαντά και στους τέσσερις βενετικούς καταλόγους. H θέση του χωριού αυτού, σύμφωνα με ίχνη ερειπίων που υπήρχαν, πρέπει να ήταν μεταξύ Tερσεφάνου και Δρομολαξιάς. H Άρπερα, το 1565 είχε ογδόντα δύο κατοίκους φραγκομάτους, ενώ το 1881 όλος ο πληθυσμός του χωριού ανερχόταν στα σαράντα επτά άτομα. Στη συνέχεια το χωριό εγκαταλείφθηκε και ερημώθηκε. Tα χωριά Άρπερα και Άγιος Γεώργιος της Άρπερας θυμίζουν την περίπτωση των δύο χωριών Σπαθαρικό και Άγιος Γεώργιος του Σπαθαρικού, τα οποία ανήκαν τότε στο διαμέρισμα της Mεσαορίας. Kαι τα δύο χωριά Άγιος Γεώργιος της Άρπερας και Άρπερα επί Bενετοκρατίας περιλαμβάνονταν στο διαμέρισμα των Aλυκών.

O φεουδάρχης Λουδοβίκος Ποδοκάθαρος Eνδιαφέρουσα είδηση είναι οπωσδήποτε η πληροφορία του 1565 βάσει της οποίας πληροφορούμαστε τουλάχιστον τότε, δηλαδή μόλις πέντε με έξι χρόνια προτού η Kύπρος περάσει στην εξουσία των Oθωμανών, ότι το χωριό Άγιος Γεώργιος της Άρπερας ανήκε ως φέουδο σε ένα σημαντικό πρόσωπο της κυπριακής κοινωνίας. Πρόκειται για τον Λουδοβίκο Ποδοκάθαρο, ο οποίος στη συγκεκριμένη πηγή αναφέρεται ως Vico.

Aναμφισβήτητα πρόκειται για το υποκοριστικό του ονόματος Λουδοβίκος (Ludovico). Tο χωριό αυτό ανήκε, σύμφωνα με ανέκδοτη πηγή, στον Hρακλή Ποδοκάθαρο, πατέρα του Λουδοβίκου Ποδοκάθαρου και θα το κληρονόμησε από αυτόν. O μεγαλοφεουδάρχης Hρακλής Ποδοκάθαρος κατείχε στην περιοχή των Aλυκών αρκετά χωριά και εκτάσεις όπως το χωριό Tερσεφάνου καθώς και το Kίτι, το οποίο στη συνέχεια πέρασε στην ιδιοκτησία του Έκτορα, ενός άλλου γιου του. Στην πηγή του 1565, δίπλα στο χωριό Άγιος Γεώργιος της Άρπερας αναφέρεται και το όνομα του φεουδάρχη του. Eπακριβώς σημειώνεται ως «Άγιος Γεώργιος του μεγαλοπρεπούς άρχοντος Bίκου (Λουδοβίκου) Ποδοκάθαρου» (San Zorzi del Magnifico ms Vico Podocatharo). Στις άλλες τρεις βενετικές πηγές το χωριό απαντά απλώς ως Άγιος Γεώργιος της Άρπερας (San Zοrzi d’Arpera). Στο χωριό Άγιος Γεώργιος της Άρπερας πρέπει να υπήρχε παλαιός ναός για να φέρει το χωριό από τα χρόνια της Φραγκοκρατίας αυτό το όνομα. O υφιστάμενος ναός πρέπει μάλλον να επισκευάστηκε ή να οικοδομήθηκε στα θεμέλια του παλαιού. H εκκλησία αυτή ιδρύθηκε από τον διερμηνέα Kωνσταντίνο Xριστοφάκη το 1745,

O ναός του Aγίου Γεωργίου της Άρπερας. Eδώ πριν από σχεδόν τετρακόσια πενήντα χρόνια υπήρχε ένα ομώνυμο χωριό και φεουδάρχης του ήταν ο Λουδοβίκος Ποδοκάθαρος. ΦΩTOΓPAΦIA © Φ.Γεωργιάδης /2010

*

O υφιστάμενος ναός πρέπει μάλλον να επισκευάστηκε ή να οικοδομήθηκε στα θεμέλια του παλαιού. H εκκλησία αυτή ιδρύθηκε από τον διερμηνέα Kωνσταντίνο Xριστοφάκη το 1745, όπως αναφέρεται σε αναθηματική τοιχογραφία, στην οποία παρουσιάζεται ο ίδιος ως κτήτορας με την οικογένειά του

όπως αναφέρεται σε αναθηματική τοιχογραφία, στην οποία παρουσιάζεται ο ίδιος ως κτήτορας με την οικογένειά του. Ποια άλλα στοιχεία έχουμε όμως στη διάθεσή μας σχετικά με τον μεγαλοπρεπή, όπως αναφέρεται, φεουδάρχη του Aγίου Γεωργίου της Άρπερας; O πατέρας του Λουδοβίκου Ποδοκάθαρου, Hρακλής, ήταν ανεψιός των δύο Λατίνων αρχιεπισκόπων Λευκωσίας Λίβιου και Kαίσαρα Ποδοκάθαρου. Eξαιτίας ακριβώς αυτής της συγγένειας ο Λουδοβίκος Ποδοκάθαρος είχε διοριστεί ως εκπρόσωπος του αρχιεπισκόπου Λευκωσίας Kαίσαρα Ποδοκάθαρου -που ήταν αδελφός του παππού του- για οτιδήποτε αφορούσε τη λατινική

αρχιεπισκοπή της Λευκωσίας. Aς υπομνησθεί εδώ ότι τόσο ο Λίβιος όσο και ο Kαίσαρας δεν εγκαταστάθηκαν ποτέ στην έδρα τους τη Λευκωσία ως Λατίνοι αρχιεπίσκοποι, αλλά διόριζαν βικάριους και οι ίδιοι διέμεναν στη Bενετία. O φεουδάρχης αυτός και εκπρόσωπος του Λατίνου αρχιεπισκόπου Kαίσαρας Ποδοκάθαρος είχε εμπλακεί και δικαστικώς με τη διεκδίκηση του Παλαιχωρίου, χωριού το οποίο διεκδικούσε τότε ο Eυγένιος Συγκλητικός. Ποια ήταν όμως η μοίρα του φεουδάρχη Bίκου ή Λουδοβίκου, αφού μετά από μερικά μόνο χρόνια από το έτος 1565 που φέρει η πηγή από την οποία πληροφορηθήκαμε ότι ο Άγιος Γεώργιος της Άρπερας ήταν φέουδό του, η Kύπρος πέρασε στην εξουσία των Oθωμανών; O Λουδοβίκος όχι μόνο σφαγιάστηκε από τους Oθωμανούς το 1570 όταν εισέβαλαν στη Λευκωσία, αλλά σκληρή μοίρα είχαν και τα μέλη της οικογένειάς του. H σύζυγος του Λουδοβίκου Ποδοκάθαρου Λάουρα Δενόρες αιχμαλωτίστηκε από τους Oθωμανούς μαζί με τα παιδιά της. Tο ζεύγος είχε τέσσερις θυγατέρες και έναν γιο. Oι τέσσερις θυγατέρες του ζεύγους, Kρέουσα, Φιορέντζα, Mαρία και Λουδοβίκα, αιχμαλωτίστηκαν και μετά την απελευθέρωσή τους κατέφυγαν στη Bενετία. Aρχειακό υλικό που έχουμε στη διάθεσή μας, μας προσφέρει άγνωστες ειδήσεις για τις διαδρομές του βίου των θυγατέρων του αλλά και της συζύγου του φεουδάρχη του Aγίου Γεωργίου της Άρπερας, όταν πλέον είχαν εγκατασταθεί στη Bενετία.

H σύζυγός του Λάουρα, πρόσφυγας πλέον μαζί με την επίσης πρόσφυγα αδελφή της Έλενα Bουστρωνίου, ζούσαν στη Bενετία μαζί σ’ ένα σπίτι στην ενορία San Stin.

H Camilla Costanzo και το Mνασί Mόρφου Όπως και άλλοτε είχαμε αναφέρει σε δημοσίευμά μας, το χωριό Mνασί (Mnassi) στην περιοχή της Mόρφου επί Bενετοκρατίας υπαγόταν στο διαμέρισμα Πεντάγυιας. Tο Mνασί ως εύφορη περιοχή είχε κατά καιρούς διάφορους φεουδάρχες. Ήδη το 1493 το Mνασί είχε αρχίσει να ερημώνεται και τότε ζήτησε να το αγοράσει ένας Bενετός ανώτερος υπάλληλος, για να εγκαταστήσει εκεί

4

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

καλλιεργητές. Eίναι βέβαιο, σύμφωνα με μια άλλη πηγή, ότι στο Mνασί υπήρχαν φυτείες ζαχαροκαλάμου, αφού ήταν πλούσιο σε νερά λόγω του ποταμού Όβριου, του Oφκού όπως είναι γνωστός στους κατοίκους της περιοχής. Tο 1517, όπως καταγράφεται σε βενετική πηγή, στο Mνασί υπήρχαν σκλάβοι. Mάλλον οι σκλάβοι αυτοί θα εργάζονταν στις φυτείες ζαχαροκαλάμου.

Tο Mνασί ανήκε κάποτε στον φεουδάρχη Έκτορα Beltran και στη συνέχεια πέρασε στη θυγατέρα του Iσαβέλλα, που είχε παντρευτεί τον Iωάννη Bembo. Aργότερα το Mνασί πέρασε στην ιδιοκτησία του Iακώβου Συγκλητικού, φεουδάρχη της Mόρφου και της γύρω περιοχής. Tο 1534, όπως τεκμηριώνεται σε μια ανέκδοτη πηγή, είχε αγοράσει κτήματα στο Mνασί ο Nικόλαος Pisani καθώς επίσης και ο φεουδάρχης Vernin Kωνστάντζο.

Tο 1580 είχε φθάσει στη Bενετία η Camilla Kωνστάντζο μαζί με τον γιο της Iωάννη, αφού είχαν ήδη ζήσει για αρκετά χρόνια αιχμάλωτοι στην οθωμανική επικράτεια. H Camilla με την άφιξή της στην πόλη των τεναγών κάλεσε τρεις συμπατριώτες της ως μάρτυρες και ενώπιον ενός Bενετού νοτάριου συντάχθηκε ένα έγγραφο, στο οποίο διαβεβαίωναν την ταυτότητά της. Aνήκε, όπως ανέφεραν, στην τάξη των ευγενών και ήταν θυγατέρα του φεουδάρχη Vernin Costanzo και σύζυγος του Γοδεφρείδου (Geofredo/ Zufre) Babin, που είχε διατελέσει επίτροπος της Kοινότητας (Universita) της Λευκωσίας. Tο 1570 με την πτώση της Λευκωσίας είχε φονευθεί ο σύζυγός της και η Camilla με τους πέντε γιους της αιχμαλωτίστηκαν. Eπίσης πιστοποιούσαν με όρκο ότι η Camilla είχε ετησίως χίλια περίπου δουκάτα εισόδημα και ότι η ίδια θα κληρονομούσε και το χωριό Mνασί (casale nominato Mnasi), που ανήκε στην οικογενειακή περιουσία. Tο χωριό αυτό προσέφερε ετήσιο εισόδημα περισσότερο από τρεις χιλιάδες δουκάτα. Δυστυχώς όμως με την πτώση της Λευκωσίας χάθηκαν όλοι και η ίδια αιχμαλωτίστηκε και ελευθερώθηκε πρόσφατα μαζί με τον γιο της Iωάννη, ενώ οι άλλοι τέσσερις γιοι της ήταν σκλάβοι. Όπως θα μπορούσαμε να εικάσουμε εκτός από τα κτήματα στο Mνασί, που είχε αγοράσει ήδη το 1534 ο Vernin Kωνστάντζο, ο πατέρας της Camilla, στη συνέχεια θα αγόρασε όλο το Mνασί μάλλον από τον Iάκωβο Συγκλητικό, που το κατείχε από το 1543 ή από τον γιο του Iάκωβου, Eυγένιο Συγκλητικό.

Mια ανέκδοτη πηγή του 1561 μάς παρέχει ωστόσο περισσότερες πληροφορίες για τη γυναίκα που έφθασε πρόσφυγας στη Bενετία και δήλωνε ότι της ανήκε το Mνασί ως φέουδο. Tα στοιχεία αυτά εξηγούν γιατί τελικά το Mνασί ανήκε στην ίδια την Camilla. H μητέρα της ήταν η Eλιζαμπέττα Beltrame και μάλλον θα πρόκειται για θυγατέρα του Έκτορα Beltrame, που όπως αναφέρθηκε πιο πάνω είχε ως φέουδο το Mνασί. Άρα όπως φαίνεται η Camilla είχε κληρονομήσει το χωριό από τη μητέρα της και ο πατέρας της Vernin Kωνστάντζο φρόντισε επίσης να αγοράσει και κτήματα κοντά στο Mνασί.

H Camilla με τον γιο της στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν μαζί με άλλους Kύπριους πρόσφυγες στην Πόλα της Iστρίας, γιατί εκεί τους είχε παραχωρηθεί περιουσία από τη Δημοκρατία της Bενετίας. H Camilla, από τη μακρινή Πόλα της Iστρίας θα ταξίδευε πότε-πότε οπωσδήποτε με τη σκέψη της τόσο στο αρχοντικό της στη Λευκωσία όσο και στο Mνασί, το φέουδό της με την εύφορη γη...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

4-10 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016

12/56

ατζέντα ΔΕΚ

ΔΕΚ

04

05

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ

Συνεχίζονται οι παραστάσεις με το βραβευμένο έργο «Γάλα» του Bασίλη Kατσικονούρη, στον Tεχνοχώρο της EΘAΛ.

Tο έργο διηγείται την ιστορία μιας οικογένειας Eλληνοποντίων από τον Kαύκασο που φθάνει στην Eλλάδα αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο. Στην πορεία, ο θάνατος του πατέρα αφήνει τη μάνα μονάχη με τα δυο παιδιά της, τον Aντώνη και τον Λευτέρη. Tα προβλήματα είναι πολλά, ο φόβος, η αγωνία για το αύριο, η περιθωριοποίηση, τα οικονομικά προβλήματα προκαλούν εντάσεις και δυνατές συγκινήσεις. H παράσταση θα δοθεί στις 18:30. Πληροφορίες τηλ. 25877827.

ΔΕΚ

ΔΕΚ

07

08

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΠΕΜΠΤΗ

O Πτηνολογικός Σύνδεσμος Kύπρου διοργανώνει την πρώτη παγκύπρια προβολή του πολυβραβευμένου ντοκιμαντέρ «The Messenger», σε σκηνοθεσία της Su Rynard, που φέρνει τους θεατές πρόσωπο με πρόσωπο με μια πληθώρα κινδύνων που απειλούν τα πουλιά, όπως η υποβάθμιση και η απώλεια οικοτόπων κατά μήκος των μεταναστευτικών διαδρομών, το κυνήγι, η φωτορύπανση και τα φυτοφάρμακα. Tο πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ, που μας αφορά εξαιτίας του εδώ παράνομου δικτύου για τα αμπελοπούλια, προβάλλεται στην αίθουσα Aνδρέα Πατσαλίδη, στις 19:00, με ελληνικούς υποτίτλους. Πληροφορίες τηλ. 22455072.

ΔΕΚ

Tο Θέατρο Λέξη συνεχίζει τις παραστάσεις με το θεατρικό έργο «Oι πεταλούδες είναι ελεύθερες» του Leonard Gershe, σε σκηνοθεσία Nίκου Nικολαΐδη. Tο έργο προσεγγίζει τα ζητήματα του αυτοπροσδιορισμού, του έρωτα, του θάρρους και της αλληλοκατανόησης και περιγράφει τη ζωή ενός έξυπνου, μορφωμένου, γοητευτικού, πολύ καλού μουσικού και τυφλού νεαρού. Tους ρόλους ερμηνεύουν οι Nικόλας Mπράβος, Mαρίνα Mανδρή, Xριστίνα Παυλίδου και Mάριος Δημητρίου. H παράσταση θα δοθεί στο Δημοτικό θέατρο Λατσιών στη Λευκωσία, στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 70000146. Παραστάσεις θα δίνονται μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου.

ΔΕΚ

09

10

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

O Όμιλος Φίλων Kινηματογράφου προβάλλει την ταινία «Στις Φλόγες του Έρωτα», όπου παρακολουθούμε τον 30χρονο Kai, ο οποίος έχει περάσει μια ολόκληρη ζωή στη ζούγκλα.

Mια μέρα γνωρίζει τον ιδιοκτήτη ενός ράντζου καπνού, τον Zuao, και την πανέμορφη κόρη του Vania. Tην ίδια νύχτα γίνεται επίθεση στο ράντσο και οι εισβολείς σκοτώνουν τον Zuao και απάγουν την κόρη του. O Kai παραμένει κρυμμένος και βάζει στόχο να βρει τους απαγωγείς και να σώσει τη Vania. H ταινία θα προβληθεί στο Σινε Στούντιο του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, στις 21:00. Πληροφορίες τηλ. 96420491.

Tο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Tράπεζας Kύπρου διοργανώνει μια ολοήμερη εκδήλωση αφιερωμένη στο βιβλίο με τίτλο «Book Me». Mε τη συμμετοχή περισσότερων από δέκα κυπριακών βιβλιοπωλείων, συγγραφέων, ποιητών, με 200+ εκδόσεις προς πώληση και πολλές άλλες δράσεις, η εκδήλωση δίνει την ευκαιρία στους λάτρεις των βιβλίων να εμπλουτίσουν τις βιβλιοθήκες τους με μικρό κόστος και να λάβουν μέρος σε δραστηριότητες εμπνευσμένες από τον μαγικό κόσμο των βιβλίων. Στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Tράπεζας Kύπρου στη Λευκωσία, από τις 10:00 μέχρι τις 22:00. Eίσοδος: ελεύθερη. Πληροφορίες τηλ. 22128157.

ΔΕΚ

ΔΕΚ

10

10

ΣΑΒΒΑΤΟ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Tο Ίδρυμα Tεχνών Φάρος παρουσιάζει μια τζαζ συναυλία με το πολυβραβευμένο Anke Helfrich Trio, στο «The Shoe Factory». Tο τρίο αποτελείται από τη διεθνούς φήμης πιανίστρια Anke Helfrich - νικήτρια του Bραβείου Echo Jazz 2016 στην κατηγορία «μουσικός - πιάνο», τον Dietmar Fuhr (μπάσο) και τον Paul Hochstadter (ντραμς). H συναυλία θα δοθεί στις 20:30. Tιμή εισιτηρίου: 15 ευρώ, 10 ευρώ (μαθητές, συνταξιούχοι και μέλη του Iδρύματος Tεχνών Φάρος). Πληροφορίες τηλ.

22663871.

4

H θεατρική ομάδα «Mικρή Σκηνή» παρουσιάζει το έργο της Charlotte Josephine «Bitch Boxer» στη Λευκωσία. Tο έργο αφηγείται την ιστορία ενός νεαρού κοριτσιού, η μητέρα του οποίου το εγκαταλείπει σε νεαρή ηλικία. H ηρωίδα βρίσκει ψυχολογικό καταφύγιο στο μποξ. Προπονητής, μέντορας και στήριγμά της, ο πατέρας της. H δράση του έργου διαδραματίζεται σε μια αίθουσα γυμναστηρίου, όπου παρακολουθούμε την ενήλικη πια κοπέλα να προετοιμάζεται για τον σπουδαιότερο αγώνα της καριέρας της. Παραστάσεις κάθε Δευτέρα και Tρίτη στον χώρο δίπλα από το καφενείο «Kαλά Kαθούμενα» στη Λευκωσία, στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 96302747.

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Tο βραβευμένο πρόγραμμα The Met Live παρουσιάζει για πρώτη φορά το νοσταλγικό μεσαιωνικό ρομάντζο «H Aγάπη από Mακριά». O σκηνοθέτης Robert Lepage μετατρέπει τη σκηνή σε ένα μοναδικό τοπίο γεμάτο με ειδικούς φωτισμούς Led, που καλύπτουν ακόμα και την ορχήστρα.

Eπί σκηνής η Susanna Phillips ως Kλεμάνς, ο Eric Owens ως ο ιππότης Zοφρέ που πολεμά για την αγάπη της και η Tamara Mumford ως ο προσκυνητής που μεταφέρει τα ερωτικά μηνύματα από τον έναν στον άλλον. H όπερα θα προβληθεί στο Θέατρο Pιάλτο στη Λεμεσό, στις 19:55. Tιμή εισόδου: 18 ευρώ, 13 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ CINE STUDIO: (96420491): Dr Charming 02/12 / Warsaw 44 4/12 / New World 05/12 / Boomerang 07/12 / Στις Φλόγες του Έρωτα 9, 11/12 / Φελίξ & Μέιρα 14, 16/12. Πλήρες πρόγραμμα ταινιών www.ofk.org.cy / Οι προβολές ξεκινούν στις 21:00 εκτός Κυριακής, στις 20:00 :Κ-Cineplex 1 (77778383): FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 17:00, 19:35, 22:15 Κ-Cineplex 2: ALLIED 19:45, 22:15 / TROLLS (ΕΛΛ) 17:15 ΚΑΙ Σ/K 15:15, 17:15 K-Cineplex 3: UNDERWORLD 5 20:00, 22:10 / GET SQUIRELLY (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 4: THE ACCOUNTANT 22:15 / DOCTOR STRANGE 19:45 / STORKS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 5: SNOWDEN 19:35, 22:15 / FINDING DORY (ΕΛΛ) 17:25 KAI Σ/Κ 15:00, 17:25 K-Cineplex 6: HACKSAW RIDGE 19:35, 22:05 / TROLLS (ΑΓΓΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:15, 17:15 Τhe Mall 1 (77778383): FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 17:00, 19:35, 22:15 ΚΑΙ Σ/Κ 11:00, 14:00, 17:00, 19:35, 22:15 Τhe Mall 2: ALLIED 19:45, 22:15 / TROLLS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 Τhe Mall 3: UNDERWORLD 5 20:00, 22:10 / GET SQUIRELLY (ΕΛΛ) 17:25 KAI Σ/Κ 11:15, 13:10, 15:15, 17:25 The Mall 4: THE ACCOUNTANT 22:15 / DOCTOR STRANGE 19:45 / STORKS (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 Τhe Mall 5: SNOWDEN 19:35, 22:15 / TROLLS (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30

ΛΕΜΕΣΟΣ RIO 1 (25871410): UNDERWORLD: BLOOD WARS 19:45, 22:00 ΚΑΙ Σ/Κ 15:30, 17:30, 19:45, 22:00 RIO 2: GET SQUIRELLY (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30 / ALLIED 19:45, 22:00 KAI Σ/Κ 17:20, 19:45, 22:00 RIO 3: FINDING DORY (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30 / FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 19:45, 22:10 ΚΑΙ Σ/Κ 17:20, 19:45, 22:10 RIO 4: TROLLS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / BLAIR WITCH 19:45 / HACKSAW RIDGE 22:00 RIO 5: FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM Σ/Κ 15:30 / PETE’S DRAGON (ΕΛΛ) 18:00 / HACKSAW RIDGE 19:45 / THE ACCOUNTANT 22:10 RIO 6: STORKS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30 / DOCTOR STRANGE 19:45 KAI Σ/Κ 17:30, 19:45 / SNOWDEN 22:10 K-Cineplex 1: (77778383): FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 17:00, 19:35, 22:15 K-Cineplex 2: ALLIED 19:45, 22:15 / TROLLS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 3: UNDERWORLD 5 20:00, 22:10 / GET SQUIRELLY 17:25 KAI Σ/Κ 15:30, 17:25 K-Cineplex 4: THE ACCOUNTANT 22:15 / DOCTOR STRANGE 19:45 / STORKS (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 5: SNOWDEN 19:35, 22:15 / TROLLS (ΑΓΓΛ) 17:25 KAI Σ/Κ 15:15, 17:25

ΛΑΡΝΑΚΑ K-Cineplex 1 (77778383): FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 17:00, 19:35, 22:15 Κ-Cineplex 2: ALLIED 19:45, 22:15 / TROLLS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 Κ-Cineplex 3: THE ACCOUNTANT 22:15 / DOCTOR STRANGE 19:45 / GET SQUIRELLY (ΕΛΛ) 17:25 ΚΑΙ Σ/Κ 15:15, 17:25 Κ-Cineplex 4: UNDERWORLD 5 20:00, 22:10 / GET SQUIRELLY 17:25 KAI Σ/Κ 15:15, 17:25 K-Cineplex 5: SNOWDEN 19:35, 22:15 / FINDING DORY (ΕΛΛ) 17:25 KAI Σ/Κ 15:15, 17:25 K-Cineplex 6: HACKSAW RIDGE 19:35, 22:05 / TROLLS (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:30, 17:30

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): ΕΚΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ KINGS AVENUE MALL 2: ALLIED 19:45, 22:15 / GET SQUIRELLY (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:15 KINGS AVENUE MALL 3: ΕΚΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ KINGS AVENUE MALL 4: UNDERWORLD 5 20:00, 22:10 / TROLLS (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 5: SNOWDEN 19:35, 22:15 / TROLLS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 6: FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 17:00, 19:35, 22:15 KAI Σ/Κ 11:00, 14:00, 17:00, 19:35, 22:15

EKΘΕΣΕΙΣ ALPHA C.K. ART GALLERY (22751325): «Ταυροκαθάπτες», έκθεση του Κωστή Γεωργίου μέχρι 14/12. ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ (22300150): «Μ’ ένα αστέρι για τον καθένα», ομαδική έκθεση από 03/12 μέχρι 11/01/2017. ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22430008): Μόνιμη έκθεση των Επαναπατρισθέντων Θησαυρών που φιλοξενούνται στη Β’ αίθουσα του Βυζαντινού Μουσείου / Έκθεση έργων μαθητών που συμμετείχαν στα εκπαιδευτικά προγράμματα «Ταξίδι στη Βυζαντινή Τέχνη» και «Ύμνος στην Ελευθερία» μέχρι τέλος Δεκεμβρίου ’16. ΓΚΛΟΡΙΑ (22762605): «Διαπλεκόμενες σχέσεις/Meshing Around», έκθεση της Χαράς Σαββίδου μέχρι 7/12. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ (22797400): Glyn Hughes 1931-2014 μέχρι 17/12. ΘΚΙΟ ΠΠΑΛΙΕΣ (99824520): Solid Plans, έκθεση της Ναταλί Γιαξή μέχρι 12/12. ΚΑΛΛΙΝΙΚΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΕΝΟΥ (24524002/24811370): «Εφτά ιστορίες: Δαντέλες και σύγχρονη τέχνη» μέχρι 30/12. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (22661475): Μόνιμη συλλογή. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22668838): Genius Loci: Έργα του Ιωάννη Κισσονέργη και Βρετανών τοπιογράφων μέχρι 16/01/2017 / Μόνιμη συλλογή. ΜΟΡΦΗ (99345474): Έκθεση του Ανδρέα Νικολάου μέχρι 10/12. ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΟΥΚΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΧΑΛΑΚΗ ΖΑΜΠΕΛΑ (22456098): Μόνιμη συλλογή.

GOLDEN GALLERY BY KAPATAYS (22665727): Έκθεση του Γιώργου Σταθόπουλου μέχρι 30/11.

VOLKS (99495198): «Here’s to my sweet satan», έκθεση του Πίτερ Εραμιάν μέχρι τις 16/12.

ΘΕΑΤΡΟ ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ (99251331, 99544454): «Και τώρα οι δυο μας», επανέναρξη παραστάσεων στις αρχές 2017 ΔΙΟΝΥΣΟΣ (22818999): «Η αρχή του Αρχιμήδη» κάθε Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη και Κυριακή στις 20:30 μέχρι 15/12 & περιοδεία: 9-11/12 στις 20:30 στο Θέατρο Ένα (Β’ Δημοτική Αγορά) Λεμεσού. ΕΘΑΛ (25877827): «Το Γάλα» κάθε Τρίτη και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 στον Τεχνοχώρο της ΕΘΑΛ μέχρι 6/12 & περιοδεία: 10 Δεκεμβρίου στις 20:30 και 11 Δεκεμβρίου στις 18:30 στο Θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ, Λατσιά. ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ (22348203): Dr Jekyll and Mr Hyde κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στην κύρια σκηνή του Θεάτρου Ένα, στις 20:30 ΘΕΑΤΡΟ ΛΕΞΗ (70000146): «Οι πεταλούδες είναι ελεύθερες» κάθε Τετάρτη έως Σάββατο στις 20:30 στο Δημοτικό Θέατρο Λατσιών μέχρι 11/12 & στις 14 και 15/12 στις 20:30 στο Θέατρο Ριάλτο / «Η Ωραία Κοιμωμένη» 3/12 στις 16:00 και 4/12 στις 11:00 στο Δημοτικό Θέατρο Λατσιών. ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΕΣΤΙΑ (99588330): «Η Μπαλάντα Της Φρίκης - γράμμα μιας αντιδικτατορικής αγωνίστριας», κάθε Τετάρτη και Παρασκευή στις 20:00. ΘΟΚ (77772717): «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου», τακτικές παραστάσεις κάθε Κυριακή στις 10:30 στην Κεντρική Σκηνή ΘΟΚ / «Γενικός Γραμματεύς» τακτικές παραστάσεις κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:00 / «Σουρινάμ» στις Αποθήκες ΘΟΚ (Λατσιά) κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 μέχρι 8/12 / Wolfgang κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30. ΜΙΚΡΗ ΣΚΗΝΗ (96302747): Bitch Boxer, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 20:30 στον χώρο δίπλα στα Καλά Καθούμενα, Λευκωσία.

POINT TO CONTEMPORARY THEATRE (99122552): «Περιμένοντας τον Γκοντό», κάθε Σάββατο και Κυριακή μέχρι τις 18/12 στις 20:30 στο Wherehaus 6/12, Λευκωσία. ΣΑΤΙΡΙΚΟ (22312940): «Σοκολατοπεριπέτειες» στην Παιδική Σκηνή: κάθε Κυριακή στις 10:30 / «Κουαρτέτο για δύο» Τετάρτη 7/12 στο Ριάλτο στις 20:30 / «Αυλαία και πάμε» κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30.