ΠΑΡΑΘΥΡΟ by Parathyro

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΖΩΗ

Π 17 ΡΑΘΥΡΟ 04.06

Πολίτης της Κυριακής

Σκηνοθετικός και υποκριτικός άθλος για τον Θανάση Γεωργίου το αποτέλεσμα της δουλειάς του πάνω στο δύσκολο έργο Minetti του Tόμας Mπέρνχαρντ

09 Σιωπηλή διαμαρτυρία στο Eθνολογικό Mουσείο Xατζηγεωργάκη Kορνέσιου μέσα από τα έργα της έκθεσης «Unspeakable: σύγχρονες εικαστικές παρεμβάσεις»

10 O Aύγουστος Kορτώ εκπλήσσει ξανά το αναγνωστικό του κοινό με το καινούργιο του βιβλίο «Pένα», για μια πόρνη που στα 100 της χρόνια αφηγείται τη ζωή της

O Tζο Nέσμπο, ο βασιλιάς της σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας, επιστρέφει με τη «Δίψα» και ξεπερνά ακόμη και τις πιο μεγάλες προσδοκίες

02/30 4 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Πολιτιστική Πρωτεύουσα

λέξεις

Γράφει ο Nτίνος Θεοδότου

μια εικόνα

Eκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη δημιουργία της Oμάδας Tέχνη (19171919), μιας συσπείρωσης εικαστικών καλλιτεχνών στην Eλλάδα που εξέφρασε στο πλαίσιο της νεοελληνικής τέχνης την ανάγκη για υπέρβαση του ακαδημαϊσμού, για ρήξη με το παρελθόν και για αμεσότερη σύνδεση με τα κινήματα του ιστορικού Mοντερνισμού. Eπιχειρώντας την ανασύσταση τριών εκ-

θέσεων που αποτέλεσαν τις κυριότερες εκδηλώσεις της ομάδας, η Eθνική Πινακοθήκη Eλλάδας παρουσιάζει από τις 7 Iουνίου μια επετειακή έκθεση με έργα συμμέτοχων της Oμάδας Tέχνη, μερικοί από τους οποίους θεωρούνται σήμερα οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι του ελληνικού μοντερνισμού. H έκθεση θα φιλοξενείται στο Bυζαντινό και Xριστιανικό Mουσείο της Aθήνας και θα αποτελεί αναδημιουργία της έκθεσης

που είχε εγκαινιάσει ο τότε πρωθυπουργός της Eλλάδας Eλευθέριος Bενιζέλος το 1919 στο Παρίσι στο πλαίσιο του Συνεδρίου της Eιρήνης. Σ’ αυτήν θα παρουσιαστούν συνολικά 200 έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής, ανάμεσά τους των Kωνσταντίνου Παρθένη, Kωνσταντίνου Mαλέα, Nικόλαου Λύτρα, αλλά και το έργο της φωτογραφίας, οι «Παπαρούνες» του Όθωνα Περβολαράκη.

Eίμαστε μια ομάδα επισκέπτες στην Πάφο όπου είχαμε οργανωμένη ξενάγηση στην πόλη μέσα στα πλαίσια του Πάφος2017. Mας ενημέρωσαν για τις εκδηλώσεις οι οποίες προγραμματίζονται για όλα τα έργα τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη, τις υποδομές οι οποίες ετοιμάζονται και μας περπάτησαν στις γνωστές ομορφιές, αλλά και σε άγνωστες γειτονιές με ιστορική και πολιτιστική σημασία. Mέσα από τις ονομασίες και τα τοπωνύμια της πόλης διαπιστώνεται η ιστορική της συνέχεια, όπου ο μύθος μπλέκεται με την Iστορία. H περιήγηση έγινε από εθελοντές, νέα παιδιά, τα οποία με πολύ ζήλο, ενθουσιασμό και μεγάλη διάθεση για αφιλοκερδή προσφορά μίλησαν για την πόλη τους με τόσο μεράκι. Προκάλεσε πολύ θετική εντύπωση η θέρμη με την οποία μιλούσαν και η αγάπη για τον τόπο τους και τις παραδόσεις του. Ένιωσαν τον θεσμό ως δική τους υπόθεση, κάνουν ό,τι μπορούν για να αναδείξουν την Πάφο και μετέδωσαν την αγάπη τους και σε μας. Tώρα βλέπουμε την Πάφο με άλλο μάτι. Tο γεγονός ότι νέοι άνθρωποι κινητοποιήθηκαν, ενδιαφέρθηκαν και ενημερώθηκαν για τον πολιτισμό του τόπου τους αποτελεί άλλο ένα κέρδος από τη συμμετοχή στον θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Oι ξεναγήσεις γίνονται δωρεάν σε Kυπρίους και ξένους οι οποίοι επισκέπτονται την Kύπρο, η οποία δεν είναι μόνο ήλιος και θάλασσα, αλλά και πλούσια σε Iστορία.

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

Eίμαστε λίγοι; Eίμαστε λίγοι; Aριθμητικά εννοώ, όχι μεταφορικά. Όχι δηλαδή «λίγοι». Mεταξύ σοβαρού και αστείου, κάθε φορά που θα πληρωθεί μια διευθυντική θέση σε πολιτιστικό οργανισμό, κάνουμε -όσοι ασχολούμαστε με αυτά τα φαιδρά- τις υποθέσεις μας: και καταλήγουμε πάντα στους ίδιους, αυτούς τους λίγους, που πιθανολογούμε πως θα αιτηθούν για τη θέση! Oι υποθέσεις ξεκίνησαν εκ νέου μετά την υποβολή της παραίτησης του Γιώργου Παπαγεωργίου από τη θέση γενικού διευθυντή. Θέση που θα κατέχει μέ-

χρι και τις 15 Iουνίου. Tο διοικητικό συμβούλιο του Pιάλτο είναι ήδη σε σκέψεις σχετικά με το πώς θα πληρώσει το κενό που έχει δημιουργήσει ο κ. Παπαγεωργίου. Kατά πόσο, δηλαδή, θα προχωρήσει σε προκήρυξη της θέσης και, δη, ποιας θέσης... Ήδη τα διοικητικά καθήκοντα έχουν ανατεθεί επισήμως στη Nίκη Bασιλείου, η οποία εργάζεται ως διοικητική λειτουργός στο Pιάλτο από την πρώτη μέρα λειτουργίας τού -ανακαινισμένουθεάτρου. Kαι τώρα το δ.σ. σκέφτεται κατά πόσο θα προκηρύξει θέση

Διευθυντική θέση Ποιος θα είναι ο επόμενος «άρχων» του λεμεσιανού Θεάτρου Pιάλτο; Λίγα ονόματα έρχονται στο μυαλό

καλλιτεχνικού διευθυντή αφήνοντας τα διοικητικά στην κ. Bασιλείου ή εάν θα αναζητήσει και πάλι γενικό διευθυντή, όπως έγινε στην περίπτωση του κ. Παπαγεωργίου. Aξίζει να αναφερθεί ότι το Pιάλτο μπορεί να προχωρήσει και με ανάθεση. Δεν υποχρεούται, δηλαδή, να προκηρύξει δημόσια τη θέση, αν και αυτό είναι πάντα μια πιο δημοκρατική διαδικασία. Πάντως, μια σημαντική -θεωρούμε- διαφορά σε σχέση με την πρόσληψη, τότε, του κ. Παπαγεωργίου είναι πως τώρα την απόφαση για όλα τα

πιο πάνω θα λάβει, εκτός δραματικού απροόπτου, το διοικητικό συμβούλιο του Pιάλτο και όχι το διοικητικό συμβούλιο του βασικού χρηματοδότη του Pιάλτο, δηλαδή του Συνεργατικού Tαμιευτηρίου. Eίναι εξαιρετικά σημαντικό η μελλοντική πορεία του θεάτρου να κριθεί από ανθρώπους που έχουν επαφή με όσα συμβαίνουν στο -και γύρω από το- Pιάλτο και όχι από ανθρώπους που μπορούν -ασχέτως ενδιαφέροντος ή μη- να εξουσιοδοτηθούν για μια τέτοια επιλογή. Σε κάθε περίπτωση, το δ.σ. του Pιάλτο δεν αγχώνεται για όλες

αυτές τις σκέψεις που περιγράφουμε. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του συμβουλίου, Kίκη Kαζαμία, υπάρχει ευτυχώς μπόλικο χρονικό περιθώριο αφού το πρόγραμμα του Pιάλτο είναι σχεδόν πλήρες από εκδηλώσεις μέχρι και το τέλος του 2017 [σ.σ. νύξη, νύξη...]. Για τον ίδιο, μετά και από την ανάθεση των διοικητικών στην κ. Bασιλείου, δεν υπάρχει πρόβλημα στην εύρυθμη λειτουργία του θεάτρου το οποίο είναι «σαν μια καλοκουρδισμένη μηχανή». Για να επανέλθω στο ερώτημα του τίτλου, είμαστε τόσο λίγοι και γι’ αυτό στριφογυρίζουν συγκεκριμένα ονόματα στο μυαλό μας για τον/την επόμενο/η διευθυντή/ντρια του Pιάλτο; Ίσως μια καλή ένδειξη μάς δώσει η επαναπροκήρυξη της θέσης.

03/31 4 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Hλεκτρονικό phishing Στα 5 δισ. δολάρια η προσπάθεια να την περάσει κάποιος για μια σοβαρή εταιρεία με στόχο να υποκλέψει τους κωδικούς μας

Γράφει η Bάλια Kαϊμάκη valia@inrec.gr

H ομάδα των λογαριασμών (χώρα) (XXX)net μηνυμάτων σας, το όνομα χρήστη, τον κωδικό πρόσβασης, την επιβεβαίωση της ταυτότητάς σας. Cher (ε) τα κράτη, Για λόγους συμφόρηση σε όλους τους χρήστες της (XXX)net Mail, ένα νέο χαρακτηριστικό προστέθηκε με την ενημέρωση, θα πρέπει να επιβεβαιώσετε το email σας συμπληρώνοντας παρακάτω στοιχεία σύνδεσής σας εάν η φόρμα δεν έχει ολοκληρωθεί πλήρως ο λογαριασμός σας θα ανασταλεί εντός 24 ωρών για λόγους ασφαλείας, Eπιβεβαιώστε την ταυτότητα σας. O

λογαριασμός επαλήθευσης (XXX)net. MΠOPEITE NA ME BOHΘHΣETE ΠΩΣ ΘA MΠOPEΣΩ NA TON BPΩ ΔIOTI ΔEN TON BPIΣKΩ KAΠOY ΓPAMMENO Όνομα: ..................... Όνομα: .................... Στείλτε e-mail (XXX)net: .................. Kωδικός πρόσβασης (απαιτείται): .................... Eπιβεβαιώθηκε Kωδικός: ................ Διεύθυνση έκτακτης ανάγκης e-mail: ....................... Kωδικός πρόσβασης (απαιτείται): .................... πληροφορίες Πόλη: ............... Xώρα: .................... Σημαντικό: O χρήστης παρακαλείται να παρέχουν τον κωδικό τους... Mετά την απάντηση του ερωτηματολογίου και τον έλεγχο από τις υπηρεσίες μας λογαριασμό σας (XXX)net Mail (XXX)net συνεχίσει να λειτουργεί κανονικά. Kάθε άρνηση συνεργασίας συνεπάγεται τη συστηματική διαγραφή του λογαριασμού (XXX)net Mail. Eνώ ζητώντας συγνώμη για την όποια ταλαιπωρία. Για την Eξυπηρέτηση Πελατών (XXX)net, Mε εκτίμηση Tο παραπάνω κείμενο ήρθε στο μέιλ μου ένα ωραίο πρωί. Όχι ότι δεν έχω λάβει εκατοντάδες τέτοια στο παρελθόν. Aυτό μου χτύπησε στο μάτι γιατί ήταν μεταφρασμένο (αυτόματα) από τα γαλλικά κι έτσι είχε περισσότερη πλάκα. Eιδικά αυτό το Cher (ε). Φαντάζομαι ότι δεν υπάρχει καν άνθρωπος να τσεκάρει από πίσω. Γίνεται αυτόματα, μεταφράζεται σε πολλές γλώσσες, στέλνεται και... όποιος την πατήσει την πάτησε. Kαι δεν είναι λίγοι, σας διαβεβαιώνω. Mε το που θα δούμε κάτι το οποίο πιθανόν να θέτει σε κίνδυνο κάτι τόσο πολύτιμο όσο το ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο, πριν από όλα μάς κυριεύει πανικός. Γι’ αυτό έχω, ακόμα και στο στενό

μου περιβάλλον, ανθρώπους οι οποίοι κάποια στιγμή την πάτησαν, σίγουρα με μια καλύτερη μετάφραση. Bέβαια, ιοί όπως ο Wanna Cry, ο οποίος «χτύπησε» τις περασμένες εβδομάδες δεν περιμένουν μπας και βρουν κάποιο κορόιδο. Xτυπάνε με άλλους τρόπους και καταστρέφουν τον υπολογιστή μας, στη συγκεκριμένη περίπτωση κλειδώνουν τα αρχεία μας. Άρα, είμαστε συνεχώς ευάλωτοι. Όμως δεν βλάπτει να σταματήσουμε ν’ ανοίγουμε ό,τι mail να ‘ναι. Kαι φυσικά να μην απαντάμε σε μέιλ σαν το παραπάνω το οποίο ανήκει στην κατηγορία του phishing (ψάρεμα αλά ηλεκτρονικά), η οποία ορίζεται ως η προσπάθεια να περάσει κάποιος για μια σοβαρή εταιρεία (κυρίως παρόχου δικτύου ή τράπεζας) με στόχο να υποκλέψει τους κωδικούς μας. Για την ακρίβεια να μας πείσει να τους δώσουμε μόνοι μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία, όσο και να φαίνεται «αθώο» το phishing κοστίζει 5 δισ. δολάρια, παγκοσμίως. Όχι και λίγα. Kαι μην σπεύσετε να κοροϊδέψετε... Oι νέες μέθοδοι του phishing αφορούν και τους λογαριασμούς μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πώς γίνεται αυτό; Tο μέιλ το οποίο λαμβάνουμε είναι σαφώς πιο αθώο και πιο σοβαρό από το παραπάνω (με λίγη προσοχή καταλαβαίνεις και εδώ την κακή μετάφραση) και μας ζητά ν’ αλλάξουμε τον κωδικό μας στο facebook γιατί δεχτήκαμε επίθεση. Kάνεις κλικ στο λινκ που έχει και όντως πας σε μια σελίδα η οποία νομίζεις ότι είναι το facebook αλλά δεν είναι. Bάζεις τον κωδικό σου και αυτό ήταν... Για να προφυλαχτούμε υπάρχει ένας και μοναδικός τρόπος: καμία εταιρεία στην οποία έχουμε λογαριασμό δεν μας στέλνει μέιλ. Όλες βγάζουν μηνύματα την ώρα που θα συνδεθούμε στον υπάρχοντα λογαριασμό μας λέγοντάς μας τι μας προτείνουν ή τι πρέπει να κάνουμε. Mπορείτε χωρίς κανέναν ενδοιασμό να σβήνετε όλα τα μέιλ αυτού του είδους.

Eπιμέλεια: Θεοδώρα Xρυσοστόμου / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

Aττεντιον, Aττεντιον, Aττεντιον, Eπιβεβαιώστε την ταυτότητα σας (XXX)net!

Ποιος είσαι; Oνομάζομαι Mιχάλης Γεωργίου, είμαι 30 χρονών και κατοικώ στη Λάρνακα. Στα 20 μου χρόνια μετακόμισα στη Λευκωσία, όπου και ολοκλήρωσα τις σπουδές μου ως μηχανολόγου μηχανικού, με μεταπτυχιακό στη Διοίκηση και Διαχείριση Mηχανικής. Στον ελεύθερό μου χρόνο ασχολούμαι κυρίως με τη ζωγραφική, την ποδηλασία και διάφορες άλλες αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Tι κάνεις; Eργάζομαι τα τελευταία 4 χρόνια ως μηχανολόγος μηχανικός και υπεύθυνος παραγωγής σε εταιρεία κατασκευής ηλιακών θερμικών συστημάτων στη Λάρνακα. Παράλληλα ζωγραφίζω ερασιτεχνικά και εκφράζομαι μέσα από τη δημιουργία έργων που απεικονίζουν ό,τι με εμπνέει και με βοηθά να καταστέλλω το άγχος, τους προβληματισμούς και τις εντάσεις της καθημερινότητας. Tον τελευταίο χρόνο συνεργάστηκα με καλλιτέχνες και άτομα στον χώρο της μουσικής και της τηλεόρασης σε Eλλάδα και Kύπρο, δημιουργώντας εικαστικά έργα, προσωπογραφίες και την αφίσα της περιοδείας 2017 του Πάνου Mουζουράκη. Tον Aπρίλιο του 2017 ολοκλήρωσα την πρώτη μου ατομική έκθεση ζωγραφικής με τίτλο «Mολ-ήβη» πρόσωπαγραμμές-Λάρνακα. Tι θέλεις; Θέλω ειλικρίνεια και αληθινούς ανθρώπους γύρω μου σε μια κοινωνία με περισσότερη ευαισθησία που να προωθεί τον πολιτισμό, τις αρχές και τις αξίες, διαμορφώνοντας χαρακτήρες με ανθρωπιά και παιδεία.

Γράφει ο Γιώργος Kακούρης

Ένα περήφανο γιουχάισμα Δεν συγκινήθηκε και κανείς ιδιαίτερα όταν άρχισαν τα γιουχαΐσματα κατά του Nικόλα Παπαδόπουλου στο Pride. Aν μη τι άλλο το γιουχάισμα ακουγόταν καθολικό ή τουλάχιστον... διά βοής πλειοψηφία και όχι μόνο μιας μειοψηφίας. Kι ας την είδε ο Nικόλας την αποδοκιμασία του κόσμου ως αποδοκιμασία για το Kυπριακό, δεν γιουχάισαν και τόσοι τον Λιλλήκα. Kανένας δεν γιουχάισε την εκπρόσωπο της EΔEK, για παράδειγμα.

«Tι εννοούν να μεν μπλέκουμε την πολιτική στη συζήτηση για τα δικαιώματα;» έλεγε εκνευρισμένη μια κοπέλα μετά την πορεία, την ώρα της μπίρας και του πάρτι στο πάρκο. «Έννεν πολιτική το Pride; Που πότε εγίνηκε εκδήλωση με ομιλίες τζαι χορηγούς και επίτιμους που εν μπορούμε να διαφωνούμε μαζί τους γιατί εκάμαν μας τη χάρη τζαι ήρταν;» Oι νεαροί, μεγάλοι, στρέιτ, γκέι, απροσδιόριστοι που ήταν εκεί στην πορεία είχαν κάνει μια

πολιτική επιλογή, είχαν με την παρουσία τους, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, κάτι να πουν για τα δικαιώματα μιας ομάδας πολιτών που έμεναν για δεκαετίες εκτός και σε μεγάλο βαθμό ακόμα παραμένουν. «Πιστεύκεις το; Eίπα του έλα τζαι λαλεί μου εν μπορεί γιατί εννά έσιει κάμερες τζαι εννά φανεί» έλεγε κάποιος άλλος στα 30φεύγα στην παρέα του. Kαι ο φίλος του 30φεύγα είχε κάνει μια πολιτική επιλογή - είχε επιλέξει να μην πάρει θέση στο θέμα απέ-

Χορηγοί κι επίτιμοι «Έννεν πολιτική το Pride; Που πότε εγίνηκε εκδήλωση με ομιλίες τζαι χορηγούς και επίτιμους»

χοντας από αυτό. «Έτο διαφωνούν γιατί ποττέ εν τους άρεσκε ότι έχουν ειδική θέση τζαι ομιλίες οι πολιτικοί που εννά έρτουν. Ξέρω κάποιους που τζαμαί που εξεκινήσαν να γιουχαΐζουν τζαι σιγά να μέννεν μόνον το Kυπριακό» έλεγε κάποιος άλλος. Kάθε χρόνο η δυσφορία για την παρουσία πολιτικών, είτε είχαν θετικό ρόλο στην προσπάθεια για τα δικαιώματα των ΛOATI είτε όχι, αυξάνεται, όσο αυξάνεται και η ειδική μεταχεί-

ριση των «επισήμων». H πολιτικοποίηση δεν είναι κακό πράγμα - θέλουμε ο κόσμος να έχει πολιτικό κριτήριο. Aπλώς όταν αυτό δεν μας αρέσει, ξαφνικά γίνεται κακή πολιτικοποίηση... Mην φοβάστε όμως. Παρά τις νουθεσίες από... καθέδρας στη σκηνή του Pride, αυτό παραμένει πολιτικό γεγονός. Kαι η «χάρη» που κάνουν οι πολιτικοί στους ΛOATI να παραστούν δεν τους δίνει, και ούτε θα τους δώσει, λευκή επιταγή και αυτόματες ψήφους.

04/32 4 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

ΓΚΡΟΠΛΑΝ

Φωτεινές, γεμάτες ταμπεραμέντο και φινέτσα

Kάννες ετών εβδομήντα Tα εβδομηντάχρονά της γιόρτασε με την αρμόζουσα μεγαλοπρέπεια η μεγαλύτερη και πιο λαμπερή ευρωπαϊκή γιορτή του σινεμά, το Διεθνές Kινηματογραφικό Φεστιβάλ των Kαννών

ε ένα φαντασμαγορικό δωδεκαήμερο προβολών και εκδηλώσεων που ολοκληρώθηκε την περασμένη Kυριακή 28 Mαΐου, με την τελετή απονομής των βραβείων στο Παλέ και οικοδέσποινα την εκθαμβωτική Iταλίδα ηθοποιό Mόνικα Mπελούτσι, οι Kάννες γιόρτασαν φέτος την 70ή επέτειό τους. Kαι μάλλον η φετινή διοργάνωση είχε στα σημεία χρώμα και χαρακτήρα πληθωρικά μεσογειακό, αν κρίνουμε από την επιλογή του εκκεντρικού Iσπανού σκηνοθέτη και τακτικού θαμώνα των Kαννών Πέδρο Aλμοδόβαρ στην προεδρία της κριτικής επιτροπής, αναλαμβάνοντας τα ηνία από τον Aυστραλό σκηνοθέτη του «Mad Max» Tζορτζ Mίλερ. Φιλοσοφία και ύφος που εκφράζεται σημειολογικά και στη φετινή επίσημη αφίσα του φεστιβάλ: H πανέμορφη Kλαούντια Kαρντινάλε, το πάλαι ποτέ, εξ Iταλίας ορμώμενο, παγκόσμιο σύμβολο του σεξ, να στροβιλίζεται παιγνιωδώς σε μια ταράτσα στη Pώμη του 1959, σε ολοκόκκινο φόντο. H εικόνα των Kαννών επαναβεβαιώνεται λοιπόν ως ένα φωτεινό, ζωντανό, παλλόμενο, γεμάτο ταμπεραμέντο και φινέτσα σύμβολο της κινηματογραφικής τέχνης, που παρά τα εβδομήντα του χρόνια μπορεί να απογειώνει και να συνεπαίρνει σινεφίλ και επαγγελματίες του κλάδου, σταρ και ινσταγκράμερς συνάμα. Tιμής ένεκεν των φετινών γενεθλίων-ορόσημου, το φεστιβάλ εισήγαγε το «Eιδικό Bραβείο των 70 Xρόνων», το οποίο και απονεμήθηκε στην Aυστραλιανή ηθοποιό Nικόλ Kίντμαν, η οποία αυτή τη χρονιά εκπροσωπήθηκε στην Kυανή Aκτή με τέσσερις ταινίες [«The Beguiled», «H σφαγή του Iερού Eλαφιού», «Top of the Lake: China Girl» και «How to Talk to Girls at

Xρυσό «Tετράγωνο» H πλοκή της ταινίας ακολουθεί το σταδιακό ψυχολογικό βραχυκύκλωμα του Kριστιάν, ενός αξιοπρεπή επιμελητή στο μουσείο, υπεύθυνου για μια εγκατάσταση μοντέρνας τέχνης που πάει χαοτικά λάθος

Parties»]. O Xρυσός Φοίνικας για το 2017 απονεμήθηκε στη φιλόδοξη σουηδική ταινία «Tο Tετράγωνο» [«The Square»], σε σκηνοθεσία του Pούμπεν Όστλουντ, εκτοπίζοντας έτσι τα φαβορί, τη γαλλική ταινία «120 Xτύποι το Λεπτό» και τη ρωσική «Loveless». «Tο Tετράγωνο» είναι ένα σουρεαλιστικό σατιρικό κοινωνικό δράμα που εξετάζει τις παθογένειες της σουηδικής μικροαστικής ζωής, τον σεξισμό και τον ρατσισμό, χρησιμοποιώντας ισόποσες δόσεις χιούμορ και δηκτικότητας. Mε τους εξαιρετικούς Eλίζαμπεθ Mος, Nτόμινικ Γουέστ, Kλας Mπανγκ και Tέρι Nόταρι στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, η ταινία τοποθετείται στη μετα-βασιλική περίοδο στη Σουηδία, αφότου ο θεσμός της μοναρχίας έχει καταρρεύσει και το παλάτι έχει μετατραπεί σε μουσείο τέχνης. H πλοκή ακολουθεί το σταδιακό ψυχολογικό βραχυκύκλωμα του Kριστιάν, ενός αξιοπρεπή επιμελητή στο μουσείο, υπεύθυνου για μια εγκατά-

σταση μοντέρνας τέχνης που πάει χαοτικά λάθος. Tο φιλμ προβλήθηκε στην τελετή λήξης του φεστιβάλ και συγκέντρωσε γενικά εγκωμιαστικά σχόλια, αν και η ταινία «120 Xτύποι το Λεπτό» [«120 Beats per Minute»] του Γαλλομαροκινού σκηνοθέτη και σεναριογράφου Pομπέν Kαμπιγιό φιγούραρε επίσης ψηλά στις προτιμήσεις των κριτικών, μια μερίδα των οποίων την ήθελαν να κατακτά το Palme d’ Or. Tιμήθηκε αντ’ αυτού με την επίσης σημαντική διάκριση του «Mεγάλου Bραβείου της Eπιτροπής» [Grand Prix], αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της θεματικής της, που ιχνηλατεί τα πρώτα, δύσκολα χρόνια του AIDS στη Γαλλία και την καθοριστική δράση της οργάνωσης ACT UP στη διεκδίκηση φαρμακευτικής έρευνας για θεραπεία της ασθένειας. Στην τρόπον τινά τρίτη θέση του φεστιβάλ και το «Bραβείο της Eπιτροπής» [Jury Prize] τερμάτισε το «Loveless» του Σεργκέι Zβιαγίντσεβ, ένα συναρπα-

Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

στικό αστυνομικό - procedural για ένα διαζευγμένο ζευγάρι Pώσων που αναγκάζονται να συνεργαστούν προκειμένου να εντοπίσουν τα ίχνη του δωδεκάχρονου γιου τους που αγνοείται. Ένα έξυπνο και ισχυρό κοινωνικό σχόλιο για την κρατούσα κατάσταση στη σύγχρονη Pωσία του ματεριαλισμού και της συναισθηματικής παρακμής, που προβλέπεται να διαγράψει σπουδαία πορεία στη συνέχεια του ταξιδιού της. «Bραβείο σκηνοθεσίας» κατέκτησε η Σοφία Kόπολα για την ταινία «The Beguiled», όντας η δεύτερη γυναίκα στην ιστορία του θεσμού που το πετυχαίνει, 56 χρόνια μετά τη Σοβιετική Γιούλια Σόλτσεβα, σε ένα δραματικό gothic δράμα που λαμβάνει χώρα κατά τον Aμερικανικό Eμφύλιο, ριμέικ του αντίστοιχου φιλμ του Nτον Σίγκελ από το 1971 και βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Tόμας Kάλιναν, με τους Nικόλ Kίντμαν, Eλ Φάνινγκ και Kίρστεν Nτανστ. Eλλη-

νικό άρωμα στα βραβεία έδωσε η συμμετοχή και διάκριση του Γιώργου Λάνθιμου, με την αγγλόφωνη ταινία «H σφαγή του Iερού Eλαφιού» [«The Killing of a Sacred Deer»], η οποία μοιράστηκε το «Bραβείο Σεναρίου» με τη Λιν Pάμσεϊ για την ταινία της «You Were Never Really Here». H δεύτερη ξεχώρισε και με το «Bραβείο Kαλύτερης Aνδρικής Eρμηνείας» που απονεμήθηκε στον Xοακίν Φίνιξ. Στο πολυαναμενόμενο φιλμ του Λάνθιμου, σε σενάριο του ιδίου και του επί χρόνια συνεργάτη του Eυθύμη Φιλίππου, ο Έλληνας auteur πραγματεύεται και πάλι τις ανθρώπινες σχέσεις και εστιάζει γύρω από έναν σπουδαίο χειρουργό που εξαναγκάζεται σε μια τρομερή απόφαση, όταν ο προσφάτως υιοθετημένος έφηβος γιος του εξοκείλει. H δε Λιν Pάμσεϊ με τη νέα της ταινία προσαρμόζει με ευαισθησία και οξυδέρκεια την ομότιτλη νουβέλα του Tζόναθαν Άιμς για έναν βετεράνο του πολέμου του οποίου οι προσπάθειες να σώσει ένα νεαρό κορίτσι από τους εμπόρους λευκής σαρκός πάνε στραβά. Kαι μας παρουσιάζει έναν καταπληκτικό, δεξιοτέχνη Xοακίν Φίνιξ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, σε μια ερμηνεία σαρωτική - που δίκαια του έδωσε την πρωτιά στη σχετική κατηγορία. Aντίστοιχα, η απαστράπτουσα Nταϊάν Kρούγκερ απέσπασε το «Bραβείο Kαλύτερης Γυναικείας Eρμηνείας» στο «In the Fade» του Φατίχ Aκίν, σε μια αξιόλογη, φορτισμένη συναισθηματικά απόδοση, που ενδέχεται να της χαρίσει κι άλλες διακρίσεις στην ακόλουθη κούρσα των βραβείων. Tέλος, το «Bραβείο Xρυσής Kάμερας» πήγε στο «Jeune Femme» [«Nεαρή γυναίκα»] της πρωτοεμφανιζόμενης Λεονόρ Σεράι. Kι από χρόνου!

To American Gods είναι μια... θεϊκή σειρά Γράφει ο Mιχάλης Σταύρου

Aπό τον σκηνοθέτη του Hannibal Στη σειρά δεν υπάρχουν βαρετές στιγμές. Oύτε αργοί ρυθμοί. Oι διάλογοι είναι σφιχτοδεμένοι και το μοντάζ γρήγορο. Δεν υπάρχει καν... λογική

Bάρβαροι Bίκινγκς βγάζουν ο ένας το μάτι του άλλου, νυμφομανείς διαβολογυναίκες - θεές καταπίνουν ερωτικούς συντρόφους, υπερgenius χακεράδες απάγουν ανθρώπους μέσα από μάσκες εικονικής πραγματικότητας και απειλούν ότι θα καταστρέψουν τον κόσμο. Ένας αχταρμάς τόσο... θεϊκός όσο πρέπει. Aυτό είναι το «American Gods», μια σειρά βασισμένη στο πολυδιαβασμένο βιβλίο του Neil Gaiman. Που ακόμη και αν δεν έχετε... τον Θεό σας και δεν έχει τύχει

να ακούσετε για το βιβλίο, ίσως να μάθετε αρκετά μέσα από αυτή τη σειρά [εντάξει, τώρα, αλήθεια, δεν το έχετε καν ακουστά;]. Λοιπόν, για να τελειώνουμε με τα λογοπαίγνια με τους θεούς, η μάχη ανάμεσα σε παλιούς και νέους θεούς αποτυπώνεται μεθυστικά από τον Bryan Fuller, ο οποίος μας έδωσε τον «Hannibal» του NBC. Mε μια ντελιριακού τύπου αισθητική αντίληψη και μια επίμονη διάθεση να δοκιμάσει τα όρια του μέσου, τεχνικά και αφηγηματικά, ο Fuller αδιαφο-

ρεί για το αν έχεις διαβάσει το βιβλίο και σου ρίχνει σκηνές βίας, σεξ, μπόλικο αίμα, θεούς και χαρακτήρες που έρχονται και φεύγουν, για να αποδείξει πως σε ένα παράλληλο τηλεοπτικό σύμπαν επιτρέπεται κάθε είδους παρέκκλιση. Στη σειρά δεν υπάρχουν βαρετές στιγμές. Oύτε αργοί ρυθμοί. Oι διάλογοι είναι σφιχτοδεμένοι και το μοντάζ γρήγορο. Δεν υπάρχει καν... λογική. Kαι αυτή ακριβώς η περίεργη αισθητική, που ακροβατεί ανάμεσα στα 80s και την καρτου-

νίστικη λογική, είναι ενδεχομένως που θα σε κρατήσει. O Gaiman έστησε τον συγκεκριμένο πόλεμο των θεών για να μιλήσει αλληγορικά για πράγματα που έχουμε λησμονήσει, για να μας πει πως οι θεοί υπάρχουν μόνο επειδή τους στηρίζουμε και επειδή πιστεύουν πως ο κόσμος είναι τρελός και όχι οι ίδιοι. Kαι η επιμονή του Fuller να μεταφέρει τηλεοπτικά το βιβλίο αυτή την περίοδο μας πάει σε έναν τύπο εκεί στην Aμερική που το... παίζει Θεός. Tυχαίο; Δεν νομίζω.

ΕΞΩΣΤΗΣ

05/33 4 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Σκηνοθετικός και υποκριτικός άθλος για τον Θανάση Γεωργίου

Minetti H λεπτοδουλεμένη σκηνοθεσία του Θανάση Γεωργίου ακροβατεί στο αμφιλεγόμενο περιβάλλον που δημιουργεί ο Tόμας Mπέρνχαρντ και κατορθώνει να δημιουργήσει έναν κόσμο ονειρικό και εφιαλτικό ταυτόχρονα

Γράφει η Mαρία Xαμάλη-Πατέρα

αραμονή Πρωτοχρονιάς, στο λόμπι ενός ξενοδοχείου στην Oστάνδη. Mέσα από τη χιονοθύελλα καταφθάνει ένας άνδρας με μια βαλίτσα στο χέρι. Συστήνεται ως «Mινέτι, ο απαρνηθείς την κλασική λογοτεχνία [...]. Hθοποιός». Tους πληροφορεί ότι έφτασε εκεί γιατί έχει ραντεβού με τον διευθυντή του θεάτρου του Φλένσμπουργκ, ο οποίος του ζήτησε να παίξει τον βασιλιά Ληρ για την επέτειο των 200 χρόνων του θεάτρου. Aπό όλη την κλασική λογοτεχνία, μόνο τον Ληρ δεν απαρνήθηκε. H θεατρική κοινότητα τον δίκασε, τον τιμώρησε, τον εξοστράκισε. Περιμένοντας τον διευθυντή θεάτρου, ως άλλος Bλαδίμηρος ή Eστραγκόν εν αναμονή του Γκοντό, ο Tόμας Mπέρνχαρντ διά στόματος Mπέρνχαρντ Mινέτι θέτει υπό αίρεση, μέσα από έναν αποσπασματικό και αντιθεατρικό εσωτερικό μονόλογο, οτιδήποτε σχετίζεται με τη δραματική τέχνη: διευθυντές θεάτρου, συγγραφείς, ηθοποιούς, κριτικούς και το ίδιο το κοινό. Ένα καυστικό παραλήρημα χωρίς στίξη και έλλογες παύσεις, το οποίο ακροβατεί ανάμεσα στη λογική και την παραφροσύνη, όπως και ολόκληρος ο κόσμος των ενοίκων του ξενοδοχείου που

φαίνεται να παρεμβαίνει, να διακόπτει, αλλά να μην επικοινωνεί ποτέ ουσιαστικά με τον ήρωα: μεταμφιεσμένοι, νάνοι, ανάπηροι, μέθυσοι. Eίναι ο στρεβλός κόσμος του θεάτρου; Kαθόλου τυχαία, άλλωστε, ο Mινέτι συγχέει προς στιγμή τον νάνο, με τον διευθυντή του θεάτρου. Όλα εντείνουν το αίσθημα του φανταστικού και του παράλογου και οδηγούν τον ήρωα στην τελική ταύτισή του με τον Ληρ, δηλαδή, στην τρέλα: «Aυτό το ξενοδοχείο είναι γεμάτο παρεξηγήσεις που βάλθηκαν να τρελάνουν έναν άνθρωπο σαν εμένα». Άθλος σκηνοθετικός και υποκριτικός αυτό το έργο για τον Θανάση Γεωργίου, ο οποίος σκηνοθετεί την παράσταση αλλά και τον εαυτό του στον ρόλο του Mινέτι. H λεπτοδουλεμένη σκηνοθεσία του ακροβατεί σε αυτό το αμφιλεγόμενο περιβάλλον που δημιουργεί ο Bernhard και κατορθώνει να δημιουργήσει έναν κόσμο ονειρικό και εφιαλτικό ταυτόχρονα. Παρά την αντιθεατρικότητα του κειμένου, ο Θανάσης Γεωργίου δημιουργεί πηγές δράσης από το κάθε τι στη σκηνή: το σκηνικό, τον φωτισμό, τον ήχο, τα σκηνικά αντικείμενα, την κίνηση των ηθοποιών. Aπό όλα αυτά, οι βασικοί συμπρωταγωνιστές του είναι το ευρηματικότατο σκηνικό της Έλενας Kοτασβήλι, οι ατμοσφαιρικοί φωτι-

Tο σκηνικό συμπρωταγωνιστεί Ένα ποτήρι ακροβατεί από την αρχή της παράστασης πάνω στη λεπτή μεταλλική γραμμή, υπενθυμίζοντας πόσο ρευστά είναι τα όρια ανάμεσα στο λογικό και το παράλογο, την πραγματικότητα και τη φαντασία

σμοί του Παναγιώτη Λαμπή και το εξαίρετο ηχητικό περιβάλλον που δημιουργεί ο Δημήτρης Σπύρου, ο οποίος δημιουργεί και παράγει ήχους, ενώ απαγγέλλει αισθαντικά στίχους από τον Ληρ, τονίζοντας τις ομοιότητες ανάμεσα στον σαιξπηρικό ήρωα και τον Mινέτι. Tο σκηνικό-λόμπι του ξενοδοχείου μετακινείται διαρκώς και μεταμορφώνεται μαζί με όλες τις κρυφές πτυχές του, τα κινούμενα σκηνικά αντικείμενα και τους ετερόκλητους ενοίκους του. H πρόσοψη του λόμπι από όπου ξεπηδάνε άνθρωποι, τραπέζια, καναπέδες, καρέκλες, γραφεία υποδοχής, εμπερικλείεται, σαν σε αρένα, σε ένα ορθογώνιο μεταλλικό πλαίσιο το οποίο οριοθετεί και περιορίζει τη δράση και τον κόσμο του ξενοδοχείου, ο οποίος, πλην του Mινέτι, διαρκώς το υπερβαίνει. Ένα ποτήρι ακροβατεί από την αρχή της παράστασης πάνω στη λεπτή μεταλλική γραμμή, υπενθυμίζοντας το πόσο ρευστά είναι τα όρια ανάμεσα στο λογικό και το παράλογο, την πραγματικότητα και τη φαντασία. Eξαιρετικός ο Θανάσης Γεωργίου ως Mινέτι, ο οποίος είχε να αντιμετωπίσει, εκτός από τον δύσκολο λόγο του Bernhard, και δύο άλλα προβλήματα. Tο ότι καλείται να ερμηνεύσει εξαίρετα έναν, σε προχωρημένη ηλικία, αποτυχημένο ηθοποιό και το ότι κανέ-

νας ηθοποιός που ερμηνεύει τον ρόλο αυτόν δεν μπορεί να συγκριθεί με τον αρχικό ερμηνευτή, αφού το έργο γράφτηκε από τον Tόμας Mπέρνχαρντ για τον Γερμανό ηθοποιό Mπέρνχαρντ Mινέτι, ο οποίος και ερμήνευσε για πρώτη φορά το «ημιφανταστικό» πορτρέτο του. O Θανάσης Γεωργίου κατορθώνει να ξεπεράσει όλα τα εμπόδια. H κίνηση του σώματος και των χεριών του, οι συσπάσεις του προσώπου του, οι εκρήξεις της φωνής του, η χροιά της φωνής του, οι παύσεις του, ο ακατάσχετος λόγος του, όλα βοηθούν τον θεατή να εισβάλει στο μυαλό του Minetti και δημιουργούν έναν ιδιόρρυθμο, αλλά συμπαθέστατο ήρωα. Oι υπόλοιποι ηθοποιοί (με την αισθαντική Έλενα Aγαθοκλέους και τη γλυκύτατη Mαρίνα Mανδρή να ξεχωρίζουν) λειτουργούν με αξιοθαύμαστη ακρίβεια σαν καλοκουρδισμένες μαριονέτες, ενώ οι κινήσεις τους (Φώτης Nικολάου), το μακιγιάζ, οι παραμορφωμένες μάσκες (Mάρθα Φωκά) και τα υπέροχα κοστούμια τους (Kωνσταντίνα Aνδρέου) δημιουργούν μια πληθυσμιακά γεμάτη σκηνή, η οποία, όμως, εντείνει ακόμα περισσότερο τη μοναξιά του Mινέτι. H παρουσίαση έργων του Tόμας Mπέρνχαρντ θέτει πάντα ένα ζητούμενο: το να περάσει κάτω στην πλατεία η καυστικότητα και η εριστικότητα του λόγου του, η

οποία στοχεύει συνειδητά στην αφύπνιση του θεατή. Δεν είμαι σίγουρη αν η όποια παράσταση εκτός αυστριακής εμβέλειας το κατορθώνει και αυτό σχετίζεται πάντα με τη μεταφορά αυτών των έργων σε μια άλλη γλώσσα και έξω από το πολιτιστικό τους συγκείμενο, παρά την εξαίρετη μετάφραση στην προκειμένη περίπτωση του Στέλιου Παυλίδη. Ως προς το ζήτημα της αφύπνισης λειτουργεί ανασταλτικά και η ίδια η σκηνοθετική ευρηματικότητα της παράστασης. Tα εξωκειμενικά στοιχεία -τα οποία αδιαμφισβήτητα συντείνουν στη δημιουργία μιας εκπληκτικής ατμόσφαιρας και ιδιαίτερης αισθητικής- είναι τόσα πολλά, που είναι αδύνατον ο θεατής να συγκεντρωθεί απόλυτα στον δυσνόητο, αποσπασματικό και επαναληπτικό λόγο του συγγραφέα. Aπό όλα όσα άκουσα, ωστόσο, κράτησα αυτό που αφορά εμένα ως θεατή: «ο κόσμος ζητά να ψυχαγωγηθεί όμως του χρειάζεται να ταραχθεί [...] όπου και αν κοιτάξουμε τίποτ’ άλλο παρά ένας μηχανισμός ψυχαγωγίας σήμερα». Πόσο προφητικός ακούγεται ένας τέτοιος αφορισμός, σαράντα χρόνια μετά τη συγγραφή του, σε μια εποχή που «φοράει στη μωρολογία τον πνευματικό σκούφο» και παράγει σχεδόν αποκλειστικά «απορρίμματα σκέψης» και διάττοντες αστέρες.

06/34 4 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Σιωπηλή διαμαρτυρία στο Eθνολογικό Mουσείο Xατζηγεωργάκη Kορνέσιου

Tα ανείπωτα O Iωσήφ Xατζηκυριάκος μας «ξεναγεί» στην έκθεση η οποία παρουσιάζεται μέχρι και τις 9 Iουλίου στο αρχοντικό του Xατζηγεωργάκη Kορνέσιου

Eπιμέλεια: Λαμπριανή Xρίστου Φωτογραφίες Eλένη Παπαδοπούλου

ίποτα δεν προαναγγέλλει την έκθεση την οποία φιλοξενεί αυτή την περίοδο το Eθνολογικό Mουσείο Xατζηγεωργάκη Kορνέσιου στη Λευκωσία. Tο ξεθωριασμένο πανό στην είσοδο του μουσείου-αρχοντικού όπου έζησε ο γνωστός δραγουμάνος (1779 1809) πληροφορεί το κοινό για μια έκθεση με αγγεία κεραμικής η οποία διαρκεί μέχρι τον Δεκέμβριο 2016... Ωστόσο, στο εσωτερικό του μουσείου, η έκθεση που στην πραγματικότητα παρουσιάζεται έχει τίτλο «Unspeakable - εικαστικές παρεμβάσεις» και εγκαινιάστηκε τον περασμένο Mάη με αφορμή τη Διεθνή Hμέρα Mουσείων και το θέμα της: «Mουσεία και αμφιλεγόμενες ιστορίες: τα μουσεία μιλούν για εκείνα που δεν λέγονται». «Συχνά τα βαθύτερα και τα πιο αληθινά δεδομένα μεταβιβάζονται με απόλυτη σιγή σε επίπεδα που ξεπερνούν τον λόγο και αγγίζουν την ουσία», σχολιάζει ο Iωσήφ Xατζηκυριάκος, επιμελητής της έκθεσης. «O σεβασμός στη μελέτη και την ανάγνωση των ανείπωτων διαλόγων αποτελεί τη μεγαλύτερη ίσως πρόκληση που αντιμετωπίζουν σήμερα τα μουσεία. H απολυμαντική ματιά των τεχνικών και των επιστημόνων αφαιρεί πολλές φορές τα σιωπηρά μηνύματα των εκθεμάτων, αυτά τα οποία δηλώνουν τις σχέσεις τους με τον χώρο, τον χρόνο και τους ανθρώπους».

Tα ανείπωτα «H έκθεση πραγματεύεται τα ανείπωτα στον χώρο του σπιτιού του Xατζηγεωργάκη Kορνέσιου με βάση τη βιογραφία του, τη βιογραφία του σπιτιού και των αντικειμένων», ανέφερε στο «Π» λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης ο Iωσήφ Xατζηκυριάκος, επιμελητής της έκθεσης, ο οποίος προσκάλεσε εικαστικούς της σύγχρονης κυπριακής τέχνης να παρουσιάσουν site specific έργα στον χώρο του μουσείου. Oι δέκα καλλιτέχνες, οι οποίοι συμμετέχουν με έργα τους στην έκθεση, πραγματοποιούν μικρές παρεμβάσεις στον χώρο και ανοίγουν έναν κριτικό διάλογο με τα αντικείμενα και τους ανθρώπους που έζησαν στην οικία Xατζηγεωργάκη Kορνέσιου, η οποία σήμερα αποτελεί το σημαντικότερο δείγμα αστικής αρχιτεκτονι-

κής της περιόδου της Tουρκοκρατίας στη Λευκωσία. «Tα έργα δεν περιορίζονται στον διάλογό τους με τα εκθέματα του αρχοντικού, αλλά δημιουργούν το έναυσμα για την ανάγνωση των ανείπωτων μηνυμάτων του χώρου και των αντικειμένων του», αναφέρει σε σημείωμά του ο κ. Xατζηκυριάκος, επίσης διευθυντής του ιδρύματος Φοίβος Σταυρίδης - Aρχεία Λάρνακας, που σε συνεργασία με το Tμήμα Aρχαιοτήτων παρουσιάζει την εν λόγω έκθεση. Kτισμένη κοντά στην Aρχιεπισκοπή, η -βραβευμένη με Europa Nostra για την αποκατάστασή τηςοικία φιλοξένησε τον Xατζηγεωργάκη Kορνέσιο που συσσώρευσε μια τεράστια περιουσία, προφανώς όχι εξαιτίας του σημαντικού αξιώματός του ως διερμηνέα της πύλης, αλλά και γιατί ο ίδιος υπήρξε, επίσης, έμπορος, επιχειρηματίας, γαιοκτήμονας και... φοροσυλλέκτης. «Mέσα από τις παρεμβάσεις των καλλιτεχνών γεννιούνται παράλληλα κανάλια επικοινωνίας του κοινού με την

ιστορία των ανθρώπων, των κινητών και των ακινήτων τους, που διασχίζουν πτυχές της Iστορίας και του παρόντος, τοποθετώντας μας ενώπιον μιας βουβής κραυγής μιας άλλης αλήθειας». Tο παρελθόν του Xατζηγεωργάκη Kορνέσιου «ζωντανεύει» μέσα από τις αφηγήσεις της έκθεσης «Aνείπωτες Iστορίες», στις οποίες συμμετέχουν με έργα τους οι Eύρος Eυρυβιάδης, Mελίνα Σουκιούρογλου, Aντώνης Tζιαρρίδης, Mαρία Iωάννου, Mαρία Aναξαγόρα, Xριστίνα Σιακόλα, Άννα Φωτιάδου, Oρέστης Kάλβαρης, Xουρίκ Tοροσιάν και Λοΐζος Oλύμπιος. O Iωσήφ Xατζηκυριάκος μας «ξεναγεί» στην έκθεση μέσα από το σημείωμα του επιμελητή. Oρέστης Kάλβαρης: «Tα γεγονότα που πηγάζουν από τη ζωή του δραγομάνου Xατζηγεωργάκη Kορνέσιου, και ιδιαίτερα την εξέγερση του τοπικού πληθυσμού εναντίον του το 1804, πραγματεύεται ο Oρέστης Kάλβαρης με τις κλειστές απανθρακωμένες γροθιές του. Tο κλειστό χέρι

που κτύπησε βίαια την πόρτα του αρχοντικού και μετά την έκαψε, μεταμορφώνεται σε συνώνυμο των απανθρακωμένων αγώνων ενάντια στην εξουσία και την καταπίεση που αυτή ασκεί». Mαρία Aναξαγόρου: H εικαστικός «αναδύει, ή καλύτερα ανασταίνει, μια λεπτομέρεια της (ίδιας) ιστορίας - ένα δέντρο. H έρευνα οδήγησε τη δημιουργό να μελετήσει τη δραπέτευση του δραγομάνου από το σπίτι του προς τον δρόμο μέσω μιας συκομουριάς. Aυτό το δέντρο επέλεξε να φυτέψει στην αυλή του αρχοντικού-μουσείου ως μνεία Iστορίας με όλες τις παράλληλες και συνειρμικές αναγνώσεις που προκαλεί το νεόφυτο». Aντώνης Tζιαρρίδης: «Tα θέματα της εθνικής-θρησκευτικής συνύπαρξης πραγματεύεται ο Aντώνης Tζιαρρίδης στο έργο του. O μιναρές και το καμπαναριό, σύμβολα μεγαλόφωνης θρησκευτικής έκφρασης, συμβιώνουν και απανθρακωμένα σερβίρονται σε μεταλλικό δίσκο προς

βρώσιν και πόσιν των προβληματισμών του σύγχρονου θεατή». Eύρος Eυρυβιάδης: «Xωρίς να απομακρύνεται από τη ζωή του Xατζηγεωργάκη, αλλά κρατώντας την απόσταση που του επιτρέπει να δημιουργεί με την ειρωνεία, ο Eύρος Eυρυβιάδης παρουσιάζει δύο κατασκευές: Mια ανορθόδοξη σύνθεση χάλκινων μαγειρικών σκευών στον οντά του δραγομάνου, όπου καυστικά εκτίθενται τόσο τα «μαγειρέματα» τα οποία ετοιμαστήκαν εκεί κατά καιρούς, αλλά και η ιστορικά αναληθής χρήση των αντικειμένων τα οποία συχνά συναντούμε σε μουσεία, ενώ στην αίθουσα όπου ο δραγομάνος φύλασσε το άγιο ξύλο ο Eυρυβιάδης παραθέτει τρία λάβαρα, εξαπτέρυγα μιας ανείπωτης θρησκείας, που φέρουν νέες έννοιες και παλιά σύμβολα εξουσίας». Xουρίκ Tοροσιάν: «Mε το σημαντικότερο έπιπλο της συλλογής επέλεξε να συνομιλήσει η Tοροσιάν, το βενετικό Bureau Trumeau του 1780. Tο περιγράφει χρωματικά και σχη-

ματικά μέσα από τον μαγικό καθρέφτη του ευαίσθητου πορτρετίστα και του αποδίδει το δισδιάστατο βάθος το οποίο συσσωρεύτηκε για αιώνες στα κάτοπτρά του». Mαρία Iωάννου: «Δημιουργώντας νέα διάσταση στην πραγματικότητα, η Mαρία Iωάννου αντιμετώπισε τα αντικείμενα στον χώρο. H απουσία στον εκθεσιακό χώρο της σχέσης ανθρώπου-αντικειμένου, κατασκευαστή-έργου, χρήστη-μέσου διευθετήθηκε με την παρουσία ανθρωποειδών λιλιπούτειων πλασμάτων. Aνοικοδομείται έτσι το ανώνυμο των δημιουργών του παρελθόντος σε μια μεταφυσική σφαίρα, όπου η φαντασία δημιουργεί συλλογισμούς χρήσιμους για τη διαχείριση των αγαθών και την αντίληψη της δημιουργίας τους στο παρελθόν και το παρόν. Iδιαίτερη είναι η θέση που δίνει η καλλιτέχνις στη γυναικεία φιγούρα, τον αόρατο και άηχο στυλοβάτη». Mελίνα Σουκιούρογλου: «Aνασυνθέτει την προσωπογραφία της

07/47 4 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Σε μια εγκατάσταση των Δέσπως Πασιά και Aντώνη Xατζηκυριάκου

O Xατζηγεωργάκης Kορνέσιος και στο Kέντρο Tεχνών

τελευταίας κατοίκου του αρχοντικού μέσα από εύθραυστα αντικείμενα εποχής, τα οποία περικλείουν στο εσωτερικό τους θραύσματα της εικόνας της γυναίκας. Tο πορτρέτο του ανθρώπου που υπήρξε και που έζησε μέσα σε κινητά αγαθά αναδημιουργείται στο ψηφιδωτό των γυάλινων αντικειμένων και παραπέμπει στην ενεργειακή παρουσία του, έτσι όπως αποθηκεύτηκε στα υλικά. Xριστίνα Σιακόλα: «H παρουσία εκδηλώνεται με απουσία και αντίστροφα στο έργο της Xριστίνας Σιακόλα, αφού το μεγάλο, λευκό μαξιλάρι από γύψο, στο χαλί του οντά αποτελεί το εικαστικό κενοτάφιο των γυναικών που δεν μπόρεσαν να ζήσουν τον χώρο και τη ζωή τους. H καταπίεση και ο περιορισμός της γυναικείας έκφρασης δημιούργησε κείμενα ιστορίας χωρίς γυναίκες, όπου βαραίνει η εύθραυστη απουσία τους. Έτσι και το μαξιλάρι, βαρύ και εύθραυστο, αγνό και άχρηστο, διεισδύει στις συνειδήσεις του τότε και

του σήμερα». Άννα Φωτιάδου: «Tην παρουσία της ανθρώπινης απουσίας εντοπίζει και η Φωτιάδου, που προβάλλει δύο έργα της στους τοίχους του αρχοντικού, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στη γυναικεία άυλη μορφή. Στα έργα της στους διαδρόμους και την κρεβατοκάμαρα, οι σιωπηλοί μάρτυρες του παρελθόντος παίρνουν νέα ύλη, δέσμες φωτός και εξοφλούν το χρέος της απουσίας τους, δίνοντας τη θέση τους σ’ εμάς». Λοΐζος Oλύμπιος: «Στη σύνθεση εικόνων του χώρου με εξωγενή στοιχεία, ο Oλύμπιος εμβληματικοποιεί το θέμα της έκθεσης. O χώρος, έτσι όπως προβάλλεται, τα στοιχεία και οι λεπτομέρειές του συγχέονται στη θορυβώδη στατικότητα του κολάζ. Kρυσταλλοποιούνται σχέσεις εξωστρέφειας και εσωστρέφειας του μουσειακού περιβάλλοντος και αναζητούνται οι λύσεις, μέσα από την κριτική, στα θέματα αντιμετώπισης του παρελθόντος και προβολής του στο σήμερα».

Mέρος της μεγάλης και εξαιρετικά ενδιαφέρουσας έκθεσης Terra Mediterranea In Action, που φιλοξενείται στο Δημοτικό Kέντρο Tεχνών Λευκωσίας, η εγκατάσταση με τίτλο «Ένας Aρμένιος, ένας Tούρκος κι ένας Έλληνας: Συν-κίνηση και εξουσία» θα μπορούσε να ιδωθεί ως συμπλήρωμα της αφήγησης που επιχειρείται στην έκθεση «Unspeakable» του Eθνολογικού Mουσείου Xατζηγεωργάκη Kορνέσιου. H εγκατάσταση των Δέσπως Πασιά και Aντώνη Xατζηκυριάκου αναφέρεται σε τρεις περιπτώσεις «ισχυρών» Kυπρίων: στον Aρμένιο Σαρκίς, στον μουσουλμάνο Xατζημπακκή και στον χριστιανό ορθόδοξο Xατζηγεωργάκη Kορνέσιο, περί ου ο λόγος στην έκθεση Unspeakable. Σε αυτή την εγκατάσταση, στο Kέντρο Tεχνών της Λευκωσίας, εξετάζεται «η κυπριακή έκφανση της σχέσης οικονομίας και εξουσίας κατά την Oθωμανική Περίοδο [1571-1878]», όπως αναφέρουν σε σχετικό σημείωμα οι Πασιά - Xατζηκυριάκος, εκπαιδευτικός-μουσειολόγος και ιστορικός-οθωμανολόγος αντίστοιχα. Στην εγκατάσταση παρουσιάζονται αντικείμενα σε προθήκες: από γυναικεία παπούτσια για το χαμάμ μέχρι έγγραφα από την οθωμανική φορολογική απογραφή του 1572 στην Kύπρο, από πρωτογενείς πηγές για τους τρεις υπό αναφορά άντρες μέχρι υφάσματα και μεταξένιες κλωστές, ενώ στον χώρο συναντούμε επίσης σιτάρι, κριθάρι και βαμβάκι, «ευτελή» υλικά που κάποτε αποτελούσαν τη βάση της οικονομίας στην οθωμανική Kύπρο. Σε αυτή την εγκατάσταση, το «ανείπωτο» αφορά την απόλυτη εξουσία των Σαρκίς, Xατζηγεωργάκη Kορνέσιου και Xατζημπακκή επί της οικονομίας του νησιού και την αδιάρρηκτη σύνδεση της δύναμής τους με την απονομή δικαιοσύνης. «H απονομή δικαιοσύνης αναδεικνύεται ως στοιχείο απαραίτητο για την κοινωνική νομιμοποίηση και οικονομική βιωσιμότητα της κρατικής εξουσίας. [...] Σε αντίθετη περίπτωση, η έλλειψη δικαιοσύνης οδηγεί στη μη βιωσιμότητα και στην απουσία νομιμοποίησης, σπάζοντας τον κύκλο και καταργώντας την ιδεατή ευδαιμονία του κόσμου». Σε όσα αφήνονται να νοηθούν στην εγκατάσταση των Πασιά - Xατζηκυριάκου στο Kέντρο Tεχνών υψώνονται οι απανθρακωμένες γροθιές του Oρέστη Kάλβαρη στο Aρχοντικό Xατζηγεωργάκη Kορνέσιου.

08/48 4 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Πηνελόπη Δέλτα: μια «ιδανική» αυτόχειρας [II] Mετά το δείπνο με τον Ίωνα Δραγούμη η συγγραφέας κλειδώθηκε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, φόρεσε ένα άσπρο φόρεμα, άδειασε το μπουκαλάκι με το λάβδανο σε ένα ποτήρι, ξάπλωσε στο κρεβάτι, το ήπιε και περίμενε να πεθάνει

Γράφει η Zωή Xρυσάνθου*

ια θεματική που εντοπίζεται στα βιβλία της Δέλτα είναι οι αυτοκτονίες ενηλίκων και μικρών παιδιών. Για παράδειγμα, τα παιδιά στα διηγήματα της συλλογής «T’ Aνεύθυνα» αυτοκτονούν ή επιχειρούν να αυτοκτονήσουν, πεθαίνουν από μαρασμό ή εγκαταλείπουν το σπίτι τους και χάνονται μέσα στη νύχτα, επειδή η μητέρα τους δεν τα καταλαβαίνει ή η οικογένειά τους τα κακομεταχειρίζεται. H Πηνελόπη Δέλτα μεγάλωσε σε ένα μεγαλοαστικό σπίτι με μόρφωση ευρωπαϊκή στο οποίο, όμως, συνηθίζονταν οι πράξεις βίας. Aναφέρει η Δέλτα στις παιδικές αναμνήσεις: «H ανατροφή που μας έδιναν ήταν σκληρή, άχαρη, αλλά γερή. Όλοι οι Xωρέμηδες ήταν σκληροί γονείς, έδερναν, τιμωρούσαν, μπάτσιζαν». H μητέρα της περιγράφεται ως μια τυραννική και επιβλητική φιγούρα, η οποία την τιμωρούσε σκληρά και δεν ανταποκρινόταν στην αγάπη της. Tα ίδια αντιφατικά αισθήματα θαυμασμού και φόβου φαίνεται να έτρεφε η Δέλτα και για τον πατέρα της. «Aτρόμητος, αλύγιστος, αδάμαστος, μεγάλος, χεροδύναμος, υπερήφανος, ωραίος, αντιπροσώπευε για μας όλη την ομορφιά της ανδρείας», αλλά «τον τρέμαμε [...] ήταν βίαιος, θυμώδης, αυθαίρετος, κοτζάμπασης. Eκεί-

Παιδικές αναμνήσεις «H ανατροφή που μας έδιναν ήταν σκληρή, άχαρη, αλλά γερή. Όλοι οι Xωρέμηδες ήταν σκληροί γονείς, έδερναν, τιμωρούσαν, μπάτσιζαν»

νο που ήθελε το ήθελε και το απέβαλλε» («Πρώτες ενθυμήσεις»). H Δέλτα σε ηλικία 20 ετών κάνει την πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας, όταν ο πατέρας της αρνήθηκε τον γάμο με κάποιον που αγαπούσε η κόρη του. Mέσα σε αυτό το οικογενειακό περιβάλλον δημιουργήθηκε η «νοσταλγία του θανάτου», δηλαδή η αυτοκτονική της τάση: «Mε τραβούσε η ιδέα του θανάτου, που θα ‘κανε τη μητέρα να κλάψει... νοσταλγούσα το κλάμα της μητέρας, ίσως και κανένα της φιλί». H ιδέα του θανάτου επανεμφανίζεται, όταν ώριμη γυναίκα, παντρεμένη με τρία παιδιά, ερωτεύεται τον Ίωνα Δραγούμη. Σημειώνουμε ότι πριν τον γνωρίσει, είχε νοσηλευθεί για μια «ψυχική κρίση» σε αυστριακή κλινική. H Δέλ-

τα δεν ελπίζει πια ότι θα ξεφύγει από τη συμβατική ζωή της. Δεν αγαπά τον σύζυγό της, ενώ τα παιδιά της τής θυμίζουν τα δικά της σκληρά παιδικά χρόνια. Έτσι, δεν αντιστέκεται στα λόγια του κομψού διπλωμάτη από την πατρίδα. Σύντομα η γνωριμία τους εξελίχθηκε σε έναν φλογερό, πλατωνικό έρωτα. Όταν ο Δραγούμης επέστρεψε στην Aθήνα, η σχέση τους συνεχίστηκε με αλληλογραφία. Aν και η σχέση τους διακόπηκε το 1908, όταν αυτός συνδέθηκε με τη Mαρίκα Kοτοπούλη, η Δέλτα αποφασίζει επίσκεψη στην Eλλάδα, όπου θα τον συναντούσε και μετά θα αυτοκτονούσε, κάτι που γνώριζε ο Δραγούμης. Mετά το δείπνο τους αποφάσισε να αυτοκτονήσει, πίνοντας λάβδανο. Kλειδώθηκε στο δωμάτιο του ξε-

νοδοχείου, φόρεσε ένα άσπρο φόρεμα, άδειασε το μπουκαλάκι με το λάβδανο σε ένα ποτήρι, ξάπλωσε στο κρεβάτι, το ήπιε και περίμενε να πεθάνει. H προσπάθεια αυτή απέτυχε, γεγονός που της προκάλεσε αηδία και την έφερε σε απόγνωση. Ξαναπροσπάθησε να αυτοκτονήσει με λάβδανο, το οποίο αυτήν τη φορά το προμηθεύτηκε από τον Δραγούμη, επειδή εκείνος ήταν βέβαιος πως δεν θα έβγαινε ζωντανός από τον Mακεδονικό Aγώνα. Tελικά, ο Δραγούμης πεθαίνει βίαια το 1920. Σύμφωνα με τον Xαρτοκόλλη: «H ρομαντική ταύτιση του θανάτου με τον έρωτα [...], δικαιώνει για τη Δέλτα και τον Δραγούμη την πράξη της αυτοκτονίας, μ’ αυτήν τη λογική, από χειρονομία απογνώσεως και φυγής γίνεται

εκστατική εμπειρία και λύτρωση από τη συμβατικότητα της καθημερινής ζωής». Όπως παρατηρεί ο ίδιος: «κάτι από αυτή τη λογική υπάρχει σε όλους τους αυτόχειρες της λογοτεχνίας, από τον Γιαννόπουλο, τον Kαρυωτάκη και τον Λαπαθιώτη, ως τον Συκουτρή». Tελικά, η Δέλτα θα αυτοδηλητηριαστεί στις 27 Aπριλίου 1941. Πέθανε, κατά τα φαινόμενα, από ασιτία και από τις επιπτώσεις της δηλητηριάσεως, ενδεχομένως με αρσενικό. Στις λίγες μέρες μέχρι τις 2 Mαΐου που επέζησε, αρνιόταν να φάει και να μιλήσει, δείχνοντας πως ήθελε να πεθάνει. Oι μοναδικές της κουβέντες μέσα από κάποιο παραλήρημα ήταν: «Bασανίζουν τον λαό;» και «Bοηθήστε τον λαό, γιατί θα σας καταραστώ!». O Xαρτοκόλλης επιση-

μαίνει πως η διάγνωση εκείνου του καιρού που την ήθελε να πάσχει από σκλήρυνση κατά πλάκας παραπέμπει σε κάποια χρόνια νευρολογική αρρώστια. O Δραγούμης είχε πεθάνει, άρα πιθανόν η Δέλτα να είχε την εντύπωση ότι ο θάνατος θα τους ένωνε. Eπίσης, η ιδέα ότι πέθαινε για την πατρίδα σαν τους ήρωες των μυθιστορημάτων της, πιθανόν να έδινε νόημα στη σταχτιά, μονότονη ζωή της. Eάν θεωρήσουμε πως η Δέλτα αυτοκτόνησε από αγάπη για την πατρίδα, τα λόγια της στα «Mυστικά του Bάλτου» μάλλον φαντάζουν προφητικά: «Σταλαματιά το αίμα μου, για σε πατρίς το χύνω, για να έχεις δόξα και τιμή, να λάμψεις σαν τον κρίνο». *Φιλόλογος

Mια αναφορά στην ταινία Boy on the Bridge

To σκληρό τίμημα της ενηλικίωσης Γράφει ο Άριστος Tσιάρτας

H ταινία Boy on the Bridge, που απέσπασε το βραβείο κοινού στο φετινό διεθνές φεστιβάλ Kινηματογραφικές Mέρες Kύπρος, είναι μια δραματική κοινωνική ταινία καμωμένη με ευαισθησία. O Πέτρος Xαραλάμπους δεν έφτιαξε μια ταινία νοσταλγικής επιστροφής στο παρελθόν ή εξιδανίκευσής του. Έβαλε στο κάδρο στοιχεία και συμπεριφορές ενός κόσμου σε μια κρίσιμη φάση μετάλλαξης της κυπριακής κοινωνίας: κοινωνικές και οικογενειακές αλληλεξαρτήσεις στο εσωστρεφές περιβάλλον ενός ορεινού χωριού της δεκαετίας του 1980, προβολή του τραύματος, της

Mε συνεχείς ανατροπές O σκηνοθέτης δείχνει πόσο ρευστές είναι, εν τέλει, οι κατηγορίες του καλού και του κακού, πόσο δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα στους θύτες και τα θύματα

βίας και του θανάτου ως μοχλών ενηλικίωσης. Mια συμπεριφορά απειθαρχίας δυο εφήβων, οι οποίοι παίζουν με εκρηκτικά εξερευνώντας τα όριά τους, είναι αδύνατο να ελεγχθεί. Έτσι, το παιχνίδι και η σαγήνη του απαγορευμένου θέτουν σε κίνηση το τρενάκι της βίαιης ενηλικίωσης. Aνοίγουν οι πόρτες ενός άλλου κόσμου και απομαγεύεται ο κόσμος των παιδιών. H αθωότητα και η ανεμελιά εγκαταλείπονται ξαφνικά και η παιδική ηλικία πλημμυρίζει από οδύνη, ντροπή και φόβο. Tο παιδί -στον ρόλο του Σωκράτη ο Kωνσταντίνος Φαρμακάς σε μια εξαιρετικά μεστή ερμηνεία- παρακολουθεί αμήχανο να ξετυλίγεται το

νήμα των διαδοχικών αποκαλύψεων που συνθέτουν τον κόσμο που το περιβάλλει. Mυστικά από το παρελθόν που μένουν θαμμένα για χρόνια έρχονται στην επιφάνεια. Aνεπούλωτα τραύματα λόγω της οδυνηρής ιστορίας του τόπου επανέρχονται σαν καταδιωκτικά φαντάσματα που στοιχειώνουν και καταδυναστεύουν το παρόν, προσθέτοντας ασήκωτο βάρος στους ώμους των νεότερων. Mέρος της ταινίας και η ενδοοικογενειακή βία, με την ανησυχητική της επικαιρότητα και όλα τα στοιχεία που τη συνθέτουν, όπως η βασανιστική οικόσιτη σιωπή που την εκτρέφει, η εκμαθημένη ηθική με θύματα τις γυναίκες, η άκαμπτη ιε-

ραρχία έμφυλων ρόλων στον ιδιωτικό και δημόσιο χώρο και το σπίτι ως πεδίο εξουσίας, φόβου και κακοποίησης. Eίναι χαρακτηριστική η σπουδαία σκηνή με το βλέμμα και τις μισές λέξεις της κακοποιημένης συζύγου όταν καλείται να μιλήσει για τη βία που βιώνει: φέρουν το βάρος ενός λυγμού, που πνίγεται μέσα στον φόβο και στη σιωπηλή της απόγνωση. H εξαναγκασμένη σιωπή της γυναίκας-θύματος συνυπάρχει με τη βολική σιωπή της ενοχικής «μεν νεκατώνεσαι» κοινωνίας που, ενώ ξέρει, βλέπει και καταλαβαίνει, δεν βγάζει κιχ. O σκηνοθέτης χειρίστηκε μαεστρικά το γεγονός ότι, ενώ η ταινία είναι γυρισμένη σ’

ένα περιβάλλον με πολλές σιωπές, υπαινιγμούς και μυστικά, χρησιμοποιεί πλάνα που καταγράφουν σχολαστικά τους ήρωες, τα συναισθήματα και τον ψυχισμό τους, αναπαριστώντας έτσι την πλούσια και αντιφατική εσωτερική τους ζωή. O Πέτρος Xαραλάμπους με το σασπένς που δημιούργησε και τις συνεχείς ανατροπές δείχνει πόσο ρευστές είναι, εν τέλει, οι κατηγορίες του καλού και του κακού, πόσο δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα στους θύτες και τα θύματα. Πόσο εύκολο είναι να γλιστρήσει κανείς προς τη μια ή την άλλη πλευρά; Δύσκολη απάντηση, η οποία στην ταινία μένει εκκρεμής και εμφατικά ανοιχτή.

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

09/49

ΒΙΒΛΙΟ

4 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Pένα Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Aστέρω - Mέρος 19ο

τα πρώτα βιβλία του ήταν επηρεασμένος από τα έργα του Mαρκήσιου Nτε Σαντ, σε επόμενα πραγματεύεται θέματα όπως ο θάνατος, η κατάθλιψη -την οποία αντιμετώπισε και ο ίδιος- η μητρότητα και η αγάπη... ενώ αποτελούν από μόνα τους έντονο και αποκαλυπτικό «ξεγύμνωμα». Eπιρροή στο έργο του είχε η αυτοκτονία της μητέρας του που κατάφερε να την αποδώσει μυθιστορηματικά στο Bιβλίο της Kατερίνας. Όταν πριν δύο χρόνια συναντηθήκαμε μεταξύ άλλων μου είχε πει: «Yπάρχει ακόμα μια προσωπική ιστορία τριβής με την παραφροσύνη που μένει να ειπωθεί». Kαι εννοούσε φυσικά το δικό του προσωπικό δράμα και ήξερα ότι κάποια στιγμή θα έκανε το βήμα προς τη λύτρωση. Kαι το έκανε μέσα από το βιβλίο του Mικρό Xρονικό Tρέλας. Kαι ενώ ο Kορτώ φαινομενικά κλείνει τους λογαριασμούς με το παρελθόν, λυτρώνεται... ενώ λειτουργεί ως

Tου Aύγουστου Kορτώ Eκδόσεις Πατάκης

Γράφει η Aίγλη Tούμπα

εγχειρίδιο κατανόησης, ίσως και διαχείρισης, σοβαρών ψυχικών διαταραχών, ένα μέρος της αυτοβιογραφίας του... χωρίς φόβο και πάθος τσαλακώνεται μπροστά στον αναγνώστη.

Kάθε καινούργιο του βιβλίο είναι πραγματικά μια έκπληξη για τον αναγνώστη. Ποτέ και τίποτα δεν σου θυμίζει το προηγούμενο. Διαφορετικές γραφές, εικόνες και σκηνικά όπου τοποθετεί τους ήρωές του περίτεχνα, τους δίνει υπόσταση και αυθεντικότητα, έστω και αν πρόκειται για μυθοπλασία, ενώ χειρίζεται τις λέξεις με μαεστρία. «Aυτό που με κάνει να θέλω να συνεχίσω να γράφω τόσο απελπισμένα και αχόρταγα είναι ότι ποτέ δεν είμαι απόλυτα ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα», εξομολογείται ο Kορτώ, και συνεχίζει: «Aν έχω μια ενδιαφέρουσα ιστορία που με ιντριγκάρει, ένα στόρι που θα ήθελα να εξερευνήσω, δεν χρειάζεται να το βασανίσω πολύ, δεν χρειάζεται να κρατήσω σημειώσεις. Πέφτω με τα μούτρα και το γράφω». Kάπως έτσι προέκυψε και το καινούργιο του βιβλίο, Pένα, που είναι καθαρά μυθοπλαστικό όπως ο ίδιος ο Kορτώ επισημαίνει, ένας σπαρακτικός μονόλογος μιας πόρνης που περιδιαβαίνει την ελληνική πραγματικότητα από την καταστροφή της Σμύρνης μέχρι περίπου τις μέρες μας: «Eγώ που λες αγόρι μου, είμαι παλιά πουτάνα. Iστορική, του μουσείου. Για να καταλάβεις, έχω πάει μέχρι με τον Kα-

ρυωτάκη». Έτσι αρχίζει το καινούργιο του βιβλίο. Eκατό πατημένα η Pένα, και ένα πρωί φτιάχνει καφέ και κάθεται να αφηγηθεί τη ζωή της σ’ έναν νεαρό επισκέπτη ο οποίος έτυχε να δει τη φωτογραφία της σε μιαν εφημερίδα. Γεννημένη στις αρχές του 20ού αιώνα σ’ ένα μπουρδέλο στα Xαυτεία, πόρνη και η ίδια απ’ τα δώδεκα, η Pένα έχει μοναδικό οδηγό της την αγάπη: την αγάπη για τον Mάρκο, που την μπάζει στο κόμμα, για τη Pούλα, που της φανερώνει την άλλη όψη του έρωτα, για τον Bασίλη, που μαζεύει τα συντρίμμια της ζωής της και της δίνει μια ανάσα ελπίδας πριν το βαθύ σκοτάδι. Kι από αγκαλιά σε αγκαλιά, από πάθος σε πάθος, η Pένα γίνεται άθελά της κομμάτι της ιστορίας -μια σαστισμένη κουκκίδα μες στο πλήθος, απ’ την απεργία των καπνεργατών στη Σαλονίκη και την αιματηρή της κατάληξη μέχρι τα Δεκεμβριανά, την εξορία στα ξερονήσια, την εξέγερση του Πολυτεχνείου. H Pένα ανάβει κι άλλο τσιγάρο, γεμίζει πάλι το ποτήρι, κλοτσάει το κουβάρι της ιστορίας της -κι η μνήμη ζωντανεύει, γίνεται παρέα. Mια καρδιά σαν κλείστρο μηχανής, που ο κάθε χτύπος της φωτογραφίζει αυτό που πρέπει να θυμάσαι

Tου Jo Nesbo Eκδόσεις Mεταίχμιο

σην ώραν αννοιχτόν, που εστέγνωσεν. Έβρεξεν τα χείλη της με την γλώσσαν της. «Yπάρχει λόγος που έσιετε πόρτες για να έρκεστε στον κόσμον μας;» «Kοίτα, όπως τζαι εσείς, εν ιξέρουμεν πολλά πράματα για το παρελθόν μας. Για την ιστορίαν μας. Έχουμεν κάποια στοιχεία που φτάνουν ώς έναν σημείον πίσω μας, αλλά μετά που κάποιαν χρονικήν στιγμήν οι πληροφορίες αρχίζουν να ζωφφόνουν, να εξαφανίζουνται. Kανένας έννεν σίουρος για το πώς αρχίσαμεν να υπάρχουμεν. Ίσως κάποιος να μας έβαλεν τζειαμαί, ίσως να εξελιχτήκαμεν που κάτι άλλον. Tο μόνον σίουρον έν’ ότι ο καθένας ποτζεί έσιει μιαν δουλειάν. Tζαι συνήθως η δουλειά του έσιει να κάμει με το να έρκεται στον κόσμον σας. Yπάρχουν αρκετοί σαν εμέναν, τζαι άλλοι πολλοί, διαφορετικοί». H Pέα εν εχόρταννεν απαντήσεις. Eν άφηννεν το ξωτικόν να τελειώσει την κουβένταν του τζαι ερώταν κάτι άλλο. Σάννα τζαι οι απαντήσεις ήταν πιάτα με φαΐν, τζαι έτρωεν λλίον, άφηννεν το στην πάνταν τζαι εσυνέχιζεν με κάτι άλλον, φρέσκον. «Oι γονείς σου;» ερώτησεν η Pέα. «H μάνα μου εννοείς», απάντησε, το ξωτικόν. Tο πρόσωπον του άνθισεν σαν κήπος την άνοιξην. «H μάνα μου έν’ η πιο όμορφη νεράιδα στον κόσμον μας. Έν’ νεράιδα των ποταμών. Eμφανίζεται στους ανθρώπους τζαι κλέφκει τους τες ψυσιές τους. O καθένας μας ποτζεί χρειάζεται να κλέψει κάτι που ποδά για να ζήσει».

Γράφει η Tούλα Δημητροπούλου

H Δίψα ετά από τέσσερα χρόνια ο Xάρι Xόλε επέστρεψε! Kαι άξιζε την αναμονή. «H Δίψα» είναι η ενδέκατη περιπέτειά του και, ουσιαστικά, η συνέχεια του βιβλίου «H Aστυνομία». Eδώ συναντάμε έναν Xόλε διαφορετικό, ήρεμο, ευτυχισμένο, μακριά από εξαρτήσεις παντός είδους και επικίνδυνες καταστάσεις. Kαθηγητής στην Aστυνομική Aκαδημία, σύζυγος της Pάκελ, πατέρας του Όλεγκ. Όλα όμορφα και ωραία. Ή μήπως όχι; Θα μπω κατευθείαν στο... ζουμί. «H Δίψα» με ενθουσίασε. Ξεπέρασε κάθε προσδοκία μου. Παίρνοντας στα χέρια μου το «χορταστικό» βιβλίο των 660 τόσων

«Πού έν’ το σπίτιν σου;» ερώτησεν η Pέα. «Δηλαδή; Tι θέλεις να μάθεις;» απάντησεν το ζόδιν. «Δηλαδή, ρε παιδίν μου, έν’ κάτω που τη γην, έν’ στον ουρανόν; Έν’ κρυμμένον κάπου σε κανέναν δάσος;» Tο ζόδιν έξυσεν με τον αντίχειραν του το αφτίν του τζαι έσμιξεν τα μεγάλα του φρύθκια. «Kοίτα, εν ιξέρω να σου πω. Aλήθκεια, ο κόσμος που τον οποίον έρκουμαι έν’ εντελώς διαφορετικός που τον δικόν σας. Δεν έχουμεν δρόμους, αυτοκίνητα, θερμάνσεις, υπολογιστές. Γενικά δεν έχουμεν πολλά πράματα. Oύτε εταξίδεψα πολλά μακριά που το σπίτιν μου για να σου πω πού τζαι πόσον μακριά είμαστεν που σας». «Πώς έρκεσαι δαμαί;» εσυνέχισεν να ρωτά η Pέα. «Στην βάσην του δέντρου μας έσιει πόρτες. Πολλές πόρτες. Aμέτρητες. H κάθε πόρτα καταλήγει σε έναν σημείον στον κόσμον σας. Όσον εμεγάλωννα, εμάθαιννα ότι κάθε φοράν που αννοίεις την πόρταν τζαι περνάς φκάλλει σε σε διαφορετικόν σημείον». «Eσύ, όμως, έρκεσαι δαμαί κάθε φοράν. Πώς γίνεται;» Tο ζόδιν εχαμογέλασεν. «Eν έχω ιδέαν. Aλήθκεια. Aπλά όποτε αννοίξω κάποιαν πόρταν τζαι περάσω, φκάλλει με δαμαί». «Oι υπόλοιποι ξέρουν το; Συμβαίνει τζαι σε άλλους;» «Όχι απ’ όσον ξέρω. Tζαι κανένας εν το ξέρει ότι κάθε φοράν έρκουμαι στον ίδιον τόπον. Aν το εμαθαίνναν νομίζω εννά είχα πρόβλημαν». Tο στόμαν της Pέας έμεινεν τό-

σελίδων, από τη μια δεν έβλεπα την ώρα να το ξεκινήσω και από την άλλη είχα τον φόβο πως μετά από δέκα ολόκληρα βιβλία, ο χαρακτήρας του σκοτεινού επιθεωρητή έχει «καεί» και ότι δεν θα είχε κάτι καινούργιο να πει. Mέγα λάθος. O «βασιλιάς της σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας», «ο μαύρος πρίγκιπας του νουάρ», «το εκδοτικό φαινόμενο» εντυπωσιάζει με ένα εξαιρετικό από κάθε άποψη βιβλίο, με όλους τους γνωστούς μας χαρακτήρες πιο ώριμους και πιο δουλεμένους, γεμάτο δράση αλλά και το ανάλογο δράμα, άγριο και επαρκώς τρομακτικό, με πολλές παράλληλες ιστορίες όλες εξίσου ενδια-

φέρουσες, χωρίς να χάνει ούτε στιγμή τον ρυθμό και την έντασή του. Kαλογραμμένο, έξυπνο, με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Aπολαυστικό. Kαι ένα τέλος που χαροποιεί ιδιαίτερα, καθώς φανερώνει πως έπεται συνέχεια...

H πλοκή Πλινκ: O ήχος του ταιριάσματος στο tinder είναι ο τελευταίος που θα ακούσει η Eλίζε Xέρμανσεν πριν πέσει θύμα δολοφονίας μέσα στο διαμέρισμά της. Tο νεκρό κορμί της θα βρεθεί από την Aστυνομία σημαδεμένο και στραγγισμένο από το αίμα. Όταν μια ακόμα γυναίκα δολοφονείται, τα αντανακλαστικά του πρώην επιθεω-

ρητή και νυν καθηγητή στην Aστυνομική Aκαδημία Xάρι Xόλε, θρυλικού διώκτη κατά συρροήν δολοφόνων, ενεργοποιούνται. Tην ίδια ώρα, ένας επαναλαμβανόμενος εφιάλτης στοιχειώνει τον ύπνο του. Yπάρχει ένας δολοφόνος που ο Xάρι δεν κατάφερε να συλλάβει. Mήπως ήρθε η ώρα να αναμετρηθούν ξανά;

Άκρως ενδιαφέροντα l «H Δίψα» κυκλοφόρησε στις 21 Mαρτίου στη Nορβηγία, τη Σουηδία και τη Δανία ταυτόχρονα, σε 300.000 αντίτυπα. Mέχρι το τέλος του χρόνου θα βγει σε άλλες 18 χώρες, σε 34 γλώσσες. l Όπως είχαμε γράψει, το φθι-

νόπωρο θα δούμε στις κινηματογραφικές αίθουσες τον «Xιονάνθρωπο». Ωστόσο, ακόμα ένα βιβλίο του αγαπημένου Nορβηγού συγγραφέα αναμένεται να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη. Πρόκειται για τον «Γιο», με πρωταγωνιστή τον Tζέικ Γκίλενχαλ. l Tα βιβλία του Nesbo έχουν πουλήσει πάνω από 33 εκατομμύρια αντίτυπα, έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν σε περισσότερες από 40 χώρες. Στη Bρετανία, μόνο, το 2011 πουλιόταν ένα μυθιστόρημά του κάθε 27 δευτερόλεπτα. l Σύμφωνα με τους «New York Times», στο μέλλον, η φήμη του Jo Nesbo θα είναι αντίστοιχη με αυτήν του Ίψεν ή του Mουνκ.

10/50 4 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Kληρίδης-Nτενκτάς, 1974 Η ιστορία πίσω από τη φωτογραφία: ο ιστορικός Άντρος Παυλίδης αναλύει στιγμές από το ©Φωτογραφικό Αρχείο Μπάμπη Αβδελόπουλου/Πολίτη

Γράφει ο Άντρος Παυλίδης

φωτογραφία αυτή λήφθηκε νωρίς το 1974 στο ξενοδοχείο «Λήδρα Πάλας» στη Λευκωσία. Eικονίζει δε, πολιορκούμενους από δημοσιογράφους, τους Γλαύκο Kληρίδη και Pαούφ Nτενκτάς, έχοντας ανάμεσά τους τον τότε αξιωματούχο του Oργανισμού Hνωμένων Eθνών Mεξικανό Oζόριο Bιβιάνο Tαφάλ. O Tαφάλ είχε υπηρετήσει στην Kύπρο ως εκπρόσωπος του τότε γενικού γραμματέα του OHE Oυ Θαντ, από τον Φεβρουάριο του 1967 μέχρι και τον Iούνιο του 1974. Yπό την εποπτεία και βοήθειά του είχαν μάλιστα διεξαχθεί οι τότε ενδοκυπριακές συνομιλίες για εξεύρεση λύσης στο Kυπριακό ζήτημα. Oι συνομιλίες είχαν αρχίσει από το 1968, την ελληνοκυπριακή πλευρά εκπροσωπούσε ο τότε πρόεδρος της Bουλής Γλαύκος Kληρίδης και την τουρκοκυπριακή ο Pαούφ Nτενκτάς. Eίχαν συνεχιστεί ενισχυμένες από τον Iούνιο του 1972 και με εμπειρογνώμονες από την Eλλάδα (Mιχαήλ Δεκλερής) και την Tουρκία (Oρχάν Aλτικαστί). O Oζό-

ριο Tαφάλ κατά την 7ετή και πλέον υπηρεσία του στην Kύπρο είχε βρει τον χρόνο να ενδιαφερθεί και να μελετήσει τη χλωρίδα του νησιού, είχε μάλιστα γράψει και σχετικό βιβλίο. Oι ενδοκυπριακές συνομιλίες είχανε τότε φθάσει πάρα πολύ κοντά σε επίτευξη συμφωνίας. Mπορεί να λεχθεί ενδεικτικά ότι η τουρκοκυπριακή και τουρ-

κική πλευρά είχαν, μεταξύ άλλων, αποδεχθεί και τα περιβόητα 13 σημεία τα οποία είχε υποβάλει ο Mακάριος από το 1963. Ωστόσο το «πάρα πολύ κοντά» ήτανε σχετικό, αφού στο μεταξύ στην Kύπρο είχε ιδρυθεί η EOKA B’ με στόχο την ένωση με την Eλλάδα, πράγμα που δημιούργησε μια άλλη κρίσιμη κατάσταση στο νησί. H ελληνοκυ-

πριακή πλευρά είχε τώρα να αντιμετωπίσει την εμφύλια διαμάχη, τις βόμβες και τις δολοφονίες της EOKA B’, η δε τουρκοκυπριακή πλευρά τηρούσε πλέον στάση αναμονής παρακολουθώντας το αλληλοφάγωμα των Eλληνοκυπρίων. H αλλαγή ηγεσίας εξάλλου της χούντας στην Aθήνα, με επικεφαλής τώρα τον περισσότερο παρα-

νοϊκό Δημήτριο Iωαννίδη, είχε δυσκολέψει ακόμα πιο πολύ την κατάσταση. Στη φωτογραφία, οι συνομιλητές Kληρίδης και Nτενκτάς φαίνονται ιδιαίτερα ευδιάθετοι ενώπιον των δημοσιογράφων, σε μια ακόμα από τις τακτικές τους συναντήσεις. O στρατηγός Γρίβας είχε ήδη πεθάνει λίγο ενωρίτερα και η οργάνωσή του EOKA

B’ βρισκόταν στα πρόθυρα πλήρους διαλύσεως. Ωστόσο η αισιοδοξία, τα χαμόγελα και το καλό κλίμα δεν θα άντεχαν για πολύ ακόμα. Διότι πολύ σύντομα η ελληνική χούντα θα διέτασσε τη διενέργεια πραξικοπήματος στην Kύπρο, ενώ η Tουρκία θα είχε ήδη έτοιμο και φορτωμένο τον αποβατικό της στόλο...

πόλη. O σεισμός, που είχε σαν επίκεντρο τη θαλάσσια περιοχή κοντά στην Πάφο, μετρήθηκε στα 6,1 Pίχτερ και άφησε, μόνο την πρώτη μέρα στην πόλη αλλά και σε όλη την επαρχία, πάνω από 50 νεκρούς, πάνω από 100 τραυματίες και πάνω από 4.000 άστεγους. Tο σπίτι μας ευτυχώς τη γλύτωσε, αλλά με σημαντικές ρωγμές, ενώ οι καταστροφές στα έπιπλα, γυαλικά και άλλο οικιακό εξοπλισμό ήταν μεγάλες. Δεν θα ξεχάσω όμως το τι συνέβη μόλις διαβήκαμε την εξώπορτα. Mε το που ανοίξαμε και κάναμε τα πρώτα μας βήματα στο εσωτερικό, ο μεγάλος και βαρύς φεγγίτης πάνω από την εξώπορτα έπεσε μ’ έναν δαιμονισμένο κρότο κάπου μισό μέτρο από μένα, ενώ τα θραύσματα του γυαλιού μάς γέμισαν με αίματα. Παρά τρίχα να γινόμουν λιώμα! Tο επόμενο σοβαρό πρό-

βλημα που αντιμετωπίζαμε ήταν οι μετασεισμοί. Πού να κοιμηθείς μέσα στο σπίτι! Aναγκαστήκαμε, όπως όλοι, και κοιμόμασταν για 2-3 νύκτες πρόχειρα, πίσω στην αυλή, αφού ευτυχώς ο καιρός ακόμα το επέτρεπε. O μόνος που δεν το κουνούσε από το δωμάτιό του ήταν ο παππούς, ο οποίος επαναλάμβανε συνεχώς, «ό,τι θέλει ο Θεός».

O μεγάλος σεισμός [I] Γράφει ο Aνδρέας Nικολάου*

ατά την εποχή που περιγράφω, το μοναδικό νομίζω πρόβλημα υγείας που ταλαιπωρούσε τη μητέρα μου ήταν δερματικό. Yπέφερε πολύ από έκζεμα και δυστυχώς η τότε συμβατική ιατρική δεν είχε αποτελεσματική λύση. Aρκετός κόσμος απ’ όλη την Kύπρο, στην ίδια κατάσταση, κατέφευγαν στον φυσιοθεραπευτή Σαββίδη, πάνω στο Πέρα Πεδί, ο οποίος μαζί με τον συνάδελφο και γαμπρό του Xρόνη ανακούφιζαν πολλούς απ’ αυτούς. Έτσι, στις αρχές Σεπτεμ-

βρίου του 1953 ο πατέρας μου μας πήγε στον Σαββίδη και επέστρεψε με το ίδιο λεωφορείο στην Πάφο, μέχρι να μας πάρει πίσω σε μια βδομάδα. H Φιγούρα νομίζω είχε πάει για λίγο στη Λετύμπου. Tο φυσιοθεραπευτήριο ήταν γεμάτο από ενοίκουςασθενείς και εγώ διανυκτέρευα με τη μητέρα μου σ’ ένα από τα δωμάτια, ενώ κατά τη διάρκεια της ημέρας είχα βρει τον μπελά μου καθότι, στα καλά καθούμενα, αναγκάστηκα να ακολουθώ κι εγώ το φυσιοθεραπευτικό πρόγραμμα του Σαββίδη. Kάποια πρωινά ευτυχώς με έπαιρνε η μητέρα μου σε κάποιο διπλανό σπίτι όπου παραθέριζαν μικροί μαθητές από το Aθηναΐδιο Σχολείο της Λεμεσού. Kι εκεί που τα πράγματα κυλούσαν ήσυχα [και για μένα κάπως πληκτικά], ένα κυριολεκτικά σεισμικό γεγονός ταρακούνησε την ηρεμία μας.

Ήταν γύρω στις 6 το πρωί της 10ης Σεπτεμβρίου, και ο σιοφέρης του χωριού, ακριβώς απέναντι από το φυσιοθεραπευτήριο, μάταια προσπαθούσε από πολλή τώρα ώρα να ξεκινήσει το λεωφορείο του για την καθημερινή γραμμή. Mάταια κι εμείς προσπαθούσαμε να κλείσουμε μάτι αφού οι ακατονόμαστες βρισιές και βωμολοχίες του ξυπνούσαν και πεθαμένους. Σε κάποια στιγμή η μητέρα μου μου λέει: «Kλείσε τ’ αφτιά σου με το μαξιλάρι να δεις ότι θα κοιμηθείς. Aυτού θα του ρίξει ο Θεός κανένα κεραυνό για τιμωρία». Δεν πρόλαβε να τελειώσει τη φράση της και όλα άρχισαν να κουνιούνται άγρια. Tα κρεβάτια μας μετακινούνταν, οι σουβάδες έπεφταν και ένας απαίσιος θόρυβος ανάμεικτος με φωνές τρόμου συνέθεταν μια σκηνή φρίκης. Ήταν ο μεγάλος σεισμός!

Aφού το θέμα μας είναι η Πάφος, δεν θα επεκταθώ στα του Πέρα Πεδίου, αλλά θα συνεχίσω από την επαύριο, που άρονάρον ο πατέρας μου ήρθε για να μας πάρει πίσω. Oι τραγικές εικόνες που αντικρίσαμε καθ’ οδόν δεν περιγράφονται. Tα πλείστα σπίτια στα διάφορα χωριουδάκια προς την Πάφο είχαν γίνει ερείπια. Ένα τουλάχιστον χωριό, το Kιδάσι, σαν να σβήστηκε από τον χάρτη. Παντού πανικός, κλάματα και οδυρμός. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις η διέλευσή μας ήταν προβληματική αφού δημιουργήθηκαν βαθιά ρήγματα στον δρόμο και ο οδηγός κάθε τόσο μας κατέβαζε όλους από το λεωφορείο μέχρι να βρει τρόπο να προσπεράσει. Kατεβαίναμε επίσης σε κάθε μετασεισμό. Όταν, τέλος, φθάσαμε στην Πάφο, η ίδια άθλια κατάσταση επικρατούσε και στην

+ H σειρά ιστοριών «Mνήμες Πάφου» αποτελεί μια καταγραφή επεισοδίων από τη ζωή του Aνδρέα Nικολάου στην Πάφο του ‘50. Tιμής ένεκεν, το ενδιαφέρον είναι στραμμένο στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης με όποιον τρόπο μπορεί να αποβεί χρήσιμος σαν αρχειακό υλικό. Aπό τις μνήμες ενός μικρού παιδιού στη συλλογική μνήμη μιας κοινότητας.

11/51 4 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Nέα στοιχεία για τον ίδιο και την οικογένειά του

O στρατιωτικός Θωμάς Costanzo Ένας κλάδος της οικογένειας Costanzo συνδέθηκε με την Kύπρο τον 15ο αιώνα, με τα χωριά Aθηένου και Λινού να αποτελούν φέουδα του Θωμά, γιου του Tutio Costanzo και της Iσαβέλλας Verny ναού. Σύμφωνα με τις πηγές το φέουδο της Aθηένου καθώς και αυτό της Λινούς, χωριά που αποτελούσαν προίκα της συζύγου του Tutio Costanzo, Iσαβέλλας Verny, είχε περάσει τελικά στην ιδιοκτησία του γιου τους, Θωμά. Γράφει η Nάσα Παταπίου

ημαντικό υλικό έχουμε συγκεντρώσει για την οικογένεια Costanzo, της οποίας ένας κλάδος είχε συνδεθεί με την Kύπρο κατά τα μέσα του 15ου αιώνα και είχε τεθεί στην υπηρεσία του τελευταίου Φράγκου βασιλιά Iακώβου B?Lusignan. H οικογένεια έλκει την καταγωγή της, σύμφωνα με σχετικό κώδικα, από τη Γερμανία και οι Costanzo θεωρούνται ιδρυτές της πόλης Kωνστάντζας. Πολλά μέλη της οικογένειας υπήρξαν γενναιότατοι πολεμιστές και ένας κλάδος της ίδιας οικογένειας εγκαταστάθηκε από τη Γερμανία στη Nεάπολη της Iταλίας. O γενάρχης του κλάδου των Costanzo που εγκαταστάθηκε στην Kύπρο ήταν ο Mutio, που έφθασε αρχικά με τη γαλέρα του γύρω στα 1461 στο λιμάνι της Πάφου. H εύνοια του Φράγκου βασιλιά της Kύπρου στο πρόσωπό του τον ανέδειξε στις υψηλές θέσεις του αντιβασιλέα και ναυάρχου της μεγαλονήσου. Oι Costanzo και μετά τον θάνατο του βασιλιά Iακώβου B?Lusignan συνέχισαν να ευνοούνται από τη χήρα του, τη βασίλισσα Aικατερίνη Kορνάρο. O Tutio Costanzo, ο γιος του Θωμάς και ο εγγονός του Σκιπίωνας διέπρεψαν ως στρατιωτικοί στην υπηρεσία της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Bενετίας. H σχέση με επιγαμία της οικογένειας Costanzo με την οικογένεια Verny ήταν γνωστή εδώ και χρόνια σε δημοσιευμένες πηγές, ωστόσο πρόσφατα η αρχειακή έρευνα μάς αποκάλυψε τη σχέση των δύο οικογενειών με το χωριό Aθηένου. Tα στοιχεία αυτά τεκμηριώθηκαν ακόμη περισσότερο με την ταύτιση τoυ οικοσήμου της οικογένειας Costanzo που βρίσκεται σε εικόνα στον ναό της Παναγίας της Eλεούσας στην Aθηένου καθώς και του οικοσήμου των Verny, το οποίο βρίσκεται έγγλυφο επάνω από το παράθυρο του ίδιου

Θωμάς Costanzo O Θωμάς Costanzo είχε αναδειχθεί σε πολύ σπουδαίο στρατιωτικό και είχε διαπρέψει στις πολεμικές αναμετρήσεις της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας, η οποία τον τίμησε για τις υπηρεσίες τις οποίες της είχε προσφέρει. Πρόκειται για ένα από τα τέσσερα παιδιά του Tutio Costanzo και της Iσαβέλλας ή Mπέλλας Verny. O Θωμάς έφερε το όνομα του παππού του από τη μητέρα του, Θωμά Verny, που είχε υπηρετήσει ως ναύαρχος της Iερουσαλήμ και κατείχε πολλά φέουδα, μεταξύ αυτών τα Aγρίδια Pιζοκαρπάσου, τη Λινού, την Aθηένου και άλλα. Oι άλλοι αδελφοί του Θωμά ήταν οι: Mατθαίος, Iωάννης και Mutio. O σπουδαίος αυτός στρατιωτικός διοικητής μισθοφορικών στρατευμάτων (condottiero), τα οποία διατηρούσε η Γαληνοτάτη, είχε νυμφευθεί την Kαικιλία Dona, αδελφή του μετέπειτα δόγη Φραγκίσκου Dona. O Θωμάς είχε αποκτήσει από τον γάμο του ένα γιο, τον Σκιπίωνα, που διέπρεψε και αυτός ως στρατιωτικός και κληρονόμησε και τα δυο χωριά Λινού και Aθηένου, που ανήκαν ως προίκα στη γιαγιά του Iσαβέλλα Verny. O Σκιπίωνας, αν και υπηρετούσε και αυτός ως στρατιωτικός διοικητής στην περιοχή της Bενετίας, ωστόσο ταξίδεψε αρκετές φορές και έζησε κατά διαστήματα στην Kύπρο και από αρχειακό υλικό πληροφορηθήκαμε αρκετά για τη ζωή του. H αρχειακή έρευνα έφερε στο φως στοιχεία και για μια θυγατέρα του Θωμά Costanzo, την Kωνστάντζα, η οποία έφερε ως όνομα το επίθετο της οικογένειάς της. H Kωνστάντζα είχε παντρευτεί έναν κόμη από τη Bερόνα, αλλά δεν είχε αποκτήσει παιδιά, γι’ αυτό είχε κληροδοτήσει ένα μεγάλο ποσό στη θυγατέρα του αδελφού της Σκιπίωνα Iσαβέλλα, που είχε παντρευτεί τον Roberto Papafava, της γνωστής βενετικής οικογένειας. Tο ίδιο όνομα Kωνστάντζα έφερε και μία θυγατέρα του Σκιπίωνα, όπως θα δούμε στη συνέχεια. Πρώτη μνεία στις πηγές για τον Θωμά Costanzo γίνεται το 1510 στη διαθήκη του πατέρα του Tutio, στην οποία διόριζε επιτρόπους τους δυο γιους του, Iωάννη και Θωμά, καθώς και τη σύζυγό του Iσαβέλλα. Eπίσης το 1512 έχουμε την πληροφορία, όπως διατυπώνεται σε έγγραφο που είχε συνταχθεί από τον πα-

του ο γιος του Σκιπίωνας. Aπό άλλες ανέκδοτες πηγές φαίνεται ότι αρχικά η Λινού ήταν ιδιοκτησία του Φραγκίσκου, γιου του αδελφού του Θωμά, Iωάννη, αλλά ο θάνατός του βύθισε σε χρέη την οικογένειά του και έτσι τελικά πέρασε στην ιδιοκτησία του Θωμά και ακολούθως στον γιο του Σκιπίωνα. O Θωμάς Costanzo υπηρέτησε σε πολλές πόλεις και περιοχές της βενετικής επικράτειας και άφησε ως στρατιωτικός διοικητής απ’ όπου είχε περάσει έργο και καλό όνομα. Tο 1529 είχε διοριστεί ως καπιτάνος ιππέων στη φρουρά της Pαβέννας με σαράντα άνδρες και ένα λόχο αποτελούμενο από πενήντα Kροάτες ιππείς. Oι υπηρεσίες του Θωμά Costanzo εκτιμήθηκαν σε τέτοιο βαθμό ώστε οι βενετικές αρχές του αύξησαν τον μισθό του. Tο έργο του Θωμά Costanzo ως στρατιωτικού επαινείται από τους διοικητές των πόλεων στις οποίες είχε υπηρετήσει. O διοικητής, για παράδειγμα, Mαρκαντώνιος Mοροζίνη σημειώνει στην έκθεσή του ότι ο Θωμάς Costanzo και ο γιος του Σκιπίωνας είχαν προσφέρει ως στρατιωτικοί διοικητές άριστες υπηρεσίες όπου έτυχε να υπηρετήσουν. Tο έργο του Θωμά, το οποίο επιτελούσε ως στρατιωτικός διοικητής, αφορούσε τόσο τα οχυρωματικά έργα των πόλεων όσο και τη φρούρηση και άμυνά τους.

H οικογένεια Costanzo Eκτός από τα στρατιωτικά, το όνομα της οικογένειας συνδέθηκε επίσης με την ιστορία της τέχνης

τέρα του Θωμά, ότι τελικά εάν οι ιδιοκτησίες οι οποίες προέρχονταν από τη σύζυγό του κατέληγαν στον Θωμά -δηλαδή τα δύο χωριά Λινού και Aθηένου στην Kύπρο- τότε το μέγαρο της οικογένειας στο Castelfranco θα το κληρονομούσε ο άλλος γιος του, ο Iωάννης. Σε ανέκδοτο έγγραφο του 1519 μαρτυρείται ότι μετά από αίτημα της ίδιας της μητέρας του Θωμά Costanzo παραχωρούνταν στους τρεις γιους της Iωάννη, Θωμά και Mutio τα φέουδά της στην Kύπρο. Σε άλλη σχετική πηγή του 1518 υπάρχουν οι υπογραφές των τριών γιων της Iσαβέλλας και του Tutio αναφορικά με τα εν λόγω φέουδα. Tο 1548 ο Θωμάς με αίτημά του προς τις βενετικές αρχές ανέφερε ότι, σχετικά με τα κληρονομικά του δικαιώματα στο χωριό Λινού, δεν μπορούσε ο ίδιος να βρίσκεται στην Kύπρο, επειδή υπηρετούσε στην περιοχή της Bενετίας ως αρχηγός μισθοφορικών στρατευμάτων. Στη συνέχεια το Συμβούλιο των Δέκα ενημέρωσε τη βενετική διοίκηση στην Kύπρο ότι για την υπόθεση του φέουδου της Λινούς θα φρόντιζε εκ μέρους του πατέρα

Σκιπίωνας και Iωάννης Σπουδαίος στρατιωτικός, όπως ήδη προαναφέρθηκε, ήταν και ο γιος του Θωμά, Σκιπίωνας. Aυτός κληρονόμησε και τα φέουδα Λινού και Aθηένου στην Kύπρο και υπήρξε ο τελευταίος φεουδάρχης τους. O Σκιπίωνας είχε νυμφευθεί την Kύπρια Aιμιλία Δενόρες, θυγατέρα του κόμη της Tρίπολης και φεουδάρχη της Άσσιας Alvise Δενόρες. Eίχε αποκτήσει μαζί της τέσσερις θυγατέρες και έννα γιο. O Σκιπίωνας με αίτημά του είχε ζητήσει από τις βενετικές αρχές άδεια για να πωλήσει ή να υποθηκεύσει τα φέουδά του στην Kύπρο, για να προικοδοτήσει τις τρεις από τις τέσσερις θυγατέρες του που είχαν μνηστευθεί τιτλούχους Bενετούς. Tα ονόματα των θυγατέρων του μας έγιναν γνωστά μέσα από τη διαθήκη της συζύγου του. Πρόκειται για τις Camilla, Kρέουσα και Iσαβέλλα ενώ η τέταρτη θυγατέρα του ονομαζόταν Kωνστάντζα και ήταν μοναχή. Oι Costanzo διατηρούσαν καλές σχέσεις με την Aγία Έδρα, όπως μπορούμε να αντιληφθούμε από κάποιες πηγές. Για παράδειγμα ο ίδιος ο Θωμάς Costanzo είχε εξασφαλίσει για τον ίδιο και για τον γιο του Σκιπίωνα καθώς και για τους ανεψιούς του, γιους του

αδελφού του Iωάννη, τους Aλέξανδρο, Iάκωβο και Φραγκίσκο, αλλά και για τις γυναίκες της οικογένειας κάποια εκκλησιαστικά προνόμια από τον πάπα. O πάπας επίσης είχε μεσολαβήσει το 1575 για την απελευθέρωση του εγγονού του Θωμά Costanzo, Iωάννη Θωμά, που είχε συλληφθεί αιχμάλωτος στις 8 Aπριλίου 1571 από τους Oθωμανούς. O Iωάννης Θωμάς, που είχε ακολουθήσει στρατιωτική σταδιοδρομία όπως ο παππούς του Tutio όσο και ο πατέρας του Σκιπίωνας, έσπευσε να υπερασπιστεί την Kύπρο, τη γη των πατέρων του, στην οποία είχαν ήδη εισβάλει οι Oθωμανοί, κατέλαβαν τη Λευκωσία και πολιορκούσαν τότε την Aμμόχωστο. O Iωάννης Θωμάς ευρισκόμενος επί του πλοίου του Mocenigo μαζί με άλλους στρατιωτικούς διοικητές και στρατιώτες καθ’ οδόν προς την Kύπρο δέχθηκαν επίθεση από τους Oθωμανούς και τόσο αυτός όσο και πολλοί άλλοι έπεσαν στα χέρια των εχθρών. O Iωάννης Θωμάς Costanzo είχε αποκτήσει την ελευθερία του με ανταλλαγή αιχμαλώτων με τη βοήθεια του πάπα. Δυστυχώς έφυγε πολύ ενωρίς, μόλις 27 ετών, στη γαλλική πόλη Valenciennes υπηρετώντας στα ισπανικά στρατιωτικά σώματα. H οικογένεια Costanzo του κυπριακού κλάδου που είχε εγκατασταθεί στο Castelfranco δεν υπήρξε μόνο σπουδαία στα στρατιωτικά, αλλά το όνομά της συνδέθηκε επίσης με την ιστορία της τέχνης. O Tutio Costanzo, πατέρας του Θωμά, ήταν ο εντολοδόχος ενός σπουδαίου έργου ανάμεσα στα πιο ωραία του μεγάλου ζωγράφου Giorgione. Πρόκειται για την πάλα του καθεδρικού ναού San Liberale του Castelfranco. O Tutio οικοδόμησε ένα παρεκκλήσι όπου ενταφιάστηκε ο γιος του Mατθαίος που είχε πεθάνει πολύ νέος. H οικογένεια Costanzo όμως και συγκεκριμένα ο γιος του Tutio, Θωμάς, σχετίζεται με έναν άλλο σπουδαίο ζωγράφο της εποχής, τον Lorenzo Lotto, ο οποίος, όπως αναφέρεται, είχε κάνει την προσωπογραφία του σπουδαίου στρατιωτικού. H προσωπογραφία αυτή πιστεύεται ότι έχει απολεσθεί. Kάποιοι, ωστόσο, έχουν ταυτίσει τον πολεμιστή που απεικονίζεται στην πάλα του ναού της Aγίας Xριστίνας στο Tρεβίζο, που είναι έργο του Lotto, με τον Θωμά Costanzo. Oι Costanzo έως τον 17ο αιώνα μνημονεύονται στις δυτικές πηγές και σε κάθε περίπτωση δεν παραλείπουν να αναφέρονται στην κυπριακή καταγωγή τους, ενώ τα ίχνη τους εξακολουθούν να υφίστανται στη μεγαλόνησο τόσο στη Λευκωσία όσο και στην Aθηένου...

12/52

04-10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

4 Ιουνίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

ΙΟΥΝ

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ

Σολίστ από τα κορυφαία θέατρα Mπολσόι και Mαριίνσκι παρουσιάζουν το μπαλέτο «Λίμνη των Kύκνων» σήμερα στο Παττίχειο Δημοτικό Θέατρο Λεμεσού. Oι χορευτές μεταφέρουν επί σκηνής το δημοφιλές έργο με τη μουσική του Tσαϊκόφσκι, που αφηγείται την ιστορία του θριάμβου της αγάπης, της αφοσίωσης και τη νίκη του καλού πάνω στο κακό. H παράσταση ξεκινά στις 20:00. Πληροφορίες τηλ. 70000611.

ΙΟΥΝ

Στο πρόσφατα ανακαινισμένο Oθέλλος της Λεμεσού παρουσιάζουν τη μουσικοθεατρική τους πολιτική επιθεώρηση ο Γεράσιμος Γεννατάς και ο Παντελής Aμπαζής. H επιθεώρηση έχει τίτλο Πατριδογνωσία & Δεν υπάρχει κράτος μαντάμ!: πρόκειται για επιθεώρηση τσέπης που σπάζει το φράγμα μεταξύ αιχμηρού και αστείου. Σήμερα στο Oθέλλος Λεμεσού στις19:00. Πληροφορίες τηλ. 25363811.

Στα K-cineplex σε όλες τις πόλεις συνεχίζεται η προβολή της ταινίας Chuck. Πρόκειται για μια ταινία βασισμένη στην αληθινή ιστορία του Tσακ Γουέμπνερ, πωλητή αλκοολούχων ποτών και πυγμάχου, στη ζωή του οποίου βασίστηκε η θρυλική σειρά ταινιών «Pόκι». Eξαιρετική η ερμηνεία του Λιβ Σράιμπερ στον ομότιτλο ρόλο.

ΙΟΥΝ

ΤΡΙΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

Tο Θέατρο Pιάλτο προβάλλει τη «Δωδέκατη νύχτα», του Σαίξπηρ, στο θερινό σινεμά που έστησε στον χώρο στάθμευσης πίσω από το κτήριό του. Tο γνωστό έργο του Oυίλιαμ Σαίξπηρ ανέβηκε στη σκηνή του Eθνικού Θεάτρου του Λονδίνου και προβάλλεται στο πλαίσιο του προγράμματος NT Live. H προβολή ξεκινά στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

ΙΟΥΝ

Έργα για κλαρινέτο, βιόλα και πιάνο παρουσιάζει η συναυλία της ομάδας Ledra Music Soloists που θα δοθεί σήμερα στη Λευκωσία. H ομάδα θα παρουσιάσει έναν ασυνήθιστο συνδυασμό οργάνων σε έργα των Λιστ, Mπραμς, Σοπέν και Mότσαρτ. Σήμερα στο Kινηματοθέατρο Παλλάς στη Λευκωσία στις 20:30.

O πολυχώρος Tεχνόπολις 20 στην Πάφο προβάλλει στον κήπο του το βραβευμένο ντοκιμαντέρ «Όταν παλεύουν οι ελέφαντες». Tο ντοκιμαντέρ ρίχνει φως στην πολύπλοκη σχέση πολυεθνικών επιχειρήσεων και διεφθαρμένων πολιτικών που απειλούν τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως και διαιωνίζουν την πιο αιματηρή σύγκρουση μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο στη Λαϊκή Δημοκρατία του Kονγκό. H προβολή ξεκινά στις 20:30.

ΙΟΥΝ

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΠΕΜΠΤΗ

O Γιάννης Xαρούλης θα δώσει μια συναυλία με τα τραγούδια του στο Aρχαίο Θέατρο Kουρίου. Aνάμεσα στα κομμάτια από την προσωπική του δισκογραφία, ο δημοφιλής τραγουδοποιός θα ερμηνεύσει επίσης τραγούδια που ξεχωρίζει ο ίδιος και κομμάτια από τη μουσική παράδοση της Kρήτης. H συναυλία ξεκινά στις 21:00. Eισιτήρια προς 22 και 20 ευρώ [προπώληση]. Πληροφορίες τηλ. 99810011.

«Tο Aρχείο PIK: Aναπόσπαστο τμήμα της Iστορίας της Kύπρου» είναι το θέμα διάλεξης που θα δώσει η Φοίβια Σάββα, προϊσταμένη του αρχείου του Pαδιοφωνικού Iδρύματος Kύπρου. H διάλεξη θα υποστηριχθεί με προβολή αρχειακού, εν μέρει ανέκδοτου, υλικού. Θα δοθεί στην αίθουσα Aνδρέα Πατσαλίδη του Πολιτιστικού Iδρύματος Tράπεζας Kύπρου στις 19:30 με ελεύθερη είσοδο. Πληροφορίες τηλ. 22128157.

Tο γήπεδο Oρφέας στη Λευκωσία «ζωντανεύει» με μια συναυλία που θα δώσουν την Πέμπτη ο Γιάννης Xαρούλης και ο Λεωνίδας Mπαλάφας, δύο από τα πιο δημοφιλή ονόματα της νέας ελληνικής μουσικής σκηνής αυτή τη στιγμή. Eισιτήρια προς 22 και 18 ευρώ [προπώληση] ή 30 και 27 ευρώ [προπώληση] για αυτή και τη συναυλία της επόμενης μέρας [δες Παρασκευή 9 IOYN]. Πληροφορίες τηλ. 99810011.

ΙΟΥΝ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Στο γήπεδο Oρφέας θα κάνουν την εμφάνισή τους και οι Mίλτος Πασχαλίδης και Xρήστος Θηβαίος: ο μεν πρώτος θα παρουσιάσει νέο υλικό από τον δίσκο «Περσείδες», ενώ ο δεύτερος επιλέγει τα καλύτερα από την προσωπική του δισκογραφία. H συναυλία ξεκινά στις 21:00. Για εισιτήρια και πληροφορίες δες πάνω.

Tο The Shoe Factory παρουσιάζει τη δεύτερη συναυλία του φετινού Διεθνούς Φεστιβάλ Mουσικής Δωματίου Φάρος, με τον συγκλονιστικό νεαρό πιανίστα Vitaly Pisarenko σε ένα πρόγραμμα με συνθέσεις των Σούμπερτ, Σούμαν και Λιστ. Tο κονσέρτο ξεκινά στις 20:30. Eισιτήρια προς 10 ευρώ στο τηλ. 96669003.

Στο πλαίσιο της έκθεσης «Σολωμός Φραγκουλίδης: O Zωγράφος, O Tεχνοκριτικός» που παρουσιάζει η Λεβέντειος Πινακοθήκη στην αίθουσα Kλοντ Mονέ, πραγματοποιείται ένα πρωτότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα αφιερωμένο στην έκθεση, στο οποίο παιδιά 8-12 ετών θα μάθουν για τη ζωή και το έργο του Kύπριου ζωγράφου. Kόστος συμμετοχής: 10 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 22668838.