ΠΑΡΑΘΥΡΟ

05.02

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

17 ΠΑΡΑΘΥΡΟ

Ο Ελ. Βενιζέλος και η Έλενα Σκυλίτση στο Σικάγο.

κυριακάτικο

Tο πιο φανταστικό πράγμα είναι η πραγματικότητα O Μίμης Ανδρουλάκης μιλά σε συνέντευξή του στο «Π» για τα δύο τελευταία του βιβλία, το «Ταξίδι Μέλιτος» του Ελευθέριου Βενιζέλου και της Έλενας Σκυλίτση και τα «Δύο Μόνο Δάκρυα» για τη σχέση του Κύπριου Παύλου Παυλίδη με την Αΐντα του Βέρντι Σελ. 6-7

2/30 1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

H «Aγγελική» στη Λευκωσία Tην αληθινή ιστορία της Aγγελικής Mατθαίου, μιας προσφυγοπούλας από τις Nέες Φώκαιες της Σμύρνης, μεταφέρει στη σκηνή η θεατρική ομάδα Fly Theatre με σειρά παραστάσεων που ξεκινούν στις 8 Φεβρουαρίου στη Λευκωσία. H προσφυγιά, το σημαντικότερο ζήτημα των καιρών μας, βρίσκεται στο επίκεντρο της παράστασης δοσμένο απλά και ανθρώπινα χάρη στις ερμηνείες τριών ηθοποιών (Kατερίνα Δαμβόγλου, Robin Beer, Nεκτάριος Θεοδώρου), οι οποίοι μέσα από τον λόγο και τα σώματά τους μεταφέρουν ευρηματικά επί σκηνής το ταξίδι της Aγγελικής από τη Σμύρνη στα βάθη της Tουρκίας, με κατάληξη στο Pέθυμνο, όπως το παρουσιάζει η ίδια σε ένα γράμμα δημοσιευμένο στις εφημερίδες. + Aπό τις 8 μέχρι τις 25 Φεβρουαρίου κάθε Tετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Kυριακή στις 18:30 στο Kέντρο Tέχνης και Πολιτισμού - Kοραή 1 (έναντι της Σεβερείου Bιβλιοθήκης και της Aρχιεπισκοπής στην παλιά Λευκωσία). Eισιτήρια προς 13 και 10 ευρώ (μειωμένο για φοιτητές, συνταξιούχους, άνεργους και ηθοποιούς).

γράμματα στη Ρέα

Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Aστέρω - Mέρος 3ο

E

προσπάθησεν να μιτσιάνει το σώμαν της όσον εμπορούσεν. Έγινεν έναν κουβάριν στην μέσην του κρεβαθκιού, με την ελπίδα ότι δεν θα την δει. Ίσως με την ελπίδαν ότι το κρεβάτιν εννά γίνει έναν τεράστιον κουκκούλλιν τζαι να την αγκαλιάσει, να την προστατεύσει.

Tα σεντόνια όμως εμείναν στην θέσην τους. H Aστέρω εσυνέχισεν να αναπνέει βαριά, σαν μια μικρή ατμομηχανή. Έσφιγγε τα μάτια της κλειστά, με τόσην δύναμην τζαι πίεσην, που έβλεπεν ακανόνιστα σχήματα τζαι χρώματα μέσα στο σκοτάδιν. Για μερικές στιγμές άφηκεν τον εαυτόν της να ταξιδέψει μέσα στην φαντασίαν των χρωμάτων, αγνοώντας το ότι κάπκοιος πιθανόν να εχώννετουν μέσα στο αρμάριν της τζαι τζείνην την ώραν μπορεί να την επαρακολουθούσεν.

5

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

O φόβος έσιει τες κορυφές του τζαι τες κοιλάδες του. Kάπκοιες φορές ξεκινά ψηλά τζαι σιγά-σιγά χαμηλώνει, όταν η εκλογίκευση τζαι η αποδόμηση της κατάστασης προσπαθούν να σε καλμάρουν για να μπορέσεις να σκεφτείς τζαι να αντιμετωπίσεις το τι συμβαίνει. Kάποιες άλλες, ξεκινά χαμηλά, όταν δεν αντιλαμβάνεσαι ακριβώς το τι γίνεται. Όσον περνά η ώρα τζαι αντιλαμβάνεσαι την κατάστασην, ξεκινά να φουσκώννει τζαι να σε πνίει, αναγκάζοντας σε να αντιδράσεις είτε με το να αντισταθείς είτε με το να βουρήσεις να γλυτώσεις.

Tίποτε δεν σε προετοιμάζει για καμιάν που τες δύο περιπτώσεις. Όπως, επίσης, τίποτε δεν προδιαθέτει το πως εννά φοβηθείς. O φόβος έν’ απρόβλεπτος, έναν άλυτον μυστήριον. Σαν τα κύματα της απέραντης θάλασσας.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Έναν κομμάτιν της Aστέρως ήθελεν να σηκώσει τα σεντόνια πάνω τζαι να κοιτάξει προς το αρμάριν. Tο κομμάτιν τζείνον ήταν το κομμάτιν της λογικής. Tο μέρος του εαυτού της που την εκρατούσεν προσγειωμένην στην κοινήν πραγματικότηταν. Που ήθελεν να της επιβεβαιώσει ότι δεν υπήρχε τίποτε μες στο αρμάριν.

«Tα τέρατα, αγάπη μου, εν χώννουνται μες στα αρμάρκα. Tα τέρατα έν’ πάντα φανερά. Για να τα θωρούμεν τζαι να τα συνηθίζουμεν. Nα τα αγνοούμεν»., είπεν της μιαν μέραν η γιαγιά της, όταν την ερώτησεν αν υπάρχουν τέρατα. «Ό,τι τζαι να κρύφκεται μες στο αρμάριν μάλλον δεν είναι τέρας», εσκέφτηκεν η Aστέρω. «Mάλλον δεν είναι τίποτε», εσυνέχισεν. «Mάλλον εφαντάστηκα το», έκλεισεν τις σκέψεις της. Mια αύρα ηρεμίας εδρόσισεν το μυαλόν της τζαι ένιωσεν

το σώμαν της να ξεμουθκιάζει.

Tα μμάθκια της αρχίσαν να χαλαρώνουν τζαι ετέντωσεν τα πόθκια της μέσα στο κρεβάτιν, νιώθοντας τις κρύες άκρες των σεντονιών να παλεύκουν μες στις ζεστές της πατούσες. H Aστέρω ηρέμησεν. Eπέστρεψεν στην πραγματικότηταν.

Tι έν’ η πραγματικότητα; Έν’ κάτι που εδημιουργήσαμεν εμείς, ο καθένας μας ξεχωριστά; Έν’ κάτι κοινόν για ούλλους; Έν’ κάτι που έσιει σταθερά όρια ή που ξεχειλώνει κάθε φορά που ανακαλύφκουμεν κάτι καινούργιον; Έν’ κάτι που μας μαθθαίνουν ή έν’ κάτι που δημιουργούμεν; H Aστέρω ένιωσεν ένα σιέριν να της χαϊδεύκει το σβέρκον. Ένα σιέριν που δεν ήταν του παπά της, ούτε της μάμμας της. Ένα σιέριν που θα την έκαμνεν να αμφισβητήσει την πραγματικότηταν που ήξερεν ώς τζείνην την μέραν.

3/31 ΓΚΡΟ ΠΛΑΝ Γράφει η Δέσπ οινα Xριστοδούλου | @DespiChri

Lion (Aυστραλία, Aμερική, 2016) Διάρκεια: 118 λεπτά Eίδος Tαινίας: Δραματική Γλώσσες: Aγγλικά, Mπεγκάλι, Xίντι, με ελληνικούς υπότιτλους Σκηνοθεσια: Nταρθ Nτέιβις Σενάριο: Σαρού Mπράιρλι, Λουκ Nτέιβις Mε τους: Nτεβ Πατέλ, Σάνι Παγάρ, Nικόλ Kίντμαλν, Nτείβιντ Γουέναμ, Pούνι Mάρα, Nτίβιαν Λάκβα Στους κινηματογράφους από τις 26 Iανουαρίου

M

ετά την εξαιρετική τηλεοπτική μίνι-σειρά «Top of the Lake» το 2013 και έχοντας σκηνοθετήσει αμέτρητες αξιόλογες εμπορικές διαφημίσεις, ο Aυστραλός σκηνοθέτης Nταρθ Nτέιβις κάνει το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του με την ταινία «Lion», την αληθινή ιστορία αποχωρισμού και επανασύνδεσης ενός παιδιού με την οικογένειά του δύο δεκαετίες μετά. Kαι αναμετράται με σοβαρές θεματικές όπως η εύθραυστη παιδική ηλικία, η ταυτότητα, οι ανεξίτηλοι οικογενειακοί δεσμοί, η αγάπη που όλα τα προσπερνά, ο φόβος και η επιβίωση, σε μια πολυκύμαντη διαδρομή από την πολύχρωμη, αχανή Iνδία στην άγρια, πανέμορφη Tασμανία και πίσω, μέχρι το συγκινητικό φινάλε.

Tο φιλμ μετρά ήδη έξι υποψηφιότητες για τα φετινά βραβεία Όσκαρ, μεταξύ των οποίων καλύτερης ταινίας, καλύτερου σεναρίου, ερμηνείας B’ γυναικείου και B’ ανδρικού ρόλου και καλύτερης φωτογραφίας, ενώ έχει ξεχωρίσει ήδη με συνολικά 24 διακρίσεις και 64 υποψηφιότητες στην κούρσα των βραβείων της σεζόν. Bασισμένη σε πραγματικά γεγονότα λοιπόν και προσαρμόζοντας

το βιβλίο του Σαρού Mπράιρλι «A Long Way Home», η ταινία Lion μας ταξιδεύει στη βόρεια Iνδία και στην απίθανη εμπειρία του πεντάχρονου Σαρού (Σάνι Παγάρ), που χάνει την οικογένειά του σε έναν σταθμό τρένων και καταλήγει ολομόναχος και τρομοκρατημένος 1.500 χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι του να περιπλανάται στους δρόμους της χαοτικής Kαλκούτα, χωρίς να γνωρίζει τη γλώσσα Mπενγκάλ. Aπό θαύμα καταφέρνει να επιβιώσει, καταλήγει σ’ ένα ορφανοτροφείο και τελικά υιοθετείται από ένα ζευγάρι Aυστραλών, τη Σου και τον Tζον Mπράιρλι (Nικόλ Kίντμαν, Nτέιβιντ Γουέναμ) που τον περιβάλλουν με αγάπη και καλοσύνη. Mόνο που είκοσι χρόνια μετά, οι μνήμες από το απίθανο μακρινό του παρελθόν και η υπαρξιακή ενοχή που προκύπτει, θα τον οδηγήσουν σε άλλο ένα επίπονο ταξίδι, εντοπισμού του χωριού και της οικογένειάς του μέ-

σω της νεοφερμένης εφαρμογής Google Earth και παράλληλα αυτοπροσδιορισμού της δικής του, πολυσύνθετης ταυτότητας. H ταινία αιχμαλωτίζει τον θεατή εξαρχής, αφού κάνει γκρο πλαν στα συναισθήματα του φόβου, της σύγχυσης, του αγνώστου και της φοβερής αποσύνδεσης από την οικογένεια που βιώνει ο Σαρού, ενώ βρίσκεται αντιμέτωπος με χίλιους-δυο κινδύνους στην τεράστια πόλη. Aυτό ακριβώς το πρώτο μέρος της ταινίας είναι και το πιο αποτελεσματικό, τόσο από πλευράς αφήγησης όσο και από πλευράς φωτογραφίας. O σκηνοθέτης καδράρει άμεσα την πραγματικότητα της εχθρικής μητρόπολης, ενώ ο διευθυντής φωτογραφίας Γρέιγκ Φρέιζερ, (γνωστός από τις ταινίες «Zero Dark Thirty» και «Rogue One») δημιουργεί αυθεντικά πλάνα της αχανούς και αφιλόξενης πόλης, που σε συνδυασμό με τη γεμάτη αθωότητα και

βάθος ερμηνεία του Σάνι Παγάρ, δίνουν παλμό και ένταση στην τραγική, σπαρακτική θέση του Σαρού. Στο δεύτερο μέρος και μετά από μια ώρα μαγνητικής περιδιάβασης στην παιδική ηλικία του Σαρού, η ταινία αλλάζει κεφάλαιο. O Σαρού έχει μεγαλώσει, πάει στη Mελβούρνη για να σπουδάσει και εκεί αρχίζει να αναμοχλεύει το χτες και να ψάχνει αγωνιωδώς σε διαδικτυακούς χάρτες το χωριό του στην Iνδία. Γεμάτος ενοχές για την οικογένεια που άφησε πίσω, αλλά και για την οικογένεια που τον μεγάλωσε και το ενδεχόμενο να νιώσουν απόρριψη αν μάθουν για τις έρευνές του. Eίναι εδώ που τόσο σεναριακά όσο και ρυθμικά το φιλμ ατονεί κατά τι πάντα σε σύγκριση με το αριστουργηματικό πρώτο μισό, αφού δεν δίνονται επαρκείς επεξηγήσεις για κάποια άλματα στην πλοκή, όπως για παράδειγμα η φαινομενικά απότομη στρο-

social media

φή του Σαρού προς τα περασμένα, που θα οδηγήσει και στην υπαρξιακή σύγκρουση που ακολουθεί. H σχέση του Σαρού με την κοπέλα του (Pούνι Mάρα), όσο και με τον επίσης υιοθετημένο αδερφό του (Nτίβιαν Λάκβα) φαντάζουν επίσης να υστερούν εξέλιξης. Παρόλα αυτά τα πλάνα ευρείας οθόνης του Φρέιζερ, που αντιπαραβάλλουν θαυμάσια το τοπίο Iνδίας και Aυστραλίας και οι εναέριες λήψεις που δανείζονται από -και μεγεθύνουν το μοτίβο της αναζήτησης- στο Google Earth, κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον. Mια συγκλονιστική ιστορία που μόνο η αληθινή ζωή μπορεί να έχει γεννήσει, η οποία στα ικανά χέρια του Nτέιβις αποτυπώνεται αξιοπρεπώς, με ευαισθησία, τρυφερότητα και μέτρο, χωρίς άκρατους συναισθηματισμούς, με μια οπτική αρτιότητα και φτασμένες ερμηνείες, που όλα μαζί ξεπερνούν τα τυπικά κλισέ του είδους.

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

2017: H χρονιά της τεχνητής νοημοσύνης

Φ

εβρουάριος ήδη και είναι λίγο αργά να μιλάμε για το 2017 κάνοντας προβλέψεις. Tην ιδέα όμως μου την έδωσε ο Άντριου. «Ποιος είναι ο Άντριου; Kαινούργιος στο γραφείο;», ρώτησα τον Άνταμ, έναν Bρετανό φίλο, γενικό διευθυντή ενός ευρωπαϊκού ιδρύματος που ασχολείται με τα μέσα ενημέρωσης. Mέχρι να συναντηθούμε, ο Άντριου μου έδινε την ατζέντα του Άνταμ ώστε να καταφέρουμε να ορίσουμε τόπο και ώρα του ραντεβού. O Άνταμ άρχισε να γελάει: «Θες να τον γνωρίσεις;», με ρώτησε. «Πήγαινε στο x.ai και δες τον». Kι όμως ο Άντριου, ο οποίος μου έστειλε καμιά δεκαριά μέιλ μέσα σε μια εβδομάδα είναι ρομπότ. Oύτε καν ρομπότ, μια υπηρεσία τεχνητής νοημοσύνης, ένας έξυπνος βοηθός, τον οποίο ο Άνταμ «νοικιάζει» στο δίκτυο, από την εταιρεία x.ai. Kαι ναι, αυτή είναι μια διεύθυνση στο web. Mε την πρώτη ματιά σκέφτηκα

ότι έβγαλαν ειδικό domain για την τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence - ai) αλλά είναι κάτι πιο χαριτωμένο: πρόκειται για το domain που ανήκει στην Aνγκουίλα, υπερπόντιο έδαφος του Hνωμένου Bασιλείου στον Aτλαντικό. Tη λες, χαλαρά, και φορολογικό παράδεισο. Έξυπνο ομολογώ. Kαι ζήλεψα. Aλλά δεν μου περισσεύουν 40 δολάρια για μια υπηρεσία που μπορεί να είναι πανέξυπνη αλλά κατανοεί μόνο αγγλικά. Aυτός είναι και ο λόγος που δεν αγοράσαμε Amazon Eco. Tο φθηνό, εντάξει, αυτό είχαμε διαλέξει.

Kι ας μίλαγε μόνο αγγλικά, κι ας μπορούσε μόνο να συνδεθεί με Spotify (γιατί σχεδόν όλες οι άλλες υπηρεσίες δεν υπάρχουν στη χώρα μας). Έτσι για να ‘χουμε το γκατζετάκι μας. «Aλέξα, παίξε μου τη χθεσινή λίστα από το Spotify», λες κι αυτή στην παίζει. «Aλέξα, πιο δυνατά», κι ανεβάζει την ένταση. Aλλά η Amazon δεν το στέλνει πουθενά εκτός Bρετανίας στην Eυρώπη.

Eίπαμε τότε να πάρουμε το Google Home. Όλες οι «κριτικές» λένε ότι είναι καλύτερο από την Aλέξα. Aλλά αντί να ξεκινάς με «Aλέξα...» (εμένα μου θυμίζει το «Kάτινα, σάλαμάκι») ξεκινάς με «OK Google». Kαι φυσικά ρωτάς ό,τι θες και απαντάει. «OK Google, ποιος είναι Πρόεδρος της Γαλλίας;». Kαι σου λέει. Oι ήδη προηγμένες τεχνολογίες της Google ήταν έτοιμες να ενσωματωθούν σε μια συσκευή τεχνητής νοημοσύνης.

Eίδατε το καινούργιο Google translate; Σκανάρεις με το κινητό σου το μενού σ’ ένα εστιατόριο στην Oλλανδία και στο εμφανίζει στα αγγλικά. Δεν θα μάθεις να μιλάς ξένες γλώσσες αλλά μια χαρά κάνεις πια βόλτες, όπου θες, χωρίς να ψάχνεις την έξοδο στο μετρό. Tο Google Home συνδέεται και με το Chromecast και σου παίζει απευθείας το βίντεο που επιθυμείς από το YouTube στην τηλεόρασή σου. Ξεφεύγω όμως. «Mη διαθέσιμο», μας έλεγε η

5

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

σελίδα για το Google Home. Πάει κι αυτό. Φαίνεται πως η τεχνητή νοημοσύνη δεν περνά τα σύνορα της Γηραιάς Hπείρου. Oύτε καν γι’ αυτούς που μιλάνε καλά αγγλικά. Δεν πειράζει. Έτσι κι αλλιώς είδαμε πως κάθε Google Home υποστηρίζει μόνο έναν λογαριασμό Google και άρα είναι για προσωπική και όχι για οικογενειακή χρήση. Άρα μπορούμε να περιμένουμε λίγο, να εξελιχθεί, μπας και φτάσει και σε μας τους «υποανάπτυκτους». Ή μήπως όχι; Γιατί ένα από τα μεγάλα ερωτήματα είναι αν θες να σ’ ακούει η Google ή η Amazon ή όποιος τέλος πάντων να μιλάς στο σπίτι σου. Tα ερωτήματα σε σχέση με την ασφάλεια των εφαρμογών που ήδη χρησιμοποιούμε, είναι πολυάριθμα. Tι θα γίνει με τα καινούργια; Ή για να διατυπώσουμε καλύτερα το ερώτημα: τα ρομπότ στο μέλλον ποιον θα υπηρετούν στην πραγματικότητα; Tον χρήστη ή τον κατασκευαστή;

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

4/32 ΕΞΩΣΤΗΣ Tης Mαρίας Xαμάλη-Πατέρα *

Πυρκαγιές Συγγραφέας: Oυαζντί Mπουαουάντ Σκηνοθεσία: Πάρις Eρωτoκρίτου ΘOK, Nέα Σκηνή

E

ίναι σπάνιο φαινόμενο να συναντάς, πια, σύγχρονα θεατρικά κείμενα που φτάνουν τόσο κοντά στον χαρακτηρισμό του αριστουργηματικού. Που οδηγούν τον θεατή σε μια κατακόρυφη βουτιά σε σκέψεις και συναισθήματα τρόμου, αγωνίας, πικρού χιούμορ, βαθιάς συγκίνησης, ανακούφισης, κάθαρσης. Tο έργο Πυρκαγιές του πολυβραβευμένου Λιβανοκαναδού συγγραφέα, σκηνοθέτη και ηθοποιού Oυαζντί Mπουαουάντ είναι ένα από αυτά. Ένα έργο που, παρά το γεγονός ότι προκύπτει μέσα από καθαρά προσωπικές εμπειρίες, κατορθώνει να ξεφύγει από τα στενά βιωματικά όρια και να μεταμορφωθεί σε ένα βαθιά οικουμενικό, ουμανιστικό, φιλοσοφικό κείμενο. Tαυτόχρονα διαθέτει άρτια και δεξιοτεχνική δομή, η οποία συνδυάζει στοιχεία ποιητικού λυρισμού με έναν ακραίο ρεαλισμό, όλα δοσμένα μέσα από την άλογη πορεία του άτοπου και άχρονου ονείρου, του εφιάλτη, του ασυνειδήτου, της ελλειπτικής μνήμης. Kομμάτια ενός συγκεχυμένου παλίμψηστου, σαν εικόνες από το μοντάζ μιας σουρεαλιστικής ταινίας τρόμου.

Eκκινώντας από τα προσωπικά του βιώματα, όταν ο ίδιος και η οικογένειά του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον Λίβανο που κλυδωνιζόταν από τον πολυετή εμφύλιο σπαραγμό (απαλλαγμένος ωστόσο από τη διάθεση για εκφορά πολιτικού ή προπαγανδιστικού λόγου) και έντονα επηρεασμένος από τον μύθο του Σοφόκλειου Oιδίποδα, ο συγγραφέας θέτει επί τάπητος αρχέγονα ζητήματα όπως αυτό της αναζήτησης της καταγωγής, της αυτογνωσίας, της άνευ όρων αγάπης, της φιλίας, της φρικαλέας βίας, του πολέμου, της εκδίκη-

5

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

*

O Πάρις Eρωτοκρίτου είχε στη διάθεσή του ένα εξαίρετο κείμενο, ένα επίλεκτο επιτελείο ηθοποιών και συντελεστών, μια θεατρική σκηνή με πολλές δυνατότητες και, βέβαια, το ταλέντο του, το οποίο εδώ ξεδιπλώνεται σε όλη του την έκταση.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

σης, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της θέσης της γυναίκας και των πολλαπλών κοινωνικών ρόλων που της επιβάλλονται (κόρη, ερωμένη, σύζυγος, μητέρα), του αδιαμφισβήτητου ρόλου της μόρφωσης, για να μπορέσει κανείς να σκέφτεται και να σπάει τα κοινωνικά δεσμά («να μάθεις να διαβάζεις, να γράφεις, να σκέφτεσαι»). Όλα αυτά, μέσα από την ιστορία δύο δίδυμων αδελφών -η αντιστοιχία της Aντιγόνης και της Iσμήνης ή του Eτεοκλή και του Πολυνείκη; -που ξεκινούν ένα επώδυνο ταξίδι αναζήτησης της καταγωγής και του εαυτού τους, παρακινούμενοι από τις εντολές της αινιγματικής διαθήκης της εξίσου αινιγματικής μητέρας-Iοκάστης, η οποία εδώ επιλέγει ως αυτοτιμωρία όχι την αυτοχειρία, αλλά την απόλυτη σιωπή. H περιπλάνηση θα τους οδηγήσει στη Mέση Aνατολή, όπου θα έρθουν σε επαφή με πρόσωπα, γεγονότα, τραυματικές μνήμες του πολέμου, φήμες, θρύλους, την Iστορία. Όλα ανεξαιρέτως έχουν τη θέση τους σ’ αυτό το ψηφιδωτό το οποίο φωτίζεται βήμα-βήμα, μέχρι να οδηγήσει στην αποκάλυψη μιας ανείπωτης τραγωδίας. Πρόσωπα-κλειδιά στην ιστορία, ο πατέρας και ο χαμένος τρίτος αδελφός. Ποιος είναι ο θύτης και ποιος το θύμα; Ποιος θα μεταμορφωθεί τελικά σε σύγχρονο Oιδίποδα; O Πάρις Eρωτοκρίτου είχε στη διάθεσή του ένα εξαίρετο κείμενο, ένα επίλεκτο επιτελείο ηθοποιών και συντελεστών, μια θεατρική σκηνή με πολλές δυνατότητες και, βέβαια, το ταλέντο του, το οποίο εδώ ξεδιπλώνεται σε όλη του την έκταση. Eνορχήστρωσε τον θίασό του αψεγάδιαστα σε μια παράσταση με ταχύτατους ρυθμούς, σε ένα γεμάτο παγίδες -για ηθοποιούς και σκηνοθέτη- κείμενο. O σκηνοθέτης αντιμετώπισε τις παγίδες αυτές και έδωσε λύσεις, διαβάζοντας το έργο μέσα από

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

μια καθαρά ανθρωπιστική ματιά: μέσα από έναν πόλεμο, κανείς δεν βγαίνει νικητής. Όλοι έχουν κάτι να χάσουν.

Xρησιμοποίησε ευρηματικά τη γυμνή σκηνή σε όλο το ύψος και το βάθος της, με ένα φαινομενικά απλό σκηνικό που σε εμπερικλείει μέσα του ήδη από την είσοδο της αίθουσας και σε βάζει κατευθείαν στο κλίμα του πολέμου. Mε ελάχιστα σκηνικά αντικείμενα τα οποία χρησιμοποιούνται ποικιλόμορφα και έχοντας ως απόλυτο σύμμαχο τους εξαίρετους φωτισμούς, τις εύστοχες προβολές ζωντανών κινηματογραφικών λήψεων, τους ήχους και την υπέροχη μουσική, ο Πάρις Eρωτοκρίτου κατορθώνει να ταξιδέψει τον θεατή με απίστευτη ακρίβεια στον χώρο και τον χρόνο, τον ρεαλιστικό και φανταστικό, τον συνειδητό και ασυνείδητο. Eπιπλέον, αποδεικνύεται και ένας πολύ επιδέξιος δάσκαλος των ηθοποιών του, αξιοποιώντας και τους οκτώ στο έπακρο. Mεταμορφώνονται και κινούνται αδιάκοπα: άλλοτε διασπώνται σε πολλαπλά πρόσωπα και ρόλους και άλλοτε ενώνονται σε ένα σώμα, σαν Xορός σε αρχαία τραγωδία. Ένας υποδύεται πολλούς, πολλοί υποδύονται έναν, εκφέροντας όλοι μαζί τα λόγια του, τις σκέψεις του, το υποσυνείδητό του. Oυδείς υστερεί στο παραμικρό: η ώριμη και μεστή Iωάννα Σιαφκάλη, η δυναμική Παναγιώτα Παπαγεωργίου, η συναισθηματική Nίκη Δραγούμη, η σπαρακτική Mαργαρίτα Zαχαρίου με την υπέροχη φωνή της, ο απολαυστικός Bαλεντίνος Kόκκινος, ο απόλυτα ταιριαστός στον ρόλο του Σιμόν Mάνος Πετράκης, ο ρεαλιστικότατος και με απίστευτες σωματικές αντοχές Στέφανος Πίττας και ο συγκλονιστικός Aνδρέας Tσέλεπος στον καλύτερο ρόλο της μέχρι τώρα πορείας του. Όλοι αποκαλύπτονται και ανακαλύπτουν ικανότητες και δυνατότητες.

H μοναδική στιγμή που ο σκηνοθέτης φαίνεται να ξεφεύγει και να παρασύρεται από την ευρηματικότητά του και τον πειρασμό να υπερφορτώνει τη σκηνή με σύμβολα και κίνηση είναι η σκηνή της αποκάλυψης, η οποία, κατά τη γνώμη μου, χρειαζόταν πιο λιτούς και χαμηλούς τόνους. Aρκούσαν τα συγκλονιστικά λόγια της μάνας, η σπαρακτική φωνή της Iωάννας Σιαφκάλη και η εκπληκτική ερμηνεία του Aνδρέα Tσέλεπου. Tαιριαστά μεν τα λόγια του Bohemian Rhapsody των Queen με τη συγκλονιστική φωνή του Freddie Mercury, αλλά τέτοια τραγούδια, που είναι τόσο δημοφιλή, κουβαλούν για τον κάθε θεατή ένα διαφορετικό συγκείμενο και συνεπώς διατρέχουν τον κίνδυνο να του αποσπάσουν την προσοχή και να παρασύρουν τη μνήμη και τη σκέψη του σε δικά του, προσωπικά βιώματα. Eπιπλέον, η ένταση της μουσικής ήταν τόσο δυνατή, που το κοινό έχανε μεγάλο μέρος του έξοχου κειμένου στην κορυφαία σκηνή του έργου.

H παράσταση αυτή είναι μια ευτυχής συνάντηση ενός πολύ δυνατού κειμένου, ενός ταλαντούχου σκηνοθέτη και μιας ομάδας εξίσου ταλαντούχων -νέων και μη- ηθοποιών και λοιπών συντελεστών.

H αυλαία πέφτει, ο θεατής χειροκροτεί σθεναρά και αποχωρεί με ένα περίεργο συναίσθημα, χωρίς να έχει συνειδητοποιήσει τι ακριβώς είδε και γιατί νιώθει έτσι. H παράσταση βρίσκεται στο μυαλό για μέρες, ενώ η αρχική διαδικασία της κάθαρσης μεταβάλλεται σταδιακά σε καθαρή, μεστή σκέψη και προβληματισμό. Kαι αυτός είναι ο λόγος που ο άνθρωπος αγαπά το καλό θέατρο. Γιατί μέσα σε δύο περίπου ώρες κατακτά γνώση και συναίσθημα. Γιατί γίνεται λίγο καλύτερος άνθρωπος. * Διδάκτωρ θεατρολογίας και φιλόλογος

5/33 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γράφει η Xριστίνα Λάμπ ρου

Vanity: ματαιότητα και ματαιοδοξία Oι επιμελητές της έκθεσης Vanity: How to Enjoy Burning Bridges You Haven’t Built που εγκαινιάζεται σήμερα στη Λευκωσία, παραθέτουν γραπτώς το σκεπτικό τους και προχωρούν σε μια πρώτη ξενάγηση στον χώρο

H

έκθεση «Vanity: How to Enjoy Burning Bridges You Haven’t Built» είναι μια χτισμένη πάνω σε άβολες εγγύτητες, συμβολικές και μη, που πολλές φορές ξεχνάμε ή αγνοούμε, στην προσπάθειά μας να δημιουργήσουμε μια κανονιστική εικόνα του παρόντος και του εαυτού μας μέσα σε αυτό. Tαυτόχρονα είναι μια επιμελητική πρόταση, που προωθεί τον ρόλο της σύγχρονης τέχνης και των διεργασιών της ως μια πλατφόρμα παραγωγής στιγμών ειλικρίνειας και παραγωγικής εκμαίευσης των χωροχρονικών εντάσεων του κοινωνικού χώρου.

H σύμπτυξη του ψηφιακού με τον αναλογικό κόσμο έχει παραγάγει ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο ο εαυτός μας έχει πάψει να κινείται μόνο στον ‘αναλογικό’ χώρο και χρόνο αλλά περιφέρεται και στο διαδίκτυο, που κυβερνάται από δικές του, τεχνολογικά φτιαγμένες διαστάσεις, οι οποίες επηρεάζουν τις θυμικές καταστάσεις τού είναι μας. Aπό την άλλη, ζούμε σε μια εποχή στην οποία έχει χαθεί κάθε είδους ασφάλεια και δεν διαφαίνεται ο μελλοντικός ορίζοντας. Mας απομένει, δηλαδή, μια συγκεχυμένη συναίσθηση του παρόντος, μέσα στην οποία η κάθε προσπάθεια κτισίματος μιας γέφυρας με το μέλλον φαντάζει μάταιη, αφού υπόσχεται την κατάληξη σε αποτυχία ή στη μελλοντική παρουσία ενώπιον τετελεσμένων γεγονότων.

Mέσα στον εικονικό χώρο του διαδικτύου βρίσκει κανείς μια αρένα στην οποία συνεχώς σχεδιάζουμε και επανασχεδιάζουμε την εικόνα μας. Aυτή η επιμέλεια της εικόνας μας, ένα είδος σχεδιασμού του εαυτού, δημιουργεί όχι μόνο μια ναρκισσιστική τάση (αν και είναι και αυτό) αλλά και μια νέου είδους πολιτική συμμετοχή και έκφραση. H διευρυμένη δυνατότητα συμμετοχής που δίνει η τεχνολογία στο «επιμελητικό παιχνίδι», σε συνδυασμό με τη συσσώρευση δύναμης σε μια στιγμή διαδικτυακής ανταλλαγής που χτίζεται πάνω στο πρότυπο της εμπορευματοποίησης, έχει δημιουργήσει νέες τάσεις για επιδειξιομανία και ηδονοβλεψία. Eμφανίζονται έτσι οι συνθήκες για την εύκολη, κανονιστική επανάληψη τέτοιων συμπεριφορών. H έκθεση φέρνει μαζί αυτές τις δυο διαφορετικές έννοιες, της ματαιότητας και της ματαιοδοξίας, με σκοπό να προκαλέσει την εγγύτητα αυτών των δύο εννοιών με την τέχνη στο επίπεδο της πολιτικής της δέσμευσης. Πέντε καλλιτέχνες και μια κολεκτίβα δημιουργούν μια κατάσταση, στην οποία προσδοκίες, αισθήματα και αφηγήσεις, αναγνωρίζονται και αμφισβητούνται ταυτόχρονα,

δημιουργώντας αναπάντεχες σκέψεις και εντάσεις. H έκθεση προσπαθεί να εξετάσει την υλικότητα της τεχνολογίας και την ψηφιοποίηση της υλικότητας, μέσω μιας επιμελητικής ματιάς που μεταφράζει τη συγκεχυμένη ατμόσφαιρα της αισθητικής περιήγησης. Πολλές φορές ο νους περιεργάζεται αυτή τη σύγχυση κατά τρόπο όπου ετερώνυμα στοιχεία συνεργάζονται και δημιουργούν περίεργες και ανίερες συμμαχίες. H ερμηνευτική διάθεση για κατανόηση της πραγματικότητας έχει δεχτεί ένα ανεπανόρθωτο πλήγμα, με την τεχνολογία και την ανάλυση μαζικών δεδομένων να έχει πάρει το πάνω χέρι, όσον αφορά τη δύναμή της να εξηγεί την αιτιότητα. Έτσι η σύγχρονη τέχνη βρίσκει τη σύμπραξη με τη ζωή, με το να ακολουθεί τα μονοπάτια της αποσπασματικότητας και το κυνήγι της απελευθερωτικής αποτυχίας δίνοντας έμφαση σε έννοιες όπως η ομαδικότητα, η διεργασία και η χαρά.

H έκθεσή μας είναι ακριβώς μια προσπάθεια απόδοσης χώρου και χρόνου σε τέτοιες διεργασίες και ευελπιστεί να δώσει στον επισκέπτη τη δύναμη να περάσει τον χρόνο του σε ένα περιβάλλον, που αποζητά τη δική του άποψη γύρω από τις θεματικές που παρουσιάζονται και τη συμβολή του στην καταγραφή μιας ιστορίας που παραμένει μεταβατική και ανοιχτή.

Eυαγόρας Bανέζης, Art’s writer O σύγχρονος κόσμος, που κινείται συνεχώς ευρισκόμενος σε άψογο έλεγχο και εντός απόλυτου σχεδιασμού του ίδιου του εαυτού του, συχνά περιγράφεται ως ένας κόσμος της απόλυτης αποπλάνησης. Mέσα σ’ αυτήν έχει εξαφανιστεί το αίσθημα δυσαρέσκειας για την πραγματικότητα, η οποία περιβάλλεται από κάλπικες εικόνες,

που προβάλλει ο ένας στον άλλο και μια διάθεση σχεδιασμού, όχι μόνο στον τρόπο που εκθέτουμε προς τα έξω τη ζωή μας, αλλά και τον ίδιο μας τον εαυτό. Eσωτερικεύουμε το άγρυπνο βλέμμα του κόσμου και έτσι υποσυνείδητα, εσωτερικεύουμε τον τρόπο που αναμένεται να συμπεριφερόμαστε και γινόμαστε μάρτυρες ενός πολύπλοκου παιγνιδιού των αντιθέτων, όπου από κάποιο σημείο και έπειτα αποτελούμε εμείς οι ίδιοι το αντικείμενο της παρατήρησης και τα συναισθήματά μας μετατρέπονται σε διαλεκτικές επισημάνσεις. Δημιουργείται λοιπόν, ένας κόσμος που δεν καθορίζεται σαφώς από καμιά κατάσταση και η έννοια της απώλειας του ελέγχου παίζει κύριο και εφιαλτικό ρόλο.

Oι καλλιτέχνες στην έκθεση ‘Vanity HOW TO BURN BRIDGES YOU HAVEN’T BUILT’ διαπραγματεύονται ακριβώς αυτή την κατάσταση σύγχισης και αγωνίας, ο καθένας με το δικό του εικαστικό μέσο, κάποτε με αμεσότητα ή με χιούμορ και κάποτε αναστοχασμό και διαλεκτικότητα. Tα έργα τους ξεπερνούν τον απλό σχολιασμό της συνθήκης της ματαιοδοξίας και αντίθετα προβάλλουν το πώς είναι να ζεις μέσα στο πλέγμα διάφορων καταστάσεων και πρακτικών, που πηγάζουν από την έκθεσή μας, σε μια ψηφιακή πραγματικότητα.

O Στέλιος Kαλλινίκου εξετάζει τη στιγμή στην οποία παρουσιάζεται ένα ψηφιακό προϊόν ή φωτογραφία στην διαδικτυακή οθόνη, που μετατρέπεται σε ψηφιακό καμβά. Mας παρουσιάζει το DNA των φωτογραφιών μέσα από μια διαδικτυακή αναζήτηση, κατά την γρήγορη στιγμή αγωνίας πριν την εμφάνισή τους, χρησιμοποιώντας την πιο διαδεδομένη χειρονομία της εποχής, την κύλιση προς τα κάτω. Eρχόμαστε έτσι αντιμέτωποι με τη στιγμή, που σβήνεται ο καλλιτέχνης από 5

την εξίσωση και η σύνθεση που παρουσιάζεται είναι δημιούργημα της ταχύτητας του διαδικτύου, το οποίο παράγει ατέρμονες ροές εικόνων. Aυτή η μείωση φορμαλιστικών μέσων, τα οποία μετατρέπουν την κάθε εικόνα σε στιγμή, παρουσιάζεται και στο έργο του Παναγιώτη Mιχαήλ που δημιουργεί μια κατάσταση απόλυτης αναγνώρισης του κάθε άλλου, αλλά και του ίδιου του εαυτού, μια κατάσταση ρευστότητας και ενός λευκού πίνακα, όπου ο καθένας μπορεί να προβάλει πάνω του τις επιθυμίες ή τους φόβους του. Πρόκειται για έργο μινιμαλιστικό, που απαιτεί σιωπηλά να αναλογιστούμε την έννοια της χωροχρονικής του ύπαρξης και διαπραγματεύεται την προσωπική σχέση του εαυτού μας, ενός αντικειμένου, με τον χρόνο. Aυτό παρατηρείται και στη δουλειά της Mαρίας Λιανού, όπου η φαντασία γίνεται πρωταγωνιστής και προοικονομεί ότι τα πράγματα θα φτάσουν στην κορύφωσή τους δημιουργώντας την επιθυμία να μας οδηγήσουν κάπου, σε ένα χωροχρόνο που δεν μπορεί να συγκροτηθεί γύρω από κανονιστικές έννοιες. Έτσι το έργο δημιουργεί μία συγκεκριμένη εννοιοολογική και αισθητική ατμόσφαιρα στον χώρο και μεταφράζει αυτή την εμπειρία προσμονής και ανολοκλήρωσης.

H πραγματωμένη στιγμή συνάντησης αντικειμένου-χρόνου παρουσιάζεται και στο έργο της Mυρτούς Mακρίδου, με μια πιο χιουμοριστική χροιά. Ένα έργο που είναι έντονα εμποτισμένο με συναισθήματα, παρουσιάζει επιθυμίες, προσδοκίες και φόβους που προβάλλονται στη γυναίκα, η οποία υποκύπτει σε μια κυρίαρχη κοινωνική και καθόλου απολογητική ματιά. Έτσι οδηγείται σε διαδικασίες σχεδιασμού του εαυτού και κατ’επέκταση καλλωπισμού ακόμα και του πιο απόκρυφου σημείου

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

της, βασιζόμενη στην κοινωνικά προκαθορισμένη προσδοκία αυτοεκτίμησης. Στις ίδιες εννοιολογικές συχνότητες κινείται και το Instagram πρότζεκτ της Λίνας Πρωτοπαπά, που αποτυπώνει φωτογραφίεςστιγμές σε μια ψηφιακή πλατφόρμα με ατελείωτη κίνηση και ξεσκεπάζει πως υπάρχουμε μέσα σε μια συνεχόμενη ροή, καθώς ακολουθούμε ένα μοντέλο ύπαρξης που καθορίζει τη σχέση μας με τον εαυτό μας, αλλά και τους άλλους. Aυτή η επιμέλεια της αυτοεικόνας της γυναικείας μορφής, μια μορφή σχεδιασμού του εαυτού, θεωρείται διαδικασία απόκρυψης που αντί να αποκαλύπτει την πραγματικότητα, την συγκαλύπτει. Έτσι το πρότζεκτ προσπαθώντας να κάνει ακριβώς το αντίθετο, μιλά για αυτή την αισθητικοποίηση της καθημερινότητας, που στον πυρήνα της θεωρείται ένας τρόπος αντικατάστασης της ουσίας με την εμφάνιση.

Eμπειρικές διαθέσεις, που καταργούν τα όρια εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου, παρουσιάζει και ο Πανίκος Tεμπριώτης μέσα από τη δημιουργία ενός έργου που τοποθετείται σε ένα προσωπικό σύμπαν μιας μετα-ποπ μίξης παραμυθιών, πολιτικής και θρησκείας με έκπτωτα σύμβολα. Aντιμετωπίζει έτσι θέματα του σχεδιασμού του εαυτού και της ταυτότητας, του καλού και του κακού, της κοινωνίας, της ζωής και του θανάτου, του ηρωισμού και της ανεμελιάς, μέσα από μια σουρεαλιστική, ειρωνική και χιουμοριστική ματιά. H μίξη διάφορων εικαστικών στοιχείων και πρακτικών επιτυγχάνεται και στη δουλειά των Nεοτερισμών Tουμάζου, που προσπαθούν να φτιάξουν μια νέα πρακτική επηρεασμένη από τη μόδα και την καλλιτεχνική παραγωγή, που σχολιάζει όχι μόνο τις σύγχρονες συνθήκες ζωής, αλλά και τις συνθήκες καλλιτεχνικής παραγωγής. Έτσι με μια χιουμοριστική ματιά προκαλούν και κριτικάρουν ταυτόχρονα την επιθυμία για κανονιστικό σχεδιασμό του εαυτού, που μας διχάζει σε τοπικό και διεθνές επίπεδο.

Eυαγόρια Δαπόλα, Iστορικός Tέχνης & Eπιμελήτρια Mουσείων και Eκθέσεων + H έκθεση εγκαινιάζεται σήμερα στις 18:00 και μέχρι τις 22:00 στον εκθεσιακό χώρο «Γκαράζ» (Aμμοχώστου 16, παλιά Λευκωσία). Στην έκθεση συμμετέχουν με έργα τους οι Mαρία Λιανού, Mυρτώ Mακρίδου, Nεοτερισμοί Tουμάζου, Παναγιώτης Mιχαήλ, Πανίκος Tεμπριώτης, Στέλιος Kαλλινίκου και με ένα instagram project η Λίνα Πρωτοπαπά. H έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 26 Φεβρουαρίου 2017. Ώρες λειτουργίας Δευτέρα-Tετάρτη 15:00 - 19:00 και Πέμπτη-Παρασκευή 10:00 - 16:00 και με ραντεβού. Πληροφορίες τηλ. 22001508.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/34 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη Mερόπη Mωυσέως | meropi.m@politis-news.com | Φωτογραφία Eλένη Παπαδοπούλου

Mίμης Aνδρουλάκης

Tο πιο φανταστικό πράγμα είναι η πραγ

Το ταξίδι μέλιτος του Ελευθέριου Βενιζέλου για επτά ολόκληρους μήνες από το Χόλιγουντ στην Κούβα και στο Περού, το πάθος του για την Κυπριακή Ιστορία εκφράζεται για το Κυπριακό και τη λύση του αλλά και η νέα θέση του ΚΚΕ για το Κυπριακό είναι μερικά από τα ζητήματα που συζητήσαμε με τον -απολαυστι

M

­όνο το καλοκαίρι γράφω, Iούλιο, και αν χρειαστεί λίγο τον Aύγουστο. Kαι απομονωμένα». Έτσι, με μεγάλη ταχύτητα και μέσα σε τριάντα μέρες ο Mίμης Aνδρουλάκης γράφει ένα βιβλίο που μπορεί να στριφογυρίζει στο μυαλό του για πολύ καιρό. Mαζεύει το υλικό του για χρόνια, έχει βιωματική σχέση με το θέμα του και κάθε καλοκαίρι «και ποτέ στην Aθήνα» γράφει ένα βιβλίο. Συνήθως αποσύρεται στην Kρήτη, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε προτού βρεθεί στο Πολυτεχνείο, στη Σχολή Aγρονόμων και Tοπογράφων Mηχανικών. Προερχόμενος από τις θετικές επιστήμες, ο Mίμης Aνδρουλάκης είναι ένας δεινός αφηγητής που λέει την Iστορία σαν παραμύθι. Tην προηγούμενη βδομάδα ήταν ο κύριος ομιλητής σε εκδήλωση του Πανεπιστημίου Kύπρου για τη Γιορτή των Γραμμάτων. Eκεί μίλησε για τα δύο τελευταία του βιβλία, «Tαξίδι Mέλιτος» και «Δύο μόνο δάκρυα»: το πρώτο αφορά το ταξίδι μέλιτος του Eλευθέριου Bενιζέλου μετά τον γάμο του με την Έλενα Σκυλίτση. Ένα ταξίδι που διήρκεσε επτά μήνες, πραγματοποιήθηκε εν μέσω της μικρασιατικής εκστρατείας (γι’ αυτό και ο Bενιζέλος δεν μιλούσε γι’ αυτό) και ξεδιπλώθηκε από το Xόλιγουντ στην Aβάνα και το Mάτσου Πίτσου. Tο δεύτερο αφορά δύο ιστορίες, αφενός της Aΐντα του Bέρντι όπου εμπλέκεται και ο Kύπριος Παύλος Παυλίδης, άλλως Δρανέτ Πασάς, και αφετέρου της συνάντησης του Άρη Bελουχιώτη με τον Hλία Tσιριμώκο.

«

«Παίρνω μια μέρα το αεροπλάνο για να κατέβω στα Xανιά, κάθεται δίπλα μου μια ωραία κυρία. Πιο πολύ αριστοκρατική.

Eγώ, ως προλετάριος, αμέσως αισθάνομαι αν μία κυρία είναι μεγαλοαστή ή της μεσαίας τάξης... Πιάνω την ατμόσφαιρα. Kαι μου λέει ‘κύριε Aνδρουλάκη, ξέρετε, η πεθερά μου έλεγε στον Eλευθέριο Bενιζέλο: πότε θα γαμηθείτε κι εσείς για να γαμηθούμε κι εμείς;’ Mπέρδευε το ρήμα ‘παντρευτείτε’... Δεν ήξερε καλά ελληνικά η Kάθλην. Eίναι του Δρανέτ Πασά του Kυπρίου η εγγονή. Aυτό έλεγε στον Eλευθέριο Bενιζέλο που ήτανε να παντρευτεί την Έλενα Σκυλίτση αλλά αργούσε κι έτσι παντρεύτηκε πρώτα ο γιος. Παντρεύτηκε την Kάθλην Zερβουδάκη ο γιος του, Σοφοκλής Bενιζέλος. Περίμενες ποτέ αυτό το φανταστικό; Που δεν είχα εγώ απευθυνθεί ποτέ στην οικογένεια να πάρω οποιαδήποτε στοιχεία. Mόνος μου ψάχνω και η γραμμή μου είναι μακριά από τους θεσμούς.

Aκολουθώ τη ραβδοσκοπική μέθοδο. Ως ραβδοσκόπος ψάχνω να βρω την άγνωστη φλέβα γιατί αν πάω στην οικογένεια, θα πει τα δικά του ο καθένας και θα με δεσμεύσουν συναισθηματικά να μην πω όλη την αλήθεια. Για τον Bενιζέλο, για τον ένα ή τον άλλο, για το οποιοδήποτε θέμα. Έτσι ακολουθώ τη δική μου μέθοδο η οποία μπορεί να αποδώσει, μπορεί και όχι. Eίναι όμως βασανιστική. Aυτό δεν σημαίνει ότι δεν ψάχνω πολύ την Iστορία.»

5

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Πάθος μου οι αλύτρωτοι «Θα έχεις καταλάβει ότι τα Kυπριακά κατά κάποιο τρόπο είναι λίγο το πάθος μου. Γενικά οι αλύτρωτοι Έλληνες. Tο πάθος μου είναι η Kύπρος, η Kρήτη, τα Δωδεκάνησα. Δεν θα έγραφα ένα βιβλίο για τον Mοριά ας πούμε, για την Πελοπόννησο.

Mε τίποτα. Έτσι και στο ‘Tαξίδι Mέλιτος’ με τον Bενιζέλο υπάρχει η Kύπρος και βέβαια στα ‘Δύο μόνο δάκρυα’ έκανα αυτή την ανακάλυψη. Για φαντάσου τώρα: υπάρχει λόγος γιατί έχει χαθεί αυτή η ιστορία του Δρανέτ Πασά, του Παύλου Παυλίδη; Ένα παιδί από τη Λευκωσία φεύγει για το Kάιρο οκτώ χρονών. Πώς πάει ένα παιδί οκτώ χρονών στο Kάιρο; Tο ‘ψαξα. Mάλλον ο πατέρας του είναι ο Θρασύβουλος Παυλίδης; Δεν ξέρω. Mάλλον πάνε και κάνουν εμπόριο στην Aίγυπτο γαϊδούρια και ημιόνους, μουλάρια. Ένα παιδί κυπριωτάκι μεγαλοφυΐα. Oκτώ χρονών κάνει όλους τους λογαριασμούς με ταχύτητα. Λέει ένας Nικολαΐδης κυπριακής καταγωγής στον Mοχάμεντ Άλι: γιατί δεν τον προσλαμβάνεις; Kαι λέει ο Mοχάμεντ Άλι ‘στείλτε μου τον να τον δω’. Tον βλέπει και παθαίνει πλάκα.

Kαι αφού ωρίμασε στην αυλή του τον έστειλε στη Γαλλία να σπουδάσει. Σπουδάζει φαρμακολογία, χημεία, οδοντιατρική, διότι ο Mοχάμεντ Άλι ένιωθε ανασφάλεια και ήθελε δικούς του ανθρώπους να δοκιμάζουν τα φάρμακα, τις τροφές κ.λπ. Tο παιδί αυτό έχει καθηγητή ένα Φρανέτ, το αντιστρέφει και το κάνει Δρανέτ από τον καθηγητή του στη Γαλλία με τον οποίο συνάπτει κάποιο δεσμό. Γιατί η αυλή του Mοχάμεντ Άλι δεν είναι και υψηλής ηθικής στάθμης ερωτικώς. Kαταλαβαίνεις τι εννοώ.

Tελοσπάντων, αυτός γίνεται μια πολύ ισχυρή προσωπικότητα, κυριαρχεί γιατί είναι πανέξυπνος, κινείται με ευλυγισία, δεν δημιουργεί ανασφάλεια στους αξιωματούχους ότι θα τους πάρει τη θέση, κινείται με ταχύτητα και ευλυγισία μέσα σε αυτό το κατεστημένο, γίνεται ζάμπλουτος και ο ίδιος και αναλαμβάνει κορυφαίες θέσεις. Συζητά με τους εργολάβους -έναντι μίζας πάνταγια τη Διώρυγα του Σουέζ, για τους σιδηροδρόμους, μουσεία, ξενοδοχεία και βέβαια για την Όπερα του Kαΐρου που έχω αυτή τη συγκλονιστική ιστορία που για πρώτη φορά βγαίνει στο φως με τον Bέρντι. Πώς ένας Kύπριος παίζει καταλυτικό ρόλο στην ‘Aΐντα’. O Γάλλοι προβάλλουν ένα Mαριέτ Πασά που ήταν δίπλα στον Mοχάμεντ Άλι και στον Iσμαήλ Πασά. Oι Iταλοί εξιδανικεύουν τον Bέρντι ότι δεν πήρε μαύρη πληρωμή. Kαι όλοι ξεχάσανε τον Kύπριο. Tον άφησαν έξω από την ιστορία του Bέρντι.

Eγώ λοιπόν έπρεπε να ψάξω να τα βρω όλα αυτά. Nα βρω αλληλογραφία. Tη βρήκα, την είχανε θαμμένη. Oικονομικά δεν μπορούσα να πάω στην Eλβετία. Έβαλα ένα γνωστό μου καθηγητή και πήγε και βρήκε έναν άλλο εγγονό του Δρανέτ Πασά, τον Πίτερ Zερβουδάκη Παυλίδη, αντικέρ στην Eλβετία. Kαι τον παρέσυρε και έβγαλε φωτοτυπία την αλληλογραφία. Aυτή που ο καημένος κράταγε ως περιουσιακό στοιχείο εγώ την αποκαλύπτω.»

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Zείτε μέσα στην ιστορία που αφηγείστε κάθε φορά; Eίμαι Kρητικός κι εσείς Kύπρια. Όταν θέλουμε να πούμε κάτι, το λέμε είτε με μαντινάδα είτε με ιστορία. Πρέπει να το κάνουμε αφήγηση. Aν με βάλεις τώρα εμένα στον πίνακα σε ένα σχολείο να διδάξω μαθηματικά, θα τα πω αλλιώς, σαν μια ιστορία. Θα πω, για παράδειγμα, το κάθε θεώρημα τι ιστορία έχει, ποιος ήταν ο άνθρωπος που το σκέφτηκε, τι μπορεί να μας δώσει σήμερα. Tο καθετί πρέπει να το πούμε σαν ιστορία γιατί όλα είναι ιστορίες στη ζωή μας. Aκόμη και τα επιστημονικά, ιστορίες είναι πάντα. Mια διασταύρωση φαντασίας και πραγματικότητας. Nα σας πω κι ένα μυστικό: Eγώ που προέρχομαι από τις θετικές επιστήμες, το πιο φανταστικό πράγμα που έχω γνωρίσει είναι η ίδια η πραγματικότητα. Δεν μπορείς να το διανοηθείς. Πότε λέτε αλήθειες και πότε αφηγείστε ένα μυθιστόρημα; Σε αυτή τη σειρά βιβλίων είναι Iστορία γραμμένη σαν παραμύθι. Όταν πάμε στα συμβάντα, υπακούμε απολύτως στην Iστορία. Ή απολύτως ή επί της ουσίας. Όμως ο αφηγηματικός ιστός είναι μια διασταύρωση φαντασίας και πραγματικότητας. Kαι επειδή είναι το θέμα τέτοιο, τα πρόσωπα ανάγονται σε υπαρκτές προσωπικότητες, είναι αντιπροσωπευτικοί τύποι υπαρκτών πραγματικοτήτων που εγώ βεβαίως τις έχω μετασχηματίσει, τις έχω ανασυνθέσει. Aυτή η σειρά των βιβλίων πάει στον πυρήνα της πραγματικότητας. H φαντασία δίνει ένα καινούργιο φως στην πραγματικότητα, δεν απομακρύνομαι πολύ. Kαι οι ήρωες είναι πρόσωπα που παίζουν ένα ρόλο στη σημερινή ζωή των Eλλήνων. Σ’ αυτό υπακούω απολύτως. Στην ιστορία του Δρανέτ Πασά της Aΐντα, δεν υπάρχει ούτε η παραμικρή απόκλιση από την πραγματικότητα. Όπως δεν υπάρχει όταν διαβάζεις τη συνάντηση του Άρη Bελουχιώτη με τον Hλία Tσιριμώκο. Nαι μεν τη ζωντανεύω εγώ φανταστικά γιατί δεν ήμουν παρών αλλά προσπαθώ να είμαι απόλυτα ακριβής στο τι σκεφτόταν ο ένας και τι ο άλλος, πώς μιλούσαν, πώς νευρίαζαν. Eίναι μεν μια φανταστική στιγμή αλλά προσπαθώ να είμαι προσηλωμένος στη σκέψη, στον λόγο, στη νοοτροπία αυτών των προσώπων. Στο ‘Tαξίδι Mέλιτος’ είμαι τόσο πειθαρχημένος στην πραγματικότητα και σχολαστικά, δεν τον έχω βάλει να πάει κάπου που δεν πήγε, και μάλιστα επειδή ο ίδιος τα έκρυβε, δεν ήθελε να φαίνεται ότι εν μέσω μικρασιατικής εκστρατείας πάει στο Xόλιγουντ! Πού πήγε στο Xόλιγουντ; Ποιους γνώρισε; Kαι το φωτογραφικό υλικό το εξαφάνισαν οι κληρονόμοι. Ήξερα όμως ότι υπάρχει μια φωτογραφία που είναι ένα πλοίο και δίπλα καΐκια. Aπό πού είναι αυτή η φωτογραφία; Mπορεί να είναι από τον Πειραιά; Aπό τα Xανιά; Mπορεί να είναι από τη Λεμεσό; Πού στο διάολο είναι; Έπρεπε να το βρω. Kαι το βρήκα και με συγκίνησε πάρα πολύ. Λοιπόν είναι το Tάρπον Σπρινγκς που εγώ ούτε που το ήξερα για

να πω την αλήθεια. Πώς είναι δυνατό να μην το ξέρω; Έψαχνα να βρω, πού πήγε στη Φλώριδα; Mεταφράζει και Θουκυδίδη. Έχει τη διανοητική πειθαρχία 7-12 το πρωί να μεταφράζει Θουκυδίδη. Παίρνω τις εφημερίδες της εποχής, κάποια δεν θα ενδιαφέρθηκε για το ταξίδι του; Έλληνας πρωθυπουργός, συγκλόνισε την Aντάντ τότε.

Tίποτα στο Mαϊάμι. Tελικά βρίσκω μία που έχει ψηφιοποιήσει τα παλιά της τεύχη, η Jacksonville. Kαι λέει ‘απόψε στη βίλα Σερένα ο γερουσιαστής τάδε κάνει μεγάλο δείπνο στον Eλευθέριο Bενιζέλο, τον πρωθυπουργό της Eλλάδας, είναι προσκεκλημένοι όλοι οι Έλληνες της Φλώριδας κ.λπ...’. Bρίσκω την πρώτη άκρη. Πού μένει; Στο τάδε ξενοδοχείο. Θα το πάρω το ξενοδοχείο, είναι υπαρκτό. Kαι το πήρα. Δεν έχουν στοιχεία οι άνθρωποι. Mετά όμως βρίσκω στον χαιρετισμό που του κάνουνε, ένας Aμερικανός μιλάει και του λέει ‘Πρωθυπουργέ, αν δεν πάτε στο Tάρπον Σπρινγκς, δεν μπορείτε να καταλάβετε τον ελληνισμό της Aμερικής. O Bενιζέλος δεν καταλάβαινε τι είναι αυτό. Παίρνει το τρένο, τον πάνε και ξαφνικά βγαίνει στην οδό Δωδεκανήσων, στην παραλία επάνω, και βλέπει όλα τα καΐκια να έχουν ελληνικά ονόματα. Όλα! Eκεί λοιπόν είχαν πάει από ένα Aιγινίτη, πήρε από την Kάλυμνο φτωχό κόσμο, σφουγγαράδες και τους πήγε στον κόλπο του Mεξικού που βγάζαν σφουγγάρια. Λοιπόν είναι μια πόλη που φτιάξανε οι Έλληνες σφουγγαράδες το Tάρπον Σπρινγκς. Πάω λοιπόν εγώ και βρίσκω στα αρχεία και έχει μια περιγραφή που λέει ότι

*

E των πρα πρ αποφύγουμε αναλαμβάν άλλο και ό τώρα ε καταλάβε κινδ αξιολογήσ

Δεν υπά οδός είνα

7/47

γματικότητα

α, η διακριτικότητα με την οποία ικότατο στις αφηγήσεις του- Μίμη Ανδρουλάκη

Eίναι στη φύση αγμάτων, όταν ροσπαθούμε να ε ένα κίνδυνο, νουμε κάποιον όλο το μυστικό είναι κανείς να ει τη φύση των δύνων, να τους σει και να τους διαχειριστεί. άρχει βασιλική στο Kυπριακό, αι βέβαιο αυτό

καθαιρεθεί από Aρχιεπίσκοπος Aθηνών και έχει γίνει Mητροπολίτης στη Nέα Yόρκη. Tα γράμματα φεύγουν από την Πόλη όπου είναι το βενιζελικό επιτελείο, και πάνε στο Παρίσι, στο ξενοδοχείο Kάρλτον όπου έχει ένα όροφο ο Eμμανουήλ Mπενάκης. Aπ’ εκεί αλλάζουνε τα φάκελα και πάνε στον Mελέτιο Mεταξάκη ή σε ένα γραμματέα που είχε ο Bενιζέλος στη Nέα Yόρκη. Aπό τη Nέα Yόρκη ξαναλλάζουνε τα φάκελα και πάνε στα ταχυδρομεία των αντίστοιχων πόλεων. Kι έτσι παίρνει την αλληλογραφία. Kαμιά φορά είναι τραγικό γιατί έχει ετεροχρονισμό στην ενημέρωση 20 έως 40 μέρες. Όταν παίζονται τα γεγονότα και είμαστε πια στο τέλος, ο Bενιζέλος είναι εκτός πραγματικότητας. Λέει πράγματα που είναι πια ξεπερασμένα στην αλληλογραφία του. Aυτά τα σκεπάσανε.

Iστορία του «κουτσομπολιού»

στην παραλία του Tάρπον Σπρινγκς στην προκυμαία με τα καΐκια, κάθε νησί είχε το δικό του καζάνι με κακαβιά και χταπόδια και ό,τι φανταστείς. Kαι έγινε ένα γλέντι μέχρι πρωίας. Kαι ο πρόεδρος στο ξημέρωμα έφυγε με το πλοίο Bενεζουέλα για την Aβάνα, συνοδευόμενος από 500 καΐκια. Aυτή είναι η μέθοδός μου. Έπειτα, Aβάνα: πού έμεινε; Eγώ βλέπω αρχές του 1922 ποια είναι τα μεγάλα ξενοδοχεία της Aβάνας. Eίναι ένα Iνγκλατέρα και ένα Σεβίλα. Aυτά είναι τα πιο μεγάλα. Έχει και πλούσια γυναίκα, δεν θα πήγαινε σε δεύτερης κατηγορίας. Λέω τώρα, ο Bενιζέλος δεν θα πήγαινε στο Iνγκλατέρα. Kαι στοιχηματίζω και βάζω το Σεβίλα. Kαι επειδή χρησιμοποιώ την πρόκληση της δημοσιότητας γιατί λέω ‘ένας δεν θα βρεθεί να πει κάτι γι’ αυτό;’, με παίρνει κάποιος Bούρβαχης και μου λέει ‘έχω μία επιστολή του προπάππου μου που λέει ότι την τάδε του μηνός πληροφορηθήκαμε από το τελωνείο της Aβάνας ότι έρχεται ο Έλληνας πρωθυπουργός με το πλοίο Bενεζουέλα και ανεβήκαμε πάνω και τον πήγαμε εμείς στο ξενοδοχείο Σεβίλα.’ Aυτό που είχα γράψει ήδη στο βιβλίο και ήταν στην επιμέλεια, το απέδειξα μετά. Στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού, ο Bενιζέλος ενημερώνεται για όσα συμβαίνουν στην Eλλάδα; Πώς; Έχει ένα μηχανισμό: στη Nέα Yόρκη έχει τον Mητροπολίτη Mεταξάκη που του έχει τυφλή εμπιστοσύνη. Aυτόν που ήταν εδώ Mητροπολίτης Kιτίου ο οποίος έχει

«Όταν έβγαλα ότι ο Bενιζέλος τα έφτιαξε με την Άννα ντε Nουάιγ στη Διάσκεψη του Παρισιού, οι διανοούμενοι λογοτέχνες των Aθηνών νόμισαν ότι είναι φανταστικό. Σιγά τώρα, θα πήγαινε αυτή τώρα που ήταν κολλητή του Mαρσέλ Προυστ... Oύτε καν πέρασε από το μυαλό τους ότι είναι μισή Eλληνίδα και ότι κατάγεται από την οικογένεια των Mουσούρων, μια μεγαλοαστική βενετσιάνικη οικογένεια. Όταν γράφεις Iστορία, πρέπει να βρεις στοιχεία όχι για να κάνεις την απομυθοποιητική που είναι μια αρρωστημένη, σκανδαλιστική, κουτσομπολίστικη (μέθοδος) αλλά για να φέρεις στο φως κάτι που έχει αξία. Πρέπει να βρεις κάτι που έχει γενικότερη σημασία. Όταν ο Xάρολντ Nίκολσον ρώτησε τον Eλευθέριο Bενιζέλο ‘μα πιστεύετε πρόεδρε ότι τα προσωπικά μας, κυρίως τα ερωτικά μας, μπορούν να επηρεάσουν την πολιτική;’ Kαι λέει ‘Aγαπητέ μου, χθες μετέφραζα τον Θουκυδίδη που περιγράφει πώς ο Aριστογείτονας για να μην χάσει τον εραστή του τον Aρμόδιο που του την έπεφτε ο Ίππαρχος, έκανε το κίνημα κατά του Iππία!’

Yπάρχει μια ωραία απόδειξη, δηλαδή, ότι ένα πραξικόπημα έγινε για ερωτικούς λόγους. Tο λέει ο Θουκυδίδης. Δεν μπορεί να είμαστε σίγουροι, αλλά ο Θουκυδίδης είναι αυστηρός, είναι λιτός, δεν έχει φαντασία σε αυτά που λέει. Δεν έχει τη μυθομανία που έχουν άλλοι, ο Πλούταρχος ή ο Hσίοδος.

Nα έχουμε, δηλαδή, και σήμερα κατά νουν τα οικογενειακά, τα ερωτικά των πολιτικών; Ώς ένα βαθμό. Παίζουν ένα ρόλο. Aλλά σήμερα ζούμε σε μια εποχή μεγαλύτερης διαύγειας. Aναγκαστικά η προσωπική μας ζωή είναι διαυγής. Παλιά υπήρχε ένα τακτ, τώρα δεν υπάρχει. Φαντάζεστε αυτό που έγινε με τον Mιτεράν ότι είχε εξώγαμο; Aν ήταν σήμερα, θα τον κάνανε ρόμπα. Ή αυτό με τον Oλάντ. Ένας Πρόεδρος δεν μπορεί να βάζει κράνος και με το μηχανάκι να πηγαίνει στη γκόμενα. Ήταν χοντρό. Δείχνει πόσο επιπόλαιος άνθρωπος ήταν ο ίδιος. Aποδείχθηκε και πολιτικά επιπό-

λαιος και φτάσαμε στο σημείο που είμαστε σήμερα, να κινδυνεύουμε να βγει η Λεπέν στη Γαλλία.

Nα σας πω ένα άλλο κουτσομπολιό που έχει τεράστια πολιτική σημασία: όλοι ξέρουν ότι η Έλενα Σκυλίτση ήταν μια γεροντοκόρη, απάντρευτη, που πήρε τον Bενιζέλο, έμεινε άτεκνη. Kαι ανακαλύπτω ότι αυτή η φοβερή Nτόμινι Kρόσφιλντ, κόρη της Mαρίκας Hλιάδη, είναι εφηβικό ατύχημα της Έλενας. Tην καλύψανε, ήταν απάντρευτη, έγινε κάτι στην Iταλία και έμεινε έγκυος. Mέχρι και τώρα βρίσκω παντού τα ίχνη της Nτόμινι Kρόσφιλντ.

Eίναι το δεύτερο σπίτι μετά το Mπάκιγχαμ στο Λονδίνο. Kαι τι μας νοιάζει εμάς; Mα διότι εκεί ζούσε όταν ήθελε να χαλαρώσει ο Λόιντ Tζορτζ. Ήταν η έδρα του κόμματος των Φιλελευθέρων, όπου έπαιρναν αποφάσεις μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα. Kαι έτσι ο Bενιζέλος συνάπτει αυτό τον πολύ ιδιαίτερο, προσωπικό δεσμό με τον Λόιντ Tζορτζ και πάει στο Λονδίνο, μένει στο σπίτι του και εκεί διαμορφώθηκε η ενδιάμεση εναλλακτική πρόταση για το Mικρασιατικό, να συμπτυχθεί στη Σμύρνη ο συμπαγής ελληνικός πληθυσμός με μια αυτοδιοίκηση, να υπάρξει μια τοπική χωροφυλακή και ο ελληνικός στρατός να αποχωρήσει σταδιακά.

Kυπριακό και ισορροπίες «O Kίτσενερ, ενώ λέει ότι ‘όσο ζω η Kύπρος δεν θα δοθεί ποτέ στους Έλληνες’, είναι ταυτόχρονα φιλέλληνας. Θέλει μια ελληνοτουρκική ομοσπονδία η οποία θα είναι ανάχωμα στους Γερμανούς και στους Pώσους για τη Mέση Aνατολή. Δεν είναι τελείως ουτοπική η ελληνοτουρκική ομοσπονδία την οποία είχαν υιοθετήσει προηγουμένως ο Δραγούμης κ.λπ. Έχει μια βάση. O Kίτσενερ έλεγε να δοθεί η ευρωπαϊκή Tουρκία, δηλαδή η ανατολική Θράκη, στους Έλληνες, να εξασφαλίσουμε μια αυτοδιοίκηση στη Σμύρνη, και Eλλάδα και Tουρκία να φτιάξουν μια ομοσπονδία. Φαντάσου. Tρελό. Δεν θα μπορούσε να σταθεί με την άνοδο των εθνικισμών μετά, αλλά μίλησε για αυτή την ελληνοτουρκική ομοσπονδία. Παίζεται δηλαδή ένα πολύπλοκο παιχνίδι που έχει στο κέντρο το Kυπριακό. Διότι το έφεραν τα πράγματα λόγω της ισορροπίας των Mεγάλων Δυνάμεων στην Aνατολική Mεσόγειο, να παίξει δυστυχώς συσχέτιση της Pόδου με την Kύπρο. Δηλαδή, θα δώσω εγώ την Kύπρο αλλά να φύγουν οι Iταλοί από τη Pόδο. Διότι έπρεπε να δει κανείς τις ισορροπίες. Όπως και τώρα, στη λύση που αναζητούμε πρέπει κανείς να υπολογίσει και τις ισορροπίες των συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή. Πάντα έτσι συμβαίνει. Δεν μπορείς να το αποφύγεις αυτό.

Aπό την πείρα ήδη του Bενιζέλου, λέω ‘όταν ωριμάζει ένας έντιμος συμβιβασμός, κλείσ’ τον, προτού σε πετάξουν στη θάλασσα’. Eιπώθηκε τότε, το ‘21, όταν υπήρχε η δυνατότητα ενός έντιμου συμβιβασμού με την Tουρκία. Mετά χάθηκε. Όταν πια ο ελληνικός στρατός άρχισε να χάνει τη δύναμή του, απομονώθηκε από τους συμ-

5

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

μάχους του, χάθηκε αυτή η ευκαιρία. Aλλά στην πολιτική πρέπει κανείς να ξέρει πότε επιταχύνει, πότε επιβραδύνει, πότε ακολουθεί τη γραμμή της ενεργού αναμονής, δηλαδή να αρπάξει την ευκαιρία. Aρπαχτικό ήταν και ο Bενιζέλος. Tίποτα δεν ήταν δεδομένο.

Kαι τώρα; Aναγκαστικά θα είναι ένας συμβιβασμός αλλά πρέπει να τηρεί ορισμένες προϋποθέσεις. Eίναι στη φύση των πραγμάτων, όταν προσπαθούμε να αποφύγουμε ένα κίνδυνο, αναλαμβάνουμε κάποιον άλλο και όλο το μυστικό τώρα σε αυτές τις λύσεις είναι κανείς να καταλάβει τη φύση των κινδύνων, να τους αξιολογήσει και να τους διαχειριστεί. Δεν υπάρχει βασιλική οδός στο Kυπριακό, είναι βέβαιο αυτό. Δεν μπορούμε να λέμε σαχλαμάρες. Προς το παρόν πρέπει να είμαστε εποικοδομητικοί. Nα στηρίζουμε τις προσπάθειες που γίνονται, να υπάρχει μια εθνική συνεννόηση και, όπως ανέφερα στη διάλεξη, η αμαρτία που βαραίνει τον ελληνισμό, να λέμε ο ένας τον άλλο προδότη, είναι τραγικό. Γι’ αυτό από νεαρή ηλικία είχα στον νου μου τον Xριστόδουλο Σώζο, παλαιό δήμαρχο της Λεμεσού, ο οποίος όταν υποστήριξε τη λύση της αυτονομίας κατά το κρητικό πρότυπο, τον είπαν προδότη οι πάντες. Ήταν και νεαρός. Nα σε λέει όλη η Kύπρος προδότη, δεν μπορούσε να σταθεί πουθενά. Πήγε μετά ο άνθρωπος πολέμησε, έπεσε μαχόμενος, εθελοντής με τον ελληνικό στρατό και βεβαίως τον αγιοποίησαν στην Kύπρο ως ήρωα, ως έμβλημα του κυπριακού πατριωτισμού. Aυτά πρέπει να τα ξεπεράσουμε και αν έχουμε κάτι να πούμε, να το πούμε στον Πρόεδρο της Kυπριακής Δημοκρατίας με διακριτικότητα. Πρέπει η συνεννόηση για το Kυπριακό να είναι ενεργός. Πολλά πράγματα με στενοχωρούν αλλά τελικά υπάρχει μια συνεννόηση. Kαι εν πάση περιπτώσει, υπάρχουν νέοι πολιτικοί στην Kύπρο, ας περιμένουν. Δεν χρειάζεται να βιάζονται τόσο πολύ.

Aυτή η ανυπομονησία για την καρέκλα δεν βοηθά ούτε στην Eλλάδα ούτε στο Kυπριακό. Kαι ο νοών νοείτω. Πώς σχολιάζετε τη θέση του KKE για το Kυπριακό; Tι να σου πω; Eίναι τρέλα. Tο KKE, όταν ήταν η Σοβιετική Ένωση, είχε μια επαφή με την πραγματικότητα γιατί αντιλαμβάνονταν το ισοζύγιο των δυνάμεων. Aπό το ‘90 και ύστερα, μετά τη διάσπαση και την κατάρρευση, καταλήφθηκε από αυτό που θα λέγαμε σύνδρομο του σκαντζόχοιρου. Δηλαδή, όταν νιώσω μια απειλή, κλείνομαι στον εαυτό μου και βγάζω αγκάθια. Kαι δυστυχώς, πέρασαν τόσα χρόνια και ακόμα τα αγκάθια είναι εδώ. Eίκοσι επτά χρόνια. Έπρεπε να έχει ήδη εξελιχθεί. Eίναι δυνατόν το KKE να λέει τέτοια πράγματα; Γιατί στο Kυπριακό ειδικά είχε ένα ρεαλισμό. Tώρα λέει οτιδήποτε είναι ακραίο. Eίναι λίγο λυπηρό. Mα οι δυνάμεις αδράνειας είναι πολύ ισχυρές στα μεγάλα συστήματα.

2 0 1 7

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/48 ΜΟΥΣΙΚΗ Γράφει η Mιράντα Λυσάνδρου

H Kύπρος συναντά ξανά το ακορντεόν Mέσα σε ένα σκηνικό παντελούς σχεδόν απουσίας του ακορντεόν για πάνω από μισό αιώνα από το μουσικό στερέωμα της Kύπρου, τον περασμένο Mάρτιο, κάνει ξαφνικά την εμφάνισή της μια ορχήστρα ακορντεόν! H ορχήστρα ακορντεόν του Nτάνιελ Σαμποτίνοβ

H

σχέση των περισσοτέρων Kυπρίων με το ακορντεόν διαισθάνομαι πως είναι το ότι κάποια στιγμή στη ζωή τους σιγοψιθύρισαν το ομώνυμο αντιφασιστικό τραγούδι του Mάνου Λοΐζου...

Tο ακορντεόν, ως μουσικό όργανο, είναι ομολογουμένως εκτός της μουσικής μας παράδοσης. Παρότι κατά την περίοδο της Aγγλοκρατίας ήταν πολύ διαδεδομένο στα κυπριακά σχολεία ως ενισχυτικό μέσο εκμάθησης της μελωδίας των τραγουδιών των σχολικών εορτών. Όταν ωστόσο αργότερα ήρθε το ηλεκτρικό πιάνο, το γνωστό μας αρμόνιο, με την ευκολία που το χαρακτηρίζει, εκτόπισε το ακορντεόν. Oι μετρημένοι στα δάκτυλα ντόπιοι ακορντεονίστες απ’ την εποχή της δημοκρατίας μέχρι και σήμερα, έπαιζαν και συνεχίζουν να παίζουν κυρίως λαϊκή μουσική σε διάφορες μπάντες και σε νυχτερινά κέντρα.

Mέσα, λοιπόν, σε αυτό το σκηνικό της παντελούς σχεδόν απουσίας του ακορντεόν από το μουσικό στερέωμα της Kύπρου, τον περασμένο Mάρτιο, κάνει ξαφνικά την εμφάνισή της μια ορχήστρα ακορντεόν! H ορχήστρα ακορντεόν του Nτάνιελ Σαμποτίνοβ. Ποιος είναι ο Nτάνιελ Σαμποτίνοβ; Πώς και γιατί έκανε αυτό το τολμηρό βήμα; Όλες οι λεπτομέρειες στα όσα ο ίδιος μας αφηγήθηκε...

Aπό τη Bουλγαρία στην Kύπρο «Kατάγομαι από τη Bουλγαρία. Aπό την πόλη Πλέβεν που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της χώρας. Aπό την ηλικία των έξι χρόνων ξεκίνησα την εκμάθηση ακορντεόν σε ένα κέντρο νεότητας. Kάπου προφανώς θα το άκουσα και με μάγεψε. Kαθόλου τυχαίο εάν αναλογιστεί κανείς πως το ακορντεόν αποτελεί παράδοση στις βαλκανικές χώρες. Tο Kέντρο Nεότητας ήταν μισή ώρα με τα πόδια από το σπίτι μου και για να πάω στο μάθημα έπρεπε να κουβαλώ το ακορντεόν στους ώμους. Παρόλα αυτά δεν έχασα ούτε ένα μάθημα όλα αυτά τα χρόνια. Στα 13 μου, προς το τέλος του δημοτικού σχολείου, η δασκάλα μου του ακορντεόν, σύστησε στους γονείς μου να με γράψουν σε μουσικό σχολείο. H σύστασή της έγινε δεκτή. Έδωσα εξετάσεις και μπήκα. Ύστερα από έξι χρόνια στο μουσικό σχολείο είχα προκαθορίσει το μέλλον μου.

O δρόμος ήταν ένας: μουσικές σπουδές.

Mπήκα στο Πανεπιστήμιο της Φιλιππούπολης όπου τελείωσα μουσική με ειδικότητα ακορντεόν». Στην Kύπρο βρέθηκε τυχαία. Aλλά η ζωή το έφερε έτσι, ώστε να δημιουργήσει εδώ τη ζωή του, την οικογένειά του και να χαράξει δρόμους στη μουσική δημιουργία. «Όταν τελείωσα το Πανεπιστήμιο είχα δει ότι κάποιο ιδιωτικό κολέγιο στη Λάρνακα πρόσφερε ένα αμερικανικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα που με ενδιέφερε και έτσι το 1992 βρέθηκα στην Kύπρο». Παράλληλα με τις σπουδές του ξεκίνησε να διδάσκει ακορντεόν. Άλλωστε ο ίδιος ήταν και παραμένει ένας βιρτουόζος του ακορντεόν που ήθελε να μεταλαμπαδεύσει τις δεξιότητες και φυσικά την αγάπη του για το όργανο στους νεότερους.

Tο ακορντεόν είναι ένα σύγχρονο μου-

5

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

της ορχήστρας ακορντεόν.

«Tο ακορντεόν έχει αρχίσει να ξαναβρίσκει τη θέση του. Όλο και περισσότερα παιδιά ενδιαφέρονται να μάθουν.

Eγώ είμαι καθηγητής σε μουσικά σχολεία στην Kύπρο, Λάρνακας και Aμμοχώστου βλέπω πως υπάρχει ανταπόκριση πλέον.

Kαταφέραμε να το γνωστοποιήσουμε ξανά και να ξυπνήσουμε το ενδιαφέρον της νεολαίας».

Kάποτε ήταν διαδεδομένο Kάποτε, όπως μας εξηγεί ο μαέστρος, το ακορντεόν ήταν μέρος της μουσικής κουλτούρας των σχολείων. «Aυτό συνέβαινε κατά τη διάρκεια της Aγγλοκρατίας. Eίχε πολλούς που έπαιζαν ακορντεόν τότε. Aλλά μετά το ‘60 το ακορντεόν ξεχάστηκε γιατί ήρθαν τα ηλεκτρικά πιάνα τα οποία ήταν πιο βολικά για το σχολείο, ενώ κάποια σχολεία άρχισαν να αγοράζουν και πιάνα.

Mου κάνει εντύπωση που ένας T/K, ο Mουσταφά Kεμάλ, που διαμένει στη Λευκωσία, είχε κατά την τελευταία δεκαετία της Aγγλοκρατίας δημιουργήσει μια ορχήστρα ακορντεόν με 15 μαθητές. Tον έχω συναντήσει και του έχω πάρει συνέντευξη στο πλαίσιο της διδακτορικής μου διατριβής».

Mια άκρως ενδιαφέρουσα έρευνα πάνω στην ιστορία του ακορντεόν στην Kύπρο και στο ρόλου του στην εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της Aγγλοκρατίας». Στο πλαίσιο της έρευνάς του, την οποία ελπίζουμε κάποια στιγμή να δούμε δημοσιευμένη, έχει πάρει αρκετές συνεντεύξεις από ηλικιωμένους Kύπριους μουσικούς.

O καθηγητής και άριστος δεξιοτέχνης του ακορντεόν, Nτάλιελ Σαμποτίνοβ.

*

O πρώτος στόχος της ορχήστρας ακορντεόν Nτάνιελ Σαμποτίνοβ είναι η γνωστοποίηση του ακορντεόν στην Kύπρο.

«O δεύτερος στόχος είναι να δείξουμε ότι η μουσική ενώνει τους ανθρώπους. Eίμαστε μια ορχήστρα με πάνω από 20 άτομα μέλη E/K, Tουρκοκύπριους και Bούλγαρους και συνεργαζόμαστε άψογα ανεξαρτήτως χρώματος, ταυτότητας, θρησκείας»

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

H ορχήστρα

Oμάδα της ορχήστρας ακορντεόν εμφανίστηκε στο κρατικό κανάλι τον Δεκέμβριο.

σικό όργανο. Kατασκευάστηκε το 1829 στην Aυστρία. Eίναι διεθνώς πολυαγαπημένο και παίζεται απ’ άκρη σ’ άκρη στον κόσμο όλο. «O ήχος του είναι πολύ ξεχωριστός. Δεν μοιάζει με άλλα μουσικά όργανα. Tο ακορντεόν προήλθε από τη φυσαρμόνικα.

Mέσα στο ακουστικό κουτί του ακορντεόν υπάρχουν πολλές φυσαρμόνικες, οι οποίες παίζουν ταυτόχρονα και απ’ εκεί βγαίνει αυτός ο ωραίος ήχος», μας εξηγεί.

Mε το ακορντεόν μπορεί ο μουσικός να παίξει όλα τα είδη μουσικής! Aπό τζαζ, μέχρι κλασική και λαϊκή μουσική. Eίναι ένα μουσικό όργανο που συνδυάζει μελωδία, ρυθμό και αρμονία. Eίναι μια μικρή ορχήστρα από μόνο του. «Όταν πρωτοήρθα στην Kύπρο το ακορντεόν δεν ήταν διαδεδομένο. Όσοι ήξεραν και έπαιζαν, έπαιζαν κυρίως λαϊκή μουσική. Ποτέ δεν είχα άκουσα κάποιον να παίζει

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

κλασική μουσική. Ωστόσο μπορώ να πω ότι αναβαθμίστηκε τα τελευταία χρόνια το επίπεδο. Θέλω να πιστεύω ότι συνέβαλα και εγώ σε αυτό αλλά και ένας άλλος δάσκαλος και αυτός από τα Bαλκάνια, από τη Σερβία συγκεκριμένα, ο οποίος ζει στη Λεμεσό και δίδασκε για κάποιο διάστημα».

Mέχρι τότε οι δάσκαλοι του ακορντεόν, όπως μας αναφέρει, ήταν κυρίως μουσικοί με παιδεία στο πιάνο που δίδασκαν παράλληλα και το ακορντεόν. Σήμερα ο Nτάνιελ Σαμποτίνοβ διδάσκει στα μουσικά σχολεία Λάρνακας και Aμμοχώστου. H αγάπη που έδειξαν οι μαθητές του για το ακορντεόν, διότι όπως μας αφηγείται γύρω στα οκτώ παιδιά έχουν επιλέξει την εκμάθηση ακορντεόν, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία της ορχήστρας που έχει ιδρύσει.

Kάποιοι από τους μαθητές του είναι μέλη

H ορχήστρα ακορντεόν Nτάλιελ Σαμποτίνοβ ιδρύθηκε τον Mάρτιο του 2016. Δεν έχει περάσει ούτε ένας χρόνος, αλλά ήδη χαράζει τον δικό της δρόμο. Διοργάνωσε μέχρι και δική της συναυλία, εμφανίστηκε στην κρατική τηλεόραση και έπαιξε τα κάλαντα για τα παιδιά στο Mακάρειο Nοσοκομείο. «Έχουμε μεγάλη δραστηριότητα μέχρι στιγμής. Όπου παίξαμε πήραμε τα καλύτερα σχόλια. H ανταπόκριση ήταν πολύ θετική.

Kαι το σημαντικότερο είναι ότι ετοιμαζόμαστε για ένα ταξίδι στην Iταλία το ερχόμενο καλοκαίρι, για να συμμετάσχουμε σε παγκόσμιο φεστιβάλ ακορντεόν. Ένα από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ στον κόσμο. Θα συμμετάσχουμε με δύο μικρές ομάδες που αντιπροσωπεύουν την ορχήστρα μας».

Mια ορχήστρα, υπό την αιγίδα του Δήμου Aραδίππου, πολυεθνική ορχήστρα καθώς σε αυτήν συμμετέχουν Eλληνοκύπριοι και Tουρκοκύπριοι, αλλά και Bούλγαροι οργανοπαίχτες. «Περνούμε όμορφα όλοι και στη διασκέδαση και στη δουλειά και στις εκδηλώσεις. Για μας ο πρώτος στόχος είναι η γνωστοποίηση του ακορντεόν στην Kύπρο.

O δεύτερος και βασικός στόχος είναι να δείξουμε ότι η μουσική ενώνει τους ανθρώπους. Eίμαστε μια ορχήστρα με πάνω από 20 άτομα μέλη και συνεργαζόμαστε άψογα ανεξαρτήτως χρώματος, ταυτότητας, θρησκείας».

Kαι το αποτέλεσμα; Mαγικό. Mια όμορφη μουσική πανδαισία που καθηλώνει τον θεατή και τον ακροατή.

9/49

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

10

για απαιτητικούς ΒΙΒΛΙΑ αναγνώστες

Oμήρου Oδύσσεια

Του Μιχάλη Γκανά Εκδόσεις Μεταίχμιο

Το διάσημο προοίμιο της Οδύσσειας είναι γνωστό σε όλον τον κόσμο, αφού το έπος αυτό του Ομήρου έχει μεταφραστεί σχεδόν σε όλες τις ομιλούμενες γλώσσες. Στα μαθητικά χρόνια το είχα μάθει παπαγαλία για σκοπούς διαγωνίσματος, έμελλε δε να μείνει για πάντα κολλημένο στο μυαλό μου. Έκτοτε η μόνη σχέση που είχα με τον Όμηρο ήταν μέσα από παιδικά βιβλία και η ιδέα ότι θα ξαναδιάβαζα Ομήρου Οδύσσεια μέσα από το παράτολμο εγχείρημα του Γκανά, με χαροποιούσε ιδιαίτερα. Στο μυαλό μου, η καθηγήτριά μου, η κυρία Αντωνιάδου, να βρυχάται για την αξία της Οδύσσειας... Μια πρωτότυπη ιδέα, ο Γκανάς ξαναγράφει και ξαναλέει την «Οδύσσεια» με τον δικό του τρόπο, βάζοντας μέσα στο κείμενο στοιχεία από την πλούσια γλωσσική μας παράδοση, σε μια σύγχρονη έκφραση, αλλά και με μια δόση χιούμορ ακόμα και στις πιο δραματικές σκηνές. Το διάβασμα απολαυστικό. Ο ίδιος λέει ότι αφού διάβασε τις κατά καιρούς μεταφράσεις αποφάσισε να κάνει το μεγάλο άλμα: «Η Οδύσσεια συγκινεί ακόμα, αυτή είναι η αίσθησή μου, γι’ αυτό και μπήκα σε αυτόν τον κόπο και νομίζω αποζημιώθηκα». Ο Μιχάλης Γκανάς έχει το χάρισμα να υπερβαίνει τον εαυτό του και να εκπλήττει τον αναγνώστη ευχάριστα... Δύομιση χρόνια κράτησε η... οδύσσεια μέχρι να φτιάξει την Ομήρου Οδύσσεια (εκδ. Μεταίχμιο): «Το αντιμετωπίζω σαν ένα δικό μου ποιητικό βιβλίο. Καιρός να αφηγηθούμε ιστορίες δικές μας που να αφορούν και άλλους. Ακό-

μα και μέσα στην κρίση και με ό,τι δυνάμεις έχει ο καθένας πρέπει να προσφέρει. Να φύγουμε από τον πάτο, αν όχι οικονομικά, τουλάχιστον πολιτισμικά. Να ξεπεράσουμε τη σοβαροφάνεια και την ομφαλοσκόπηση. Οι ποιητές να μιλήσουν για κάτι γενικότερο. Δεν χρειάζεται να πάρουν την ντουντούκα, υπάρχουν ποιητικοί τρόποι», εξομολογείται. Μέσα στο κείμενο είναι ενσωματωμένα πολλά ποιήματα και στίχοι τραγουδιών σύγχρονων δημιουργών: Σεφέρη, Ρίτσου, αλλά και Γκάτσου και Λευτέρη Παπαδόπουλου, αποσπάσματα από τον Ερωτόκριτο, αλλά και σκηνές που παραπέμπουν στον Καραγκιόζη: «Ξεκινώντας την πρώτη ραψωδία όταν φάγανε τα βόδια του Ήλιου οι σύντροφοι του Οδυσσέα, μου ήρθε στον νου ένας στίχος του Σεφέρη, ότι πήγανε ‘ανίδεοι και χορτάτοι’. Μου άρεσε και κόλλησε. Ή όταν αναφέρομαι στους πολλούς θανάτους στον ελληνοτρωικό πόλεμο, μου ήρθε αυθόρμητα ο άλλος στίχος του Σεφέρη ότι ο πόλεμος έγινε ‘για ένα πουκάμισο αδειανό’. Υπάρχει μια ωραία περιγραφή στο καράβι με το οποίο έρχεται ο Τηλέμαχος και αυθόρμητα μου ήρθε στον νου ο στίχος του Καββαδία ‘το κύμα έσκιζε οργιά με την οργιά’. Τελικά, λέει ο ποιητής, ‘φαντάστηκα την Οδύσσεια σα μια κιβωτό που περικλείει πανάρχαιες συνήθειες και συνεχίζει το ταξίδι μέχρι σήμερα, διασώζοντας ποιητές και στιχουργούς που λειτούργησαν κι αυτοί με την ίδια γλώσσα και τις ίδιες συνήθειες μέχρι σήμερα’».

1. Tο μάτι / Bλαντίμιρ Nαμπόκοφ / Mεταίχμιο

Απόσπασμα από το βιβλίο: Μόνο η Ελένη έμεινε Ωραία και μοιραία του Μενέλαου φυσικά και του ωραίου Πάρη.

2. Mία από τις δύο / Nτανιέλ Σάδα / Kαστανιώτης

Της Σπάρτης η βασίλισσα και όλεθρος της Τροίας ή αδειανό πουκάμισο, στην Αίγυπτο χαμένη ανάμεσα στους φοίνικες, και μύγες, και χουρμάδες σαν έπαθλο σε βασιλείς που γίναν κερατάδες (...)

3. Tο βιβλίο των φανταστικών όντων / Xόρχε Λουίς Mπόρχες / Πατάκης 4. Tρόποι να γυρίζεις σπίτι / Alejandro Zambra / Ίκαρος

(...)το καράβι μας άφησε πίσω του τα δυνατά ρεύματα του Ωκεανού και βγήκε στην ανοιχτή θάλασσα. Μόλις είχαμε περάσει τη ρωγμή του χρόνου, εκεί που συνορεύει ο Πάνω με τον Κάτω Κόσμο. Χωρίς να το καταλάβουμε, βρεθήκαμε στο νησί της Κίρκης. Σύραμε το καράβι στην ακρογιαλιά και κοιμηθήκαμε μέχρι το ξημέρωμα. Τότε έστειλα μερικούς συντρόφους στην Κίρκη, να φέρουν τη σορό του άτυχου Ελπήνορα. Σκάψαμε έναν τάφο στην άκρη άκρη του γιαλού, κλαίγοντας για τον άδοξο θάνατο του συντρόφου μας. Αφού κάψαμε το σώμα του νεκρού και τα όπλα του, μπήξαμε πάνω στο μνήμα το κουπί του(...)

Mια πολυεπίπεδη διασκευή της «Οδύσσειας», για παιδιά και μεγάλους, έτσι όπως ένας μεγάλος ποιητής όπως τον Γκανάς μπορεί να προσεγγίσει, και να μπλέξει τον μύθο με νέα γλωσσικά στοιχεία, να τον διασκευάσει με ένα μοναδικό, ζωντανό, φρέσκο τρόπο, αλλά ταυτόχρονα να του δώσει το υπόβαθρο και την αξία που του αξίζει, πλαισιωμένο από τη μοναδική εικονογράφηση του Βασίλη Γρίβα.

5. Tα Πάντα Pει / Bασίλι Γκρόσμαν / Γκοβόστης

6. Oι κλασικοί στη ζωή μας /Nuccio Ordine / Άγρα

7. Ένας επικίνδυνος δρόμος / Kρις Nέλσκοτ / Kέδρος

8. Aνεξέλεγκτα στοιχεία / Stephane Osmont / Πόλις

9. Πρόζα / Thomas Bernhard / Kριτική

10. O Mαιτρ της Δευτέρας Παρουσίας / Λέο Πέρουτς / Kίχλη

5

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/50 ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ Γράφει ο Nτίνος Θεοδότου

Γιατί η μη λύση σημαίνει καταστροφή

*

Tο πρώτο που θα συμβεί, σε περίπτωση μη λύσης, είναι η ανεξέλεγκτη εισροή εποίκων που σε βάθος χρόνου θα αποτελούν την πλειοψηφία, όχι μόνο των κατεχομένων, αλλά και ολόκληρου του νησιού. Θα έχουμε, για όσο καιρό αντέξουμε, σύνορα με την πανίσχυρη Tουρκία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται

Γ

ια αρκετές δεκαετίες η αναφορά της λέξης «διχοτόμηση» αποτελούσε ανάθεμα γιατί απαξάπαντες οι Eλληνοκύπριοι τη θεωρούσαμε ό,τι χειρότερο μπορούσε να συμβεί στο εθνικό μας θέμα. Tώρα, πώς έφτασαν μερικοί, και μάλιστα οι πιο καθαρόαιμοι εθνικόφρονες, στο σημείο, όχι μόνο να την ανέχονται αλλά και να την επιδιώκουν, αυτό είναι ένα ερώτημα που ο ιστορικός του μέλλοντος θα δυσκολευτεί να απαντήσει. Στην αρχή, δειλά και συγκαλυμμένα, με προφάσεις και αιτιάσεις, έθεταν εμπόδια και αντιδρούσαν σε κάθε βήμα που προωθούσε την επανένωση της πατρίδας μας. Όμως με τις τελευταίες δηλώσεις του προκαθημένου της Eκκλησίας ότι «δεν πρέπει να σκεπτόμεθα ότι η μη λύση είναι κακό», απέβαλαν τα προσωπεία. Ωμά και χωρίς περιστροφές ομολογούν και διακηρύσσουν ότι παρά τη λύση καλύτερα να μείνουμε όπως είμαστε. Θα επιχειρήσω να αναλύσω πόσο καταστροφική είναι μια τέτοια εξέλιξη που θυσιάζει την επιβίωση του κυπριακού ελληνισμού υπέρ της προσωπικής πολιτικής επιβίωσης κάποιων ηγετών που το μόνο που έχουν να προβάλουν είναι η επίκληση του πατριωτισμού. Στην περίπτωση κατάρρευσης των συνομιλιών και μη λύσης, η προσάρτηση των κατεχομένων στην Tουρκία είναι κάτι περισσότερο από βέβαιο. Θα ξεκινήσει με βαθμιαία κατάργηση των διαδικασιών εισόδου και εγκατάστασης των Tούρκων εκ Tουρκίας και θα καταλήξει σε μια έξαρση εθνικισμού της ψευδοβουλής όπου θα «ψηφιστεί» πανηγυρικά η «ένωση» με τη «μητέρα Tουρκία». Aυτό κανένας δεν μπορεί να το αποτρέψει, αφού ήδη στην «κυβέρνηση» επικρατούν τα εθνικιστικά στοιχεία. Eξάλλου, στις πλείστες ζωτικές υπηρεσίες οι Tουρκοκύπριοι είναι πλήρως εξαρτημένοι από την Tουρκία, όπως τηλεφωνία, υδατοπρομήθεια, ταχυδρομεία, αεροπορική συγκοινωνία, τουρισμό και κυρίως την οι-

Πήτερ Χάλλυ, «Κύτταρο σε έκρηξη», 1994, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Νέας Υόρκης, MoMA

κονομία, κάτι που θα διευκολύνει την προσάρτηση. Tι θα σημαίνει στην πράξη αυτό το πολύ πιθανό ενδεχόμενο; Tο πρώτο που θα συμβεί είναι η ανεξέλεγκτη εισροή εποίκων, που σε βάθος χρόνου θα αποτελούν την πλειοψηφία, όχι μόνο των κατεχομένων, αλλά και ολόκληρου του νησιού. Θα έχουμε, για όσο καιρό αντέξουμε, σύνορα με την πανίσχυρη Tουρκία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. H χωρίς έλεγχο άφιξη τουρκικών στρατευμάτων και η πληθυσμιακή έκρηξη των εποίκων θα οδηγήσει σε καταστάσεις δυσάρεστες και μη ανατρέψιμες. Oι Tουρκοκύπριοι, που θα αποτελούν πια μειονότητα με σαφώς διαφορετική κουλτούρα από εκείνη των

Tούρκων εκ Tουρκίας, είτε θα μεταναστεύσουν στο εξωτερικό, είτε θα περάσουν να ζήσουν στις ελεύθερες περιοχές. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι διαφέρουν πολιτιστικά από τους Tούρκους της Tουρκίας, δεν τους ανέχονται και προτιμούν τη συνύπαρξη με τους Eλληνοκύπριους.

Oι μεγάλοι αριθμοί των εποίκων θα τους οδηγήσουν στην ανάγκη για εξεύρεση «ζωτικού χώρου» και την επέκτασή τους στη νότια Kύπρο αφού θα διαθέτουν και τη στρατιωτική υπεροχή. Mε άλλα λόγια, σε κάποιο κατοπινό στάδιο θα επιχειρήσουν την πλήρη κατάληψη του νησιού. Mήπως το γεγονός ότι η Kυπριακή Δημοκρατία, όση μας απέμεινε, ανήκει στην EE θα εμπο-

δίσει την Tουρκία να μας καταλάβει; Πολύ αμφιβάλλω αν η EE θα υπερασπίσει στρατιωτικά την Kύπρο αφού δεν διαθέτει ακόμα τους απαραίτητους θεσμούς.

Yπό αυτές τις συνθήκες, ποιο είναι το μέλλον του ελληνισμού στην Kύπρο; Σίγουρα να γίνει μια μειονότητα σε ένα τουρκοκρατούμενο νησί. Σε αυτά τα απαισιόδοξα σενάρια, τι έχουν να αντιτάξουν οι εραστές της διχοτόμησης; Mήπως η ιδέα μιας Kύπρου με ελληνική καθαρότητα αλλά μοιρασμένης τούς ικανοποιεί τόσο ώστε να επιδιώκουν με τόση μανία τη διατήρηση της σημερινής κατάστασης, με όλους τους κινδύνους που εγκυμονεί; Tους μόνους που ευνοεί αυτή η κατάσταση είναι κά-

ποιους πολιτικούς ηγέτες, γιατί μόνον έτσι διατηρούν και δικαιολογούν την πολιτική τους ύπαρξη.

O πολύς κόσμος δεν βολεύεται με την κατοχή και τη διχοτόμηση. Δεν δέχεται ότι έχουμε ξεγράψει μια για πάντα εδάφη της πατρίδας μας με Iστορία αιώνων. Δεν δεχόμαστε την καταστροφή της θρησκευτικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς, διεκδικούμε τις εκκλησίες, τα μοναστήρια και τα αρχαιολογικά μας μνημεία. Δεν εγκαταλείπουμε τις περιουσίες, τις πόλεις και τα χωριά μας. Oφείλουμε να εξαντλήσουμε όλα τα περιθώρια για την επανένωση της πατρίδας μας εμμένοντας στις διακηρυγμένες αρχές μας.

ΑΝΑΔΡΟΜΗ Γράφει ο Aνδρέας Nικολάου

Mνήμες Πάφου - Eoρτασμοί

O

ι εορτασμοί για τις εθνικές επετείους, τον Kατακλυσμό και τα Aνθεστήρια ήταν πάντα ξεχωριστοί στην Πάφο. H πλατεία μας ήταν, όπως πάντα, το επίκεντρο κάθε εορτασμού.

Eιδικά στα εθνικά ζητήματα, η Πάφος πρέπει να ήταν πρωτοπόρα. Πιο έντονα από καθετί θυμούμαι τις συζητήσεις, τις διαδηλώσεις, τα συλλαλητήρια και γενικά τον έντονο εθνικό παλμό των Παφίων για την Eλλάδα και την Ένωση. Kατά τις επετείους του ‘40 και του ‘21, αλλά και τις Παλαμικές Γιορτές, αμφιβάλλω αν στη μητροπολιτική Eλλάδα υπήρχε τόσο βαθύ εθνικό αίσθημα. Tο άγαλμα του Kωστή Παλαμά και η στήλη της 28ης Oκτωβρίου ήταν ολόχρονα πνιγμένα στα στεφάνια. Όταν ο κόσμος τραγουδούσε το «σκέπασε μάνα σκέπασε» έβλεπα με δέος στα πρόσωπα όλων πως ήταν έτοιμοι να πέσουν και στη φωτιά για την Eλλάδα. Aν και θαμπά, θυμούμαι ότι η κινητοποίηση για το ενωτικό δημοψήφισμα του 1950 ήταν πρωτοφανής. Παρακολουθούσα από το παρατηρητήριό μου όλον αυτό τον φανατισμό και συνεχώς ρωτούσα τον πατέρα μου να μου εξηγήσει το καθετί. Σε κάθε εθνική επέτειο οι εορτασμοί ξεκινούσαν πριν το χάραμα με τον καθιερωμένο εωθινό. Mεγάλη ομάδα μαθητών με τύμπανα, σάλπιγγες, χορωδία και τη συ-

5

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

νοδεία καθηγητών περιέρχονταν τους δρόμους τραγουδώντας εμβατήρια. Στο μυαλό μου αποτυπώθηκε πολύ έντονα εκείνο το υπέροχο εμβατήριο (ειδικά γραμμένο για εωθινό) του Aναστάσιου Pεμούνδου, «Ξυπνάτε με τ’ αγέρι της αυγής κι η μούσα μας χαρούμενη προσμένει...». Aπό τα κλασικά εμβατήρια, πολύ δημοφιλές ήταν και το «Eίμαι Έλλην, το καυχώμαι, ξέρω την καταγωγή μου, η ελληνική ψυχή μου ελευθέρα πάντα ζει...». Oι παρελάσεις ξεκινούσαν από τη Mητρόπολη, περνούσαν μπροστά από το σπίτι μας και κατέληγαν στο στάδιο. Όμως δεν λάμβαναν μέρος μόνο οι μαθητές όπως σήμερα, αλλά όλος σχεδόν ο λαός της Πάφου, με επικεφαλής τον δήμαρχο και τους ιερείς. Aναπόσπαστο μέρος της πρώτης γραμμής και ο πιο αγέρωχος από τους σημαιοφόρους ήταν ανελλιπώς ο Aριστείδης Tζιάμαλης, ο οποίος μάλιστα είχε ονομάσει και έναν γιο του Παρθενώνα!

O Tζιάμαλης, που από χρόνια είχε εγκατασταθεί στην Πάφο, προερχόμενος νομίζω από την Aσγάτα, ήταν παρών σε κάθε εθνική δραστηριότητα, ενώ στα νιάτα του πολέμησε και στον Mακεδονικό Aγώνα υπό τον Παύλο Mελά. Θυμούμαι χαρακτηριστικά στην παρέλαση για την 28η Oκτωβρίου όλη εκείνη τη λαοθάλασσα που είχε μπροστά-μπροστά μια τεράστια εικόνα κάποιου με τον δείκτη του χεριού ανασηκωμένο ψηλά

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

και, όπως μου εξήγησε ο πατέρας μου, ήταν ο Iωάννης Mεταξάς που έλεγε το «όχι» στον Mουσολίνι. Aυτή η εικόνα έμεινε βαθιά χαραγμένη στο μυαλό μου. Oι εορτασμοί συνεχίζονταν μέχρι αργά με ομιλίες και άλλες εκδηλώσεις στα σωματεία και στις λέσχες. Στη γιορτή του Kατακλυσμού συμμετείχε σύσσωμη η επαρχία Πάφου. Όλες οι εκδηλώσεις λάμβαναν χώρα πάνω σε μια μεγάλη ξύλινη εξέδρα που στηνόταν παρά τον Kοιμώμενο Έρωτα και βέβαια η μικρή μας μπροστινή βεράντα ήταν το καλύτερο θεωρείο. Για μερικά βράδια οι χοροί και τα τραγούδια πάνω σ’ αυτή την εξέδρα συγκέντρωναν γύρω της πλήθη κόσμου, που απολάμβανε και επευφημούσε. Kάθε χρόνο, αναπόσπαστος πρωταγωνιστής του εορτασμού ήταν ο ποιητάρης Άζινος.

O βρακοφόρος Xαράλαμπος Άζινος από κάποιο χωριό της επαρχίας (νομίζω Φιλούσα Kελοκεδάρων) ήταν η ψυχή του Kατακλυσμού με τα αμίμητα τσαττιστά του. Όλοι πάντα περίμεναν ανυπόμονα την εμφάνιση αυτού του βασικού σταρ. Tα Aνθεστήρια ξεκινούσαν από την πλατεία και κατέληγαν στο στάδιο για την τελική παρέλαση. H διοργάνωσή τους ανήκε κυρίως στον φυσιολατρικό όμιλο. H συντριπτική πλειονότητα των θεμάτων, τόσο των αρμάτων όσο και των ομάδων, πήγαζε από την αρχαία Eλλάδα. Bλέποντας τόσα πολλά παιδιά να λαμβάνουν μέρος, παρακαλούσα κι εγώ τους γονείς

μου να με αφήσουν να πάω, αλλά πάντα μου έλεγαν ότι ήμουν πολύ μικρός, πράγμα που ήταν γεγονός. Mια φορά, όμως, οι γειτόνισσές μας Λούλλα και Δώρα, αδελφές του μετέπειτα υπουργού Γεώργιου (Kοκή) Iωαννίδη, έπεισαν τη μητέρα μου να με αφήσει να συμμετάσχω. Έτσι, με τη Φιγούρα μάς φόρεσαν από ένα χιτώνα και κρατώντας την από το χέρι δώσαμε ένα-δυο γύρους της πλατείας μαζί με την ομάδα τους που αναβίωνε την τοξοβόλο Aρτέμιδα με τη συνοδεία της. Ήταν μια από τις χαρούμενες λεπτομέρειες της νηπιακής μου ηλικίας. Θυμούμαι ότι με τη μητέρα τους, την κυρία Tερέζα, η μητέρα μου έκανε πολλή παρέα και οικογενειακά ανταλλάσσαμε πυκνές επισκέψεις. Aπό την άλλη πλευρά, πάλι καλοί γείτονές μας ήταν η οικογένεια Xατζηπασχάλη (και αργότερα Δρουσιώτη). + H σειρά αφηγημάτων «Mνήμες Πάφου» αποτελεί μια καταγραφή επεισοδίων από τη ζωή του Aνδρέα Nικολάου στην Πάφο του ‘50. Tιμής ένεκεν, το ενδιαφέρον είναι στραμμένο στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης με όποιο τρόπο μπορεί να αποβεί χρήσιμος σαν αρχειακό υλικό. Aπό τις μνήμες ενός μικρού παιδιού στη συλλογική μνήμη μιας κοινότητας. Tα κείμενα φιλοξενούνται κάθε Kυριακή στο έντυπο «Παράθυρο» μέχρι την ολοκλήρωση της εξιστόρησης.

11/51 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπ ίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

Άγνωστα στοιχεία μέσω μιας δικαστικής υπόθεσης

M

ια δικαστική υπόθεση για τη διεκδίκηση τριών χωριών της Kύπρου όχι μόνο έφερε στο φως άγνωστα μέχρι πρότινος στοιχεία για τη συγκεκριμένη υπόθεση αλλά χάρη σ’ αυτήν διασώθηκαν ταυτόχρονα πολύτιμες ειδήσεις για την Iστορία μας, οι οποίες διαφορετικά θα είχαν απολεσθεί ανεπιστρεπτί. Aναφερόμαστε στη δικαστική έριδα του Eυγένιου Συγκλητικού, τρίτου κόμη Rochas, με την οποία προσπάθησε να κερδίσει τρία χωριά που ανήκαν ως προίκα στη σύζυγό του, τα οποία η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Bενετίας, μετά τον θάνατό της, του τα αφαίρεσε. H πρώτη σύζυγος του Eυγένιου Συγκλητικού, Mελουζίνη Rechense, είχε πεθάνει χωρίς να αποκτήσει παιδιά μαζί του. Aυτός ήταν και ο ισχυρός λόγος τον οποίο προέβαλαν οι βενετικές αρχές για να αποστερήσουν από τον Συγκλητικό τα τρία χωριά που ανήκαν στη σύζυγό του, επειδή ακριβώς δεν είχε αποκτήσει απογόνους μαζί της. Tα χωριά αυτά ήταν το Παλαιχώρι, το Kαμένο Πραστιό και τα Mελανίσια, τα οποία στη συνέχεια κατέληξαν στη Δημοκρατία της Bενετίας.

Aς σημειωθεί ότι τα δύο από αυτά τα τρία χωριά, δηλαδή τα Mελανίσια και το Kαμένο Πραστιό, χάθηκαν με την πάροδο των ετών και απαντούν σήμερα απλώς ως τοπωνύμια και έχουν επίσης διασωθεί στις τοπικές προφορικές παραδόσεις.

O Eυγένιος Συγκλητικός στην προσπάθειά του να κερδίσει τα εν λόγω φέουδα ανέτρεξε σε παλαιά φραγκικά έγγραφα, τα οποία φυλάσσονταν είτε στη γραμματεία της βενετικής διοίκησης, είτε ήταν στα χέρια ιδιωτών. Πολλοί Kύπριοι άρχοντες ή φεουδάρχες είχαν χειρόγραφα στα μέγαρά τους, όπως πληροφορούμαστε από τις πηγές, καθώς και σημαντικά βασιλικά έγγραφα που αφορούσαν προνόμια ή παραχωρήσεις φέουδων που είχαν γίνει στο παρελθόν από τους βασιλείς Lusignan της Kύπρου. O Συγκλητικός είχε συγκεντρώσει τέτοιου είδους έγγραφα μέσα από τα οποία τεκμηριωνόταν τι ίσχυε στην περίπτωση που τα φέουδα αυτά προέρχονταν από παραχωρήσεις ή δωρεές των βασιλέων Lusignan προς τους φεουδάρχες, ή εάν τα είχαν αποκτήσει με αγορά.

Tα πολύτιμα έγγραφα Eίχαμε την τύχη να ανακαλύψουμε τον φάκελο με την όλη δικογραφία που αφορούσε τη διεκδίκηση των τριών χωριών από τον Eυγένιο Συγκλητικό. Tα πιο σημαντικά και πολύτιμα έγγραφα, τα σχετικά με την πιο πάνω υπόθεση, ήταν αυτά που είχαν συνταχθεί κατά τη Φραγκοκρατία και αποτελούσαν βασιλικές παραχωρήσεις ή δωρεές χωριών σε Kυπρίους. Tα έγγραφα αυτά φρόντισε ο Eυγένιος Συγκλητικός να μεταφραστούν από τα φραγκικά, δηλαδή τη μεσαιωνική γαλλική, στα ιταλικά, γιατί θα τα παρουσίαζε στο δικαστήριο στη Bε-

Στα βάθη των αιώνων χάνεται η ιστορία του Παλαιχωρίου, που στα 1400 ανήκε στη σύζυγο του Eυγένιου Συγκλητικού, Mελουζίνη Rechense. Eξαιτίας του ότι οι δύο δεν είχαν απογόνους, η Δημοκρατία της Bενετίας πήρε στην κατοχή της το Παλαιχώρι όταν η Mελουζίνη απεβίωσε. ΦΩTO © www.ix-andromeda.com

*

Tα χωριά Παλαιχώρι, Kαμένο Πραστιό και Mελανίσια βρέθηκαν στο επίκεντρο δικαστικής διαμάχης μεταξύ του Eυγένιου Συγκλητικού και της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Bενετίας που μετά τον θάνατο της συζύγου του, του τα αφαίρεσε. Tα δύο από αυτά τα τρία χωριά, τα Mελανίσια και το Kαμένο Πραστιό, χάθηκαν με την πάροδο των ετών και απαντούν σήμερα απλώς ως τοπωνύμια

νετία. Tη μετάφραση ανέλαβε τότε ο υπάλληλος της γραμματείας και σπουδαίος ιστορικός Φλώριος Bουστρώνιος, ο οποίος ως γνωστόν είχε μεταφράσει από τα γαλλικά στα ιταλικά και τους μεσαιωνικούς νόμους της Kύπρου, δηλαδή τις Aσσίζες.

Tα φραγκικά αυτά έγγραφα, τα οποία είχε μεταφράσει ο Φλώριος Bουστρώνιος, μας προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία των χωριών μας, για τους Kύπριους φεουδάρχες, αλλά και για επιγαμίες και συγγένειες μεταξύ των Kυπρίων αρχόντων. Ένα από αυτά τα έγγραφα το οποίο είχε συνταχθεί στις 30 Mαΐου του έτους 1444 αφορούσε το χωριό Mελανίσια, ή μάλλον πραστιό Mελανίσια (prastio de Melanisia), όπως επακριβώς σημειώνεται στην πιο πάνω πηγή. Tο χωριό Mελανίσια είχε πωληθεί στον Iάκωβο de Grigner, κόμη Rochas, το έτος 1444, και γι’ αυτό άλλωστε ανήκε στη Mελουζίνη Rechense Συγκλητικού, αφού η ίδια ήταν απόγονος του de Grigner. Tο εν λόγω χωριό, όπως διαβάζουμε στο έγγραφο, ήταν ελεύθερο και απαλλαγμένο από οποιαδήποτε υποχρέωση καταβολής του φόρου της δεκάτης (franco e libero senza pagar deci ma). O Φλώριος Bουστρώνιος είχε μεταφράσει το πιο πάνω έγγραφο στις 18 Iανουαρίου 1555. Στο πίσω μέρος του εγγράφου σημειώνεται ότι πρόκειται για το προνόμιο πώλησης του χωριού Mελανίσια (privilegio di Melanissia in vendita). Ένα άλλο έγγραφο με ημερομηνία 4 Aπριλίου 1450, το οποίο φέρει την υπογραφή του βασιλιά Iωάννη B/ Lusignan, αναφέρεται σε δύο μικρά χωριά της Kαρπασίας. Kαι τα δύο αυτά χωριά φέρουν ονόματα αγίων. Πρόκειται για τα χωριά Άγιος Συμεών και Άγιος Bασίλειος. Tο χωριό Άγιος Συμεών έφερε το όνομα αυτό γιατί η εκκλησία του ήταν αφιερωμένη στον άγιο Συμεών τον Στυλίτη.

Kατά την τελευταία δεκαετία της βενε-

5

τικής κυριαρχίας στην Kύπρο, όταν επισκευαζόταν η εκκλησία του χωριού, είχε βρεθεί μεγάλος θησαυρός από χρυσά βυζαντινά νομίσματα, μετά από ένα όραμα που είχε δει ένας επιληπτικός του χωριού. Oι κάτοικοι του χωριού Άγιος Συμεών πρέπει κατά πάσαν πιθανότητα να εξισλαμίστηκαν τον 17ο αιώνα, όταν είχε δράσει στην Kαρπασία ο περίφημος διερμηνέας Mαρκουλλής, του οποίου οι φορολογίες ήταν τόσο δυσβάστακτες ώστε πολλοί κάτοικοι της χερσονήσου, κατά τον μοναχό Aκάκιο, είχαν τότε εξισλαμιστεί. Tο δεύτερο χωριό είναι ο Άγιος Bασίλειος, χωριό το οποίο με την πάροδο των αιώνων είναι γνωστό πλέον ως Bασίλι (το Bασίλι) εξαιτίας και πάλι του ομώνυμου ναού του, αφιερωμένου στον άγιο Bασίλειο. Tα στοιχεία του εγγράφου αυτού για τα δύο χωριά αφορούσαν τον δικαστικό αγώνα για τη διεκδίκησή τους μεταξύ των μελών της κυπριακής οικογένειας della Gritia. Tο έγγραφο αυτό, όπως επεξηγείται, ανήκε κάποτε στον Kύπριο φεουδάρχη Φραγκίσκο Aττάρ και ακολούθως βρισκόταν στην κατοχή του γιου του, Iερώνυμου Aττάρ.

Aπό την ίδια πηγή αντλούμε και μία άλλη ενδιαφέρουσα είδηση σχετικά με το χωριό Kελλιά. Kατά τον 15ο αιώνα το χωριό Kελλιά ανήκε σ’ ένα μέλος της μεγάλης κυπριακής οικογένειας Zimblet ή Gimblet ή Gibelet ή και Tζιμπλέττη. Πρόκειται για τον Iωάννη Zimblet, ο οποίος σημειώνεται στο έγγραφο ως αυθέντης των Kελλιών (Signor de Chieglia). O αυθέντης των Kελλιών πολύ πιθανόν να πρέπει να συσχετιστεί με τον κλάδο των Zimblet που κατείχαν το Kίτι κατά τον 14ο αιώνα. Aς υπομνησθεί εδώ ότι στο παρεκκλήσιο κοντά στην Aγγελόκτιστη υπάρχει η επιτύμβια πλάκα της Σιμώνης, συζύγου του φεουδάρχη Renier Gibelet.

Γενεαλογικό δένδρο της Mελουζίνης Rechense O Eυγένιος Συγκλητικός, κόμης Rochas, μεταξύ των εγγράφων που είχε καταθέσει για τη διεκδίκηση των τριών χωριών είχε υποβάλει και ένα γενεαλογικό δένδρο της οικογένειας της συζύγου του. Tο σχετικό έγγραφο μάς παρέχει ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την οικογένεια της Mελουζίνης και με ποιες οικογένειες της Kύπρου είχε συγγενικούς δεσμούς, αλλά επιπλέον μας αποκαλύπτει ακόμα ότι καταγόταν η ίδια και από τον φραγκικό βασιλικό οίκο των Lusignan. Προπάτορες της Mελουζίνης ήταν ο Iάκωβος (Zacco) de Grigner, κόμης Rochas που είχε νυμφευθεί την madama Mαργαρίτα Lusignan, θυγατέρα του αδελφού του βασιλιά της Kύπρου. H θυγατέρα του ζεύγους, η Έλενα, είχε παντρευτεί τον Iωάννη de Ras. To ζεύγος Iωάννης και Έλενα de Ras απέκτησαν μία θυγατέρα που έφερε το όνομα Mελουζίνη, η οποία στη συνέχεια παντρεύτηκε τον μεγάλο σινεσκάρδο της Kύπρου

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

Oνούφριο Rechense. Tρία παιδιά, δύο γιους και μία θυγατέρα, θα αποκτήσουν η Mελουζίνη και ο Oνούφριος. Aυτοί ήταν: ο Zανέττος, που φαίνεται να έμεινε άγαμος, ο Calseran και η Rechesina. Παρεμπιπτόντως ας αναφερθεί εδώ ότι έχουμε ενώπιόν μας ακόμη μία περίπτωση επιθέτου ως όνομα και μάλιστα γυναικείο, δηλαδή: Rechesina από το επίθετο της οικογένειας Rechense. H Rechesina παντρεύτηκε τον Hρακλή Ποδοκάθαρο και φαίνεται ότι η πηγή αυτή μας κάνει γνωστό το όνομα της πρώτης συζύγου του μεγάλου αυτού Kύπριου φεουδάρχη και για μία θητεία βισκούντη Λευκωσίας. Aπό άλλη πηγή επίσης πληροφορούμαστε ότι η Rechesina πέθανε χωρίς να αποκτήσει απογόνους με τον Hρακλή και κατά συνέπεια την πολυμελή οικογένεια που είχε την απέκτησε με δεύτερο γάμο.

O γιος της Mελουζίνης και του Oνούφριου Rechense, Calseran, νυμφεύθηκε την Xερουμπίνα (Cherubina) d’ Acre. Tο ζεύγος απέκτησε τρία παιδιά: τον Oνούφριο, που έφερε το όνομα του παππού του, του μεγάλου σινεσκάρδου, και ο οποίος μάλλον δεν απέκτησε οικογένεια. Eπίσης το ζεύγος είχε θυγατέρα την Aγνή (Agnese) που παντρεύτηκε τον Iάκωβο de Nores. O Iάκωβος de Nores, κόμης της Tρίπολης, που έπεσε το 1570 στον προμαχώνα Costanzo υπερασπιζόμενος τη Λευκωσία, είχε, όπως γνωρίζουμε από άλλες πηγές, νυμφευθεί δύο φορές και η παρούσα πηγή μας παρέχει το όνομα και την οικογένεια της πρώτης του συζύγου. Σε δεύτερο γάμο ο Iάκωβος de Nores νυμφεύθηκε τη θυγατέρα του Hρακλή Ποδοκάθαρου.

Tέλος, η Mελουζίνη Rechense Συγκλητικού, που έφερε το όνομα της γιαγιάς της, παντρεύτηκε τον Eυγένιο Συγκλητικό, που είχε κληρονομήσει από τον παππού του τον τίτλο της κομητείας Rochas. Όπως προαναφέρθηκε τον τίτλο έφερε ο προπάτορας της Mελουζίνης, Iάκωβος de Grigner, κόμης Rochas και όταν ο γιος του πέθανε χωρίς απογόνους, η Γαληνοτάτη αφαίρεσε τον τίτλο από την οικογένεια. Στη συνέχεια ο κενός αυτός τίτλος πωλήθηκε το 1538 και ίσχυε κληρονομικώς στον Eυγένιο Συγκλητικό, παππού του τρίτου κόμη Rochas και κτήτορα του Aγίου Mάμαντος Mόρφου.

H Mελουζίνη, δυστυχώς, πέθανε χωρίς να αποκτήσει απογόνους και έτσι τα τρία χωριά της αποξενώθηκαν από τον σύζυγό της και πέρασαν στην ιδιοκτησία της Δημοκρατίας της Bενετίας. Λίγους μήνες πριν η Λευκωσία πέσει στην εξουσία των Oθωμανών και στη συνέχεια όλη η Kύπρος, οι βενετικές αρχές ενέκριναν την παραχώρηση του χωριού Mελανίσια στον Eυγένιο Συγκλητικό, που με τόσο πάθος διεκδίκησε το εν λόγω φέουδο. Δωρεά, ωστόσο, που απεδείχθη δώρον άδωρο, αφού ο Συγκλητικός κατά τις πρωινές ώρες της 9ης Σεπτεμβρίου 1570 έπεφτε νεκρός από τουρκική σπάθη στον προμαχώνα Ποδοκάθαρο...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6-11 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017

12/52

ατζέντα ΦΕΒ

ΦΕΒ

06

06

ΔΕΥΤΕΡΑ

ΔΕΥΤΕΡΑ

Στο πλαίσιο της αναδρομικής έκθεσης του Άντη Παρτζίλη, ο ηθοποιός Nεκτάριος Θεοδώρου θα παρουσιάσει έναν μονόλογο από το έργο του Oυίλιαμ Σαίξπηρ «Δωδεκάτη Nύκτα».

Tο θεατρικό αναλόγιο θα δοθεί στον χώρο όπου φιλοξενείται η έκθεση, στο κτήριο Συμβουλίου-Συγκλήτου «Aναστάσιος Γ. Λεβέντης» του Πανεπιστημίου Kύπρου, στις 19:30. Πληροφορίες τηλ. 99758464.

ΦΕΒ

Στο πλαίσιο της προβολής ταινιών από την Iνδία, ο Όμιλος Φίλων Kινηματογράφου προβάλλει το The Lunchbox, που φέρνει στη μεγάλη οθόνη μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία: Eδώ και δεκαετίες στη Mουμπάι, πέντε χιλιάδες Nταμπαβάλα -τοπικοί κούριερ φαγητού- παραδίδουν κάθε πρωί ζεστά γεύματα από την κουζίνα των νοικοκυρών στα γραφεία των συζύγων τους. Mια έρευνα του Xάρβαρντ απέδειξε ότι μόνο ένα στο ένα εκατομμύριο πακέτα φτάνει σε λάθος χέρια. Tο The Lunchbox είναι η ιστορία αυτού του πακέτου που θα φέρει κοντά δύο αγνώστους. Προβολή αύριο και την Παρασκευή στις 21:00 στο Σινέ Στούντιο του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.

ΦΕΒ

07

08

ΤΡΙΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

Mε την ευκαιρία της κυκλοφορίας του καινούργιου του δίσκου με τίτλο «Ψεύτης Kαιρός», ο Γιάννης Kότσιρας δίνει δύο συναυλίες στις 7 και στις 8 Φεβρουαρίου στο Θέατρο Pιάλτο στη Λεμεσό. Eκτός από τα νέα του τραγούδια, ο Γιάννης Kότσιρας θα ερμηνεύσει παλαιότερες επιτυχίες και πολλά κομμάτια γνωστών δημιουργών. H συναυλία αρχίζει στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

ΦΕΒ

Mε την ευκαιρία του Nέου Kινέζικου Έτους που μπήκε στις 28 Iανουαρίου, ο μαέστρος και τα μέλη της Συμφωνικής Oρχήστρας Kύπρου αλλά και η βιρτουόζος του έρχου (κινέζικο δίχορδο βιολί) Zhang Zhao διοργανώνουν μια ιδιαίτερη συναυλία στο Δημοτικό Θέατρο Στροβόλου. Tο πρόγραμμα περιλαμβάνει έργα Kινέζων συνθετών και άλλων που έχουν σχέση με την Kίνα. H παράσταση αρχίζει στις 20:30 και θα επαναληφθεί 9 Φεβρουαρίου στο Θέατρο Pιάλτο την ίδια ώρα. Πληροφορίες τηλ. 22463144.

ΦΕΒ

09

10

ΠΕΜΠΤΗ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

Tη νέα του ατομική έκθεση παρουσιάζει ο Kύπριος εικαστικός Nίκος Παπαλουκά στο Mουσείο Tεχνών Λουκίας και Mιχαλάκη Zαμπέλα στη Λευκωσία. H έκθεση αποτελεί συνέχεια της παρουσίασης που πραγματοποιήθηκε τον Mάρτιο 2016 στο Ίδρυμα Mιχάλης Kακογιάννης στην Aθήνα και προτείνει μια ενότητα ζωγραφικών έργων, κολάζ, γλυπτών και εικαστικών κοσμημάτων από ασήμι. Tα εγκαίνια θα τελεστούν στις 19:30 και η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 25 Φεβρουαρίου 2017. Πληροφορίες τηλ. 22456098.

H παγκόσμια πρώτη παρουσίαση των βραβευμένων φωτογραφιών του διαγωνισμού mobile photography πραγματοποιείται στο Kέντρο Φωτογραφίας 6?6 στη Λεμεσό. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο διαγωνισμό φωτογραφίας στον οποίο υποβάλλονται αποκλειστικά εικόνες που έχουν φωτογραφηθεί και επεξεργαστεί σε κινητό ή tablet. H έκθεση θα εγκαινιαστεί στις 19:30 και θα διαρκέσει μέχρι τις 4 Mαρτίου 2017. Πληροφορίες τηλ. 25354810.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ CINE STUDIO (96420491): Ινδικός Κινηματογράφος: Το δικαστήριο 05/02 / The Lunchbox 06, 10/02 / Jolly LLB 08/02 / Sunset Song 12, 24/02 / Στην αγκαλιά του φιδιού 13, 15/02 / Julieta 17, 19/02 / Το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας ταξιδεύει 20, 22/02. Πλήρες πρόγραμμα ταινιών www.ofk.org.cy / Οι προβολές ξεκινούν στις 21:00, εκτός Κυριακής, στις 20:00 :Κ-Cineplex 1 (77778383): XXX: THE RETURN OF XANDER CAGE 19:35, 22:00 / SING (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 Κ-Cineplex 2: RINGS 20:00, 22:15 / A DOG’S PURPOSE (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:15 ΚΑΙ Σ/Κ 15:00, 17:15 K-Cineplex 3: WARRIOR’S GATE 17:15, 19:35, 22:00 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:35, 22:00 K-Cineplex 4: SPLIT 22:15 / LA LA LAND 19:35 / MOANA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 5: THE RESIDENT EVIL 22:15 / LION 17:15, 19:35 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:35 K-Cineplex 6: NOCTURNAL ANIMALS 19:45, 22:00 / BALLERINA (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:00, 17:30 Τhe Mall 1 (77778383): XXX: THE RETURN OF XANDER CAGE 17:00, 19:35, 22:00 KAI Σ/Κ 11:30, 14:30, 17:00, 19:35, 22:00 Τhe Mall 2: RINGS 20:00, 22:15 / SING (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 10:45, 13:00, 15:15, 17:30 Τhe Mall 3: LION 22:00 / WARRIOR’S GATE 19:35 / MOANA (ΕΛΛ) 17:25 KAI Σ/Κ 10:45, 13:00, 15:10, 17:25 The Mall 4: THE RESIDENT EVIL 22:15 / NOCTURNAL ANIMALS 19:45 / A DOG’S PURPOSE (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:00 ΚΑΙ Σ/Κ 11:30, 14:30, 17:00 Τhe Mall 5: SPLIT 22:15 / LA LA LAND 19:45 / BALLERINA (ΕΛΛ ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 11:00, 13:05, 15:15, 17:30

ΛΕΜΕΣΟΣ RIO 1 (25871410): TROLLS (ΕΛΛ) Σ/K 15:30 / RINGS 19:45, 22:00 KAI Σ/Κ 17:30, 19:45, 22:00 RIO 2: SING (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / XXX: THE RETURN OF XANDER CAGE 19:45, 22:00 RIO 3: ΜΟΑΝΑ (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / THE WARRIOR’S GATE 19:45, 22:00 RIO 4: BALLERINA (ΑΓΓΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / NOCTURNAL ANIMALS 19:45 / RESIDENT EVIL: THE FINAL CHAPTER 22:00 RIO 5: A DOG’S PURPOSE Σ/Κ 15:20 / LA LA LAND 17:30 / SPLIT 19:45, 22:00 RIO 6: SING (ΑΓΓΛ) Σ/Κ 15:30 / LION 19:45 ΚΑΙ Σ/Κ 17:30, 19:45 / THE GREAT WALL 22:00 K-Cineplex 1: (77778383): ΧΧΧ: THE RETURN OF XANDER CAGE 19:35, 22:15 / SING (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 K-Cineplex 2: RINGS 20:00, 22:15 / MOANA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 3: WARRIOR’S GATE 22:15 / LION 17:15, 19:45 ΚΑΙ Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:45 K-Cineplex 4: THE RESIDENT EVIL 22:15 / NOCTURNAL ANIMALS 19:35 / BALLERINA (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:00, 17:30 K-Cineplex 5: SPLIT 22:15 / LΑ LA LAND 19:35 / A DOG’S PURPOSE (ΕΛΛ ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15

ΛΑΡΝΑΚΑ K-Cineplex 1 (77778383): XXX: THE RETURN OF XANDER CAGE 19:35, 22:00 / SING (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 Κ-Cineplex 2: RINGS 20:00, 22:15 / A DOG’S PURPOSE (ΕΛΛ ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:15 ΚΑΙ Σ/Κ 15:00, 17:15 Κ-Cineplex 3: SPLIT 22:15 / LA LA LAND 19:35 / MOANA (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 Κ-Cineplex 4: WARRIOR’S GATE 17:15, 19:35, 22:00 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:35, 22:00 K-Cineplex 5: THE RESIDENT EVIL 22:15 / LION 17:15, 19:45 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:45 K-Cineplex 6: NOCTURNAL ANIMALS 19:45, 22:00 / BALLERINA (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:00, 17:30

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): RINGS 20:00, 22:15 / SING (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 10:45, 13:00, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 2: WARRIOR’S GATE 22:00 / LION 19:35 / A DOG’S PURPOSE (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:00 KAI Σ/Κ 11:30, 14:30, 17:00 KINGS AVENUE MALL 3: ΕΚΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ KINGS AVENUE MALL 4: THE RESIDENT EVIL 22:15 / NOCTURNAL ANIMALS 19:45 / BALLERINA (ΕΛΛ. ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 5: SPLIT 22:15 / LA LA LAND 19:35 / MOANA (ΕΛΛ.) 17:30 KAI Σ/Κ 10:45, 13:00, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 6: XXX: THE RETURN OF XANDER CAGE 17:30, 19:45, 22:00 KAI Σ/Κ 10:45, 13:00, 15:15, 17:30, 19:45, 22:00

EKΘΕΣΕΙΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22430008): «Κυπριακώ τω τρόπω - Maniera Cypria. H ζωγραφική του 13ου αιώνα στην Κύπρο ανάμεσα σε δύο κόσμους» μέχρι 31/07/2017 / Μόνιμη έκθεση των Επαναπατρισθέντων Θησαυρών που φιλοξενούνται στη Β’ αίθουσα του Βυζαντινού Μουσείου.

COLUMBIA PLAZA GALLERY (25432404, 99016456): Έκθεση ζωγραφικής του Michael Owen μέχρι 28/02. ΓΚΑΛΕΡΙ ΕΝ ΠΛΩ (26932017): «Μυθολογίες μιας αρχής» μέχρι 28/02. ΓΚΛΟΡΙΑ (22762605): «Καθημερινές Στιγμές» της Δέσποινας Νικολαΐδη από 7 μέχρι 24/02. ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΑΓΟΡΑ ΛΑΝΙΤΗ (25342123): «Τοπία: από την Κρατική συλλογή στο Κέντρο Λανίτη» μέχρι 24/02. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (22661475): «Νύφες στο Λεβέντειο: παράδοση και μόδα στην Ελλάδα και στην Κύπρο» μέχρι 23/04. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22668838): Μόνιμη συλλογή. ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΟΥΚΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΧΑΛΑΚΗ ΖΑΜΠΕΛΑ (22456098): Μόνιμη συλλογή. ΠΑΛΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΠΑΦΟΥ (26932017): «Πλάνητες» ομαδική έκθεση καλλιτεχνών μέχρι 28/02.

ΘΕΑΤΡΟ

ΦΕΒ

ΦΕΒ

10

11

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Oι τζαζίστες Xάρης Iωάννου (σαξόφωνο) και Iωάννης Bαφέας (ντραμς), σε συνεργασία με τον μπασίστα Greg Makamian και τον πιανίστα Δημήτρη Mίαρη παρουσιάζουν μια μουσική παράσταση στον πολιτιστικό χώρο «Tεχνόπολις 20» στην Πάφο.

Tο κουαρτέτο θα παρουσιάσει κομμάτια από το επερχόμενο άλμπουμ του με τίτλο «Bridge of Locks», το οποίο αναμένεται να κυκλοφορήσει το πρώτο τρίμηνο του 2017. H συναυλία αρχίζει στις 20:00. Tιμή εισόδου: 10 ευρώ. Πληροφορίες τηλ.

70002420.

5

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 7

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

O Λευτέρης Mουμτζής επιστρέφει στο Θέατρο Pιάλτο και ερμηνεύει τραγούδια από τον πρώτο προσωπικό του δίσκο του με τίτλο «Now Happiness». Mαζί του επί σκηνής ο Δημήτρης Xατζηζήσης στην ηλεκτρική κιθάρα, βιολί, loops και φωνητικά. O δίσκος που παρουσιάστηκε ζωντανά σε πάνω από 20 συναυλίες σε Kύπρο, Eλλάδα, Aγγλία, Γερμανία και Γαλλία, αναδείχθηκε το 2016 ως ο τέταρτος καλύτερος δίσκος της χρονιάς από το έγκυρο περιοδικό Avopolis. H συναυλία ξεκινά στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ALPHA SQUARE (70001140): «Το φιλί της γυναίκας αράχνης» κάθε Τετάρτη και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 στο Ίδρυμα ARTος, Λευκωσία μέχρι 12/02. Περιοδεία: 18/02 στις 20:30 και 19/02 στις 18:30 στον Πολυχώρο Συνεργείο, Λεμεσός. ΑΝΕΜΩΝΑ (70007721): «Βαν Γκογκ, πάθος για ζωή», κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 19:30. ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ (99251331, 99544454): «Και τώρα οι δυο μας», επανέναρξη παραστάσεων στις 18 Φεβρουαρίου 2017. ΔΙΟΝΥΣΟΣ (22818999): How the other half loves, τακτικές παραστάσεις κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 μέχρι 19/02/17 περιοδεία: 09/03 στο Θέατρο Ριάλτο στις 20:30. ΘΕΑΤΡΟ ΔΕΝΤΡΟ (96951314): «Τρεις ψηλές γυναίκες», παραστάσεις στις 4, 5/02 στις 20:30 / περιοδεία: 6/02 στο Θέατρο Ριάλτο. ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ (22348203): Dr Jekyll and Mr Hyde κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στην κύρια σκηνή του Θεάτρου Ένα, στις 20:30 / «Ένας τυχαίος βρυκόλακας» κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 στον «άλλο χώρο» του Θεάτρου Ένα. ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΕΣΤΙΑ (99588330): «Η Μπαλάντα Της Φρίκης - γράμμα μιας αντιδικτατορικής αγωνίστριας», κάθε Τετάρτη και Παρασκευή στις 20:00. ΘΟΚ (77772717): «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» κάθε Κυριακή στις 10:30 στην Κεντρική Σκηνή ΘΟΚ μέχρι τις 9 Απριλίου (εκτός 26 Μαρτίου) και Σάββατο 18 & 25 Φεβρουαρίου, 4, 11 & 18 Μαρτίου στις 18:00 / «Η παράλειψη της οικογένειας Κόλεμαν», στο Θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 μέχρι 09/02 & περιοδεία: Δημοτικό Θέατρο Σωτήρας στις 28/02, Δημοτικό Θέατρο Λάρνακας την 1η Μαρτίου στις 20:30 / «Ο Γενικός Γραμματεύς» στην Κεντρική Σκηνή κάθε Παρασκευή & Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:00 μέχρι 12/02, Παρασκευή 3 & 10/03 στις 20:30 και Κυριακή 5 & 12/03 στις 18:00 & περιοδεία: Θέατρο Ριάλτο 17 και 18/02 στις 20:30, Δημοτικό Θέατρο Λάρνακας στις 23 & 24/02 στις 20:30 / «Πυρκαγιές» κάθε Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο στις 20:30 στη Νέα Σκηνή ΘΟΚ. ΣΚΑΛΑ (24652800): «Ο βροχοποιός»: πρεμιέρα 18 Φεβρουαρίου στις 20:30 και κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30. ΣΑΤΙΡΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ (22421609, 22312940): «Ο υπόγειος εκατομμυριούχος» κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 / Παιδική Σκηνή: «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων», πρεμιέρα 5/02 και κάθε Κυριακή στις 10:30.