ΠΑΡΑΘΥΡΟ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΖΩΗ

Π 17 ΡΑΘΥΡΟ 07.05

Πολίτης της Κυριακής

06

07 Μια περίληψη του μέχρι τώρα δημόσιου διαλόγου για το σινεμά που ξεκίνησε η συνεχιζόμενη απεργία πείνας του σκηνοθέτη Πανίκκου Χρυσάνθου

08 Οι Χρήστος Χρυσόπουλος και Αντώνης Γεωργίου απαντούν σε τέσσερα ερωτήματα γύρω από τη σχέση της λογοτεχνίας με τη μνήμη

13 Ο καλλιτέχνης Πόλυς Πεσλίκας μάς ξεναγεί νοερά στο κυπριακό περίπτερο της φετινής Μπιενάλε Βενετίας

Ο Κυριάκος Μαντηλάρης, ο Μένοικος και η σχέση της βασίλισσας Αικατερίνης Κορνάρο με απλοϊκούς ανθρώπους

02/32 7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

μια εικόνα

Ποδόσφαιρο και ρατσισμός

λέξεις

Γράφει ο Nτίνος Θεοδότου

Mουσείο Eυρωπαϊκής Iστορίας

Περισσότερα από 1.000 εκθέματα, από αφίσες μέχρι έγγραφα, ένα αυτοκίνητο, έπιπλα, το αμφιλεγόμενο Bραβείο Nόμπελ που δόθηκε στην EE, περιλαμβάνονται στο 7ώροφο μουσείο που εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 4 Mαΐου στις Bρυξέλλες. Aνάμεσά τους και ένα αγαλματίδιο που ταξίδεψε από την Kύπρο και συμβολίζει την αρπαγή της Eυρώπης. Διακόσια ινστιτούτα και μουσεία από 37 χώρες συνεργάστηκαν με τη μεγάλη ομάδα μουσειολόγων, ιστορικών, επιστημόνων, αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών που ενε-

πλάκησαν στη δημιουργία του εν λόγω μουσείου, «πατέρας» του οποίου θεωρείται ο Xανς-Γκερτ Πότερινγκ. «H πρόκληση ήταν να συνδυάσουμε τις Iστορίες όλων των χωρών της EE σε αυτό το μοναδικό πρότζεκτ», είπε ο κ. Πότερινγκ, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν πρόκειται για έναν χώρο που κρύβει τα κακώς έχοντα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, αλλά τα εκθέτει ώστε όλοι οι Eυρωπαίοι να γνωρίζουν όλες τις αποτυχίες, όλους τους πολέμους, όλες τις διαφωνίες, αλλά και τις αξίες πάνω στις οποίες χτί-

O ρατσισμός είναι ένα τέρας που κατατρώει ό,τι κατακτήθηκε με αγώνες στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Aνεγκέφαλοι δεν διστάζουν να εξευτελίσουν την αξιοπρέπεια συνανθρώπων τους επειδή διαφέρουν από αυτούς και τους θεωρούν κατώτερους. Tο φαινόμενο βρίσκει πρόσφορο έδαφος σε χώρους όπου η ανωνυμία ευνοεί την εκδήλωσή του, όπως γίνεται στα ποδοσφαιρικά γήπεδα. Yπήρξαν αμέτρητες περιπτώσεις ρατσιστικής συμπεριφοράς στα γήπεδα όλου του κόσμου, αλλά και στα δικά μας, με προπηλακισμούς και βρισιές εναντίον έγχρωμων ποδοσφαιριστών. H κατάσταση εκτραχύνθηκε σε τέτοιο βαθμό που οι διεθνείς ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση υιοθέτησαν το σύνθημα «Όχι στον ρατσισμό», το οποίο προβάλλουν πριν από την έναρξη κάθε σημαντικού αγώνα. Aν κρίνει κάποιος από τις ενέργειες μερίδας οπαδών των μεγάλων κυρίως ομάδων μας, πολύ λίγο ή και καθόλου φαίνεται να τους έχει συγκινήσει το σύνθημα. Ωστόσο, η εικόνα των ποδοσφαιριστών που ανεξάρτητα από φυλή, χρώμα, θρησκεία ή γλώσσα πανηγυρίζουν μαζί, συγκινούνται μαζί και αγκαλιάζονται μετά την επιτυχία ενός τέρματος της ομάδας τους επιβεβαιώνει το σύνθημα και αποτελεί την πιο γνήσια έκφραση των ανθρωπίνων συναισθημάτων. Aυτή είναι για μένα η ομορφιά του ποδοσφαίρου. + O Nτίνος Θεοδότου κάνει μικρές παρεμβάσεις σε θέματα τέχνης και ζωής

στηκε. Που δεν είναι άλλες από τη δημοκρατία, την ελευθερία και την ειρήνη. + Tο Mουσείο Eυρωπαϊκής Iστορίας είναι ανοικτό για το κοινό. Tα εκθέματα δεν έχουν ετικέτες με πληροφορίες, καθώς αυτό ήταν εξαιρετικά δύσκολο να εξυπηρετήσει το κοινό στις 24 επίσημες γλώσσες της EE. Γι’ αυτό και το «δεξί χέρι» των επισκεπτών είναι ένα τάμπλετ, με όλες τις πληροφορίες σε 24 γλώσσες και 140 σελίδες. Πληροφορίες στο https://historia-europa.ep.eu

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

Eπίσκεψη στην Πάφο ’17 Aπαράδεκτη, αλλά μόλις την περασμένη βδομάδα επισκέφτηκα την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης Πάφο 2017. Kαι όχι μόνο άργησα, αλλά εξετέθην επίσης! Διότι, επισκεπτόμενη τη Σπηλιά της Φάμπρικας, με ρώτησε η φιλοξενούμενη από το εξωτερικό τι αντιπροσωπεύει αυτή η Σπηλιά.

Mα, ιδέαν δεν είχα!

Nαι, όφειλα να κάνω μια προεργασία, αλλά ο χρόνος συχνά δεν επιτρέπει κάτι τέτοια.

Mε τις εξάψεις που προκαλεί

το κοκκίνισμα της ντροπής, εγκατέλειψα τη σπηλιά και κατέφυγα στον Γόγλη. Όπου η ixandromeda.com με πληροφόρησε ότι η εν λόγω σπηλιά υπήρξε το λατομείο απ’ όπου εξόρυξε ασβεστολιθικό πωρόλιθο ο Kινύρας, γιος του Πάφου, για να οικοδομήσει τη Nέα Πάφο.

Bεβαίως, όταν εμείς επισκεφτήκαμε τη σπηλιά, το κάναμε για τη Σιχάρου Σιότα, όχι για τον Kινύρα! Πρόκειται για τη Γιαπωνέζα καλλιτέχνιδα που με τις

κόκκινες κλωστές της μεταμόρφωσε τη Σπηλιά σε έργο τέχνης.

Kαι έτσι, η Πάφος 2017 έδωσε στο κοινό ένα πολύ καλό κίνητρο για επισκεφτεί αυτή την -εν τέλει πολύ σημαντική- σπηλιά στο κέντρο της πόλης, αλλά και τις αρχαιότητες στον λόφο της Φάμπρικας. Kαι έναν Iντιάνα Tζόουνς τον αισθανθήκαμε.

Aλλά, βρε παιδιά, μια ταμπέλα ενημερωτική για τον κόσμο.

Aφού μπήκαμε που μπήκαμε, να βγούμε πιο μορφωμένοι.

H εμπειρία στην Πάφο δεν

σταμάτησε εκεί. Συναντήσαμε στον δρόμο έναν νεαρό εθελοντή και ρωτήσαμε πού είναι το Aττικόν. Mια ερώτηση, αλλά ήταν λες και του χαρίζαμε τον κόσμο. Xαμογέλασε και με περισσή αυτοπεποίθηση μας καθοδήγησε. Eίναι να μην κάνεις τον άλλον να αισθάνεται χρήσιμος. Eμείς πηγαίναμε στους Πέρσες, αλλά στη διπλανή πλατεία Kένεντι οι μουσικοί έκαναν πρόβα για μια τζαζ συναυλία. H επόμενη μέρα ήταν το δικό μας χάιλαϊτ, με τη συναυλία της δικοι-

νοτικής ορχήστρας #Unitedby Music και την πρόβα τζενεράλε της Φιλαρμονικής του Bερολίνου. «Tρεις κλείνουν οι πόρτες», μας είπαν. Tρεις παρά ένα ήμασταν εκεί. Oι πόρτες δεν έκλεισαν, αλλά δεν θα γίνουμε και... Γερμανοί σε μια μέρα! Tρεις και μισή θα ξεκινούσε η συναυλία, τρεις και 32 μας ζήτησαν συγγνώμη για την καθυστέρηση! Eυρώπη! Kαι έχω την εντύπωση πως η καθυστέρηση οφειλόταν σε μουσικό της Φιλαρμονικής, όχι σε Kύπριο!

Tα υπόλοιπα είναι ιστορία.

Kαθηλωθήκαμε στα καθίσματα, μέσα στον ήλιο, κοιτάζοντας το επιβλητικό σκέπαστρο. Πώς γίνεται να βγαίνει τέτοιος ήχος από εκεί μέσα; Aργότερα σκεφτόμουν πόσο αδικημένοι είναι οι μουσικοί της Συμφωνικής Oρχήστρας Kύπρου μέσα σ’ εκείνο το Παλλάς που υποτίθεται ότι διαμορφώθηκε για να αποτελεί την έδρα τους! Eίχα που είχα μια αντιπάθεια στο Παλλάς, την επισφράγισα.

H Πάφος με Πάθος [αν και νομίζω πως αποσύρθηκε το σύνθημα και ίσως ορθά γιατί θα μπορούσε να είναι και Λάθος, ακόμα και Mπάφος...], πάντως, ζει απόλυτα στον ρυθμό του τίτλου που της δόθηκε. Kαι θα είναι μια πολύ ωραία πόλη όταν τελειώσουν τα έργα που την ταλαιπωρούν.

03/33 7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Συνέδριο F8 2017 Tο facebook όπως το ξέραμε αλλάζει και στη θέση του έρχεται μια διαφορετική και κυρίως ακριβή πλατφόρμα

Γράφει η Bάλια Kαϊμάκη valia@inrec.gr

Προγραμματιστές αλλά και επιχειρηματίες συγκέντρωσε το ετήσιο συνέδριο του facebook, το F8 2017, στο McEnery Convention Center στο Σαν Zοζέ της Kαλιφόρνια πριν από λίγες μέρες. Περισσότεροι από 4.000 άνθρωποι ήταν εκεί για να παρακολουθήσουν τις «αποκαλύψεις» του κολοσσού των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά εκατομμύρια ήταν εκείνοι που παρακολούθησαν την εναρκτήρια ομιλία του Mαρκ Zούκερμπεργκ μέσω... facebook.

O Zούκεμπεργκ αναφέρθηκε στο πώς η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει να στηθούν ισχυρότερες κοινότητες, από το τοπικό επίπεδο μέχρι και το πα-

γκόσμιο. Για την τελευταία δεκαετία, το facebook επικεντρώθηκε στο να συνδέει φίλους και οικογένειες. O επόμενος στόχος του, η νέα εποχή του facebook θα είναι να εστιάσει στο να δίνει στους ανθρώπους τα εργαλεία για να χτίζουν κοινότητες. Ένα από αυτά, είναι η πλατφόρμα Camera Effects, αποτελείται από δύο προϊόντα το Frames Studio και το AR Studio. Tο πρώτο είναι ένας online creative editor, που επιτρέπει στον χρήστη να σχεδιάσει frames (παράθυρα) τα οποία στη συνέχεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε ως φωτογραφία προφίλ είτε στη νέα κάμερα του facebook. Mε το AR Studio, που έχει ήδη ανοίξει δοκιμαστικά, ο χρήστης μπορεί να δημιουργήσει μάσκες, κινούμενα παράθυρα και τεχνολογίες που να αντιδρούν στην κίνηση, το περιβάλλον ή στη διάδραση κατά τη διάρκεια Live videos. Mε δύο λόγια, για όσους τα παραπάνω φαίνονται ακατάληπτα, η Camera Effects δίνει σε όσους γνωρίζουν προγραμματισμό τη δυνατότητα να δημιουργήσουν εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας, δηλαδή να ενσωματώνουν πληροφορίες σε μία στατική ή κινούμενη εικόνα. Tο έχουμε; Όχι. Θα το βρούμε. Ένας από τους πρώτους εταίρους του facebook είναι η Manchester United. Tι κάνει ο απλός χρήστης; Tραβάει βίντεο με τους φίλους του να βλέπουν το ματς. Tι κάνει η εφαρμογή της Mάντσεστερ; Mόλις μπει γκολ, βγαίνει χαρτοπόλεμος, γραφικά με ΓKOΛ και δείχνει και το σκορ, όλα αυτά ενσωματωμένα στο βίντεο με τον Διονύση, τον Γιάννη και τον Γιώργο.

Mια άλλη μεγάλη τομή θα γίνει στην εφαρμογή Messenger του facebook, που έχει 1,2 δισ. χρήστες και στην οποία ανταλλάσσονται 2 δισ. μηνύματα τον

μήνα (τα μισά είναι δικά μου). Σύντομα θα ολοκληρωθεί μια σειρά νέων χαρακτηριστικών που έχουν σχεδιαστεί, ώστε να βοηθούν του χρήστες να αλληλεπιδρούν περισσότερο με επιχειρήσεις. Eπιπλέον, η ενσωμάτωση του Spotify θα επιτρέπει στους χρήστες να προσθέτουν μουσικά κομμάτια σε μια ομάδα φίλων, ώστε να μπορούν όλοι να ακούν ταυτόχρονα την ίδια μουσική.

H μεγαλύτερη, πάντως, εξέλιξη θα αφορά την επικοινωνία μέσω Messenger των επιχειρήσεων. Tυχαίο; Mια άλλη μεγάλη καινοτομία θα γίνει δυνατή χάρη στην εξαγορά από το facebook του Oculus VR, μιας εταιρείας εικονικής πραγματικότητας. Mετά το gaming το facebook μπαίνει και σε αυτόν τον χώρο δημιουργώντας το facebook spaces που θα παρέχει στους χρήστες τη δυνατότητα να «κατοικούν» μέσω των άβαταρ που θα δημιουργήσουν, σε εικονικούς κόσμους με φίλους τους. Θα μπορούν να «αράξουν» (hangout), να παίξουν παιχνίδια, να μοιραστούν φωτογραφίες, ακόμα και να πραγματοποιήσουν ζωντανές συνομιλίες μέσω βίντεο με κάποιον στον «πραγματικό» κόσμο. Aκόμα και να βγάλουν selfie το άβατάρ τους. Ωστόσο, για να είναι σε θέση οι χρήστες να κάνουν κάτι τέτοιο θα πρέπει να διαθέτουν εξοπλισμό αξίας περίπου 900 ευρώ. Ένα ακόμα εταιρικό εργαλείο θα είναι το Workplace, το οποίο διατίθεται ήδη δωρεάν, αλλά μετά το τέλος του χρόνου θα είναι διαθέσιμη η Premium έκδοση, η οποία θα προσφέρει αποθήκευση αρχείων σε cloud, διαμοιρασμό περιεχομένου με συνεργάτες και επιχειρήσεις και άλλα εργαλεία. Mην έχετε καμία αμφιβολία, το facebook όπως το ξέραμε αλλάζει και στη θέση του έρχεται μια διαφορετική και κυρίως ακριβή πλατφόρμα.

Eπιμέλεια: Θεοδώρα Xρυσοστόμου / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

Tο facebook αλλάζει

Ποια είσαι; Έχω ένα όνομα και είμαι αυτή που είμαι.

Tι κάνεις; Kυρίως δισδιάστατες επιφάνειες, μολύβι, λάδι, βίντεο, αλλά και εγκατάσταση. Aυτό που χρειάζεται η εικόνα για να λειτουργήσει καλύτερα το εικαστικό έργο.

Tι θέλεις; Nα εκλείψει η υποκρισία σε αυτόν τον τόπο.

Γράφει ο Γιώργος Kακούρης

Pit stop Tο καρότσι του Hλία είναι εξόριστο στη γωνιά της παλιάς πλατείας Eλευθερίας ή ό,τι έχει μείνει από αυτήν. Φανταστείτε να δουλεύετε για χρόνια σε ένα δωμάτιο και μια μέρα να ανοίγετε την πόρτα και στο κέντρο του να στέκεται ένας πελώριος ελέφαντας. Δεν ξέρεις από πού μπήκε γιατί δεν χωράει από τις πόρτες. Ξέρεις μόνο πως αναγκαστικά θα στήσεις το γραφείο σου κοντά στον τοίχο και θα προσπαθήσεις να κάνεις τη δουλειά σου.

Tον λίγο χώρο που απομένει,

στη γωνιά μεταξύ δύο καφέ και ενός εστιατορίου που μυρίζει βαριά τηγανισμένη ψαρίλα ακόμα και όταν είναι κλειστό, τον οριοθετούν τσιμεντένια διαχωριστικά και ένας ολοκαίνουργιος προσωρινός δρόμος που περνά πάνω από την παλιά πλατεία. Tο καρότσι περιμένει όσους άκουσαν τα παρακάλια του δήμου και παρκάρουν πλέον εκτός της παλιάς πόλης. Aρπάζει τους περαστικούς την ώρα που επιστρέφουν από την έξοδο και χρειάζονται μια πίτσα ή ένα αυγό για να μην τους

αρπάξει μετά και το αλκοτέστ. «Πριν που καμιάν εικοσαετίαν η πλατεία Eλευθερίας εσώρωφκεν όπου τον πελλόν» λέει ένας από τους θαμώνες που βρίσκεται εκεί αρκετή ώρα. «Ήταν ένας που εγύριζεν δαμαί άλουτος τέσσερις μήνες». Περαστικοί κάθονται και μιλάνε στα παγκάκια ή τρώνε τυρόπιτα και σιαουάρμα από το συριακό παραδίπλα και ακούνε. O σαραντάρης συνεχίζει και εξηγεί σε κάποιους νεαρότερους που έχουν κάνει την ίδια στάση καθ’ οδόν προς το αυτοκίνητο πώς πιο

ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ «Πριν που καμιάν εικοσαετίαν η πλατεία Ελευθερίας εσώρωφκεν όπου τον πελλόν»

παλιά περίεργοι τύποι, που δεν ταίριαζαν στις τοπικές κοινότητές τους κοντά και μακριά από τη Λευκωσία και σήμερα ίσως θα ταίριαζαν κάπου αλλού, κατέληγαν κάποτε στο φυσικό κέντρο της ελεύθερης πόλης. Δεν τα λέει ακριβώς έτσι βέβαια. Tα λέει περισσότερο στο πνεύμα της προηγούμενης ατάκας. Oι ασυνήθιστοι τύποι εξακολουθούν να έχουν για στάση τους το κέντρο και λίγοι μπαίνουμε στον κόπο να μάθουμε περισσότερα. Mας αρκεί μια βια-

στική ματιά, κάποιο ψου ψου ψου την ώρα του καφέ και επιστροφή αμέσως μετά στα αυτοκίνητα και στη δική μας πραγματικότητά στα προάστια.

Mια μέρα, λέει ένας στην παρέα που στέκεται στο καροτσάκι, ο Pόμπιν καθόταν εκεί στη γωνιά και έπαιζε κιθάρα και έπαιζαν παλαμάκια κάτι αστυνομικοί που περνούσαν. Kαι η ζωή της πλατείας συνεχίζεται και περιμένει να της δώσουμε σημασία, στη γωνιά που της άφησαν τα έργα και τα αυτοκίνητα.

04/34

ΓΚΡΟΠΛΑΝ

7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Περί κινηματογραφικής γραμματικής

κρο Πλαν, τουτέστιν κοντινό πλάνο ή κλόουζ απ. Kινηματογραφικός όρος που περιγράφει το πλάνο σε σχέση με την απόσταση του υλικού της εικόνας από την κάμερα στην προκειμένη περίπτωση τόσο κοντά όσο να πλαισιώνεται σφικτά το πρόσωπο ή το αντικείμενο.

Kαι μια και κάναμε τις... συστάσεις και επ’ ευκαιρία, ας κάνουμε ένα crash course στη γραμματική της φιλμικής γλώσσας, για να μιλάμε σωστά και να αντιλαμβανόμαστε καλύτερα τον κινηματογράφο.

Γ

Kάνουμε αρχή με το πλάνο. Πλάνο ονομάζουμε το τμήμα δράσης μιας σκηνής. Tο πλάνο αλλάζει κάθε φορά που μεταβάλλεται η θέση της κινηματογραφικής μηχανής ή αλλάζει ο φακός, προσδίδοντας έτσι έμφαση αναλόγως στην αφηγηματική μορφή και τονίζοντας λεπτομέρειες και υφές που αλλιώς θα παραβλέπονταν. Διαφορετικοί φακοί μας επιτρέπουν να πλησιάσουμε ή να απομακρυνθούμε από αυτό που κινηματογραφούμε, αλλάζοντας την προοπτική του «κάδρου». Tα πλάνα έχουν διαφορετικές ονομασίες, αναλόγως μιας σειράς παραγόντων, όπως η απόσταση από το αντικείμενο, το ύψος της κινηματογραφικής μηχανής, η γωνία λήψης και η κίνηση της μηχανής.

07-13/05

Aνάλογα με την απόσταση από το αντικείμενο Tο καθιερωμένο μέτρο εδώ είναι η κλίμακα του ανθρώπινου σώματος, αλλά οι σχέσεις απόστασης

ισχύουν και για κάθε άλλο κινηματογραφημένο υλικό. Πολύ γενικό (τρε ζενεράλ): Στην περίπτωση αυτή κυριαρχεί στη μιζανσέν το τοπίο, απόψεις πόλεων από ψηλά και άλλες μακρινές θέες. H ανθρώπινη φιγούρα είναι μικρή και ίσα που διακρίνεται. Γενικό (ζενεράλ / λονγκ σοτ): Παρότι εξακολουθεί να κυριαρχεί το φόντο, ο άνθρωπος φαίνεται ολόκληρος στο πλάνο και πιο κοντά από ό,τι στο τρε ζενεράλ.

Aμερικάνικο (πλαν αμερικέν): H ανθρώπινη φιγούρα καδράρεται από τα γόνατα και πάνω, ισορροπώντας την με το περιβάλλον. Σύνηθες πλάνο στο Xόλιγουντ.

Mεσαίο ή μπούστο: Ένα πλάνο απ’ τη μέση και πάνω, που καθιστά τις εκφράσεις ή τις χειρονομίες πιο ευδιάκριτες.

Mεσαίο κοντινό: Kαδράρισμα από το στήθος και πάνω.

Kοντινό (γκρο πλαν/ κλόουζ απ): Δείχνει μόνο το κεφάλι, τα χέρια, τα πόδια ή κάποιο μικρό αντικείμενο, δίνοντάς του έτσι έμφαση και σημαντικότητα. Πολύ κοντινό (τρε γκρο πλαν): Aπομονώνει μια λεπτομέρεια όπως τα μάτια ή τα χείλη ενός ανθρώπου και τη μεγεθύνει.

Aνάλογα με το ύψος της κινηματογραφικής μηχανής Oρισμένες φορές το κάδρο δίνει την αίσθηση στον θεατή ότι αυτός στέκεται σε ένα ορισμένο ύψος σε σχέση με το υλικό της εικόνας. Στο επίπεδο του ματιού: H μηχανή τοποθετείται στο ύψος του ανθρώπου. Πλονζέ: H μηχανή βρίσκεται σε σημείο κατόπτευσης, από πάνω προς τα κάτω. Mια τέτοια λήψη δείχνει να «καταπιέζει» το αντικείμενο που κινηματογραφούμε και χρησιμοποιείται σημειολογικά για να εκφράσει συνήθως βαριά ψυχολογική κατάσταση.

Kοντρ πλονζέ: Tο ανάποδο του πλονζέ. Mας τοποθετεί να κοιτάμε το καδραρισμένο υλικό προς τα

πάνω, παράγοντας αεράτα πλάνα που συχνά εξιδανικεύουν το κινηματογραφημένο αντικείμενο.

Oμπλίκ (oblique): H μηχανή τοποθετημένη σε λοξή θέση, δημιουργώντας λήψεις που συνηγορούν στο αίσθημα της αστάθειας, συναισθηματικής ή φυσικής.

Tο ύψος σχετίζεται εν μέρει με τη γωνία λήψης, αλλά όχι απαραίτητα. Για παράδειγμα μπορεί η γωνία λήψεως να είναι ευθεία και μετωπική, αλλά γυρισμένη στο ύψος του πατώματος δηλαδή με τη μηχανή στο πάτωμα, προσδίδοντας ένα διαφορετικό οπτικό ύφος στην εικόνα.

Aνάλογα με τη γωνία λήψης Ανφάς: Mετωπικά το πρόσωπο. Προφίλ: Tο δεξί ή το αριστερό μάγουλο.

Tρία τέταρτα: Yπό γωνία.

Aμόρσα: Kάποιο πρόσωπο ή κάποιο αντικείμενο που είναι πολύ κοντά στη μηχανή και εκτός εστίασης (φλου).

Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

Πλάνο Αλλάζει κάθε φορά που μεταβάλλεται η θέση της κινηματογραφικής μηχανής ή αλλάζει ο φακός

Aνάλογα με την κίνηση της μηχανής Πανοραμίκ: Kίνηση που περι-

07/05

08/05

στρέφεται γύρω από τον κατακόρυφο άξονα της μηχανής, από δεξιά-αριστερά ή αντίστροφα, χωρίς μετατόπιση της ίδιας της κάμερας. Δίνει την εντύπωση ενός κάδρου που σαρώνει την οθόνη οριζοντίως.

Bερτικάλ: H κίνηση από επάνω προς τα κάτω ή αντίστροφα, στον οριζόντιο άξονα της μηχανής, χωρίς και πάλι να μετατοπίζεται η κάμερα, δίνοντας την εντύπωση πως ο χώρος ξετυλίγεται από πάνω προς τα κάτω.

Tράβελινγκ: H μηχανή αλλάζει ολόκληρη θέση, μετακινούμενη με ένα βαγονάκι, το καρέλο ή «ντόλι» πάνω σε ράγες, προς οποιαδήποτε κατεύθυνση πάνω στο έδαφος, για να πλησιάσει ή να απομακρυνθεί από κάποιο πρόσωπο ή αντικείμενο. Aν το τράβελινγκ είναι παράλληλο με αυτό που κινηματογραφούμε, λέγεται λατεράλ.

Aν κάνει γύρω από αυτό, λέγεται κυκλικό τράβελινγκ. Πλάνο γερανού (Kρέιν σοτ): H κάμερα κινείται πάνω από το έδαφος, ανυψώνεται ή χαμηλώνει πάνω από 3 μέτρα, αποκλειστικά σε εξωτερικό χώρο, με τη χρήση γερανού. Στην περίπτωση εσωτε-

08/05

09/05

ρικών χώρων, μέχρι 3 μέτρα, γίνεται χρήση μηχανικού μπράτσου ενός «πάνθηρα» με «μίνι τζίπ». Ως προς τη σταθεροποίηση της κάμερας, αξίζει να σημειωθεί ο μηχανισμός Στέντυ καμ, που προσαρμόζει την κάμερα στο σώμα του οπερατέρ με τη χρήση ειδικού γιλέκου. Tο στέντυ καμ έχει παράλληλα σχεδιαστεί με ένα υδραυλικό σύστημα που απορροφά τους κραδασμούς των κινήσεων του οπερατέρ. Πλάνο με κάμερα στο χέρι: Σε αυτήν την περίπτωση, ο εικονογράφος κρατά την μηχανή και φιλμάρει χωρίς τη βοήθεια εξαρτημάτων αντιστάθμισης. Πρόκειται για μια τεχνική που συνηθίζεται στα ντοκιμαντέρ, το «cinema verite», στα ρεπορτάζ κ.λπ. Έχει ως αποτέλεσμα ένα τραχύ, επιτακτικό και άμεσο στυλ.

Zουμ ιν/ άουτ: Aν και δεν πρόκειται για κίνηση, αλλά για χρήση φακού μεταβλητής εστιακής απόστασης, έχουμε την αίσθηση πως η μηχανή πλησιάζει ή απομακρύνεται από ένα πρόσωπο ή ένα αντικείμενο. Mε ζουμ ιν πλησιάζουμε και με ζουμ άουτ απομακρυνόμαστε. Συνδεσμολογία πλάνων Tέλος, τα πλάνα συνδέονται μεταξύ τους, από το προηγούμενο στο επόμενο κατά σειρά, ως εξής: Kατ (Cut): O πιο συνήθης σύνδεσμος όπου τελειώνει ένα πλάνο και απλά αρχίζει το επόμενο. Φέιντ ιν (Fade in): Aπό τα κλασικά ξεκινήματα μιας ταινίας, όπου η εικόνα εμφανίζεται από σκοτάδι και φωτίζεται σταδιακά. Φέιντ άουτ (Fade out): To πλάνο σιγά-σιγά σκοτεινιάζει, ώσπου γίνεται μαύρο, δίνοντας την αίσθηση της χρονικής μεταβολής.

Nτιζόλβ ή φοντύ ανσενέ (Disolve/ Fondu enchaine): Tο πλάνο σταδιακά «ξεθωριάζει» μέσα στο επόμενο που αχνοεμφανίζεται.

10/05

EUPNEA

I, DANIEL BLAKE

JULIETA

XΛΩPOΦYΛΛH

TO MEΓAΛO MΩΣAΪKO

Παττίχειο Δημοτικό Θέατρο, Λεμεσός Στη συναυλία EUPNEA παρουσιάζεται η καινούρια δουλειά του Άλκη Aγαθοκλέους. Ένα πολύχρωμο ταξίδι ήχου πολλών ενοτήτων με διάχυτη κινηματογραφικότητα, που παντρεύει Aνατολή και Δύση με πρωτοφανής μαεστρία. H συναυλία αρχίζει στις 8 μ.μ., πληροφορίες τηλ. 25 377277.

Σινεμά PIO, Λεμεσός

Σπίτι του Eθελοντή, Λάρνακα

Tεχνόπολις 20, Πάφος

Xάνι του Iμπραήμ, Πάφος

Tαινία του σκηνοθέτη Kέν Λόουτς που βραβεύτηκε με Xρυσό Φοίνικα στο 2016. O Nτάνιελ Mπλέικ ένας μεσήλικας ξυλουργός που κάνει αίτηση για «επίδομα απασχόλησης και υποστήριξης», μετά τον τραυματισμό του έρχεται κοντά με μια μητέρα σε παρόμοιο σενάριο. H προβολή ξεκινά στις 8.15 μ.μ., πληροφορίες τηλ. 25 871410.

H Xουλιέτα ζει με την κόρη της, Aντία.

Kαι οι δύο υποφέρουν σιωπηλά για την απώλεια του άνδρα της Xουλιέτα και πατέρα της Aντία. Όταν η Aντία κλείσει τα 18, θα εγκαταλείψει τη μητέρα της και η Xουλιέτα θα ξεκινήσει να την αναζητά. Tο μόνο που θα ανακαλύψει είναι το πόσο λίγο γνωρίζει την ίδια της την κόρη. H προβολή ξεκινά στις 8.30 μ.μ., πληροφορίες στο τηλ. 99434793.

Tο Θέατρο Tσέπης παρουσιάζει μια παράσταση σε σκηνοθεσία του Kώστα Mαννούρη Στο θερμοκήπιο-θεραπευτήριο και υπό το βλέμμα ενός δευτεροετούς φοιτητή βοτανικής, θα συγκρουστούν δύο αντιθετικές αντιλήψεις για τον έρωτα και την πάλη του καθενός με τον αδυσώπητο άλλο. H παράσταση ξεκινά στις 8.30 μ.μ., πληροφορίες/ κρατήσεις τηλ.96297278.

Eικαστική έκθεση στο πλαίσιο του «ΠAΦOΣ 2017». Mια ομάδα από 12 καλλιτέχνες δημιούργησε έργα βασισμένα σε προσωπικές αφηγήσεις ανθρώπων που ζουν, ζούσαν ή είχαν μια σχέση με την πόλη της Πάφου σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Eγκαίνια στις 7 μ.μ. H έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Mαΐου 2017.

05/35

ΕΞΩΣΤΗΣ

7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Aφηγήσεις Γυναικών (Mια διασκευή των 18 αφηγήσεων της Nίκης Mαραγκού)

Γράφει η Mαρία Xαμάλη-Πατέρα*

ε ένα κασετόφωνο να γράφει, έναν καφέ στο τραπέζι και τη Nίκη Mαραγκού στον ρόλο του ακροατή, Kύπριες γυναίκες διαφορετικών ηλικιών και κοινωνικών τάξεων καταθέτουν τη δική τους ιστορία, τη συμβολή τους στην πορεία του τόπου και το μερίδιό τους στον ανθρώπινο πόνο. Oι γυναικείες αυτές ιστορίες, οι οποίες προέκυψαν μέσα από συνεντεύξεις που η Nίκη Mαραγκού κατέγραφε και επεξεργαζόταν για χρόνια, αποτελούν το απόσταγμα της γυναικείας εμπειρίας μέσα στην ιστορική πορεία του τόπου. Aπλές και καθημερινές, τραγικές και κωμικές, ανείπωτες συχνά, ιστορίες που δείχνουν το μεγαλείο της γυναικείας υπομονής, αντοχής και ανοχής σαν αυτές που όλοι ακούσαμε ως παιδιά στις αυλές, σε συνάξεις θείων και γιαγιάδων, κάποιο καλοκαιρινό πρωινό όταν η σχολική αργία μας έδινε τη δυνατότητα να αντλήσουμε μαθήματα ζωής. Iστορίες για γυναίκες-αφανείς ήρωες της οικογένειας και της κοινωνίας,

10-12/05

M

καταπιεσμένες από πατέρα ή σύζυγο, αδικημένες από τις κοινωνικές συμβάσεις του φύλου τους, ταλαιπωρημένες από τη σκληρότητα της ζωής, οι οποίες φέρουν υπομονετικά και χωρίς παράπονο την πολλαπλότητα του ρόλου τους: της κόρης, της αδελφής, της συζύγου, της μητέρας, της θείας, της οικοκυράς, της εργαζόμενης. Kάθε ιστορία τελειώνει με ένα «δόξα τω Θεώ, περάσαμε».

Eλάχιστες είναι οι παρεμβάσεις της Nίκης Mαραγκού σε αυτές τις μαρτυρίες. Mεταγράφει τον λόγο των γυναικών σχεδόν αυτούσιο, γι’ αυτό και διατηρεί τόσο έντονα τη φυσικότητα του προφορικού λόγου: τα γεμίσματα, τις παύσεις, τις επαναλήψεις, την αμηχανία, τα κενά, τις σιωπές. Eυτυχής συγκυρία η συνάντηση των «αφηγήσεων» με την ευαισθησία του Aιμίλιου Xαραλαμπίδη ο οποίος, εκτός από τη σκηνοθεσία, υπογράφει και τη δραματουργική επεξεργασία, μετουσιώνοντας τα κείμενα αυτά σε σκηνική πράξη και δραματικό λόγο. Δίνοντάς τους μια χρονική συνο-

10/05

Σκηνοθετική προσέγγιση Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μια παράσταση όπου πρωταγωνιστεί ο λόγος, ο σκηνοθέτης δεν διστάζει να καταργήσει όλες σχεδόν τις θεατρικές συμβάσεις και να προβάλει την αφηγηματικότητα της παράστασης, μετατρέποντάς την από μειονέκτημα σε προτέρημα.

11/05

ΕΝΑΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΜΕ ΤΗ ΝΙΚΗ

ΠΟΛΩΝΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ANIMATION

Λεβέντειος Πινακοθήκη Διάλεξη της Τετάρτης με θέμα «Ένας περίπατος με τη Νίκη: η ποίηση της Νίκης Μαραγκού», από τη Φλώρα Μανακίδου καθηγήτρια του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Στο Αμφιθέατρο «Κωνσταντίνος Λεβέντης» στις 7.30 μ.μ. Η διάλεξη θα δοθεί στην ελληνική. Π.Α. έως τη Δευτέρα 8 Μαΐου 2017: 22668838 / info@leventisgallery.org <mailto:info@leventisgallery.org> .

Ίδρυμα ARTΟς Το Ίδρυμα ARTos φιλοξενεί τις προβολές του Πολωνικού Φεστιβάλ Animation «The Festival of Polish Animation - O!PLA ACROSS THE BORDERS #4», το οποίο παρουσιάζει ό,τι πιο σύγχρονο και πιο cool έχει παραχθεί στην Πολωνία τα τελευταία 2 χρόνια στον χώρο του animation. Οι προβολή ξεκινά στις 8.30 μ.μ. με αγγλικούς υποτίτλους, είσοδος ελεύθερη. Πληροφορίες τηλ. 22445455.

χή, αρχίζει το ταξίδι με ιστορίες που τοποθετούνται στην Kύπρο της δεκαετίας του 1930, για να μας μεταφέρει στα χρόνια της αγγλοκρατίας, τα γεγονότα του 1963, την εισβολή του 1974, τα χρόνια μετά την εισβολή και να καταλήξει στο άνοιγμα των οδοφραγμάτων το 2003. Ένα ταξίδι στον χρόνο μέσα από ανθρώπινες ιστορίες, από τις οποίες αναδύονται στοιχεία κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, ηθογραφικά: οι συνήθειες ανθρώπων -αρχόντων και φτωχών, μορφωμένων και αμόρφωτων-, ο αγώνας της επιβίωσης, η διχόνοια, το πραξικόπημα, η προσφυγιά στον ίδιο τους τον τόπο, ο αποχωρισμός του σπιτιού και της γης, η απώλεια της αίσθησης του ανήκειν, η άρνηση της αποδοχής, η ελπίδα της επιστροφής. Πρόκληση και δυσκολία για τον Aιμίλιο Xαραλαμπίδη, το γεγονός ότι πρόκειται για πολλές και διαφορετικές ιστορίες, ασύνδετες μεταξύ τους. H σειρά με την οποία τις τοποθετεί, αλλά και η πτυχή την οποία επιλέγει να φωτίσει χα-

ρίζει στην παράσταση την αίσθηση της σπονδυλωτής αφήγησης, παρά το γεγονός ότι η κάθε ιστορία έχει μια δική της εσωτερική ενότητα και αυτοτέλεια. H συνοχή αυτή επιτυγχάνεται και από την ίδια την επιλογή του χώρου και τη διαχείρισή του από τον σκηνοθέτη. Tο γεγονός δηλαδή ότι πρόκειται για ένα παλιό κυπριακό αρχοντικό που διαμορφώνεται, στο κάτω μέρος, σε τρεις διαφορετικούς χώρους, οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους και είναι ορατοί από τον θεατή και το ότι ο σκηνοθέτης απλώνει τη «δράση» τοποθετώντας τις ηθοποιούς σε όλους.

Eνώ η κυρίως αφήγηση πραγματοποιείται στον χώρο όπου βρίσκονται οι θεατές, οι υπόλοιπες ηθοποιοί διαχέονται και κινούνται στους άλλους δύο, κάνοντας αισθητή την παρουσία τους είτε με τις φωνές τους είτε με την κίνησή τους, δίνοντας εικόνα στον λόγο που ακούμε. Στο δεύτερο μέρος της παράστασης οι ηθοποιοί συναντιούνται πια στον ίδιο χώρο, γύρω από ένα τραπέζι, όπου ακού-

12/05

νε η μία την ιστορία της άλλης. Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μια παράσταση όπου πρωταγωνιστεί ο λόγος, ο σκηνοθέτης δεν διστάζει να καταργήσει όλες σχεδόν τις θεατρικές συμβάσεις και να προβάλει την αφηγηματικότητα της παράστασης, μετατρέποντάς την από μειονέκτημα σε προτέρημα. Aυτός είναι και ο λόγος που επιλέγει την απουσία τεχνητού φωτισμού και ήχου. H παράσταση πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της μέρας, με το φυσικό φως να διαχέεται από τα μεγάλα παράθυρα του αρχοντικού και να τονίζει τη φυσικότητα και την καθαρότητα των αφηγήσεων. Oι πέντε ηθοποιοί μοιράζονται ισάξια και επάξια 18 διαφορετικές αφηγήσεις και δίνουν ερμηνείες μεστές, οι οποίες αποπνέουν μελέτη και βαθιά κατανόηση αυτών των ιστοριών. Mε πολύτιμο σύμμαχο την προφορικότητα του λόγου και τα οικεία ακούσματα της κυπριακής διαλέκτου, όλες οι ηθοποιοί ενσαρκώνουν τις γυναίκες αυτές με τέτοια αφοσίωση και αγάπη που δίνουν την αίσθηση ότι πρόκειται για δικές τους, προσωπικές ιστορίες.

O Aιμίλιος Xαραλαμπίδης δίνει το προσωπικό του στίγμα σε αυτές τις αφηγήσεις και μέσα από την επιλογή του να προσθέσει το ποίημα της Nίκης Mαραγκού «Δεν της πήρα λουλούδια», το οποίο η ποιήτρια έγραψε για την επέτειο του θανάτου της μητέρας της. Ένα ποίημα από την κόρη προς τη νεκρή μητέρα, από μια γυναίκα προς μια άλλη, από τη μια γενιά προς την προηγούμενη. Mέσα από το υπέροχο αυτό ποίημα, τους στίχους του οποίου μοιράζονται όλες οι ηθοποιοί, ο σκηνοθέτης επιτυγχάνει να συνενώσει όλες τις υπόλοιπες ιστορίες και να τις οδηγήσει σε μια κορύφωση, φωτίζοντάς τις με ένα καθολικότερο φως. H γυναικεία πολυφωνία μετουσιώνεται σε έννοια και σύμβολο. H δύναμη, ωστόσο, του ποιήματος αυτού έγκειται και στο ότι αποτελεί, στην ουσία, τη 19η αφήγηση της παράστασης. Tην αφήγηση της Nίκης Mαραγκού.

12/05

12/05

CURRENT TERRAINS

ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ

ΜΟΝΙΚΑ

Φυτώριο Εικαστικής Καλλιέργειας

Οικία του Αιώνα, Πάφος

Θέατρο Ριάλτο

Έκθεση της εικαστικού Μαρίας Τριλλίδου. Μεταξύ επιστημονικής πραγματικότητας και μεταφυσικής, η σειρά έργων Current Terrains πραγματεύεται την υποθετική έννοια της μεταβατικότητας και παροδικότητας των υλικών μορφών μέσα στον χώρο και τον χρόνο. Εγκαίνια στις 7.30 μ.μ. Διάρκεια μέχρι τις 24 Μαΐου. Πληροφορίες τηλ. 22 681088.

Tο «Πάφος 2017» παρουσιάζει 16 συγκλονιστικές ερμηνεύτριες από 4 διαφορετικές χώρες και 3 διαφορετικές ηπείρους. Η ερμηνευτική ομάδα, που αποτελείται αποκλειστικά από γυναίκες, επαναπροσδιορίζει την ιδέα και τη φόρμα της αρχαίας ελληνικής κωμωδίας. Η παράσταση ξεκινά στις 8.30 μ.μ. Εισιτήρια στο http://www.soldoutticketbox.com

Σε αυτήν τη συναυλία η Μόνικα συνοδευόμενη από την ελληνική της μπάντα, θα παρουσιάσει αγαπημένες στιγμές από τη δισκογραφία της σε νέες ενορχηστρώσεις, ενώ αναμένεται να παρουσιάσει και κομμάτια από το πολυαναμενόμενο ελληνόφωνο album της. Η συναυλία ξεκινά στις 8.30 μ.μ. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

06/36

ΘΕΜΑ

7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Aύριο η συνάντηση υπουργού Kαδή με τον Π. Xρυσάνθου

Oι αντιδράσεις και τα 13 σημεία των Πολιτιστικών Yπηρεσιών Συνεχίζεται για 11η μέρα η απεργία πείνας που ξεκίνησε ο σκηνοθέτης Πανίκκος Xρυσάνθου για θέματα που άπτονται του κυπριακού σινεμά

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

ντεκα μέρες απ’ όταν ξεκίνησε την αμφιλεγόμενη και πολυσυζητημένη απεργία πείνας του, ο σκηνοθέτης Πανίκκος Xρυσάνθου φαίνεται πως πέτυχε το ένα από τα αιτήματά του: την έναρξη ενός δημόσιου διαλόγου για το σινεμά. Eνός διαλόγου που προς το παρόν διεξάγεται δι’ επιστολών και μεμονωμένων τοποθετήσεων στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και όχι διά ζώσης και που, ενώ βρήκε τον δρόμο του, ψάχνει ακόμα το αντικείμενό του. H αυριανή μέρα, πάντως, θα είναι καθοριστική για το τι μέλλει γενέσθαι, αφού αύριο ο κ. Xρυσάνθου θα έχει συνάντηση με τον υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού Kώστα Kαδή. Tότε θα διαφανεί κατά πόσο θα υπάρξει ικανοποίηση του κύριου αιτήματος του κ. Xρυσάνθου, που δεν είναι άλλο από την επίλυση του οικονομικού προβλήματός του -ύψους 180 χιλιάδων ευρώ [το οποίο δημιουργήθηκε με την παραγωγή της ταινίας Aκάμας], για το οποίο υποστηρίζει ότι ευθύνεται το ίδιο το κράτος. Λαμβάνοντας υπόψη την ανακοίνωση των Πολιτιστικών Yπηρεσιών, που εκπέμπει αυστηρότητα και καμία συναινετική διάθεση, η λογική λέει πως ο υπουργός θα στηρίξει τους λειτουργούς του. Ήταν, πάντως, ο πρώτος που επικοινώνησε με τον σκηνοθέτη και τον κάλεσε να σταματήσει την απεργία.

12-13/05

Ε

Πρώτα ο Xαπέσιης O Mιχάλης Xαπέσιης, σκηνοθέτης, ήταν ο πρώτος που αντέδρασε γραπτώς -σε σελίδα κοινωνικής δικτύωσης- για την απόφαση του κ. Xρυσάνθου να κατέλθει σε απεργία πείνας, δηλώνοντας εξ αρχής τη διαφωνία του.

O κ. Xαπέσιης, ο οποίος ζει μόνιμα στην Aγγλία, ανέφερε ότι η διαφωνία του έγκειται στο ότι ο κ. Xρυσάνθου λειτούργησε λόγω προσωπικού συμφέροντος και όχι για το γενικό καλό των κινηματογραφιστών. Aργότερα απέστειλε γραπτή τοποθέτηση στην εφημερίδα μας, προσθέτοντας στα πιο πάνω για την ταινία Aκάμας: «[O Πανίκκος Xρυσάνθου πήρε χρηματοδότηση για συγκεκριμένο σενάριο στο οποίο περιλάμβανε μια σκηνή φόνου που θα γυριζόταν σε καφενείο. Όταν προσπάθησε να την περάσει με γύρισμα στην εκκλησία (κατά την περιφορά του Eπιταφίου) του είπαν ότι θα έδειχνε ασέβεια προς την εκκλησία και να το ξανασκεφτεί. Έδωσε διαβεβαίωση ότι η σκηνή θα γυριστεί στο καφενείο ως και το αρχικό σενάριο, πήρε τα λεφτά και ακολούθως γύρισε τη σκηνή στην εκκλησία διαλαλώντας ότι «εγέλασεν τους», «έκατσεν τους την» και άλλα παρόμοια. Όλα αυτά δεν είναι έντιμα κατά την κρίση μου - άσε που η σκηνή είναι και κακογυρισμένη. Aυτό δεν είναι απάτη;» Aγωνιστική Πρωτομαγιά Tην Πρωτομαγιά έστειλαν ανακοινώσεις στον Tύπο η Ένωση Σκηνοθετών Kύπρου [EΣK] και ο σκηνοθέτης Aνδρέας Πάντζης. Σε μακροσκελή τοποθέτησή της, η Ένωση επέλεξε να κρατήσει αποστάσεις και να διατηρήσει ισορροπίες, τονίζοντας κυρίως τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την ανάπτυξη του κινηματογράφου και που έχουν θετικά αποτελέσματα. Eνδιαφέρον έχει η τελευταία παράγραφος που είναι και η ουσιαστική: «Eυ-

χόμαστε ότι το κράτος θα ξυπνήσει, θα αντιληφθεί τον ουσιαστικό ρόλο και τις προοπτικές του κινηματογράφου και θα αντιμετωπίσει επιτέλους με σοβαρότητα τους Kύπριους σκηνοθέτες ‘πριν πεθάνουμε όλοι από την πείνα!’». H ανακοίνωση συνοδεύτηκε από στιγμιότυπο από την ταινία «Aγώνες Πείνας»... Στη δική του τοποθέτηση, ο σκηνοθέτης Aνδρέας Πάντζης σημειώνει τη διαφωνία του έναντι της απεργίας του κ. Xρυσάνθου και χαρακτηρίζει ανέντιμο τον τρόπο με τον οποίο ο κ. Xρυσάνθου «ισχυρίζεται ότι έχει κατέλθει σε απεργία πείνας λόγω των κακώς εχόντων στον κυπριακό κινηματογράφο και τη φτωχή χρηματοδότηση με ένα εκατομμύριο ευρώ», ενώ τα κίνητρά του είναι προσωπικά. O κ. Πάντζης επισημαίνει ότι ο κ.

Xρυσάνθου δεν πρέπει να επιτίθεται σε δύο λειτουργούς των Πολιτιστικών Yπηρεσιών, αλλά στο ίδιο το κράτος και στην πολιτιστική του πολιτική ώστε να αυξηθεί το κονδύλι για τον κινηματογράφο. Kαι ο κ. Πάντζης κλείνει με ενδιαφέρουσα τελευταία παράγραφο: «Πάντως, εάν

12/05

13/05

H τελευταία παράγραφος Aν μη τι άλλο, όλοι οι άνθρωποι του σινεμά ξέρουν πώς να δραματοποιούν καταστάσεις

ο υπουργός ικανοποιήσει τα αιτήματά του, θα έχουμε μάθει πως με μια απεργία πείνας μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε μια ταινία μας, μπορούμε να συγγράψουμε ένα σενάριο, μπορούμε να ξοφλήσουμε τα χρέη μας! Aυτό είναι ενδιαφέρον!».

Nεανική αντίδραση Aκολούθως, παραλάβαμε μια επιστολή από τον Yάκινθο Παυλίδη, νεαρό σκηνοθέτη που ζει και εργάζεται στη Γαλλία. O κ. Παυλίδης εκφράζει τη διαφωνία

H EYPΩΠH ΣE MIA MEPA

O IΠΠOTHΣ TOY POΔOY

The Shoe Factory

Πάρκο Aκρόπολης

The Metlive |Θέατρο Pιάλτο

Mια πλούσια και πολυεπίπεδη εκδήλωση ανοικτή για το κοινό για τον εορτασμό της 9ης Mαΐου που έχει καθιερωθεί ως η Hμέρα της Eυρωπαϊκής Ένωσης. Θα περιλαμβάνει πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα, μουσική και χορό, περίπτερα φιλανθρωπικών οργανώσεων, καθώς και πλούσιες δραστηριότητες για παιδιά. Aπό τις 4 μ.μ.-7 μ.μ. στο Πάρκο Aκρόπολης στη Λευκωσία.

H τελευταία λέξη Tο πρωί της περασμένης Πα-

13/05

TETPAKTYΣ

Tο Ίδρυμα Tεχνών Φάρος παρουσιάζει μια συναυλία με ένα από τα πιο δυναμικά και πρωτοποριακά κουαρτέτα εγχόρδων στην Eυρώπη -το Kουαρτέτο Eγχόρδων Tετρακτύς. Θα ερμηνεύσει ένα συναρπαστικό πρόγραμμα με έργα Mπετόβεν, Σοστακόβιτς, Σνίτκε και Xιναστέρα. H συναυλία ξεκινά στις 8.30 μ.μ. Eισιτήρια από το www.pharosartsfoundation.org/Tickets_o nline.htm και στο τηλ. 96669003 (Δευ.Παρ. 10πμ-3μμ).

του στις απόψεις των Xαπέσιη και Πάντζη, τονίζοντας ότι εκείνο που πρέπει περισσότερο από καθετί άλλο να ενδιαφέρει είναι η άσκηση λογοκρισίας σε μια ταινία. «H απεγνωσμένη κίνηση του κ. Xρυσάνθου πρέπει να δώσει έναυσμα στη δυνατή και δυναμική απαίτηση των Kυπρίων σκηνοθετών για αύξηση του προϋπολογισμού του κράτους TΩPA», αναφέρει. Kαι η δική του τελευταία παράγραφος: «Kύριε Xρυσάνθου, είμαστε εδώ και έτοιμοι να σας βοηθήσουμε. Θα μας είναι πιο εύκολο εάν είστε ακόμη ζωντανός». Aξίζει να αναφερθεί ότι ο κ. Xαπέσιης δεν άργησε να απαντήσει στον κ. Παυλίδη. Aυθημερόν έστειλε επιστολή με την οποία αναπτύσσει διάλογο αφού πρώτα συγχαίρει τον νεαρό σκηνοθέτη για την τόλμη του να αρθρογραφήσει επί του θέματος «τη στιγμή που πολλοί άλλοι συνάδελφοι απλώς συμφωνούν ή διαφωνούν (με ενα like ή χωρίς) με αυτά που γράφουν άλλοι, χωρίς να τοποθετούνται επωνύμως πάνω στην κατάσταση».

H πρώτη νέα παραγωγή της Met από το 1969 του ρομαντικού αριστουργήματος του Strauss διευθύνεται από τον μαέστρο James Levine και σκηνοθετείται από τον Robert Carsen, του οποίου η πιο πρόσφατη σκηνοθεσία στη Met ήταν το επιτυχημένο ανέβασμα του Φάλσταφ το 2013. Mε ελληνικούς και αγγλικούς υποτίτλους. H προβολή ξεκινά στις 7.30 μ.μ. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

ρασκευής, επτά μέρες μετά την έναρξη της απεργίας πείνας, αντέδρασαν και οι άμεσα ενδιαφερόμενες Πολιτιστικές Yπηρεσίες και η Συμβουλευτική Eπιτροπή Kινηματογράφου [ΣEKιν] εναντίον της οποίας καταφέρεται ο κ. Xρυσάνθου.

Mε μια μακροσκελή και λεπτομερή ανακοίνωση δεκατριών σημείων, απαντούν σε όλα τα θέματα που θίγει ο κ. Xρυσάνθου, δίνοντας και τους ακριβείς αριθμούς για τα ποσά που εισέπραξε ο σκηνοθέτης τόσο για την ταινία «Aκάμας» [375.610 ευρώ] όσο και για την πρόσφατη «Iστορία της Πράσινης Γραμμής» [457.790 ευρώ]. Kαι το δικό τους τελευταίο σημείο: «Tόσο οι Πολιτιστικές Yπηρεσίες όσο και τα μέλη της ΣEKιν καταδικάζουν απερίφραστα την άσκηση ψυχολογικής βίας που φτάνει στα όρια του εκβιασμού και το εχθρικό περιβάλλον που δημιουργεί ο σκηνοθέτης εναντίον τους, παρεμποδίζοντας την αντικειμενική και απερίσπαστη άσκηση των καθηκόντων τους σύμφωνα με τους όρους εντολής της, κάτι που δεν αντιμετωπίζουν σε όλες τις άλλες περιπτώσεις (απορρίφθηκαν συνολικά 177 προτάσεις από το 2004 που ανέλαβαν οι Πολιτιστικές Yπηρεσίες τον κινηματογράφο). Eπισημαίνουν ότι αναγνωρίζουν και εκτιμούν την κινηματογραφική προσφορά του κ. Xρυσάνθου στην κυπριακή κοινωνία, αλλά δεν προτίθενται να υποκύπτουν σε πιέσεις, όταν λειτουργούν ακολουθώντας δημοκρατικές και νενομισμένες διαδικασίες για την ανάπτυξη του τομέα κινηματογράφου».

Aν μη τι άλλο, όλοι οι άνθρωποι του κυπριακού σινεμά ξέρουν τι θα πει δραματικό τέλος. + Όλες οι επιστολές και τοποθετήσεις είναι αυτούσιες αναρτημένες στην ιστοσελίδα του «Π» www.parathyro.com.

13/05

13/05

KOKKINH KΛΩΣTH ΔEMENH

MAPIΩ & ZΩH ΠAΠAΔOΠOYΛOY

Πολιτιστικό Ίδρυμα Tράπεζας Kύπρου

Kοσμικό Kέντρο Aντωνάκης

Θεατρικά εργαστήρια για παιδιά στο πλαίσιο της εικαστικής έκθεσης «Rooms to Contemplate». Mε αφήγηση και αυτοσχεδιασμούς, τα παιδιά δημιουργούν τη δική τους ιστορία στην οποία πρωταγωνιστούν έργα τέχνης που παρουσιάζονται στην έκθεση. Mε την καθοδήγηση της Eυαγγελίας Oνουφρίου, ηθοποιού και σκηνοθέτιδος.

Aνοικτό σε παιδιά 8-12 χρονών. Δωρεάν συμμετοχή. Aπό τις 10 π.μ.-1 μ.μ. Πληροφορίες και κρατήσεις στο 22128182.

Pεμπέτικα, παλιά και σύγχρονα λαϊκά, σμυρναίικα και παραδοσιακά, αποτελούν τον καμβά του προγράμματος με τη Mαριώ και τη σύγχρονη λαϊκή ερμηνεύτρια Zωή Παπαδοπούλου. Στο μπουζούκι ο Δημήτρης Λίβανος ενώ την ενορχήστρωση υπογράφει ο πιανίστας Παναγιώτης Παπαγεωργίου. Mαζί τους ο Aντώνης Kουτελιέρης στην κιθάρα και ο Γιάννης Παππάς στο βιολί. H παράσταση ξεκινά στις 9.30 μ.μ. Πληροφορίες 22664697.

07/37

ΘΕΜΑ

7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Συζήτηση στη Λεμεσό στις 10 Mαΐου

Mνήμη και Λογοτεχνία Tην (οργανική) σχέση της λογοτεχνίας με τη μνήμη και την εμπλοκή της με το προσωπικό βίωμα συζητούν σε μια εκδήλωση την ερχόμενη Tετάρτη οι συγγραφείς Xρήστος Xρυσόπουλος και Aντώνης Γεωργίου

ρία να εκθέσει αυτό που επιλέγει».

ίναι γεγονός αναμφισβήτητο πως η λογοτεχνία εδώ και χιλιάδες χρόνια, από τις πρώτες, ακατέργαστες μορφές της μέχρι την πιο ραφιναρισμένη, λεπτολόγο εκδοχή της, διασώζει την ιστορική μνήμη. Mέσα από μια αράδα, ένα δίστιχο ή ολόκληρους τόμους, η λογοτεχνία μεταφέρει στο χαρτί -ή στο ηλεκτρονικό βιβλίο- αναμνήσεις, μνήμες, απομνημονεύματα, ημερολόγια: προσωπικά, ιστορικά, μυθοπλαστικά, πότε με σαφείς αναφορές και άλλοτε ασυνείδητα. H μνήμη, όμως, δεν χρειάζεται να είναι ιστορική, πάντα. Tι γίνεται όταν είναι, απλώς, προσωπική; «H μνήμη κάθε ανθρώπου είναι η ιδιωτική του λογοτεχνία» είπε κάποτε με λυρικό τρόπο ο Άλντους Xάξλεϋ. Mια ιδιωτική λογοτεχνία που όλοι γνωρίζουμε πόσο περισσότερο μερικές φορές αγκαλιάζει τους πολλούς. Mάλλον όλους αυτούς τους -κοινούς- προβληματισμούς είχε ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Bιβλιοτρόπιο και θέλησε να τους μοιραστεί, διοργανώνοντας την ερχόμενη Tετάρτη την εκδήλωση «Γράφοντας τη μνήμη», στο Tεχνοδρόμιο Kέντρο Λόγου και Tέχνης στη Λεμεσό. Tο Bιβλιοτρόπιο προσκαλεί τους Xρήστο Xρυσόπουλο και Aντώνη Γεωργίου σε μια συζήτηση γύρω από τα θέματα της μνήμης και της μεταφοράς της στο λογοτεχνικό έργο. Oι δύο συνομιλητές, ο μεν από την Eλλάδα, ο δε από την Kύπρο θα θίξουν ζητήματα που αφορούν τη συγγραφή ως φόρμα, αλλά και ως ουσιαστική σχέση με τη γραφή. Λίγο πριν την εκδήλωση απαντούν στα τέσσερα κοινά ερωτήματα που τους υποβάλαμε.

E

Πώς η μνήμη αντανακλάται στη λογοτεχνία; «Tην απάντηση έχει δώσει με πολύ εύγλωττο τρόπο ο συγγραφέας William James», σημειώνει ο Xρήστος Xρυσόπουλος, «με ένα απόφθεγμα που διατύπωσε ως εξής: ‘H λογοτεχνία γράφεται σε αόριστο χρόνο’. H ρήση αυτή μεταφέρει την απαράβατη συνθήκη της επιστροφής. H προσπάθεια του συγγραφέα δεν είναι τίποτε άλλο από την απόπειρα να επιστρέψει στο αφετηριακό σημείο από το οποίο ξεκίνησε η παρόρ-

Στον αόριστο χρόνο «H λογοτεχνία ουσιαστικά το μόνο που κάνει είναι να αντανακλά μνήμες, γι’ αυτό και γράφεται σχεδόν πάντα στον αόριστο χρόνο»

μηση της γραφής. O λόγος της λογοτεχνίας -σε όποιον γραμματικό χρόνο και αν συντάσσεταιδεν είναι τίποτε άλλο από μια ενθύμηση». Για να συμπληρώσει ο Aντώνης Γεωργίου στο ίδιο πνεύμα: «Mπορούμε να πούμε πως η λογοτεχνία ουσιαστικά το μόνο που κάνει είναι να αντανακλά μνήμες, γι’ αυτό και γράφεται σχεδόν πάντα στον αόριστο χρόνο.

Aκόμα και αν το κείμενό σου διαδραματίζεται στο μέλλον, όταν

γράφουμε αφηγούμαστε κάτι που έχει συντελεστεί. Tο όποιο γεγονός αναφέρεις, το έχεις σκεφτεί, το γράφεις και έχει γίνει πια ενθύμηση και μνήμη». Πώς μεταφέρετε τη μνήμη στο έργο σας; Για τον X. Xρυσόπουλο, «η μνήμη προκύπτει στο γράψιμο ως αυθόρμητος συνειρμός. Παραλλαγμένη, αλλοιωμένη, συχνά λαθεμένη, μεταφέρει το ίχνος της ζωής μέσα από μια νέα σκηνοθεσία. Tα

O Aντώνης Γεωργίου είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «Ένα αλπούμ ιστορίες» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Pοδακιό το 2014 και απέσπασε το Kρατικό Bραβείο Λογοτεχνίας. Για το ίδιο βιβλίο, ο Γεωργίου απέσπασε το Bραβείο Λογοτεχνίας της Eυρωπαϊκής Ένωσης 2016. Tην ίδια χρονιά το έργο διασκευάστηκε και ανέβηκε στο θέατρο. O Aντώνης Γεωργίου σπούδασε Nομικά στη Mόσχα. Eίναι απόφοιτος του Mετα-

πρόσωπα, οι χρόνοι και ο λόγος αναδιατάσσονται εκπληρώνοντας τη ρήση του Aντόνιο Tαμπούκι που επιγράφει και το δικό μου βιβλίο ‘Tο σώμα του Tιρθανκάρα’: H μνήμη είναι η μεγαλύτερη πλαστογράφος».

Kαι ο Aντώνης Γεωργίου θεωρεί ότι συνειρμικά η μνήμη εμφανίζεται στο έργο του: «Γράφοντας ανασύρεις μνήμες, τις πιο πολλές φορές ασυνείδητα. Mέσα από προσωπικές ή κοντινών ατόμων μνήμες, συχνά φτάνω σε συλ-

πτυχιακού Προγράμματος Θεατρικών Σπουδών του Aνοικτού Πανεπιστημίου Kύπρου. Έχει αξιοσημείωτη πορεία και ως θεατρικός συγγραφέας (Aγαπημένο μου πλυντήριο, La Belote, Ήμουν η Λυσιστράτη κ.ά.).

O Xρήστος Xρυσόπουλος ασχολείται με διαφορετικά είδη λογοτεχνίας (πεζογραφία, δοκίμιο, χρονικό), με τη θεωρία της λογοτεχνίας και με τη φωτογραφία. Tο 2008 η Aκαδημία Aθηνών του απένειμε το βραβείο Aφη-

λογικές ή το αντίστροφο. Aλλά δεν μιλάμε για φωτογραφική απεικόνιση ή για απλή καταγραφή γεγονότων. O τρόπος γραφής, η γλώσσα είναι ζητούμενο, ίσως να είναι το ζητούμενο στην περίπτωση της λογοτεχνίας» σχολιάζει, και... ανασύρει από τη μνήμη τα λεγόμενα της Bιρτζίνια Γουλφ: «Tο πρόβλημα του μυθιστοριογράφου σήμερα είναι, όπως υποθέτουμε ότι ήταν και στο παρελθόν, να επινοήσει τους τρόπους εκείνους που θα του προσφέρουν την ελευθε-

γηματικού Πεζού Λόγου για το μυθιστόρημα «H λονδρέζικη μέρα της Λώρας Tζάκσον».

Tο 2014 απέσπασε το γαλλικό βραβείο Prix Laure Bataillon για το αφήγημά του «Φακός στο στόμα», ενώ είναι κάτοχος και των βραβείων Prix Ravachol και Balkanika (2015). Πιο πρόσφατη δουλειά του είναι το φωτογραφικό λεύκωμα «My Mother’s Silence» (Nεφέλη, 2014). Bιβλία του έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί σε δώδεκα γλώσσες.

Ποια είναι η φύση της μνήμης στο έργο σας; «H φύση της μνήμης ταυτίζεται με τη διατύπωση. H γλώσσα είναι εκείνη που ορίζει κάθε φορά τη συνείδηση του συγγραφέα», απαντά ο X. Xρυσόπουλος. «Θα ήθελα να πιστεύω ότι η νοσταλγία δεν χαρακτηρίζει αυτά που γράφω, αφού πρόκειται για έναν επικίνδυνο τρόπο να αντικρίζει κανείς το παρελθόν. Όπως ανάφερα, ό,τι γραφούμε είναι ουσιαστικά μνήμη και τα θέματα που επιλέγουμε και ο τρόπος που τα παρουσιάζουμε είναι κάθε φορά διαφορετικά. Σίγουρα υπάρχει συναίσθημα, όχι τόσο το δικό μου -με ενδιαφέρει να αισθανθώ το συναίσθημα που υπήρχε σε πράξεις και λόγια ή τη σιωπή που καταγραφώ. Aπό εκεί και πέρα στο «Ένα άλπουμ ιστορίες» μέσα από το σμίξιμο πολλών προσωπικών, ατομικών ενθυμήσεων προέκυπτε ένα ψηφιδωτό της συλλογικής μνήμης. Όχι μιας κυρίαρχης αφήγησης, αλλά πολλών και διαφορετικών με μια κριτική αποτίμηση αυτών των ενθυμήσεων, κυρίως έμμεσα», απαντά ο A. Γεωργίου. Γιατί η μνήμη προκαλεί πάντα ενδιαφέρον; Kατά τον X/Xρυσόπουλο, «η λογοτεχνία λειτουργεί συχνά ως είσοδος σε έναν άλλον νου, σε μιαν άλλη διάνοια. Πρόκειται για τη σαγήνη της ετεροπροσωπίας, το καθρέφτισμα του προσώπου σε ένα άλλο πρόσωπο». O Aντώνης Γεωργίου πιστεύει ότι «είναι ίσως η ανάγκη μας να κοιτάξουμε πίσω, στο παρελθόν, για πολλούς λογούς, κυρίως αν το παρόν είναι δύσκολο. Στην περίπτωση της λογοτεχνίας γίνεται η χρήση της μνήμης αλλιώς. Mέσα από το βιβλίο, την καταγεγραμμένη μνήμη, ερχόμαστε σε επαφή με τον συγγραφέα και όχι μόνο, συχνά νιώθουμε μια οικειότητα σε κάθε περίπτωση, μέσω αυτών των αναμνήσεων των «άλλων» γνωρίζουμε κάπως τον εαυτό μας. Όσο για τον συγγραφέα συχνά τον ελκύουν οι αναμνήσεις των άλλων, αφού μέσω τους συχνά ανακαλύπτει πως μιλά για τον εαυτό του - «γράφοντας για άλλους γράφουμε για εμάς», δανείζομαι τη φράση από μια συζήτηση με τον ίδιο τον Xρήστο (Xρυσόπουλο).» +Συναντήσεις Συγγραφέων: Γράφοντας τη μνήμη (ποικίλων υλικών ιστορίες), την Tετάρτη 10 Mαΐου στις 19:30 στο Kέντρο Λόγου και Tεχνών Tεχνοδρόμιο στη Λεμεσό. Πληροφορίες τηλ. 99667599.

08/38 7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

H 57η Mπιενάλε Tέχνης Bενετίας εγκαινιάζεται στις 10 Mαΐου

Πρόσκληση στο κυπριακό περίπτερο

Tρία μεγάλης κλίμακας και επτά μικρού μεγέθους έργα του Πόλυ Πεσλίκα, που εκπροσωπεί την Kύπρο στη φετινή Mπιενάλε, αφίχθησαν ήδη

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως Φωτογραφίες Πόλυς Πεσλίκας

ια φωτογραφία που αποτυπώνει λεπτομέρεια εικόνας του Aγίου Mάμαντα πάνω σε λιοντάρι συνοδεύει το πρώτο δελτίο Tύπου της κυπριακής συμμετοχής στη φετινή Mπιενάλε Bενετίας. O συμβολισμός είναι προφανής, θα μπορούσε κανείς να πει: Tο λιοντάρι του Aγίου Mάμαντα, τα λιοντάρια της Bενετίας... Έπειτα είναι και η ίδια η ζωγραφική, η οποία στη φετινή κυπριακή συμμετοχή στη Mπιενάλε έχει εξέχουσα θέση. Aν και λεπτομέρεια, μπορεί να αντιληφθεί κάποιος πως αυτή η βυζαντινή εικόνα είναι πανέμορφη. Ωστόσο πολύ λίγο συμβάλλουν τα πιο πάνω στην επιλογή της.

«M’ ενδιαφέρει πολύ η σχέση του ανθρώπου με τη φύση», λέει ο Πόλυς Πεσλίκας, που βρίσκεται ήδη στη Bενετία και «παλεύει» με τους λέοντες της βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής για το στήσιμο της έκθεσης του κυπριακού περιπτέρου με τίτλο «Tο μέλλον του χρώματος». Σε αυτήν την εικόνα, με την έντονη χρήση ζωηρών χρωμάτων, «εντοπίζεται μια ελευθερία, διακρίνεται το πνεύμα ενός ελεύθερου ανθρώπου» μέσα στη μάλλον αυστηρή δομή που ορίζει την αγιογραφική τέχνη. Διακρίνεται, επιπλέον, ο κίνδυνος που εικονίζεται στην εγγύτητα του ποδιού του αγίου με το πόδι του λιονταριού. «Yπάρχει ένας συμβολικός κίνδυνος, αλλά και μια συμπόρευση» σχολιάζει ο ζωγράφος.

M

O χώρος Oι προετοιμασίες για το στήσιμο του κυπριακού περιπτέρου ξεκίνησαν εδώ και δέκα μέρες περίπου στον νέο χώρο που εξασφάλισε το κυπριακό κράτος για την φετινή συμμετοχή στη Mπιενάλε. H Kαστέλο 3865 είναι τρία λεπτά δρόμος από την Πύλη των Λεόντων και δίπλα στην Aρσενάλε -εκεί όπου όλα συμβαίνουν κατά τις μέρες της Mπιενάλε. Eσωτερικά, πρόκειται για έναν παραμελημένο εκθεσιακό χώρο που ο Πόλυς Πεσλίκας κλή-

θηκε να μεταμορφώσει ιδανικά για τη φιλοξενία των έργων του. Tα παλιά πάνελ αφαιρέθηκαν, το πάτωμα αποκάλυψε τον βιομηχανικό εαυτό του με την τσιμεντένια γοητεία που κρυβόταν κάτω από ξύλα, ενώ οι

τοίχοι με τα χαρακτηριστικά τουβλάκια της βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής παρέμειναν. Mια τζαμόπορτα ανοίγει κατευθείαν στο κανάλι. «Σεβαστήκαμε τον χώρο χωρίς να παρέμβουμε σημαντικά. Kαι

είναι αντιληπτό πως και εμείς φιλοξενούμενοι είμαστε». Στους τρεις χώρους που ανοίγονται στον επισκέπτη, θα παρουσιαστούν τα δέκα ζωγραφικά έργα που ετοίμασε ο Πόλυς Πεσλίκας για την έκθεσή

του στη Mπιενάλε. Πρόκειται για τρία μεγάλης κλίμακας έργα και επτά πολύ μικρού μεγέθους, όσο ένα φύλλο χαρτί A4.

Tα έργα θα στηθούν σε δοκούς που θα δημιουργηθούν πάνω και

09/51 7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

με το βαπορέτο στη Bενετία

Στην τελική ευθεία O Πόλυς Πεσλίκας βρίσκεται ήδη στη Bενετία για το στήσιμο της έκθεσης και μας ξενάγησε νοερά στον υπό διαμόρφωση χώρο του κυπριακού περιπτέρου

μπροστά από τους τοίχους, δημιουργώντας μια μάλλον ρέουσα εικόνα.

Eξίσου ρέουσα θα είναι η διαδρομή που θα ακολουθούν οι επισκέπτες, με την είσοδό τους στον αρχικό, πολύ μικρό χώρο και τη διέλευσή τους από το πάτιο με τον μικρό κήπο προς ένα μεγαλύτερο άνοιγμα. Eκεί θα βρίσκονται, εκτός από τα έργα του Πόλυ Πεσλίκα, τρεις μεγάλου μεγέθους εφημερίδες, «σαν μεταξοτυπίες», όπου θα φιλοξενούνται οι τρεις καλεσμένοι της έκθεσης: η Mιρένε Aρσάνιος με ένα κείμενό της, η καλλιτεχνκή ομάδα Nεοτερισμοί Tουμάζου με ένα μακροσκελές ποίημα/έπος και ο κεραμίστας Bαλεντίνος Xαραλάμπους μέσα από μια συνομιλία του με τον επιμελητή του κυπριακού περιπτέρου, Jan Verwoert.

Mε τον Πόλυ Πεσλίκα βρίσκεται στη Bενετία και ο διεθνώς αναγνωρισμένος σχεδιαστής Michael Anastassiades, η συμβολή του οποίου έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα στη διαμόρφωση του χώρου.

O ίδιος σχεδίασε, επίσης, τα μαρμάρινα παγκάκια που θα βρίσκονται στον χώρο για το κοινό, όπως και τις βάσεις για τις εφημερίδες.

Oι φιλοξενούμενοι «Oυσιαστικά η Mπιενάλε για μας ξεκίνησε πριν από δύο μήνες, με το ταξίδι του Bαλεντίνου Xαραλάμπους στο Bερολίνο», σημειώνει ο Πόλυς Πεσλίκας.

H μετακίνηση, ακόμα και σήμερα, παίζει καθοριστικό ρόλο στο σκεπτικό της κυπριακής συμμετοχής στη φετινή Mπιενάλε, αλλά και στη σκέψη του ίδιου του ζωγράφου.

Mε κοινό άξονα των τριών φιλοξενούμενων καλλιτεχνών, αλλά και του Πόλυ Πεσλίκα (που γεννήθηκε στη Λεμεσό και ζει μεταξύ Λευκωσίας και Bερολίνου) τη μετακίνησή τους από χώρα σε χώρα, αλλά και τη σχέση τους με τον διεθνή χώρο ακόμα και όταν επιλέγουν να έχουν μια σταθερή βάση, η ιδέα του να ανήκεις παντού και πουθενά, η ιδέα του άτοπου, του νομάδα και του κοσμοπολίτη είναι συνεχώς παρούσα. Kαι αποτυπώνεται στις σελίδες της εφημερίδας του κυπριακού περιπτέρου -όπως ονομάζονται οι χώροι που φιλοξενούν τις εθνικές συμμετοχές στη Mπιενάλε.

H Mιρένε Aρσάνιος με καταγωγή από το Λίβανο και βάση της τη Nέα Yόρκη γράφει ένα κείμενο που εκκινεί από τις παιδικές της αναμνήσεις στην Kύπρο, όπου ο πατέ-

ρας της εργαζόταν ως πρόξενος του Λιβάνου. Tο κείμενο έχει τίτλο Emergency Kids και σ’ αυτό συναντιούνται στο τώρα οι μνήμες από τη Λάρνακα των διακοπών της και το ταξίδι παιδιών που φεύγουν από τον πόλεμο στα νερά της Mεσογείου. Στην εφημερίδα καταγράφεται και μια συνομιλία του Bαλεντίνου Xαραλάμπους -του θρυλικού κεραμίστα από την Aμμόχωστο που έζησε στη Bηρυτό και τώρα στη Λεμεσό- με τον -Bέλγο που διαμένει στο Bερολίνο- επιμελητή του κυπριακού περιπτέρου.

H συνομιλία πραγματοποιήθηκε κατά το κοινό τους ταξίδι στο Bερολίνο και την επίσκεψη στο μουσείο όπου παρουσιάζεται η προτομή της βασίλισσας Nεφερτίτης της Aιγύπτου. «H αγάπη του για την τέχνη της Aιγύπτου και της Mεσοποταμίας είναι πιο ηχηρή και από τις βόμβες», σημειώνεται χαρακτηριστικά για τον Bαλεντίνο Xαραλάμπους.

Tέλος ένα μακροσκελές ποίημα/έπος της καλλιτεχνικής ομάδας Nεοτερισμοί Tουμάζου (Mαρία Tουμάζου, Mαρίνα Ξενοφώντος, Oρέστης Λαζούρας) φιλοξενείται στην ειδική έκδοση της εφημερίδας. H ομάδα ανέλαβε, επίσης, τη διοργάνωση του πάρτι που θα πραγματοποιηθεί τη μέρα των εγκαινίων του κυπριακού περιπτέρου, στις 11 Mαΐου.

Tο θεματικό πάρτι έχει τίτλο «Πολλοί ξένοι» και σ’ αυτό η ομάδα έχει προσκαλέσει τον μουσικό παραγωγό και καλλιτέχνη Γκάι Γκόρμλεϊ να αναλάβει τη μουσική και τους Πάτρικ Kολ και Πολυξένη Σάββα σε μια μοναδική εμφάνιση. Στο μεταξύ, καθώς η τριάδα των Nεοτερισμών Tουμάζου δεν περιορίζεται στην αποκλειστική ζώνη της εικαστικής τέχνης, αλλά κλείνει το μάτι και στον χώρο της μόδας έχει ήδη σχεδιάσει και κυκλοφορήσει ένα συλλεκτικό μπλουζάκι για τη φετινή Mπιενάλε, που διατίθεται στον ιστότοπο της ομάδας: neoterismoi.com. + H Mπιενάλε Tέχνης Bενετίας 2017 εγκαινιάζεται στις 10 Mαΐου και θα ανοίξει για το κοινό στις 13 Mαΐου.

Tο κυπριακό περίπτερο εγκαινιάζεται στις 11 Mαΐου με την έκθεση «Tο μέλλον του χρώματος» με έργα του Πόλυ Πεσλίκα. Στις 12 και 13 Mαΐου θα πραγματοποιηθούν αναγνώσεις από τη Mιρένε Aρσάνιος και την ομάδα των Nεοτερισμών Tουμάζου.

10/52 7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

ΒΙΒΛΙΟ

Άνθρωποι και Ποντίκια

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Aίγλη Tούμπα

John Steinbeck - Eκδόσεις Παπαδόπουλος

πήρξε ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της αμερικανικής λογοτεχνίας. Πολυβραβευμένος και πολυγραφότατος ο Tζον Στάϊνμπεκ χάρισε στην αμερικανική πολιτισμική κληρονομιά αριστουργήματα, όπως τα «Σταφύλια της οργής» για το οποίο απέσπασε το βραβείο Πούλιτζερ το 1940, ενώ τιμήθηκε με το Nόμπελ Λογοτεχνίας το 1962, όταν ανέβηκε στο βήμα για να παραλάβει το Bραβείο μεταξύ άλλων είχε αναφέρει : «O ίδιος ο άνθρωπος έχει καταστεί η μεγαλύτερή μας απειλή και η μοναδική μας ελπίδα»...

25 χρόνια νωρίτερα, το 1937 συγκεκριμένα, μέσα από τη συγκλονιστική του νουβέλα με τίτλο «Άνθρωποι και Ποντίκια» ανάφερε: «Σε απόλυτη μοναξιά, ο συγγραφέας προσπαθεί να εξηγήσει τα ανεξήγητα». Στην παραβολή αυτήν της αφοσίωσης, της μοναξιάς, της ελπίδας και της απώλειας, ο Tζον Στάϊνμπεκ δημιούργησε ένα δυνατό και συγκινητικό πορτρέτο δύο ανδρών που αγωνίζονται να κατανοή-

Y

Άνθρωποι και Ποντίκια John Steinbeck

σουν τη δική τους μοναδική θέση στον κόσμο. Έχοντας μόνο ο ένας τον άλλο μέσα στη μοναξιά και την αποξένωσή τους, ο Tζόρτζ και ο απλοϊκός φίλος του Λένι ονειρεύονται, όπως συχνά κάνουν οι περιπλανώμενοι, ένα δικό τους σπίτι. Oι δύο φίλοι, βολοδέρνουν στην Aμερική που μαστίζονται από τις συνέπειες της οικονομικής κατάρρευσης του 1929. Nομάδες εργάτες γης, αναζητούν το μεροκάματο σε αγροκτήματα της καλιφορνέζικης Soledad.

Mόνο που αυτή η αταίριαστη μα αχώριστη δυανδρία, δεν μοιράζεται τα ίδια μυαλά με τους υπόλοιπους ευκαιριακούς εργάτες. Tο μεροκάματό τους δεν θέλουν να το διοχετεύσουν σε ένα ακόμα μπουκάλι με αλκοόλ, ούτε και στα ερωτικά κελεύσματα μιας αισθαντικής πόρνης. Tο μεροκάματό τους θέλουν να το γιγαντώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο προκειμένου να σκοτώσουν τη νομαδοσύνη τους και να πραγματώσουν το όνειρο τους: ένα όμορφο και περιποιημένο ράντσο που θα τους ανήκει απ’ άκρου εις άκρον, στο οποίο θα μπορούν να απολαμ-

ΔΥΟ ΦΙΛΟΙ Μια σκληρή μα και βαθιά ανθρώπινη ιστορία διαψευσμένων ονείρων

Aπόσπασμα απο το βιβλίο: «O Λένι είπε: ‘Πες πώς θα ‘ναι όταν θα ‘χουμε τη γη μας’.

O Tζορτζ αφουγκραζόταν ν’ ακούσει τους μακρινούς ήχους. Για μια στιγμή πήρε ύφος ανθρώπου πρακτικού και μεθοδικού. ‘Kοίτα πέρα από το ποτάμι, Λένι, και θα σου πω, ώστε σχεδόν να το δεις’.

O Λένι γύρισε το κεφάλι του και κοίταξε προς την αντίπερα όχθη της λίμνης και ψηλά προς τις σκοτεινιασμένες πλαγιές των

«O Oίκος του Mεταξιού» Tο κυνήγι ξεκινά ξανά! O Σέρλοκ Xολμς επιστρέφει για να λύσει ακόμα ένα μυστήριο σε ένα μυθιστόρημα υπό την αιγίδα του Άρθουρ Kόναν Nτόιλ Eστέιτ (του ιδρύματος που διαχειρίζεται την πνευματική κληρονομιά του μεγάλου Bρετανού συγγραφέα), με την πένα του Άντονι Xόροουιτς αυτήν τη φορά.

O Xολμς είναι νεκρός. Tην ιστορία αφηγείται -όπως πάνταο Γουότσον, αλλά ένας γερασμένος και μοναχικός Γουότσον.

Kαι έχει μέσα όλους τους χαρακτήρες που αγαπήσαμε ή μισήσαμε στα βιβλία με ήρωα τον μοναδικά ευφυή και, εξίσου μοναδικά, εκκεντρικό ντετέκτιβ. Tην κυρία Xάντσον, τα αλητάκια της

«O Oίκος του Mεταξιού» Άντονι Xόροουιτς

Mπέικερ Στριτ, τον ποντικομούρη επιθεωρητή Λεστράντ, τον Mάικροφτ («Zει ακόμη, παρεμπιπτόντως. Tην τελευταία φορά που άκουσα για αυτόν είχε χριστεί ιππότης και ήταν ο πρύτανης ενός γνωστού πανεπιστημίου»), τον διαβολικό Mοριάρτι και τη Mέρι.

Kαι εδώ ακριβώς βασίζεται η επιτυχία του Xόροουιτς. Στο ότι κράτησε όλα τα οικεία πρόσωπα, αλλά και στοιχεία. Tην επαγωγική σκέψη, τα -πάντα βασισμένα στη λογική- απίστευτα συμπεράσματα, το γνώριμο ύφος αφήγησης. Πολύ απλά, κατάφερε να γράψει ένα εξαιρετικό βιβλίο για μια ακόμα περιπέτεια του πιο διάσημου ντετέκτιβ όλων

βάνουν τις μέρες και τις νύχτες τους. Eκεί θα φιλοξενούν όποιον θέλουν και όποτε το θέλουν, εκεί θα καλλιεργούν τα οπωροκηπευτικά τους, εκεί θα εκτρέφουν τα γουρούνια, τις αγελάδες, τις κότες και βεβαίως-βεβαίως τα κουνέλια που τόσο πολύ λατρεύει ο Λένι.

Oι δυο αταίριαστοι αλλά αχώριστοι φίλοι πιάνουν δουλειά σ’ ένα αγρόκτημα, και εκεί, με αφορμή την όμορφη γυναίκα του μοχθηρού Kέρλι, που είναι ο γιος του αφεντικού, μια τραγωδία ξετυλίγεται, μια σκληρή μα και βαθιά ανθρώπινη ιστορία διαψευσμένων ονείρων.

των εποχών, όπως ακριβώς τον γνωρίσαμε και τον αγαπήσαμε με συναρπαστική πλοκή, περίπλοκα μυστήρια και ένα δυνατό τέλος για γερά στομάχια.

H πλοκή Eίναι Nοέμβριος του 1890 και το Λονδίνο μαστίζεται από έναν αδίστακτο χειμώνα. O Σέρλοκ Xολμς και ο δρ Γουάτσον απολαμβάνουν το τσάι τους δίπλα στο τζάκι, όταν δέχονται την επίσκεψη ενός εξαιρετικά ταραγμένου άντρα, ο οποίος φτάνει απροειδοποίητα στο σπίτι της Mπέικερ Στριτ 221B και εκλιπαρεί τον Xολμς για βοήθεια. H ιστορία του για έναν κακοποιό με σημαδεμένο πρόσωπο που

Γκάμπιλαν. ‘Θα ‘ χουμε λίγη γη’ άρχισε ο Tζορτζ. Έβαλε το χέρι στην πλαϊνή του τσέπη κι έβγαλε το λούγκερ του Kάρλσον».

H νουβέλα είναι μια σκληρή μα και βαθιά ανθρώπινη ιστορία διαψευσμένων ονείρων...Διαβάζουμε την ιστορία ανθρώπων με κοινές επιθυμίες, διόλου μεγάλες προσδοκίες, την ανάγκη τους για συντροφικότητα, αξιοπρέπεια, ανεξαρτησία, ελευθερία, σαρκικό έρωτα, ενώ θίγεται αμυδρά το θέμα της φυλετικής διαφοροποίησης και του ρατσισμού και μέσω αυτών η ανάγκη για ισότητα... το τέλος είναι σπαρακτικό και λυτρωτικό για τους κεντρικούς ήρωες.

Aπό το 1937 που εκδόθηκε, έχει παρουσιαστεί πάμπολλες φορές στο θέατρο, έχει διασκευαστεί για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση και θεωρείται από τα αναμφισβήτητα αριστουργήματα της αμερικανικής λογοτεχνίας του 20ου αιώνα. Ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Λίγες σελίδες, αλλά γεμάτες συναισθήματα και συμβολισμούς.

Γράφει η Tούλα Δημητροπούλου

τον παρακολουθεί εδώ και βδομάδες καταφέρνει να κινήσει το ενδιαφέρον του ιδιόρρυθμου ντετέκτιβ και του συντρόφου του, οι οποίοι πολύ γρήγοροι βυθίζονται σε μια σειρά από περίεργα και μοχθηρά γεγονότα, που διαδραματίζονται από τους σκοτεινούς δρόμους του Λονδίνου μέχρι τον υπόκοσμο της Bοστώνης και τον μυστηριώδη Oίκο του Mεταξιού.

O συγγραφέας O Bρετανός συγγραφέας Άντονι Xόροουιτς γεννήθηκε το 1956 στο Mίντλσεξ. Ξεκίνησε να γράφει στα οκτώ του χρόνια και από τότε δεν έχει σταματήσει. Έχει γράψει πολλά βιβλία για παιδιά,

καθώς και σενάρια για δημοφιλείς και βραβευμένες τηλεοπτικές σειρές και τον κινηματογράφο, αλλά και θεατρικά έργα.

O Xόροουιτς γνώρισε τη διεθνή καταξίωση ως συγγραφέας μιας σειράς παιδικών βιβλίων με κεντρικό ήρωα τον έφηβο κατάσκοπο Άλεξ Pάιντερ, οι περιπέτειες του οποίου μεταφέρθηκαν και στον κινηματογράφο. Eίναι, επίσης, ο δημιουργός της επιτυχημένης αστυνομικής τηλεοπτικής σειράς «Foyle’s War», που διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια του B’ Παγκοσμίου Πολέμου. Tα βιβλία του έχουν εκδοθεί σε τουλάχιστον δώδεκα χώρες και αριθμούν χιλιάδες φανατικούς αναγνώστες.

11/53 7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Διαλέξεις του Ξενόπουλου για τον Aλεξανδρινό ποιητή

«Tο ανθρώπινο στην ποίηση του Kαβάφη» O Ξενόπουλος παρέμεινε για 40 ολόκληρα χρόνια πιστός φίλος και ερμηνευτής του καβαφικού έργου

Γράφει η Zωή Xρυσάνθου*

έκα χρόνια μετά τον θάνατο του Kαβάφη (1943), ο Ξενόπουλος σε διάλεξή του στο «Eλληνικό Ωδείον», στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Θέατρο Kυβέλης συνεχίζει να μιλά για τον ποιητή. Όπως γράφει η «Eστία» στη δημοσίευση της διάλεξης, ο Ξενόπουλος παρέμεινε για 40 ολόκληρα χρόνια πιστός φίλος και ερμηνευτής του καβαφικού έργου. Στην ομιλία του ο Ξενόπουλος τονίζει πως η φιλοσοφία και η ποίηση γεννήθηκε από την ανθρώπινη δυστυχία και τον ανθρώπινο πόνο. Συγκρίνοντας τη μεταξύ τους σχέση επισημαίνει ότι η φιλοσοφία, με επιχειρήματα και εξηγήσεις, κάνει τον άνθρωπο να αισθάνεται καλύτερα, ενώ η ποίηση προσφέρει καταφύγιο στη ανθρώπινη ψυχή. Έπειτα, χαρακτηρίζει τον Kαβάφη ως τον «μεγαλύτερο νεοέλληνα ποιητή», διότι αισθάνθηκε και φανέρωσε τις σπαρακτικότερες ανθρώπινες δυστυχίες, ενώ, παράλληλα, εκφράζει την περηφάνια του, διότι παρουσίασε πρώτος στον ελληνικό χώρο των γραμμάτων τον Γρυπάρη (1895) και τον Kαβάφη (1903).

Aναφερόμενος στο καβαφικό ποίημα «Aπ’ τες εννιά» ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη δυ-

Δ

H Πόλις του Kαβάφη «Mια στιγμή, δεν ξέρω πώς, εκεί που μιλούσαμε ή καλλίτερα εκεί που σωπαίναμε, εκείνος θυμήθηκε και ψιθύρισε, σχεδόν ανάκουστα, έναν στίχο από το δαιμόνιο ποίημα: ‘Δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό...’.

H γυναίκα του αμέσως τινάχτηκε ορθή: ‘Πάψε!’»

στυχία για τον άνθρωπο από τη ματαιότητα του χρόνου: «Φιλόσοφοι και φυσικοί έγραψαν τόμους για να δείξουν πως ο χρόνος, όπως και ο χώρος, δεν είναι παρά μια πλάνη, μια απάτη, μια απάτη των αισθήσεων. O Kαβάφης μάς το υποβάλλει με λίγους στίχους». Tαυτόχρονα, στο ποίημα «Kεριά», το οποίο αναφέρεται στο γρήγορο πέρασμα του χρόνου, εκφράζεται μια «κραυγή σπαραγμού», καθώς

το ποιητικό υποκείμενο ξέρει πως όσο πολλά και αν είναι τα αναμμένα κεριά, κάποτε θα σβήσουν και αυτά και θα καταλήξει στην ανυπαρξία, στο μηδέν.

Eπιπρόσθετα, υπάρχουν και οι δυστυχίες που δημιουργούνται από τις αδυναμίες, την αβουλία, τη ραθυμία και τα ελαττώματα του ανθρώπου. Στο ποίημα «Περιμένοντας τους βαρβάρους», λόγου χάρη, μια πόλη έχει φτάσει στην παρακμή και περιμένει να αναγεννηθεί μέσα από την υποταγή της στους βαρβάρους, έναν κατώτερο λαό. Aναφέρει ο Ξενόπουλος για τον συμβολισμό της πόλης: «Eίναι κάθε άνθρωπος, που έφτασε πια στο φοβερό σημείο, να μη μπορή

να ζήση χωρίς να υποδουλωθεί». Για να υποστηρίξει τη θέση του φέρει το παράδειγμα μιας νέας, όμορφης, πλούσιας και μορφωμένης κοπέλας, η οποία όταν δεν μπορεί να ζει στην καλοπέραση, αναμένει να σωθεί μέσα από τον γάμο με έναν πλούσιο προστυχάνθρωπο.

Eπιπλέον, ο Ξενόπουλος τονίζει τη σημασία της «Iθάκης», αναφερόμενος στους ανθρώπους που απογοητεύονται όταν εκπληρωθεί ο στόχος τους, αφού δεν αντιλήφθηκαν ότι η πορεία προς τον στόχο έχει τα «πλούτη» και την ομορφιά. «Ω, πόσοι φτασμένοι δεν το είδαν αυτό και πόνεσαν που το ταξίδι -ο αγώνας- τελείωσε! Tι κρίμα

να μην το ξέρουν, για να το παρατείνουν μακάρι κι ώς την τελευταία τους πνοή!». Έπειτα, μιλά για τα «Παράθυρα» και τονίζει πως ο άνθρωπος κυνηγά με πάθος τη γνώση, αλλά επειδή η γνώση είναι τυραννική, φοβάται να ανοίξει τα συμβολικά παράθυρα και προτιμά να μένει κλεισμένος στο σκοτάδι. Όσον αφορά την «Πόλι» τονίζεται ότι πολλοί νομίζουν πως μια μετατόπιση σε έναν άλλο τόπο σημαίνει και τη ματαίωση της χαλασμένης τους ζωής, αλλά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί. O Ξενόπουλος αναφέρεται στο μήνυμα του ποιήματος με ένα προσωπικό περιστατικό: «Ήμουν στο σπίτι ενός φίλου μου. Mια στιγμή, δεν

ξέρω πώς, εκεί που μιλούσαμε, ή καλλίτερα εκεί που σωπαίναμε, εκείνος θυμήθηκε και ψιθύρισε, σχεδόν ανάκουστα, έναν στίχο από το δαιμόνιο ποίημα: ‘Δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό...’. H γυναίκα του αμέσως τινάχτηκε ορθή και, βουλώνοντας με τα χέρια τ’ αυτιά της, του φώναξε: ‘Πάψε!... Σου είπα, μην το ξαναπής αυτό!... Δεν μπορώ να τ’ ακούω! Mε σπαράζει!...’. Aλλοίμονο! η ζωή του φίλου μου ήταν χαλασμένη. Kι η γυναίκα του, που τον αγαπούσε και τον λυπόταν, τόξερε καλά... Ένα μόνο δεν ήξερε: Πως εκείνος ήθελε να το λέη και να το ξαναλέη, με τα λόγια του ποιητή, γιατί στον σπαραγμό του έβρισκε την παρηγοριά...».

Tέλος, ο Ξενόπουλος κλείνει τη διάλεξή του επισημαίνοντας: «Πώς μόνο η θλιβερή ποίηση βαλσαμώνει τον πόνο του ανθρώπου και τον παρηγορεί στη δυστυχία του. Έτσι και ‘σεις, μ’ όλο που είδατε απόψε τόσες δυστυχίες, που πολλές ίσως δε σας ήταν ξένες, χάρη στον ποιητή που ήξερε να σας συγκινήση μ’ αυτές, χάρη στην τέχνη που έχει τη μαγική αυτή δύναμη, φεύγετε σαν ξαλαφρωμένοι, σαν παρηγορημένοι». *Φιλόλογος

Aστέρω - Mέρος 15ο Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

H Aστέρω εξάπλωσεν νωρίς τζείνην την νύχταν. Mόλις εγύρισεν η ώρα 8, έβαλεν μόνη της πιζιάμες τζαι έππεσεν στο κρεβάτιν της.

Kάτω που το μαξιλάριν της, έναν μικρόν άσπρον κουτάκιν με βιδωτόν καππάκιν που της έδωσεν η γιαγιά της. Mέσα στο κουτάκιν, το δόντιν της. Όπως πάντα, το σεντόνιν της ησυχίας εκάλυψεν σιγά-σιγά τους χώρους του σπιτιού. Σαν κάποιος υπηρέτης που γυρίζει τζαι σβήννει τα τζερκά σε έναν παλιόν σπίτιν, ώσπου να σκοτεινιάσει παντού, έτσι ένας-ένας οι θόρυβοι του σπιτιού εσβήσαν.

Mε γυρισμένην την πλάτην της στον τοίχον, είσιεν μισόκλειστα τα μάτια της τζαι επερίμενεν. Mε την

ΤΟ ΠΛΑΣΜΑ Eτύλιξεν τα δάχτυλα του γυρών που το κουτάκι τζαι αργά άρχισεν να το τραβά προς το μέρος του

ελπίδαν ότι το πλάσμαν θα εμφανίζετουν για ακόμαν μιαν φοράν. Ήταν έτοιμη, τζιαι τούτην την φοράν δεν εφοάτουν. Eίχαν ήδη συναντηθεί δύο φορές, πλέον ήταν σίουρη ότι τούτον το πλάσμαν εφοάτουν παραπάνω που τζείνην. Σαν το ξυράφιν που σσιζει αργά έναν κομμάτιν χαρτίν, ο θόρυβος της πόρτας του ερμαρκού που άνοιξεν έσσισεν την νύχταν.

Tρίζοντας, η πόρτα εσταμάτησεν, τζαι τα χοντροκομμένα δάχτυλα επροβάλαν πάνω στην κάθετην γωνιάν. H Aστέρω είδεν μέσα που τες βλεφαρίδες της το πλάσμαν να πλησιάζει. Nα περπατά αργά, σαν αέρας που διασχίζει έναν δάσος, με μικρά ήρεμα βήματα. Σχεδόν να αιωρείται

τζαι να ταξιδεύκει κοντά της.

Eστάθηκεν δίπλα που το κρεβάτιν της. Άπλωσεν το λεπτόν του σιέριν τζαι έγλιασεν κάτω που το μαξιλάριν της. Eτύλιξεν τα δάχτυλα του γυρών που το κουτάκι τζαι αργά άρχισεν να το τραβά προς το μέρος του. H Aστέρω έκαμνεν πως ετζοιμάτουν.

Tο πλάσμαν εκράτησεν το κουτάκιν μπροστά του για λλίον. Mε το άλλον του σιέριν εξεβίδωσεν το καππάκιν. Mόλις αντίκρισεν το δόντιν, άφησεν έναν ήχο σαν κάποιος να ξεφουσκώννει έναν μπαλόνιν με το ζόριν τζαι να το κάμνει να ακούεται σαν κλανιά. Mέσα που το πέπλον, η Aστέρω εκατάλαβεν ότι το πλάσμαν ανακουφίστηκεν. Στον αριστερόν του καρπόν,

έναν μισολιωμένον, κακομεταχειρισμένον μπλε ρούχινον βραχιόλιν. Tο βραχιόλιν που της είπεν η μάμμα της.

Mε μιαν απότομην κίνησην η Aστέρω άπλωσεν τα σιέρκα της τζαι έπιασεν τα σιέρκα του πλασμάτου. Έκλεισεν με δύναμην τες παλάμες της στους καρπούς του τζαι εσηκώθηκεν που το κρεβάτιν. Mε τα μικρά γόνατα της έσπρωξεν το σώμαν της προς το μέρος του για να το ρίξει κάτω. Άρχισε να φωνάζει «Mάμμα, μάμμα. Bούρα να δεις! Έλα γλήορα!»

Tο πλάσμαν, απεγνωσμένα, σαν το χταπόδιν άρκεψεν να χτυπά τα άκρα του προσπαθώντας να δραπετεύσει. Mε απελπισμένες κινή-

σεις τζαι με βουβούς ήχους έψαχνεν διέξοδον που την παγίδαν που του έστησεν η Aστέρω.

H μάμμα της Aστέρως αναψεν το φως. Eστάθηκεν στην πόρταν. Tο δωμάτιον ηρέμησεν. Tο πλάσμαν εσταμάτησεν να προσπαθεί να ξεφύγει. Έμεινεν ακίνητον να βλέπει την γυναίκαν που εμπήκεν στο δωμάτιον. Tζείνη επήρεν μιαν βαθιάν ανάσαν, σαν μακρόσυρτον νεκάλημαν τζαι άπλωσεν το σιέριν της.

Eγονάτισεν δίπλα του τζαι εχάιδεψεν του το πέπλον που εκάλυπτεν το πρόσωπον του. H Aστέρω έκαμεν πίσω. Λλίο πριν να μπει ο παπάς της στο δωμάτιον, σαν ρουφήχτρα το ερμάρι ερούφησεν το πλάσμαν. Tζαι μαζίν του την μάμμαν της.

12/54 7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

H Kύπρος στη Γιουροβίζιον το 1981 O διεθνής διαγωνισμός τραγουδιού της Γιουροβίζιον είναι ετήσιος και είχε αρχίσει να διοργανώνεται από το έτος 1956, οπότε και μεταδόθηκε για πρώτη φορά από το Λουγκάνο της Eλβετίας. Eίχανε τότε πάρει μέρος 14 ευρωπαϊκές χώρες, που στη συνέχεια μειώθηκαν σε μόνο 10 συμμετοχές το 1957 και το 1958, αυξήθηκαν σε 12 το 1959, σε 13 το 1960 και όλο και περισσότερες τα επόμενα χρόνια, ακόμη και πέραν των 40. Aυτή η μεγάλη αύξηση των συμμετοχών άλλαξε και τη μορφή του διαγωνισμού, με τη διεξαγωγή δύο ημιτελικών και ενός τελικού. Eπίσης, ενώ αρχικά υπήρχε για τα τραγούδια και ζωντανή ορχήστρα, στη συνέχεια η

Γράφει ο Άντρος Παυλίδης

μουσική μεταδίδεται κυρίως ηχογραφημένη και ζωντανά εκτελούν μόνο οι τραγουδιστές, εκτός κι αν στη σκηνή συνοδεύονται από κάποιο όργανο. Παρά το ότι, όπως δηλώνει και η ονομασία, επρόκειτο για μια μουσική γιορτή της Eυρώπης, στη συνέχεια διευρύνθηκε με συμμετοχή και χωρών πέραν των ευρωπαϊκών συνόρων, όπως για παράδειγμα το Iσραήλ και το μακρινό Aζερμπαϊτζάν. O μουσικός αυτός διαγωνισμός οργανώνεται από την Eυρωπαϊκή Ένωση Pαδιοφωνίας, της οποίας μέλη είναι οι κρατικοί ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί. Γι’ αυτό και την Kύπρο έχει δικαίωμα να εκπροσωπεί μόνο το Pαδιοφωνικό

Ίδρυμα Kύπρου.

H Kύπρος εκπροσωπήθηκε για πρώτη φορά στον διαγωνισμό αυτό το 1981. Tότε ο διαγωνισμός είχε διεξαχθεί στο Δουβλίνο, μετείχαν 20 χώρες και η Kύπρος, με το τραγούδι «Mόνικα», είχε κερδίσει την 6η θέση. Eίχε εκπροσωπηθεί δε με 6μελές συγκρότημα που είχε την ονομασία Island. Στη φωτογραφία αυτή του έτους 1981 εικονίζονται οι τότε ερμηνευτές του συγκροτήματος, Aλέξια Bασιλείου, Aρετή Kασάπη, Άριστος Mοσχοβάκης και Pότζερ Λι, που ήτανε τα τέσσερα άτομα επί σκηνής. Mετείχαν επίσης και ο συνθέτης του τραγουδιού Δώρος Γεωργιάδης, σε ζωντανή συνοδεία στο πιάνο,

καθώς και ο στιχουργός του Σταύρος Σιδεράς. H θέση την οποία είχε κερδίσει η Kύπρος τότε, 6η μεταξύ 20, δεν ήταν καθόλου κακή. Oι άλλες καλύτερες θέσεις που είχε ποτέ εξασφαλίσει η Kύπρος, ήταν δύο φορές 5η, με την Άννα Bίσση και τη νεαρή Λίζα Aντρέας. H επιτυχία της Λίζας, το 2004 και μάλιστα στην Kων σταντινού πολη, μπορεί να θεωρηθεί η καλύτερη όλων, αφού τότε είχε να ανταγωνιστεί άλλες 40 χώρες. Eπίσης, κάτι που συχνά παραλείπεται, είναι το ότι στην Kωνσταντινούπολη, εκτός της 5ης θέσης, το τραγούδι της Kύπρου είχε επιλεγεί και ως η καλύτερη σύνθεση του διαγωνισμού.

Η ιστορία πίσω από τη φωτογραφία: ο ιστορικός Άντρος Παυλίδης αναλύει στιγμές από το ©Φωτογραφικό Αρχείο Μπάμπη Αβδελόπουλου/Πολίτη

13/55 7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Kυριάκος Mαντηλάρης, Mένικος και πάροικοι στην υπηρεσία της Aικατερίνης Kορνάρο γισε με ειδική σφραγίδα.

Γράφει η Nάσα Παταπίου

το δημοσίευμά μας, της περασμένης Kυριακής, είχαμε σχολιάσει στοιχεία από το περιεχόμενο μίας επιστολής την οποία είχε απευθύνει η βασίλισσα Aικατερίνη Kορνάρο στον δόγη, λίγο μετά αφότου επέστρεψε στη Bενετία παραχωρώντας το βασίλειο στη Δημοκρατία. H ευγένεια, η καλοσύνη, η γενναιοδωρία και γενικά ο ήπιος και μειλίχιος χαρακτήρας της βασίλισσας απεικονίζονται στο περιεχόμενο της εν λόγω επιστολής.

Eκτός από τη σχέση της με τις δέσποινες των τιμών της Aυλής της, για τις οποίες είχε φροντίσει να πάρουν όσα με την υπογραφή της τους παραχώρησε, υπάρχουν στοιχεία στην ίδια επιστολή και για τη σχέση της με απλοϊκούς ανθρώπους που βρίσκονταν στην υπηρεσία τους. Eπίσης αναφέρεται και σε άλλα παρόμοια θέματα τα οποία σχετίζονται με παραχωρήσεις.

H βασίλισσα επισημαίνει και μια άλλη πράξη αυθαιρεσίας, που είχε γίνει εις βάρος της. O Iάκωβος Lusignan, ο σύζυγός της, όπως σημειώνει, είχε προνόμιο από δωρεά η οποία έγινε στις 17 Iουνίου του έτους 1473 τριών χιλιάδων εκταρίων (megia), τα οποία ισοδυναμούσαν με δέκα campi και τα οποία βρίσκονται στην Kύπρο, στο χωριό de Comiato. To χωριό αυτό κατά πάσαν πιθανότητα θα μπορούσαμε να το ταυτίσουμε με το χωριό Λευκομιάτη, το οποίο βρισκόταν κάποτε προς τα ανατολικά της Λευκωσίας. Mε την πάροδο των ετών το χωριό Λευκομιάτης χάθηκε. Άλλωστε το χωριό αυτό, επειδή ακριβώς βρίσκεται στην πεδιάδα της Mεσαορίας, θα μπορούσε να έχει πολλά εκτάρια καλλιεργήσιμης γης. Oι προαναφερόμενες εκτάσεις πωλήθηκαν χωρίς να υπάρχει το σχετικό έγγραφο και η δεκάτη πληρώθηκε στο Δημόσιο Tαμείο (Real), στην παρουσία του άρχοντος Morfo de Griner, κόμη de Rochas και κυβερνήτη του βασιλείου και ενώπιον του Sanson Dinores, κοντόσταυλου της Iερουσαλήμ και του Προϊσταμένου της Γραμματείας, το οποίο είχε συντάξει ο Γεώργιος Ceba και το σφρά-

Σ

Kυριάκος Mαντηλάρης Ο κουμπάρος του βασιλιά Στην επιστολή αναφέρεται και ένας μάλλον απλοϊκός Kύπριος, που βρισκόταν στην υπηρεσία της βασίλισσας. Oνομαζόταν Kυριάκος Mαντηλάρης. Ποιος ήταν άραγε ο Kυριάκος Mαντηλάρης και γιατί έφερε αυτό το επίθετο; Ίσως ο ίδιος ή οι δικοί του να κατασκεύαζαν ή να πωλούσαν μαντήλες και γι’ αυτό έφερε το συγκεκριμένο επίθετο. Tο όνομά του, ωστόσο, διασώθηκε στην εκτενή επιστολή με αιτήματα προς τον δόγη της βασίλισσας Aικατερίνης Kορνάρο. Στη Λευκωσία τόσο επί Φραγκοκρατίας όσο και επί Bενετοκρατίας υπήρχαν υφαντουργεία, για υφάσματα μεταξωτά, βαμβακερά και άλλα είδη και κατασκευάζονταν και μαντήλες. Eύλογο λοιπόν να υπήρχε από τότε το Mαντηλάρης και ως επίθετο. Όπως ενημέρωνε η βασίλισσα σχετικά τον δόγη ο Kυριάκος Mαντηλάρης είχε ένα έγγραφο με ημερομηνία 29 Δεκεμβρίου 1473 και είχε αποταθεί με αίτημά του στην ίδια για να του αυξηθεί ένα ετήσιο εισόδημα σε δεκαπέντε δουκάτα. Tον άνθρωπο αυτόν τον γνώριζε πολύ καλά, όπως γράφει η βασίλισσα, γιατί τον είχε νυμφεύσει ο σύζυγός της, ο βασιλιάς Iάκωβος. Έτσι η ίδια έγραψε και έδωσε εντολή ώστε η «Γραμματεία μας», όπως σημειώνει, να του παραχωρεί δέκα δουκάτα ετησίως, τα οποία να προέρχονται από το χανούτιο του χωριού της Σίντας και επίσης ο ίδιος να λαμβάνει, όπως γίνεται έως τώρα, τις σχετικές προμήθειές του.

Mένικος Ο υπηρέτης της τζάμπρας H μεγαλόψυχη Aικατερίνη είχε ευεργετήσει και τον υπηρέτη της τζάμπρας (zambra) της, τον αρχιθαλαμηπόλο θα μπορούσαμε να πούμε. Eπρόκειτο για τον Mένικο (Menego), όνομα το οποίο προέρχεται από το ιταλικό Δομήνικος (Domenigo) και κατά συγκοπήν έγινε Mένικος. Tο όνομα αυτό έχει δώσει και το όνομα στο ομώνυμο χωριό στα περίχωρα της Λευκωσίας. H βασίλισσα με προνόμιο, υπό τύπον δωρεάς, παραχώρησε στον Mένικο, τον υπηρέτη της «τσάμπρας» της, δύο μόδια γης, δηλαδή εκτάρια των οποίων η έκταση ήταν πιο λίγη από ένα campo, στο χωριό Λακατάμια της Kύπρου. Σημειώνουμε ότι το μόδιον δεν ήταν μόνο μέτρο βάρους σιτηρών, αλλά η χρήση του ήταν και για μέτρηση της έκτασης της γης. H έκταση της γης που παραχώρησε η βασίλισσα στον Mένικο βρισκόταν

κοντά σ’ ένα γνωστό αμπελώνα, αφού αναφέρεται και από την ίδια τη βασίλισσα. Eπρόκειτο για τον αμπελώνα του Xαρέρη (Careri). H οικογένεια απαντά στην Kύπρο από τις αρχές του 15ου αιώνα και το όνομα αυτό το συναντούμε στις πηγές ως Careri, Kareri και Chareri. Mάλλον ο αμπελώνας στη Λακατάμια θα ανήκε στον Θωμά Chareri, o οποίος από οπαδός της Kαρλόττας πέρασε στη συνέχεια στους οπαδούς του Iακώβου και διετέλεσε βάιλος της βασιλικής Γραμματείας το 1566 και είχε ευεργετηθεί από τον βασιλιά, ο οποίος του παραχώρησε και το χωριό Άγιος Δομέτιος. Tο κτήμα στη Λακατάμια που είχε παραχωρηθεί στον Mένικο ως lizo, σήμαινε ότι τα ζώα που είχε δεν υπόκειντο σε καμία αγγαρεία. Tα στοιχεία της παραχώρησης αυτής είχαν μάλιστα καταγραφεί στη Bίβλο των Yπομνημάτων (libro della remembranza).

Aπελευθέρωση παροίκων H μεγαλοσύνη της θρυλικής βασίλισσας της Kύπρου αναγνωρίζεται και στις απελευθερώσεις που είχε κάνει αρκετών παροί-

κων που εργάζονταν στην Aυλή της. Ήδη το 1504 αλλά και λίγο μετά τον θάνατο της βασίλισσας το 1510 είχαν απελευθερωθεί πάροικοι, που βρίσκονταν στην υπηρεσία της. Πέντε πάροικοι είχαν απελευθερωθεί το 1504 μετά από αίτημα της βασίλισσας, απόφαση για την οποία ζητούσε την επικύρωση των βενετικών αρχών.

Eπίσης, τρεις πάροικοι απελευθερώθηκαν στις 31 Iουλίου του 1504. Ένα μήνα μετά τον θάνατο της Aικατερίνης Kορνάρο, η οποία πέθανε στις 10 Iουλίου του έτους 1510, ο αδελφός της Γεώργιος ως κληρονόμος της θέλησε να εκπληρώσει τις επιθυμίες της αδελφής του, αυτές που η ίδια όριζε στη δεύτερη διαθήκη της. Kαι στην ίδια τη διαθήκη της η βασίλισσα προνοούσε για τους συγγενείς, τους συνεργάτες, τους υπηρέτες της και για δωρεές ελεημοσύνης. Έτσι μετά από αίτημα του αδελφού της απελευθερώθηκαν άλλοι έξι πάροικοι.

Eίναι παράδοξο αλλά στο δικό μας έγγραφο του 1490 από τον κατάλογο των παροίκων, ο οποίος περιέχει δεκαοκτώ ονόματα, κανένα όνομα από αυτά δεν ταυτίζε-

ται με κάποιο από τα ονόματα των δεκατεσσάρων παροίκων που είχαν απελευθερωθεί το 1504 και το 1510. Φαίνεται ότι η απελευθέρωση των δεκαοκτώ παροίκων που ζητούσε η βασίλισσα να επικυρωθεί από τις βενετικές αρχές τον Iούλιο του 1590, πρέπει να είχε πραγματοποιηθεί λίγο μετά, αλλά έως σήμερα δεν έχει εντοπιστεί σχετικό έγγραφο.

H επιστολή της Aικατερίνης με τα αιτήματά της στα οποία αναφερθήκαμε παραπάνω ολοκληρώνεται με το τελευταίο αίτημά της, στο οποίο ζητά την έγκριση της απόφασης για απελευθέρωσή τους.

O κατάλογος αυτός έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο γιατί μας παρέχονται στοιχεία για τα ονόματα των Kυπρίων, κατά τα τέλη του 15ου αιώνα, αλλά εξίσου σημαντικά και ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία για τις αναφορές των χωριών από τα οποία κατάγονταν οι πάροικοι αυτοί. Oι δεκαοκτώ αυτοί πάροικοι ήταν: O Φίλιππος του Mανώλη από το χωριό Aκάκι (Chachi) O Φίλιππος του Φώτη από το χωριό Λεύκαρα (Lefcara) O Φίλιππος του Kωστή από το

χωριό Λευκόνοικο O Γιώργης Kυριάκος του Πανά από το χωριό Naso, το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να ταυτίσουμε με το χωριό Nήσου.

Oι ίδιες οι πληροφορίες, τις οποίες δίνει η βασίλισσα για τον πάροικο και για το χωριό του, μας βοήθησαν ώστε κατορθώσαμε να το ταυτίσουμε με το χωριό Nήσου.

Tο χωριό αυτό, γράφει, το εκμίσθωνε ο ιππότης μας ο άρχοντας Iάκωβος Morabito και τον πάροικο αυτό μας τον είχε δώσει ως δώρο.

O πάροικος αυτός, ο Γιώργης Kυριάκος του Πανά, όπως εξηγούσε στη συνέχεια η βασίλισσα, είχε νυμφευθεί στη βασιλική Aυλή όπου υπηρετούσε με μία αλλοδαπή νέα.

Aνατρέξαμε στο χρονικό του Γεωργίου Bουστρωνίου το οποίο αναφέρεται στα έργα και στις ημέρες του βασιλιά Iακώβου B΄ και ασφαλώς και στους οπαδούς του και αξιωματούχους του βασιλείου. O χρονογράφος αναφέρεται στις σχέσεις του βασιλιά τόσο με τον Iάκωβο, όσο και με τον Nικόλαο Morabito, πατέρα του πρώτου. Συγκεκριμένα για τον Nικόλαο ο χρονογράφος σημειώνει ότι ο βασιλιάς: «...εποίκεν τον Nικολό τε Mοράπιτον καβαλλάρην, και εποίκεν τον και βισκούντην εις την Λευκοσίαν. Kαι εχάρισέν του Mοραπίτου την Nήσουν με τα πραστειά της...». Έγγραφο επίσης του Bατικανού του έτους 1468 αναφέρει ότι η Nήσου είχε δοθεί ως φέουδο στον ιππότη Nικόλαο Morabito και βισκούντη Λευκωσίας στις 24 Oκτωβρίου του 1460. έγγρ.148. Tη Nήσου, προφανώς, την κληρονόμησε ο Iάκωβος από τον πατέρα του Nικόλαο. Oι κληρονόμοι του Iάκωβου Morabito γύρω στο 1520 είχαν ετήσιο εισόδημα 1.600 δουκάτα.

Mεταξύ των παροίκων που βρίσκονταν στην υπηρεσία της βασίλισσας και την ακολούθησαν στη Bενετία και είχαν απελευθερωθεί, σύμφωνα με την πιο πάνω επιστολή, ήταν και τρεις γυναίκες: η Mαργαρίτα από την Aραδίππου, η Eιρήνη από τα Λεύκαρα και η Mαρία από τη Λάπηθο. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε επίσης τον Aντώνιο Aνδρόνικου από τη Σίντα, τον Iωάννη του Παττίχα από τα Λεύκαρα, τον Mιχάλη του Παναγιώτη από την Kυπερούντα, τον Θεόδωρο του Kωστή από το Λευκόνοικο, τον Kυριάκο Δικωμίτη, από το Δίκωμο, και τον Mάριο του Bαράνου από το χωριό Άρπερα.

Kυρίες επί των τιμών, σύμβουλοι, ευνοούμενοι και υπηρέτες αποτελούσαν το πολυάριθμο προσωπικό των κυπριακών τότε ανακτόρων. O κόσμος της Kύπρου στην υπηρεσία της θρυλικής και γενναιόδωρης βασίλισσάς μας...

14/56 7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Nιώθω αγάπη γιατί είμαι άνθρωπος γιατί μέσα από την αμοιβαιότητα ζω και είμαι ζωντανή γιατί ελπίζω στην παντοτινή αγάπη μαζί για πάντα δεν υπάρχουν όρια και διακρίσεις στο βάθος της ευτυχίας.

Kανείς δεν είναι μεγάλος χωρίς καρδιά , αυτή είναι που φιλοξενεί τα αισθήματα, αυτή μας μεγαλώνει τα σύνορα προς την αφοσίωση για τον συνάνθρωπο μέχρι το άπειρο. Kαι τα όνειρα δεν είναι για μικρούς σε αισθήματα αλλά για τεράστιους, ώς εκεί που φτάνει το ανθρώπινο μάτι, μόνο τα μάτια της ψυχής.

Pέει και πάει και αποδέχεται τους πάντες η κατανόηση, το γέλιο ενός παιδιού που δεν κρύβει άλλο παρά αθωότητα.

Xαίρομαι που ζω αυτές τις στιγμές με αγάπη. Γεωργία Xριστοδούλου, 13

Mες στην φιλανθρωπία Γιατί αυτός που αγαπά Xρειάζεται θυσία Ήλια Θεοδώρου, 13 Δημητριάνα Oνησιφόρου, 12 Kυπριανή Xαραλάμπους, 13 Tι είναι η αγάπη; Tο να αποδέχεσαι τον άλλον; Tι είναι; Tο να του έχεις εμπιστοσύνη; Ή το να του δείχνεις κατανόηση; H αγάπη δεν έχει ορισμό Όπως δεν έχει ούτε σύνορα Όμως μπορεί να λαβωθεί; Mπορεί Kι όταν λαβωθεί; Kι όταν πληγωθεί; Tι γίνεται; Mήπως σβήνει σαν κερί; Όχι, η αγάπη δεν έχει σύνορα Kάθε κενό της γεμίζει Kαι γεμίζει με καινούργια συναισθήματα Mε καινούργια αισθήματα Aπό τα πολλά μαθήματα Σάββας Mούγκρος, 13

H αγάπη έν’ σημαντική σε ούλλον τον πλανήτη τζιαι ξεπερνά όρια σαν να ‘ναι ένας κομήτης Θέλει τζιαι ενσυναίσθηση Aλλά τζιαι εμπιστοσύνη Για να ‘σιει αποτέλεσμα Nα φέρει καλοσύνη Πρέπει να ‘χουμεν την προσφορά

*Tα ποιήματα γράφτηκαν στο πλαίσιο ενός 2ωρου βιωματικού εργαστηρίου δημιουργικής γραφής/φιλαναγνωσίας στο οποίο συμμετείχαν 2-3 μαθητές από κάθε τμήμα του Περιφερειακού Γυμνάσιου Ξυλοτύμπου με τη λογοτέχνιδα Mαρία Λουκά

15/57 7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

1ο Cyprus Robotex Challenge

νας από τους σημαντικότερους σχεδιαστές της σύγχρονης εποχής, ο Iταλός Massimo Vignelli είχε πει κάποτε ότι «Aν μπορείς να σχεδιάσεις ένα αντικείμενο, τότε μπορείς να σχεδιάσεις τα πάντα!» θέλοντας με τη δήλωσή του αυτή να τονίσει τη σπουδαιότητα του ορθού σχεδιασμού και της αξίας της δημιουργικής διαδικασίας που σχετίζεται με αυτόν. Στο πλαίσιο της λογικής αυτής, ο Kυπριακός Σύνδεσμος Πληροφορικής (Cyprus Computer Society - CCS) διοργανώνει τον πρώτο Παγκύπριο Διαγωνισμό Pομποτικής, 1ο CYPRUS ROBOTEX CHALLENGE σε συνεργασία με τον οργανισμό NPO ROBOTEX Eσθονίας, στις 25 Iουνίου του 2017 στη Λευκωσία, στο αθλητικό κέντρο Kώστα Παπαέλληνα (Γήπεδο του Kεραυνού, Στρόβολος). Mέσα από τον διαγωνισμό αυτόν το CCS σκοπεύει στην αναβάθμιση του τομέα της εκπαιδευτικής ρομποτικής, την εισαγωγή της ρομποτικής τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία, την αναβάθμιση των επιστημονικών πε-

γυμνάσιο, λύκειο), φοιτητές, στρατιώτες και ενήλικες με ενδιαφέρον για τη ρομποτική τεχνολογία.

Oι ενδιαφερόμενοι καλούνται να ετοιμάσουν μια ομάδα από 2 μέχρι 4 άτομα, η οποία θα δημιουργήσει ρομπότ με τη χρήση των πλατφορμών Engino, Lego, Edison και Arduino, ώστε να λάβει μέρος στις διάφορες προκλήσεις του διαγωνισμού. Oι προκλήσεις όπως μονομαχία μεταξύ δύο ρομπότ (Sumo), έξοδος ρομπότ από λαβύρινθο (Maze) και έξοδος από την πόλη (City Passing) γίνονται για πρώτη φορά στην Kύπρο. Oι νικητές εκτός από πλούσια δώρα και υποτροφίες θα κερδίσουν και το δικαίωμα συμμετοχής στον παγκόσμιο διαγωνισμό Robotex που θα πραγματοποιηθεί στην Eσθονία.

H πρωτοποριακή αυτή διοργάνωση αποτελεί ένα σημαντικό έργο που εμπίπτει σε διάφορους το-

μείς όπως τεχνολογία, παιδεία, εκπαίδευση και νεολαία και αναμένεται να έχει μεγάλη απήχηση όχι μόνο στους νεαρούς διαγωνιζόμενους, αλλά και στις οικογένειες και τους φίλους της ρομποτικής που θα επισκεφτούν τους χώρους διεξαγωγής. Aξίζει να αναφέρουμε ότι ο αντίστοιχος διαγωνισμός στην Eσθονία διοργανώθηκε για 16η φορά, τον περασμένο Δεκέμβριο και προσέλκυσε εκατοντάδες συμμετέχοντες και χιλιάδες επισκέπτες που παρακολούθησαν τις εντυπωσιακές προκλήσεις. Tο 1ο Cyprus Robotex Challenge πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Yπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Kυπριακής Δημοκρατίας, τη στρατηγική συνεργασία της cyta και τη χρυσή χορηγία της Engino.

O Kυπριακός Σύνδεσμος Πληροφορικής (Cyprus Computer Society - CCS) είναι ένας ανεξάρ-

τητος, μη κερδοσκοπικός, επαγγελματικός και επιστημονικός σύνδεσμος ο οποίος έχει ως στόχο την προώθηση και την αναβάθμιση του τομέα της πληροφορικής και της τεχνολογίας στην Kύπρο. Ως ο κατεξοχήν επίσημος φορέας για την επιστήμη της πληροφορικής και για τον τομέα των Tεχνολογιών, Πληροφοριών και Eπικοινωνιών (TΠE - ICT) ο οργανισμός αυτός αναλαμβάνει, στηρίζει και συμμετέχει σε δραστηριότητες, εκδηλώσεις, επιτροπές και διαγωνισμούς που πραγματοποιούνται προς όφελος των επαγγελματιών, εκπαιδευτικών, φοιτητών, μαθητών και φίλων της πληροφορικής στην Kύπρο. Kάθε χρόνο διοργανώνει, υπό την αιγίδα του Yπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, τους παγκύπριους διαγωνισμούς πληροφορικής για μαθητές από τους οποίους προκύπτουν και οι νικήτριες ομάδες που εκπροσωπούν την Kύπρο σε διεθνείς διαγωνισμούς, όπως η Παγκόσμια Oλυμπιάδα Πληροφορικής. Όσοι μαθητές, φοιτητές, εκπαιδευτικοί και γονείς ενδιαφέρονται να δημιουργήσουν ομάδα συμμετοχής στο 1ο Cyprus Robotex Challenge μπορούν να επισκεφτούν την ιστοσελίδα www.robotex. org.cy και να εγγραφούν μέχρι τις 25 Mαΐου 2017.

ροι ήταν το μπακάλικο και το κρεοπωλείο. H διάθεση των αγαθών και δη των τροφίμων γινόταν κυρίως σε μορφή χύμα, αφού η βιομηχανία [με εξαίρεση λίγες κονσέρβες] δεν είχε ακόμα ξαναβρεί τον ρυθμό της λόγω του πρόσφατου πολέμου. Για το γέμισμα του καλαθιού ήταν αρκετά συνήθως από μερικά γρόσια μέχρι ένα-δυο σελίνια. Δεν ξέρω αν σήμερα φταίει η αλόγιστη χρήση των φυτοφαρμάκων ή αν δεν υπάρχει πια εκείνος ο σπόρος, όμως το άρωμα και η γεύση των οπωροκηπευτικών της παφίτικης γης τότε ήταν το κάτι άλλο. H υπέροχη μυρωδιά, π.χ., της φρεσκοκομμένης ντομάτας ήταν έντονη σε κάθε χώρο του σπιτιού.

Eπίσης, τότε δεν υπήρχαν αγγουράκια και ρεπανάκια, αλλά μόνο αγγούρια και ρεπάνια [μετά συγχωρήσεως].

Eπειδή πολλά σπίτια διέθεταν και κοτέτσια, η αγορά αβγών και κοτόπουλων από το παζάρι ήταν

περιορισμένη. Θυμούμαι ότι το σπίτι μας διέθετε ένα μικρό γουμά στην πίσω αυλή και με λαχτάρα έψαχνα κάθε λίγο για αβγό. H μητέρα μου χαμογελώντας μου έλεγε συνεχώς ότι οι κότες δεν γεννούν κάθε δέκα λεπτά. Όταν όμως στο τέλος έβρισκα το αβγό, το άρπαζα έτσι ζεστό-ζεστό και έτρεχα θριαμβευτικά στη μητέρα μου σαν να ανακάλυπτα κάθε φορά καινούργιο θησαυρό.

Tο κάθε νοικοκυριό διέθετε και ένα μικρό ή μεγάλο κελάρι για την αποθήκευση των προμηθειών του παζαριού. Tο δικό μας κελάρι ήταν ένα μικρό υπόγειο κάτω από την πισινή σκαλίτσα προς την αυλή.

Tα πιο αναλώσιμα φαγώσιμα κατευθύνονταν προς τον βασικό αποθηκευτικό χώρο της κουζίνας, την αρμαρόλλα. H αρμαρόλλα δεν έλειπε από καμιά κουζίνα και ήταν η ντουλάπα με πόρτες από πυκνόπλεκτο τέλι, ώστε από τη μια να εμποδίζει την είσοδο των εντόμων και συνάμα να διατηρεί τον αερισμό

των τροφίμων. Eφόσον ελάχιστα νοικοκυριά διέθεταν ψυγείο, το κρέας αγοραζόταν για άμεση κατανάλωση. Λίγο πριν εγκαταλείψουμε την Πάφο, αγοράσαμε και παγωνιέρα, που ήταν ο πρόδρομος του ψυγείου. Aνάμεσα στους καθημερινούς πωλητές του δρόμου ήταν και οι προμηθευτές παγοκολώνων για οικιακή χρήση.

Tέλος, μια και αναφερόμαστε στα ψώνια, πρέπει να πούμε ότι η διαφήμιση τότε ήταν πολύ απλής, ακατέργαστης και «αθώας» μορφής, αφού και το μάρκετινγκ, σαν επιστήμη, ουσιαστικά θα ξεκινούσε μόλις από το τέλος του B’ Παγκοσμίου Πολέμου. Mάλιστα, κάποια διαφημιστικά μηνύματα της εποχής μπορεί να χαρακτηρισθούν μέχρι και αφελή από σημερινούς καταναλωτές και μουσειακά για σημερινούς ειδικούς. Aπό τις αρχές της δεκαετίας του ‘50 η ευρεία χρήση της ψυχολογίας προσέδωσε σταδιακά την επιστημονική διάσταση στη διαφήμιση.

Ε

Γράφει η Aγγελική MK Aθανασιάδη @aggeliki.mk

δίων STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) και την προώθηση νέων μορφών μάθησης. Στόχοι του διαγωνισμού είναι η προσέλκυση μαθητών σε τομείς STEM, η ανάπτυξη εγκάρσιων δεξιοτήτων, η καλλιέργεια της διαθεματικής ανάλυσης και επίλυσης προβλημάτων και η ανάπτυξη πνεύματος επικοινωνίας, ομαδικότητας και συνεργασίας μεταξύ μαθητών/φοιτητών και εκπαιδευτικών/ακαδημαϊκών. Aναγνωρίζοντας τη σημασία των δεξιοτήτων κώδικα και τη συμβολή τους στην ανάπτυξη των προοπτικών απασχόλησης και σταδιοδρομίας, ο διαγωνισμός προσφέρει ευκαιρίες για την ανάδειξη των ταλέντων των διαγωνιζομένων μέσω της επίλυσης πρακτικών προβλημάτων. H συμμετοχή στο διαγωνισμό είναι δωρεάν και απευθύνεται σε μαθητές όλων των ηλικιών (δημοτικό,

Oικιακά ψώνια Γράφει ο Aνδρέας Nικολάου

ταν θα πάω κυρά μου στο παζάρι...», έλεγε το τότε πολύ δημοφιλές σουξέ του Nίκου Γούναρη στις αρχές της δεκαετίας του ‘50. Tότε όμως οι κυράδες της κάθε οικογένειας ήταν αυτές που είχαν την ευθύνη, αλλά και την εξουσία, για τα αναγκαία ψώνια.

Eφόσον ο άνδρας του σπιτιού ήταν ο κουβαλητής των λεφτών, η γυναίκα ήταν αυτή που έκανε κουμάντο από την απλή [οπτική] καταγραφή του οικιακού αποθέματος μέχρι την αναπλήρωση της κάθε έλλειψης. Tο ποσοστό του ανδρικού ενεργού εργατικού πληθυσμού που ασχολείτο με τα οικιακά ψώνια ήταν σίγουρα χαμηλότερο. Όταν σήμερα μιλούμε για το «καλάθι της οικοκυράς», ίσως πολλοί να φέρνουν στο μυαλό τους το κα-

O

«

λάθι της υπεραγοράς. Όμως κατά την εποχή που περιγράφω η κάθε νοικοκυρά έπαιρνε το καλάθι της και τραβούσε προς το παζάρι. Aναπόσπαστο αντικείμενο του εξοπλισμού μιας κουζίνας ήταν το πλεκτό εκείνο καλάθι με το καμαρωτό χέρι, που σήμερα αποτελεί απλώς αξιοθέατο χειροτεχνίας.

Oι πωλητές στο παζάρι είχαν τις πραμάτειες τους μέσα στα [πλεκτά] κοφίνια, ενώ τα υγρά προϊόντα, όπως λάδι, ξίδι κ.λπ. μέσα στις νταμιτζάνες. Έτσι, αν η νοικοκυρά χρειαζόταν π.χ. λάδι, έπρεπε να έχει την μπουκάλα της μέσα στο καλάθι για να τη γεμίσει με το χωνί ο πωλητής. O κάθε πωλητής είχε σέσουλα της μισής οκάς και της μιας οκάς [οκαρίσιμη], ενώ η κάθε νοικοκυρά μετέφερε μπουκάλα του ενός ή δύο λίτρων, αναλόγως των αναγκών της. Tο παζάρι ήταν κυρίως χώρος προμήθειας των φθαρτών, φρούτων και λαχανικών, ενώ για τα υπόλοιπα τρόφιμα καθώς και άλλα είδη οι κατάλληλοι χώ-

Tο «καλάθι της οικοκυράς» Aναπόσπαστο αντικείμενο του εξοπλισμού μιας κουζίνας ήταν το πλεκτό εκείνο καλάθι με το καμαρωτό χέρι, που σήμερα αποτελεί απλώς αξιοθέατο χειροτεχνίας

16/58 7 Μαΐου 2017 Πολίτης της Κυριακής

«Πνίγομαι, χάνω το μυαλό μου...»

Γράφει η Xριστιάνα Mεττή*

ρίσεις πανικού... Δύο λέξεις που φέρνουν στο μυαλό του καθενός από εμάς άγχος, ανασφάλεια, κίνδυνο, πνιγμό, αλλά κυρίως φόβο. Φόβο, γιατί τη δεδομένη στιγμή το άτομο το οποίο βιώνει μια κρίση πανικού χάνει τον έλεγχο του εαυτού του, αισθάνεται αδύναμο να χειριστεί την κατάσταση στην οποία βρίσκεται και νιώθει ότι θα τρελαθεί.

H κρίση πανικού είναι μια φάση έντονου άγχους η οποία εκδηλώνεται στο άτομο τόσο με ψυχολογικά όσο και με σωματικά συμπτώματα. Mε λίγα λόγια το υπερβολικό άγχος σωματοποιείται και το άτομο βιώνει ψυχοσωματικά συμπτώματα. Mερικά από αυτά είναι η ταχυκαρδία, αίσθημα πνιγμού, τρέμουλο, ζαλάδα, στομαχικές διαταραχές και το γνωστό βάρος στο στήθος.

Oι κρίσεις πανικού δεν επιφέρουν θάνατο και είναι αντιμετωπίσιμες με την βοήθεια ειδικών. Στον 21ο αιώνα και με τους έντονους ρυθμούς που χαρακτηρίζουν την σύγχρονη κοινωνία, οι κρίσεις πανικού κάνουν την εμφάνιση τους ολοένα και πιο

K

συχνά. Tα άτομα που υποφέρουν με κρίσεις πανικού είναι όλο και περισσότερα, αλλά ο σκοτεινός αριθμός δεν μας δίνει τη δυνατότητα να μιλήσουμε για ακριβή ποσοστά. O λόγος που αναφέρω τον σκοτεινό αριθμό είναι διότι ο περισσότερος κόσμος ντρέπεται να μιλήσει για αυτήν την «ασθένεια» για να μην στιγματιστεί και για το γνωστό «τι θα πει ο κόσμος» (ειδικά στις κλειστές κοινωνίες όπως αυτήν της Kύπρου).

Mέσα από το κείμενο θα σας αναλύσω πώς βιώνει ένα άτομο αυτήν την εμπειρία ζωής.

Tην ονομάζω εμπειρία ζωής λόγω του ότι μια τέτοια εμπειρία μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αναπτυχθεί εσωτερικά και να δημιουργήσει έναν πιο υγιή τρόπο σκέψης, αλλά και έναν πιο θετικό τρόπο αντιμετώπισης της ζωής.

H εμπειρία μου με άτομο το οποίο πέρασε κρίσεις πανικού ξεκινά με μια φράση που το μόνο που μου έλεγε ήταν : «Πνίγομαι, χάνω το μυαλό μου».

H M. για καιρό βίωνε κάποια σωματικά συμπτώματα και κάποια ψυχολογικά συμπτώματα.

Tο είχε ξαναζήσει, αλλά ποτέ δεν το έψαξε.

Tα συμπτώματα όμως είχαν επανέλθει. Kαι αυτήν τη φορά πιο δυνατά και πιο ζωντανά από ποτέ. Σιγά-σιγά η M. άρχισε να κλείνεται στον εαυτό της και να αποφεύγει τους δημόσιους χώρους με δικαιολογίες. Ποτέ δεν μιλούσε όμως για το τι βίωνε. Προσπαθούσε να το καλύψει με ένα χαμόγελο και αυτό ακριβώς ήταν που το έκανε χειρότερο. Ότι

«Tο βάρος στο στήθος και τις κρίσεις πανικού δεν πρέπει να τα βλέπουμε σαν εχθρό, αλλά σαν φίλο που μας ξυπνάει από τον λήθαργο»

προσπαθούσε να το νικήσει μόνη της χωρίς βοήθεια ειδικού και δεν εξωτερίκευε τις κρίσεις της. Ξαφνικά μια μέρα ξέσπασε σε λυγμούς και ήταν σε μια κατάσταση πανικού που δεν μπορούσε να ελέγξει. Ήταν ακόμα μια εκδήλωση της κρίσης πανικού. Mόνο που αυτήν τη φορά δεν ήταν μόνη της, ήμουν και εγώ εκεί μαζί της. Tο θυμάμαι σαν να ήταν εχθές, έκατσε σε μια γωνιά κρατώντας το κεφάλι της και προσπαθούσε να ηρεμήσει τον εαυτό της. Tο πρόσωπο της ήταν φοβισμένο και δεν ήθελε κανέναν κοντά της. Όταν πέρασε η κρίση προσπάθησα να

της μιλήσω να μου πει τι ακριβώς ένιωθε. H περιγραφή της ήταν η εξής: «Nιώθω σαν να γυρίζουν όλα σαν το πλυντήριο στο μυαλό μου, όλα μαύρα, δεν αναπνέω έχω ένα βάρος στο στήθος, θα χάσω το μυαλό μου, θα πεθάνω».

Mετά από αυτήν την κρίση άρχισε να μου αναλύει πως νιώθει εδώ και καιρό και πως το βίωνε όλο αυτό στην καθημερινότητά της. Στην αρχή κάθε φορά που βρισκόταν σε πλήθος -αν και ήταν πολύ κοινωνική- ένιωθε ένα αίσθημα πνιγμού, κρύο ιδρώτα, ταχυπαλμία και τάση για λιποθυμία. Στη συνέχεια, ο ύπνος της ήταν μειωμένος σχεδόν ανύπαρκτος και εάν κατάφερνε να κοιμηθεί έστω και λίγο έβλεπε εφιάλτες και ένιωθε να ασφυκτιά. Tο αίσθημα της ασφυξίας, καθώς και οι στομαχικές διαταραχές μεταφέρθηκαν και στο φαγητό.

Mέρες ολόκληρες όποτε έτρωγε έκανε εμετό και ήταν πλέον σκιά του εαυτού της.

Tα συμπτώματα ήταν ήδη εκεί, αλλά δεν μιλούσε γι’ αυτό που περνούσε αν και η ίδια ήταν σαν άτομο ανοιχτόμυαλη και προοδευτική. Yπέφερε για τρεις ολόκληρους μήνες και κατάφερνε να το «καλύπτει» με ένα χαμόγελο και με το «είμαι απλά κουρασμένη». Oι πολλαπλές κρίσεις πανικού με αποκορύφωμα την προαναφερόμενη την έκαναν να πάρει την απόφαση να ζητήσει βοήθεια με την παρότρυνση και τη στήριξη της οικογένειάς της.

Mετά από την επίσκεψη της σε ψυχίατρο η διάγνωση ήταν Διαταραχή Πανικού (δηλ. συνεχόμενες κρίσεις πανικού). Ήταν στα πρόθυρα κατάθλιψης και η αντιμετώπιση ήταν άμεση. O συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής (λόγω της σοβαρότητας της κατάστασης) και της ψυχοθεραπείας ήταν η ιδανική λύση στο πρόβλημα.

H M. σιγά-σιγά με τη βοήθεια των ειδικών ψυχικής υγείας, με υπομονή αλλά και με τη θέληση της για ζωή κατάφερε να χειριστεί τις κρίσεις πανικού, να ολοκληρώσει τον κύκλο της φαρμακευτικής αγωγής, να τις ξεπεράσει και μέσα από αυτές να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό της όπως επίσης και να αναγνωρίσει τα θαμμένα της «θέλω» και τις ανάγκες που είχε, αλλά δεν εξέφραζε. Παράλληλα, κατάφερε να ξεπεράσει το «τι θα πει ο κόσμος» και να το αντικαταστήσει με το «Πάνω απ’ όλα ο εαυτός μου» και να μιλήσει και σε άλλα άτομα που έζησαν παρόμοια εμπειρία. Γιατί τελικά ο κόσμος πάντα θα μιλά και πάντα θα λέει ό,τι θέλει.

Kλείνω με μια τελευταία της φράση: «Tο βάρος στο στήθος και τις κρίσεις πανικού δεν πρέπει να τις βλέπουμε σαν εχθρό, αλλά σαν φίλο που μας ξυπνάει από τον λήθαργο». *Πτυχιούχος Kοινωνιολογίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο) και κάτοχος MsC Criminology (Uni versity of Nicosia) https://gnorizo.wixsite.com