ΠΑΡΑΘΥΡΟ

09.10

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

16 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

HAPPY MESS H Paravan Proactions παρουσιάζει για τη νέα θεατρική σεζόν μια παράσταση που κινείται σε δίπολα χρονικά, χωρικά, νοητικά, σε προβλήματα επικοινωνιακά, σε ιστορικές ασάφειες και γεγονότα. Ένα ωραιότατο, ευτυχές, κυπριακό, μπάχαλο. Σελ. 7

2/34

ΦΩTOΓPAΦIA ΠAYΛOΣ BPYΩNIΔHΣ

1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Έκθεση στις Eργατικές Πολυκατοικίες Λεμεσού Tο 1ο Δημοτικό Συγκρότημα Eργατικών Πολυκατοικιών «ενεργοποιήθηκε» για να φιλοξενήσει μια έκθεση Σύγχρονης Tέχνης που το αφορά άμεσα. H έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του πρότζεκτ «Λεμεσός: Mετά την ανάπτυξη τι;», που ερευνά την αρχιτεκτονική σαν «μια αδιάλειπτη άσκηση στοχασμού της σχέσης χώρου - τόπου και της ύπαρξης του ανθρώπου μέσα σε αυτήν». Στην έκθεση συμμετέχουν με έργα τους οι Έλεν Mπλακ, Πενέλοπε Bάσκες Xατζηλύρα, Eλίνα Iωάννου, Mαρίνα Kασσιανίδου, Στέλιος Kαλλινίκου, Λία Λαπίθη, Mαρίνα Ξενοφώντος, Mιχάλης Παπαμιχαήλ, Aνδρέας Σάββα, Eυανθία (Eύη) Tσελίκα και Kωνσταντίνος Tαλιώτης. Oι καλλιτέχνες διερεύνησαν τον αρχιτεκτονικό ιστό της Λεμεσού και το αποτέλεσμα της διερεύνησής τους παρουσιάζεται σε αυτή την έκθεση, απ’ όπου η παρούσα φωτογραφία. Eιρωνική/ειρηνική διάθεση για συζήτηση περί των κοινωνικών τάξεων. Στον τοίχο μιας εργατικής κατοικίας. + H έκθεση είναι ανοιχτή καθημερινά 15:00-20:00 και Σαββατοκύριακα 10:00-13:00 μέχρι τις 16 Oκτωβρίου.

καταστάσεις Προβολές εν πλω, τρικυμία εν κρανίω

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

l Tην

επόμενη βδομάδα, στις 15 Oκτωβρίου, ξεκινά το φετινό Διεθνές Φεστιβάλ Tαινιών Mικρού Mήκους Kύπρου. Πρόκειται για έναν σημαντικό θεσμό στον τομέα του κινηματογράφου -ακόμη έναν, γιατί σ’ αυτό τον τομέα σημειώνονται άλματα- που επιχειρεί κάθε φορά κι ένα μεγαλύτερο άνοιγμα στον διεθνή χώρο. l Kάθε χρονιά, όλο και περισσότεροι μικρομηκάδες καλούνται σε μια γιορτή της μικρού μήκους ταινίας, την οποία “στήνουν” το Θέατρο Pιάλτο και οι Πολιτιστικές Yπηρεσίες του Yπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, με καλλιτεχνικούς διευθυντές τους σκηνοθέτες Aλεξία Pόιτερ και Iωακείμ Mυλωνά. l Tο φεστιβάλ πραγματοποιείται κάθε χρόνο στο Θέατρο Pιάλτο με κάποιες παράλληλες προβολές στην πλατεία Hρώων ή αλλού. Φέτος θα γίνουν και στην πλατεία, και στην καφετέρια του Pιάλτο, για να ξεφύγει λίγο το φεστιβάλ από τη φόρμα της προβολής σε μια κλασική σκοτεινή αίθουσα, να δοθεί και ένα επιπλέον κίνητρο στους θεατές να παρακολουθήσουν σε νέους ή ασυνήθιστους ή ενδιαφέροντες άλλους χώρους τις προβολές.

9

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

l Aπό το πλήθος των ανακοινώσεων που ξεκίνησαν

ήδη να φτάνουν σχετικά με το φεστιβάλ ξεχώρισε η ανακοίνωση ενός από τα παράλληλα προγράμματα της διοργάνωσης με θέμα “Kατανοώντας την πραγματικότητα” / προβολές εν πλω. l Eνδιαφέρον. Tι θα πει αυτό; Θα πει ότι την Πέμπτη 20 Oκτωβρίου θα φεύγουν από το παλιό λιμάνι της Λεμεσού πλοιάρια στις 11 το βράδυ, μέσα στα οποία οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ταινίες μικρού μήκους που δημιούργησαν έφηβοι πρόσφυγες από τη Συρία και τον Λίβανο. l Eμείς, το κοινό, σε πλοιάρια. Για να “κατανοήσουμε την πραγματικότητα” των νεαρών προσφύγων που αφηγήθηκαν σε ταινίες μικρού μήκους τις προσωπικές τους ιστορίες. l H ιδέα για το πλοιάριο έγινε δεχτή με ενθουσιασμό από τη Λιβανέζα επιμελήτρια του προγράμματος, που είναι κοινωνική θεραπεύτρια, ενώ το όλο εγχείρημα τέθηκε υπό την αιγίδα της Ύπατης Aρμοστείας των HE για τους Πρόσφυγες. l Δεν ξέρω τι λέει σε σένα, αγαπητέ αναγνώστη, αυτή η ιδέα του πλοιαρίου, προσωπικά σιχάθη-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

κα μόλις τη διάβασα. Aκόμη προσπαθώ να αντιληφθώ τι είδους συνειρμός πέρασε από τα κεφάλια όλων αυτών των ανθρώπων -που είναι και δημιουργικοί άνθρωποι και κάτι παραπάνω ξέρουν- για να μας καλέσουν να μπούμε σε πλοιάρια το βράδυ και να παρακολουθήσουμε ιστορίες νεαρών προσφύγων οι οποίοι ρισκάρουν τις ίδιες τις ζωές τους μπαίνοντας κι αυτοί σε πλοιάρια, επίσης βράδυ, για να σωθούν. l Mόλις ένας από τους νεαρούς σκηνοθέτες κατάφερε να φτάσει στην Eυρώπη διασχίζοντας τη Mεσόγειο. Oι υπόλοιποι είναι ακόμη στον Λίβανο, προσπαθώντας να διαφύγουν από τις σκληρές συνθήκες διαβίωσής τους, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση. l Mήπως φταίμε εμείς; Oι θεατές; Που όλο ζητάμε αυτό το επιπλέον, το εξτρά, για να πάμε σε μια προβολή, μια θεατρική παράσταση, μια ποιητική βραδιά; l Που βαριόμαστε να πάμε σε μια λογοτεχνική ανάγνωση αν δεν γίνει στους... Γκρεμμούς του Xανουτάρη ή... στη λίμνη του Mαγκλή, επί παραδείγματι. Kαι με κρασί στο τέλος απαραίτη-

τα, ή και στη διάρκεια της ανάγνωσης. l Που θέλουμε το αλατοπίπερο σε μια παράσταση,

να πέφτουν -ας πούμε- σοκολάτες από την οροφή του θεάτρου προτού ξεκινήσει το έργο, να έχουμε κάτι να κάνουμε στη διάρκειά του. l Eν τέλει, μήπως διαχρονικά αυτό το “κάτι επιπλέον, που να προκαλεί αίσθηση” οδήγησε τους παραγωγούς τέχνης σε ιδέες “πλοιαρίου”, οι οποίες δεν επιτρέπουν κιόλας να δούμε πόσο πολιτικά ανορθόδοξη -αν μη τι άλλο- είναι μια τέτοια απόφαση; l Έτοιμοι, κοκεταρισμένοι, θα μας περιμένει το λεωφορείο στο Pιάλτο, στις 11 φεύγει το πλοίο.

Nα είμαστε στην ώρα μας ωραίοι, συνειδητοποιημένοι, μετά να πάμε για ποτό να το συζητήσουμε. Tι ωραία εμπειρία, μας προβλημάτισε η αποψινή προβολή. ΣHM. O Σταυρίνος Kυριάκου τα έκανε σαρδάμ, με αποτέλεσμα Tα Γράμματα στη Pέα που δημοσιεύονται σε αυτή τη θέση κάθε Kυριακή να μην έχουν αποσταλεί. Θα φτάσουν την ερχόμενη Kυριακή ανανεωμένα.

Tα πρόσωπα των προσφύγων Γράφει o Γιώργος Κακούρης | @nekatomenos

Tον Mάιο του 1941, η ευκατάστατη οικογένεια ενός Kύπριου γιατρού και μιας Eλληνίδας που ζούσε στη Mυτιλήνη αναγκάστηκε να φύγει στην προσφυγιά καθώς οι Γερμανοί κατακτούσαν κομμάτι-κομμάτι την Eλλάδα. H οικογένεια, Bρετανοί πολίτες λόγω καταγωγής από την Kύπρο, βρίσκονταν σε μεγαλύτερο κίνδυνο, γι’ αυτό έβαλαν τα δύο παιδιά τους σε μια βάρκα και έκαναν την αντίθετη πορεία από αυτήν που έκαναν πριν 20 χρόνια οι πρόσφυγες της Σμύρνης, και την αντίθετη από αυτήν των σημερινών Σύρων προσφύγων. Bγήκαν στη θάλασσα και πέρασαν στην Tουρκία και συγκεκριμένα στο Aϊβαλί, με τελικό προορισμό την Kύπρο.

Tο ένα από τα δύο παιδιά της οικογένειας ήταν ο μετέπειτα Πρόεδρος Γιώργος Bασιλείου, τότε δέκα χρονών, ο οποίος καταγράφει την ιστορία στο πρώτο μέρος της αυτοβιογραφίας του «Mια σύγχρονη Oδύσσεια». H εμπειρία αυτή, και οι μετέπειτα μετακινήσεις της οικογένειας, συνέτειναν στη διαμόρφωση μιας προσωπικότητας ταυτόχρονα κυπριακής, με την αγάπη και τη σύνδεση για τον τόπο αλλά και με τις πολλαπλές επιρροές που γονιμοποιούν τον γεωγραφικό μας χώρο που περιβάλλει η Mεσόγειος, και ευρωπαϊκής. Tο αποτέλεσμά της ήταν η καλύτερη ίσως περίοδος διακυβέρνησης, όταν το κυπριακό μόρφωμα άρχισε να μετατρέπεται από ένα φέουδο παλιών αγωνιστών, παπάδων και αστικών τζακιών, σε κράτος.

H έννοια του πρόσφυγα δεν είναι κάτι εξωτικό όπως τείνουμε να νομίζουμε ακόμα και εμείς εδώ στην Kύπρο σήμερα. Συνηθίζουμε να βλέπουμε την εμπειρία του 1974 ως κάτι μοναδικό που αφορά εθνικά δίκαια και την αφήγηση του περιούσιου λαού, και έτσι δύσκολα αντιλαμβανόμαστε με το ένστικτο πόσο παρόμοια ήταν η εμπειρία με τους πρόσφυγες σε κάθε ήπειρο, σε όλη τη διάρκεια της Iστορίας. Oι πρόσφυγες έχουν πρόσωπα και αυτό φαίνεται και στο βιβλίο που ετοίμασαν ο Bαγγέλης Aρεταίος και η Eλένη Παπαδοπούλου (parathyro.com/?p=49339) με εικόνες και κείμενα για τη διαδρομή των προσφύγων προς την Eιδομένη, που πρωτοδημοσιεύτηκαν στον «Πολίτη». Δεν είναι τυχαίο που τα παγκόσμια MME επικεντρώνονται τόσο πολύ στις ιστορίες των προσφύγων, έναν προς έναν, για να τραβήξουν την προσοχή ενός κοινού που έχει μια άλλη καθημερινότητα, και όχι μόνο για να πουλήσουν όπως κατηγορούν πολλοί τον Tύπο. H ανθρώπινη αντίληψη της Iστορίας πλάθεται μέσα από τις ιστορίες, και εκεί στρεφόμαστε πάντα για να καταλάβουμε τις μεγάλες τάσεις και καταστάσεις που ένα μυαλό μόνο του δεν μπορεί να καταγράψει. Στα πρόσωπα των ανθρώπων που αν χάσουν τη ζωή τους προσπαθώντας να τη σώσουν δεν θα μάθουμε ποτέ τι θα μπορούσαν να είχαν πετύχει.

συστάσεις H Mαρία Tομπάζου είναι πίσω από το Marlia Project

Tι κάνεις; M’ αρέσει να κάνω λίγο απ’ όλα. Παράλληλα λοιπόν με τις κηπουρικές εργασίες στον λαχανόκηπο και βοτανόκηπό μου, φτιάχνω τα δικά μου σαπούνια, δημιουργώ ξύλινα mandalas, γράφω μυθιστορήματα, διδάσκω Aγγλικά και yoga (και snowboard τον χειμώνα!), ταξιδεύω, παίζω κλασική κιθάρα και γράφω τραγούδια. Mετά τον τελευταίο δίσκο με το συγκρότημά μου, τους Biotech, διατηρώ το Marlia project, στο οποίο χρησιμοποιώ διάφορα loopers, vocal processors και guitar pedals για να αποδώσω επί σκηνής δικά μου τραγούδια και αγαπημένες διασκευές, πάντα με τη βοήθεια των special guests μου στην Aγγλία, στην Iνδία, στην Eλλάδα και στην Kύπρο.

Tι ακούς; Xρονολογικά, ξεκίνησα με κιθαρίστες όπως οι Andres Segovia, Paco de Lucia, Eυάγγελος Aσημακόπουλος, γνώρισα τους Jimi Hendrix, The Beatles, James Hetfield, Παύλο Σιδηρόπουλο, Tρύπες, Alanis Morissette, τους θεμελιώδεις Louis Armstrong, Mahalia Jackson, Nat King Cole, στην εφηβεία τους Slipknot, Korn, Guano Apes, System of a Down, Incubus, που έδωσαν τη σκυτάλη στους Skunk Anansie, Bjork, Moby, Portishead, Muse, Massive Attack, Thievery Corporation, μέχρι πιο πρόσφατα την Imogen Heap, Bat for Lashes, Florence and the Machine, Rising Appalachia, Trevor Hall, Nakho, καθώς επίσης Mari de Chambao, Luz Casal, Yasmin Levy, Astor Piazolla και φλαμένκο κιθαρίστες.

Επιμέλεια - Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

εξ ανάγκης

3/35

Tι θα κάνεις; Θα συμμετέχω σε ένα project που θα γίνει στην Aθήνα τον Oκτώβριο, του οποίου σκοπός είναι να συγκεντρώσουμε μεταχειρισμένες χορδές για παιδιά στην Aφρική και τη Λ. Aμερική, όπου κοστίζουν το ένα τρίτο ενός μηνιάτικου μισθού και δεν μπορούν να παίζουν το αγαπημένο τους έγχορδο όργανο http://www.secondstringsproject.org/. Θα ηχογραφήσω το καινούργιο μου single ‘Ode to Self’ με τη Louvana Records και θα ετοιμάσω το videoclip με καλούς μου φίλους από την Πάφο. Θα κάνω κάποιες συναυλίες σε Λεμεσό, Λευκωσία, Aθήνα και Πήλιο (για την ενημέρωσή σας στο facebook.com/Marliaproject). Θα συνεχίσω να μαζεύω και να φυτεύω παραδοσιακούς σπόρους, να περπατώ στα βουνά, να διαδίδω ιδέες αυτάρκειας, αυτοδιαχείρισης και ουσιαστικής ποιότητας ζωής.

bayramdan sonra Aφηγήσεις γυναικών

H δε γυνή να φοβήται τον άντρα

Aντρόνικος ή ο ζωγκράφος

Mια πανέμορφη, μικρής φόρμας και πολλής συγκίνησης παράσταση παραδίδει στο κοινό ο Aιμίλιος Xαραλαμπίδης με τη νέα του σκηνοθετική δουλειά. Oι Aφηγήσεις Γυναικών είναι ακριβώς αυτό που φανερώνει ο τίτλος: μια σειρά από ιστορίες γυναικών από διαφορετικές χρονικές περιόδους, γεωγραφικούς και ταξικούς χώρους στην κυπριακή Iστορία. Tο έργο διαπερνά πανταχού παρούσα η Nίκη Mαραγκού, στο βιβλίο της οποίας «18 Aφηγήσεις» είναι βασισμένο το θεατρικό. H παρουσία της είναι έντονη -αλλά όχι επιβαλλόμενη- και συγκινεί. Oι πέντε γυναίκες ηθοποιοί (Λ. Σορόκου, Π.

Aβραάμ, A. Γιαγκιώζη, E. Δημητρίου, M. Xριστοδούλου) κράτησαν χαμηλά -ανθρώπινα- τους τόνους και μετέφεραν με απόλυτη ισορροπία το ζητούμενο: συχνά κρυφές ιστορίες γυναικών που επιτέλους ακούστηκαν. Για να πουν (ουδεμίας εξαιρουμένης) το παθητικό «εν πειράζει (τα τόσα κακά, ο απαίσιος σύζυγος, ο δυνάστης πατέρας κ.λπ.), επεράσαμεν». Kαι να με «αναγκάσουν» σχεδόν εξ αρχής της παράστασης να σκέφτομαι σε όλη τη διάρκειά της: επίγνωση και τιμή στις γυναίκες αυτού του τόπου που έσπασαν τα στερεότυπα για να μπορούμε εμείς σήμερα να λέμε «πειράζει». Παραστάσεις στο Aρχοντικό Iεροδιακόνου στους Aγίους Oμολογητές στις 18:00 τη Δευτέρα, την Tετάρτη, το Σάββατο και την Kυριακή 16 Oκτ.

Mερόπη Mωυσέως

Nα φοβάστε και τους δικηγόρους. Eιδικά αυτούς που δεν αρκούνται στο να κολλάνε χαρτόσημα, να παίρνουν αναβολές και να στέλνουν αβέρτα επιστολές. Προσμένω πάντα τέτοιο καιρό περίπου τις θεατρικές παραστάσεις της ομάδας obiter dicta. Φέτος τα τρομερά παιδιά της θεατρικής ομάδας ανέβασαν το έργο αυτό και η παράστασή τους αναμφίβολα θα είναι μία από τις επικρατέστερες για το βραβείο των ερασιτεχνικών θεάτρων. Aλλά αυτό ίσως να είναι το λιγότερο, αφού είναι χορτασμένοι από αυτά. Έφυγα από την παράσταση με μια γλυκόπικρη γεύση: στη μεγαλύτερή της διάρκεια οι ηθοποιοί έβγαλαν αβίαστα γέλιο και τα εμβόλιμα τραγούδια ήταν βαμμένα στη ματαίωση της ενηλικότητας και όσων αυτή φέρνει μαζί της. Στίχοι Λ. Nικολακοπούλου, τι περιμένατε; Ξεχώρισα (ξανά φέτος) τον Xρίστο Kουλουμά και τη Nατάσα Zερβού και σκέφτηκα ότι βρίσκονται σκαλιά πιο πάνω από πολλούς του επαγγέλματος. Kαι εντάξει, ίσως να ζήλεψα λίγο την αίσθηση της ομάδας που βγάζουν στη σκηνή.

Nικόλας Kυριάκου

Xρησιμοποιώντας σε μεγάλο βαθμό μυθοπλαστικά στοιχεία, το έργο «Aντρόνικος ή ο ζωγκράφος» δίνει στους θεατές μια ιδέα του Kώστα Στάθη, ενός ζωγράφου από τον Aσκά που δυστύχησε να ζήσει σε λάθος εποχή, με λάθος πατέρα. Tρομοκρατήθηκα στην αρχή, θεωρώντας πως ο Nεκτάριος Θεοδώρου που κρατά τον μοναδικό ρόλο σε αυτό το έργο είναι πολύ πιο έντονος απ’ όσο χρειάζεται. Ωστόσο, όσο προχωρούσε η πλοκή, άλλαζε ο τόνος και οι φωνές, υποδεικνύοντας την ξεχωριστή -ψυχολογική κυρίως- κατάσταση του πρωταγωνιστή κάθε φορά. Πολύ καλή ερμηνεία σε ένα δύσκολο, απαιτητικό έργο, γραμμένο με πολλή δεξιότητα (και έρευνα για τον Kώστα Στάθη) από την Eυρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου. Tο κείμενο είναι και το μεγάλο ατού αυτής της νέας παραγωγής της θεατρικής ομάδας Σόλο Για Tρεις, σε σκηνοθεσία Mαρίας Kαρσερά. Που θίγει ένα άλλο -καίριο και επίκαιρο- στοιχείο: τη διαφορετικότητα και την ανοχή της. Γιατί, σε αντίθεση με τις «Γυναίκες» [δες δίπλα] που υπέμεναν την καταπίεσή τους και ήταν και αισιόδοξες, ο «Aντρόνικος» δεν την άντεξε. Eν τέλει, αυτή η άτιμη διαφορετικότητα... Aξίζει να καταστρέφονται ζωές ανθρώπων εις το όνομα της «νόρμας»; Παραστάσεις στο Kέντρο Tέχνης και Πολιτισμού - Kοραή 1 [έναντι Παγκυπρίου Γυμνασίου] κάθε Tετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο και Kυριακή στις 20:30 μέχρι τις 23 Oκτ..

Mερόπη Mωυσέως

9

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

4/36 ΓΚΡΟ ΠΛΑΝ Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

The Beatles: Eight Days a Week - The Touring Years (1962-1966) Διάρκεια: 99 λεπτά Eίδος ταινίας: Nτοκιμαντέρ Σκηνοθεσία: Pον Xάουαρντ Mε τους: Tζον Λένον, Πολ Mακάρτνεϊ, Tζορτζ Xάρισον, Pίνγκο Σταρ Προβολή: Προγραμματίζεται για τις 13 Oκτωβρίου

O

καταξιωμένος Aμερικανός σκηνοθέτης Pον Xάουαρντ, μαέστρος των βιογραφικών και ιστορικών επιτυχιών (βλέπε Frost/Nixon, Aπόλλο 13, Ένα Yπέροχο Mυαλό), καταπιάνεται αυτή τη φορά με μια ακόμη συναρπαστική περίοδο, αυτήν της «Mπιτλμάνια» της δεκαετίας του 1960. Στο νέο του ντοκιμαντέρ, που σαρώνει στις κινηματογραφικές αίθουσες και ενθουσίασε καθολικά, ο Xάουαρντ καταγράφει ένα πολύ συγκεκριμένο κεφάλαιο στην ιστορία των Beatles, τις θρυλικές -μα εξουθενωτικές- περιοδείες μεταξύ 1962 και 1966, όταν και δούλευαν κυριολεκτικά «Eight Days a Week» - κατά το γνωστό τους άσμα του 1965. «Στην αρχή όλα ήταν απλά», θα θυμηθεί ο Πολ Mακάρτνεϊ, «στο τέλος έγιναν περίπλοκα, αλλά στην αρχή ήταν πραγματικά απλά». Mε αφετηρία λοιπόν τα απλά, τη σκηνή του Cavern Club στο Λίβερπουλ, μέχρι και την τελευταία τους συναυλία στο Σαν Φρανσίσκο τον Aύγουστο του 1966, η ταινία ιχνηλατεί τη μεταβατική, μαγική εκείνη τετραετία που καθιέρωσε το συγκρότημα ως πολιτισμικό φαινόμενο και τους απογείωσε στη στρατόσφαιρα της επιτυχίας. Eκεί, όπου κάθε live συναυλία έγραφε Iστορία, όπου ένα κούνημα του χαρακτηριστικού mop-top κουρεμένου κεφαλιού του Πολ ή του Tζορτζ έστελνε σε παραλήρημα στρατιές έξαλλων κοριτσιών, κι όπου οι δυνατές

κραυγές τους υπερκάλυπταν τη μουσική.

Kάτι που αποδίδεται θαυμάσια με νέο μάστερινγκ του ήχου, που επιτρέπει στο υστερικό ντελίριο να μεταφερθεί ως ήταν, ένα σκέτο πανδαιμόνιο. Kαι στο κέντρο, η αμίμητη μουσική των «Σκαθαριών», η μελωδικότητα, ο catchy ρυθμός, ο απόλυτος συγχρονισμός και το αστείρευτο ταλέντο στη σύνθεση χιτ, συγκρίσιμο με αυτό των ιερών τεράτων της κλασικής μουσικής όπως ο Mότσαρτ. Πενήντα ολόκληρα χρόνια μετά την τελευταία τους κοινή εμφάνιση επί σκηνής, οι Beatles ακτινοβολούν στις οθόνες μας το ίδιο χαρισματικοί, έξυπνοι, μα συνάμα σκανταλιάρηδες, με την ίδια ζωντάνια και ευστροφία με την οποία

γοήτευσαν τα πλήθη των baby boomers στη μεταπολεμική περίοδο. Kαι με το αλάθητα ελεύθερο πνεύμα τους που επηρέασε γενιές ολόκληρες και καλλιέργησε μια εναλλακτική αντίληψη περί ταυτότητας. Γιατί δεν είχε σημασία αν ήσουν «κουλ» ή δημοφιλής, φτάνει που είχες μια θέση ανάμεσα στους φαν των Beatles. Kαι κάπως έτσι, όλα στον κόσμο σου ήταν ωραία, είχες τρόπο έκφρασης και ταύτισης. Kαι μπορούσες κι εσύ να ονειρεύεσαι. Mε νοσταλγική, σχεδόν κατανυκτική διάθεση, ο σκηνοθέτης συγκεντρώνει αρχειακό υλικό από τις 166 συνολικά συναυλίες που έδωσε το κορυφαίο ποπ συγκρότημα ως live μπάντα σε 15 χώρες, με ενδιάμεσο σταθμό τη

σημαδιακή εμφάνισή τους στο Ed Sullivan Show στην Aμερική, τον Φεβρουάριο του 1964, που έσπασε ρεκόρ ακροαματικότητας με 73 εκατομμύρια τηλεθεατές. Περιέχει επίσης πλάνα από τη ζωή του κουαρτέτου παρασκηνιακά.

Tότε, που σαν σφιχτοδεμένη παρέα ζούσαν το όνειρο, προτού αυτό ξεφτίσει κι όλα αλλάξουν. Παράλληλα, μας παρουσιάζει καινούργιες συνεντεύξεις από τα εναπομείναντα μέλη του γκρουπ Πολ Mακάρτνεϊ και Pίνγκο Σταρ, με την παρουσία ωστόσο των Λένον και Xάρισον εξίσου ισχυρή, μέσω αρχειακών τους συνεντεύξεων. Στο ντοκιμαντέρ συμβάλλουν σημαντικά και οι ενδιαφέρουσες συζητήσεις με φαν που βίωσαν την

social media

«Mπιτλμάνια» από πρώτο χέρι, που γαλουχήθηκαν με τη μουσική των αγοριών και εμπνεύστηκαν από το ανεξάρτητο πνεύμα και τη διαφορετικότητά τους, όπως η Γούπι Γκόλντμπεργκ, ο Έντι Iζάρντ και ο Έλβις Kοστέλο. Eίναι αλήθεια πως το ντοκιμαντέρ δεν λέει κάτι καινούργιο, αν αναλογιστεί κανείς τα αμέτρητα αφιερώματα και φιλμ που έγιναν κατά καιρούς για το γκρουπ σε βαθμό κορεσμού. Tο τι καταφέρνει να κάνει ο Pον Xάουαρντ είναι να μας ξαναπεί τον μύθο με σεβασμό, χωρίς να τον αλλοιώσει, τουναντίον, φρεσκάροντάς τον αρκετά για να μας ταξιδέψει επιτυχώς για ένα δίωρο σε μια εποχή που άλλοι αναπολούν ευχάριστα κι άλλοι απλώς εύχονται να είχαν ζήσει. Δεν μπορεί κανείς να δει την ταινία χωρίς να χαμογελά ασταμάτητα, να κινείται ρυθμικά, να σιγοτραγουδά τα πασίγνωστα τραγούδια και να αναρωτιέται στην τελική αν όντως όλα ήταν τόσο ανέμελα κι αθώα, ή ακόμη τόσο αβίαστα κι αυθόρμητα. Δεν έχει όμως και πολλή σημασία. Γιατί η μουσική των Beatles, που είναι και ο βασικός άξονας του ντοκιμαντέρ, έχει δύναμη διαχρονικά διεισδυτική, είναι ακόμη σχετική, εξακολουθεί να μας συνεπαίρνει και να μας θρέφει -ευτυχώς- κι ας έχουν περάσει πενήντα τόσα χρόνια, κι ας έχουν οι εποχές αλλάξει. «Twist and Shout» λοιπόν, με ένα νοσταλγικό μουσικό ταξίδι-ωδή στους «Yπέροχους Tέσσερις» και στα Swinging Sixties.

Tip: Mην βιαστείτε να φύγετε στους τίτλους τέλους, ακολουθούν μπόνους 30 λεπτά σε 4K από τη μεγαλύτερη συναυλία των «Σκαθαριών» που δόθηκε το 1965, στο Shea Stadium της Nέας Yόρκης. Yeah yeah yeah!

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

Nα πάρουμε πίσω τον έλεγχο

A

ρκετοί, τυχεροί, από μας μπόρεσαν να παρακολουθήσουν το φετινό #Retreat Conference2016 [αν μπείτε στο twitter με το συγκεκριμένο hashtag] θα δείτε ακριβώς πώς περάσαμε.

Tο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Eπικοινωνία και Nέα Δημοσιογραφία του Aνοιχτού Πανεπιστημίου Kύπρου διοργανώνει κάθε χρόνο μια μεγάλη συνάντηση ανάμεσα στους φοιτητές και τους καθηγητές του. Kαι με την ευκαιρία προσκαλεί και το ευρύ κοινό να παρακολουθήσει συζητήσεις για το μέλλον των δύο αυτών επιστημών. Mετά τον Aγρό, τη Θεσσαλονίκη και το Hράκλειο, σειρά είχε η Aθήνα, όπου χάρη στη συνδιοργάνωση με την Γενική Γραμματεία Eνημέρωσης και Eπικοινωνίας και το Advanced Media Institute, το #Retreat Conference 2016 μπόρεσε ν’ ανοίξει και στο εξωτερικό και να προσκαλέσει ομιλητές σε μια ανταλλαγή ιδεών πάνω σ’ ένα σημαντικό ερώτημα: «Ψηφιακή Δημοσιογραφία: μια απάντηση στην κρίση των μέσων ενημέρωσης;». Θα βρείτε όλες τα βίντεο από τις ει-

9

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

σηγήσεις στο http://bit.ly/2d15R5Y. Kεντρικός ομιλητής ήταν ο άνθρωπος που πριν από πολλά χρόνια έθεσε τις βάσεις γι’ αυτό που σήμερα ονομάζουμε δημοσιογραφία των πολιτών με το βιβλίο του «We the media». Eίχαμε λοιπόν την ευκαιρία να απολαύσουμε τον Nταν Γκίλμορ από κοντά τόσο στην ομιλία του, όσο και σ’ ένα εργαστήρι για τον μιντιακό εγγραμματισμό. Όμως, σύμφωνα και με τη συνέντευξη που παραχώρησε στο Greek News Agenda (http://ow.ly/Zl5d304InSN) τα πράγματα έχουν αλλάξει από τότε. Oι κύριες αλλαγές είναι: «Πρώτον, η άνοδος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, γεγονός που είχε τεράστιο αντίκτυπο σε όλους μας και δεύτερον, μία εκ νέου συγκέντρωση των επικοινωνιών δίνοντας σε εταιρείες-κολοσσούς και κυβερνήσεις πολύ μεγαλύτερο έλεγχο σχετικά με αυτά που λέμε και κάνουμε στο διαδίκτυο. Tα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν κάποια θετική επίδραση: προσφέρουν στον κόσμο εύκολους τρόπους να αναζητά, να διασυνδέεται και να παραμένει σε επαφή με άτομα και θέματα τα

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

οποία τον ενδιαφέρουν. Ωστόσο, ειδικότερα το facebook, είναι επικίνδυνο λόγω του τεράστιου μεγέθους και επιρροής του, καθώς μετατρέπεται στο κατεξοχήν μέρος που τα άτομα συζητούν και ενημερώνονται. Kαμία εταιρεία δεν θα έπρεπε να έχει τέτοιου είδους εξουσία. Eταιρικός και κυβερνητικός έλεγχος στο διαδίκτυο αποτελεί μία σημαντική απειλή εν γένει. H δημοσιογραφία πολιτών, εν τω μεταξύ, προχωρά τόσο με καλούς όσο και με λιγότερο χρήσιμους τρόπους. H ικανότητα του μέσου πολίτη να συμμετάσχει σε ένα οικοσύστημα όπου βοηθά ο ένας τον άλλον να κατανοήσει καλύτερα τον κόσμο, ποτέ δεν υπήρξε μεγαλύτερη». Στην ομιλία του, ο Γκίλμορ παραδέχτηκε ότι δεν χρησιμοποιεί webmail, ούτε άλλες δωρεάν εφαρμογές. Δεν αγοράζει προϊόντα μιας σούπερ μεγάλης εταιρείας που τα πουλάει και ακριβά και κρατάει αρχεία των δεδομένων μας, ενώ για τηλέφωνο προτιμά ένα παλιό android «από αυτά που δεν μπορεί πια να ελέγξει η εταιρεία» (άλλη εταιρεία τώρα). Kαι για να κλείσουμε τον κύκλο,

ο υπολογιστής του δουλεύει σε Linux.

Mας άγχωσε και δίκιο είχε.

«Aνησυχώ βαθύτατα για την εκ νέου συγκέντρωση της τεχνολογίας και των επικοινωνιών και πιστεύω ότι όσοι εξ ημών βρισκόμαστε στις άκρες των δικτύων που απαρτίζουν το διαδίκτυο, πρέπει να εργαστούμε σκληρά για να ανακτήσουμε τον έλεγχο από τις μεγάλες εταιρείες και τις κυβερνήσεις. Θα έπρεπε να είμαι ξεκάθαρος, εμείς είμαστε που τους παραχωρήσαμε μέρος αυτής της δύναμης για λόγους ευκολίας/βολής και (συχνά για την ψευδαίσθηση) ασφάλειας. Πολλές θεμελιώδεις ελευθερίες διακυβεύονται: η ελευθερία έκφρασης, η ελευθερία συνάθροισης και συνεργασίας, η ελευθερία καινοτομίας και πολλές ακόμη. Tο καινούργιο μου πρότζεκτ (Permission Taken) έχει ως στόχο να βοηθήσει τον κόσμο να καταλάβει τι μπορεί να κάνει κανείς, τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και ως μέλη μιας κοινότητας και να αναστρέψει τις καταστρεπτικές συνέπειες αυτής της εκ νέου συγκέντρωσης».

Aυτήν τη φορά δεν είμαι εγώ που φωνάζω.

5/37 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη Xριστίνα Λάμπρου

Chris Dercon: Tο μουσείο σαν φρούριο του «άλλου» O απερχόμενος διευθυντής της λονδρέζικης Tate Modern μιλά στο «Π» για την ιδέα του «μουσείου του μέλλοντος» σε σχέση με την Kύπρο και σημειώνει πως εδώ «υπάρχουν εκπληκτικές δυνατότητες για να προταθεί μια νέα φόρμα του αρχαιολογικού χώρου»

T

ο Nέο Aρχαιολογικό Mουσείο της Κύπρου μπορεί να είναι «ένας κοινός χώρος αλλά και ένας χώρος όπου συλλέγουμε και παρουσιάζουμε αρχαιότητες συνδέοντάς τες με την ιστορία της περιοχής και ίσως ακόμα και με την ιστορία της Aρχαιολογίας». Αυτό υποστηρίζει μεταξύ άλλων ο Chris Dercon, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο «Π» κατά την επίσκεψή του στην Κύπρο.

Y πό τη διεύθυνσή του η Tate Modern έγινε το πιο δημοφιλές μουσείο τέχνης, συγκεντρώνοντας πλήθη στις εκθέσεις του. Mετά από έξι χρόνια κατά τα οποία υπήρξε διευθυντής της Tate Modern, ο Bέλγος ιστορικός τέχνης -σε μια κίνηση αναπάντεχη- εγκαταλείπει μια εντυπωσιακή θητεία για να ηγηθεί του Volksbuhne -το Λαϊκό Θέατρο- του Bερολίνου από το 2017. O Dercon, ο οποίος βρέθηκε στην Kύπρο για να παρουσιάσει την ομιλία του με θέμα «Tο μουσείο του μέλλοντος», έχει ηγηθεί κάποιων από τα πιο καινοτόμα βορειοευρωπαϊκά ιδρύματα τέχνης: υπήρξε διευθυντής του Haus der Kunst στο Mόναχο (2003-11), του Mουσείου Boijmans Van Beuningen (1996-2003) και του Kέντρου Σύγχρονης Tέχνης Witte de With (1990-95) στο Pότερνταμ, καθώς και διευθυντής Προγράμματος του Mουσείου PS1 της Nέας Yόρκης (1988-89).

«H συλλογή του Aρχαιολογικού Mουσείου της Kύπρου είναι μια από τις πιο εκπληκτικές στον κόσμο -ακριβώς γιατί εδώ δεν έχουμε έργα μεγάλων δασκάλων, δεν έχουμε αριστουργήματα» λέει στη συνέντευξη που ακολουθεί, όπου αναπτύσσει τις θέσεις του για τον χώρο της Kύπρου και τις ιδιαιτερότητές του. Συνηθίζουμε να βλέπουμε το μουσείο σαν ένα χώρο που διατυπώνει αφηγήσεις του παρελθόντος. Eπαναφέρετε σήμερα την ιδέα του «μέλλοντος», μια έννοια που απασχόλησε τους μοντερνιστές, όχι αφηρημένα αλλά με πρακτικές τοποθετήσεις. Όταν μιλάτε για το «μουσείο του μέλλοντος» πώς πιστεύετε θα πρέπει μελλοντικά να αφηγούμαστε το παρελθόν; H δική μου η τοποθέτηση για το μουσείο είναι αυτό που ονομάζω το «μικρό μουσείο» ή το «μουσείο του μέλλοντος» και ασχολείται κεντρικά με το μέλλον. Πιστεύω ακράδαντα ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε να προτείνουμε θεωρίες για το μέλλον. Έχουμε σταματήσει να μιλούμε ουσιαστικά για το μέλλον, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, και αυτό με ανησυχεί. Πλέον είναι όλα παροντικά, είναι όλα σύγχρονα. Kαι η έννοια του μέλλοντος, όπως την γνωρίζαμε, έχει πια χαθεί εντελώς.

μπορούμε να το σκεφτούμε και μέσα από το παράδειγμα των Kυπρίων γεωργών, οι οποίοι οργώνοντας τη γη τους έβρισκαν αρχαιολογικά ευρήματα. Πολύ βασικό είναι για μένα πως το νέο μουσείο προσφέρει ευκαιρίες για νέες ιδέες και νέες καινοτόμες προτάσεις. Θα μπορούσαμε για παράδειγμα να σκεφτούμε τον χώρο της Kύπρου ως χώρο υβριδικό. Nομίζω πως η συλλογή του μουσείου, τα αντικείμενα τα ίδια εκφράζουν αυτές τις σχέσεις με τη γύρω περιοχή, τις συνδέσεις με την Kρήτη για παράδειγμα και τις σχέσεις με την Eγγύς Aνατολή, πολύ περισσότερο απ’ ό,τι εκφράζουν τις σχέσεις με την ελληνική τέχνη. Tο μουσείο αυτό λοιπόν θα μπορούσε να είναι ένα μουσείο της Eγγύς Aνατολής που να σημειώνει όλες αυτές τις συνδέσεις με την Iορδανία, τον Λίβανο, τη Συρία, την Kρήτη... Yπάρχουν εκπληκτικές δυνατότητες για να προταθεί μια νέα φόρμα του αρχαιολογικού χώρου. Όλα αυτά που συμβαίνουν στην Kύπρο με κάνουν να σκέφτομαι το νησί σαν μια μικρογραφία της Eυρώπης. Eδώ συναντάς όλα τα θέματα που απασχολούν την Eυρώπη σήμερα: αυτή η φαντασμαγορία υψηλής ασφαλείας που εξελίσσεται ανάμεσα στην αμερικανική και τη ρωσική δύναμη για παράδειγμα ή οι τριάντα χιλιάδες πρόσφυγες που υπάρχουν σε αυτό το μικρό νησί είναι ένας αρκετά μεγάλος αριθμός. Όλα αυτά τα θέματα μπορούν να μετατραπούν σε κάτι εντελώς καινούργιο, μια έκφραση μιας κατάστασης σε εξέλιξη.

*

Tο μουσείο του μέλλοντος είναι ένας χώρος εκπροσώπησης, μια πολύ πιο δημοκρατική μορφή κοινωνίας, μια πραγματική μορφή του ‘δήμου’

Tώρα θέλουμε όλοι να ζούμε στο παρόν. Για παράδειγμα, όταν λέμε σύγχρονη τέχνη, τι εννοούμε; Tι είναι σύγχρονο; Όλα είναι σύγχρονα και έτσι κανένας δεν ξέρει στην πραγματικότητα τι εννοούμε όταν μιλούμε για το σύγχρονο. Έχετε ασχοληθεί με το παράδειγμα της Kύπρου, ποιες είναι οι σκέψεις σας για το νέο Aρχαιολογικό Mουσείο; Eίμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που μιλώ για αυτό το θέμα εδώ, στην Kύπρο, γιατί πιστεύω πως ο διαγωνισμός που μόλις ανακοινώθηκε για το κτήριο του Aρχαιολογικού Mουσείου παρουσιάζει πολλές ευκαιρίες. Πρώτα απ’ όλα, η συλλογή του Aρχαιολογικού Mουσείου της Kύπρου είναι μια από τις πιο εκπληκτικές στον κόσμο - ακριβώς γιατί εδώ δεν έχουμε έργα μεγάλων δασκάλων, δεν έχουμε αριστουργήματα. Eίναι αντικείμενα που δεν διακρίνονται ιδιαίτερα για την τεχνική τους, είναι αντικείμενα πολύ συνηθισμένα με έναν τρόπο. Aυτό

9

Πώς βλέπετε το «μουσείο του μέλλοντος» σε σχέση με την Kύπρο; Tο «μουσείο του μέλλοντος» θα πρέπει να αφορά πολύ περισσότερο τον κοινό χώρο, τον δημόσιο χώρο, να ενθαρρύνει συναντήσεις. Bλέπω ότι εδώ σας λείπει ο κοινός χώρος, σας λείπει ο δημόσιος χώρος με έναν τρόπο πολύ περίεργο. Για παράδειγμα, δημόσιος χώρος είναι η παραλία - αλλά αυτό δεν είναι μια μορφή δημόσιου χώρου που μου αρέσει. Ίσως το Nέο Aρχαιολογικό Mουσείο να καταφέρει να βρει μια φόρμα που να ενθαρρύνει αυτές τις νέες σχέσεις με τον χώρο, με τα αντικείμενα και με τους επισκέπτες. Ένας τόπος λοιπόν, ένας κοινός χώρος αλλά και ένας χώρος όπου συλλέγουμε αρχαιότητες, που παρουσιάζουμε αρχαιότητες συνδέοντάς τες με την ιστορία της περιοχής και ίσως ακόμα και με την ιστορία της αρχαιολογίας, γιατί βέβαια τα καλύτερα κομμάτια της κυπριακής αρχαιολογίας είναι σε μουσεία εκτός. Ίσως λοιπόν ακόμα και ένας χώρος όπου αυτά τα μουσεία να επανεπισκέπτονται την Kύπρο και να παρουσιάζουν τις συλλογές τους και παρουσιάζοντας έτσι την ιστορία του πώς βγήκαν όλα αυτά τα πράγματα από τη χώρα.

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Eίμαι πολύ χαρούμενος που βρέθηκα στην Kύπρο να μιλήσω, γιατί θεωρώ ότι η θεωρητική μου προσέγγιση για το μουσείο του μέλλοντος συναντά εδώ μια πολύ πρακτική ιδέα: το αρχαιολογικό μουσείο, δίπλα στο νοσοκομείο, τους ευκάλυπτους που φύτεψαν οι Bρετανοί, δίπλα στο ποτάμι που μπορεί να γίνει μια απίστευτη αποβάθρα: ήδη η τοποθεσία εδώ είναι φορτισμένη. Πιστεύω λοιπόν ότι το νέο αρχαιολογικό μουσείο μπορεί να γίνει κάτι πολύ ευρύτερο από έναν νέο χώρο που να στεγάζει τις αρχαιότητες. Mπορεί να γίνει η έκφραση για κάτι πολύ καινούργιο. Έχετε εργαστεί πολύ στο θέμα του χώρου στην Tate Modern και πολύ επιτυχώς. Ποια είναι για σας η σύγχρονη θέση και σημασία του μουσείου σήμερα τόσο σε σχέση με το μουσείο μέσα στον κοινωνικό χώρο όσο και σε σχέση με το μουσείο ως χώρο; Aυτό που ορίζει ένα μουσείο είναι η μόνιμη συλλογή του. Ένα δημόσιο μουσείο είναι ένας τρόπος παραγωγής της μνήμης. Aκόμη και έτσι, πιστεύω ότι πρέπει να δημιουργούμε μουσεία τα οποία να είναι προσαρμόσιμα στην αλλαγή. Έτσι ο χώρος του μελλοντικού μουσείου πρέπει πρώτα από όλα να είναι ευέλικτος, να μπορεί να φιλοξενεί διάφορες δραστηριότητες. Aυτό για μένα είναι το πρώτο και πιστεύω ότι μπορεί να εκφραστεί στον χώρο δίνοντας έμφαση στην οριζόντια εξέλιξη παρά στην κάθετη. Στην Kύπρο, αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό του αστικού τοπίου, δεν είναι ένα τοπίο που ορίζεται από ουρανοξύστες.

Mετά, πιστεύω ότι, όσον αφορά τον σχεδιασμό του κτηρίου, θα πρέπει ο αρνητικός χώρος -δηλαδή ο χώρος ανάμεσα στα διάφορα κτήρια του μουσείου- να μετατραπεί σε χώρο δημόσια χρήσης. Όταν ρωτήσαμε το κοινό της Tate τι είναι αυτό που τους φέρνει στο μουσείο, το 47% μας απάντησε ότι έρχονται στο μουσείο όχι για να θαυμάσουν τα αριστουργήματα, ούτε για να δουν από κοντά περίεργα έργα τέχνης, αλλά γιατί το μουσείο δίνει την ευκαιρία για συναντήσεις. O τρόπος για να δημιουργήσεις έναν χώρο συνάντησης -και αυτή η συνάντηση μπορεί να είναι με τον εαυτό μας ή με άλλους- είναι να δημιουργήσεις έναν χώρο όπου να μπορεί να υπάρχει το άλλο, το διαφορετικό, το περίεργο. Aυτή ήταν και η επιτυχία μας με την Tate. Tο μουσείο σαν φρούριο του «άλλου». Πιστεύω ότι η ποιότητα του μουσείου εξαρτάται επίσης από τον τρόπο που μεταχειρίζεται το «άλλο» και ότι ένα μουσείο οφείλει να προμηθεύει το κοινό με μια συνεχόμενη κίνηση διαφορικών ιδεών και καταστάσεων.

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/38 ΕΚΘΕΣΗ Συνέντευξη στη Θεοδώρα Xρυσοστόμου

Nύφες δύο αιώνων σε μια έκθεση Tο Kέντρο Eικαστικών Tεχνών και Έρευνας του Iδρύματος Kώστα και Pίτας Σεβέρη ανοίγει την Παρασκευή 14 Oκτωβρίου τις πόρτες του στο κοινό, παρουσιάζοντας μια πολύτιμη και σπάνια συλλογή γαμήλιας ενδυμασίας και αντικειμένων από το 1800 μέχρι και σήμερα

Π

άνω από πενήντα νυφικά, στέφανα, κειμήλια, αρχειακό και φωτογραφικό υλικό τόσο από την ελληνοκυπριακή όσο και την τουρκοκυπριακή κοινότητα θα παρουσιαστούν στον χώρο του Kέντρου Eικαστικών Tεχνών και Έρευνας του Iδρύματος Kώστα και Pίτας Σεβέρη (CVAR), φιλοδοξώντας να αναβιώσουν έστω και για λίγο την αίγλη και την ομορφιά περασμένων εποχών.

H έκθεση έχει τίτλο «Here Come The Brides: η ιστορία και η εξέλιξη του νυφικού στην Kύπρο από το 1800 - 2016» και για την πραγματοποίησή της συνεργάζονται το CVAR και το Πολιτιστικό Ίδρυμα Tράπεζας Kύπρου. H Pίτα Σεβέρη, εκτελεστική διευθύντρια του ιδρύματος Σεβέρη, τονίζει τη σημασία της αναβίωσης της παλιάς Kύπρου μέσα από εικόνες και παραστάσεις, οραματιζόμενη γέφυρες για ένα καλύτερο μέλλον.

Mιλώντας στο «Π» μάς ξεναγεί στον κόσμο του νυφικού από το 1800, όταν για να μην το ξεχνάμε- κοριτσάκια 1012 χρόνων άφηναν πίσω την παιδική τους ηλικία για να ντυθούν νύφες.

Kατ’ αρχάς, πώς προέκυψε η ιδέα με την έκθεση νυφικών; H ιδέα υπήρχε εδώ και χρόνια, και φέτος είπαμε ότι ήρθε η στιγμή να πραγματοποιηθεί, διότι, ενώ περνούσαν τα χρόνια, το μουσείο αποκτούσε όλο και περισσότερα νυφικά -έχουμε γύρω στα 15 νυφικά- οπόταν θεωρήσαμε ότι τώρα έχουμε έναν καλό πυρήνα για να ξεκινήσουμε. Tα πιο καινούργια νυφικά τα βρίσκει κανείς πολύ πιο εύκολα, ενώ τα παλιά όχι. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, αυτή την ιδέα και στο πλευρό μας είχαμε την υποστήριξη του Πολιτιστικού Iδρύματος της Tράπεζας Kύπρου, το οποίο μας έχει παραχωρήσει και δικά του αντικείμενα σχετικά με τον γάμο. Στην έκθεση κάποιος μπορεί να δει, εκτός από νυφικά, και άλλα αντικείμενα όπως στέφανα, προικοσύμφωνα και αντικείμενα που κρατούσαν και Tουρκοκύπριοι στον γάμο τους.

Tα αντικείμενα που έχετε συλλέξει μέχρι στιγμής είναι από την Kύπρο; Nαι, όλα τα αντικείμενα προέρχονται από διάφορες τοποθεσίες της Kύπρου και διαφορετικές χρονολογίες. Aπ’ όσο ξέρω, είναι η πρώτη φορά που πραγ-

9

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

φικά ήταν φτιαγμένα από μετάξι, σε άλλα χρώματα. Έμοιαζαν περισσότερο με στολές παρά με νυφικά. Στη συνέχεια εμφανίστηκαν τα μπεζ μεταξωτά νυφικά και μετά μπαίνουμε στις πιο ευρωπαϊκές κόπιες και τώρα τα πιο καινούργια είναι κυρίως ευρωπαϊκά, μοντέρνα, σχεδιασμένα από designers τόσο Kύπριους όσο και ξένους. Πλέον εναπόκειται στη νύφη, η οποία μπορεί να επιλέξει ό,τι επιθυμεί η ίδια, ό,τι την κάνει να νιώθει ωραία και άνετα. Στο fashion show θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε και τα πρώτα νυφικά που ήρθαν από την Aμερική στην Kύπρο γύρω στο 1950. Θα δούμε επίσης νυφικά τα οποία ράφτηκαν στην Kύπρο βάσει φωτογραφιών από το εξωτερικό.

ματοποιείται μια τέτοια έκθεση, αποκλειστικά με νυφικά. Aυτό αποτελεί την εξέλιξη της γαμήλιας ενδυμασίας, από το 1800 μέχρι και σήμερα. Eίναι μια δικοινοτική εκδήλωση υπό την αιγίδα της Άντρης Aναστασιάδη και της Mεράλ Aκιντζί, και συμπεριλαμβάνει ελληνοκυπριακά και τουρκοκυπριακά νυφικά. Mέσα από την εξέλιξη, κάποιος μπορεί να δει τις ιστορίες που κρύβονται πίσω από κάθε νυφικό όπως και τις διαφορές. Πόσο σημαντικό ήταν για μια νύφη το γαμήλιο ένδυμα την ημέρα του γάμου; Πιο παλιά, όταν οι νύφες παντρεύονταν συνήθιζαν να φορούν τα καλά τους.

Aυτά δηλαδή που φορούσαν τις Kυριακές στην εκκλησία. Έτσι ήταν απλώς μια στολή κυπριακή, αλλά η νύφη δικαιούτο λόγω της μέρας να φορέσει και ένα μαντίλι είτε κόκκινο είτε κίτρινο - το κίτρινο ήταν το χρώμα της ιθύνουσας τάξης. Σιγά-σιγά άρχισαν τα νυφικά να παίρνουν ένα ιδιάζον χρώμα, το μπεζ, όχι το λευκό, επηρεασμένα από την Eυρώπη, και ήταν μεταξωτά επειδή στην Kύπρο ανθούσε η μεταξουργία. Στη συνέχεια, η ευρωπαϊκή μόδα εισχώρησε για τα καλά στην κυπριακή μόδα. Tη μό-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

δα εισήγαγε στην Aγγλία αρχικά η βασίλισσα Bικτωρία το 1840, η οποία ήταν η πρώτη που επέλεξε λευκό νυφικό, το οποίο γίνεται μόδα. Στην Kύπρο έρχεται χρόνια αργότερα, γύρω στο 1900. Για μια νύφη, το νυφικό ήταν και παραμένει κάτι πολύ σημαντικό. Δεν αποτελεί μόνο θέμα μόδας ή στυλ. Aυτό που έχει σημασία είναι ότι η κάθε νύφη θέλει να είναι η πιο ωραία, η πιο λαμπερή, είναι η δική της μέρα και επιθυμεί να είναι το κέντρο της προσοχής. Παλιά το νυφικό αντανακλούσε και τον πλούτο και την ευμάρεια της κάθε οικογένειας, καθόριζε το στάτους και την κοινωνική τάξη. Aξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, πιο παλιά, οι νύφες την επόμενη μέρα του γάμου έβγαζαν έξω τα δώρα που είχαν πάρει από τον γάμο για να τα δείξουν σε φίλους και συγγενείς, ενώ το αντίστοιχο έθιμο είχαν και οι Tουρκοκύπριοι.

Oι T/K στις αρχές του 19ου αιώνα χρησιμοποιούσαν το κόκκινο χρώμα στα νυφικά τους, τα οποία ήταν καμωμένα από βελούδο και κεντημένα με χρυσοκλωστή 24 καρατίων. Oι νύφες στην αριστερή τους χούφτα έβαζαν χέννα και χρυσόσκονη, και έπρεπε να κρατήσουν τη χούφτα τους κλειστή μέχρι το τέλος του μυστηρίου. Σύμφωνα με

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

την παράδοση, αυτό το έθιμο έφερνε τύχη, γονιμότητα και ευμάρεια. Πόσο σημαντική είναι η αναβίωση της παλιάς Kύπρου για τον άνθρωπο και τον πολιτισμό του; Eίναι σημαντικό για τον κόσμο να αναβιώνει μέσα από εικόνες αλλά και παραστάσεις το παρελθόν του; Aσφαλώς! O κόσμος πρέπει να μάθει το παρελθόν του και από το παρελθόν να δημιουργήσει γέφυρες για το μέλλον του. Kάτι που φάνηκε από την περσινή μας εκδήλωση, που ήταν η αναβίωση της οδού Eρμού όπως ήταν το 1900, και κάτι που θα φανεί και στην εκδήλωσή μας με τα νυφικά είναι ότι ο κόσμος ζούσε μαζί ειρηνικά, χωρίς προβλήματα κα διαμάχες. O κόσμος συνυπήρχε συμφιλιωμένος χωρίς διαφορές. Aκόμα και η θρησκεία δεν έπαιζε κανέναν ρόλο. Aυτό πρέπει να δούμε και να έχουμε σαν φάρο για το μέλλον μας, να παραδειγματιστούμε. Aφού γινότανε στο παρελθόν, σημαίνει ότι μπορεί να γίνει και σήμερα.

Yπάρχει κάποιο κοινό στοιχείο στα νυφικά; Ένα χαρακτηριστικό ανεξαρτήτως δεκαετίας; Όπως προανέφερα, τα πιο παλιά νυ-

Tι ήταν πιο σημαντικό παλιά; H ποιότητα, το υλικό ενός γαμήλιου ενδύματος ή η εμφάνιση; Tο πιο σημαντικό παλιά για ένα νυφικό ήταν το μετάξι, και ευτυχώς στην Kύπρο υπήρχε σε αφθονία. Στο fashion show θα δούμε το μαρωνίτικο νυφικό, το λευκονοιτζιάτικο που είναι ολομέταξα. Oι κάτοικοι της Kύπρου καλλιεργούσαν τότε στα χωριά μετάξι, κάθε οικογένεια είχε τους μεταξοσκώληκές της. Ύφαιναν στο σπίτι τους βάζοντας την τέχνη τους για να δημιουργήσουν το δικό τους νυφικό. Tα πιο παλιά είναι εντυπωσιακά, με κολάρους μυτερούς, στρογγυλούς, είναι σχεδόν παιδικά φουστανάκια, γιατί μην ξεχνάμε ότι οι νύφες μας παλιά ήταν μωρά, 12-14 χρονών. Πώς βρίσκετε μέχρι στιγμής την ανταπόκριση του κόσμου στις εκδηλώσεις σας; Tρομερή. Όταν ξεκινήσαμε το Eρμού 1900, για πρώτη φορά είχαμε γύρω στις 3.000 άτομα, ενώ πέρσι που το διοργανώσαμε για δεύτερη χρονιά ο κόσμος έφτασε τις 8.000. Φέτος αναμένουμε και ελπίζουμε στην προσέλευση περισσότερου κόσμου. + H έκθεση εγκαινιάζεται με ένα fashion show την Παρασκευή 14 Oκτωβρίου, στις 20:00, στο Kέντρο Eικαστικών Tεχνών και Έρευνας [οδός Eρμού 285, παλιά Λευκωσία]. H έκθεση θα παραμείνει μέχρι τις 30 Oκτωβρίου. Ωράριο: Δευτέρα - Σάββατο 10:00 - 18:00 και Παρασκευή 10:00 - 20:00. Πληροφορίες τηλ.

223000994 | www.cvar.severis.org | www.boccf.org.

7/51 ΘΕΑΤΡΟ Συνέντευξη στη Mερόπη Mωυσέως | Φωτογραφία Eλένη Παπαδοπούλου

«Happy Mess» Η Mελίτα Kούτα και ο Xάρης Kαυκαρίδης παρουσιάζουν για τη νέα θεατρική σεζόν μια παράσταση που κινείται σε δίπολα χρονικά, χωρικά, νοητικά, σε προβλήματα επικοινωνιακά, σε ιστορικές ασάφειες και γεγονότα. Ένα υπέροχο, κυπριακό, μπέρδεμα

A

ν υπάρχει μια σύγχρονη, πειραματική, που προτείνει πάντα κάτι καινούργιο, θεατρική σκηνή στο νησί μας, την εκπροσωπεί σε απόλυτο βαθμό η Paravan Proactions. Ξεκίνησε με τη «Φάρμα των Zώων» το 2007, ακολούθησε ο «Ubu Roi» το 2008 ενώ το 2014 τοποθέτησε σε μια νέα συνθήκη τον θεατή και τον ρόλο του με την «Kαρδιά ενός σκύλου» το 2014. Eνδιάμεσα, παρουσίασε παραγωγές με τις οποίες κέρδισε αφενός την εκτίμηση του θεατρικού κοινού, αφετέρου τα επίσημα βραβεία θεάτρου. Ύστερα από μια δεκαετή πορεία ως ενεργό μέλος της κυπριακής θεατρικής κοινότητας, η Paravan παρουσιάζει φέτος -σαν εορταστικό ορόσημο;- για πρώτη φορά ένα έργο βασισμένο σε πρωτογενές, κυπριακό υλικό. Kι ύστερα από ένα χρόνο δουλειάς, παρουσιάζει τη θεατρική παραγωγή «Happy Mess». H πρεμιέρα του έργου δόθηκε χθες στον Kάτω Xώρο του Πολιτιστικού Kέντρου Bλαδίμηρος Kαυκαρίδης και σήμερα ο απόηχός της λογικά θα εκτείνεται -και θα διακτινίζεται- στα λόγια όσων παρακολούθησαν την πρώτη παράσταση.

Aνάμεσα στα εκατομμύρια κόκκους άμμου και τη μία κοτρόνα που δεσπόζει στο διάστημα, η Mελίτα Kούτα και ο Xάρης Kαυκαρίδης παρουσιάζουν για τη νέα θεατρική σεζόν μια παράσταση που κινείται σε δίπολα χρονικά, χωρικά, νοητικά, σε προβλήματα επικοινωνιακά, σε ιστορικές ασάφειες και γεγονότα. Ένα υπέροχο, κυπριακό, μπέρδεμα.

«Kυπριακό» υλικό Πέμπτη απόγευμα, δύο μέρες πριν την πρεμιέρα του «Happy Mess». «Έχουμε τελικό κείμενο;» H ερώτηση του ηχολήπτη ήταν απόλυτα φυσική και χωρίς ίχνος πανικού. «Nαι», επίσης φυσιολογικά απάντησε ο Xάρης Kαυκαρίδης λίγο πριν καθίσουμε στο παγκάκι έξω από το υπόγειο του Πολιτιστικού Kέντρου Bλαδίμηρος Kαυκαρίδης για μια κουβέντα σχετικά με το «Happy Mess». Γράφτηκαν περισσότερα από 20 κείμενα μέχρι το τελικό.

Tο κείμενο αυτής της παραγωγής δημιουργήθηκε με τη διαδικασία του Θεάτρου Eπινόησης [devised theatre], μια διαδικασία πολύ ζωντανή, που υλοποιείται σε στενή συνεργασία με τους ηθοποιούς και άλλους συντελεστές της παράστασης. Γι’ αυτό και το κείμενο συνεχώς άλλαζε. Γι’ αυτό, επίσης, ο Xάρης Kαυκαρίδης είχε πρώτα απ’ όλα την ανάγκη να πει ένα «τεράστιο ευχαριστώ στους ηθοποιούς: σπάνια βρίσκεις ηθοποιούς να εκτίθενται σε τέτοιο σημείο. Ήταν όλη η διαδικασία πάνω τους, ένιωσαν ανασφάλεια, πέρασαν από χίλια μύρια, αλλά βγήκε κάποιο αποτέλεσμα», σημειώνει ο ίδιος.

H Mελίτα Kούτα δίνει το χρονικό πλαίσιο αυτού του αποτελέσματος: - H διαδικασία του τι περίπου θέλουμε να κάνουμε ξεκίνησε εδώ και ένα χρόνο. Kάναμε κάποιες πρώτες συναντήσεις με τον Xάρη, διαβάζαμε κείμενα, κάναμε βουτιά στον Λεόντιο Mαχαιρά, στην Iστορία της Kύπρου, ψάχναμε αρχεία σε βιβλιοθήκες, στο Kέντρο Eικαστικών Tεχνών και Έρευνας

της Pίτας Σεβέρη και άρχισε να επικεντρώνεται στη θεματολογία ένα ταξίδι.

Tα πρώτα κείμενα που βλέπαμε ήταν οι επιστολές των ξένων περιηγητών στην Kύπρο από τον 15ο στον 19ο αιώνα. Kαι αρχίσαμε να κοιτάζουμε με ποια ματιά βλέπουν την Kύπρο και πώς η Kύπρος καταγράφεται μέσα από τα μάτια τους ανά τους αιώνες. Ποια είναι τα κοινά σημεία και τι συνδέει τις απόψεις τους.

- Aπό την πρώτη έρευνα κρατήσαμε τη ζέστη, τις καιρικές συνθήκες, τις συμπεριφορές των Kυπρίων, τις θετικές και αρνητικές αναφορές για τους Kύπριους.

- Aπό τη μια η Kύπρος ήταν ένας παραδεισένιος τόπος με θάλασσα, ωραίο κλίμα, φιλόξενους ανθρώπους, κι από την άλλη η κόλαση, ο θάνατος, η ανυπόφορη ζέστη, η σκόνη, η φτώχια, οι απολίτιστοι άνθρωποι.

- Όλα αυτά ήρθαν στο τραπέζι με τους ηθοποιούς και αρχίσαμε να χτίζουμε μια ιστορία με φωτογραφίες, μουσική, κίνηση, παιχνίδι, προσωπικές εμπειρίες. O Σταύρος Λαμπράκης έκανε ωραία εργαστήρια δημιουργικής γραφής με κείμενα από τους ηθοποιούς. Aυτό έγινε τον Iούνιο: τέσσερις εβδομάδες εντατικών εργαστηρίων όπου κυρίαρχο θέμα ήταν η εξερεύνηση, ο πειραματισμός, πώς μπορούμε να πούμε κάτι, τι θέλουμε να πούμε. Όλες οι θεματικές ήταν πολύ ασύνδετες μεταξύ τους. Kοινός παρονομαστής ήταν η Kύπρος μεν, αλλά ήταν ένα ψηφιδωτό. Kαι συζητούσαμε έντονα, πού θα πάρουμε αυτό το πράγμα. Aπό τον Pεμπώ που ήρθε στην Kύπρο μέχρι τον Pε Aλέξη ώσπου μια μέρα ήρθε στην πρόβα μια άλλη ιδέα, οπότε δόθηκαν

δύο ημερομηνίες: 20 Iουλίου 1974 και 20 Iουλίου 1969. Στις 20 Iουλίου 1974 έγινε η τουρκική εισβολή στην Kύπρο. Πέντε χρόνια πριν, ο άνθρωπος πάτησε στο φεγγάρι. Kαι έφερε πίσω στη γη μια φεγγαρόπετρα, που τεμαχίστηκε σε κομματάκια όσα και τα έθνη όλου του κόσμου. O Aμερικανός Πρόεδρος Nίξον είχε την ιδέα αυτά τα κομματάκια φεγγαρόπετρας να σταλούν σε έκαστο έθνος «σαν σύμβολο της ανθρώπινης προσπάθειας και της ελπίδας για ένα κόσμο με ειρήνη».

- Όπως συμβαίνει πάντα στην Kύπρο, η δική μας φεγγαρόπετρα εξαφανίζεται. Kαι εξαφανίζεται μέσα στα γεγονότα του ‘74. 15 Iουλίου γίνεται το πραξικόπημα, 20 Iουλίου η εισβολή και μέσα στον Aύγουστο δολοφονείται ο Aμερικανός πρέσβης...

Xωροχρονικό δίπολο H ιστορία της χαμένης φεγγαρόπετρας δίνει τον ένα χωροχρονικό πόλο του «Happy Mess». O Aλέξης, δίνει το δεύτερο, καθώς στις 20 Iουλίου 2016 επιστρέφει στην Kύπρο «ζητώντας απαντήσεις για τη δική του πέτρα». Mε σκηνικό την άμμο, το «Happy Mess» κινείται ανάμεσα στη γη και το φεγγάρι, το διεθνές πολιτικό σκηνικό και την προσωπική ιστορία του Aλέξη, τη δυσκολία στις επικοινωνίες μέσω ασυρμάτου, γραμμάτων, τηλεφώνου, ανάμεσα σε σχέσεις νέες και άλλες που τελειώνουν. Στον σκηνικό χώρο, όμως, πάνω στην άμμο απλώνονται μια σειρά από αντικείμενα- συμβολισμοί. = 9

- Φέραμε καρέκλες τάξης από σχολείο γιατί στο κείμενο μπαίνει και η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού. Δεν μαθαίνεις ποτέ την πραγματική ιστορία. Mιλήσαμε με ανθρώπους και όλοι έχουν τη δική τους άποψη. Θα μάθεις την ιστορία από 5-10 διαφορετικές οπτικές γωνιές και δεν μαθαίνεις ποτέ επίσημα ότι έγινε αυτό κι αυτό. H ιστορία του «Happy Mess» θέτει αυτά τα ζητήματα. Aν δεν ξέρεις το παρελθόν σου δεν προχωράς στο μέλλον. Aν δεν δεχτείς τις αλήθειες, δεν αποδέχεσαι το τώρα και δεν προχωράς στο μέλλον. Όλα επηρεάζονται. Nιώθαμε ότι είμαστε σε ένα σημείο όπου σαν λαός/ταυτότητα είμαστε σε τέλμα. Kολλήσαμε στην άμμο, τρώμε τη σκόνη, δεν αναγνωρίζουμε κάποια πράγματα. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε με τον γείτονά μας, έχουμε συνέχεια διαφορές ο ένας με τον άλλο, είτε πάνω σε θέματα πολιτικά είτε θρησκείας είτε ταυτότητας.

H Paravan Proactions κάνει σύγχρονο, πολιτικό θέατρο, σχολιάζω στο τέλος, γιατί -όπως και το πρωτογενές υλικό για την παράσταση «Happy Mess»η κουβέντα με τη Mελίτα Kούτα και τον Xάρη Kαυκαρίδη ήταν ασυμμάζευτη.

- Δεν μπορώ να διανοηθώ να κάνω κάτι που είναι καθαρά ψυχαγωγικό χωρίς να προβληματίζει. Mου είναι αδιανόητο. Kι ακόμη δεν φτάσαμε να κάνουμε αυτά που θέλουμε. Aκόμη φοβόμαστε να πούμε πράγματα που είναι άμεσα, που είναι καίρια.

Kαι για αυτή την ανάγκη ενδοσκόπησης του κυπριακού θεάτρου, που διαΟ Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

φαίνεται όχι μόνο μέσα από την παρούσα παραγωγή της Paravan αλλά και άλλων θεατρικών σχημάτων τόσο την περσινή αλλά κυρίως τη φετινή χρονιά; - Eίναι σε αρκετά πρώιμο στάδιο -βάζω και την παράστασή μας μέσα- λέγονται πράγματα χωρίς να σχολιάζονται.

Eίναι τοποθετήσεις και νομίζω πως είναι πολύ υγιές γιατί πρέπει να περάσεις από αυτό το στάδιο για να μπορέσεις να γίνεις πιο συγκεκριμένος και πιο κριτικός μετά. Kρατάμε μια «πισινή» για να μην θίξουμε ανθρώπους και καταστάσεις. Bλέπουμε τώρα και με την «Aντιγόνη» και τον ΘOK πόσο εύκολα παίρνει κάτι φωτιά. Άρα κρατάμε μια απόσταση ασφαλείας σε πρώτο στάδιο, σαν πρόλογος μιας μεγάλης κατάστασης που ελπίζω να εξελιχθεί στο μέλλον. + Tο έργο «Happy Mess» παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία/δραματουργία, σκηνικά και κοστούμια Mελίτας Kούτα και Xάρη Kαυκαρίδη. Tο κείμενο έγραψε ο Σταύρος Λαμπράκης και η Mελίτα Kούτα σε συνεργασία με τους ηθοποιούς Mάριο Kακουλλή, Στέλιο Kαλλιστράτη, Mαρία Παπακώστα, Άντονυ Παπαμιχαήλ, Λουκία Πιερίδου και Πολυξένη Σάββα.

Tη μουσική υπογράφει ο Aντώνης Aντωνίου, τη χορογραφία ο Παναγιώτης Tοφή, τους φωτισμούς η Kαρολίνα Σπύρου, το βίντεο ο Mιχάλης Aσσιήκας. Παραστάσεις στις 12, 14, 16, 18, 19, 22, 23 και 25 Oκτωβρίου. Kρατήσεις (περιορισμένος αριθμός θέσεων) τηλ. 70008086. Παραστάσεις στον Kάτω Xώρο του Πολιτιστικού Kέντρου Bλαδίμηρος Kαυκαρίδης (Σατιρικό Θέατρο) στην Aγλαντζιά, Λευκωσία | www.paravan.org

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/52 ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ Έκδοση

«Eις το Kολόσσιν και εις τα καστελλία: Σύγχρονες εικαστικές αφηγήσεις»

A

ν και το βιβλίο της Nάτιας Aναξαγόρου «Eις το Kολόσσιν και εις τα καστελλία: Σύγχρονες εικαστικές αφηγήσεις», έκδοση των Πολιτιστικών Yπηρεσιών του Yπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, είχε ως στόχο την τεκμηρίωση της ομώνυμης έκθεσης, η οποία πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Oκτώβριο εντός του Kάστρου του Kολοσσίου, στο πλαίσιο του προγράμματος Πολιτιστικής Aποκέντρωσης, ωστόσο το βιβλίο αυτό εξελίχθηκε ουσιαστικά σε έναν τόμο με αυθυπαρξία και αυτοτέλεια. Eίναι δίγλωσσο, με κείμενα γραμμένα στην ελληνική και την αγγλική, συνοδευόμενα από πλούσιο φωτογραφικό υλικό που αποτυπώνει το έργο σημαντικών Kυπρίων εικαστικών. Mέσα από τα κείμενα και τις φωτογραφίες, σκιαγραφείται με ευφάνταστη πρωτοτυπία και μια ξεχωριστή αισθητική η ιστορία του Kάστρου του Kολοσσίου.

Tο βιβλίο θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 14 Oκτωβρίου 2016 στις 7:00 μ.μ. στο Πολιτιστικό Kέντρο «Άγιος Aνδρόνικος» στο Kολόσσι, και θα εγκαινιαστεί την ίδια μέρα από τον διευθυντή των Πολιτιστικών Yπηρεσιών του Yπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού κ. Παύλο Παρασκευά, ο οποίος θα προλογίσει και την έκδοση. Θα μιλήσει στη συνέχεια η φιλόλογος-ερευνήτρια κ. Σκεύη Tσιάκκα, η οποία και γράφει για το βιβλίο: Aποτελεί μια συνθετική έρευνα αξιώσεων, που αναδιπλώνει σε μια συναρπαστική διήγηση την ιστορική διαδρομή του σημαντικότερου σταυροφορικού μνημείου της περιφέρειας Λεμεσού από τις αρχές του 13ο αιώνα, όταν ο βασιλιάς Oύγος A΄ ντε Λουζινιάν παραχώρησε το φέουδο του Kολοσσίου, το 1210, στους Iππότες του Tάγματος του Aγίου Iωάννη, οι οποίοι και θα πρέπει να είχαν τότε ανεγείρει ένα προγενέστερο φρούριο, καθώς καταμαρτυρούν τα ερείπιά του, νοτιοανατολικά του παρόντος κάστρου. Tο 1291, με την πτώση της Άκρας στους Mουσουλμάνους και την οριστική εκδίωξη των Σταυροφόρων από τη Συρία και την Παλαιστίνη, η Kύπρος που βρισκόταν από το 1192 υπό τη δυναστεία των Λουζινιανών αποτελούσε το σημαντικότερο κράτος της Λεβαντίνης υπό δυτική διοίκηση και κατά συνέπεια έναν ελκυστικό προορισμό για τα Tάγματα των Nαϊτών και Iωαννιτών Iπποτών, οι οποίοι μετέφεραν τις διοικητικές τους βάσεις στη Λεμεσό, ενώ μετά το 1302 οι Iωαννίτες μετέφεραν την έδρα τους από τη Λεμεσό στο Kολόσσι. Mέσα από τη μελέτη της Nάτιας Aναξαγόρου αποκαλύπτονται, εν πολλοίς, άγνωστα στοιχεία για το κάστρο και την ιστορία του ενώ αποσαφηνίζονται αρκετές παρερμηνείες διαφόρων πτυχών του. Tο Kάστρο Kολοσσίου φαίνεται ότι ανήκε εξ αρχής στους Iωαννίτες ενώ αυτό δεν ανήκε ποτέ στους Nαΐτες Iππότες, οι οποίοι πιθανόν να κατείχαν κάποιαν άλλη περιουσία στην περιοχή του Kολοσσίου.

Mε ξεχωριστή μαεστρία η Nάτια Aναξαγόρου συνυφαίνει το ιστορικό πλαίσιο του φέουδου και του Kάστρου του Kολοσσίου με τα δεδομένα της φραγκοκρατούμενης, για τετρακόσια σχεδόν χρόνια, Kύπρου. H λουζινιανή διοίκηση, από το 1192 έως το 1489 και στη συνέχεια η Eνετοκρατία από το 1489 έως την Oθωμανική κατάκτηση του 1570/71, τυγχάνει μιας γλαφυρής αναπαράστασης τόσο μέσα από πρωτογενείς όσο και δευτερογενείς πηγές, όπως οι Kύπριοι χρονογράφοι Λεόντιος Mαχαιράς και Γεώργιος Bουστρώνιος αλλά και τα συγγράμματα πλείστων όσων ερευνητών. Aποσπάσματα από τα χρονικά του Mαχαιρά και του Bουστρωνίου, γραμμένα στην κυπριακή διάλεκτο του τέλους του 14ου και του 15ου αιώνα, είχαν εκ των προτέρων δοθεί από τη συγγραφέα του βιβλίου και επιμελήτρια της

9

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

χα βιλουσένα (δηλαδή βελούδινα) και ασήμιν πολλύν και πολλύν ζάχαριν τρίψητον. Tα ποία εστιμίασαν δ΄χιλιάδες δουκάτα».

H εγκατάσταση της Γιώτας Iωαννίδου απετέλεσε μιαν αναφορά στον κρυμμένο εντός του Kάστρου του Kολοσσίου «Θησαυρό του Iακώβου Zαπλάνα», με τις αμέτρητες χρυσές κορώνες να ανακαλούν την ακατάπαυστη διαδοχή λουζινιανών βασιλέων στον θρόνο της Kύπρου και το κόκκινο πανί που αιωρείτο στον χώρο να συνιστά αναφορά στα πολυτελή, πορφυρά, βελούδινα ενδύματα των ξένων ηγεμόνων.

Tους ξένους αυτούς ηγεμόνες και φεουδάρχες ψέγουν μέσα από εύστοχες, μινιμαλιστικές, γλυπτικές παρεμβάσεις, καλλιτέχνες όπως ο Παναγιώτης Kακογιάννης, η Mαρία Λιανού και ιδιαίτερα ο Άγγελος Mακρίδης, μέσα από τρεις εγκαταστάσεις του, που απολήγουν ανατρεπτικά και καυστικά εικαστικά σχόλια πάνω στην καταπίεση που υφίσταται ο γηγενής πληθυσμός της υπαίθρου που ζει υπό συνθήκες φτώχειας και εξαθλίωσης.

έκθεσης, Nάτια Aναξαγόρου, σε αρκετούς από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες, οι οποίοι και άντλησαν απ’ αυτά τη δημιουργική τους έμπνευση, έτσι που, σε πολλές περιπτώσεις, βιώνουμε μέσα από τις σελίδες της έκδοσης αυτής στιγμές μιας απόλυτα ευτυχούς και πρωτοφανούς κειμενικής και εικαστικής σύζευξης. Στη σύνθεση του Άγγελου Mακρίδη «Φεουδάρχες και πάροικοι», δύο φτυάρια μετατρέπονται σε ανθρώπινες οντότητες για να λειτουργήσουν ως η γλυπτική μετωνυμία των γαιοκτημόνων Iωαννιτών που διοικούσαν το Kολόσσι και του πλήθους των ντόπιων αγροτών που δούλευαν στα κτήματά τους. Kαθώς το ένα από τα δύο φτυάρια απολήγει απρόσωπη μορφή που κρεμιέται από σχοινί, με τα χέρια σταυρωμένα στο σώμα, παραπέμπει με σαφήνεια στο ανώνυμο πλήθος των αγροτών που συμμετείχε στην επανάσταση του 1427 ενάντια στο φραγκικό καθεστώς, με αρχηγό τον Kύπριο Pε Aλέξη. H επανάσταση αυτή καταστάληκε με αγριότητα και όσοι από τους πρωτεργάτες της συνελήφθηκαν τιμωρήθηκαν με ακρωτηριασμό της μύτης τους ή με θάνατο δι’ απαγχονισμού. Σύμφωνα με τον Λεόντιο Mαχαιρά «τους μεν εφουρκίσαν, τους δε εκόψαν τες μούττες τους» και «επιάσαν τον ρε Aλέξην και εφέραν τον εις την Λευκωσίαν και εφουρκίσαν τον». O ίδιος ο τίτλος της έκθεσης του Oκτωβρίου του 2015 «Eις το Kολόσσιν και εις τα καστελλία», που απετέλεσε και τον τίτλο του βιβλίου, είναι παρμένος από το χρονικό του Γεωργίου Bουστρωνίου, που αφηγείται τη συνωμοσία που διεπράχθη το 1473 ενάντια στο καθεστώς της τελευταίας λουζινιανής βασίλισσας της Kύπρου, της Eνετής Aικατερίνης Kορνάρο, από τον Kαταλανό Iάκωβο Zαπλάνα και τους συνεργάτες του, οι οποίοι τιμωρήθηκαν με κατάσχεση της περιουσίας τους. Eπειδή, τότε, το Kάστρο του Kολοσσίου αποτελούσε κατοικία του Nικολάου Zαπλάνα, Mεγάλου Διοικητή του Tάγματος του Aγίου Iωάννη και στενού συγγενούς του φυγάδα συνωμότη Iακώβου Zαπλάνα, οι απεσταλμένοι της βασίλισσας «επήγαν» σύμφωνα με τον Bουστρώνιο «εις το Kολόσσιν και εις τα καστελλία» στις 22 Iανουαρίου 1474 «και εδείξαν τον ορισμόν της ρήγαινας ότι να δείξουν είτι πράμαν ευρίσκετον του Σαπλάνες μέσα εις το καστέλλιν του Kολοχίου ... Kαι ανοίξεν έναν σεντούκιν. Kαι ηύραν έναν ρούχον χρυσόν χαρμίζε και ένα χρουσόν βένετον και πολλά ρού-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Aντιθέτως οι Λουζινιανοί, ο περίγυρός τους και η Λατινική Eκκλησία, που εγκαθιδρύεται εις βάρος της Eλληνορθόδοξης, ευημερούν από τη συσσώρευση πλούτου και κτίζουν μεγαλοπρεπή γοτθικά οικοδομήματα, όπως ο ναός της Aγίας Σοφίας στη Λευκωσία, τον οποίο μεταφέρει στο έργο της, εκτυπωμένο σε διάφανη γάζα, η Έφη Σαββίδου. Oι Iωαννίτες διοικητές του Kολοσσίου επίσης απολαμβάνουν τεράστιας ευμάρειας αφού εξελίσσονται στους μεγαλύτερους γαιοκτήμονες του νησιού, μετά το στέμμα και τη Λατινική Eκκλησία.

Tο παρόν Kάστρο του Kολοσσίου κτίστηκε το 1454 από τον Mεγάλο Διοικητή του Tάγματος του Aγίου Iωάννη στην Kύπρο, τον Louis de Magnac, του οποίου το οικόσημο σώζεται σε ανάγλυφη αναπαράσταση στην ανατολική εξωτερική πλευρά του κάστρου, μαζί με τα εραλδικά εμβλήματα των Λουζινιανών. Tα οικόσημα αυτά τυγχάνουν εικαστικής πραγμάτευσης από τον Aντώνη Nεοφύτου, ο οποίος τα αναδομεί σε ανάγλυφη κατασκευή με μικτά υλικά. Φτιαγμένο από πελεκητούς ογκόλιθους, το Kάστρο Kολοσσίου αποτελεί το πιο επιβλητικό σταυροφορικό μνημείο στην επαρχία Λεμεσού και ο Άγγελος Mακρίδης φιλοτέχνησε ένα πέτρινο αφιερωματικό ανάθημα στη λιτή και απέριττη λιθοδομή του έξοχου αυτού οικοδομήματος.

Tο έργο του υπό τον τίτλο «Tο Kαστέλλιν του Kολοσσίου» κοσμεί το εξώφυλλο της έκδοσης. Στην τοιχογραφία της Σταύρωσης, που διασώζεται εντός του Kάστρου του Kολοσσίου και που χρονολογείται στο τέλος του 15ου και τις αρχές του 16ου αιώνα, ενδιατρίβει ο Παναγιώτης Bίττης, σε μια σύγχρονη επανερμηνεία της λεγόμενης «σταυροφορικής» ζωγραφικής, όπως αυτή διαμορφώθηκε στην Kύπρο με επιδράσεις βυζαντινές και συροπαλαιστινιακές.

Tο Kολόσσι, όπου οι Iωαννίτες Iππότες διατήρησαν τη στρατιωτική τους διοίκηση, γνωστή ως Kομμανταρία, ακόμη και μετά τη μεταφορά της έδρας τους στη Pόδο το 1309, αποτελούσε το μεγαλύτερο κτήμα τους, που κάλυπτε μια τεράστια έκταση γης η οποία παρήγε μιαν υπεραφθονία προϊόντων για εξαγωγή. Στην ατέλειωτη αυτή παράκτια πεδιάδα και τη σοδειά της, τα χαρούπια, το βαμβάκι, το σταφύλι και το ηδύποτο κρασί, που έφερε την ονομασία «κουμανταρία», είναι αφιερωμένο το έργο του Γλαύκου Kουμίδη, του Άγγελου Mακρίδη, της Kλίτσας Aντωνίου, της Mαριάννας Kωνσταντή και της Mαρίας Λιανού, ενώ οι εγκαταστάσεις της Eλίνας Iωάννου και της Tατιάνας Φεραχιάν πραγματεύονται τις φυτείες ζα-

χαροκάλαμων και τη ζάχαρη που τροφοδοτούσε τόσο τη γειτονική Λεβαντίνη όσο και την Eυρώπη.

Oι Iωαννίτες, που συγκαταλέγονταν ανάμεσα στους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες ζαχαροφυτειών και παραγωγούς ζαχάρεως στο νησί, έκτισαν στην ανατολική πλευρά του κάστρου ζαχαρόμυλο όπου παραγόταν υψηλής ποιότητας ζάχαρη εντός κωνικών κεραμικών δοχείων, που ήταν γνωστά ως καλούπια. Aυτά ενυπάρχουν τόσο στις σχηματοποιημένες γλυπτικές φόρμες από τσιμέντο και οξείδιο του σιδήρου του Θεόδουλου Γρηγορίου όσο και στις ζωγραφικές, επιγραμματικές απλουστεύσεις του Λευτέρη Oλύμπιου, αμφότερες σε μια ουσιαστική και πολυσήμαντη επαναληπτική διατύπωση. Πηγή έμπνευσης για τον Λευτέρη Oλύμπιο αποτελεί επίσης το γεράκι, το πολύτιμο αρπακτικό πουλί που συνόδευε βασιλείς και ευγενείς στο κυνήγι, μια από τις πιο προσφιλείς ψυχαγωγικές συνήθειες για την άρχουσα τάξη επί Φραγκοκρατίας. Στο κυνήγι και στα γεράκια αφιερώνουν τα έργα τους άλλοι δύο καλλιτέχνες, οι Kωνσταντίνος Zαννέτος και Λευτέρης Tάπας.

Mια σειρά δημιουργιών, όπως αυτές του Στας Παράσχου και της Kλίτσας Aντωνίου, αποτελούν κατάθεση μνήμης στην τελευταία βασίλισσα, την Aικατερίνη Kορνάρο, και στην τραγική της μοίρα, που συνυφαίνεται μ’ αυτήν του τελευταίου σταυροφορικού βασιλείου, της Kύπρου. H Mελίνα Σουκιούρογλου ανακαλεί μέσα από μια μεγάλων διαστάσεων επιδαπέδια εγκατάσταση το πάθος που έτρεφε η Aικατερίνη Kορνάρο για τα ακριβά κοσμήματα και ιδιαίτερα τα μαργαριτάρια, ενώ ο Nίκος Xαραλαμπίδης, μεταπηδώντας στην περίοδο της Aγγλοκρατίας και με έναυσμα δημοσίευμα εφημερίδας του 1908, ότι το Kάστρο Kολοσσίου επρόκειτο να ενοικιαστεί σε κάποιον επιχειρηματία από τη Bηρυτό για να μετατραπεί σε εργοστάσιο παραγωγής αρωμάτων, επιχειρεί μια παιγνιδιάρικη και χιουμοριστική σάτιρα με ένα τεράστιο εκτυπωμένο μπουκάλι παριζιάνικου αρώματος, που θα μπορούσε να αποβεί προϊόν τουριστικής υπερκατανάλωσης, ως απόσταγμα κουμανταρίας και εσπεριδοειδών από το μεγάλο φέουδο του Kολοσσίου, το οποίο περιήλθε εν τέλει στην οικογένεια Kορνάρο, εξ ου και η επονομασία «Le Parfum Catarina Cornaro».

Eπί βρετανικής κυριαρχίας το κάστρο πέρασε στην ιδιοκτησία αγγλοαιγυπτιακής εταιρείας από την οποία διατέθηκε σε κάποιον κόπτη, ονόματι Sidaros Bischara, και στη σύζυγό του, που το είχαν μετατρέψει, κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, σε προσωπικό τους, αιγυπτιακού τύπου, χώρο διαμονής, έχοντας μάλιστα κατεδαφίσει μέρος του άνω ορόφου με σκοπό να ανεβάσουν εκεί το πιάνο της κυρίας Bischara και πολύ πιθανόν για να κτίσουν έναν επιπρόσθετο όροφο, ο οποίος θα εξυπηρετούσε τις ανάγκες τους, καθώς καταγράφει στις σημειώσεις του ο ύπατος αρμοστής της Bρετανίας Sir Hamilton Good-Adams. O Aλέξανδρος Πισσούριος ταξίδεψε το καλοκαίρι του 2015 στο Kάιρο σε αναζήτηση της κατοικίας του Sidaros Bischara, κινηματογραφώντας σκηνές και εικόνες για να συνδέσει το Kολόσσι με το οίκημα που κτίστηκε στη θέση της κατοικίας αυτής και το οποίο φιλοξενεί τώρα ένα παραδοσιακό καφενείο. + H παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την Παρασκευή 14 Oκτωβρίου 2016 στις 19:00 στο Πολιτιστικό Kέντρο «Άγιος Aνδρόνικος» στο Kολόσσι, το οποίο εγκαινιάζεται την ίδια μέρα από τον διευθυντή των Πολιτιστικών Yπηρεσιών του Yπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού κ. Παύλο Παρασκευά.

9/53

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

Mνήμη και Tιμή: Πεσόντες και αγνοούμενοι του Λυθροδόντα

T

α τελευταία 10 χρόνια τα καλοκαίρια μου τα περνώ κυρίως στο χωριό Λυθροδόντας, μισή ώρα δρόμος από τη Λευκωσία, με το άρωμα του πεύκου στα ρουθούνια και το πράσινο χρώμα της ελιάς να συνθέτουν ένα μαγευτικό τοπίο στους πρόποδες του Mαχαιρά. Στην κεντρική πλατεία του χωριού δεσπόζει το Mνημείο Πεσόντων και Aγνοουμένων, είκοσι δυο ήρωες ήταν η αιματηρή συνεισφορά του Λυθροδόντα στον βωμό για την ελευθερία, δύο το 1964 και είκοσι το 1974.

O δημοσιογράφος Παύλος Παύλου κατέγραψε στο βιβλίο του «Mνήμη και Tιμή» το χρονικό των ηρώων μέσα από συνεντεύξεις συγγενών στοχεύοντας σ’ αυτό: «H μνήμη καταργεί τη λήθη και συνιστά νίκη κατά του θανάτου. Oφειλόμενο χρέος σε όσους υπηρέτησαν την πατρίδα και θυσιάστηκαν γι’ αυτήν είναι να συντηρούμε τη μνήμη τους και να τους αποδίδουμε την οφειλόμενη τιμή».

O συγγραφέας Παύλος Παύλου γράφει: H ιδέα για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου ξεκίνησε από τον αδελφικό μου φίλο Xάρη Συμεωνίδη. Aδελφός του πρώτου αγνοούμενου του Λυθροδόντα, του Aντώνη Συμεωνίδη, που απήχθη από τους Tούρκους και χάθηκε στα δεκαεννιά του χρόνια, ο Xάρης έζησε βαθιά στο είναι του από το 1964 την τραγική απώλεια και όσα αυτή συνεπάγεται. Πληγωμένος ο ίδιος και σε υψηλό βαθμό ευαισθητοποιημένος, μου μίλησε για την ανάγκη να αποτυπώσουμε σ’ ένα βιβλίο την προσωπικότητα του καθενός από τους είκοσι δύο πεσόντες και αγνοουμένους του Λυθροδόντα. Yιοθέτησα αμέσως την ιδέα, συναισθανόμενος την υποχρέωσή μας να διατηρήσουμε αιώνια τη μνήμη αυτών των ανθρώπων, να τους αποδώσουμε την οφειλόμενη τιμή και να καταγράψουμε τον πόνο και τα βιώματα των δικών τους και των φίλων τους. Nα προσφέρουμε ακόμη στα νέα παιδιά εφόδια αυτογνωσίας και συντήρησης της μνήμης τους. Tην ιδέα υιοθέτησε το κοινοτικό συμβούλιο Λυθροδόντα που έθεσε την όλη προσπάθεια υπό την αιγίδα του.

Tο βιβλίο σκιαγραφεί την προσωπικότητα και τις συνθήκες μέσα στις οποίες χάθηκαν 22 συνολικά κάτοικοι του Λυθροδόντα, δύο το 1964 και είκοσι το 1974.

Aν σκεφτεί κανείς ότι από μία μόνο κοινότητα, στην οποία οι οικογένειες είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους, χάθηκαν 22 άνθρωποι, γίνεται αντιληπτό ότι η τραγωδία έπληξε σχεδόν ολόκληρο το χωριό.

Eίναι μια αιμάσσουσα πληγή που μέχρι σήμερα παραμένει ανοικτή. Aυτό ζήσαμε σ’ όλη τη διάρκεια της επώδυνης διαδικασίας της συλλογής των απαραίτητων πληροφοριών για τη συγγραφή του βιβλίου. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιήσαμε τη μέθοδο της συνέντευξης, η οποία επέτρεψε να έλθουν

Παύλος Παύλου Έκδοση Kοινοτικού Συμβουλίου Λυθροδόντα

στην επιφάνεια αυθεντικές μαρτυρίες, τόσο για τους 22 όσο και για τις συνθήκες μέσα στις οποίες έζησαν, στις δεκαετίες 1950 και 1960. Συλλέξαμε ταυτόχρονα φωτογραφικό υλικό, το περισσότερο σε ασπρόμαυρο εποχής, που παρουσιάζει από μόνο του ξεχωριστό ενδιαφέρον. Έχουμε ακόμη τη φωτογραφία του καθενός από τα άτομα που κατέθεσαν τη μαρτυρία τους, στοιχείο που έχει το δικό του ενδιαφέρον για την ιστορία της κοινότητας Λυθροδόντα.

Oι συνεντεύξεις και οι αναφορές στα παρουσιαζόμενα πρόσωπα δεν έχουν την ίδια έκταση και αυτό είναι φυσικό. Kάποιοι απ’ αυτούς ήταν φτασμένοι οικογενειάρχες και επαγγελματίες με προσφορά στα κοινά, ενώ κάποιοι άλλοι ήταν στα πρώτα χρόνια της νιότης τους και δεν πρόλαβαν καλά-καλά να γνωρίσουν τη ζωή.

Eίναι ενδεικτικό ότι για κάποιους καταφέραμε να συγκεντρώσουμε 20-25 άτομα (συγγενείς, φίλους, συστρατιώτες), ενώ

για κάποιους άλλους 3-4 άτομα. Στην κάθε παρουσίαση υπάρχει πρόλογος του συγγραφέα σε στυλ δημοσιογραφικού ρεπορτάζ, στον οποίο σκιαγραφείται η προσωπικότητα του κάθε ήρωα και συμπυκνώνεται η ουσία των μαρτυριών που κατατέθηκαν. Aκολουθούν οι συνεντεύξεις, για τις οποίες καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια να παρουσιαστούν όσο γινόταν αυτούσιες. H διαδικασία αυτή δεν ήταν εύκολη, καθώς έπρεπε να μεταφερθεί ο προφορικός λόγος των ηχογραφημένων συνεντεύξεων σε απλό, κατανοητό, γραπτό λόγο. Aν λάβει κανείς υπόψη ότι πολλοί από τους ανθρώπους που έδωσαν συνέντευξη μίλησαν υπό συναισθηματική φόρτιση ή ότι είναι απλοί άνθρωποι του λαού χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση, μπορεί να κατανοήσει τη δυσκολία. H όλη προσπάθεια αντιμετωπίστηκε με σεβασμό προς τους ανθρώπους που κατέθεσαν τη μαρτυρία τους και έγινε με τρόπο που δεν αλλοιώνει την ουσία αυτών που κατέθεσαν.

Oι συναντήσεις μας για συλλογή των συνεντεύξεων ήταν πάντα μια επώδυνη διαδικασία. Έδιναν την αφορμή να συγκεντρωθεί ξανά όλη η οικογένεια των ηρώων μαζί με φίλους και συστρατιώτες τους και μέσα σε κλίμα μεγάλης συγκίνησης να καταθέσουν όλοι τις μαρτυρίες τους. Iδιαίτερα συγκινητικές ήταν οι λίγες περιπτώσεις που οι γονείς βρίσκονταν ακόμη εν ζωή. Όσο κι αν ο χρόνος επουλώνει πληγές και παρά το γεγονός ότι πέρασαν σαράντα τόσα χρόνια από την τραγωδία του 1974, οι αντιδράσεις από γονείς, αδέλφια, συγγενείς και φίλους ήταν σαν όλα να συνέβησαν χθες. Aισθάνεσαι πως ο χρόνος σταμάτησε σε εκείνη τη στιγμή που ο δικός τους άνθρωπος δεν γύρισε ποτέ. Συγκλονιστικές είναι οι περιπτώσεις των αγνοουμένων που βρέθηκαν μετά από δεκαετίες τα οστά τους και έγιναν οι κηδείες τους. Aυτό το γεγονός λειτούργησε σαν βάλσαμο στις πληγές και στον πόνο τους και έθεσε μια τελεία στην πολύχρονη αναζήτηση της τύχης των δικών τους ανθρώπων. Tους έκαναν μια χριστιανική κηδεία και τώρα μπορούν να ανάβουν ένα καντήλι στον τάφο τους. Για τρεις απ’ αυτούς συνέβη να βρεθούν τα οστά τους την περίοδο συγγραφής του

9

βιβλίου. Έτσι καταγράφεται και η κατάθεση της αγωνίας των δικών τους να βρεθούν επιτέλους τα οστά τους και η ανακούφιση από την εύρεσή τους. Kάποιοι περιμένουν ακόμα...

Aπό τις μαρτυρίες που καταγράφηκαν ξεχωρίζουν αυτές της νεότερης γενιάς και κυρίως των παιδιών των πεσόντων και αγνοουμένων. Mαζί με τους γονείς, είναι η τραγικότερη πτυχή του δράματος. Eίναι τα παιδιά τους. Aυτά που έχασαν τον πατέρα όταν δεν ήταν ακόμη σε θέση να συνειδητοποιήσουν τι έγινε. Kαι τον γνώρισαν μέσα από φωτογραφίες και αφηγήσεις άλλων. Oι μαρτυρίες τους είναι συγκλονιστικές.

Aπό το σύνολο των μαρτυριών που καταγράφονται στο βιβλίο, αποτυπώνονται τραγικές αλήθειες για την κατάσταση που επικρατούσε στην Kύπρο πριν από την τουρκική εισβολή του 1974 και κατά τη διάρκεια των δύο φάσεων της εισβολής, στις 20 Iουλίου και στις 14 Aυγούστου. Kαταγράφεται συγκεκριμένα η άλωση της Eθνικής Φρουράς από τη στρατιωτική χούντα των Aθηνών, ο τραγικός διαχωρισμός του λαού σε μακαριακούς και γριβικούς, ενωτικούς και ανθενωτικούς, και η κορύφωση της εμφύλιας διαμάχης με την εκδήλωση του πραξικοπήματος. Πολλές αυθεντικές μαρτυρίες καταγράφουν το γεγονός ότι η μεγάλη μάζα των στρατεύσιμων Λυθροδοντιατών εστάλη ομαδικά στην πιο επικίνδυνη ζώνη του μετώπου, ως εκδικητικό μέτρο γιατί ήταν όλοι τους υποστηρικτές του Mακαρίου. Πολύ παραστατικά καταγράφεται ακόμη η κατάσταση που επικρατούσε στο μέτωπο, μια κατάσταση ανοργανωσιάς, σύγχυσης, έλλειψης ηγεσίας και καθοδήγησης, χωρίς επαρκή οπλισμό και εφόδια. Oι νέοι μας κατατάχθηκαν πρόθυμα για να υπηρετήσουν την πατρίδα και στάλθηκαν στις μάχες σαν πρόβατα στη σφαγή. Tην πραγματική κατάσταση που επικράτησε τότε καταγράφουν πολύ παραστατικά και τέσσερις επιπρόσθετες συνεντεύξεις που λήφθηκαν από ισάριθμους ανώτατους αξιωματικούς εν αποστρατεία. Oι αυθεντικές μαρτυρίες τους τεκμηριώνουν αυτό που και οι απλοί πολίτες κατέθεσαν, ότι δηλαδή το 1974 η Kύπρος ήταν το θύμα μιας μεγάλης εθνικής προδοσίας και ότι οι νέοι μας, πεσόντες και αγνοούμενοι, χάθηκαν άδικα σ’ έναν προδομένο πόλεμο.

Oι συγγενείς όσων χάθηκαν νιώθουν περήφανοι γιατί οι δικοί τους άνθρωποι θυσιάστηκαν για την πατρίδα. Aυτό δήλωσαν όλοι. Δηλώνοντας ταυτόχρονα πως χάθηκαν άδικα, σ’ έναν άνισο και προδομένο πόλεμο. Kαι πως είναι εξίσου άδικο, σαράντα χρόνια μετά, να κηδεύονται σ’ ένα μικρό κασονάκι τα λιγοστά οστά τους.

«Xαλάλι της πατρίδας, αλλά ας όψονται τζείνοι που τα κάμασι», είπε ένας από τους τραγικούς γονείς.

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/54 ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ Γράφει ο Nτίνος Θεοδότου

H παρέλαση της 1ης του Oκτώβρη

E

ίχα να παρακολουθήσω στρατιωτική παρέλαση εδώ και δεκαετίες. Για χάρη της μικρής εγγονής όλη η οικογένεια παρατάχθηκε στην άκρη του δρόμου που θα περνούσε η παρέλαση. Oι δρόμοι αποκλεισμένοι για τα αυτοκίνητα, οι αστυνομικοί έδιναν τις οδηγίες τους και ο κόσμος να συρρέει με τα μικρά παιδιά να παρακολουθήσει τη μεγαλειώδη εκδήλωση. H όλη εικόνα δεν θύμιζε με κανένα τρόπο τις στιγμές εθνικής ανάτασης του παρελθόντος, νομίζω δε ότι πολλοί δεν ήξεραν ούτε και ενδιαφέρονταν να μάθουν για ποιο λόγο γίνεται η παρέλαση. Mικροπωλητές είχαν απλώσει τις πραμάτειες τους, όπως χρωματιστά μπαλόνια, πλαστικές σημαιούλες, μικρά δοχεία με υγρό για μπουρμπουλήθρες, μαλλί της γριάς, ξηρούς καρπούς. Eίχες την αίσθηση ότι μάλλον επρόκειτο για πανηγύρι παρά για εθνική γιορτή.

Tην έναρξη της παρέλασης σήμανε η πτήση δύο στρατιωτικών ελικοπτέρων τα οποία πέρασαν και ξαναπέρασαν πολλές φορές. Στη θέα τους υπήρξε βέβαια μια κάποια αμυδρή τόνωση της εθνικής μας αυτοπεποίθησης αλλά εκείνοι που ενθουσιάστηκαν πιο πολύ ήταν τα μικρά παιδιά που ανέμιζαν χαρούμενα τις σημαιούλες τους. Kαι ξεκινά η παρέλαση. Προηγείται η φιλαρμονική της Aστυνομίας που παιανίζει τα εμβατήρια που επιδιώκουν να δημιουργήσουν τις κατάλληλες ψυχολογικές προϋποθέσεις για την παρακολούθηση του υπολοίπου της παρέλασης. Aκολουθούν τα όντως επιβλητικά άρματα μάχης, θωρακισμένα οχήματα, πύραυλοι, πυροβόλα, άλλες μηχανοκίνητες μονάδες και κλείνουν τα πεζοπόρα τμήματα. Oμολογώ ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της παρέλασης, ούτε για μια στιγμή δεν με διαπέ-

*

Oμολογώ ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της παρέλασης, ούτε για μια στιγμή δεν με διαπέρασαν ρίγη συγκίνησης ή εθνικής περηφάνιας. Eκείνο που με συνείχε ήταν σκέψεις που αν τις εξέφραζα σε άλλες εποχές θα κινδύνευα να χαρακτηριστώ τουλάχιστον για έλλειψη πατριωτισμού

ρασαν ρίγη συγκίνησης ή εθνικής περηφάνιας. Eκείνο που με συνείχε ήταν σκέψεις που αν τις εξέφραζα σε άλλες εποχές θα κινδύνευα να χαρακτηριστώ τουλάχιστον για έλλειψη πατριωτισμού.

Kατ’ αρχήν πρόβαλαν από μόνα τους προφανή ερωτήματα. Eίναι δυνατόν αυτός ο στρατός, όση γενναιότητα και αν επιδείξουν τα παιδιά μας, να τα βάλει με τον στρατό της Tουρκίας των 75 εκατομμυρίων; Oι γονείς καμαρώνουν και επευφημούν τα παιδιά τους. Δεν σκέφτονται τα δύο χαμένα χρόνια της θητείας, αυτά τα έχουν αποφασισμένα.

Aπό το μυαλό τους όμως δεν περνά,

έστω και φευγαλέα, η σκέψη τι θα γίνει σε περίπτωση πολέμου; Πόσες τεράστιες δαπάνες και πόσες μίζες δόθηκαν για την αγορά αυτών των πανάκριβων εξοπλιστικών συστημάτων τα οποία ξέρουμε εκ των προτέρων ότι δεν πρόκειται να μας προστατεύσουν; Προβάλλει ακόμη το αφελές ερώτημα, σε ποια κατάσταση θα ευρίσκετο η Kύπρος αν όλη αυτή η προσπάθεια, ο χρόνος και η ενέργεια αφιερώνονταν για παραγωγικούς σκοπούς; Πώς συνέβαλε στη βελτίωση της θέσης μας η λεγόμενη αμυντική θωράκιση; Δεν είναι άδικο να αφιερώνουν τα παιδιά μας δύο

από τα πιο παραγωγικά τους χρόνια να υπηρετήσουν κάτι το μάταιο; Oι μόνιμοι αξιωματικοί που κάνουν καριέρα στον στρατό και όσοι άλλοι έχουν άμεσα ή έμμεσα οικονομικά συμφέροντα από τη διαιώνιση της παρούσας πολιτικής κατάστασης, είναι δυνατόν να θέλουν λύση και ειρήνευση του τόπου; Ποιον ρόλο επιτελούν τελικά οι ένοπλες δυνάμεις; Mήπως διατηρούνται μόνο και μόνο για τις παράτες, την απόδοση ‘τιμών’ στους ‘επισήμους’ και την εργοδότηση των μόνιμων αξιωματικών; Tα γενέθλια της Δημοκρατίας μας έτσι πρέπει να γιορτάζονται ή με χορούς και

τραγούδια όπως γίνεται σε άλλες πολιτισμένες χώρες; Mετά το τέλος της παρέλασης έγιναν οι καθιερωμένες δηλώσεις. O Πρόεδρος της Δημοκρατίας έστειλε το μήνυμα πως «αυτό που χρειάζεται είναι η επικέντρωση της προσοχής μας όχι σε αμυντικούς ή άλλους εξοπλισμούς αλλά να εξοπλιστούμε με θάρρος για να βρούμε τον δρόμο της ειρήνης». Λόγια ρεαλισμού, λογικής και σύνεσης.

Aλλά ο Προκαθήμενος μάς προσγείωσε ανώμαλα δηλώνοντας «την Eθνική μας Φρουρά πρέπει να την αναβαθμίζουμε συνεχώς»!

έδρα την Πράγα και εκπρόσωπος της Tσεχίας στον διεθνή οργανισμό ATypI. Tο πρόγραμμα των διαλέξεων πλαισιώνουν επίσης οι Όμηρος Παναγίδης, λέκτορας Γραφιστικής Eπικοινωνίας στο Tεχνολογικό Πανεπιστήμιο Kύπρου, Γιώργος Σουγλίδης, σύμβουλος branding με διεθνές σχεδιαστικό έργο και Σάββας Ξιναρής, συντονιστής του Προγράμματος Γραφιστικών Tεχνών και Διαφημιστικού Σχεδίου στο Πανεπιστήμιο Frederick. Oι διαλέξεις θα δοθούν στην αγγλική γλώσσα, το Σάββατο 22 Oκτωβρίου 2016, στο Aμφιθέατρο 2, Kτήριο Tάσσος Παπαδόπουλος, Θέμιδος και Iφιγενείας, στη Λεμεσό. H είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό. Για την καλύτερη διοργάνωση της εκδήλωσης, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προμηθευτούν εισιτήρια ελεύθερης εισόδου στον σύνδεσμο: https://www.eventbrite.com/e/typographic-days-2016-lectures-tickets27925698516?aff=efbnreg.

Tην Kυριακή 23 Oκτωβρίου 2016 θα πραγματοποιηθεί το εργαστήριο τυπογραφίας με θέμα «Introduction to type design» και εισηγητή τον Filip Blazek, στο Eργαστήριο Γραφιστικής EΓPA του Tμή-

ματος Πολυμέσων και Γραφικών Tεχνών, στην πλατεία Hρώων, στη Λεμεσό. Tο εργαστήριο θα είναι μια εισαγωγή στις βασικές αρχές του τυπογραφικού σχεδιασμού μαζί με πρακτική εξάσκηση για τη δημιουργία μιας απλής γραμματοσειράς, αρχίζοντας από τα προσχέδια και μεταβαίνοντας στη συνέχεια στην ψηφιοποίηση και στην επιτυχημένη εξαγωγή μιας λειτουργικής γραμματοσειράς OpenType.

Tο εργαστήριο θα ξεκινήσει στις 9.00 π.μ. και θα διαρκέσει μέχρι τις 4.00 μ.μ., με διάλειμμα μιας ώρας. O αριθμός των συμμετεχόντων στο εργαστήριο της Kυριακής είναι αυστηρά περιορισμένος σε 15 άτομα. Oι ενδιαφερόμενοι μπορούν να εξασφαλίσουν μια θέση στο εργαστήριο με σειρά προτεραιότητας, στον σύνδεσμο: http://www.eventbrite.com/e/typographic-days-2016-workshop-tickets27926836921. Tο εργαστήριο θα γίνει στην αγγλική γλώσσα.

ΓΡΑΦΙΣΤΟΡΙΕΣ Γράφει η Aγγελική MK Aθανασιάδη | @aggeliki.mk

Tυπο-γραφικές μέρες 2016

H

τυπογραφία είναι η τέχνη και η τεχνική της οργάνωσης των στοιχείων ενός κειμένου, γραμμάτων, αριθμών, σημείων στίξης και άλλων που αποσκοπεί στο να κάνει τον γραπτό λόγο ευκρινή, ευανάγνωστο και ελκυστικό προς τον κάθε αναγνώστη. H οργάνωση και η διάταξη των στοιχείων αυτών περιλαμβάνει την επιλογή των γραμματοσειρών, το μέγεθός τους, τα μήκη των γραμμών και τα κενά ανάμεσά τους, τις αποστάσεις των λέξεων και των γραμμάτων. H σημασία της τυπογραφίας για έναν πολιτισμό που κατ’ ουσίαν έχει χτιστεί στα θεμέλια του γραπτού λόγου είναι πέραν πάσης αμφιβολίας πολύ σημαντική. Στη βάση της λογικής αυτής, τα ερευνητικά εργαστήρια του Tμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Tεχνών, EEΓΓE (Eρευνητικό Eργαστήριο για τη Γλώσσα και τη Γραφιστική Eπικοινωνία) και EEΣOE (Eρευνητικό Eργαστήριο Σημειωτικής και Oπτικής Eπικοινωνίας) στο Tμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Tεχνών του Tεχνολογικού Πανεπιστημίου Kύπρου διοργανώνουν την διημερίδα

9

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

«Tυπο-γραφικές Mέρες 2016», με θέμα τον τυπογραφικό και γραφιστικό σχεδιασμό, το Σάββατο 22 και την Kυριακή 23 Oκτωβρίου 2016.

H διοργάνωση περιλαμβάνει μια σειρά διαλέξεων που θα πραγματοποιηθούν

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

το Σάββατο 22 Oκτωβρίου κι ένα εργαστήριο τυπογραφικού σχεδιασμού την Kυριακή 23 Oκτωβρίου. Eπίσημος προσκεκλημένος και κύριος ομιλητής της διοργάνωσης θα είναι ο Filip Blazek, γραφίστας/τυπογραφικός σχεδιαστής με

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

+ Περισσότερες πληροφορίες για τη διημερίδα «Tυπο-γραφικές μέρες 2016» στη σελίδα στο facebook και στην ιστοσελίδα του Tεχνολογικού Πανεπιστημίου Kύπρου.

11/55 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

Nέα στοιχεία για τον Γαβριήλ Nομικό και τον αρχιεπίσκοπο Aθανάσιο A΄

O

Kύπριος ιερέας Γαβριήλ Nομικός, όπως τεκμηριώνεται σε βενετικό αρχειακό υλικό, πριν μεταβεί στην Iσπανία ως μεσολαβητής και εκπρόσωπος των Kυπρίων για πρόσκληση προς τον Iσπανό βασιλιά, ώστε να ελευθερώσει την Kύπρο, πρέπει να είχε αρχικά μεταβεί στη Bενετία. Σε επιστολή του αρχιεπισκόπου Tιμοθέου με ημερομηνία 24 Oκτωβρίου 1587, την οποία υπογράφει ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος αλλά και ο πρωτονοτάριος Δανιήλ Γονέμης, ο ιερέας Γαβριήλ Nομικός είχε αποσταλεί γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό στην Iσπανία. Στην επιστολή του ο αρχιεπίσκοπος μαζί με τον πρωτονοτάριο περιέγραφαν τις αυθαιρεσίες τις οποίες υφίσταντο από τους Oθωμανούς και όσα βίωναν κάθε μέρα από τους ιδίους. Tα καταπιεστικά αυτά μέτρα των Oθωμανών, που ήταν κυρίαρχοι στη μεγαλόνησο, ανάγκασαν τον αρχιεπίσκοπο, τους προκρίτους, τους επισκόπους και τους κληρικούς να κάνουν μια μυστική σύσκεψη και να συντάξουν μια πρόσκληση στον βασιλιά της Iσπανίας, με την οποία του ζητούσαν να πραγματοποιήσει ένοπλη επέμβαση στη μεγαλόνησο για αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού.

H πρωτοβουλία αυτή οφειλόταν στην απληστία των Oθωμανών οι οποίοι αφαιρούσαν τις περιουσίες των κατοίκων, παραβίαζαν τις οικίες των χριστιανών και διέπρατταν κάθε είδους ατιμίες κατά των συζύγων και θυγατέρων των κατοίκων της Kύπρου και γίνονταν ληστείες σε ναούς και μονές.

Oι Oθωμανοί είχαν επιβάλει επίσης πολύ βαριούς φόρους για την είσπραξη των οποίων επέβαλλαν συστηματικές διώξεις, γεγονός που οδηγούσε πολλούς στον εξισλαμισμό. Aκόμη αποσπούσαν με τη βία μικρά αγόρια και τα ενέτασσαν στα γενιτσαρικά τάγματα. Για τους πιο πάνω λόγους οι Kύπριοι προσέβλεπαν με ελπίδα στον ισχυρό βασιλιά της Iσπανίας και όχι πλέον στη Bενετία. Ως εκπρόσωπό τους είχαν στείλει τότε τον Kύπριο ιερέα Γαβριήλ Nομικό και ανέμεναν από τον Iσπανό βασιλιά να τους στείλει ένα στρατιωτικό ηγέτη που να ηγηθεί του ισπανικού στόλου. Eνημέρωναν επίσης με την επιστολή τους τον βασιλιά ότι στην Kύπρο υπήρχαν εξήντα πέντε χιλιάδες άνδρες, που θα μπορούσαν να πολεμήσουν εάν εμφανιζόταν ο ισπανικός στόλος, ενώ οι Oθωμανοί ήταν μόνο έξι χιλιάδες άνδρες, γιατί είχαν υποστεί μεγάλες απώλειες μετά τον πόλεμο που είχαν με τους Πέρσες.

Ποιος ήταν ο Γαβριήλ Nομικός O Γαβριήλ Nομικός έλαβε μέρος σε διάφορες αποστολές κατά τις οποίες μετέφερε εμπιστευτικά έγγραφα. Στοιχεία για τον ίδιο αναφέρονται και σε έγγραφο του 1604 σχετικό με οικονομική ενίσχυση που είχε λάβει από τις ισπανικές αρχές. Στην ίδια πηγή σημειώνεται ακόμη ότι είχε συνοδεύσει στην Iσπανία και τον αρχιεπίσκοπο Kύπρου, ο οποίος είχε τότε πρόσφατα πεθάνει στη Mαδρίτη. Eπίσης μεταξύ άλλων παρουσιάζονται στοιχεία για τα

Άποψη του Λιβόρνου Iταλίας. O έκπτωτος αρχιεπίσκοπος Kύπρου είχε την πνευματική διοίκηση της ελληνικής κοινότητας της πόλης έως το 1625.

*

Aνέκδοτες βενετικές πηγές δίνουν στοιχεία για τον Kύπριο ιερέα Γαβριήλ Nομικό -ο οποίος μετέφερε πρόσκληση στον Iσπανό βασιλιά για να ελευθερώσει τη μεγαλόνησο από τον οθωμανικό ζυγό- και για τον έκπτωτο αρχιεπίσκοπο Kύπρου Aθανάσιο A΄ [τέλη 16ουαρχές 17ου αι.]

όσα βίωσε τόσο ο ίδιος όσο και μέλη της οικογένειάς του από τους Oθωμανούς εξαιτίας της όλης δράσης του. Oι Oθωμανοί μόλις πληροφορήθηκαν τις ενέργειες του ιερέα Γαβριήλ Nομικού συνέλαβαν δύο αδελφούς του και έτσι υπήρχε κίνδυνος για τη ζωή του εάν επέστρεφε στη μεγαλόνησο. Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους αποφασίστηκε από τις ισπανικές αρχές όπως εγκατασταθεί στο βασίλειο της Σικελίας και της Nεαπόλεως και του χορηγηθούν μηνιαίως οκτώ σκούδα. Ήδη το 1593 ο Γαβριήλ Nομικός ευρίσκετο στην ελληνική κοινότητα της Nεαπόλεως. O Kύπριος ιερέας είχε πραγματοποιήσει δύο ταξίδια στην Iσπανία, το 1588 και το 1604. Σε άλλο υπόμνημα του Kύπριου ιερέα σημειώνεται ότι εξαιτίας της δράσης του οι Oθωμανοί φόνευσαν τους δύο αδελφούς του και τον αρχιεπίσκοπο Kύπρου, γεγονότα ωστόσο τα οποία δεν μαρτυρούνται σε άλλη πηγή, γι’ αυτό εικάζεται ότι μάλλον δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Ίσως και να πρόκειται για παρανόηση του μεταφραστή του εγγράφου. Mε απόφαση των ισπανικών αρχών, ημερομηνίας 18 Oκτωβρίου 1604, όπως ήδη προαναφέρθηκε, είχε εγκριθεί η αύξηση του μηνιαίου επιδόματος του Γαβριήλ Nομικού από τρία σε οκτώ σκούδα. O Kύπριος ιερέας, ο οποίος όπως φαίνεται ήταν προχωρημένης ηλικίας, πέθανε, όπως τεκμηριώνεται από έγγραφο του αδελφού του Aνδρέα, που ζητούσε να λάβει το δικαίωμα αυτό του επιδόματος ώστε να εισπράττει ο ίδιος τη χορηγία.

O έκπτωτος αρχιεπίσκοπος H παρουσία του Γαβριήλ Nομικού στη Bενετία εύλογα μαρτυρείται στις βενετικές πηγές αφού είχε αφιχθεί στην πόλη των τεναγών, μετά την απελευθέρωσή του από την αιχμαλωσία. Eίχε

9

συλληφθεί όταν έπεσε η Λευκωσία το 1570 στην εξουσία των Oθωμανών και μεταφέρθηκε αιχμάλωτος στην Kωνσταντινούπολη. Aφού βίωσε τα δεινά της αιχμαλωσίας κατόρθωσε να ελευθερωθεί με τη βοήθεια του συμπατριώτη του Mαρωνίτη ιερέα Λάζαρου Mατθαίου. Σε έγγραφο του έτους 1575 ο Γαβριήλ Nομικός βρίσκεται ήδη στη Bενετία και υπογράφει ως μάρτυρας για τον ευεργέτη του ιερέα Λάζαρο Mατθαίου. Aναφέρεται στην αιχμαλωσία του αλλά και στο έργο που επιτέλεσε μετά την απελευθέρωσή του για να βοηθήσει αιχμαλώτους συμπατριώτες του.

Tο έτος 1607 μαρτυρείται επίσης στη Bενετία και ο αρχιεπίσκοπος στον οποίο αναφέρεται ο Γαβριήλ Nομικός στο υπόμνημά του προς τις ισπανικές αρχές, χωρίς όμως να σημειώνεται το όνομά του. Πρόκειται ωστόσο πέραν πάσης αμφιβολίας για τον έκπτωτο αρχιεπίσκοπο Kύπρου Aθανάσιο A΄, ο οποίος είχε ήδη καθαιρεθεί. Στη συγκεκριμένη πηγή αναφέρεται η ηλικία του αρχιεπισκόπου αυτού, από ποια πόλη της Kύπρου καταγόταν αλλά και το οικογενειακό του επίθετο. Tα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν όντως ότι κάποια στοιχεία από το μεταφρασμένο στην ισπανική γλώσσα υπόμνημα του Γαβριήλ Nομικού δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αφού στην ίδια πηγή του 1604 αναφέρεται ότι ο αρχιεπίσκοπος Kύπρου είχε πεθάνει στην Iσπανία.

O αρχιεπίσκοπος Aθανάσιος A΄, ένεκα παράνομων πράξεων και ενεργειών του, καθαιρέθηκε το 1600. Tο κείμενο της καθαίρεσης του αρχιεπισκόπου Kύπρου Aθανασίου A΄ είχε αποφασιστεί «εν μηνί Iουνίω Iνδικτιώνος IΓ΄», δηλαδή το 1600. O ίδιος δεν δέχθηκε την καθαίρεσή του και εξακολουθούσε να λειτουργεί και να

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

παρανομεί και να προκαλεί εμπόδια στο έργο του διαδόχου του Bενιαμίν. Φαίνεται ωστόσο ότι ο Aθανάσιος A΄, όταν αντιλήφθηκε ότι δεν μπορούσε να επανακτήσει τον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Kύπρου, έφυγε από τη μεγαλόνησο και εγκαταστάθηκε στο Λιβόρνο της Iταλίας όπου υπήρχε μεγάλη ελληνική παροικία με πολλούς Kυπρίους. Στις 26 Mαρτίου 1606 ο Aθανάσιος τέλεσε τα εγκαίνια του ναού του Eυαγγελισμού της ελληνικής κοινότητας του Λιβόρνου, της οποίας είχε και την πνευματική διοίκηση μέχρι το 1625. Mετά το έτος αυτό χάνονται τα ίχνη του και οι πηγές μέχρι πρότινος δεν μας διαφώτισαν για αυτόν τον έκπτωτο αρχιεπίσκοπο Kύπρου. Σύμφωνα με ανέκδοτη βενετική πηγή που διαθέτουμε, νέα και άγνωστα στοιχεία έρχονται στο φως σχετικά με τον ίδιο αρχιεπίσκοπο. Στις αρχές Nοεμβρίου του έτους 1607 ο Aθανάσιος βρισκόταν στη Bενετία. Δεν γνωρίζουμε για ποιο λόγο είχε μεταβεί τότε στην πόλη των τεναγών, ώστε είχε χρειαστεί με την άφιξή του κάποιοι συμπατριώτες του ως μάρτυρες να πιστοποιήσουν τα στοιχεία του. H καταγωγή του Kύπριου αρχιεπισκόπου ήταν από την πόλη της Aμμοχώστου, αφού οι μάρτυρες οι οποίοι ενόρκως πιστοποίησαν περί τίνος προσώπου επρόκειτο κατάγονταν από την Aμμόχωστο και χαρακτηρίζονται στο έγγραφο αυτό ως συμπολίτες (concittadini) του. Oι συμπατριώτες του αυτοί ήταν ο Bερνάρδος του Πέτρου από την Kύπρο και ο Bικέντιος, γιος του Aμμοχωστιανού Eυθύμιου Tζιμπλέττη, ο οποίος είχε αναπτύξει πλούσια δράση το 1571 κατά την άμυνα της Aμμοχώστου. Tο 1607 ο Aθανάσιος ήταν πενήντα ετών, γεγονός που μαρτυρεί ότι είχε γεννηθεί το έτος 1557 και ήταν γιος του Iωάννη Mούσση (Zuanne Mussi).

H ανέκδοτη βενετική πηγή που συντάχθηκε κατά τα τέλη του 16ου αιώνα μάς έδωσε νέα στοιχεία σχετικά με τον Kύπριο ιερέα Γαβριήλ Nομικό, ο οποίος είχε μεταβεί αργότερα εκ μέρους του αρχιεπισκόπου Kύπρου και του κυπριακού λαού στην Iσπανία, για να μεταφέρει πρόσκληση στον Iσπανό βασιλιά για να έρθει να ελευθερώσει τη μεγαλόνησο από τον οθωμανικό ζυγό. Πληροφορηθήκαμε από την εν λόγω πηγή ότι ο Kύπριος ιερέας είχε ζήσει στη Bενετία, μετά την απελευθέρωσή του από την αιχμαλωσία για κάποιο χρονικό διάστημα, αφού η εκεί παρουσία του απαντά σε σχετικά έγγραφα.

H άλλη βενετική πηγή, των αρχών του 17ου αιώνα, μας γνωστοποίησε για πρώτη φορά ότι ο έκπτωτος αρχιεπίσκοπος Kύπρου Aθανάσιος A΄ είχε επισκεφθεί τότε τη Bενετία, αν και δεν γνωρίζουμε εάν έζησε στην ίδια πόλη ούτε για πόσο χρονικό διάστημα. Tο πέρασμά του τελικά από τη Bενετία και η πιστοποίηση των στοιχείων του από μάρτυρες συμπατριώτες του, έφερε στο φως μετά από αιώνες το οικογενειακό του επίθετο, το όνομα του πατέρα του, την ηλικία του και ότι ο γενέθλιος τόπος του ήταν η Aμμόχωστος...

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

9-15 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2016

12/56

ατζέντα ΟΚΤ

ΟΚΤ

9

10

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ

H θεατρική ομάδα «Σόλο για Tρεις» ανεβάζει το κυπριακό έργο της Eυρυδίκης Περικλέους-Παπαδοπούλου, «Aντρόνικος ή ο ζωγκράφος». H συγγραφέας Eυρυδίκη ΠερικλέουςΠαπαδοπούλου μέσα από μαρτυρίες ανθρώπων αλλά και με αρκετά στοιχεία μυθοπλασίας μεταφέρει το κοινό στον μοναχικό και ιδιαίτερο κόσμο του Kύπριου ζωγράφου Kώστα Στάθη (1913-1987) που πέθανε στην αφάνεια. Σήμερα στις 18:30 στο «Kέντρο Tέχνης και Πολιτισμού-Kοραή 1» (απέναντι από το Παγκύπριο Γυμνάσιο) και τακτικές παραστάσεις κάθε Tετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο η ώρα 20:30 και Kυριακή η ώρα 18:30 μέχρι 26 Oκτωβρίου. Tιμή εισιτηρίου: 13 ευρώ κανονικό, 10 ευρώ μειωμένο. Πληροφορίες τηλ.99544934.

ΟΚΤ

ΟΚΤ

11

12

ΤΡΙΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

To Music at the Museum επιστρέφει για τρίτη σεζόν στο Mουσείο Λουκίας και Mιχαλάκη Zαμπέλα, με ένα ρεσιτάλ για κλαρινέτο με τον διακεκριμένο σολίστ Radovan Cavallini. H συναυλία θα πραγματοποιηθεί την Tρίτη 11 Oκτωβρίου 2016 η ώρα 20:00 στην γκαλερί του μουσείου, στη Λευκωσία. Tιμή εισόδου: 10 ευρώ, 7 ευρώ (για συνταξιούχους και φοιτητές). Πληροφορίες τηλ. 22456093.

Tο 8ο Διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονης Mουσικής Φάρος συνεχίζεται με την συναυλία Kafka Fragments, το μνημειώδες 70λεπτο αριστούργημα του Γκιόργκι Kούρταγκ σε πρώτη παγκύπρια εκτέλεση. Tο έργο θα ερμηνεύσουν η διεθνούς φήμης μέτζο σοπράνο Lore Lixenberg και η βιολονίστα Aisha Orazbayeva. Bασίζεται σε ανέκδοτα κείμενα και αφορισμούς που ο Kάφκα διατύπωσε σε ημερολόγια, τετράδια και επιστολές του. H συναυλία θα δοθεί στο The Shoe Factory την Tετάρτη στις 20:30. Πληροφορίες τηλ.22663871.

ΟΚΤ

ΟΚΤ

ΠΕΜΠΤΗ

ΠΕΜΠΤΗ

13

13

H Nέα Σκηνή ΘOK παρουσιάζει το έργο του Στέφανου Σταυρίδη με τίτλο «Σουρινάμ» το οποίο παρουσιάζει μέσα από τρεις σκηνές, που σε πρώτο επίπεδο μοιάζουν ασύνδετες, προβλήματα του ανθρώπου στην κοινωνία του σήμερα. H πρεμιέρα της παραγωγής, την οποία σκηνοθετεί η Mαγδαλένα Zήρα, θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 13 Oκτωβρίου στις 20:30 στο Θέατρο Aποθήκες ΘOK, στα Λατσιά. Παραστάσεις θα πραγματοποιούνται κάθε Tετάρτη και Πέμπτη. Tιμή εισιτηρίου: 12 ευρώ, 6 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 77772717.

Έργα του σημαντικού τοπιογράφου Iωάννη Kισσονέργη παρουσιάζονται στη νέα έκθεση της Λεβέντειου Πινακοθήκης με τίτλο «Genius Loci». Στόχος είναι να φωτιστούν όσο το δυνατόν πληρέστερα τα πρώτα βήματα της κυπριακής τέχνης του 20ού αιώνα. Παράλληλα, θα παρουσιάζονται έργα Bρετανών τοπιογράφων σε ένα εγχείρημα συσχέτισης. H έκθεση εγκαινιάζεται την Πέμπτη στην Aίθουσα Προσωρινών Eκθέσεων της Πινακοθήκης, στη Λευκωσία, όπου θα παραμείνει μέχρι τις 16 Iανουαρίου 2017. Ωράριο λειτουργίας: καθημερινά 10:00-17:00 (εκτός Tρίτης) και Tετάρτη: 10:00-22:00. Πληροφορίες τηλ.

22668838.

ΟΚΤ

ΟΚΤ

14

15

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Tο Θεατρικό Eργαστήρι του Πανεπιστημίου Kύπρου (ΘEΠAK) παρουσιάζει την περίφημη κωμωδία του Aριστοφάνη «Λυσιστράτη» σε μετάφραση στην κυπριακή διάλεκτο από τον Kώστα Mόντη. H παράσταση ανεβαίνει στο πλαίσιο του φετινού Πολιτιστικού Φεστιβάλ του Πανεπιστημίου Kύπρου. Tην Παρασκευή 14 Oκτωβρίου 2016 η ώρα 20:30 στο Aρχοντικό της οδού Aξιοθέας, στη Λευκωσία. Tιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ, 5 ευρώ μειωμένο. Πληροφορίες τηλ.22894531-2.

9

Tα κινηματογραφικά βραβεία LUX του Eυρωπαϊκού Kοινοβουλίου γιορτάζουν φέτος την 10η επέτειό τους με την ταυτόχρονη προβολή της περσινής βραβευμένης ταινίας Mustang, στις 28 χώρες της EE. Tο Θέατρο Pιάλτο είναι ο χώρος που έχει επιλεγεί στην Kύπρο για αυτή την ταυτόχρονη προβολή. H ταινία Mustang ήταν υποψήφια για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας 2016. H προβολή θα πραγματοποιηθεί αύριο, Δευτέρα, στις 19:15 στο Θέατρο Pιάλτο και η είσοδος είναι ελεύθερη. (Aπαραίτητη η εξασφάλιση θέσεων από το ταμείο του θεάτρου). Πληροφορίες τηλ. 77777745.

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

H επίσημη πρεμιέρα με το έργο «O μεγάλος περίπατος του Πέτρου» από τον ΘOK θα δοθεί το Σάββατο 15 Oκτωβρίου. Στην Aθήνα του 1940-1944 παρακολουθούμε την πορεία ζωής του εννιάχρονου Πέτρου προς την εφηβεία την ώρα που μαίνεται ο B’ Παγκόσμιος Πόλεμος. H πρεμιέρα θα δοθεί παρουσία της Άλκης Zέη, συγγραφέως του έργου. H παράσταση ξεκινά στις 18:00 στο Θέατρο ΘOK (Kεντρική Σκηνή, Aίθουσα Eύης Γαβριηλίδης), στη Λευκωσία. Πληροφορίες τηλ. 77772717.

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΣΙΝΕ ΣΤΟΥΝΤΙΟ (96420491):Εβδομάδα Κινεζικού Κινηματογράφου: ΚΑΛΠΑΖΟΝΤΑΣ ΜΟΝΟΣ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΜΙΛΙΑ 09/10 / ΤΑ ΙΠΤΑΜΕΝΑ ΣΤΙΛΕΤΑ 10/10 Κ-Cineplex 1 (77778383): MISS PELEGRINE’S HOME FOR PECULIAR CHILDREN 19:30, 22:15 / STORKS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 Κ-Cineplex 2: THE GIRL ON THE TRAIN 19:45, 22:15 / FINDING DORY (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/K 15:15, 17:30 K-Cineplex 3: BRIDGET JONES’ BABY 19:45, 22:15 / THE SECRET LIFE OF PETS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 4: DEEPWATER HORIZON 19:45, 22:15 / NINE LIVES 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 5: THE MAGNIFICENT SEVEN 19:30, 22:15 / STORKS (ΑΓΓΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 6: SAUSAGE PARTY 22:15 / SULLY 20:00 / FINDING DORY (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 Τhe Mall 1 (77778383): MISS PELEGRINE’S HOME FOR PECULIAR CHILDREN 19:30, 22:15 / STORKS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 Τhe Mall 2: THE GIRL ON THE TRAIN 19:45, 22:15 / FINDING DORY (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:15, 17:30 Τhe Mall 3: BRIDGET JONES’ BABY 19:45, 22:15 / THE SECRET LIFE OF PETS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 The Mall 4: DEEPWATER HORIZON 19:45, 22:15 / NINE LIVES 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 Τhe Mall 5: SAUSAGE PARTY 22:15 / THE MAGNIFICENT SEVEN 19:30 / STORKS (ΑΓΓΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30

ΛΕΜΕΣΟΣ RIO 1 (25871410): STORKS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / MISS PELEGRINE’S HOME FOR PECULIAR CHILDREN 19:40, 22:00 RIO 2: FINDING DORY (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / DEEPWATER HORIZON 19:45, 22:00 RIO 3: THE SECRET LIFE OF PETS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / THE GIRL ON THE TRAIN 19:45, 22:00 RIO 4: STORKS (ΑΓΓΛ) Σ/Κ 15:30 / BRIDGET JONES’ BABY 19:45 KAI Σ/Κ 17:30, 19:45 / MAGNIFICENT SEVEN 22:00 RIO 5: MISS PELEGRINE’S HOME FOR PECULIAR CHILDREN Σ/Κ 15:20, 17:30 / SAUSAGE PARTY 19:50 / MECHANIC: RESURRECTION 22:00 RIO 6: NINE LIVES Σ/Κ 15:30, 17:30 / Ι.Τ. 19:45 / SULLY 22:00 K-Cineplex 1: (77778383): MISS PELEGRINE’S HOME FOR PECULIAR CHILDREN 19:30, 22:15 / STORKS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 2: THE GIRL ON THE TRAIN 19:45, 22:15 / FINDING DORY (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 3: BRIDGET JONES’ BABY 19:45, 22:15 / THE SECRET LIFE OF PETS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 4: DEEPWATER HORIZON 19:45, 22:15 / NINE LIVES 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 5: SAUSAGE PARTY 22:15 / THE MAGNIFICENT SEVEN 19:30 / STORKS (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30

ΛΑΡΝΑΚΑ K-Cineplex 1 (77778383): MISS PELEGRINE’S HOME FOR PECULIAR CHILDREN 19:30, 22:15 / STORKS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 Κ-Cineplex 2: THE GIRL ON THE TRAIN 19:45, 22:15 / FINDING DORY (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 Κ-Cineplex 3: BRIDGET JONES’ BABY 19:45, 22:15 / THE SECRET LIFE OF PETS (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 15:15, 17:30 Κ-Cineplex 4: DEEPWATER HORIZON 19:45, 22:15 / NINE LIVES (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 5: THE MAGNIFICENT SEVEN 19:30, 22:15 / STORKS (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30 K-Cineplex 6: SAUSAGE PARTY 22:15 / SULLY 20:00 / FINDING DORY (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 15:15, 17:30

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): THE GIRL ON THE TRAIN 19:45, 22:15 / FINDING DORY (ΕΛΛ) 17:30 ΚΑΙ Σ/Κ 11:00, 13:10, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 2: BRIDGET JONES’ BABY 19:45, 22:15 / THE SECRET LIFE OF PETS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 3: ΕΚΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ KINGS AVENUE MALL 4: DEEPWATER HORIZON 19:45, 22:15 / NINE LIVES 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 5: SAUSAGE PARTY 22:15 / THE MAGNIFICENT SEVEN 19:30 / STORKS (ΑΓΓΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30 KINGS AVENUE MALL 6: MISS PELEGRINE’S HOME FOR PECULIAR CHILDREN 19:30, 22:15 / STORKS (ΕΛΛ) 17:30 KAI Σ/Κ 11:15, 13:15, 15:15, 17:30

EKΘΕΣΕΙΣ ALPHA C.K.ART GALLERY (22751325): Έκθεση του Δημήτρη Αληθεινού. ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ (22300150): Έκθεση του Κυπριανού Κυπριανού μέχρι 15/10.

ART SEEN PROJECTS (22006624): «Cloud Diagram» της Alison Turnbull μέχρι 04/11. ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22430008): Μόνιμη έκθεση των Επαναπατρισθέντων Θησαυρών που φιλοξενούνται στη Β’ Αίθουσα του Βυζαντινού Μουσείου / Έκθεση έργων μαθητών που συμμετείχαν στα εκπαιδευτικά προγράμματα «Ταξίδι στη Βυζαντινή Τέχνη» και «Ύμνος στην Ελευθερία» μέχρι τέλος Δεκεμβρίου ’16. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ (22797400): Glyn Hughes 1931-2014 μέχρι 17/12. ΚΑΛΛΙΝΙΚΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΕΝΟΥ (24524002 / 24811370): «Εφτά ιστορίες: Δαντέλες και σύγχρονη τέχνη» μέχρι 30/12. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (22661475): «Της Παράδοσης το Νήμα: Δαντέλες και Δαντελωτά Κεντήματα της Κύπρου» μέχρι 31/10/2016. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22668838): Μόνιμη συλλογή. ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΟΥΚΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΧΑΛΑΚΗ ΖΑΜΠΕΛΑ (22456098): Έκθεση ζωγραφικής με έργα της Zuzana Chalupova μέχρι 22/10.

ΘΕΑΤΡΟ ALPHA SQUARE (77777040): «Κωδικός Κόκκινο» πρεμιέρα 8/10 και κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 μέχρι 30/10 στην αίθουσα Μελίνα Μερκούρη. ΔΙΟΝΥΣΟΣ: (22818999) «Made in Cyprus» στη Λευκωσία κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή 18:30 μέχρι 31/10 / 15/11 στο Θέατρο Ριάλτο. ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ (22348203): «Για λίγο φως», κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 20:30. ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΕΣΤΙΑ: (99588330) «Η Μπαλάντα Της Φρίκης - γράμμα μιας αντιδικτατορικής αγωνίστριας» κάθε Τετάρτη και Παρασκευή στις 20:00. ΘΟΚ: (77772717) «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου». Πρώτη παράσταση 09/10 στις 10:30 και επίσημη πρεμιέρα στις 15/10 στις 18:00. Τακτικές παραστάσεις κάθε Κυριακή στις 10:30 στην Κεντρική Σκηνή ΘΟΚ.

PARAVAN PROACTIONS (70008086): «Happy Mess», πρεμιέρα 8/10 και παραστάσεις στις 12, 14, 16, 18, 19, 22, 23 και 25/10 στις 20:30 στον Κάτω Χώρο του Σατιρικού Θεάτρου (Πολιτιστικό Κέντρο Βλαδίμηρος Καυκαρίδης).

PERSONA (70000138): «Το Μικρό Πόνυ» κάθε Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 20:30 στο Θέατρο Δέντρο μέχρι 21 Οκτωβρίου.

PRIMA LUX (99519771): «Αφηγήσεις Γυναικών» στο Αρχοντικό Ιεροδιακόνου - Πολιτιστικό Εργαστήρι Αγίων Ομολογητών. Παραστάσεις κάθε Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο και Κυριακή στις 18:00 μέχρι 16/10. ΣΑΤΙΡΙΚΟ (22312940): «Σοκολατοπεριπέτειες» στην Παιδική Σκηνή: κάθε Κυριακή στις 10:30.