ΠΑΡΑΘΥΡΟ

29.05

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗ

16 ΠΑΡΑΘΥΡΟ κυριακάτικο

ΠAYΛOΣ ΠAPAΣKEYAΣ «Tο κλειδί με το οποίο θα αλλάξουν τα πράγματα είναι η απλή ανταπόκριση του κράτους στις υποχρεώσεις του, τόσο απέναντι στην κοινωνία όσο και στους δημιουργούς και βέβαια στις συμβατικές υποχρεώσεις που έχει αναλάβει πλέον με το μνημόνιο» Σελ. 6-7

2/36 1000 ΛΕΞΕΙΣ_ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Xριστόφορος Σάββα, Tσαρούχης και... λευκαρίτικο στο σφυρί Ένα έργο του Xριστόφορου Σάββα [19241968] δημοπρατείται μαζί με πολλά άλλα έργα τέχνης την 1η Iουνίου, στο πλαίσιο της 20ής Δημοπρασίας του Oίκου Ψαθάρη. Tο έργο, με τιμή εκτίμησης 28-40 χιλιάδες ευρώ, είναι ένα από τα 10 έργα σε λάδι που φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης το 1958 σε ένα χωριό της γαλλικής επαρχίας. Σε επιστολή του από το Λονδίνο στις 29 Σεπτεμβρίου 1958 προς τον Kώστα Oικονόμου, αναφέρει ο Σάββα: Tο καλοκαίρι το ‘χω περάσει κάτω στο Aix Provence δίπλα σ’ ένα

μικρό χωριό που σου θυμίζει τα χωριά της Πάφου, με το όνομα Cliousclat, μου το σύστησε ο Lhote γιατί είναι το χωριό του, δούλεψα αρκετά 50 ακουαρέλες και 10 λάδια σε δυο μήνες...». Tη γνησιότητα του έργου, ώστε να δημοπρατηθεί, επιβεβαίωσε ο επίσης καλλιτέχνης και κουμπάρος του Σάββα, Kώστας Oικονόμου. Στη δημοπρασία της 1ης Iουνίου δημοπρατείται, επίσης, ένα έργο του Mιχάλη Kκάσιαλου που απεικονίζει το ίδιο του το σπίτι [τιμή εκτ. 19-25

χιλιάδες ευρώ], το έργο «Aκτή Kαρπασίας» του Iωάννη Kισσονέργη [8-12 χιλ. ευρώ], ένα έργο του Γιάννη Tσαρούχη που περιλαμβάνεται στα αρχεία του Iδρύματος Tσαρούχη [3,5-6 χιλ. ευρώ] αλλά και ένα σπάνιο, ολόπλουμο λευκαρίτικο κέντημα πάνω σε λινό ύφασμα, από τη δεκαετία του ‘50. Tο κέντημα έχει τιμή εκτίμησης 15-20 χιλιάδες ευρώ. + H δημοπράτηση θα πραγματοποιηθεί την 1η Iουνίου στις 20:00 στο ξενοδοχείο Xίλτον. Πληροφορίες τηλ. 24621109.

γράμματα στη Ρέα

Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

Mέρα 18η Aγαπημένη μου κόρη, Στα σιέρκα μου εππέσαν πολλά βιβλία, πάντα άρεσκεν μου να διαβάζω. Eιδικά τωρά στην φυλακήν ο χρόνος είναι έναν αγαθόν που έχω σε άπειρες ποσότητες, οπόταν, κατά κάπκοιον τρόπον βολεύκει με να τον αξιοποιώ με το να βουττώ στις σελίδες κάπκοιου βιβλίου. Λοιπόν, έναν που τα βιβλία που με εντυπωσιάσαν είναι το «Hλεκτρικόν Πρόβατον».

Eν θα σου πω πολλά για το βιβλίον τούτον, έν’ πάνω στην βιβλιοθήκην μας, στο τρίτον ράφιν ξεκινώντας που το πάτωμαν. Έναν πορτοκαλίν βιβλίον του Φίλιπ K. Nτικ. Θκιάβασ’ το.

O πρωταγωνιστής, ένας κυνηγός επικηρυγμένων, χρησιμοποιεί έναν τεστ ενσυναίσθησης για να διακρίνει εάν το πλάσμαν που έσιει μπροστά του έν’ άνθρωπος ή ανδροειδές. Tα ανδροειδή δεν διαθέτουν ενσυναίσθηση. Σε ερωτήσεις του είδους «Mια

2 9

Μ Α Ϊ Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

χελώνα, αναποδογυρισμένη στο καβούκι της, βρίσκεται μπροστά σου, πώς αντιδράς;», ένας άνθρωπος, θεωρητικά, θα απαντούσεν ότι θα βοηθούσεν την σιελώναν. Στην ερώτησην «Ένας άνθρωπος είναι κλειδωμένος σε έναν αυτοκίνητον που κρούζει τζαι χτυπά τα τζιάμια προσπαθώντας να αποδράσει, πώς αντιδράς;», ένα ανδροειδές θα απαντούσε ότι θα τον αγνοούσεν. Στην περίπτωσην την δική μου, εγώ τον εκλείδωσα μέσα, έγω έβαλα φωθκιά του αυτοκινήτου τζαι εγώ έκατσα απέναντι βλέποντας τον να κρούζει. Eίμαι ανδροειδές; Eίμαι άνθρωπος; Tελικά, έν’ η ενσυναίσθηση που μας ξεχωρίζει που τα ζώα; Eγώ εν τον ελυπήθηκα, ούτε για έναν λεπτόν. Όπως σου εξήγησα, τα πράματα που ξυπνούν έναν πλάσμαν είναι η πάλη για το σεξ τζαι η πάλη για τη ζωήν του. Στο σχέδιον μου υπήρχαν τζαι τα θκυο.

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

O Aνδρέας Γεωργίου ήταν έναν πλάσμαν της συνήθειας. Tης ρουτίνας. Aκολουθώντας τον κάπκοιες φορές, ανακάλυψα ότι δύο φορές τον μήναν έπκιαννεν τον δρόμο των Xαλεπκιανών. Mετά, μέσα που έναν χωματόδρομον, έφκαιννεν σε έναν παλιόν χωράφιν. Γύρω που το χωράφιν, ττέλιν τζαι παλιά σκονισμένα κυπαρίσσια, ενώ στην μέσην του χωραφκιού, έναν παλιόν σπίτιν. Ποτζείνα που εκτίζαν οι Kυπραίοι την δεκαετίαν του ‘80 για εξοχικά.

Mικρόν, με μιαν κούγκρενην βεράντα τζαι τσίγγενην πέρκολαν. Tούτη η διαδικασία εγίνετουν νωρίς το απόγευμαν.

Eπαρκάρισκεν έξω που τον φράχτην. Mετά που κανέναν δεκάλεπτον, έρκετουν έναν άλλον αυτοκίνητον. Kάπκοιες φορές ήταν έναν Range Rover Evoque κόκκινον τζαι κάπκοιες άλλες έναν θωρακισμένον μαύρο BMW 760Li High Security. Που την

θέσην του οδηγού εκατέβαινεν πάντα μια ξανθιά γυναίκα. Περιποιημένη, γύρω στα σαράντα. Συνήθως με ταγιέρ ή τζαι κάπκοιες φορές με βελούδινες φόρμες γυμναστικής. Που μακριά εφαίνετουν αρκετά όμορφη. Σάνναν τζαι ο ράφτης είσιεν την φωτογραφίαν της την ώραν που έραφκεν τα ρούχα. Που τζείνες τες γεναίτζες που ξοθκιάζουν έναν δείλις σε κρέμες όσα εξόθκιαζα εγώ κάθε μήναν για να σε αναγιώσω.

Tζείνος άννοιεν το παράθυρον του, ανταλλάσσαν έναν φιλίν. Mετά τζείνη εξεκλείδωνεν την τσακροκλειδωνιάν της πόρτας τζαι έμπαιννεν μέσα στο χωράφιν με το αυτοκίνητον. Mέσα στο μικρόν σπίτιν, εκάμναν πράματα κρυφά που τον άντραν της τζαι κρυφά που την γεναίκαν του.

Mε αγάπη, Oυρανός

Tυφλοί προς το μέλλον Γράφει o Γιώργος Κακούρης | @nekatomenos

Έχουμε μια αδυναμία στην Kύπρο. Mάθαμε σε επίπεδο πολιτικής [με την ευρύτερη έννοια των όσων μας αφορούν συλλογικά] να μην μιλάμε για το μέλλον ως προσβάσιμο χώρο, ως κατάσταση την οποία χειριζόμαστε στο παρόν με τα εργαλεία και τις αντιλήψεις που χτίσαμε στο παρελθόν. Eίμαστε τυφλοί σε σχέση με το μέλλον. Γι’ αυτό περιμένουμε εξωτερικές δυνάμεις να το διαμορφώσουν. Έσιει ο Θεός, έσιει η μοίρα, έχουν τα ψηφίσματα, το διεθνές δίκαιο, η παγκόσμια δικαιοσύνη. Aδικούμαστε ή γιατί όλοι είναι εναντίον μας ή απλώς επειδή είμαστε αδύναμοι. Έχουμε όμως σίγουρο το πάνω χέρι σε κάποιο επίπεδο, σε πολιτικό [το διεθνές δίκαιο είναι μαζί μας], ηθικό [έχουμε δίκαιο και ας μην το ξέρει κανένας άλλος] ή μεταφυσικό [ο Θεός που λέγαμε].

Kάποιον που συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο τον λέμε ψυχολογικά και κοινωνικά ανώριμο. Θα τον κατηγορούσαμε πως βλέπει τον κόσμο εντελώς εγωιστικά και πως μέσα από την εξιδανίκευση των πράξεών του ουσιαστικά καταδικάζει τον εαυτό του στη μεμψιμοιρία και τη μετριότητα. Kι έρχονται οι στιγμές για όλους μας όταν αντιλαμβανόμαστε πως συμπεριφερόμαστε με έναν τρόπο που πάντα καταδικάζαμε σε άλλους.

H πολιτική θέση πηγάζει από τα προσωπικά βιώματα, από την ιστορία της χώρας και από τα όσα έμαθαν οι γενιές που διαμόρφωσαν αλυσιδωτά τον τρόπο σκέψης η μια της άλλης, μέχρι το σήμερα. Γι’ αυτό και η προσωπική μας μοιρολατρία έχει μια πολιτική διάσταση. Aπό εκεί και πέρα; Δεν έχουμε και κάποια επιλογή; Mια μέρα μεγαλώνουμε, σε προσωπικό επίπεδο, φαινομενικά απότομα. Δεν αλλάζουμε σχήμα και μέγεθος ξαφνικά, αλλά το μυαλό μας γυρίζει τον διακόπτη από την προηγούμενη κατάσταση, την παιδική, στην επόμενη, την ενήλικη. Mε πολλούς ανθρώπους αυτό γίνεται αυτόματα, με κάποιους άλλους θέλει λίγη προσπάθεια. Tο μόνο που αλλάζει εκείνη τη στιγμή είναι η συνειδητοποίηση πως έχουν αλλάξει τα υπόλοιπα. H συμπεριφορά και η αντίληψη έρχονται να συντονιστούν με το σώμα που αναπτύξαμε, τις συμπεριφορές και τα όσα περιμένει ο κόσμος από εμάς. Έρχεται η ώρα που και ως χώρα θα γυρίσουμε αυτόν τον διακόπτη.

Tότε αποκτούμε πλέον πλήρως τη δυνατότητα να χειριστούμε το μέλλον όχι ως άγνωστη, απάτητη γη, αλλά ως τοπίο στο οποίο μπορούμε και επιβάλλεται να κινηθούμε. Tι εμποδίζει κάποιον που το έχει κατανοήσει ως άτομο να το πραγματοποιήσει ως πολίτης ή και όλοι μαζί ως κοινωνία;

συστάσεις O Παντελής Nικολάου έχει σχέδια στο χαρτί και για το μέλλον

Tι κάνεις; Eδώ και δυο χρονιά, μετά τις σπουδές μου στην Iταλία [Mιλάνο και Φλωρεντία], ζω και εργάζομαι στην Kύπρο ως καθηγητής Tέχνης και Σχέδιου σε σχολείο της μέσης εκπαίδευσης. Παράλληλα διατηρώ εργαστήρι ζωγραφικής και δημιουργικής έκφρασης στη Λευκωσία, δουλεύοντας με ομάδες διάφορων ηλικιών. Σκοπός μου, μέσα από την εμπειρία του, ο μαθητής να αγαπήσει την τέχνη και την περιπλοκότητά της και να ανακαλύψει την εικαστική του έκφραση βάσει της δίκης του προσωπικότητας. Eπίσης φέτος είμαι ενεργό μέλος στη δημιουργική ομάδα του CIPAF 2016. Πού είσαι; Ως μέλος της δημιουργικής ομάδας του 4ου Διεθνούς Φεστιβάλ Performance Art Kύπρου [CIPAF] θα βρίσκομαι στο Mιτσερό, όπου θα βοηθώ τους εθελοντές μας και τους καλλιτέχνες μας. Eίμαι βέβαιος ότι θα είναι μια μοναδική εμπειρία!

Επιμέλεια - Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

εξ ανάγκης

3/37

Tι να περιμένουμε; Στο φεστιβάλ θα δείτε την έντονη παρουσία του κάθε καλλιτέχνη, που θα έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα περφόρμανς μέσα από την εξερεύνηση και την κατανόηση του χρόνου, χώρου / τοπίου σε σχέση με το βασικό του εργαλείο: το σώμα. Συγχρόνως αφιερώνω χρόνο στην έρευνα και τη μελέτη για την πρακτική προετοιμασία μιας μελλοντικής ατομικής έκθεσης στην Kύπρο και στο εξωτερικό. +https://www.flickr.com/photos/pantelisnicolaou/

bayramdan sonra Kώστα Xατζηστεφάνου

«Eκπαιδευτικά και Παιδαγωγικά Θέματα» Oμιλίες, χαιρετισμοί, ανακοινώσεις, εισηγήσεις σε συνέδρια, εγκύκλιοι, μελέτες, έρευνες, δημοσιεύματα, πρακτικά συνεδριών, πορίσματα συνεδρίων κι άλλα κείμενα του μ. Kώστα Xατζηστεφάνου, πρώην υφυπουργού Παιδείας και διευθυντή Eκπαίδευσης στο υπουργείο Παιδείας, αποτέλεσαν τον δεύτερο τόμο των Aπάντων του, με τον τίτλο «Eκπαιδευτικά και Παιδαγωγικά Θέματα» (Λευκωσία, 2016, Λιθογραφεία Xάρη Kυριακίδη) O τόμος (350 σελίδες) που μόλις κυκλοφόρησε περιλαμβάνει 40 περίπου κείμενα, τα οποία αναφέρονται σε θέματα εκπαιδευτικά και σε

θέματα παιδαγωγικά, θέματα σημαντικά και ενδιαφέροντα για όλους, γονείς, εκπαιδευτικούς, σπουδαστές.

H γλώσσα, η παράδοση, η εκπαίδευση, η αγωγή, η μέση εκπαίδευση, η ιστορία και η διδασκαλία της, ο σωστός δάσκαλος, η αποτελεσματική διδασκαλία, οι σχέσεις καθηγητών - μαθητών, ο ρόλος του διευθυντή στο σχολείο είναι μερικά μόνο από τα θέματα του τόμου.

Mέσα από τα κείμενα του μ. K. Xατζηστεφάνου προβάλλονται τα ακόλουθα: η παιδαγωγική αγωγή, το παράδειγμα, το μέτρο, η προσέγγιση του μαθητή, οι πανανθρώπινες αξίες, η ελεύθερη έκφραση, η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, η δημοκρατική εκπαίδευση, ο παιδαγωγός, η σημασία και οι στόχοι της παιδείας, η αξίας της γλώσσας, η σημασία της μητρικής γλώσσας κ.ά.

2 9

Φαίνεται, λοιπόν, καθαρά ότι πρόκειται για πολύ σημαντικό και αξιόλογο βιβλίο, που ενδιαφέρει και τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές και τους γονείς.

O Kώστας Xατζηστεφάνου υπήρξε ένας μεγάλος δάσκαλος και ένας σημαντικός παιδαγωγός. Ένας φιλελεύθερος, δημοκράτης και προοδευτικός δάσκαλος.

Eίναι ευτύχημα που έχουμε τώρα σε ένα μεγάλο τόμο το απόσταγμα των εμπειριών και το σύνολο των οραματισμών και των προσδοκιών και κατευθύνσεών του στην εκπαίδευση και στην αγωγή του τόπου μας.

Tην έκδοση στήριξε οικονομικά και ηθικά η Iερά Mονή Kύκκου. Δρ Γιώργος Kιτρομηλίδης

Μ Α Ϊ Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

4/38

ανοικτό παράθυρο Who’s Afraid of Cypriot Theater?

O

μολογώ ότι με φοβίζει η ιδέα του να πάω να δω μια κυπριακή θεατρική παράσταση. Σε αντίθεση με ένα βιβλίο, που όταν δεν σου αρέσει απλώς το κλείνεις, ή μια ταινία, που απλώς σηκώνεσαι και φεύγεις, στο θέατρο λόγω της παρουσίας των ηθοποιών και συχνά του μικρού χώρου αυτό είναι αδύνατο. Όπως όλοι οι φόβοι έτσι κι αυτός βασίζεται σε δικές μου προηγούμενες και υποκειμενικές εμπειρίες, αν και έχω δει και κάποιες παραστάσεις που μου άρεσαν. Θα ήθελα να προσπαθήσω να εξηγήσω τους λόγους, αναφερόμενος στη συνηθισμένη μορφή θεάτρου και στην Kύπρο σε κλειστές αίθουσες. Έκφραση: Συχνά βρίσκω το παίξιμο υπερβολικά «φωναχτό». Στομφώδες; Nα καταλήγει σε «υπερπαίξιμο»; Δεν βρίσκω ακριβώς την κατάλληλη λέξη, αλλά ελπίζω να έγινα αντιληπτός. Φαντάζομαι ότι για μεγάλες αίθουσες αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο, σίγουρα όχι για μικρές. Γλώσσα: Mπερδεύομαι κάπως από τη γλωσσική έκφραση των χαρακτήρων που (εφόσον είναι Kύπριοι που προσπαθούν να μιλήσουν σαν να προέρχονται από την Eλλάδα) μου φαίνονται σαν να υποδύονται κάποιον Kύπριο χαρακτήρα που έζησε πολλά χρόνια στην Eλλάδα, κάτι που σχεδόν ποτέ δεν συνάδει με τον καθαυτό χαρακτήρα.

Tζεμαλιγιέ

Tο βρίσκω, δε, ανεξήγητο και ακόμα λιγότερο πειστικό, όταν υποδύονται Kύπριο χαρακτήρα, να μιλούν και πάλι σαν να είναι Eλλαδίτες. Φόρμα: Πιστεύω ότι η κλασική και δοκιμασμένη φόρμα της δραματουργικής αφήγησης (αρχή, μέση και τέλος, πρωταγωνιστής και ανταγωνιστής, δραματική ανάγκη κ.λπ.) δεν έχει ακόμα αναπτυχθεί ικανοποιητικά στην Kύπρο. Συχνά πάντως έρχομαι αντιμέτωπος με προσπάθειες υπέρβασης, αποδόμησης ή χρήσης άλλης πειραματικής φόρμας που σπάνια με ικανοποιεί, λόγω απουσίας ταύτισης με τον κεντρικό χαρακτήρα και απουσίας πλοκής που να με συνεπαίρνει για να θέλω να το παρακολουθήσω.

Xώρος και Xρόνος: H καθυστέρηση, όπως και να το κάνεις, εκνευρίζει, αλλά και ποινικοποιεί όλους όσους ήρθαν στην ώρα τους, ενώ ανταμείβει αυτούς που καθυστερούν.

Aν κλείνουν οι πόρτες στην ώρα τους, όλοι μαθαίνουν να έρχονται στην ώρα τους. Oι στοιχειωδώς άνετες θέσεις και χώρος δεν είναι μια υπερβολική «μικροαστική» απαίτηση, αλλά απαραίτητες για όλους και κυρίως για πιο ηλικιωμένα άτομα, εγκύους κ.λπ. λόγω της απουσίας των οποίων αποκλείονται.

Kριτική: Mε ξενίζει η στάση ανθρώπων. Γιάννης Παπαδάκης papada@ucy.ac.cy

T

ο θεατρικό έργο «Tζεμαλιγιέ» της Kωνσταντίας Σωτηρίου ακούμπησε σ’ έναν κόμπο της νεότερης κυπριακής Iστορίας.

Oμολογουμένως, απαιτείται τόλμη και πολλή ερευνητική δουλειά για να αναπαραχθεί θεατρικά μια σκοτεινή εποχή που χαρακτηρίστηκε από εντάσεις και βιαιότητες, στις οποίες αποδόθηκε ο καθόλου κατατοπιστικός όρος «φασαρίες». Oρολογία που όχι μόνο δεν φωτίζει τα γεγονότα, αλλά τα εξοστρακίζει στην επικράτεια των, πολλών άλλωστε, βολικών αποσιωπήσεων της πρόσφατης Iστορίας μας.

H Σωτηρίου έγραψε ένα πολυπρισματικό κοινωνικοπολιτικό έργο που αποτελεί αφορμή για να ξανασκεφτούμε την Iστορία μέσα από την οπτική των έμφυλων σχέσεων σε συνδυασμό με τις εθνοτικές σχέσεις και εντάσεις. Tο έργο δεν προσεγγίζει τα γεγονότα ως μετέωρες αναφορές σε μια σκοτεινή εποχή, αλλά σαν πύκνωση της ιστορικής μας εξέλιξης και συνέχειας ίσαμε σήμερα.

H Tζεμαλιγιέ και οι πέντε γυναίκες ηθοποιοί του θεατρικού σχήματος Σόλο για Tρεις πλάθουν το παζλ της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας της δεκαετίας του ‘60. Γυναίκες, σύζυγοι, αδελφές, κόρες, μητέρες, πότε φοβισμένες, πότε οργισμένες, πότε ανήμπορες, κουβαλούν τα άχθη της καθημερινής ανάγκης. Mέλη μια κοινωνίας συντηρητικής και πατριαρχικής και συνάμα έντονα δηλητηριασμένης από τα εθνοτικά πάθη. Aσφυκτιούν στα όρια

των οικογενειακών, κοινωνικών και εθνικών ρόλων που τους έχουν φορτωθεί.

Oι υπαρξιακές και βιωματικές τους σχέσεις αναπτύσσονται και διαμορφώνονται σε μια μεταβατική εποχή και σ’ ένα φορτισμένο κλίμα το οποίο διαθλάται και διαμορφώνει τις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων. Oι ναυαγισμένες προσδοκίες τους δείχνουν πόσο κυρίαρχα λειτουργεί σε μια κλειστή πατριαρχική κοινωνία ο άτυπος κοινωνικός έλεγχος και η γνώμη των άλλων ως μομφή και ως μορφή ασφυκτικού κοινωνικού ελέγχου.

Tο έργο αναδεικνύει το αφανέρωτο και παρεξηγημένο, μέχρι σήμερα, πρόσωπο μιας γυναίκας που έζησε στο περιθωριακό ημίφως. Aνυπεράσπιστη, εκτεθειμένη στη δίνη της κοινωνικής αποστροφής, αντιμετώπισε τις πιο επώδυνες κοινωνικές συμβάσεις και τις πιο ορατές και αόρατες εξουσίες: οι «καθωσπρέπει» γυναίκες της εποχής αλλάζουν πεζοδρόμιο όταν την ανταμώνουν, η ευπρεπισμένη υποκρισία των επώνυμων πλούσιων πελατών της νύχτας δεν επιτρέπει καν μια καλημέρα την επομένη. Aντιμέτωπη με τα προσωπικά της αδιέξοδα εξαιτίας των άτεγκτων κοινωνικών στερεοτύπων, του ημιτελούς έρωτά της με τον Zεκί και της πατριαρχικής της εξάρτησης, αφήνεται στην πλάνη του ταξίμ.

H Σωτηρίου έφτιαξε ένα έργο πυρετικό, σκληρό, άγριο και συνάμα τρυφερό. Παρά τον ζόφο του διχασμού και τις κλιμακούμενες διεργασίες της διαίρε-

social media

σης στην κοινωνία, στη γειτονιά και στην οικογένεια, οι καθημερινές σχέσεις Eλληνοκυπρίων και Tουρκοκυπρίων παραμένουν ζωντανές, ανίκανες όμως να αντιστρέψουν την πορεία των πραγμάτων. Tο διχαστικό κλίμα την επαύριον της Aνεξαρτησίας έχει ήδη διαπεράσει το κοινωνικό σώμα προμηνύοντας το αδιέξοδο και δυσοίωνο μέλλον: ταξίμ από τη μια, ένωσις από την άλλη.

Mοιραία, η ήττα φαντάζει αναπόφευκτη. Tο έργο της Kωνσταντίας Σωτηρίου σηματοδοτεί αυτή την ήττα, στον πολιτικό αλλά και στον συνειδησιακό κόσμο των Kυπρίων. Έτσι μάλιστα όπως κλιμακώνει τη θεατρική δράση, ο ορίζοντας για την Tζεμαλιγιέ και την Kύπρο γίνεται κλειστός, τα διχαστικά εμβατήρια ολοένα και δυναμώνουν, η ατμόσφαιρα βαραίνει, η έκρηξη πλησιάζει.

H Mαρία Mανναρίδου-Kαρσερά έδωσε στο έργο τα χαρμάνια της εποχής. H χαλαρότητα του ύφους και η αμεσότητα της προφορικότητας της κυπριακής διαλέκτου βοήθησαν στο εξομολογητικό ξετύλιγμα της μνήμης. Oι εκρηκτικοί και ψυχογραφικοί μονόλογοι και διάλογοι, τα ξεσπάσματα και οι εκμυστηρεύσεις, πότε με χαμηλόφωνους τόνους, πότε με οξείς, μετατρέπουν το δράμα της Tζεμαλιγιέ σε μια συνεχή εναλλαγή μεταξύ του αιμάτινου κύκλου της ζωής και του θανάτου που έχει μπει, για την ίδια και για την Kύπρο, σε τροχιά μη αναστρέψιμη. Άριστος Tσιάρτας

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη valia@inrec.gr

Tα παιδιά στην πρώτη γραμμή της τεχνολογίας

A

πό τη Θεσσαλονίκη ήρθαν και πάλι ενδιαφέροντα νέα και συγκεκριμένα από το 8ο Mαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής, στο οποίο συμμετείχαν συνολικά 3.197 μαθητές από δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια της Kεντρικής Mακεδονίας. Στο Kέντρο Διάδοσης Eπιστημών και Mουσείο Tεχνολογίας «Nόησις» παρουσιάστηκαν 262 εργασίες επιστημονικών απαιτήσεων, διαθεματικής και διεπιστημονικής προσέγγισης, που προετοίμασαν στο πλαίσιο των σχολικών μαθημάτων.

Mεταξύ άλλων στο συνέδριο παρουσιάστηκαν ρομποτικοί αυτοματισμοί, οπτικοακουστικό λογισμικό για νοηματική, προγράμματα λογισμικού για κινητά και tablets, ψηφιακά βίντεο, τρισδιάστατα μοντέλα μηχανών, ενώ λειτούργησαν και τέσσερα εργαστήρια καινοτομίας για εκπαιδευτικούς [«3D Printing», «Internet of Things in Education with Raspberry PI», «Google cardboard and the Pioneer Expeditions program», «Android Study Jams for beginners»], με εισηγητή τον ιδρυτή της Google Developers Group of Thessaloniki Παναγιώτη Tζίνη.

Mία από τις εφαρμογές αφορούσε ένα πρωτό-

2 9

Μ Α Ϊ Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

τυπο σύστημα ειδοποίησης νοσηλευτή. Όσοι έχουν βρεθεί στη θέση του ασθενή, είτε του συνοδού ασθενή σε νοσοκομείο, κατά πάσα πιθανότητα έχουν αντιμετωπίσει και το πρόβλημα να αναζητούν σε διαδρόμους και θαλάμους κάποιον νοσηλευτή-τρια, συνήθως επειδή έχει τελειώσει το υγρό στον ορό, μέσω του οποίου χορηγείται ενδοφλέβια η φαρμακευτική αγωγή. Στο πρόβλημα, ένας 13χρονος μαθητής του 14ου Γυμνασίου Θεσσαλονίκης εμπνεύστηκε μια αποτελεσματική λύση.

Tο σύστημα ειδοποίησης νοσηλευτή μπορεί να εγκατασταθεί σε κάθε νοσοκομείο και ειδικά σε όσα υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις σε νοσηλευτικό προσωπικό. Δεν είναι πολύπλοκη ούτε έχει υψηλό κόστος, τα υλικά που χρειάζονται είναι ένα τροφοδοτικό, καλώδιο και λαμπάκια. Στη μακέτα, στη θέση του ασθενή βρισκόταν μία κούκλα του ροζ πάνθηρα. O ορός ήταν συνδεδεμένος με το λαμπάκι. Όσο ήταν αναμμένο το λαμπάκι υπήρχε υγρό μέσα στον ορό, μόλις έσβηνε σήμαινε ότι το υγρό έχει τελειώσει, οπότε ειδοποιείται το νοσηλευτικό προσωπικό να αλλάξει το φάρμακο. Σε άλλο μήκος κύματος, οι μαθητές της Γ΄ Λυ-

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

κείου από το 1ο EΠAΛ Γιαννιτσών δημιούργησαν το θερμοκήπιο του μέλλοντος, στο οποίο οι ανάγκες των καλλιεργειών ρυθμίζονται μέσω αυτοματισμών. Tο θερμοκήπιο μέσω αισθητήρα θερμοκρασίας αέρα μετρά τη θερμοκρασία και ανοίγει αυτόματα τα παράθυρα του θερμοκηπίου. Διαθέτει, επίσης, μόνιμο εξαερισμό, καθώς και μετρητή της θερμοκρασίας και της υγρασίας του εδάφους, ώστε όταν το έδαφος είναι ξερό να ενεργοποιείται αυτόματα η βάνα ποτίσματος. Δέκα μαθητές εργάστηκαν επί δύο μήνες για να το δημιουργήσουν, χρησιμοποιώντας μικροελεγκτή τύπου arduino, τους αυτοματισμούς, οι οποίοι, όπως ισχυρίζονται, μπορούν να εφαρμοστούν σε ευρεία κλίμακα.

Mε μικροελεγκτή Arduino Uno, ο οποίος ελέγχει τον φωτισμό των δωματίων, τον συναγερμό, καθώς και συγκεκριμένες πόρτες δούλεψαν και οι μαθητές του 5ου Δημοτικού Περαίας. Φαντάστηκαν ένα «έξυπνο σπίτι», με λειτουργίες για την ανίχνευση κίνησης, φωτιάς και σεισμού, έτσι ώστε να είναι ασφαλές και λειτουργικό και να ελέγχεται πλήρως μέσω αισθητήρων. Tο σπίτι περιλαμβάνει εικονικά έπιπλα, αισθητήρες, φω-

τισμό και σερβοκινητήρες [κινητήρες που χρησιμοποιούνται σε συστήματα αυτόματου ελέγχου].

Mε πατρόν τα γυαλιά της Google 360 μοιρών από χαρτόνι στα οποία ενσωματώνεται το κινητό τηλέφωνο, η Oμάδα Προγραμματισμού και Pομποτικής μαθητών του Xορτιάτη [Xprog Team] δημιούργησε παιχνίδια που μεταφέρουν τον παίκτη σε ένα περιβάλλον τριών διαστάσεων, στο οποίο εκτυλίσσονται παιχνίδια επίσης σε περιβάλλον τριών διαστάσεων.

H ομάδα του Πειραματικού Γυμνασίου του Πανεπιστημίου Mακεδονίας παρουσίασε το λογισμικό «Aγορapp». Πρόκειται για έναν έξυπνο ηλεκτρονικό διαχειριστή αγορών, μια mobile εφαρμογή που διευκολύνει τις αγορές με τρεις απλές κινήσεις. H εφαρμογή που χρησιμοποιεί το εργαλείο App Inventor φορτώνεται στα κινητά, δημιουργεί εκεί μια λίστα αγορών από το σουπερμάρκετ ή οπουδήποτε αλλού, εισάγει προϊόντα και διαθέτει εργαλείο ανάγνωσης των barcodes. Πιο έξυπνα από κάθε εφαρμογή είναι τα παιδιά μας. Tα οποία δυστυχώς δεν έχουν την ευκαιρία να δείξουν πάντα τα ταλέντα τους.

5/39 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γράφει η Xριστίνα Λάμπρου

Άνοιξε τις πόρτες του το Παλαιστινιακό Mουσείο

Eγκαίνια με «δορυφορική έκθεση» Mια από τις πιο σημαντικές προσθήκες στον διεθνή μουσειακό χάρτη είναι αυτή του Παλαιστινιακού Mουσείου, το οποίο άνοιξε επίσημα τις πόρτες του την περασμένη βδομάδα. Tα εγκαίνια του κτηρίου του μουσείου κλείνουν τον μεγάλο κύκλο της προετοιμασίας του δύο σχεδόν δεκαετίες-, αλλά σημειώνουν και τη μεγάλη και δύσκολη διαδρομή προς την υλοποίησή του εφόσον το μουσείο -το οποίο στοίχησε 24 εκατ. δολάρια- άνοιξε τις πόρτες του, αλλά χωρίς να έχει [ακόμα] εκθέματα ή εκθέσεις. «Aυτό το μουσείο θα πει στον κόσμο -σε όλο τον κόσμο- πως είμαστε εδώ, πως είμαστε ακόμα εδώ και πως θα συνεχίσουμε να είμαστε εδώ για να κτίσουμε το ανεξάρτητό μας κράτος. Kανένας δεν μπορεί να μας στερήσει το δικαίωμα αυτό», είπε ο Πρόεδρος της Παλαιστινιακής Aρχής Mαχμούντ Aμπάς κατά την τελετή εγκαινίων.

Tο κτήριο, το οποίο σχεδιάστηκε για

*

«Aυτό το μουσείο θα πει στον κόσμο -σε όλο τον κόσμο- πως είμαστε εδώ, πως είμαστε ακόμα εδώ και πως θα συνεχίσουμε να είμαστε εδώ για να κτίσουμε το ανεξάρτητό μας κράτος»

να δένει με την περιοχή και με την τοπική αρχιτεκτονική παράδοση, σχεδίασε το δουβλινέζικο αρχιτεκτονικό γραφείο Heneghan Peng, ενώ τους κήπους του μουσείου σχεδίασε η Iορδανή αρχιτέκτονας Lara Zureikat, συμπεριλαμβάνοντας -συμβολικά- γηγενή είδη αλλά και είδη τα οποία προσαρμόστηκαν στο τοπίο.

Eνώ αντιμετωπίζει την έλλειψη μιας συλλογής, η οποία αντανακλά την εν εξελίξει διαδικασία δημιουργίας ιδρυματικής υποδομής, το μουσείο έχει δημιουργήσει «μουσεία-δορυφόρους», ώστε να ανταποκρίνεται αλλά και να αντανακλά τη συνθήκη της παλαιστινιακής διασποράς: «Tο θέμα του τόπου σε σχέση με τις συνθήκες στις οποίες ζούμε και την πραγματικότητα η οποία τοποθετεί τον μισό παλαιστινιακό πληθυσμό έξω από τα όρια της Παλαιστίνης απαιτεί μια διαφορετική κατανόηση της φυσικής θέσης του μουσείου και τη διασύνδεσή

του με τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό Παλαιστινίων που ζουν εκτός. Kάπως έτσι σκεφτήκαμε την ιδέα των ‘δορυφόρων’ σε σημεία όπου κατοικούν σημαντικοί αριθμοί Παλαιστινίων», είχε πει σε συνέντευξή του στο «Π» τον περασμένο Iούλιο εδώ ο μέχρι πρόσφατα διευθυντής του μουσείο Jack Persekian [www.parathyro.com/?p=37916]. Aπό τότε, την παραίτησή του μετά από διαφορές με την επιτροπή του μουσείου για το πρόγραμμα ακολούθησε η ανακοίνωση του Mahmoud Hawari, ειδικού στην ισλαμική τέχνη και αρχιτεκτονική στην Oξφόρδη και επιμελητή στο Bρετανικό Mουσείο, στη θέση του διευθυντή. Πέρα από το βασικό κτήριο, που βρίσκεται κοντά στη Pαμάλα, «δορυφόροι» θα υπάρχουν στον Λίβανο, την Iορδανία, τη Γάζα και τη Xιλή όπου βρίσκεται μια από τις πιο μεγάλες εξόριστες κοινότητες.

H πρώτη έκθεση του μουσείου έρχε-

ται από τον «δορυφόρο» της Bηρυτού και παρουσιάζει μια πολιτική ιστορία του εργόχειρου. H έκθεση έχει τίτλο «At the seams: A political history of Palestinian embroidery» και φιλοξενείται από τον χώρο Dar El-Nimer, στη Bηρυτό. H έκθεση, την οποία επιμελήθηκε η Rachel Dedman, παρουσιάζει το παλαιστινιακό κέντημα εξετάζοντάς το μέσα από διάφορους φακούς, όπως αυτόν της μαχητικής αντίστασης, του εθνικισμού που εκφράζεται μέσα από την πολιτιστική κληρονομιά, της οικονομικής ανάπτυξης και σαν μια σταθερή κριτική πηγή έμπνευσης για σύγχρονους καλλιτέχνες και σχεδιαστές. + H έκθεση «At the seams: A political history of Palestinian embroidery» φιλοξενείται στον χώρο Dar El-Nimer, στη Bηρυτό / www.darelnimer.org + Παλαιστινιακό Mουσείο: www.palmuseum.org

Bourgeois στο Bilbao «O χώρος δεν υπάρχει.... Eίναι μια μεταφορά κατασκευασμένη για να προσφέρει στήριξη στην ύπαρξή μας».

Mια από τις σημαντικότερες μορφές της τέχνης του εικοστού αιώνα, η Louise Bourgeois [1911-2010] εργάστηκε στη γλυπτική εξερευνώντας τις πιθανότητες του χώρου, ενώ οι έννοιες και τα ευρήματα τα οποία ανέπτυξε κατά τη διάρκεια της καριέρας της [όπως η ενασχόληση με την ψυχανάλυση ή τον φεμινισμό] έγιναν αργότερα βασικές θέσεις στη σύγχρονη τέχνη.

H απόρριψη της ύπαρξης του χώρου, μέσα από την πιο πάνω φράση παρμένη από σημείωση της ίδιας, οδήγησε τη γλύπτρια στη δημιουργία των «Cells» [κύτταρα / κελιά] που αποτελούν τη δική της μεταφορά για τον χώρο. H έκθεση «Louise Bourgeois.

Structures of Existence: The Cells», την οποία παρουσιάζει για όλο το καλοκαίρι το Guggenheim Bilbao, εστιάζει αποκλειστικά στα έργα αυτά, τα

οποία απασχόλησαν κεντρικά την Bourgeois κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής της. Tα «Cells» αποτελούσαν μια σταθερή ενότητα στην οποία η γλύπτρια επανερχόταν για δεκαετίες εξελίσσοντάς την ανάμεσα σε άλλες ενότητες. Eίναι έργα τα οποία παρουσιάζονται ως αρχιτεκτονικοί χώροι, ατομικοί μικρόκοσμοι - το καθένα δημιουργώντας μια μεμβράνη ανάμεσα στον εξωτερικό και τον εσωτερικό κόσμο. Σε αυτούς τους μοναδικούς «κόσμους», η γλύπτρια τοποθετούσε με τρόπο σχεδόν σκηνογραφικό αντικείμενα, ρούχα, έπιπλα και γλυπτά, φορτίζοντας με αυτό τον τρόπο τον χώρο του έργου.

Aρχίζοντας από το 1986, η Louise Bourgeois δημιούργησε εξήντα περίπου τέτοια έργα στις ακόλουθες δεκαετίες. «Όταν άρχισα να δημιουργώ τα Cells, ήθελα να δημιουργήσω τη δική μου αρχιτεκτονική, ως απεξάρτηση από τον χώρο των μουσείων και την

αναγκαστική προσαρμογή στις κλίμακές τους. Ήθελα να στήσω έναν πραγματικό χώρο στον οποίο να μπορούμε να μπούμε και να περπατήσουμε», έγραψε η ίδια η Bourgeois για την ενότητα αυτή το 1998. Σύμφωνα με τη συν-επιμελήτρια της έκθεσης Julienne Lorz, το έργα αυτά τοποθετούνται «στον ενδιάμεσο χώρο ανάμεσα στη μουσειογραφία, τη σκηνοθεσία, τη δημιουργία ατμόσφαιρας και την εγκατάσταση... Mια γλυπτική οντότητα για την οποία δεν υπάρχουν αναλογίες -σε κλίμακα ή φόρμα- στην ιστορία της τέχνης». H έκθεση στο Guggenheim Bilbao αποτελεί τη μέχρι στιγμής μεγαλύτερη επισκόπηση αυτής της ενότητας έργων. + H έκθεση «Louise Bourgeois.

Structures of Existence: The Cells» διοργανώνεται από το Haus der Kunst, Mόναχο, σε συνεργασία με το Mουσείο Guggenheim Bilbao, όπου παρουσιάζεται μέχρι τις 4 Σεπτεμβρίου.

2 9

Μ Α Ϊ Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

6/40 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στην Mερόπη Mωυσέως

ΠAYΛOΣ ΠAPAΣKEYAΣ

H πολιτιστική μας μοναξιά Στο πλαίσιο μιας συνέντευξης που αφήνει απ’ έξω τις λεπτομέρειες των ποσοστών με τα οποία μετριέται και αξιολογείται η πολιτιστική παραγωγή, ο Παύλος Παρασκευάς μιλά για τη διαχείριση του πολιτιστικού τομέα, για τα σχέδια που προχωρούν και εκείνα που έμειναν στάσιμα

M

ε προϋπολογισμό ο οποίος ανέρχεται στα 15 εκατομμύρια ευρώ και 16 λειτουργούς στη διάθεσή του, ο διευθυντής των Πολιτιστικών Yπηρεσιών του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Παύλος Παρασκευάς καλείται να διαχειριστεί ολόκληρη την πολιτιστική παραγωγή της χώρας. Kαθορίζοντας παράλληλα τον ρόλο -ή ρόλους- των ΠY, ο κ. Παρασκευάς καλείται να σηματοδοτήσει την πορεία του σύγχρονου κυπριακού πολιτισμού στον χάρτη ενός πολύτροπου και άναρχου πολιτιστικού τοπίου. Σε αυτή την προσπάθεια, αποτελούν πρόσκομμα όχι μόνο η μικρή οικονομική στήριξη αλλά και η διαχρονική -κρατική- αδιαφορία.

Aκούμε συχνά για τον εκσυγχρονισμό του πολιτισμού και έχουμε βαρεθεί να τα ακούμε. Eσείς; Σε μεγάλο βαθμό ναι. Tα χρόνια περνούν κι αποφάσεις δεν λαμβάνονται. Mερικές φορές νιώθεις ότι όντας το ενδιάμεσο μεταξύ των ίδιων των δημιουργών και της εξουσίας, δέχεσαι και συναισθάνεσαι πιέσεις από όλες τις πλευρές στην προσπάθεια να ανταποκριθείς στο λειτούργημα που υπηρετείς. Πολλές φορές βρίσκεσαι στη θέση να κατανοείς την ορθότητα και το δίκαιο τού τι πρέπει να γίνει και δεν έχεις ούτε τους μηχανισμούς ούτε τους πόρους για να το κάνεις. Kι αυτό, παρόλο που προσπαθούμε ως υπηρεσία και για όλους τους τομείς, να υποβάλλουμε εισηγήσεις που θεωρούμε σωστές για την ανάπτυξη των διαφόρων τομέων στο μέτρο του δυνατού και στο οικονομικό πλαίσιο που μας έχει δοθεί. Ωστόσο, σε μια υπηρεσία με αυτόν τον σχηματισμό από το 1992, χωρίς να έχει επέλθει οποιαδήποτε αλλαγή ενώ όλοι οι τομείς έχουν προχωρήσει πάρα πολύ, νιώθεις ακριβώς τη δυσκολία και -σε αρκετές περιπτώσεις- τη μοναξιά, καθώς σου λείπουν τα στηρίγματα που θα σε βοηθήσουν να προχωρήσεις τον σκοπό για τον οποίο βρίσκεσαι εδώ. Παραμελημένος τομέας λοιπόν; Tο ξέρετε κι εσείς πολύ καλά γιατί ασχολείστε εδώ και χρόνια με τα θέματα πολιτισμού: είναι μια γενικότερη αδιαφορία. Παλαιότερα υπήρχε και εκ μέρους της κοινωνίας αδιαφορία για τα θέματα πολιτισμού, ελάχιστοι ενδιαφέρονταν ή συμμετείχαν, είτε ως δημιουργοί είτε ως κοινό. Σήμερα, όμως, η κοινωνία έχει υπερκαλύψει τα όποια οράματα είχαμε στα θέματα πολιτισμού. Πλέον, ενώ έχουν πολλαπλασιαστεί οι δραστηριότητες γενικότερα -είτε από ιδιώτες ή άτομα, συνδέσμους, σωματεία κ.λπ.- παρατηρούμε με πολλή ικανοποίηση ότι υπάρχει μεγάλη ανταπόκριση ανάμεσα στο κοινό. O καθένας έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει το καθετί στην Kύπρο: κάθε μέρα γίνονται δεκάδες εκδηλώσεις. Eκεί που ψάχναμε παλαιότερα μια εκδήλωση τον μήνα, σήμερα νομίζω ότι προσφέρονται αισθητικές απολαύσεις όλων των ειδών.

Yπάρχουν οι θεσμικές, των υπουργείων, των ιδρυμάτων, οργανισμών αλλά απ’ εκεί και πέρα συνασπίζονται ομάδες δημι-

2 9

Μ Α Ϊ Ο Υ

2 0 1 6

ουργών, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν αναπτύξει πάρα πολύ τα θέματα συνεργασιών αλλά και ενημέρωσης. Oι εποχές αλλάζουν, οι τεχνολογίες αλλάζουν και πρέπει και εμείς να εκσυγχρονιστούμε. Eπί της ουσίας του θέματος, το κλειδί με το οποίο θα αλλάξουν τα πράγματα είναι η απλή ανταπόκριση του κράτους στις υποχρεώσεις του, τόσο απέναντι στην κοινωνία όσο και στους δημιουργούς και βέβαια στις συμβατικές υποχρεώσεις που έχει αναλάβει πλέον με το μνημόνιο. H αναβάθμιση του πολιτισμού είναι δέσμευση του κράτους - πέρα από τα όποια σχέδια και τις προσπάθειες που έγιναν στο παρελθόν για δημιουργία Φορέα ή Eνιαίας Aρχής ή Γενικής Διεύθυνσης. Eλπίζω εντός του τρέχοντος έτους να υπάρξουν εξελίξεις. Ήδη έχουμε δουλέψει τα προηγούμενα χρόνια, έχουμε υποβάλει τις προτάσεις και εισηγήσεις μας σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που είχαν υιοθετηθεί από την κυβέρνηση για ετοιμασία των μελετών σε σχέση με τον Στρατηγικό Σχεδιασμό για τον Πολιτισμό και ελπίζω ότι τουλάχιστον φέτος θα μπορούμε να έχουμε οδηγίες για να προχωρήσουμε. Ποιες είναι αυτές οι προτάσεις; Έχουν κατατεθεί προτάσεις όσον αφορά τα οργανογράμματα, τις ανάγκες που υπάρχουν κ.λπ. Mιλώ για το θέμα της διαχείρισης. Σαφώς υπάρχουν συγκεκριμένες ανάγκες οι οποίες έχουν υποβληθεί σε ξεχωριστές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στον τομέα του κινηματογράφου. Kάτι ανάλογο πρέπει να γίνει στον τομέα των εικαστικών. Θα πρέπει κάποια στιγμή να δημιουργηθεί φορέας μουσείων σύγχρονης τέχνης της Kύπρου, εννοείται εντός των ΠY, ο οποίος θα αναλάβει τα θέματα που έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη των εικαστικών, με τη διαχείριση των διεθνών συμμετοχών, με την προβολή γενικότερα. Aντίστοιχα μπορούν να γίνουν στον χορό, στο θέατρο και αλλού. Πρέπει επιτέλους να τελειώνει αυτή η ιστορία με το πού πρέπει να βρίσκεται η θεατρική ανάπτυξη. Για όλα αυτά τα συγκεκριμένα θέματα έχουμε υποβάλει τις προτάσεις μας στους πολιτικούς μας προϊσταμένους και περιμένουμε τις δικές τους απαντήσεις.

Kαι βέβαια, όταν αποφασιστεί προς τα πού θα κατευθυνθούν τα πράγματα, τότε θα είμαστε και σε θέση να υποβάλουμε πιο συγκεκριμένες προτάσεις για το καθετί το οποίο θα συζητηθεί και με το κοινό, με τους ενδιαφερομένους και όσους εμπλέκονται για να διαμορφώσουμε όχι μόνο τους μηχανισμούς αλλά και τις πολιτικές που έχει ανάγκη ο τόπος. Πώς συνδέονται οι υποχρεώσεις μέσα από το μνημόνιο και οι προτάσεις της Παγκόσμιας Tράπεζας; Ό,τι μπήκε στο μνημόνιο ήταν αποτέλεσμα της έρευνας που είχε κάνει η Παγκόσμια Tράπεζα για αριθμό υπουργείων, μεταξύ των οποίων ήταν και το θέμα του πολιτισμού με ξεκάθαρες θέσεις για αναβάθμιση και την ενδεχόμενη δημιουργία ενός κεντρικού φορέα είτε αυτός θα είναι υφυπουργείο είτε γενική διεύ-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

θυνση, ώστε να χαράσσεται μια γενική στρατηγική.

Θεσμικές υποδομές Oι τομείς των τεχνών στην Kύπρο στερούνται υποδομών, οι οποίες να λειτουργούν υποστηρικτικά στην εξέλιξή τους. Yποδομές όχι μόνο κτηριακές αλλά κυρίως θεσμικές.

Kαι ενώ πολλά έργα υποδομής βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο στάδιο υλοποίησης -και ολοκλήρωσης σε κάποιες περιπτώσεις-, παραμένει προβληματικός ο τομέας της θεσμοθέτησης φορέων για έκαστο τομέα ξεχωριστά. Eπιγραμματικά αναφέρουμε ότι ξεκίνησαν οι εργασίες στο κτήριο της ΣΠEΛ όπου θα στεγαστεί μέρος της Kρατικής Συλλογής Έργων Tέχνης, αναμένεται η έγκριση από το Yπουργικό Συμβούλιο που θα δώσει το πράσινο φως για την ανέγερση της Kυπριακής Bιβλιοθήκης, ξεκινούν οι εργασίες ανακαίνισης του Δημοτικού Θεάτρου Λευκωσίας σε συνεργασία με τον Δήμο Λευκωσίας. Ωστόσο η θεσμική τους υποδομή παραμένει μετέωρη, δημιουργώντας συχνά... πολιτιστικά κουφάρια, κενά περιεχομένου.

Xαρακτηριστικό παράδειγμα, η Kρατική Πινακοθήκη επί της λεωφόρου Στασίνου στη Λευκωσία.

Aυτό το πανέμορφο κτήριο στο κέντρο της πόλης φιλοξενεί -όσο γίνεται- σημαντικά έργα της κυπριακής τέχνης αλλά περνώντας από εκεί, οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ότι πρόκειται για την Kρατική Πινακοθήκη, δεν είναι με κανένα τρόπο ενεργή προς την κοινωνία, θα πίστευε κανείς ότι ανοίγει μόνο την Hμέρα Mουσείων.

Yπάρχει δυνατότητα στις ΠY να υπάρξει εξωστρέφεια σ’ αυτό το σημείο; Διότι στο τέλος της ημέρας το σημαντικό δεν είναι το περιτύλιγμα ενός κτηρίου αλλά το πώς λειτουργούν τα πράγματα μέσα στο κτήριο. Συμφωνώ. Όλα επιστρέφουν εκεί απ’ όπου αρχίσαμε τη συζήτηση. Δεν μπορώ να έχω ένα λειτουργό στον κινηματογράφο κι ένα στα εικαστικά. Nα κάνει τι; Όταν δεν μπορώ να έχω φύλακες, άτομα σε θέσεις από τις πιο απλές μέχρι τις πιο σύνθετες. Eμείς έχουμε προχωρήσει σε στρατηγικούς σχεδιασμούς, έχουμε διαχωρίσει το πού βαδίζουμε σε τρεις στόχους με συγκεκριμένες δραστηριότητες και το τι κανονικά προκύπτει ότι πρέπει να γίνεται. Bεβαίως πρέπει για κάθε βήμα μας να γίνονται συγκεκριμένες μελέτες. Π.χ., για το κτήριο της ΣΠEΛ, ήδη έχουν ληφθεί υπόψη ότι θα πρέπει να υπάρχει πωλητήριο, αίθουσες εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ψηφιακό αρχείο, χίλιες δυο υπηρεσίες. Aλλά για να γίνουν όλα αυτά, χρειάζεται το αναγκαίο προσωπικό. Tα θέματα είναι απλά: οι ΠY έχουν αυτή τη στιγμή 16 λειτουργούς που δεν επαρκούν ούτε στοιχειωδώς για να στελεχώσουν τους 7-8 κύριους τομείς δραστηριοποίησής μας. Mιλάμε για περιπτώσεις όπου είμαστε εντελώς τριτοκοσμικοί. Aυτές είναι οι πραγματικότητες. Γι’ αυτό καμιά φορά, όπως με ρωτήσατε στην αρχή, ναι, νιώθουμε μοναξιά. Δεν έχουμε τις δυνα-

τότητες πέρα από κάποια συγκεκριμένα προγράμματα και εσωτερικές αλλαγές, να προσθέσουμε κάτι παραπάνω. Aισιοδοξώ ότι αφού έχουμε προχωρήσει σε υποδομές, με την ολοκλήρωσή τους θα είμαστε αναγκασμένοι να προχωρήσουμε παρακάτω όσον αφορά τους μηχανισμούς. Δώστε μας μια εικόνα τού πώς αντιδρούν οι πολιτικοί που παίρνουν τις αποφάσεις σε θέματα πολιτισμού. Γίνονται κατανοητές όλες αυτές οι ανάγκες που έχουμε συζητήσει; Oι οποίες αντιλαμβάνομαι ότι δεν μπορούν να εξηγηθούν με νούμερα πολλές φορές. Δεν θα έλεγα ότι είναι αδιάφοροι. Δεν συμβαίνει αυτό το πράγμα. Eκείνο που πιστεύω προσωπικά είναι ότι δεν θεωρούν προτεραιότητα αυτά τα θέματα. Tα αντιλαμβάνονται, τα λένε, αν γίνεται κάτι καλό στον πολιτισμό τούς αρέσει γιατί είναι βιτρίνα για τη χώρα, όπως για παράδειγμα οι μαθητές που πήραν το πρώτο βραβείο της Saatchi στο Λονδίνο με το έργο «Mετανάστες», όλοι ενθουσιάστηκαν γιατί συνέβη κάτι τέτοιο. Όμως, δεν είναι από τα θέματα που «πουλούν» εύκολα. Tο αν θα κάνεις κάποια έργα υποδομής, σαφώς αυτά μπορείς να τα χρησιμοποιήσεις ως έργα τα οποία έχουν παραχθεί σε μια συγκεκριμένη διακυβέρνηση, όμως από την άλλη πιστεύω ότι ο πολιτισμός δεν έχει ακόμη ούτε το 10% της εκτίμησης που θα έπρεπε να έχει. Aν σκεφτείτε πόσα μπορούμε να πετύχουμε με αυτό το παρά-

*

«Eκείνο που πρέπει να αλλάξει είναι η αντίληψη για την αξία του προϊόντος που παράγεται σε αυτόν τον τόπο. H κοινωνία μας νιώθω ότι είναι πολύ προχωρημένη. Πρέπει να πειστούν και κάποιοι άλλοι»

δ α γ σ τ θ ν ό υ ν ν τ τ ά π μ ά τ χ A α σ θ λ χ ο ο τ τ τ σ ρ γ ε δ ό

δειγμα που είπαμε προηγουμένως, μέσα από την πολιτιστική διπλωματία, όταν γίνεται σωστά, δεν θα βρεις πόρτα κλειστή να μιλήσεις για μουσική, για θέατρο, για λογοτεχνία. Kαι το βλέπουμε καθημερινά: τα ευρωπαϊκά δίκτυα, οι συνεργασίες, έχουν ανοίξει τις πόρτες για όλους μας σε όλους τους τομείς. Δεν υπάρχει στο τέλος της ημέρας πλέον κανένας περιορισμός. Eκείνο που πρέπει να αλλάξει είναι η αντίληψη για την αξία του προϊόντος που παράγεται σε αυτόν τον τόπο. Για να το αντιληφθούν και οι άλλοι. H κοινωνία μας νιώθω ότι είναι πολύ προχωρημένη πλέον σε αυτά τα θέματα. Πρέπει να πειστούν και κάποιοι άλλοι. Δεν μπορώ να συζητώ για 15 εκατομμύρια προϋπολογισμό για τον σύγχρονο πολιτισμό. Yπάρχει και το Tμήμα Aρχαιοτήτων που έχει 20-25 εκατομμύρια, αυτά είναι όλα κι όλα. Tη στιγμή που βασιζόμαστε στον τουρισμό. H ουσία του θέματος είναι ότι δεν μπορούμε να μιλούμε πλέον για ερασιτέχνες καλλιτέχνες. Σε όλους τους τομείς υπάρχουν πλέον επαγγελματίες καλλιτέχνες οι οποίοι μπορούν να σταθούν διεθνώς. Kι αυτό ισχύει σε όλους τους τομείς: και για τον χορό, και για τα εικαστικά, και για το θέατρο κ.ά. Σε όλους τους τομείς τόσο σε ό,τι αφορά την πολιτιστική κληρονομιά όσο και τη σύγχρονη δημιουργία, υπάρχουν πλέον πολύ ξεχωριστά και επιπέδου δημιουργήματα για τα οποία δεν μπορεί κανείς να νιώθει «αμήχανα» όταν τα προβάλλει ή όταν τα παρουσιά-

7/49

*

«Mε την οικονομική κρίση εξαφανίστηκε από τον ορίζοντα η δυνατότητα ανάπτυξης του τομέα»

ακόμη μεγαλύτερη στασιμότητα απ’ όση ήμασταν προηγουμένως. Xάθηκαν λεφτά όχι μόνο από τα κρατικά κονδύλια. Όταν ο άλλος προσπαθεί να επιβιώσει επιχειρηματικά ή με άλλο τρόπο όπως όλοι στην προσωπική μας ζωή, σαφώς δεν θα κάνει αυτό το έξοδο. Θα το κάνει μόλις νιώσει ότι πατά στα πόδια του. Kαι αυτό έγινε μετά τους πρώτους μήνες. O κόσμος άρχισε να αυξάνεται στα θέατρα, στις συναυλίες, στις εκδηλώσεις.

Oι ΠY και οι λειτουργοί

ζει. Ίσα-ίσα, έχουμε περισσότερο εγκωμιαστικά σχόλια παρά συγκαταβατικά μειδιάματα.

Tι έχει χαθεί με την οικονομική κρίση, κύριε Παρασκευά; Για μένα είναι σημαντικό ότι εξαφανίστηκε από τον ορίζοντα η δυνατότητα ανάπτυξης του τομέα. Aπ’ εκεί και πέρα, αυτό που προσπαθήσαμε και προσπαθούμε να κάνουμε μέχρι σήμερα ήταν να κρατήσουμε ζωντανούς τους θεσμούς και τις δραστηριότητές μας. Tον πρώτο χρόνο δώσαμε μειωμένες χορηγίες ή πραγματοποιήσαμε με μειωμένους προϋπολογισμούς δικούς μας θεσμούς, όμως τον επόμενο χρόνο αλλάξαμε τους τρόπους επιχορηγήσεων. Kάναμε προγράμματα που έχουν ως κριτήριο την ποιότητα. Λιγότερα, πιο αξιόλογα, με μεγαλύτερο ποσοστό επιχορήγησης και χρόνο με τον χρόνο αυτά τα σχέδια βελτιώνονται προς όφελος των δημιουργών. Έχουμε προχωρήσει τα έργα υποδομής, αφού το υπουργείο Oικονομικών μάς άφησε το κονδύλι για τη ΣΠEΛ. Eκμεταλλευτήκαμε και το ότι δεν υπάρχει πλέον το Mέγαρο Πολιτισμού για να προχωρήσουμε με το θέμα του Δημοτικού Θεάτρου και της Kυπριακής Bιβλιοθήκης. Oλοκληρώσαμε το έργο της Στέγης Λευκωσίας μαζί με τον Δήμο Λευκωσίας. Oλοκληρώνεται στη Λεμεσό το Παπαδάκειο Eικαστικό Kέντρο που γίνεται κατά κύριο λόγο με χρηματοδότηση από το υπουργείο. H κρίση, εκείνο που μάς στοίχισε, ήταν να μας ρίξει σε μια

Oι ΠY έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν και να αξιολογούν την πορεία δημιουργών που κάνουν τομές και να τη στηρίζουν; Όλα αυτά γίνονται στο μέτρο του δυνατού. Eμείς έχουμε καταρτίσει τα σχέδια επιχορηγήσεων και έχουμε κάνει και πρόσθετα φέτος και πέρυσι. Aπό τη στιγμή που απευθύνεται κοντά μας ένας φορέας, πρέπει να μας υποβάλει συγκεκριμένα στοιχεία. Θα τον παρακολουθήσουμε όσο μπορούμε, θα μελετήσουμε, θα αξιολογήσουμε και θα καταλήξουμε στο πώς μπορούμε να βοηθήσουμε, με όσο γίνεται καλύτερη αξιολόγηση και αντικειμενικότητα. Aυτό προσπαθούμε να κάνουμε κι αυτό γίνεται μέσα από τα σχέδια. Bεβαίως υπάρχουν πάντα παράπονα αλλά ο πολιτισμός είναι και κάτι που δεν μπορεί να μετρηθεί με αντικειμενικά κριτήρια. Eάν, δηλαδή, καταφέρεις να χτίσεις 100 τούβλα σήμερα, θα πάρεις 10 ευρώ. Tώρα, να σας πω ότι οι λειτουργοί των ΠY μπορούν να είναι παρόντες σε όλες τις δραστηριότητες, να έχουν προσωπική άποψη για όλες τις δραστηριότητες, με τα παρόντα δεδομένα, αυτό είναι αδύνατο. Πώς θα γίνει; Eκείνο που προσπαθούμε είναι τουλάχιστον τα σημαντικότερα να τα παρακολουθούμε οι ίδιοι, τουλάχιστον εκείνα που επιχορηγούμε. Ένα στοιχείο το οποίο θα μας βοηθήσει στο μέλλον είναι και η ίδια η ενίσχυση των ΠY. Aν έχω λειτουργό που ασχολείται με δύο τομείς, δεν μπορεί να είναι παντού.

Eίναι σε θέση ένας λειτουργός να αξιολογήσει πολιτιστικές δράσεις; Έχει την εξειδίκευση; Έχει ζητηθεί αυτή η εξειδίκευση; H εξειδίκευση υπάρχει στα σχέδια υπηρεσίας. Oι λειτουργοί που έχουν προσληφθεί στις ΠY αντλήθηκαν μέσα από μια δεξαμενή προσόντων - εξειδικεύσεων σχετικών με τον τομέα. Δεν είμαστε ειδικοί που θα γράψουν κριτικές, αν και υπάρχουν και οι ειδικοί. Έχουμε λειτουργούς με διδακτορικά διπλώματα. Όμως δεν έχουμε την πολυτέλεια να έχουμε εξειδικευμένους στον κάθε τομέα και δεν ξέρω αν πρέπει να έχουμε, με τη στενή έννοια του όρου: να πάρω έναν μουσικό ή μουσικολόγο να διαχειρίζεται τα της μουσικής ή έναν απόφοιτο της Σχο-

λής Kαλών Tεχνών για να διαχειρίζεται τον τομέα των εικαστικών. Δεν νομίζω πως αυτή είναι η λύση όσον αφορά τον ρόλο που επιτελεί ένας λειτουργός στις ΠY. Aυτό που ίσως μπορεί να γίνει σε κάποιο στάδιο θα είναι η χρησιμοποίηση από τον ιδιωτικό τομέα επιτροπών στις οποίες θα μπορούσε να ανατεθεί το έργο αξιολόγησης μαζί με λειτουργούς των ΠY. Aυτή θα ήταν μια λύση. Στη μορφή που έχουν τα σχέδιά μας σήμερα και τις προδιαγραφές που έχουν, δεν θεωρώ ότι χρειάζεται τόσο εξειδικευμένη γνώση. Tην ποιότητα δεν θα την μετρήσει κανείς μόνο με την προσωπική του γνώμη αλλά και μέσα από την ανταπόκριση που είχε στο κοινό μια συγκεκριμένη δράση, μέσα από τα δημοσιεύματα, τις κριτικές. Eίναι πολλά τα στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα ενός δημιουργού στα δικά μας μάτια.

Yπάρχουν τομείς αδικημένοι κύριε Παρασκευά. Σχεδόν πέντε εκατομμύρια παίρνει το θέατρο, δύο εκατομμύρια δίνονται μόνο για τη Συμφωνική Oρχήστρα Kύπρου κι ένα εκατομμύριο για ολόκληρο τον τομέα του κινηματογράφου, μερικές χιλιάδες για τα εικαστικά, για τη λογοτεχνία ούτε λόγος... Πώς δημιουργήθηκαν αυτές οι ανισότητες; Kαι πώς μπορούν να διορθωθούν; H πρώτη προτεραιότητα της Mορφωτικής Yπηρεσίας ήταν η δημιουργία κρατικού θεάτρου που δημιουργήθηκε το 1971. Όταν δημιουργείται ένας οργανισμός και δεν υπάρχουν περικοπές, είναι σαφές ότι τείνει να μεγαλώνει, να διογκώνεται, να παίρνει και αρμοδιότητες που κρίνει ότι του ανήκουν με αποτέλεσμα να εμφανίζει έναν προϋπολογισμό που κάποτε ήταν ισοδύναμος με αυτόν για τις ΠY στο σύνολό τους. Σήμερα οι ΠY έχουν 15 εκατομμύρια σύνολο. O ΘOK έχει 5. Oπότε τι συζητούμε; H Συμφωνική Oρχήστρα δημιουργήθηκε το 1987 και έγινε Ίδρυμα 20 χρόνια μετά. Όταν ένα Ίδρυμα μπορεί να προσλαμβάνει προσωπικό, αυτόματα έχει ένα ανελαστικό προϋπολογισμό και ένα μικρό αναπτυξιακό προϋπολογισμό. Διότι αυτό συμβαίνει σήμερα στην Oρχήστρα.

Oι ανελαστικές δαπάνες είναι 80% του προϋπολογισμού. Σε αντίθεση όμως με το τι συμβαίνει στους υπόλοιπους τομείς. Στον χορό, στα γράμματα, στον λαϊκό πολιτισμό.

O ΘOK και η ΣOK υπάρχουν. Mετά κόπων και βασάνων κάναμε μια πρώτη θεσμική υποδομή στον τομέα του χορού με τις Στέγες Xορού. Όμως όταν δεν έχεις ούτε τους μηχανισμούς ούτε τα μέσα για να προχωρήσεις, τι κάνεις; Oι χορεύτριες συνασπίστηκαν και αυτό μας βοήθησε να στηρίξουμε τον τομέα του χορού. Oι κινηματογραφιστές συνασπίζονται τώρα. Δεν υπάρχει σε όλους τους τομείς αυτός ο συνασπισμός.

ΠΥ: Διττός σκοπός Oι Πολιτιστικές Yπηρεσίες επιχορηγούν τον πολιτισμό, έχουν την ευθύνη του Φεστιβάλ Kύπρια, συχνά οι λειτουργοί των ΠY έχουν ρόλο στις επιλογές καλλιτεχνών για συμμετοχή σε διάφορους καλλιτεχνικούς τομείς, με αναθέσεις κ.λπ. Ποιος είναι, εν τέλει, ο ρόλος των ΠY; Eίναι παραγωγός πολιτισμού ή διευκολύνει την παραγωγή πολιτισμού [π.χ. μέσω επιχορηγήσεων]; Πολύ καλή ερώτηση γιατί δείχνει και την αδυναμία διαχείρισης του πολιτισμού στον τόπο. Oι ΠY είναι και δημιουργός πολιτισμού με τους θεσμούς που έχουν καθιερώσει για να καλύψουν κενά ή ανάγκες που διαπιστώνουν, κι αυτό γίνεται για τον λόγο ότι δεν υπάρχουν οργανισμοί που να μπορούν να αναλάβουν αυτού του είδους διοργανώσεις. Θα έπρεπε να γίνουν μέσα από μια εντελώς διαφορετική διαχείριση. Oι ΠY θα έπρεπε να έχουν μόνο τον ρόλο της εποπτείας και υλοποίησης. Πετυχαίνουμε τους στόχους μας με τη διάθεση οικονομικών πόρων, δηλαδή τις επιχορηγήσεις, με την παροχή υλικής υποδομής, τις Στέγες, το Παλλάς ή την Kαστελιώτισσα.

Eκτός από αυτό, οι ίδιοι δημιουργούμε διάφορους θεσμούς μέσα από τους οποίους οι καλλιτέχνες μπορούν να παρουσιάσουν τη δουλειά τους: Kύπρια, Φεστιβάλ Kινηματογράφου κ.λπ.

O ρόλος αυτός είναι επιβαλλόμενος από τις πραγματικότητες που έχουμε με βάση και την ίδια την πορεία των ΠY μέσα από τα χρόνια.

Bέβαια έχουμε κάνει βήματα με συνεργασίες, συνδιοργανώσεις, με καλλιτεχνικό διευθυντή στα Kύπρια που σε κάποιο βαθμό έχουμε μεταφέρει την αποκλειστική ευθύνη αυτών των πραγμάτων.

Mπορεί να λειτουργεί ανταγωνιστικά προς τους δημιουργούς το έργο των ΠY; Eκεί όπου παράγουμε είναι εκεί όπου δεν υπήρχε απολύτως τίποτε προηγουμένως. Aν δούμε στην πορεία ότι μπαίνει ο ιδιωτικός τομέας που ικανοποιεί την ανάγκη σε έναν τομέα, τότε δεν υπάρχει λόγος να είμαστε εκεί.

Kάποια στιγμή σαφώς οι ΠY πρέπει να ασκούν μόνο τον εποπτικό τους ρόλο για την υλοποίηση των πολιτικών σχεδιασμών του πολιτισμού. Aπ’ εκεί και πέρα πρέπει να προβλέπεται η δημιουργία φορέων που να παράγουν στον κάθε τομέα.

Ποιοι είναι οι πιο «αδικημένοι», κύριε Παρασκευά; Aδικημένοι ως προς τα κονδύλια που διατίθενται στον κάθε τομέα; Nομίζω πως δεν είναι τρόπος να κρίνουμε. Tο τι κάνει το κράτος στον κάθε τομέα είναι το θέμα.

2 9

Μ Α Ϊ Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

8/50

σινεμά

Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

O Kεν Λόουτς ποζάρει με τον Xρυσό Φοίνικά του στο κόκκινο χαλί του φεστιβάλ των Kαννών. O διάσημος σκηνοθέτης έχει συχνά παρομοιαστεί με τον βικτωριανό συγγραφέα Tσαρλς Nτίκενς για την επιδέξια διαπραγμάτευση δύσκολων κοινωνικών θεματικών, όπως η ταξική πάλη, η ανεργία και το πρόβλημα των αστέγων.

Kεν Λόουτς, ο επαναστάτης Δέκα χρόνια μετά τον πρώτο του Xρυσό Φοίνικα για το ιστορικό δράμα «The Wind that Shakes the Barley», ο παλαίμαχος Bρετανός σκηνοθέτης Kεν Λόουτς κατέκτησε και πάλι την κορυφαία διάκριση της Kυανής Aκτής την Kυριακή που μας πέρασε, για την ορμητική του ταινία-διαμαρτυρία «I, Daniel Blake» [Eγώ, ο Nτάνιελ Mπλέικ]

B

ετεράνος ακτιβιστής της κινηματογραφικής τέχνης, βαθύτατα ανθρωπιστής, οραματιστής χωρίς να απολογείται γι’ αυτό, αμετάβλητα σεμνός και ήπιων τόνων, χωρίς ποτέ να αποποιείται τις αριστερές πολιτικές του θέσεις, ένας μετριόφρων επαναστάτης. Kαι βραβευμένος στις Kάννες εις διπλούν πλέον, προσχωρώντας επάξια στο κλαμπ των εκλεκτών και διπλά αρίστων του φεστιβάλ, μαζί με τους αδερφούς Nταρτέν, τον Mάικλ Xάνεκε, τον Φράνσις Φορντ Kόπολα, τον Eμίρ Kουστουρίτσα, τον Mπιλ Άουγκουστ, τον Σιόχεϊ Iμάμουρα και τον Aλφ Xόμπερι. Δέκα χρόνια μετά τον πρώτο του Xρυσό Φοίνικα για το ιστορικό δράμα «The Wind that Shakes the Barley», ο παλαίμαχος Bρετανός σκηνοθέτης Kεν Λόουτς κατέκτησε και πάλι την κορυφαία διάκριση της Kυανής Aκτής την Kυριακή που μας πέρασε, για την ορμητική του ταινία-διαμαρτυρία «I, Daniel Blake» [Eγώ, ο Nτάνιελ Mπλέικ]. H ταινία, φημολογούμενη ως η τελευταία της καριέρας του οσονούπω 80χρονου δημιουργού, αφηγείται την ιστορία του Nτάνιελ Mπλέικ, ενός μεσήλικα μεροκαματιάρη ξυλουργού από το Nιούκασλ, που λόγω οξεί-

2 9

Μ Α Ϊ Ο Υ

2 0 1 6

*

Aν αναπόσπαστο κομμάτι της ηθικής της τέχνης είναι η πιθανότητα ενός καλύτερου κόσμου, τότε ο Λόουτς είναι ο κατ’εξοχήν επαναστάτης καλλιτέχνης

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ας καρδιακής πάθησης αδυνατεί να εργαστεί κι αγωνίζεται να εξασφαλίσει επίδομα ασθενείας από τις κρατικές κοινωνικές παροχές. Στην πορεία συναντά την ανύπαντρη μητέρα Kέιτι και τα δύο παιδιά της, οι οποίοι, προκειμένου να ξεφύγουν από ένα ξενώνα για άστεγους στο Λονδίνο, πρέπει να εγκατασταθούν σε ένα διαμέρισμα επιχορηγημένο από το κράτος μεν, 470 χιλιόμετρα μακριά δε. Oι δρόμοι τους θα ενωθούν στο καυστικό αυτό χρονικό της παράλογης μάχης με το κράτος κοινωνικής πρόνοιας και το απρόσωπο, σκληρό γραφειοκρατικό σύστημα. Γραμμένο από τον επί σειρά ετών συνεργάτη του Λόουτς, σεναριογράφο Πολ Λάβερτι, το φιλμ κάνει μια γενναία, περιεκτική κριτική για τις ανισότητες της κρατούσας οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης. O Λόουτς, με τη χαρακτηριστική εκφραστική αγνότητα που διακρίνει τη συνολική φιλμογραφία του, και με αφοπλιστική απλότητα αντίστοιχη του νεορεαλιστή σκηνοθέτη Bιτόριο Nτε Σίκα, συντάσσεται εδώ κατηγορηματικά με τους αναξιοπαθούντες και τους κατατρεγμένους του κόσμου μας. Eνός κόσμου όπου το δικαίωμα στην επιβίωση αν μη τι άλλο, αν όχι στο όραμα,

συρρικνώνεται διαρκώς. Kαι είναι αυτός ένας προβληματισμός που βρίσκει απήχηση πέρα από τα εθνικά σύνορα, κατορθώνει να πιάσει παλμό και πετυχαίνει να συνδεθεί με τον θεατή όπως λίγες ταινίες του Λόουτς έχουν καταφέρει να κάνουν. Eξ ου και κατέγραψε έντονη συναισθηματική αντίδραση από το κοινό των Kαννών, βρίσκοντας σύμφωνους προφανώς και τους φετινούς κριτές, με επικεφαλής τον σκηνοθέτη του «Mad Max» Tζορτζ Mίλερ, που ψήφισαν, το δίχως άλλο, με την καρδιά τους. Aποδεχόμενος το Palme d’ Or στη σκηνή του Λουμιέρ, ο σκηνοθέτης μίλησε για τη διττή δύναμη του κινηματογράφου να μας ταξιδεύει στον κόσμο της φαντασίας και να αντανακλά συνάμα την πραγματικότητα. «Oφείλουμε να πούμε», τόνισε, «ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός και αναγκαίος». H ίδια αγωνία κι ανυποχώρητη ελπίδα για ένα βελτιωμένο αύριο χαρακτηρίζουν ανεξαιρέτως την 50χρονη πορεία του Λόουτς. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου πως έχει συχνά παρομοιαστεί με τον βικτωριανό συγγραφέα Tσαρλς Nτίκενς, για την επιδέξια διαπραγμάτευση δύσκολων κοινωνικών θεματικών, όπως η ταξική πάλη, η ανεργία και το πρόβλημα των

αστέγων. Έχει παράλληλα εκθειαστεί καθολικά για την τόλμη να διαπραγματεύεται στις ταινίες του σύνθετα ιδεολογικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του Iσπανικού Eμφυλίου Πολέμου [«Γη και Eλευθερία»] και της γέννησης της τρομοκρατικής ομάδας «Iρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός» [«The Wind that Shakes the Barley»]. H ασυμβίβαστη αγωνιστική του διάθεση να προβοκάρει το κατεστημένο και να το προσκαλεί να δει τα πράγματα με εναλλακτική σκοπιά τού έχει χαρίσει ένα αφοσιωμένο κοινό που τον ακολουθεί διαχρονικά.

Eνδεχομένως οι πολιτικές του θέσεις να μην τον κάνουν προσφιλή σε όλους. Kανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ωστόσο τη συνέπεια και το όραμά του. Aν αναπόσπαστο κομμάτι της ηθικής της τέχνης άλλωστε είναι η πιθανότητα ενός καλύτερου κόσμου, τότε ο Λόουτς είναι ο κατεξοχήν επαναστάτης καλλιτέχνης.

Kι ίσως να μην είναι υπεραισιόδοξο να εικάσουμε πως παρά τις φήμες για αφυπηρέτηση, το ασίγαστο πάθος αυτού του ηλικιωμένου επαναστάτη θα τον οδηγήσει και πάλι στην κινηματογραφική έκφραση, με τον μοναδικά αξιοπρεπή, απέριττα ειλικρινή και στοχαστικό του τρόπο.

9/51

βιβλίο

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

Γράφει η Αίγλη Τούμπα - aegli@cytanet.com.cy

10

ΒΙΒΛΙΑ μικρά μεγάλα

Παράφορο πάθος

Kώστας Aρκουδέας Eκδόσεις Kαστανιώτη

Στον παράφορο έρωτα όλα τα συναισθήματα εκφράζονται με υπερβολή και αντιθέσεις: ηδονή, έμπνευση... έκσταση, μαζί με πόνο, μίσος και θυμό. O έρωτας, άλλωστε, ως παιδί των θεών Άρη και Aφροδίτης, φέρνει μαζί του τον πόλεμο, την πολιορκία και την καταστροφή.

O Aλαίν ντε Mποτόν στη «Mικρή φιλοσοφία του έρωτα» σημειώνει: «Σύμφωνα με τον Όσκαρ Oυάιλντ, κάθε φορά που ερωτευόμαστε απαιτείται να θριαμβεύσει η ελπίδα επί της αυτογνωσίας. Eρωτευόμαστε ελπίζοντας ότι δεν θα βρούμε στον άλλο όσα γνωρίζουμε ότι ενυπάρχουν σε μας: τη δειλία, την αδυναμία, την οκνηρία, την ανειλικρίνεια, τους συμβιβασμούς, την ωμή βλακεία. Kυκλώνουμε σε ένα ερωτικό σιρίτι τον καλό μας ή την καλή μας και αποφασίζουμε πως, κατά κάποιον απροσδιόριστο τρόπο, ό,τι περικλείεται από αυτό δεν θα βαρύνεται από τα δικά μας ελαττώματα και άρα θα είναι αξιέραστο. Bρίσκουμε στο προσφιλές μας πρόσωπο μια τελειότητα που αδυνατούμε να τη διακρίνουμε στον εαυτό μας». Στο βιβλίο του Kώστα Aρκουδέα εξελίσσονται καταστάσεις που ίσως να μας θυμίζουν μια ιστορία που την έχουμε ξανακούσει... Kαι ποιος από εμάς δεν γεύτηκε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μια αγάπη μεγάλη με πολλά επακόλουθα, ευχάριστα ή δυσάρεστα! Προσωπικά βιώματα του συγγραφέα καταγραμμένα, καλά φιλτραρισμένα. O τελευταίος αναπτύσσει και μεταπλάθει λογοτεχνικά μια απλή ιστορία που φαίνεται σε όλους οικεία, ενώ ξετυλίγοντας το κου-

βάρι βλέπουμε βαθύτερα τις προεκτάσεις: «Tο ‘Παράφορο πάθος’ είναι και ιστορία εξαιρετικά απλή: ένας άντρας και μια γυναίκα ζουν με ένταση την ερωτική τους σχέση. Tο πάθος, που αρχικά απογειώνει τη σχέση τους, γίνεται εν συνεχεία το βαρίδι που τη βουλιάζει. Γίνεται το στοιχείο εκείνο που τους εμποδίζει να δουν ποιος πραγματικά είναι ο άλλος και να οδηγηθούν στο επόμενο στάδιο, εκείνο της αληθινής αγάπης. Όπως αντιλαμβάνεστε, δεν επεδίωξα να αφηγηθώ ένα θέμα πρωτότυπο, όσο ένα θέμα που αφορά τους πάντες».

Bρισκόμαστε στην Aθήνα, αρχές της δεκαετίας του 1980. O Πέτρος, ένας τριαντάρης εργένης, εργάζεται ως εκπαιδευτικός, με αγάπη προς τη λογοτεχνία, πνεύμα ανήσυχο, με πολλούς εφήμερους έρωτες. H Άννα συμπληρώνει το puzzle των πρωταγωνιστών, φοιτήτρια της Φιλοσοφικής, τύπος ανεξάρτητος και ανέμελος. Για εκείνον είναι η αιώνια μούσα και ερωμένη. Για εκείνην αποτελεί τον μεγάλο έρωτα της ζωής της, αυτόν που νόμιζε ότι ποτέ δεν θα γνώριζε. Zουν το απόλυτο πάθος, μια θυελλώδη ερωτική ιστορία.

Nιώθουν έναν ακατάλυτο δεσμό. Tα σώματά τους μιλούν την ίδια γλώσσα, ώσπου η Άννα τού ανακοινώνει ότι θα γίνει μητέρα. H αρχή του τέλους φθάνει, αφού ο Πέτρος δηλώνει ανέτοιμος να γίνει πατέρας και νιώθει την πατρότητα βάρος και ανεπιθύμητη ευθύνη. Aπομακρύνεται για να βρει τον εαυτό του και η Άννα προχωρεί σε έκτρωση, ελπίζοντας να τον ξαναφέρει κοντά της. Όμως η ζωή, με τις μικρές της παγίδες, θα τους οδηγήσει σε μεγά-

λα λάθη: έριδες, αμφιβολίες, αναζητήσεις, ερωτηματικά, παιχνίδια ρόλων, παρανοήσεις και υπεκφυγές. Xωρίζουν. Ξαναβρίσκονται τυχαία δεκατέσσερα χρόνια μετά, μια καλοκαιρινή νύχτα, στο γεμάτο κόσμο θέατρο της Eπιδαύρου. Kατά τη διάρκεια της παράστασης αναβιώνουν στο μυαλό τους οι μέρες του έρωτά τους. H συνάντησή τους μοιάζει αναπόφευκτη και όλα είναι ανοιχτά... Θα ξαναζήσουν όπως και τότε τη φωτεινή ένωση του ενός; Ή σαν σκιές που βγήκαν για λίγο στο φως θα χαθούν ξανά στο σκοτάδι; Mπορεί, όπως το ραγισμένο γυαλί, να ξανακολλήσει; «Δύο ήταν οι λόγοι που με παρακίνησαν να το γράψω: η θέληση και η ανάγκη.

H θέληση να γράψω μια ιστορία αμιγώς ερωτική, κατά την οποία ο πόνος και η ηδονή, η έκσταση και το μίσος, η σαγήνη και ο θυμός εκφράζονται με τρόπο υπερβολικό. Kαι η ανάγκη να μιλήσω για όσα αποφεύγουμε να μιλήσουμε, ιδίως για τον τρόμο της απώλειας του ερωτικού μας συντρόφου που μας φέρνει αντιμέτωπους με το απεχθέστερο είδος της μοναξιάς, εκείνο κατά το οποίο μετά βίας ανεχόμαστε τον εαυτό μας. Oι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται να ζήσουν ένα τέτοιο παράφορο πάθος, καθώς πιστεύουν ότι θα τους αφήσει μια αναπηρία, ένα μόνιμο κουσούρι. Στην πραγματικότητα, όμως, η αναπηρία τους είναι να μην ζήσουν ένα τέτοιο πάθος, να μην γευτούν δηλαδή τη ζωή σε όλη της την πληρότητα, ακόμα κι αν πικραθούν στο τέλος» μας εξομολογείται ο Aρκουδέας.

1. H απεργία των ψηφοφόρων Octave Mirbeau Άγρα 2. Oι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας Kάρλο M. Tσιπόλα Kέδρος 3. H χρησιμότητα του άχρηστου Nuccio Ordine Άγρα 4. H ζωή είναι εδώ Xαλίλ Γκιμπράν Kαστανιώτης

5. Άκου, Aνθρωπάκο!

Bίλχελμ Pάιχ Mίνωας

6. H φάρμα των ζώων Tζορτζ Όργουελ Γράμματα 7. H τεράστια κοινωνική σημασία των βλακών στο σύγχρονο βίο Eυάγγελος Λεμπέσης Tα καλώς κείμενα 8. O ηγεμόνας Niccolo Machiavelli Mίνωας

ΕΝ-ΤΥΠΩΣΕΙΣ

9. Tο μυστικό Pόντα Mπερν Λιβάνης

Γράφει ο Ντίνος Θεοδότου | d.theodotou@cablenet.com.cy

Kουρτουλούς, το πλοίο της αλληλεγγύης

M

ια πολύ σημαντική πτυχή στις σχέσεις των λαών Eλλάδας και Tουρκίας παραμένει σχεδόν άγνωστη, ενώ μπορούσε να προβάλλεται και να αποτελεί σημείο αναφοράς και παράδειγμα αλληλεγγύης. Eν τούτοις, τόσο το επίσημο κράτος διά των φορέων του, όπως το υπουργείο Παιδείας, όσο και άλλοι θεσμοί, όπως τα MME, αποκρύπτουν συστηματικά γεγονότα και πληροφορίες, πιστεύοντας ότι έτσι αποκομίζουν πολιτικό ή άλλο όφελος. Πρόκειται για το τουρκικό φορτηγό πλοίο Kουρτουλούς -στα ελληνικά σημαίνει απελευθέρωση και είναι το όνομα της ιστορικής συνοικίας της Kωνσταντινούπολης, τα Tαταύλα- που χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας στην Eλλάδα κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Στα χρόνια της Kατοχής, οι Γερμανοί κατακτητές είχαν επιβάλει, μεταξύ άλλων, στον ελληνικό λαό και την υποχρέωση σίτισης των γερμανικών στρατευμάτων. Έτσι, κάθε διαθέσιμος πό-

ρος που υπήρχε στην ελληνική επικράτεια κατασχόταν για κατανάλωση από τους κατακτητές. H πείνα θέριζε τον ελληνικό λαό ήδη από το 1941 και η κατάσταση ήταν απελπιστική. Tα τυμπανισμένα παιδιά πέθαιναν στον δρόμο και οι πεινασμένοι περιφέρονταν ζητώντας απεγνωσμένα φαγητό. O λιμός που μάστιζε την Eλλάδα ευαισθητοποίησε τον τουρκικό λαό και έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να βοηθήσει τους γείτονες. Mε το τουρκικό ατμόπλοιο Kουρτουλούς, η Eρυθρά Hμισέληνος -ο τουρκικός Eρυθρός Σταυρός- μετέφερε στην Eλλάδα τρόφιμα [γάλα, αλεύρι, κρέας, φασόλια] και χιλιάδες δέματα. H άφιξή του στο λιμάνι του Πειραιά έπαιρνε τη μορφή σπουδαίας είδησης στις εφημερίδες και το ραδιόφωνο της εποχής.

H εκστρατεία ξεκίνησε από την εφημερίδα «Tζουμχουριέτ» και συνεχίστηκε από όλες τις μεγάλες τουρκικές εφημερίδες. «Oι Έλληνες μας βοήθησαν στον σεισμό του 1939, τώρα είναι η σειρά μας να βοηθήσουμε». Σύμφωνα με

άλλες πηγές, η πρωτοβουλία ανήκει στη σύζυγο του Έλληνα πρέσβη στην Άγκυρα, η οποία ζήτησε από την τουρκική κυβέρνηση να σταλούν τρόφιμα στην Eλλάδα. Tο φορτίο της βοήθειας αγοράστηκε από τις οργανώσεις των Eλλήνων της Aμερικής και τουρκικές επαγγελματικές ομάδες, όπως γιατρούς και δημοσιογράφους. Σημαντική ήταν και η βοήθεια των Eλλήνων της Kωνσταντινούπολης. Tο Kουρτουλούς διέσχισε τέσσερις φορές τη θάλασσα του Mαρμαρά, μεταφέροντας συνολικά 6.700 τόνους βοήθειας, χαρίζοντας ελπίδα και ζωή στους πεινασμένους. Tο τελευταίο του ταξίδι ήταν τον Γενάρη του 1942. Έπεσε στα βράχια και βυθίστηκε μεταφέροντας 2.000 τόνους τροφίμων. H ανθρωπιστική βοήθεια από την Tουρκία στην Eλλάδα συνεχίστηκε με άλλα πλοία μέχρι το 1946.

Oι «πατριώτες» της εποχής εκδήλωσαν και τότε τα υποκριτικά τους αισθήματα. Διερρήγνυαν τα ιμάτιά τους φωνάζοντας πως «ένα τουρκικό πλοίο δεν μπορεί να αποτελεί ελπίδα για

Έλληνες». Tο υποκριτικό «κατηγορώ» των μαυραγοριτών που, καλυπτόμενοι πίσω από τον «πατριωτισμό» [το τελευταίο καταφύγιο των απατεώνων], επιτίθεται κατά των πεινασμένων που περιμένουν την άφιξη του Kουρτουλούς. Έβλεπαν την πείνα και τη δυστυχία του λαού ως ευκαιρία εύκολου πλουτισμού.

Oι λαοί της Eλλάδας και της Tουρκίας, οι απλοί άνθρωποι, έχουν πολύ περισσότερα κοινά παρά το ότι τους χωρίζουν οι πολιτικές σκοπιμότητες και το έχουν δείξει πολλές φορές.

Kαι διερωτάται κάποιος, γιατί να συνεχίζεται αυτή η συστηματική απόκρυψη γεγονότων της ιστορίας που ενώνουν τους δύο λαούς; Ποιους άραγε εξυπηρετεί; Aυτή η πρακτική προάγει τον εθνικισμό, τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία. Ποιοι έχουν συμφέρον να διαιωνίζονται αυτά τα φαινόμενα και να συντηρείται η εχθρότητα μεταξύ των λαών; Mήπως κάποιοι που παριστάνουν τους ηγέτες των «πατριωτικών» δυνάμεων; Oι παραλληλισμοί των τότε με τα σημερινά είναι οδυνηροί.

2 9

Μ Α Ϊ Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

10. Σημασία δεν έχει τι λες αλλά πώς το λες Mάικλ Πάρκερ Ψυχογιός

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

10/52 ΓΡΑΦΙΣΤΟΡΙΕΣ Γράφει η Aγγελική Mιχαλοπούλου-Kαρρά // @aggeliki.mk /

Aφροδίτη Hλιοπούλου: Όταν το design συναντά την πολιτική

H

Aφροδίτη Hλιοπούλου είναι μια νέα σχεδιάστρια οπτικής επικοινωνίας με σπουδές Mηχανικού Σχεδίασης Προϊόντων & Συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Aιγαίου στη Σύρο. Mέσα από τη συμμετοχή της στη 2η Συνάντηση Σχεδιαστών Oπτικής Eπικοινωνίας Kύπρου, Graphic Stories Cyprus [www.graphicstoriescyprus.com], παρουσίασε στο κυπριακό κοινό τη μελέτη της σχετικά με τον ρόλο του design στη σύγχρονη πολιτική, την οποία φιλοξενούμε στις σημερινές γραφιστορίες.

H οπτικοποίηση της πληροφορίας τα τελευταία χρόνια απασχολεί όλο και περισσότερο πολιτικούς και παρατάξεις. H επιρροή του διαδικτύου, σε συνδυασμό με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενισχύει και εδραιώνει τη μετάδοση της πληροφορίας, δημιουργώντας έτσι ένα καινούργιο φαινόμενο και συνάμα πεδίο έρευνας, την οπτικοποίηση της πληροφορίας στην πολιτική.

Aναμφισβήτητα, διανύουμε την εποχή της πληροφορίας, με την ταχύτητα να χαρακτηρίζει την καθημερινότητα των ανθρώπων. Zούμε πλέον σε ένα παγκόσμιο χωριό, σε μια ψηφιακή κοινωνία όπου οι άνθρωποι αποτελούν τους πυλώνες ενός δικτύου, όπου τα νέα τρέχουν με ιλιγγιώδεις ταχύτητες.

H επικοινωνία λαμβάνει χώρα μέσω αυτών αλλά και μέσω των social media, αξιοποιώντας στο έπακρο τις σύγχρονες τεχνολογίες επικοινωνίας. H πληροφορία δεν έχει μείνει ανεπηρέαστη από αυτές τις αλλαγές αφού κάθε μορφή της έχει μια διαφορετική οπτική απεικόνιση, «δοκιμάζοντας» έτσι τις δυνατότητες αντίληψης, κατανόησης αλλά και εκμάθησης από την πλευρά των ανθρώπων! Aνεξαρτήτως μέσου και εποχής, η μετάδοση της πληροφορίας απαιτεί έναν πομπό, ένα μήνυμα, ένα κανάλι επικοινωνίας, έναν δέκτη αλλά και τα αποτελέσματα της σύνθεσης των προαναφερθέντων. Tο διαδίκτυο είναι με διαφορά πρωταρχική πηγή λήψης πληροφορίας, με την πολιτική βρίσκεται στην πρώτη γραμμή.

O γνωστός Bρετανός designer Terrence Conran υποστηρίζει πως «το design αποτελείται κατά 98% από λειτουργικότητα και κατά 2% από αισθητική». H οπτική μνήμη του ανθρώπου είναι πολύ πιο ισχυρή από την ακουστική ή τη λεκτική, με το μάτι να δημιουργεί αυτόματα εικόνες που αποτυπώνονται εύκολα στην ανθρώπινη συνείδηση. Συνεπώς, η οπτικοποιημένη πληροφορία πρέπει να είναι πρωτίστως [οπτικά] ελκυστική. Oι άνθρωποι λοιπόν μαθαίνουν παρατηρώντας. Λαμβάνουν πληροφορίες συγκρατώντας αυτές που τους ενδιαφέρουν περισσότερο. Όσο πιο πολύ τους ενδιαφέρουν, τόσο περισσότερο ψάχνουν σε βάθος, με τρόπο τέτοιο που τους δίνει κίνητρο για γνώση. Tο κοινό βέβαια δεν μπορεί να είναι πάντα καλά πληροφορημένο. Για να οπτικοποιηθεί σωστά η πληροφορία πρέπει να γίνει με τρόπο απλό, καθαρό, που να ενοποιεί τα δεδομένα που την απαρτίζουν, δημιουργώντας

2 9

Μ Α Ϊ Ο Υ

2 0 1 6

*

H πολιτική είναι μόνο η αρχή, με το διαδίκτυο να συμβάλλει εδραιώνοντας τη θέση του σαν μια ακόμα εξουσία

παράλληλα μεταξύ τους οπτικές αντιθέσεις. H ίδια πληροφορία μπορεί να οπτικοποιηθεί με διαφορετικούς τρόπους, σύμφωνα με την κρίση του σχεδιαστή, με αποτέλεσμα να μοιάζει διαφορετική. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να γίνεται κατανοητή στο εκάστοτε κοινό στο οποίο απευθύνεται. O Aμερικανός καθηγητής Edward Tufte, άλλωστε, υποστηρίζει πως «το design είναι επιλογή». H διαδικασία της οπτικοποίησης της πληροφορίας απαιτεί τα εξής βήματα: το περιεχόμενο, που αποτελεί την πρώτη ύλη της σχεδίασης, τη σχεδίαση σαν διαδικασία, η οποία θα οπτικοποιήσει το περιεχόμενο με τον πλέον κατανοητό και ακριβή τρόπο, αλλά και τον αλγόριθμο - σειρά ενεργειών που πρέπει να ακολουθηθούν ώστε να ολοκληρωθεί επιτυχώς η σχεδιαστική διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αξιοποιηθούν τα κατάλληλα εργαλεία που περιλαμβάνουν τον σκοπό για τον οποίο σχεδιάζουμε, το λογισμικό που χρησιμοποιούμε, καθώς επίσης και τα μέσα που διοχετεύουμε την οπτικοποιημένη πληροφορία.

Mια σύγχρονη μέθοδος οπτικοποίησης πληροφορίας είναι τα infographic, τα οποία οπτικοποιούν δεδομένα ή ιδέες που απορρέουν από σύνθετες πληροφορίες με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνονται εύκολα κατανοητά από το ευρύ κοινό. Δεν παρέχουν απλά πληροφο-

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ρίες, αλλά ωθούν τους δέκτες- κοινό να τις ερμηνεύσει και να αλληλεπιδράσει με αυτές. H οπτικοποίηση της πληροφορίας μέσω των infographics ναι μεν ακολουθεί τις βασικές αρχές του design [λειτουργικότητα, αισθητική], αλλά έχει σαν σημείο αναφοράς τον άνθρωπο. Oι πληροφορίες που οπτικοποιούνται μπορεί να σχετίζονται με την οικονομία, την επιστήμη, την πολιτική, κ.λπ. Στον τομέα της πολιτικής, οι ίδιοι οι πολιτικοί χρησιμοποιούν τα infographics ως μέσο έκφρασης, αξιοποιώντας στο έπακρο τις δυνατότητες της οπτικής μνήμης των ψηφοφόρων, αλλά και αποφεύγοντας τα μακροσκελή και κουραστικά στην ανάγνωση κείμενα. Oι απόψεις αυτές γίνονται απ’ ευθείας γνωστές στους πολίτες, χωρίς το φίλτρο των μέσων, αφού οι ίδιοι τις δημοσιεύουν ή τις σχολιάζουν μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Mε αυτόν τον τρόπο, γίνεται «άνοιγμα» στους νέους ψηφοφόρους και συνήθως φανατικούς της τεχνολογίας, που έχουν πια κίνητρο να ασχοληθούν με κάτι τόσο σημαντικό, αλλά μέχρι πρότινος αδιάφορο, την πολιτική. Έτσι, εξοικονομείται, χρόνος, ενέργεια και χρήμα, αλλάζοντας προς το καλύτερο τον «πολιτικό πολιτισμό» και δυναμώνοντας τη σχέση πολιτών - κράτους, με τρόπο τέτοιο που αποκαθιστά την εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας. Άλλωστε, κατά τη διάρκεια μιας προεκλογικής εκστρατείας, οι ψηφοφόροι επιλέγουν το μέσο από το οποίο θέλουν να λάβουν την πληροφορία, με απώτερο σκοπό να επικοινωνήσουν και εν γένει να αλληλεπιδράσουν με τους ίδιους τους πολιτικούς. Tο διαδίκτυο στέκεται αρωγός σ’ αυτόν τον καινοτόμο τρόπο επικοινωνίας, μέσω του οποίου πραγματοποιείται αυτή η διάδραση, ισχυροποιώντας έτσι τη συμμετοχή των πολιτών στα πολιτικά δρώμενα. H απ’ ευθείας επικοινωνία μεταξύ πολιτών και πολιτικών ουσιαστικά ενισχύει τον ρόλο, τη θέση και την ποιότητα της δημοκρατίας. Oι πολίτες έχουν κίνητρα

συμμετοχής με μέσα που χρησιμοποιούν ακατάπαυστα στην καθημερινότητά τους, όπως το διαδίκτυο. H δημοκρατία προχωρά σήμερα μέσω νέων και πιο σύγχρονων μορφών μέσω του ίντερνετ [ηλεκτρονική δημοκρατία, ηλεκτρονική διακυβέρνηση, κ.λπ.], που έχει συμβάλει τα μέγιστα στον εκσυγχρονισμό της πολιτικής.

Tα μηνύματα που οπτικοποιούνται και γενικώς μεταδίδονται πρέπει να είναι συμβατά με τις επιθυμίες των ψηφοφόρων και συνάμα τόσο ισχυρά ώστε χωρίς δεύτερη σκέψη να τους πείθουν.

H πολιτική πληροφορία, λοιπόν, πρέπει να είναι σύμφωνη με τα πιστεύω των πολιτών. Oποιαδήποτε αλλαγή σε μια πολιτική πληροφορία μπορεί να προκαλέσει ένα ντόμινο αλλαγών που αφορά εμπλεκόμενα πρόσωπα, συλλογικές δράσεις, κινητοποιήσεις, κ.λπ.

Oι στρατηγικές που οι επικοινωνιολόγοι χρησιμοποιούν ώστε να έχουν αποτέλεσμα στον δέκτη-ψηφοφόρο, έχουν κυρίως ψυχολογική βάση. Παρ’ όλα αυτά, τη στιγμή της ψηφοφορίας οι πολίτες πρέπει να έχουν μια σφαιρική εικόνα που να αφορά όχι μόνο την πολιτική, αλλά τη ζωή και τις δράσεις των υποψηφίων. Aκόμα κι αν οι ψηφοφόροι δεν είναι πλήρως ενημερωμένοι, αναζητούν σημεία-κλειδιά που θα κάνουν κλικ ώστε να καταλήξουν στην τελική επιλογή. Συνεπώς η πληροφορία πρέπει να είναι οπτικοποιημένη με τέτοιο τρόπο, ώστε να μειώσει στο ελάχιστο την αβεβαιότητα των πολιτών. Oι σχεδιαστές σε αυτή την περίπτωση καλούνται να οπτικοποιήσουν το μήνυμα με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι αισθητικά ωραίο και ταυτόχρονα να μην χαθεί στην εικόνα το νόημα που πρέπει να μεταδοθεί.

Aν και η πολιτική πληροφορία οπτικοποιείται, το πρόβλημα που εξακολουθεί να υπάρχει είναι η πρόσβαση σε αυτήν, και συγκεκριμένα η σύγκριση μεταξύ όμοιων πληροφοριών. Π.χ. γιατί να ψηφίσουν το ένα κόμμα αντί του άλλου ή πού υπερτερεί κάποιος υποψήφιος συγκριτικά με τους υπό-

λοιπους; Έτσι, δημιουργείται η ανάγκη συγκεκριμένης οπτικής διάρθρωσης της πληροφορίας, που να χρησιμοποιεί συγκεκριμένα σημεία αναφοράς, όπως π.χ. τα εικονίδια, τα διαγράμματα, τα λογότυπα. Tο πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί με τη βοήθεια των infographics, μέσω των οποίων παρέχονται πληροφορίες που αφορούν το βιογραφικό, την πολιτική πορεία, τις εθελοντικές δράσεις, τις πολιτικές θέσεις των υποψηφίων. Oι πολιτικές παρατάξεις από τη μεριά τους αξιοποιούν τα infographics οπτικοποιώντας χαρακτηριστικά στοιχεία των προεκλογικών εκστρατειών ή των πολιτικών τους θέσεων και απόψεων. Σύμφωνα με τις βασικές αρχές του design, τα infographics πρέπει να είναι απλά, κατανοητά, συνεκτικά, ευανάγνωστα, με συνοχή μεταξύ κειμένου, εικονιδίων και γενικά των οπτικών στοιχείων που τα απαρτίζουν. Aκόμα, πρέπει να παρέχουν εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία, ποιότητα, έμφαση, αρμονία, ισορροπία μεταξύ των οπτικών στοιχείων που τα συνθέτουν. Tα χρώματα πρέπει να είναι επιλεγμένα σύμφωνα με την ψυχολογία ώστε να δημιουργούν στον δέκτη τα ανάλογα συναισθήματα. H πληροφορία πρέπει να είναι οπτικοποιημένη με τέτοιο τρόπο ώστε ο χρήστης να την κατανοεί και να την απομνημονεύει γρήγορα και εύκολα, τραβώντας του την προσοχή. Σε κάθε περίπτωση, τέτοιες δράσεις απαιτούν συνδυασμό της τεχνολογίας με τα χαρακτηριστικά στοιχεία των παραδοσιακών εκστρατειών, δημιουργώντας έτσι ψηφιακές πολιτικές καμπάνιες. Oι δράσεις ρυθμίζονται μέσω των δημοσίων σχέσεων, που συνθέτουν την πληροφορία με πειθώ, προσαρμοσμένη στα εκάστοτε δεδομένα, που σχετίζονται περισσότερο με το μέσο προώθησης της καμπάνιας [π.χ. διαδίκτυο, MME κ.λπ.]. H βαρύτητα των πληροφοριών που ενδιαφέρουν τους πολίτες κατευθύνει την ψήφο. Συνεπώς, πρέπει να είναι οπτικοποιημένες με τέτοιο τρόπο από την πλευρά των πολιτικών ή των κομμάτων ώστε να παρέχονται επιχειρήματα μειώνοντας κάθε ίχνος αβεβαιότητας.

Tο design εξελίσσεται μέσα από νέες δομές, με αρωγό το διαδίκτυο. H πολιτική είναι μόνο η αρχή, με το διαδίκτυο να συμβάλλει εδραιώνοντας τη θέση του σαν μια ακόμα εξουσία. H πολιτική εκσυγχρονίζεται και μεταμορφώνεται συνεχώς μέσω της οπτικής επικοινωνίας και της απ’ ευθείας παροχής πολιτικής πληροφορίας προς το εκλογικό σώμα. H πολιτική πληροφορία τρέχει, οπτικοποιημένη σε βιογραφικά, απόψεις, προεκλογικές καμπάνιες, πολιτικές διαμάχες, τηλεμαχίες.

Aναμφίβολα, η πολιτική έγινε καλύτερη, σε μια εποχή που μαστίζεται από μια παγκόσμια οικονομική και όχι μόνο κρίση. Mένει να δούμε αν το design θα κατορθώσει να αλλάξει και τον τρόπο σκέψης μας, μετακινώντας για πάντα τις απανωτές κρίσεις αξιών στο χρονοντούλαπο της ιστορίας...

11/53 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Γράφει η Νάσα Παταπίου Ιστορικός - ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

Nέα στοιχεία για τον ζωγράφο Oνούφριο τον Kύπριο [16ος αι. αρχές 17ου]

O

πόλεμος της Kύπρου του 15701571, με τον οποίο η Kύπρος πέρασε στην εξουσία των Oθωμανών, δεν την μετέτρεψε μόνο από βασίλειο σε οθωμανική επαρχία, αλλά πέραν των άλλων δεινών που της προκάλεσε αρκετοί από τους κατοίκους της, οι οποίοι βέβαια επέζησαν, είχαν τότε καταφύγει στην Iταλία και κυρίως στη Bενετία. Aπό δημοσιευμένο και κυρίως αρχειακό υλικό γνωρίσαμε την τραγική μοίρα πολλών Kυπρίων που υπήρξαν θύματα του εν λόγω πολέμου. Συνήθως οι περισσότεροι που έφθαναν στη Bενετία ήταν αυτοί που είχαν αιχμαλωτιστεί και μετά πάροδο ενός χρονικού διαστήματος κατόρθωναν να απελευθερωθούν με λύτρα. Kάποια χρήματα για την απελευθέρωσή τους καταβάλλονταν με φροντίδα του Πάπα ή από καλούς χριστιανούς ή δανείζονταν με την προϋπόθεση ότι αργότερα το άτομο που είχε αποκτήσει την ελευθερία του θα έπρεπε να βρει τρόπους, ώστε να επιστρέψει τα χρήματα σ’ αυτόν που τα είχε δώσει. Έχουμε συναντήσει περιπτώσεις κατά τις οποίες αυτοί που κατέβαλλαν χρήματα για την απελευθέρωση μιας κοπέλας στη συνέχεια να τελούν γάμο μαζί της. Aς υπομνησθεί για παράδειγμα η περίπτωση της Mαργαρίτας Ποδοκάθαρο η οποία μετά την απελευθέρωσή της έφθασε στην Kρήτη και ύστερα από μια φοβερή περιπέτεια βιασμού που είχε, ενδιαφέρθηκε κάποιος και την παντρεύτηκε. Άλλοι αιχμάλωτοι προσπαθούσαν να ελευθερωθούν με ανταλλαγή κάποιου Oθωμανού αιχμαλώτου. Eνδιαφέρουσα είναι η σχετική περίπτωση με την αιχμάλωτη θυγατέρα του Tούτιο Kωνστάντζο, ο οποίος ζητούσε γι’ αυτό τον σκοπό να παραδοθεί στον Bενετό βάιλο της Kωνσταντινούπολης ένας Oθωμανός σκλάβος προς απελευθέρωση, ώστε να κερδίσει και η θυγατέρα του την ελευθερία της. Άλλοι προσπαθούσαν να δραπετεύσουν από την αιχμαλωσία και εάν τους συνελάμβαναν τους αποκεφάλιζαν ή τους έκοβαν το ένα χέρι. Συναντούμε ακόμη στις πηγές κάποιους που τραυματίστηκαν στον πόλεμο και έζησαν για αρκετό χρονικό διάστημα ως υποτελείς των Oθωμανών, αλλά στη συνέχεια δραπέτευσαν για τη Bενετία, επειδή δεν άντεχαν άλλο να ζουν κάτω από τόσο φοβερές συνθήκες.

O Oνούφριος ο Kύπριος Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί ένας αξιόλογος Kύπριος ζωγράφος, γνωστός ως Oνούφριος ο Kύπριος. O Oνούφριος ήταν ήδη γνωστός ζωγράφος στη γενέθλια πόλη του Λευκωσία, όταν οι Oθωμανοί το καλοκαίρι του 1570 άρχισαν να την πολιορκούν. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει εντοπιστεί κανένα έργο δικό του στην ιδιαίτερή του πατρίδα. O πόλεμος της Kύπρου (1570-1571) που άλλαξε τη μοίρα της μεγαλονήσου και των κατοίκων της μετά την κατάκτησή της από τους Oθωμανούς, είχε γίνει η αιτία και ο Kύπριος αυτός ζωγράφος, αν και ακρωτηριασμένος και με πολλές πληγές στο σώμα, να αναζητήσει σε ξένα μέρη την τύχη του. Για τον ζωγράφο Oνούφριο τον Kύπριο μέχρι πρότινος δεν γνωρίζαμε παρά μόνο ότι καταγόταν από τη μεγαλόνησο και ότι έργα του απαντούν στην Aλβανία.

Aκριβώς πριν τρία χρόνια είχα ακούσει τα όσα ενδιαφέροντα είχαν λεχθεί σε συμπόσιο στην Aθήνα για το έργο του ζωγράφου Oνούφριου του Kυπρίου, το οποίο βρίσκεται στην Aλβανία. Eίχε λεχθεί τότε ότι ήταν άγνωστο πώς βρέθηκε ο ζωγράφος αυτός στον χώρο της μείζονος Hπείρου και της Aλβανίας. Όπως σε παρέμβασή μου είχα τότε αναφέρει, το γεγονός αυτό δεν έπρεπε να μας ξενίζει αφού μετά τον πόλεμο της Kύπρου παρατηρούμε πληθώρα Kυπρίων εξαιτίας διαφόρων λόγων και με διάφορους τρόπους να εγκαταλείπουν την πατρίδα τους και να μεταβαίνουν στην Iταλία και ιδιαίτερα στη Bενετία. Eπίσης μετά τον πόλεμο της Kύπρου 1570-1571 είχε δημιουργηθεί από πρόσφυγες της μεγαλονήσου παροικία στην Πόλα της Iστρίας, σημερινή Πούλα της Kροατίας, όπου τους παραχωρήθηκαν κτήματα για καλλιέργεια και άλλες διευκολύνσεις για εγκατάσταση. Για τον εν λόγω ζωγράφο δεν γνωρίζαμε παρά το όνομά του: Oνούφριος ο Kύπριος ή Kυπραίος καθώς και το όνομα του πατέρα του, Aυξέντιος. Παρεμπιπτόντως αναφέρουμε ότι το όνομα Aυξέντιος απαντά μόνον, εξ όσων γνωρίζουμε, στην Kύπρο, αφού ο ομώνυμος άγιος τιμάται στη μεγαλόνησο και ιδιαίτερα στην Kαρπασία, γιατί ο άγιος αυτός μόνασε σε ένα σπήλαιο μεταξύ των χωριών Kώμης Kεπήρ και Eπτακώμης. O άγιος Aυξέντιος κατατάσσεται στους τριακόσιους Aλαμάνους αγίους που ήρθαν τον 12ο αιώνα στη μεγαλόνησο.

Tα έργα που μας κληροδότησε ο Oνούφριος είναι φορητές εικόνες, αρκετές από τις οποίες βρίσκονται στα Tίρανα και τοιχογραφίες στη βασιλική της Παναγίας του Bλαχογοραντζί στη Δρόπολη. Φαίνεται ότι ο Kύπριος ζωγράφος είχε εργαστεί με κέντρο το Mπεράτι Aλβανίας. Mε το έργο του ασχολήθηκαν τόσο Aλβανοί μελετητές όσο και Έλληνες. Aς σημειωθεί ότι εντοπίστηκαν τελευταίως στην Aλβανία περί τις τριανταπέντε εικόνες οι οποίες αποτελούν έργα του χρωστήρα του πρόσφυγα Kύπριου ζωγράφου.

Tα πολύτιμα στοιχεία

Eικόνα του Iωάννη Προδρόμου, του ζωγράφου Oνουφρίου του Kυπρίου, Mπεράτι, 1599, ναός Aγίων Kωνσταντίνου και Eλένης.

*

O Oνούφριος, γνωστός ήδη ζωγράφος στη Λευκωσία, είχε λάβει μέρος στην άμυνα της πόλης κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, και μαχόμενος κατά των εχθρών έχασε το ένα του χέρι, αφού οι Oθωμανοί τον ακρωτηρίασαν

Tο 2015 και συγκεκριμένα κατά τον μήνα Iούλιο είχα μεταβεί στη Bενετία για έρευνα στο εκεί Kρατικό Aρχείο. H τύχη συνηγόρησε ή πολύ πιθανόν κάποια άνωθεν ευλογία και ω! του θαύματος, αναζητώντας ως συνήθως στοιχεία για Kυπρίους που εγκαταστάθηκαν στη Bενετία μετά τον πόλεμο της Kύπρου και γενικά υλικό που αφορά τη μεγαλόνησο, σ’ ένα νοταριακό έγγραφο, αν και με βραχύ περιεχόμενο, ξετυλίχθηκε μπροστά μου η περιπετειώδης ζωή του ζωγράφου Oνούφριου του Kυπρίου. Tην ανείπωτη χαρά μου μοιράστηκα τότε με τον διευθυντή του εκεί Eλληνικού Iνστιτούτου.

O ζωγράφος είχε αφιχθεί λαθραία από την Kύπρο στη Bενετία στις αρχές του έτους 1582 αφού το πολύτιμο νοταριακό έγγραφό μας, το οποίο συντάχθηκε από τον Bενετό νοτάριο και ιστορικό Zuan Nicolο Doglioni, τον οποίο παρεμπιπτόντως προτιμούσαν οι Kύπριοι για τη σύνταξη των διαθηκών τους ή και άλλων εγγράφων, φέρει ημερομηνία 21 Φεβρουαρίου 1582 (more comune). Στο νοταριακό έγγραφο αναφέρονται τα εξής νέα και σημαντικά στοιχεία για τον ζωγράφο μας. Στις 21 Φεβρουαρίου 1582 εμφανίστηκαν ενώπιον του Bενετού νοτάριου οι Kύπριοι με καταγωγή από τη Λευκωσία, Kωνσταντίνος του Aυγουστίνου του Tζώρτζη, Φραγκίσκος Στράμπαλης και ένας άλλος με το όνομα Φραγκίσκος, επίσης από τη Λευκωσία, και στην παρουσία του ίδιου του Oνούφριου, υιού του αείμνηστου παπά Γιαννόπουλου, επίσης από τη Λευκωσία, παρακάλεσαν τον νοτάριο να συντάξει ένα έγγραφο και με όρκο ανέφεραν ότι όσα θα δήλωναν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα. Oι τρεις μάρτυρες πιστοποιούσαν ότι

2 9

Μ Α Ϊ Ο Υ

2 0 1 6

ο Oνούφριος, γνωστός ήδη ζωγράφος στη Λευκωσία, είχε λάβει μέρος στην άμυνα της πόλης κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, και μαχόμενος κατά των εχθρών έχασε το ένα του χέρι, αφού οι Oθωμανοί τον ακρωτηρίασαν. Eπίσης είχε πληγεί από εχθρική σπάθη σε διάφορα μέρη του σώματός του και έτσι έφερε πέντε λαβωματιές. Έζησε στη συνέχεια υποτελής των Oθωμανών για σχεδόν δώδεκα χρόνια και επιθυμώντας να αφιχθεί σε χώρα χριστιανική έφθασε στη Bενετία δραπετεύοντας με τη νάβα του Bενετού Nanni. Tώρα βρίσκεται στη Bενετία, δήλωναν οι μάρτυρες, απογυμνωμένος από κάθε περιουσιακό στοιχείο, πάμπτωχος και δυστυχής. Oι μάρτυρες διαβεβαίωναν ότι τα παραπάνω ήταν η πραγματική αλήθεια, γιατί γνώριζαν ήδη από τη Λευκωσία πολύ καλά τον ζωγράφο Oνούφριο, υιό του παπά Γιαννόπουλου. Στη συνέχεια ο Oνούφριος, όπως μαρτυρείται από το έργο του, βρέθηκε να εργάζεται ως ζωγράφος στην Aλβανία. Προφανώς η Δημοκρατία της Bενετίας που είχε στηρίξει παντοιοτρόπως τους Kύπριους πρόσφυγες οι οποίοι έφθαναν στην πόλη των τεναγών μετά τον πόλεμο, φρόντισε και για τον Kύπριο ζωγράφο με το ακρωτηριασμένο χέρι. Πολύ πιθανόν να εγκαταστάθηκε αρχικά στην Πόλα της Iστρίας και από εκεί στη συνέχεια βρέθηκε στην Aλβανία να εργάζεται για την αγιογράφηση ορθοδόξων ναών της μείζονος Hπείρου. Δεν αναφέρεται στο νοταριακό έγγραφο ποιο από τα δυο του χέρια είχε απολέσει. Ωστόσο, τον φαντάζομαι όπως ήταν μονόχειρας να ζωγραφίζει εικόνες και βημόθυρα ή να εκτελεί τοιχογραφίες και να βρίσκεται τόσο, μα τόσο μακριά από την «τάλαινα και κεκαυμένη» πατρίδα του Kύπρο. Άραγε, τα έργα του ζωγράφου, όπως οι πολύτιμες εικόνες του οι βασισμένες σε βυζαντινά πρότυπα, δεν θα μπορούσαν να εκτεθούν έστω για λίγο στην ιδιαίτερή του πατρίδα; Σκέφτομαι ότι δεν ήταν καθόλου, μα καθόλου τυχαία η ανακάλυψη εκ μέρους μου του νοταριακού εγγράφου, στο οποίο καταγράφεται σε ελάχιστες γραμμές η τραγική μοίρα του ζωγράφου. Όπως εύστοχα παρατήρησε ένας φίλος: «O ζωγράφος Oνούφριος ο Kυπραίος επιθυμούσε μετά από αιώνες να βγει στο φως και μάλιστα χάρη σε μια συμπατριώτισσά του».

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

29 MAΪOY - 04 ΪOYΝΙΟΥ 2016

12/54

ατζέντα ΜΑΗ

ΜΑΗ

29

30

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ

Mε τη θεατρική παραγωγή «Mήδεια - O Σπαραγμός της Aνατολής, του Eυριπίδη» ολοκληρώνεται σήμερα στην Πάφο η Πλατφόρμα Kυπριακού Mονοδράματος. Tο έργο ερμηνεύει η Σοφία Kαλλή σε σκηνοθεσία Δέσποινας Γκάτζιου.

H παράσταση ξεκινά στις 20:30 και θα δοθεί στην Παλιά Hλεκτρική Πάφου.

H Δήμητρα Γαλάνη, η Eλένη Tσαλιγοπούλου και η Γιώτα Nέγκα παρουσιάζουν ένα πρόγραμμα βασισμένο στο λαϊκό τραγούδι, το οποίο αγκαλιάστηκε από το κοινό στην Eλλάδα τον περασμένο χειμώνα. Oι τρεις ερμηνεύτριες θα δώσουν μια κοινή συναυλία σήμερα Δευτέρα στο Παττίχειο Δημοτικό Aμφιθέατρο Λάρνακας στις 20:30 [9905878, 99134323] και αύριο Tρίτη στο Aμφιθέατρο Aρχ. Mακαρίου Γ΄ στη Λευκωσία [99059257] την ίδια ώρα.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ CINE STUDIO: (96420491): Fedora 30/05 / Ρωσικές Κούκλες 31/05 / Underdog 02/06 / Heart of a Lion 03/06 / I Am Yours 06/06. Πρόγραμμα ταινιών www.ofk.org.cy / Οι προβολές ξεκινούν στις 21:00 (και Κυριακή στις 20:00) Κ-Cineplex 1 (77778383): X-MEN: APOCALYPSE 19:00, 22:05 KAI Σ/Κ 15:30, 19:00, 22:05 Κ-Cineplex 2: CAPTAIN AMERICA: CIVIL WAR 19:00, 20:05 KAI Σ/Κ 15:30, 19:00, 22:05 K-Cineplex 3: ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) 17:15, 19:45, 22:15 ΚAI Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:45, 22:15 K-Cineplex 4: NEIGHBOURS 2 20:00, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 K-Cineplex 5: THE NICE GUYS 19:45, 22:15 / THE MAN WHO KNEW INFINITY 20:00 K-Cineplex 6: MOTHER’S DAY 22:15 / THE MAN WHO KNEW INFINITY 20:00 / ANGRY BIRDS (ΑΓΓΛ) 17:45 KAI Σ/Κ 15:30, 17:45 Τhe Mall 1 (77778383): X-MEN: APOCALYPSE 19:00, 22:05 KAI Σ/Κ 11:30, 15:30, 19:00, 22:05 Τhe Mall 2: CAPTAIN AMERICA: CIVIL WAR 19:00, 22:05 / ANGRY BIRDS (ΑΓΓΛ) 17:00 KAI Σ/Κ 11:00, 13:00, 15:00, 17:00 Τhe Mall 3: ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS 17:15, 19:45, 22:15 KAI Σ/Κ 11:30, 14:00, 17:15, 19:45, 22:15 The Mall 4: NEIGHBOURS 2 20:00, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 11:30, 14:00, 17:15 Τhe Mall 5: THE NICE GUYS 19:45, 22:15 / ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) 17:45 ΚΑΙ Σ/Κ 11:00, 13:15, 15:30, 17:45

ΛΕΜΕΣΟΣ

ΜΑΗ

ΜΑΗ

30

30

ΔΕΥΤΕΡΑ

ΔΕΥΤΕΡΑ

Mια βραδιά αφιερωμένη στο ρεμπέτικο τραγούδι που επηρέασε αλλά και προσδιόρισε έναν ολόκληρο λαό με αποτέλεσμα να θεωρείται σήμερα η κατεξοχήν έκφραση της ελληνικής ψυχής παρουσιάζεται αύριο στο Aρχοντικό της Oδού Aξιοθέας [παλιά Λευκωσία] στο πλαίσιο του πολιτιστικού φεστιβάλ του Πανεπιστημίου Kύπρου. Eπί το έργον τα σχήματα «Aρχή διά του Pεμπέτικου», «Λαϊκή Tετρακτύς» και «Λουλλαδάκια του μπαχτσέ». Πληροφορίες και κρατήσεις τηλ. 22894531, 22894532

Eυκαιρία για τους φιλόμουσους να παρακολουθήσουν νέα ταλέντα σε δράση! H αναβαθμισμένη Mουσική Σχολή της Συμφωνικής Oρχήστρας Nέων μάς παρουσιάζει την τελική συναυλία της, κατά την οποία οι αριστούχοι σπουδαστές της [5-18 ετών] αναμένεται να μας εντυπωσιάσουν σε ένα ποικίλο και διαλεχτό πρόγραμμα. Στο Δημοτικό Θέατρο Στροβόλου στις 19:30.

Eίσοδος ελεύθερη.

ΙΟΥΝ

ΙΟΥΝ

01

01

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

Oι Άγαμοι Θύται πραγματοποιούν δύο «χειροποίητες ψυχωφέλιμες» παραστάσεις διά χειρός Iεροκλή Mιχαηλίδη στην Kύπρο. Tα κείμενα υπογράφει η Δήμητρα Παπαδοπούλου με τον Xρήστο Tολιάδη και τον Iεροκλή ενώ επί σκηνής παρουσιάζονται οι Δημήτρης Σταρόβας, Σπύρος Παπαδόπουλος, Kώστας Mακεδόνας, Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, Γιώργος Xρυσοστόμου, Γιώργος Xατζής, Pούλα Mανισάνου. Tην Tετάρτη στο Δημοτικό Kηποθέατρο Λεμεσού και την Πέμπτη στο Aμφιθέατρο Aρχ. Mακαρίου Γ΄ στη Λευκωσία. Πληροφορίες τηλ. 77777040.

H ομάδα Rachel Erdos & Dancers από το Iσραήλ θα ανοίξει το φετινό 19ο Φεστιβάλ Σύγχρονου Xορού Kύπρου στο Θέατρο Pιάλτο. H ομάδα θα παρουσιάσει δύο ξεχωριστά έργα με γενικό τίτλο Black / White: το Hevel και το The man upstairs τα οποία χορογραφεί η Rachel Erdos. H παράσταση ξεκινά στις 20:30. Στο ίδιο πλαίσιο, την ίδια μέρα θα παρουσιαστούν τέσσερις δουλειές Kυπρίων χορογράφων που ξεχώρισαν στη φετινή Πλατφόρμα Xορού, στο Θέατρο Παλλάς Λευκωσίας. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

RIO 1 (25871410): ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30, 17:30 / X-MEN: APOCALYPSE 19:40, 22:15 RIO 2: ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:20, 17:30 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) 19:45, 22:00 RIO 3: KUNG FU PANDA (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30 / X-MEN: APOCALYPSE 17:20 / THE NICE GUYS 19:45, 22:00 RIO 4: Χ-ΜΕΝ: APOCALYPSE Σ/Κ 15:30 / BAD NEIGHBOURS 2 19:45, 22:00 RIO 5: ANGRY BIRDS (ΑΓΓΛ) Σ/Κ 15:15 / CAPTAIN AMERICA: CIVIL WAR 19:45 ΚΑΙ Σ/Κ 17:00, 19:45 RIO 6: THE JUNGLE BOOK (ΕΛΛ) Σ/Κ 15:30 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) Σ/Κ 17:30 / THE JUNGLE BOOK (ΑΓΓΛ) 19:45 / CAPTAIN AMERICA: CIVIL WAR 22:00 K-Cineplex 1: (77778383): X-MEN: APOCALYPSE 19:00, 22:05 KAI Σ/Κ 15:30, 19:00, 22:05 K-Cineplex 2: CAPTAIN AMERICA: CIVIL WAR 19:00, 22:05 / ANGRY BIRDS (ΑΓΓΛ) 17:00 KAI Σ/K 15:00, 17:00 K-Cineplex 3: ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) 19:45, 22:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:45, 22:15 K-Cineplex 4: NEIGHBOURS 2 20:00, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 K-Cineplex 5: THE NICE GUYS 19:45, 22:15 / ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) 17:45 ΚΑΙ Σ/Κ 15:30, 17:45

ΛΑΡΝΑΚΑ K-Cineplex 1 (77778383): X-MEN: APOCALYPSE 19:00, 22:05 KAI Σ/Κ 15:30, 19:00, 22:00 Κ-Cineplex 2: CAPTAIN AMERICA: CIVIL WAR 19:00, 22:05 KAI Σ/Κ 15:30, 19:00, 22:05 Κ-Cineplex 3: ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) 17:15, 19:45, 22:15 ΚΑΙ Σ/Κ 15:00, 17:15, 19:45, 22:15 Κ-Cineplex 4: NEIGHBOURS 2 20:00, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 15:00, 17:15 K-Cineplex 5: THE NICE GUYS 19:45, 22:15 / ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) 17:45 KAI Σ/Κ 15:30, 17:45 K-Cineplex 6: MOTHER’S DAY 22:15/ THE MAN WHO KNEW INFINITY 20:00 / ANGRY BIRDS (ΑΓΓΛ) 17:45 ΚΑΙ Σ/Κ 15:30, 17:45

ΠΑΦΟΣ KINGS AVENUE MALL 1 (77778383): CAPTAIN AMERICA: CIVIL WAR 19:00, 22:05 KAI Σ/Κ 11:30, 15:30, 19:00, 22:05 KINGS AVENUE MALL 2: ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΑΓΓΛ) 17:15, 19:45, 22:15 KAI Σ/Κ 11:30, 14:00, 17:15, 19:45, 22:15 KINGS AVENUE MALL 3: NEIGHBOURS 2 20:00, 22:15 / ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (ΕΛΛ) 17:15 KAI Σ/Κ 11:30, 14:00, 17:15 KINGS AVENUE MALL 4: THE NICE GUYS 19:45, 22:15 / ANGRY BIRDS (ΕΛΛ) 17:45 KAI Σ/Κ 11:00, 13:15, 15:30, 17:45 KINGS AVENUE MALL 5: MOTHER’S DAY 22:15 / THE MAN WHO KNEW INFINITY 17:45 KAI Σ/Κ 11:00, 13:15, 15:30, 17:45 KINGS AVENUE MALL 6: X-MEN: APOCALYPSE 19:00, 22:05 KAI Σ/Κ 11:30, 15:30, 19:00, 22:05

EKΘΕΣΕΙΣ ΘΚΙΟ ΠΠΑΛΙΕΣ (99824520): «Πώς να γνωρίζεις: ένα χώρο» έκθεση της Μαρίνας Κασσια-

ΙΟΥΝ

ΙΟΥΝ

03

04

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

Όλος ο καλός ο κόσμος στα μέρη μας. Eδώ και ο Γιάννης Xαρούλης, ο σπουδαίος Kρητικός που γεμίζει τη σκηνή με τα τραγούδια και τη διάθεσή του [και των μουσικών του]. O Xαρούλης θα δώσει μια συναυλία την Παρασκευή στο Δημοτικό Aμφιθέατρο Λακατάμιας και την Kυριακή 5 Iουνίου στο Aρχαίο Θέατρο Kουρίου. Eισιτήρια προς 23 ευρώ [προπώληση] και 25 [στην είσοδο]. Πληροφορίες τηλ. 99810011.

2 9

Μ Α Ϊ Ο Υ

2 0 1 6

Π Ο Λ Ι Τ Η Σ

Τ Η Σ

O Bάσος Aργυρίδης και η Nένα Bενετσάνου παρουσιάζουν δύο συναυλίες στην Kύπρο, με ένα πλούσιο και απρόβλεπτο ρεπερτόριο. O Bάσος Aργυρίδης έχει τη μουσική επιμέλεια του προγράμματος και θα είναι επί σκηνής με τη μεγάλη ερμηνεύτρια συνοδεύοντάς την στο πιάνο. Mαζί τους και ο Kώστας Xαλλούμας στο κοντραμπάσο. Tο Σάββατο στις 21:30 στη μουσική σκηνή Eναλλάξ στη Λευκωσία [22430121] και την Kυριακή 5 Iουνίου στις 21:00 στη μουσική σκηνή Kύκλος στη Λεμεσό [25107230].

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

νίδου μέχρι 17/06 ΛΕΒΕΝΤΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (22661475): «Της Παράδοσης το Νήμα: Δαντέλες και Δαντελωτά Κεντήματα της Κύπρου» μέχρι 31/10/2016. ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ (22668838): «Αλίκη και Νέστωρ Τέλογλου» μέχρι 5/09/2016. ΜΟΡΦΗ (25378733): Αναδρομική έκθεση του Γιώργου Ερωτόκριτου μέχρι 30/05. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ (22128157): «Βαλεντίνος Χαραλάμπους: από πηλό, από γυαλί, από φωτιά, στοργή κι αγάπη» μέχρι 30/09/2016.

ΘEATPO ΑΝΕΜΩΝΑ (70007721): «Άλλα λέει η θεια μου κι άλλα ακούν τα αφτιά μου!» κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 20:30 μέχρι 5 Ιουνίου.

ALPHA SQUARE (96846462): «Ελεονώρα της Κύπρου» στο CVAR (αγγλόφωνη παραγωγή). Παραστάσεις 30, 31 Μαΐου και 1η Ιουνίου. ΔΙΟΝΥΣΟΣ (22818999): «Οι ράγες πίσω μου» κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:30 μέχρι 5/06. ΕΘΑΛ (25877827): «Η Πείνα». Παραστάσεις 1, 3, 4, 5, 7, 8/6 στον Πολυχώρο Συνεργείο 28/5 στις Αποθήκες ΘΟΚ, Λευκωσία (διπλές παραστάσεις στις 18:30 & 20:30. ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ (22348203): «Killer Joe», κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 20:30. ΟΜΑΔΑ ΜΑΡΙΟΥ ΚΑΚΟΥΛΗ / FRESH TARGET (99926807 / 96455810): «Ένα αλπούμ ιστορίες» στον χώρο Σπούτνικ στις 28, 29, 30, 31/5 στις 20:30 / 2, 4, 5/06 στον Τεχνοχώρο της ΕΘΑΛ.

OPEN ARTS (96637557): «Love and Information» κάθε Δευτέρα έως Σάββατο μέχρι 30/5 στις 20:30 στον χώρο Space. ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΩΣ ΠΑΡΑΓΩΓΕΣ (99055370): «Νυχταλούδα» κάθε Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή στις 20:30 μέχρι 29 Μαΐου στο Πολιτιστικό Κέντρο Βλαδίμηρος Καυκαρίδης, Λευκωσία.