Socrealizm (1949-1956

Po 1949 roku wciąż najwięcej mieszkań budowanych było przez administrację państwową – albo poprzez poszczególne instytucje i resorty, albo poprzez zakłady pracy. Tymczasem spółdzielczość weszła w nową fazę. Za cenę wzmocnienia spółdzielni, zarówno w zakresie środków, które otrzymywały na rozwój budownictwa, jak i przekazania pod ich pieczę niektórych przedwojennych osiedli, centralne organy państwowej władzy i administracji gospodarczej wyznaczały cele i zakresy działalności poszczególnych rodzajów spółdzielni oraz metody i środki ich realizacji33 . Oznaczało to przyjęcie państwowych normatywów w zakresie powierzchni mieszkań, wyposażenia i urbanistyki, ale też utratę kontroli mieszkańców-spółdzielców nad spółdzielczością.

W roku 1949 zapadła decyzja o przyjęciu doktryny realizmu socjalistycznego jako obowiązującej w architekturze. Nie przerwano jednak wprowadzania nowoczesnych technologii i metod organizacji pracy. W tym okresie stosowano więc równolegle nowe formy budownictwa oraz tradycyjne, rzemieślnicze techniki zdobienia. Z czasem, z powodu kosztów, rezygnowano z bogatej ornamentyki. Jednocześnie struktura osiedli, sztywna i w sposób charakterystyczny dla epoki monumentalna, na styku z przestrzeniami publicznymi rozrzedzała się i „miękła” w zieleni dużych podwórek. Obie te cechy – wprowadzanie nowoczesnych technologii i rozluźnienie zabudowy – wskazują na kontynuację krytyki miasta XIX-wiecznego, wspólną z ideami modernistycznymi34 .