27 payami eylul

Page 1



‫خاوه‌نی ئیمتیاز‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی مامۆستایانی‬ ‫شۆڕشی مه‌زنی ئه‌یلوول‬

‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬ ‫به‌رامبه‌ر ب ‌ه ‪2713‬ی كوردی‬

‫سه‌رنووسه‌ر‬ ‫عه‌بدولواحد دیبه‌گه‌یی‬ ‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‬ ‫عه‌زیز ره‌شید هه‌ریری‬

‫گۆڤارێكی رۆشبیری‪ -‬سیاسیی گشتییه؛‬

‫ده‌سته‌ی نووسه‌ران‬ ‫جه‌الل پۆڕیجه‌‬ ‫فازل محه‌مه‌د تۆفیق‬ ‫گۆران ئه‌حمه‌د ئیسماعیل‬

‫كۆمه‌ڵه‌ی مامۆستایانی شۆڕشی مه‌زنی ئه‌یلوول ده‌ریده‌كات‬ ‫له‌م ژماره‌یه‌دا‬ ‫كورتەیەك لەبیرەوەرییەكانم‪...‬‬

‫ئا‪ :‬سەباح نەجم حەمەدەمین‬

‫‪2‬‬

‫ئا‪ :‬جەالل پۆڕیجە‬

‫‪8‬‬

‫ئایین و فەتوا وەك دروشم و‪....‬‬

‫عەبدولغەنی عەلی یەحیا‬

‫چۆن لەگرتووخانەی (ئەمن) ی‪...‬‬

‫دیدار‪ :‬ڕێبوار ئەحمەد ئیسماعیل‬

‫كورتە باسێك لەیادو خەباتی‪...‬‬

‫جەعفەر قادر بەگ پێشمەرگەیەكی‪...‬‬

‫ئا‪ :‬پەیامی ئەیلوول‬

‫شەهید سلێمان مەولوود‪...‬‬

‫ئا‪ :‬رەنج عەبدولواحد‬

‫پێشمەرگەی دێرین مام قادر گۆران‪ ...‬دیدار‪ :‬ساڵح محەمەد تەیرۆ‬ ‫مەال یوسف گەزنەی گەورەترین‪...‬‬

‫دیدار‪ :‬هەڤاڵ حاجی‬

‫بەهۆی كردەوە قێزەونەكانی‪...‬‬

‫كەمال بلباس پیرڕەشی‬

‫ڕەشكوژیا ئەنفاالن‪...‬‬

‫شكری هروری‬

‫ئاوڕدانەوەیەك لەمامۆستا عەزیز‪...‬‬

‫ئاوات ئەبوبەكر ئەحمەد‬

‫كەمال بابان مامۆستایەكی‪...‬‬

‫ئا‪ :‬فازڵ نەقشبەندی‬

‫ڕۆڵی گوندنشینان له‌ سه‌رده‌می ‪...‬‬

‫كه‌یفی مه‌ال شاكر زماره‌یی‬

‫یادەوەری ‪ -‬مامۆستایانی شۆڕشی‪ ...‬ئا‪ :‬حەیدەر شەریف تەرجانی‬

‫‪4‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪52‬‬ ‫‪57‬‬ ‫‪59‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪61‬‬

‫سەلیم احمد خدر پێشمەرگەو‪...‬‬

‫ئا‪ :‬حاجی خەلیل دەرگەڵەیی‬

‫پێناسەیەكی زانستیی شۆڕشی‪...‬‬

‫دكتۆر كەیوان ئازاد ئەنوەر‬

‫پرۆژەیەكی رەنووسی نووسین و‪...‬‬

‫مامۆستا غەفوور ئەحمەد بەكر‬

‫‪74‬‬

‫شیكردنەوەیەكی خێرای‪...‬‬

‫ئا‪ :‬م‪ .‬حەبیب فەرەیدون‬

‫‪77‬‬

‫ئا‪ :‬پەیامی ئەیلوول‬

‫‪80‬‬

‫سەرهەڵدانی شۆڕشی مەزنی‪...‬‬

‫كوردو هۆكارەكانی مانەوەی‪...‬‬

‫تیشكێك لەمێژووی شۆڕشی‪...‬‬

‫ل پاش (‪ )65‬سااڵن‪...‬‬

‫گوڵچنێك لەچاالكییەكانی‪...‬‬

‫‪65‬‬

‫ئا‪ :‬تاڵب مستەفا حەمە ساڵح‬

‫‪66‬‬

‫ئا‪ :‬نەجم سەنگاوی پێنجوێنی‬

‫‪71‬‬

‫حەكیم نانەكەلی‬

‫ئا‪ :‬رێكارێ مزویری‬

‫‪68‬‬

‫‪75‬‬ ‫‪78‬‬

‫پاكنووس و كۆكار‬ ‫ره‌نج عه‌بدولواحد عه‌زیز‬ ‫تایپ‬ ‫ماكۆك‬ ‫نه‌خشه‌سازی و به‌رگ‬ ‫نووسینگه‌ی گۆڤار‬ ‫ناونیشان‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی مامۆستایانی‬ ‫شۆڕشی مه‌زنی ئه‌یلوول‬ ‫هه‌ولێر‪ -‬شه‌قامی (‪ )60‬مه‌تری‬ ‫به‌رامبه‌ر وه‌زاره‌تی داد‬ ‫ته‌له‌فۆن (‪)4452141‬‬ ‫‪mamostayanshorsh@yahoo.com‬‬ ‫‪www.payamiaylul.6te.net‬‬

‫ریزبه‌ندی بابه‌ته‌كان‬ ‫په‌یوه‌ندییان ب ‌ه الیه‌نی‬ ‫هونه‌ریه‌و ‌ه هه‌یه‌‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫كورتەیەك لە بیرەوەرییەكانم لە‬ ‫شۆڕشی مەزنی ئەیلوول و ژیانی‬ ‫ئاوارەیی‬ ‫ئا‪ :‬سەباح نەجم حەمەدەمین‬ ‫ه��ەر ل��ەس��ەرەت��ای دەس��ت‬ ‫پێكردنەوەی شۆڕشی مەزنی‬ ‫ئ��ەی��ل��وول ب��ەه��ۆی پەشیمان‬ ‫ب���وون���ەوەی ڕژێ��م��ی بەعسی‬ ‫ل��ەن��اوچ��وو لەجێبەجێكردنی‬ ‫ڕێككەوتننامەكەی ‪/11‬ی ئاداری‬ ‫ساڵی ‪ 1970‬و گێچەڵ كردنی‬ ‫رۆژان��ەی��ان بەگەلی كوردمان‪،‬‬ ‫ئ���اك���ام���ەك���ەی ئ����ەوەب����وو‪ ،‬كە‬ ‫لەئاداری ساڵی ‪ 1974‬شۆڕشی‬ ‫ك��وردو ڕۆڵەكانی گەلەكەمان‬ ‫جارێكی دیكە دەستییان كردەوە‬ ‫ب��ە بەرگریكردن و پەنابردن‬ ‫ب��ۆ چ��ەك و ك��ەوت��ن��ەوە شاخە‬ ‫س��ەرك��ەش��ەك��ان��ی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫ئ����ەوەب����وو ب���ەه���ۆی ش����ااڵوە‬ ‫دڕن��دان��ەك��ەی سوپای بەعسی‬ ‫گ���ۆڕب���ەگ���ۆڕچ���وو زورب�����ەی‬ ‫زوری ڕۆڵەكانی گەلەكەمان‬ ‫ن���اچ���ارب���وو ب���ۆ پ���ارێ���زگ���اری‬ ‫لەخۆكردن لەدەست ئەو سوپا‬ ‫دڕندەیە پەنا بباتە بەر واڵتانی‬

‫‪2‬‬

‫درواس�������ێ‪ ،‬ل����ەو واڵت��ان��ەی��ش‬ ‫واڵت���ی ئ��ێ��ران‪ ،‬ك��ە ل��ەوك��ات��ەدا‬ ‫سنووری خۆی بۆ ئاوارەكان‬ ‫وااڵك��ردب��وو بەتایبەتی لەكاتی‬ ‫ڕێككەوتنە شومەكەی جەزایر‪،‬‬ ‫كە دواتر هەر هەموو ئەوانەی‬ ‫لەو گەلەكۆمەكییەو ئەو زوڵمە‬ ‫گ��ەورەی��ەی لەگەلەكەمانییان‬ ‫ك��رد ب��ەش��دارب��وون بەپەندی‬ ‫زەمانە چوون و بەر نەفرەتی‬ ‫خوای گەورە كەوتن‪.‬‬ ‫ئ��ێ��م��ە ئ���ەوان���ەی رووم����ان‬ ‫ل���ەواڵت���ی ئ���ێ���ران ك���رد وەك���و‬ ‫پەناهەندە لەو واڵتە وەرگیراین‪،‬‬ ‫رژێمی ئەوكاتی شای ئێرانیش‬ ‫ب��ەس��ەر چ��ەن��د ئ��ۆردوگ��ای��ەك��ی‬ ‫ج��ودا ج��ودا داب��ەش��ی كردین‪،‬‬ ‫ئێمەیش وەك��ی هەر گەالنێكی‬ ‫دی��ك��ە ه��ەم��ی��ش��ە ت���ام���ەزرۆی‬ ‫خ��وێ��ن��دن و زان���س���ت ب��ووی��ن‬ ‫ب��ۆ م��ن��داڵ��ەك��ان��م��ان ب��ۆ ئ��ەوەی‬ ‫دوا ڕۆژی گ��ەل��ەك��ەم��ان��ی پێ‬

‫ڕوون���اك بكەینەوە‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫س����ەرەڕای ب��اری ن��اه��ەم��واری‬ ‫شوێن و جێگەو رێگەو گرفتی‬ ‫زۆری ژی�����ان و گ������وزەران‬ ‫و ن���ەب���وون���ی پ��ێ��داوی��س��ت��ی��ی‬ ‫ێ‬ ‫ق��وت��اب��خ��ان��ە‪ ،‬ه��ەرچ��ی چۆن ‌‬ ‫ب��وو چەند قوتابخانەیەكمان‬ ‫ل��ەئ��ۆردوگ��اك��ەم��ان ك����ردەوەو‪،‬‬ ‫ب��ەزم��ان��ی ك���وردی���ی خ��ۆم��ان‬ ‫دەستمان بەخوێندن ك��رد بۆ‬ ‫ئ��ەوەی منداڵە چاوگەشەكانی‬ ‫ك���وردس���ت���ان ل���ەخ���وێ���ن���دن و‬ ‫ن��ووس��ی��ن ب��ەزم��ان��ی خ��ۆی��ان‬ ‫دانەبڕێن‪ ،‬هەروەها بۆ ئەوەی‬ ‫لەڕووی پەروەردەكردنیانە وە‬ ‫بەڕۆحێكی شۆڕشگێڕانە گۆش‬ ‫بكرێن‪.‬‬ ‫م�����ن ل������ەئ������ۆردووگ������ای‬ ‫س���ەب���زاب���ەوە گ��واس��ت��رام��ەوە‬ ‫ب��ۆ (ب���روج���رد) ل��ەگ��ەڵ چەند‬ ‫مامۆستایەكی هاوڕێم ئەوانەی‬ ‫ناویانم لەبیر ماوە ئەمانەبوون‪:‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫‪ -1‬مامۆستا جەبار ئەمین‬ ‫دزەیی‪.‬‬ ‫‪ -2‬مامۆستا دەحام‪.‬‬ ‫‪ -3‬مامۆستا رەفیق‪.‬‬ ‫‪ -4‬مامۆستا ئەسعەد‪.‬‬ ‫‪ -5‬مامۆستا عوسمان‪.‬‬ ‫ه����ەروەه����ا ئ���ەگ���ەر ه��ەڵ��ە‬ ‫ن��ەب��م قوتابخانەكەمان ن��اوی‬ ‫قوتابخانەی ك��ەرك��ووك ب��وو‪،‬‬ ‫ل��ەب��ەرئ��ەوەی خەڵكەكە زۆر‬ ‫ت���ام���ەزرۆی خ��وێ��ن��دن ب���وون‪،‬‬ ‫ق��وت��اب��ی��ی��ەك��ی زۆر زۆرم����ان‬ ‫ل����ەك����وڕو ك���چ ب��ەت��ێ��ك��ەاڵوی‬ ‫ه��ەب��وو‪ ،‬قوتابییەكانمان زۆر‬ ‫پ���ەرۆش���ب���وون ب���ۆ خ��وێ��ن��دن‪،‬‬ ‫قوتابی چاالك و ژیری زۆری‬ ‫تێدابوو‪ ،‬لەبەر دوورو درێژیی‬ ‫ماوەكە ڕەنگە نەتوانم ئاماژە‬

‫عەلی حوسێن سورچی‬

‫بەزوربەیان بدەم؛ بەاڵم وەكو‬ ‫ن��م��وون��ە ب��ۆ ئ���ام���اژە پێكردن‬ ‫لەوكاتەدا هەڤاڵی بەڕێز (عەلی‬ ‫حوسێن س��ورچ��ی) لەقۆناغی‬ ‫س��ەرەت��ای��ی ب��وو یەكێك بوو‬

‫لەقوتابیە ه��ەرە زیرەكەكانی‬ ‫ئەوكات‪ ،‬قوتابیەكی بەرچاو بوو‬ ‫زۆرح��ەزی بەخوێندن دەك��رد‪،‬‬ ‫س��ەرەڕای چاودێری كردنمان‬ ‫ل��ەالی��ەن دەزگ����ا ئەمنیەكانی‬ ‫ش���ای ل���ەن���اوچ���ووەوە؛ ب��ەاڵم‬ ‫ئێمە ب��ۆ ئ���ەوەی رۆڵەكانمان‬ ‫ل�����ەپ�����ەروەردەو ف��ێ��رك��ردن و‬ ‫خ���وێ���ن���دن و خ���وێ���ن���دەواری‬ ‫دان��ەب��ڕێ��ن و بێبەش ن��ەب��ن لە‬ ‫زانست و زانیاری‪ ،‬سەرباری‬ ‫هەموو ئەو كێشەو گرفتانەی‬ ‫دەه���ات���ن���ە پ��ێ��ش��م��ان؛ ك��ەچ��ی‬ ‫ب �ێ‌ ب��اك��ان��ە ل��ەه��ەم��وو ئەمانە‬ ‫كۆڵمان ن��ەداو لەئەركەكانمان‬ ‫بەردەوام بووین تا ئەو كاتەی‬ ‫كۆتایی بەپڕۆسەی ژیانی نێو‬ ‫ئۆردووگاكان هات‪.‬‬

‫‪3‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ئایین و فەتوا‬ ‫وەك دروشم و ڕاگەیاندن بۆ‬ ‫جەنگ لەم سەردەمەدا‬ ‫ئا‪ :‬عەبدولغەنی عەلی یەحیا‬ ‫هەر موسڵمانەكان نین داوای تێكەڵكردن و لكاندنی ئایینیان بەحكوومەت‬ ‫و دەوڵەت و بەكارهێنانی وەك چەك لەجەنگەكانیاندا كردبێت؛ بەڵكو هەندێ‬ ‫لەگەڵ و نەتەوەكانی غەیرە موسڵمانیش؛ بەاڵم بەشێوەیەكی یەكجار تەسك‬ ‫بە بەراوردكردن لەگەڵ موسڵمانەكاندا‪ ،‬لەو نەتەوەو گەالنە مەسیحییەكانن‪،‬‬ ‫لەوانەی‪ ،‬بۆ نموونە‪ :‬خاچیان بۆ درێژترین جەنگ لەجەنگەكانیاندا بەكارهێنا‪،‬‬ ‫ئەویش جەنگەكانی خاچپەرستیی بوو (الحروب الصلیبیە) دژ بەموسڵمانەكان‬ ‫لەفەلەستین‪.‬‬ ‫لەجەنگی دووەمی جیهانییشدا‪،‬‬ ‫خاچی چەماوە لەالیەن سوپای‬ ‫ئەڵمانیای نازی وەك دروشمێك‬ ‫ب���ەك���اره���ات؛ ب����ەاڵم ل��ەس��ای��ەی‬ ‫جوداكردنەوەی ئایین لەدەوڵەت‬ ‫و حكوومەت ل��ەواڵت و دەوڵەتە‬ ‫م��ەس��ی��ح��ی��ی��ەك��ان��دا‪ ،‬رۆژئ��اوای��ی��ە‬ ‫م��ەس��ی��ح��ی��ی��ەك��ان ل��ەج��ەن��گ��ەك��ان��ی‬ ‫واڵتانی هیندی چینی (ڤیتنام و‬ ‫كەمبۆدیاو الووس)‪ ،‬ه��ەروەه��ا‬ ‫ه���ەردوو جەنگەكەی ك��ەن��داو و‬ ‫شەڕەكانی ئەفغانستان و بەلقان‬ ‫و‪ ..‬تد‪ ،‬خۆیان لەبەكارهێنانی ئایین‬ ‫وەك دروش����م دوورك������ردەوەو‬ ‫ن���اوی ئ��ەوت��ۆی��ان بەكارهێنا كە‬ ‫دوورب�����وون ل��ەگ��ش��ت مانایێكی‬

‫‪4‬‬

‫ئایینی وەك‪( :‬گەردەلوولی بیابان)‬ ‫و (ئەستێرەی گەش و)‪ ..‬تد‪.‬‬ ‫ج��ەن��گ��ی مەسیحییەكانیش‬ ‫ل���ەب���ەرزك���ردن���ەوەی خ���اچ تەنها‬ ‫دژ ب��ەدوژم��ن��ەك��ان��ی دەرەك��ی��ان‬ ‫بەتایبەتی دژ بەموسڵمانەكان‬ ‫و ج��وول��ەك��ە ن��ەب��وو؛ بەڵكو دژ‬ ‫ب���ەدوژم���ن���ە ن��اوخ��ۆی��ی��ەك��ان��ی��ش‬ ‫ل���ەم���ەس���ی���ح���ی���ی���ەك���ان���ی���ش ب���وو‬ ‫ك���ارب���ەدەس���ت���ان���ی ڕووس���ی���ای‬ ‫ق����ەی����س����ەری و ح���ك���ووم���ەت���ی‬ ‫ك��ێ��رن��س��ك��ی ل��ەج��ەن��گ��ی��ان دژ بە‬ ‫شیوعیەكان ناوی ئاینیان دایە پاڵ‬ ‫هێزە سەربازییەكانیان بەتایبەتی‬ ‫هێزە غەیرە نیزامییەكان وەك‪:‬‬ ‫(سوارچاكانی قدیس جۆرج) و‪ ..‬تد؛‬

‫بەاڵم عەرەب و موسڵمان‪ ،‬لەگشت‬ ‫نەتەوەكانی جیهان تێیان پەڕاند‬ ‫لەبەكارهێنانی ئایینی ئیسالم دژ‬ ‫بە نەتەوەكانی غەیرە موسڵمان‬ ‫و ن���ەت���ەوە م��وس��ڵ��م��ان��ەك��ان��ی��ش‬ ‫ئ��ەوە ب��وو لەجەنگی دژ بەگەلی‬ ‫كورد لەباشووری كوردستان ‪-‬‬ ‫كوردستانی عێراق‪ ،‬حزبی بەعس‬ ‫بۆ یەكەم جار لە ساڵی ‪ ،1963‬ناوی‬ ‫سەركردە ئیسالمییەكانی لەهێزە‬ ‫چ��ەك��دارە غەیرە نیزامییەكان نا‬ ‫وەك‪( :‬س��وارچ��اك��ان ئەلوەلید ‪-‬‬ ‫ف��رس��ان ال��ول��ی��د)‪ ،‬وات���ە خالیدی‬ ‫كوڕی وەلید‪ ،‬ئەو هێزەش تەنها‬ ‫بریتی بوو لەهەندێ لەعەرەبەكانی‬ ‫دراوسێی كوردستان‪ ،‬هەروەها‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫(س��وارچ��اك��ان��ی س��ەاڵح��ەددی��ن)‪،‬‬ ‫واتە سەاڵحەددینی ئەیوبی‪ ،‬ئەو‬ ‫ه��ێ��زەش تایبەت ب��وو بەهەندێ‬ ‫لەخێڵە كوردییەكانی ه��ەواداری‬ ‫حكوومەتەكان؛ بەاڵم لەبەر ئەوەی‬ ‫بەكارهێنانی كورد دژ بەكورد بۆ‬ ‫حكوومەتە كۆمارییەكانی ئێراق‬ ‫بەسوودتر بوو‪ ،‬حكوومەتەكانی‬ ‫ناوبراو سوارچاكانی ئەلوەلیدیان‬ ‫ن��ەه��ێ��ش��ت و الب�����ردو ل��ەه��ەم��ان‬ ‫كاتیشدا رووی��ان لەفراوانكردنی‬ ‫بەشداریی كورد لە جەنگەكانیان‬ ‫دژ بەكورد كرد‪.‬‬ ‫بازنەی فراوانكردنی ئایینی‬ ‫ئیسالم وەك دروش���م و چەك‬ ‫لەجەنگەكانی حكوومەتە یەك‬ ‫ل������ەدوا ی��ەك��ەك��ان��ی ئ���ێ���راق دژ‬ ‫بەشۆڕش و گەلی كورد لەدوای‬ ‫ساڵی ‪ 1963‬ڕووەو فراوان بوون‬ ‫ب��وو‪ ،‬بەتایبەتی لەسەر دەستی‬ ‫ح��ك��ووم��ەت��ی س�����ەددام حوسێن‬ ‫ك���ە ب��ەك��اره��ێ��ن��ان��ەك��ە گ��ەی��ش��ت��ە‬ ‫ل��ووت��ك��ە‪ ،‬ل���ەدوای ئ���ەوەی ن��اوی‬ ‫ج��ەن��گ��ی ل��ەن��اوب��ردن��ی ك��وردی��ان‬ ‫لەهەشتاكانی س��ەدەی راب��ردوو‬ ‫ب��ە (ئ��ەن��ف��ال) ب����رد‪ ،‬ك��ە یەكێكە‬ ‫لەسوورەتەكانی قورئانی پیرۆز‪،‬‬ ‫ئەو جەنگەشیان وەك ئاشكرایە‬ ‫بووە هۆی كوشتن و لەناوبردنی‬ ‫(‪ )182000‬ك���وردی ب��ێ ت���اوان‪،‬‬ ‫لەجەنگی یەكەمی كەنداویشدا‬ ‫لەنێوانی سااڵنی (‪)1988 – 1980‬‬ ‫ه��ەردوو الیەنی جەنگەكە‪ ،‬ئێراق‬ ‫و ئێران لەژێر دروشمی ئایینی و‬

‫ناوی ئایینی دژ بەیەكدی شەڕیان‬ ‫ك���رد ن���اوەك���ان وەك‪( :‬ئ��ەڵ�ڵاه��و‬ ‫ئەكبەر) و (محەمەد رەسولوڵاڵ)‬ ‫و (ت���ەوەك���ەل���ت���و ع��ەڵ��ەڵ�ڵاه��ـ) و‬ ‫(قادسیەی سەددام) و‪ ..‬تد‪ ،‬وەك‬ ‫پێدەچێت و هەر واشبوو سەددام‬ ‫حوسێن ت���ەواوی گەلی فارسی‬ ‫بەكافر لەقەڵم دا‪ ،‬ه��ەر بۆیەش‬ ‫ب��ەدرێ��ژای��ی ج��ەن��گ��ەك��ەی ن��اوی‬ ‫فارسی بە (م��ەج��ووس) دەب��ردو‬ ‫هەمان ناوی (قادسیە)ی كە تیایدا‬ ‫موسڵمانەكان پێش زیاتر لەهەزار‬ ‫س����اڵ س��ەرك��ەوت��ن��ی��ان ب��ەس��ەر‬ ‫فارسەكان هێنابوو‪ ،‬لەجەنگەكەی‬ ‫خۆی نا‪.‬‬ ‫جەنگی قادسییەی یەكەمیش‬ ‫بەسەركردایەتیی سەعدی كوڕی‬ ‫ئەبی وەق���اس ب��وو‪ ،‬رێكخراوی‬ ‫حەماسی فەلەستینیش لەهەردوو‬ ‫جەنگی دژ بەئیسڕائیلدا ن��اوی‬ ‫ئیسالمی و ئایینی بەكارهێنا‪،‬‬ ‫ج��ەن��گ��ەك��ەی ی��ەك��ەم��ی ب��ەن��اوی‬ ‫(ئەلفوڕقان) بوو دووەمیش‪ ،‬كە‬ ‫لەساڵی رابردوو روویدا ناوەكەی‬ ‫(ح���ی���ج���ارەت���ول س��ج��ی��ل) ب���وو‪،‬‬ ‫شایانی باسە ن��اوە ئایینیەكان‪،‬‬ ‫چەكەكانیشی گرتەوە بەتایبەتی‬ ‫ل���ەج���ەن���گ���ی ئ����ێ����راق ‪ -‬ئ���ێ���ران‪،‬‬ ‫حكوومەتی ئێراق مووشەكەكانی‬ ‫ب�����ەن�����اوی (ئ����ەل����ح����وس����ێ����ن) و‬ ‫(ئەلعەبباس) كرد‪ ،‬ئێرانیش بەش‬ ‫بەحاڵی خۆی لەبەكارهێنانی ناوو‬ ‫رەم����زە ئیسالمییەكان درێ��غ��ی‬ ‫ن���ەك���رد‪ ،‬ت��ا ئ��ێ��س��ت��اش ل��ەس��ەری‬

‫ب���ەردەوام���ە ب��ڕوان��ە چەكەكانی‬ ‫وەك‪( :‬سجیل) و (ئەبابیل) و‪ ..‬تد‪.‬‬ ‫لەگەڵ پاشەكشێی عەلمانیەت‬ ‫و ب����زاڤ����ە رزگ���اری���خ���وازی���ی���ە‬ ‫ع��ەرەب��ی��ی��ەك��ان‪ ،‬گ��ەل��ێ ل��ە الیەنە‬ ‫سیاسییەكان دەس��ت��ی��ان��ك��رد بە‬ ‫بەكارهێنانی ن��اوەك��ان��ی خ��ودای‬ ‫گ��ەورەو دلۆڤان بۆ رێكخراو و‬ ‫حزب و هێزە چەكدارییەكانیان‪،‬‬ ‫ل��ە ئەنجامدا حزبەكانی (ئەڵاڵ)‬ ‫ل���ەئ���ێ���ران و ل��وب��ن��ان و ئ��ێ��راق‬ ‫پەیدابوون‪ ،‬بۆ ماوەیەكی یەكجار‬ ‫كورتیش لەكوردستانی ئێراقیش‪،‬‬ ‫ئێستاش لەتوركیای دراوسێمان‪،‬‬ ‫ئ��ەو دی��اردەی��ە تەنها لەجیهانی‬ ‫ع����ەرەب����ی و ئ��ی��س�لام��ی ب����اوە‪،‬‬ ‫لەناو مەسیحییەكانیش شتێكی‬ ‫شازو بەدەگمەنە‪ ،‬بۆ نموونە‪ :‬لە‬ ‫(ئۆگەندا) ی كیشوەری ئەفریقیا كە‬ ‫دەوڵەتێكی مەسیحییە رێكخراوی‬ ‫(جوند ئەلڕەب) پەیدابوو ئەویش‬ ‫وەك كاردانەوەیەك دژ بەزوڵمی‬ ‫سەركردەی موسڵمانی ئەم واڵتە‬ ‫(عیدی ئەمین)‪ ،‬ئەو سەركردەیە‬ ‫زوڵمێكی زۆری لە مەسیحییەكانی‬ ‫(ئ���ۆگ���ەن���دە) ب���ەر ل��ەالب��ردن��ی لە‬ ‫سەرۆكایەتی‪ ،‬كردبوو‪.‬‬ ‫میلیشیاكان زورب��ەی��ان‪ ،‬گەر‬ ‫نەڵێم گشتیان ن���اوی رم���ووزی‬ ‫دی��ن��ی ه���ەڵ���دەگ���رن ب��ەت��ای��ب��ەت��ی‬ ‫لەئێراق بڕوانە‪( :‬سوپای مەهدی)‬ ‫و (رێكخراوی بەدر) و (عەسائیبی‬ ‫ئەهلول حەق) و (فەیلەقی قودس)‪،‬‬ ‫ئ��ەم��ە ل��ەك��ات��ێ��ك��دا پ��ێ��غ��ەم��ب��ەری‬

‫‪5‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫موسڵمانان (محەمەد – د‪.‬خ) لە‬ ‫جەنگەكانی دژ بەموشریكەكان‬ ‫و بتپەرستەكانی ن��اوی ئایینی‬ ‫بەكارنەهێنابوو‪ ،‬جەنگەكانی وەك‬ ‫(ئوحود) و (خەندەق) و (بەدر) و‬ ‫(تەبووك) و (خەیبەر) و (موئتە)‬ ‫و (حونەین) و (فەتحی مەككە) و‪..‬‬ ‫تد‪ ،‬ناوی هێزە سەربازییەكانیش‬ ‫دوورب�����وو ل��ەب��ەك��اره��ێ��ن��ان��ی ن��او‬ ‫و رەم��زی ئایینی‪ ،‬ب��ڕوان��ە ناوی‬ ‫ه��ێ��زە س��ەرب��ازی��ی��ەك��ان��ی وەك‬ ‫‪( :‬ئ���ەل���ق���ەرت���اْ) و (ن��ەخ��ل��ە) و‬ ‫(س��ەی��ف��ول ب��ەح��ر) و (راب�����غ) و‬ ‫(ئەلخەڕار) و (سریەی عەبدوڵاڵی‬ ‫كوڕی ئەنیس) و (سریەی ئەبی‬ ‫قەتادە) و‪ ..‬تد‪ ،‬جێی ئاماژە پێدانە‬ ‫بۆ یەكەم ج��ار لە دام��ەزران��دن��ی‬ ‫سوپای نیزامی لەسەر دەستی‬ ‫خەلیفە عومەری كوڕی خەتاب بە‬ ‫(دیوان ئەلجوند) ناوی دەبردرا‪.‬‬ ‫لەبارودۆخ و كەش و هەوای‬ ‫پ��اش��گ��ەزب��وون��ەوەی عەلمانییەت‬ ‫ب��ەرام��ب��ەر بەئیسالمی سیاسی‬ ‫ب��ەه��ەم��وو ب��اڵ��ە م��وع��ت��ەدی��ل و‬ ‫توندڕەوكانییەوە‪ ،‬بەكارهێنانی‬ ‫ئ��ای��ی��ن��ی پ����ی����رۆزی ئ��ی��س�لام و‬ ‫رەم��زەك��ان��ی رۆژ ل���ەدوای رۆژ‬ ‫وەك چەك لە زۆرانبازییەكاندا‬ ‫پ���ەرەدەس���ت���ێ���ن���ێ‪ ،‬ب��ەت��ای��ب��ەت��ی‬ ‫ل��ەالی��ەن رێ��ك��خ��راوە نهێنییەكان‬ ‫وەك‪( :‬ئ���ەن���س���اڕول���ئ���ی���س�ل�ام)‬ ‫و (ئ����ەن����س����اڕول����س����ون����ن����ە) و‬ ‫(جوندوڵاڵهو)‪ ..‬تد‪ ،‬ماوەیەكیش‬ ‫ل��ەم��ەوب��ەر‪ ،‬ل��ە س��اڵ��ی راب����ردوو‬

‫‪6‬‬

‫لە ‪ 2012‬دا شێخ جەاللوددینی‬ ‫سەغیر ئیمامی مزگەوتی (براپا)‬ ‫ل��ەب��ەغ��دا ه���ەڕەش���ەی ل��ەك��ورد‬ ‫كردبوو‪ ،‬كاتێ گوتی‪ :‬ئیمام مەهدی‬ ‫مونتەزەر هەر كە پەیدا بێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫كورد دەكوژی و لەناویان دەبات‪.‬‬ ‫ج��ێ��ی س��ەرن��ج��ە‪ ،‬ل��ەوك��ات��ەی‬ ‫پ���ێ���غ���ەم���ب���ەری م������ەزن ن�����او و‬ ‫رەم��������زی ئ���ای���ی���ن���ی ئ��ی��س�لام��ی‬ ‫ه��ەت��ت��ا دژ ب���ە ب��ت��پ��ەرس��ت��ەك��ان��ی‬ ‫مەككە بەكارنەهێناو بیریشی‬ ‫ل��ەب��ەك��اره��ێ��ن��ی��ان��ی ن����ەك����ردەوە‪،‬‬ ‫زەڕق���اوی ه��ەڕەش��ەی لەشیعەی‬ ‫ئێراق كرد بەدامەزراندنی هێزێك‬ ‫ب��ەن��اوی (فەیلەقی ع��وم��ەر)‪ ..‬تد‪،‬‬ ‫ف���ەت���وای ئ��ای��ی��ن��ی��ش‪ ،‬ب��ەت��ای��ب��ەت��ی‬ ‫ل���ەس���ەر دەس���ت���ی خ��ەل��ی��ف��ەك��ان��ی‬ ‫عوسمانی‪ ،‬شێوەی نەفیر عام و‬ ‫راگەیاندنی جەنگی وەرگرتبوو‪،‬‬ ‫ل��ە ن��ەوەدەك��ان��ی س���ەدەی ‪ 16‬دا‬ ‫(ئەبوو سعوودی ئەلحەممادی)‬ ‫موفتی ئیمپڕاتۆریەتی عوسمانی‬ ‫فەتوای ئیبادەكردنی ئێزدییەكانی‬ ‫دەركرد‪ ،‬پاشان ئەمەش جێی داخە‬ ‫زان��ای ئایینی ك��وردی بەناوبانگ‬ ‫فەتوای لەناوبردنی ئێزدییەكانی‬ ‫دەركرد لەپێناو تۆڵەسەندنەوەی‬ ‫مامی عەلی بالەتە ك��ە لەالیەن‬ ‫ئێزدیەكانەوە كوژرابوو‪.‬‬ ‫ج��ێ��ی تێبینی و س��ەرن��ج��ە‪،‬‬ ‫عوسمانییەكان هەر موسڵمانێك‬ ‫دژی���ان ب��وەس��ت��اب��ای��ەوە‪ ،‬ب���ەالدان‬ ‫لەئایین و ئێزدیاتی تاوانباریان‬ ‫دەك����رد‪ ،‬ك��ەچ��ی ئایینی ئ��ێ��زدی‬

‫یەكێكە لەئایینە داخ��راوەك��ان و‬ ‫لەغەیری ئێزدی كەسانی دیكە‬ ‫لە ریزەكانی خۆی وەرناگریت‪،‬‬ ‫ێ م��ی��ری ب��ەدل��ی��س ع��ەب��دال‬ ‫ك��ات � ‌‬ ‫خان دژ بە عوسمانییەكان یاخی‬ ‫ب��وو‪ ،‬یەكسەر بە كافر لەقەڵەم‬ ‫درا‪ ،‬ه���ەروەه���ا ب��ەئ��ێ��زدی��ش‪ ،‬بۆ‬ ‫بەكافركردن و ئێزدیاتییەكەیش‪،‬‬ ‫چەند مەالیێكی سەر بەخەلیفەی‬ ‫عوسمانی فەتوایێكیان دەركرد‪.‬‬ ‫جێی داخە‪ ،‬مێژووی ئیسالم‬ ‫بەتایبەتی لەسەردەمە نوێیەكاندا‬ ‫پ��ڕە ل��ەف��ەت��وای ه��ان��دەر لەپێناو‬ ‫بەرپاكردنی جەنگ بەشێوەیەكی‬ ‫س�������ەرەك�������ی دژ ب�����ەخ�����ودی‬ ‫موسڵمانەكان بۆ نموونە‪ :‬لەساڵی‬ ‫‪ 1965‬زان����ای ئ��ای��ی��ن��ی ع���ەرەب‬ ‫(نەجمولدین ئەلواعیز) فەتوای‬ ‫ج��ەن��گ��ی دا دژ ب��ەس��ەرك��ردەی‬ ‫ك��ورد (مستەفا ب��ارزان��ی)‪ ،‬كەچی‬ ‫وەك هەموومان دەیزانین مستەفا‬ ‫بارزانی بەدەر لەغایەت رێزی لە‬ ‫ئایینی ئیسالم و پیاوەكانی ئایینی‬ ‫ئیسالم دەن��او خویشی بە (مەال‬ ‫مستەفا) ناسرابوو‪.‬‬ ‫ب��ۆن��ە ئایینییەكانیش وەك‬ ‫چ���ەك���ێ���ك ل���ەج���ەن���گ ب���ەزەق���ی‬ ‫بەكارهات‪ ،‬بۆ نموونە‪ :‬هێرشی‬ ‫عوسمانییەكان بۆسەر ك��وردی‬ ‫ب��ەدل��ی��س ل��ەگ��ەڵ ی��ەك��ەم رۆژی‬ ‫م���ان���گ���ی رەم������ەزان������ی پ���ی���رۆز‬ ‫تەوقیتكرابوو‪ ،‬لێدانی بارەگای‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان و‬ ‫یەكێتیی نیشتمانی كوردستان‪،‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫لەیەكەم ڕۆژی جەژنی پیرۆزی‬ ‫قوربان بوو لە (‪ )2004/2/1‬دا‪،‬‬ ‫ناوی لێدانی هەردوو بارەگاكەش‬ ‫بەغەزوەی (‪ )1‬و (‪ )2‬بردراو ئەو‬ ‫بێ تاوان و تێكۆشەرانەی بوون‬ ‫بەقوربانی ه���ەردوو غ��ەزوەك��ە‪،‬‬ ‫لەالیەن تاوانبارەكاندا بە (مونافیق)‬ ‫وەسفكران و ناویان بردرا!!‬ ‫ل��ەج��ەن��گ��ەك��ان دەم��ارگ��ی��ری��ی‬ ‫ئ��ای��ی��ن��ی و م���ەزه���ەب���ی ب��ەس��ەر‬ ‫ڕووداوەكانداو بەزەقی زاڵدەبن‪،‬‬ ‫ب��ەج��ۆرێ ب��گ��رە هەتتا ل��ە ئایین‬ ‫الدەدات و پێشێلی پیرۆزییە‬ ‫ئایینییەكانیش دەك��ات‪ ،‬لەجەنگی‬ ‫یەكەمی كەنداو‪ ،‬بێ حورمەتی و‬ ‫دەمارگیریی ئایینی و نەتەوەیی‬ ‫پاڵی بەخەیروڵاڵ تەلفاحی خاڵی‬ ‫س����ەددام ح��وس��ێ��ن��ەوە ن��ا خ��وای‬ ‫گ��ەورەو دلۆڤان بەهەڵە لەقەڵەم‬ ‫ب���دات‪ ،‬كاتێ لەكتێبەكەی (كنتم‬ ‫خیر امە اخرجت للناس) دا گوتی‪:‬‬ ‫(خودا هەڵەی كرد كاتێ مێش و‬ ‫جوولەكەو فارسی خەڵقكرد)!!‬ ‫ئ�������������ەوەی ب�������������ەووردی‬ ‫س��ەی��ری جموجوڵی ت��ون��دڕەوە‬ ‫ئیسالمییەكان بكات‪ ،‬نەك حزبە‬ ‫ئیسالمییەكان‪ ،‬بۆی دەردەكەوێت‪،‬‬ ‫چۆن ئەو توندڕەوانە پەالماری‬ ‫ئ��ەو گ��ەل و دەوڵ��ەت��ان��ە دەدەن‬ ‫لەوانەی دڵسۆزی ئایینی ئیسالمن‬ ‫وەك گ��ەل��ی ك����وردو دەوڵ��ەت��ی‬ ‫س��ع��ودی��ە ب��ۆ ن��م��وون��ە‪ :‬سعودیە‬ ‫هەر هەموومان ئاگادارین زیاتر‬ ‫لەگشت دەوڵ��ەت��ە ئیسالمییەكان‬

‫م��زگ��ەوت و قوتابخانەی ئایینی‬ ‫ئ�������اوەدان دەك�����ات�����ەوە‪ ،‬س��ااڵن��ە‬ ‫ملیۆنەها دان��ە لەقورئانی پیرۆز‬ ‫لەسەرتاسەری جیهان بەتایبەتی‬ ‫ل��ەج��ی��ه��ان��ی غ���ەی���رە ئ��ی��س�لام��ی‬ ‫ب�ڵاودەك��ات��ەوە‪ ،‬گ��ەل��ی ك��وردی��ش‬ ‫یەكێكە ل��ەو گەلە ئیسالمییانەی‬ ‫بەپابەندبوون بەئایینی ئیسالم‬ ‫ناسراوە‪ ،‬زیاتر لەهەموو گەلێك‬ ‫ب���ووەت���ە ئ��ام��ان��ج��ی ش��ۆڤ��ی��ن��ی و‬ ‫ت���ون���دڕەوەك���ان‪ ،‬ش��ێ��خ ئەحمەد‬ ‫ئەلیاسین راب��ەرو دامەزرێنەری‬ ‫(حەماس) بەر لەوەی كۆچی دوایی‬ ‫بكات هەمیشە كوردستانی ئێراق‬ ‫و سیستەمە دیموكراسییەكەی‬ ‫بەئیسڕائیلی دووەم ناو دەبردو‬ ‫دەی���گ���وت‪ :‬ل�����ەدوای نەهێشتنی‬ ‫دەوڵ��ەت��ی ئیسڕائیل‪ ،‬جەنگ دژ‬ ‫بەئیسڕائیلی دووەم دەكەین كە‬ ‫كوردستانی ئێراقە!!‬ ‫گ����������ەل����������ی ك����������������وردو‬ ‫سەركردایەتییەكەی بەدرێژایی‬ ‫ش���ۆڕش���ەك���ان���ی���ان ب��ەت��ای��ب��ەت��ی‬ ‫شۆڕشی مەزنی ئەیلوول بیریان‬ ‫لەبەكارهێنانی ئایینی پیرۆزی‬ ‫ئیسالم نەكردبوو وەك چەكێك‬ ‫دژ بەدوژمنەكانیان لەداگیركەرانی‬ ‫ك�����وردس�����ت�����ان‪ ،‬ب����ۆ ن���م���وون���ە‪:‬‬ ‫جەنگەكانیان لەبەكارهێنانی ناو‬ ‫و رەم���زی ئایینی دوورب����وون‪،‬‬ ‫جەنگەكانی ناوی گۆڕەپانەكانی‬ ‫ج��ەن��گ��ی��ان ه��ەڵ��گ��رت��ب��وو وەك‬ ‫جەنگەكانی (هندرێن و ك��ۆڕێ)‬ ‫و‪ ..‬ت����د‪ ،‬ی����ان ش�����ەڕی (ب�����ەردە‬

‫ق����ارەم����ان) ل���ەش���ۆڕش���ی (ش��ێ��خ‬ ‫مەحمود) داو‪ ..‬تد‪ ،‬هەروەها هێزە‬ ‫چ��ەك��دارەك��ان��ی��ش��ی��ان ب��ەم ن��اوان��ە‬ ‫ب����وون وەك‪ :‬ه��ێ��زی (س��ەف��ی��ن‪،‬‬ ‫كارۆخ‪ ،‬قەرەداغ‪ ،‬ئاكرێ‪ ،‬شێخان‪،‬‬ ‫زاخۆ‪ ،‬دەشتی هەولێر‪ ،‬بەتالیۆنی‬ ‫شەشی بەمۆ) و‪..‬تد‪.‬‬ ‫بەكارهێنانی ن��او و رەم��زی‬ ‫ئایین‪ ،‬لەهەندێ واڵت��ی ئیسالمی‬ ‫ئااڵشی گرتەوە‪ ،‬لەئێراق‪ ،‬ئااڵی‬ ‫ج���اران���ی ح��ك��ووم��ەت��ی س����ەددام‬ ‫حوسێن ناوی (ئەڵاڵهو ئەكبەر) ی‬ ‫لەسەر تۆماركرابوو‪ ،‬حكوومەتی‬ ‫ئێستای ئێراقیش پەندو عیبرەتی‬ ‫ل��ە ب��ەع��س وەرن���ەگ���رت‪ ،‬ئ��ەوەت��ا‬ ‫(ئەڵاڵهو ئەكبەر) لەسەر ئااڵكەی‬ ‫ن�����ووس�����راوە‪ ،‬ش���ای���ان���ی گ��ۆت��ن��ە‬ ‫ن��ەئ��ااڵی خ��ول��ەف��ای راش��ی��دن و‬ ‫ن��ە ئ����ااڵی ئ��ەم��ەوی��ی��ەك��ان و نە‬ ‫عەبباسییەكانیش (ئەڵاڵهو ئەكبەر)‬ ‫یان پێوە نەبوو‪ ،‬لێرەدا بەئەركی‬ ‫نەتەوە یەكگرتووەكان و‪ ،‬یەكێتیی‬ ‫جیهانیی زانایانی موسڵمان و‪،‬‬ ‫رێكخراوی هاریكاریی ئیسالمی و‪،‬‬ ‫زانكۆی ئەزهەرو مەرجەعەكانی‬ ‫ن��ەج��ەف و ك���ەرب���ەالو ت���ەواوی‬ ‫دامەزراوە ئایینییەكان و زانایانی‬ ‫موسڵمان لەجیهان دەزان���م‪ ،‬كە‬ ‫ب��ەك��اره��ێ��ن��ان��ی ئ��ای��ی��ن و رەم���زە‬ ‫ئایینییەكان قەدەغە بكەن و ئایینی‬ ‫پیرۆزیش لەحكوومەت و دەوڵەت‬ ‫جودا بكەنەوە‪.‬‬

‫‪7‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫كورتە باسێك‬ ‫لەیادو خەباتی‬ ‫مامۆستا عەلی هەژار‬ ‫ئا‪ :‬جه‌الل پۆریجە‬ ‫بەرپرسی دەزگای ئەیلوولی پارێزگەی هەولێر‬

‫دوێنێ؛ واتا دەیان ساڵێك بەر لەئێستا‪ ،‬كە هێشتا داتاو‬ ‫ئەنتەرنێت لەگوێی گادا خەوتبوو‪ ،‬لەخۆرهەاڵت بەگشتی و‬ ‫واڵتە ژێر چەپۆكەكەی ئێمە بەتایبەتی‪ ،‬ئەو تاق و لۆقە‬ ‫رۆشنفكرە كوردەی‪ ،‬كە هەستی نیشتمانییان دەجوواڵ دەبوایە‬ ‫بەرمەیدان و بەكردەوە بیسەلمێنن‪ ،‬كە كورد پ��ەروەرن‪،‬‬ ‫ئ��ەو سەلماندنەش ب��ەدوو گۆڤاری ســەر فەیسبووك و‬ ‫بەخۆهەڵكێشان و بەدەم نەگێڕانەوە لەئاخاوتنی جرناو فڕنا‬ ‫پێك نەدەهات؛ بەڵكو دەبوو بەرژەوەندییەكانی خۆی قوربانی‬ ‫فیكرو كارەكانی بكردایە‪ ،‬دەبوو چارەنووسێكی پڕ لەنەهامەتی‬ ‫بۆخۆی دیاری بكردایە‪ ،‬ئینجا دەیتوانی كوردایەتی بكات‪.‬‬ ‫ئەو چەمكەش لەقادێی خەباتی ئەمڕۆ وجوودی نەماوە!‬ ‫ب���ۆی���ە ئ����ەم����ج����ارەش م��ن‬ ‫ل��ەڕێ��گ��ەی گ���ۆڤ���اری (پ��ەی��ام��ی‬ ‫ئەیلوول) ـەوە‪ ،‬كە تاكە مینبەرە‬ ‫ب��ۆ زی���ن���دووك���ردن���ەوەی ن��اوی‬ ‫ون��ك��راوی ئ��ەو پ��اڵ��ەوان��ان��ە‪ ،‬كە‬

‫‪8‬‬

‫ن��ەوەك��ان غ��ەدری��ان ل��ێ��دەك��ەن و‬ ‫لەبیریان ك���ردوون‪ ،‬مامۆستای‬ ‫خ��ەب��ات و ت��ێ��ك��ۆش��ان��ی دەش��ت��ی‬ ‫هەولێر مامۆستا عەلی ه��ەژار‬ ‫هەڵدەبژێرم بەم چەند الپەڕیەو‬

‫بەكورتی گ��وزارش��ت لە خەبات‬ ‫و ژی��ان��ن��ام��ەی ئ��ەو كەسایەتییە‬ ‫تێكۆشەرە دەكەم (پ‪ .‬ئە)‬ ‫كورتەیەك لە ژیاننامەی‬ ‫(عەلی عەبدوڵاڵ عەلی ‪ -‬ناسراو بە‬ ‫عەلی هەژار)‬ ‫شەهید (عەلی عەبدوڵاڵ عەلی؛‬ ‫ن��اس��راو بە عەلی ه���ەژار) ساڵی‬ ‫‪ 1943‬لەگوندی عەوێنەی سەر‬ ‫بەناحیەی گ��وێ��ر چ���اوی بەدنیا‬ ‫ێ‬ ‫هەڵێناوەو بە كەش و هەوای ب ‌‬ ‫گ���ەردی ك��وردس��ت��ان ش��ادب��ووە‪،‬‬ ‫لەبنەماڵەیەكی زۆر هەژارو كورد‬ ‫پەروەر پەروەردە بووە‪ ،‬هەر بۆیە‬ ‫لەهەڕەتی الوێتییەوە لەخەباتی‬ ‫نهێنی لەریزەكانی پارتی ناسناوی‬ ‫ه��ەژاری هەڵبژاردووە‪ ،‬خۆیندنی‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫سەرەتایی و ناوەندی لەگوندەكەی‬ ‫خ���ۆی ت�����ەواو ك������ردووە‪ ،‬س��اڵ��ی‬ ‫‪ 1962‬ب��ڕوان��ام��ەی مامۆستایی‬ ‫لەخانەی مامۆستایانی هەولێر‬ ‫وەرگرتووە‪ ،‬یەكەم دامەزراندنی‬ ‫وەك مامۆستا لەڕەواندوز بووە‪،‬‬ ‫دوات��ر دەگ��وازرێ��ت��ەوە بۆ گوندی‬ ‫(یەدی قو)ی بناری زورگەزراوی‬ ‫س����ن����ووری ك���ەن���دی���ن���اوە‪ ،‬ه��ەر‬ ‫ل���ەزوێ���ك���ەوە س���ەرق���اڵ���ی ك���ۆڕو‬ ‫كۆبونەوەو ڕێكخستن بووە‪ ،‬پێش‬ ‫پ��ەی��وەن��دی��ك��ردن��ی ب��ەش��ۆرش��ەوە‪،‬‬ ‫وات����ە ل��ەس��ال��ی ‪ 1964‬ئ��ەن��دام��ی‬ ‫ن��اوچ��ە ب���ووە‪ ،‬ه��ەر ل��ەو س��اڵ��ەدا‬ ‫ب��ەرژەوەن��دی��ی م��اڵ و م��ن��داڵ و‬ ‫خ��ۆی جێهێشتووەو پ��ەی��وەن��دی‬ ‫بەلقی دووی پارتی و شۆرشی‬ ‫كوردستانەوە ك���ردووە‪ ،‬لەساڵی‬ ‫‪ 1965‬بووەتە بەرپرسی ناوچەی‬ ‫ج��وت��ی��اران��ی دەش���ت���ی ه��ەول��ێ��ر‪،‬‬ ‫سالی ‪ 1971‬بۆتە كارگیری لقی‬ ‫‪/2‬ی پارتی‪ ،‬لەساڵی ‪ 1973‬بۆتە‬ ‫ئەندامی كۆمیتەی ناوەندیی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‪ ،‬لەسالی‬ ‫‪ 1974‬ئەندامی بەشی ڕێكخستنی‬ ‫مەكتەبی سیاسیی بووە‪ ،‬لەساڵی‬ ‫‪ 1975‬لەگەڵ نسكۆی شۆڕش وەكو‬ ‫هەزارەها پێشمەرگەو كەسایەتی‬ ‫ئاوارەی ئیران بووە‪ ،‬دوای چەند‬ ‫مانگێك گ��ەراوەت��ەوە كوردستان‬ ‫و بۆ شارەكانی خ��واروی عیراق‬ ‫(س����ەم����اوە) دوورخ�����راوەت�����ەوە‪،‬‬ ‫ه���ەر ل���ەو ڕۆژگ�����ارە ئ���ال���ۆزەدا‪،‬‬ ‫ل��ە چارەنوسێكی ن��ادی��اری��ش��ەوە‬

‫لەساڵی ‪ 1976‬بڕوانامەی كۆلیژی‬ ‫یاسایی بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫عەلی هەژاری ڕۆژانی سەخت‬ ‫و نەهامەتی ل���ەوان س���ەردەم و‬ ‫ڕۆژگاران دا ئۆقرەی لەبەربڕابوو‬ ‫و ب����ەرگ����ەی ب����ارودۆخ����ەك����ەی‬ ‫نەدەگرت‪ ،‬ئەو سەرقاڵی پەیوەندی‬ ‫و خەبات بوو بۆ ئەوەی بگەڕێتەوە‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ی دای���ك و م��ەی��دان��ی‬ ‫ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕی؛ ب���ەاڵم ب��ەداخ��ەوە‬ ‫مەرگ مەودای نەدا دەستی چەپەڵی‬ ‫جەالدەكانی بەعس دەسگیریان‬ ‫ك�����ردو ب������ەرەو چ��ارەن��وس��ێ��ك��ی‬ ‫نادیاریان برد‪ ،‬لە(‪،)1991/3/ 11‬‬ ‫دوای ئازادكردنی شاری هەولێر‬ ‫بەپێی ئەو بەڵگەنامەیەی كەوتە‬ ‫دەست‪ ،‬دەركەوت كە عەلی هەژار‬ ‫لە (‪ )1979/4/9‬دەسگیركراوەو‬ ‫لەساڵی ‪ 1983‬لەسێدارە دراوەو‪،‬‬ ‫بەمجۆرە تەرمی پیرۆزی شەهیدی‬ ‫ن����اوب����راو ب���ێ���گ���وڕو گ��ۆڕس��ت��ان‬ ‫چووە ڕیزی كاروانی شەهیدانی‬ ‫كوردستانەوە‪.‬‬ ‫خەبات و تێكۆشانی شەهید‬ ‫عەلی هەژار لەشۆرشی مەزنی ئەیلوولدا‬ ‫لەسەردەمی الوێتییەوە عەلی‬ ‫هەژار وەك كوڕە كوردێك هەستی‬ ‫كوردایەتی هەبووە‪ ،‬بۆیە لەگوندی‬ ‫(ی��ەدی قو)ی بناری زورگ��ەزراو‪،‬‬ ‫سەرباری هەژاری و بێدەرامەتی‪،‬‬ ‫عەلی هەژار بەرژەوەندیی خۆی‬ ‫و گ����وزەران����ی م���اڵ و خ��ێ��زان��ی‬ ‫ب��ەالوەن��او چ��ووە ری��زی سوپای‬

‫ش��ۆرش��گ��ی��ری ك��وردس��ت��ان��ەوە‪،‬‬ ‫وات��ە لەساڵی ‪ 1964‬دا بریاریدا‬ ‫بەرگەی گەرماو سەرماو شەڕو‬ ‫ناخۆشی و نەهامەتییەكان بگرێت‬ ‫و‪ ،‬لەمامۆستاییەوە سەنگەر بۆ‬ ‫پێشمەرگایەتی بگۆرێت؛ بێگومان‬ ‫بۆ ئەو سەردەم و بۆ ئەو جۆرە‬ ‫كەسانەی‪ ،‬كە بەسەد كوێرەوەری‬ ‫و دەردی سەری خوێندن تەواو‬ ‫دەكەن كارێكی دەگمەن بوو دەست‬ ‫لەمووچە پایە هەڵگرن و ژیانی‬ ‫سەخت تاڵ و سوێری هەڵبژێرن‬ ‫و‪ ،‬لەپێناوی ك��وردو كوردایەتی‬ ‫ژی��ان لەخۆیان تێكدەن‪ ،‬هەڵبەتە‬ ‫كۆنترۆڵی مرۆڤــ بیروباوەڕە بۆ‬ ‫هەر سەرنج و ئەنجامێك‪.‬‬ ‫ع��ەل��ی ه�����ەژار س��اڵ��ی ‪1965‬‬ ‫پلەی بەرپرسی لێژنە ناوچەی‬ ‫ج��ووت��ی��اران��ی دەش��ت��ی هەولێری‬ ‫پ�ێ‌ س��پ��ێ��ردرا‪ ،‬بەرپرسی ناوچە‬ ‫ێ ن��ەدەدرا‬ ‫ل��ەو س���ەردەم بەكەس ‌‬ ‫شایستە نەبێ‌؛ چونكە دەسەاڵتی‬ ‫ت��ەواوی دەب��وو لەسنوری كاری‬ ‫خ��ۆی��دا‪ ،‬بەبۆچوونی ك��ادی��ران و‬ ‫جەماوەری سنوورەكە ئەم پلەیە‬ ‫هەر شایستەی خۆی بوو‪ ،‬عەلی‬ ‫هەژار پسپوڕێكی هێندە شارەزاو‬ ‫لێزان بوو لەڕێكخستن بەرنامەی‬ ‫توكمەو ك��ارای هەبوو‪ ،‬بۆیە لەم‬ ‫سنوورو دەڤەرەدا كاری ڕێكخستن‬ ‫ب��ەرەو پێش و بااڵ دەستی بوو‪،‬‬ ‫كادیران بەجورئەتەوە بۆ نواندنی‬ ‫چاالكیی جەماوەری و ڕێكخستن‬ ‫ه��ەم��ی��ش��ە ل��ەخ��زم��ەت داب�����وون‪،‬‬

‫‪9‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ئ��ەم پ��ەی��وەن��دی��ی��ە مانگانە پیادە‬ ‫دەك���را ب��ەم ه��ۆك��ارەوە ڕێنمایی‬ ‫و ئ��ام��ۆژگ��اری��ی��ەك��ان��ی ن��اوەن��دی‬ ‫س��ەرك��ردای��ەت��ی دەگ��ەی��ەن��درای��ە‬ ‫ج���ەم���اوەری خ������وارەوەو ئیشو‬ ‫ئ���ازارو داواك��اری��ی خ��وارەوەی��ش‬ ‫دەگ��ەی��ەن��درای��ە س��ەرك��ردای��ەت��ی‪،‬‬ ‫ب��ەپ��ێ��ی ش���ی���رازەی (‪ -1‬ب��ڕی��ارو‬ ‫ن��ەخ��ش��ە و پ�ل�ان���ی ح�����زب‪-2 ،‬‬ ‫غیرەت و چاالكیی ك��ادی��ران‪-3 ،‬‬ ‫دڵسۆزی و ه��ەوارگ��ە نهێنەكانی‬ ‫ج����ەم����اوەر)‪ ،‬ئ��ەم��ان��ە ه��ۆك��اری‬ ‫سەرەكیی گەشەكردنی ڕێكخستن‬ ‫ب��وون ل��ەو دەڤ���ەرو سنوورانەی‬ ‫ك��ە س��ەر ب��ەن��اوچ��ەی ج��وت��ی��اران‬ ‫ب��وون‪ ،‬ماوەیەكی زۆر هەڤاڵ و‬ ‫ك��ارم��ەن��دی پ��ارت��ی و ڕێكخستن‬ ‫ب��ووی��ن س��ەر ب��ە ع��ەل��ی ه���ەژاری‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ا و رۆش��ن��ب��ی��ر ب��ووی��ن‪،‬‬ ‫بۆ پ ‌‬ ‫ێ گەیاندنی ك��ادی��ران منیش‬ ‫هەڤاڵێك بوم لەو كادیرانە‪ ،‬بۆیە‬ ‫بوار بەخۆم دەدەم وەكو وەفایەك‬ ‫بۆ ئەو شەهیدە خوالێخۆشبووە‬ ‫كەمێك ل��ەس��ەروەری و خەبات‬ ‫و م��ان��دووب��وون��ی��ی��ەك��ان��ی بكەمە‬ ‫ی����ادگ����اری ب����ۆن����ەوەی ن����ۆی و‬ ‫ڕێكخستنەكانی ك��ۆن و ئیستای‬ ‫پ��ارت��ی دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت ك��ادی��ران��ی ئ��ەی��ل��وول‬ ‫ئ��ەوان��ەی لەژیاندا م��اون؛ چونكە‬ ‫عەلی ه��ەژار لە دەڤ��ەری دەشتی‬ ‫هەولێر مامۆستاو دەروازەی���ەك‬ ‫ب����وو ل�������ەڕووی ڕێ��ك��خ��س��ت��ن و‬ ‫پ��ەروەردەو پێگەیاندن‪ ،‬نەك هەر‬

‫‪10‬‬

‫لەم بوارەدا؛ بەڵكو لەتەكنەلۆژیای‬ ‫سەربازییش لێهاتوو و بەتوانا‬ ‫بوو‪ ،‬بۆیە لەهێڕشەكانی دوژمن‬ ‫ب�������ەرەو ڕووی پ��ێ��ش��م��ەرگ��ە‪،‬‬ ‫ی����ان ه��ێ��رش��ەك��ان��ی پ��ێ��ش��م��ەرگ��ە‬ ‫بۆسەر دوژم��ن پرسی پێدەكرا‪،‬‬ ‫خوالێخوشبوو (ف���ارس ب��اوە)ی‬ ‫ئامیر هێز ل��ەگ��ەڵ ع��ەل��ی ه��ەژار‬ ‫ه��ۆك��ارب��وون ب��ۆ خۆشەویستیی‬ ‫پ���ێ���ش���م���ەرگ���ەو ك�����ادی�����ران ل���ەو‬ ‫سنوورەدا‪ ،‬هەتا دوایی لەم تەبایی‬ ‫و برایەتییەی ئەم هێزو سەردەمە‬ ‫دەه���ات���ەدی‪ ،‬سەركەوتنەكانیش‬ ‫مێژوو گەواهی دەرە بۆیان‪ ،‬ئەوەی‬ ‫زی��ات��ر س���ەرب���ەرزی م��ی��ژووم��ان‬ ‫بكات ف��ەرم��وودەی جەنابی هێژا‬ ‫مسعود بارزانی یە‪ ،‬كەلەزۆر وتەو‬ ‫نووسینەكانیدا فەرموویەتی هێزی‬ ‫دەشتی هەولێر لە هاوارو فریای‬ ‫زۆر ه��ێ��زو الی���ەن چ���ووە؛ ب��ەاڵم‬ ‫ك��ەس ب��ەه��اواری هێزی دەشتی‬ ‫هەولێر نەچووە؛ بەڵكو پێویستیان‬ ‫نەبووە‪.‬‬ ‫عەلی هەژار لەناو هەرچین و‬ ‫توێژێك بووایە وتەكانی تایبەت‬ ‫بوون بەشۆڕشگێڕی و ڕێكخستن‪،‬‬ ‫لەوتار نووسین و خۆێندنەوە بۆ‬ ‫ه��ەر ب��ۆن��ەی��ەك دەس���ت و بیری‬ ‫ب��ااڵی ه��ەب��وو‪ ،‬نەیدەویست كات‬ ‫بەهەدەر بدات و گاڵتەو پێكەنین‬ ‫و دەس��ت��گ��ەم��ەی دەگ��م��ەن ب��وو‪،‬‬ ‫بەئاوات بو كادیران ڕۆشنبیر بكات‬ ‫بەتایبەت ئەوانەی خۆێندەوارییان‬ ‫الوازب����وو ی��ان ه��ەر ن��ەی��ان ب��وو‪،‬‬

‫داوای لێدەكردن فێری خوێندن و‬ ‫نووسین ببن‪ ،‬ئ��ەوەی لەنزیكەوە‬ ‫ش��ارەزای مامۆستا عەلی هەژار‬ ‫ێ بزانێ‌ چەند بەئاواتی‬ ‫بوبێ‌ دەب ‌‬ ‫پێشكەوتن و ڕۆشنبیركردنی‬ ‫هەڤااڵنی ڕێكخستنەوە بوو‪ ،‬هەر‬ ‫لەكادیرەكانەوە بگرە تا دەگەیشتە‬ ‫شانەكانی بنكەیی‪ ،‬ه��ەر بۆیەش‬ ‫ب��ەالی بەڕێزیانەوە مانگانە دوو‬ ‫كۆبونەوەی گشتیی لەگەڵ كۆی‬ ‫ك��ادی��ران��ی ن��اوچ��ەی ج��ووت��ی��اران‬ ‫ك��ارێ��ك��ی زۆر ئ��اس��ای��ی ب���وون‪،‬‬ ‫*یەكەمیان‪ :‬كاتی گ��ەڕان��ەوەی��ان‬ ‫ل����ەس����ن����ووری چ���االك���ی���ی���ان و‪،‬‬ ‫*دووەمیشییان‪ :‬كاتی چوونیان بۆ‬ ‫سنووری چاالكی‪ ،‬جاری وا هەبوو‬ ‫هەڤااڵن ماندووبون و بێزارییان‬ ‫پ��ێ��وە دی���ارب���ووە ب��ەت��اب��ی��ەت ئ��ەو‬ ‫هەڤااڵنەی ڕێگایان دوور بووە‪،‬‬ ‫یان دوژمن زیاد لەپێویست دەستی‬ ‫هەبووە لەسنوورەكەیان بڕیاری‬ ‫المەركەزییان دەدا چاالكی ئەنجام‬ ‫ن��ەدەن ئەگەر ب��ارودۆخ ترسناك‬ ‫ب‌‬ ‫ێ و دوژمن بااڵ دەست بێ‌‪ ،‬كاتی‬ ‫كۆبوونەوە دەبەسترا ئەو گلەیی‬ ‫و گ��ازن��دەی��ەی ل��ەدڵ��ی ه��ەڤ��ااڵن��دا‬ ‫بوو‪ ،‬چارەسەرییەكەی لەو وتەو‬ ‫ب��ەرن��ام��ەك��ان��ی ع��ەل��ی ه����ەژار دا‬ ‫خۆی دەنواند‪ ،‬بۆیە چاالكییەكانی‬ ‫ڕێكخستنی س��ن��ووری ن��اوچ��ەی‬ ‫جووتیارن لەسەردەمی مامۆستا‬ ‫عەلی هەژار درزی تێ‌ نەدەكەوت؛‬ ‫بەڵكو بەرەوپێش دەچوو‪.‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ێ لەیادگارییەكانم‬ ‫هەند ‌‬ ‫لەگەڵ مامۆستا عەلی هەژار دا‬ ‫ی��ەك��ەم‪ :‬ل��ەس��اڵ��ی ‪ 1963‬دا‬ ‫پەیوەندیم بەقوتابییانەوە كرد‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫پاشان ڕۆژگ��ار قوتابخانەی پ ‌‬ ‫جێهێشتم ن��اچ��ار ب���ەرەو گوندە‬ ‫دێرینەكەمان (پۆریجە) گەڕامەوە‪،‬‬ ‫ڕاستەوخۆ پەیوەندیم كرد لەگەڵ‬ ‫خوالێخوشبوو عومەر شەریف‪،‬‬ ‫ك��ە ك��ادی��ری ئ��ەو س��ن��وورە ب��وو‪،‬‬ ‫بەڕێزەوە پێشوازی كردین دوای‬ ‫ێ‬ ‫لەیەك گەیشتن كاری حزبی پ ‌‬ ‫سپاردین وەكو بەرپرسی گوند‪،‬‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی ش��ان��ە نهێنییەكان‪،‬‬ ‫ڕێكخستن دوای��ە بەرپرسی (‪)5‬‬ ‫گ��ون��د وەك���و ش��ان��ەی س��ەرەك��ی‪،‬‬ ‫بڕوانامەی قۆناغی سێی ناوەندیم‬ ‫هەبوو‪ ،‬بۆیە كاری زۆرو پەلەیان‬ ‫پێ‌ دەس��پ��اردم‪ ،‬سالی ‪ 1964‬بۆ‬ ‫‪ 1965‬كرامە پێشمەرگەی ناوچەی‬ ‫ج��ووت��ی��اران ئ��ەو ك��ات ب��ەدی��داری‬ ‫ج��ەن��اب��ی ع��ەل��ی ه���ەژار گەیشتم‪،‬‬ ‫س���ەن���گ و رێ������زی ش����ی����رازەی‬ ‫ڕێكخستن و شۆڕشگیری هێندە‬ ‫بەنرخ بوو كاری راست و ڕەوان‬ ‫نەبووایە ئاسان نەبوو بەرپرسی‬ ‫ببینی‪( ،‬ی��ەك��ەم ی��ادگ��اری��م لەگەڵ‬ ‫مامۆستا عەلی هەژار) گوندەكانی‬ ‫س�����ن�����ووری دێ������دەوان������ی س���ەر‬ ‫بەناحیەی (قوشتەپە) بوو‪ ،‬ڕۆژانە‬ ‫دەن���گ���ۆی س��وت��ان��دن��ی��ان ه��ەب��وو‬ ‫ل��ەالی��ەن ج��اش��ە خۆفرۆشەكانی‬ ‫ئ��ەو س���ەردەم‪ ،‬ری��ش سپییەكانی‬ ‫گ��ون��دەك��ان دەی��ان��وی��س��ت ب��ەپ��ارە‬

‫گوندەكانیان بپارێزن‪ ،‬گوندەكەی‬ ‫ئێمەیش یەكێك بوو لەو گوندانە‪،‬‬ ‫وات��ە گ��ون��دی (پ��ۆری��ج��ە) داوای���ان‬ ‫لێمكرد بۆ الی فارس باوە بچین‬ ‫بۆ هەمان مەبەست‪ ،‬لەگەڵ چەند‬ ‫ری��ش سپییەك چ��ووی��ن‪ ،‬ف��ارس‬ ‫ب��اوە ف��ەرم��ووی‪ :‬ئیشی من نییە‬ ‫بڕۆنە الی عەلی هەژار‪ ،‬گەڕاینەوە‬ ‫الی عەلی ه��ەژار داواك��اری��ەك��ەو‬ ‫ف����ەرم����وودەی ف����ارس ب��اوەم��ان‬ ‫پێگەیاند‪ ،‬ساتێ‌ دام��او تەماشای‬ ‫منی كرد بە ئیشارەت منی لەوانی‬ ‫دیكە ج��وداك��ردەوەو ف��ەرم��ووی‪:‬‬ ‫ت��ۆ گەنجی ه��ەڤ��اڵ��ی دوا ڕۆژی‬ ‫گ��ەل و نیشتمانی چ��ۆن ح��ەق بە‬ ‫خ��ۆت دەدەی ه��اوك��اری��ی جاش‬ ‫و خۆ فرۆش بكەی‪ ،‬تۆ ئەندامی‬ ‫پارتی‪ ،‬بەرپرسی چەندین شانەی‬ ‫ح��زب��ی‪ ،‬پێشمەرگەی ن��اوچ��ەی‪،‬‬ ‫دیارە پەیڕەو و پڕۆگرامی حزبت‬ ‫نەخۆیندۆتەوە ئەگینا چۆن غەڵەتی‬ ‫وادەكەی‪ ،‬لێرەوە پێت دەڵێم‪ :‬هەر‬ ‫لەخۆتەوە تا یەك هەڤااڵنی دیكەی‬ ‫پارتی بەشداریی ئەم كارەو كاری‬ ‫دیكەی لەم بابەتە ناكەن‪ ،‬گەڕایەوە‬ ‫الی ریش سپییەكان و فەرمووی‪:‬‬ ‫م��ان��ی ئ��ەم گ��ون��دان��ە دابینكردنی‬ ‫بەشێكە لەژیانی پێشمەرگە چی‬ ‫پێتان باشە بۆمانی خۆتان بیكەن‬ ‫تەنها خیانەت نەبێ‌‪ ،‬نووسراوێكی‬ ‫ێ بۆ خوالێخوشبوو فارس‬ ‫داین ‌‬ ‫باوەمان ب��ردو ئەویش فەرموی‪:‬‬ ‫ع���ەل���ی ه������ەژار چ���ی ف���ەرم���ووە‬ ‫م��ن��ی��ش ڕازی����م م��ەم��ن��ون و خ��وا‬

‫ح��اف��ی��زت��ان ب��ێ��ت‪ ،‬ب��ەڕاس��ت��ی ئ��ەم‬ ‫هەڵوێستە ك���اردان���ەوەی هەبوو‬ ‫ب���ۆ ب�����ەرژەوەن�����دی گ��ون��دەك��ەو‬ ‫شۆڕشیش‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬یادگاریم چەند هەڤاڵێك‬ ‫الی عەلی ه���ەژار دانیشتبووین‬ ‫الی بارەگای ناوچەی جووتیاران‬ ‫لەگوندی كانی بزرە دوو پیاوی‬ ‫ب��ۆرەك��ەی ت��ون��د ب��وون��ە مێوانی‬ ‫ن���اوچ���ە‪ ،‬ك���اك ع��ەل��ی پ��رس��ی��اری‬ ‫هاتن و ك��اری لێكردن‪ ،‬گوتیان‬ ‫هاتووین ببین بە پێشمەرگە‪ ،‬كاك‬ ‫عەلی ف��ەرم��ووی پێشمەرگایەتی‬ ‫ێ نییە‪،‬‬ ‫زەحمەتە پیویستشمان پ ‌‬ ‫بچنەوە خزمەتی م��اڵ و منداڵی‬ ‫خۆتان بكەن مادام ئەمری گرتنتان‬ ‫نییە‪ ،‬پەیوەندی بەئەندامان بكەن‬ ‫ێ‬ ‫ك���اری ڕێكخستن ب��ك��ەن‪ ،‬یەك ‌‬ ‫لەو دوو نەفەرە زۆربەڕاشكاوی‬ ‫ێ‬ ‫گوتی‪( :‬كاك عەلی تفەنگێكم بد ‌‬ ‫تا داكی ‪ 100‬ئەندامت بۆ واو وا‬ ‫ێ بكەم)‪ ،‬كاك عەلی گرژبوو بە‬ ‫ل‌‬ ‫چاوێكی غ��ەزەب��ەوە لەبۆرەكەی‬ ‫ڕوان��ی و قسەی نەكرد‪ ،‬كابراش‬ ‫دیاربوو لەخۆی گەیشت و زۆر‬ ‫ێ‬ ‫پەشیمانی نیشاندا‪ ،‬دوای بەر ‌‬ ‫كردنیان ك��اك عەلی ف��ەرم��ووی‪:‬‬ ‫ێ‬ ‫پێشمەرگەی چاكی لێ‌ دەردەچ ‌‬ ‫بێ‌ شەرم وچاو قایمە ئەگەر كاك‬ ‫ع��ەل��ی ه���ەژار ن��ەب��ای��ە ئێمە قەت‬ ‫قەبولمان ن��ەدەك��رد هەتا ئەگەر‬ ‫ب��ەه��ەڵ��ەش ب��ووای��ە‪ ،‬رێ��زی حزب‬ ‫و ئ��ەن��دام ل���ەو س����ەردەم هێندە‬ ‫ب��ەرزب��وو جوێندان بەڕێكخستن‬

‫‪11‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫و بەئەندام و بەپێشمەرگە خەتی‬ ‫سووربوو‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬لەكۆبوونەوەی گشتیی‬ ‫كادیران لەگوندی (شاخەپیسكە)‬ ‫ه���ەڤ���االن چ��ەن��د پێشنیازێكیان‬ ‫هەبوو بەپێی پیویست وەاڵم و‬ ‫ئەنجامیان ه��ەب��وو‪ ،‬ه��ەڤ��اڵ علی‬ ‫ێ‬ ‫دارت����اش ح��وال��ێ��خ��وش��ب��وو یەك ‌‬ ‫ب��وو لەكادیرەكانی ن��اوچ��ە زۆر‬ ‫هیوایەتی نوكتەو پێكەنین بوو‪،‬‬ ‫لەزوربەی كۆبوونەوەكانی گشتی‬ ‫داواك����اری و پێشنیازی هەبوو‪،‬‬ ‫دەستی بڵندكرد گوتی‪ :‬مامۆستا‬ ‫عەلی ه��ەژار من پێشنیازم هەیە‬ ‫ئەگەر لێمان قەبووڵ كەی نەچینە‬ ‫س��ن��ووری چ��االك��ی تاكو دوژم��ن‬ ‫كەمێ‌ هێور دەبێتەوە دڵنیام بچین‬ ‫بەسەالمەتی ناگەڕێینەوە‪ ،‬كاك‬ ‫عەلی وەاڵمی دایەوەو گوتی‪ :‬كادیر‬ ‫نابێ‌ بەهیچ جۆرێك لەجەماوەر‬ ‫داببڕێ‌ و مەیدانی چاالكی چۆل‬ ‫بكات‪ ،‬عەلی دارتاش گوتی‪ :‬باشە‬ ‫ئامادەین؛ بەاڵم هەندێ‌ پارەمان‬ ‫ب��ۆ زی��ادب��ك��ە‪ ،‬ك��اك عەلی گوتی‪:‬‬ ‫حزب نیەتی لەكوێی بێنین‪ ،‬عەلی‬ ‫دارتاش گوتی‪( :‬ئەتو نانی سەمان‬ ‫ێ‬ ‫دەدەی����ێ‌ و ڕاوی ت��اژی��م��ان پ ‌‬ ‫دەك���ەی)‪ ،‬مامۆستا عەلی ه��ەژار‬ ‫ت��وورە ب��وو و گوتی‪ :‬بەرنامەی‬ ‫كادیرەكانیشت تێكداوە بەردەوام‬ ‫كێشەو داواكاریت هەیە‪ ،‬ئەمجۆرە‬ ‫ڕەفتارانەی تۆ سەرپێچی و الدانە‬ ‫لەشیرازەی ڕێكخستن و خاڵ و‬ ‫بەندەكانی پەیڕەو پڕۆگرام‪ ،‬دوایی‬

‫‪12‬‬

‫كۆبوونەوەكە بەگیانێكی برایانە‬ ‫كۆتایی هات‪.‬‬ ‫چ���وارەم‪ :‬وت��و وێ���ژی ‪/29‬ی‬ ‫حوزەیرانی ساڵی ‪ 1966‬درێژەی‬ ‫ه���ەب���وو؛ ب����ەاڵم دوژم�����ن ب���ەالی‬ ‫ب���ەرژەوەن���دو خ��اڵ��ەك��ان��ی وتوێژ‬ ‫هەر نەدەچو؛ بەڵكو وەكو ناوێكی‬ ‫ب���ێ‌ ن�������اوەرۆك و م���ەرەك���ەب���ی‬ ‫س��ەرك��اغ��ەز م��ای��ەوە‪ ،‬لەكۆتایی‬ ‫ساڵی ‪ 1968‬دا سەرەتای دژواری‬ ‫و خ��ۆئ��ام��ادەك��ردن��ی دوژم���ن بۆ‬ ‫هێرش هەستی پێدەكرا‪ ،‬مامۆستا‬ ‫عەلی ه���ەژار زۆر پێشبین بوو‬ ‫لەداهاتووەكان‪ ،‬ئەوسا بارەگامان‬ ‫لەگوندی (شاخە پیسكە)ی سەر‬ ‫بەناحیەی دێگەڵەبوو‪ ،‬بۆ ئیوارە‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوەی گشتی ئەنجامدا‬ ‫دوای دەستپێكی كۆبوونەوەكە‬ ‫ف��ەرم��ووی‪ :‬هەڤااڵن وەك��و كورد‬ ‫وەك��و پارتی و ب��ارزان��ی دڵنیابن‬ ‫ح����ەز ب���ەش���ەڕ ن���اك���ەی���ن؛ ب���ەاڵم‬ ‫ێ‬ ‫دوژم����ن ش��ەڕم��ان پ��ێ��دەف��رۆش� ‌‬ ‫بۆیە ناچارین ب��ەرگ��ری لەخاك‬ ‫و نامووسی كوردستان بكەین‪،‬‬ ‫داوا دەك��ەم لەم كۆبوونەوەیەدا‬ ‫ئ��ەم ئ��ام��وژگ��اری��ان��ەم��ان بەگرنك‬ ‫وەربگرن‪ ،‬توندو تۆڵ و وریابن‪،‬‬ ‫هەرگیز كەمتەرخەم مەبن‪ ،‬نهێنیتان‬ ‫زۆر ق��ای��م ب���ێ‌‪ ،‬ك���ەس ئ��ای��ن��دەی‬ ‫ڕۆژانەتان نەزانی‪ ،‬لەهەموو كەس‬ ‫دڵنیامەبن‪ ،‬بەهەموو كەس بڕوا‬ ‫م��ەك��ەن‪ ،‬خ��ەڵ��ك ت��ووش��ی كێشە‬ ‫ێ‬ ‫م��ەك��ەن‪ ،‬ئ���ەوەی دەت���ان پارێز ‌‬ ‫تەنها نهێنیە‪ ،‬وەكو حزب و ناوچە‬

‫چ��ی ل��ەت��وان��ام��ان ب��ێ��ت ل��ەئ��ام��ادە‬ ‫ب��اش��ی و لەپشتتانین‪ ،‬دڵنیاتان‬ ‫دەك���ەی���ن ئ���ەم ش���ەڕو ه��ێ��ڕش و‬ ‫ه��ەوڵ��ەی دوژم���ن ل��ەش��ەڕەك��ان��ی‬ ‫ێ‬ ‫دیكە باشتر نابێ‌؛ بەڵكو تێدەشك ‌‬ ‫و س��ەرك��ەوت��ن ه��ەر ب��ۆ ش��ۆڕش‬ ‫و پارتیمانە‪ ،‬ئ��ەوەب��وو هەڤااڵنی‬ ‫كادیر بەكۆی دەنگ ڕەزامەندییان‬ ‫نیشاندا‪ ،‬كۆبوونەوە كۆتایی هات‪،‬‬ ‫ئەوكاتە كادیری كەندێناوە بووم‪،‬‬ ‫نێوان (زورگ��ەزراو و قەرەچوغ)‪،‬‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ا ع��ەل��ی ه����ەژار ل��ەگ��ەڵ‬ ‫هەر كادیرێك بەجودا بۆ ماوەی‬ ‫چارەكێك تا (‪ )20‬دەقیقە دانیشت‬ ‫ب��ۆ ئ��ام��ۆژگ��اری و سەالمەتییان‬ ‫لەهەموو ب��وارەك��ان دا؛ بێگومان‬ ‫ئێمەش ل��ەو دان��ی��ش��ت��ن��ەدا ب��ەری‬ ‫نەبووین‪ ،‬مامۆستا عەلی هەژار‬ ‫ئاماژەی بەچەند پێشبینیەكدا بەپێی‬ ‫ه��ەڵ��س و ك��ەوت��ی س��ن��وورەك��ەو‬ ‫ج��ەم��اوەرەك��ە‪ ،‬چەند مانگ بوو‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی ئ��ەو س��ن��وورە ب��ووم‪،‬‬ ‫ج��ەن��اب��ی لەئێمە ش��ارەزات��رب��وو‪،‬‬ ‫پ��اش��ان ف���ەرم���ووی‪ :‬س �ێ‌ كەسی‬ ‫دڵ��س��ۆز ب��ەخ��ۆت دەزان�����ی هەتا‬ ‫ئەگەر ئەندامی پارتی بن بیانكە‬ ‫چەكداری دوژمن بۆ پەیوەندی و‬ ‫زانیاریی ڕۆژانەو هەفتانە‪ ،‬شۆینی‬ ‫پەیوەندیتان دیارو تایبەت و زۆر‬ ‫نهێنی بێت‪ ،‬بەپەلە ئ��ەم نهێنییە‬ ‫بەتایبەت بگاتە دەس��ت ئێمە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ��ەوەی خاڵی پەیوەندیی ئێمەش‬ ‫بن لەگەڵ ئێوە‪ ،‬فەرمووی‪ :‬ئەمە‬ ‫ئاموژگاریی ئێمەیە وەكو ناوچە‪،‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫خ��ۆ ئ��ەگ��ەر ش��ت��ی باشتریشتان‬ ‫ه��ەب��وو خ��ۆت��ان ب��ەرپ��رس��ن‪ ،‬ئەم‬ ‫ئاموژگارییانەیش‬ ‫پێشبینییەو‬ ‫ب��ەڕاس��ت��ی ل��ەك��ات��ە ت��ەن��گ��ەك��ان و‬ ‫ه��ێ��ڕش��ەك��ان��ی دوژم����ن����دا ڕەن���گ‬ ‫دانەوەی خۆیان هەبوو‪.‬‬ ‫پ��ێ��ن��ج��ەم‪ :‬ك���ات���ی ك���ە ش��ەڕ‬ ‫گ��ەرم��ب��وو ك���ادی���ران ه��ەری��ەك��ەو‬ ‫ل���ەس���ن���ووری چ���االك���ی ب����وون‪،‬‬ ‫س��ەرق��اڵ��ی ك��اروچ��االك��ی ب���وون‪،‬‬ ‫دوژمن هێڕشی بەرفراوانی كرد‪،‬‬ ‫ئ���ەو ك��ادی��ران��ەی دوورەدەس�����ت‬ ‫ل����ەس����ن����ووری ن����اوچ����ە ڕزگ�����ار‬ ‫ن���ەك���راوەك���ان ب���وون ن��ەی��ات��وان��ی‬ ‫بگەنەوە ناوچە ئ��ازادك��راوەك��ان‪،‬‬ ‫بۆیە لەسنووری چاالكیی خۆیان‬ ‫م��ان��ەوە‪ ،‬ئێمە یەكێك بوین لەو‬ ‫هەڤااڵنەی ماوەی سێ‌ مانگ لەگەڵ‬ ‫تاكە پێشمەرگەی خوالێخوشبوو‬ ‫كەریم ئەحمەد حوسێن ماینەوە‪،‬‬ ‫ب����ەڕۆژ ل��ەچ��ی��او ك��ەن��دو چ���ۆم و‬ ‫شەوانیش لە سەردانی گوندەكان‬ ‫ێ مانگە بەڕووناكی‬ ‫بووین‪ ،‬ئەو س ‌‬ ‫ئاوەدانیمان نەدی‪ ،‬لەگەڵ ئاژەڵە‬ ‫كێوییەكان ه���اوڕێ‌ ب��ووی��ن‪ ،‬وا‬ ‫ڕاهاتبووین تەنانەت شەرمیان‬ ‫لەئێمە شكابوو‪ ،‬ئیوارە بەیەكەوە‬ ‫بەرەو گوندەكان بەیانی بەیەكەوە‬ ‫ب���ەرەو ه���ەوارگ���ەو الن��ی نهێنی؛‬ ‫ب��ەاڵم بەمەبەست ج��ی��اواز‪ ،‬ئێمە‬ ‫ب��ۆ خ��ەب��ات ئ���ەوان ب��ۆ ڕاو‪ ،‬لەو‬ ‫م��اوەی��ەدا هیچ پەیوەندییەكمان‬ ‫ن��ەب��ووە ل��ەگ��ەڵ ح��زب لەكۆتایی‬ ‫م��ان��گ��ی ‪/10‬ی ‪ 1969‬ه��ەڤ��اڵ��ی‬

‫خ��وال��ێ��خ��ۆش��ب��وو ع��ەل��ی ح��ەج��ی‬ ‫رەس��وڵ‪ ،‬كە ئەندامێكی دڵسۆزی‬ ‫پارتی و یەكێك بوو بەراسپاردەی‬ ‫عەلی هەژار دەستنیشان كرابوو‬ ‫ب��ۆ ش��وێ��ن��ی پ��ەی��وەن��دی‪ ،‬هێشتا‬ ‫ڕۆژ م��اب��وو لەچیا ه��ات��ە الم��ان‬ ‫و گ��وت��ی‪ :‬ئ��اف��رەت��ێ��ك لەماڵمانە‬ ‫داوادەك��ات و دەلێ‌‪ :‬نووسراوێكم‬ ‫ب���ۆ ه���ێ���ن���اوە‪ ،‬ب���ەه���ەرح���اڵ ب��وو‬ ‫چووم و نوسراوكەم وەرگرت و‬ ‫خۆێندمەوە گریانم هات‪.‬‬ ‫دەقی نووسراوكە‬ ‫پ‪0‬د‪0‬ك‬ ‫كوردستان یان نەمان‬ ‫كۆتایی مانگی ‪1969 /10‬‬ ‫هەڤاڵی تیكۆشەر جەالل پۆڕیجە‬ ‫سـاڵوێكی شۆڕشگێڕانە‬ ‫ب����ەق����ەد ق�����ەرەچ�����وغ ڕێ����زو‬ ‫س��وپ��اس��م��ان ه��ەی��ە ب���ۆ ئ��ێ��وەو‬ ‫هەڤااڵنتان‪ ،‬سەر بەرزین بەئێوە‬ ‫ل���ەن���او ه���ەم���وو ه��ێ��زی دەش��ت��ی‬ ‫هەولێر؛ بوونی ئێوە لەسنووری‬ ‫چاالكیتان ل��ەو دەڤ���ەرە ڕەم��زی‬ ‫س��ەرك��ەوت��ن��ە‪ ،‬ش���اخ و دۆڵ و‬ ‫ڕێ��چ��ك��ۆڵ��ە پ���ڕ ل���ەم���ەت���رس���ی و‬ ‫نهێنییەكانی شەو و ڕۆژت��ان لەم‬ ‫دەڤ��ەرو بنارە گەواهیدەری ئەم‬ ‫ڕاستییەن‪ ،‬ئارامگرتن و درێ��ژە‬ ‫بەخەباتتان سەلماندنە بۆ مێژوو‬ ‫ن��م��وون��ەی خ��ەب��ات��ن؛ بەئومێدی‬ ‫خوا شكست بۆ دوژمنە‪ ،‬دڵنیابن‬ ‫ب��ەم زووان����ە ب��ەس��ەرب��ەرزی��ی��ەوە‬ ‫بەهەڤااڵنتان شاد دەبنەوە‪.‬‬ ‫برات عەلی هەژار‬

‫ش����ەش����ەم‪ :‬ب�����ارەگ�����ام�����ان‬ ‫ل��ەش��ی��وەپ��ی��ران ب���وو‪ ،‬بەیانییەك‬ ‫فڕۆكەیەكی ئەلێوشنی ئینگلیزی‬ ‫دوو ناپالمی ل��ەو گ��ون��دەدا‪ ،‬ئەو‬ ‫ش��وێ��ن��ە ب�����ووە ئ���اخ���ر زەم�����ان‪،‬‬ ‫پێشمەرگەیەكمان ب��ری��ن��دارب��وو‬ ‫ب��ەن��اوی حوسێن ب��ن��ەس�ڵاوەی��ی‪،‬‬ ‫ی���ەك���ی ل��ەن��اپ��ال��م��ەك��ان ك��ەوت��ە‬ ‫س���ەرخ���ان���ووی ه��اوواڵت��ی��ی��ەك��ی‬ ‫گوندەكە‪ ،‬لەژوورەكە نەتەقییەوە‪،‬‬ ‫ك���اك ع��ەل��ی ه����ەژار گ��ەی��ش��ت و‬ ‫تەماشای ك��رد ف��ەرم��ووی‪ :‬كەس‬ ‫لێرە نەمێنی ئ��ەم گ��ەڕەك��ە چۆڵ‬ ‫ك��ەن ن��ەب��ادە دان��راب��ێ��ت��ەوەو ببێتە‬ ‫هۆی كۆمەڵ كوژی‪ ،‬خەڵكی ئەو‬ ‫گەڕەك و دەورو بەرەی بۆ ماوەی‬ ‫(‪ )24‬كاتژمێر دوورخستەوە‪ ،‬تاكو‬ ‫ش��ارەزای��ان��ی ه��ەن��دەس��ە ه��ات��ن و‬ ‫پوچەڵیان ك����ردەوەو‪ ،‬ه��ەر زوو‬ ‫ك��اك عەلی بەپەلە م��ام حوسێن‬ ‫ب���ن���ەس�ڵ�اوەی���ی ن������اردە گ��ون��دی‬ ‫ئ��اخ��وڕە‪ ،‬ئ��ەو كاتە دكتۆرەكانی‬ ‫هێز لەوێبوون‪ ،‬تیماركراو دوای‬ ‫م��اوەی��ەك چ��اك ب���ووەوەو دوای‬ ‫چەند ڕۆژێك گەڕایەوە بارەگای‬ ‫ناوچە‪.‬‬ ‫حەفتەم‪ :‬لەمانگی ‪ 9‬ی ساڵی‬ ‫‪ 1974‬بەكیتابی لقی ‪/2‬ی بەرێز‬ ‫ل���ەگ���ەڵ ه���ەڤ���اڵ ئ��ەح��م��ەد م��ەال‬ ‫ع��ەل��ی‪ ،‬ك��ە ك��ادی��ر ب��وو چووینە‬ ‫مەكتبی سیاسیی بەڕێز بۆ چەك‬ ‫وەرگ���رت���ن‪ ،‬چ��ووی��ن��ە الی ك��اك‬ ‫عەلی ه���ەژار‪ ،‬كە م��اوەی شەش‬ ‫ساڵ بەرپرسمان بوو لەبارەگای‬ ‫ناوچە‪ ،‬بۆ یەكەمجار یەكترمان‬ ‫ماچ كرد ئەویش بەهۆی گیرانی‬

‫‪13‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫كادیرێكی گوندی پۆریجە بەناوی‬ ‫سەباح خۆرشید كە لەئەنجامی‬ ‫ك��اری چاالكییەوە كەوتە دەست‬ ‫دوژم���ن‪ ،‬ئ��ەو س���ەردەم مامۆستا‬ ‫ێ گ��ەی��ش��ت��ب��وو‬ ‫ع���ەل���ی ب��ەم��ن��ی ت��� ‌‬ ‫نووسراوكەمان دایە دەست عەلی‬ ‫هەژار‪ ،‬دوای ئەوەی خوێندییەوە‬ ‫ئێمەی ب��ەگ��ەڵ خ��ۆی دا ب��ۆ الی‬ ‫بەڕێز حەبیب محەمەد كەریم‪ ،‬كە‬ ‫ئەوسا سكرتێری پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان بوو‪ ،‬ئاماژەی بە ئێمەو‬ ‫ه��ەردوو چەكەكە داو فەرمووی‪:‬‬ ‫ج��ەن��اب��ی م��ام��ۆس��ت��ا ح��ەب��ی��ب ئ��ەم‬ ‫دوو ه��ەڤ��اڵ��ە ك��ادی��ری لقی ‪/2‬ی‬ ‫ناوچەی جووتیارانن‪ ،‬بە (‪)100‬‬ ‫كیلۆمەتر لەناوجەرگەی دوژمن‬ ‫خەباتی ڕێكخستن ئەنجام دەدەن‪،‬‬ ‫ئەمەش چەكی دەستیانە‪ ،‬كیتابیان‬ ‫بۆ كردین بۆ چەكخانەی قەسرێ‌‪،‬‬ ‫كە بردمان هیچیان بۆ نەكردین‪،‬‬ ‫دیسان گەڕاینەوە الی عەلی هەژار‬ ‫نووسراوی شەخسییان بۆ كردین‬ ‫ب��ۆ الی ك���اك ف�����اڕوق‪ ،‬ئ��ەوی��ش‬ ‫بەرپرسی چەكخانەی ناوپردان‬ ‫ب���وو‪ ،‬ل��ەگ��ەڵ خ��ەڵ��ك دانیشتین‬ ‫چاوەرێ بووین ئەوانیش چییان بۆ‬ ‫نەكردین‪ ،‬نووسراوی سێیەمییان‬ ‫ب��ۆ چ��ەك��خ��ان��ەی ش���ی���وەڕەش بۆ‬ ‫كردین بۆ الی ئەحمەد حەجی‪،‬‬ ‫خۆشەبەختانە لە (حاجی ئۆمەران)‬ ‫تووشی خالید محەمەد بووین‪،‬‬ ‫كە بە خالیدە گ��ۆج ناسراوبوو‪،‬‬ ‫لەبارەی چەكەوە نوێنەری هێزی‬ ‫دەشتی هەولێر بوو‪ ،‬زۆر بەگەرمی‬

‫‪14‬‬

‫پێشوازی لێكردین و گوتی‪ :‬خیرە‬ ‫ل��ێ��رەن؟ گ��وت��م��ان‪ :‬كتێبمان پێیە‬ ‫دەمانەوێ‌ چەك وەرگرین‪ ،‬گوتی ‪:‬‬ ‫ێ وەرگرتین‬ ‫سواربن كیتابەكانی ل ‌‬ ‫لەگەڵی س��واری سەیارە بووین‬ ‫ب���ەرەو چ��ەك��خ��ان��ەی ش��ی��وەڕەش‬ ‫ه��ەرچ��ەن��د ل��ەگ��ەڵ��ی رۆی��ش��ت��ی��ن؛‬ ‫بەاڵم نە بۆالی ئەو هاتبووین و‬ ‫نەبڕواشمان پێبوو چی پێبكرێت‪،‬‬ ‫ك��ە گەیشتنە م��ەش��ج��ەب بەپەلە‬ ‫ت���ەوق���ەو ورت��ەورت��ێ��ك��ی ل��ەگ��ەڵ‬ ‫كاك ئەحمەد حەجی؛ بەرپرسی‬ ‫مەشجەب كردو چووە ژوورەوە‬ ‫دوو بڕنۆی دەرهێنا لەبەر گریز‬ ‫دی��ارن��ەب��وون (بڕنۆیەكی رەق��ەم‬ ‫‪ 17‬و یەكێكی رەق��ەم ‪ )12‬بوو‪،‬‬ ‫رەق���ەم (‪)17‬ـ���ەدەك���ەی دای���ە من‬ ‫و رەق���ەم (‪)12‬ـ���ە ك��ەش ب��ۆ كاك‬ ‫ئ��ەح��م��ەد‪ ،‬ل��ەخ��ۆش��ی��ی��ان ڕاس���ت‬ ‫گەڕاینەوەو چووینەوە الی هەڤاڵ‬ ‫عەلی هەژار زۆری كەیف هات و‬ ‫فەرموی‪ :‬پیرۆزتان بێ‌؛ بەاڵم بەم‬ ‫شێوەی وەرت��ان گرت وای باس‬ ‫مەكەن‪ ،‬ئەم یادگاریەیش تایبەتە‬ ‫بەوەفای مامۆستا عەلی ه��ەژار‪،‬‬ ‫ێ ڕۆژ بەهەموو‬ ‫كە بۆ ماوەی س ‌‬ ‫ش��ێ��وەی��ەك ل��ەدوام��ان ب��وو تاكو‬ ‫كارەكامان ڕایی بوو‪.‬‬ ‫یادگاری هەشتەم‪ :‬ش��ۆڕش‬ ‫لەساڵی ‪ 1975‬توشی نسكۆ بوو و‬ ‫بەرەو ئێران ڕۆیشتین‪ ،‬لەنەغەدە‬ ‫ماینەوە‪ ،‬ئەگەر هەڵە نەبم ڕۆژی‬ ‫(‪ )1975/3/15‬ب��وو‪ ،‬بەڕێكەوت‬

‫تووشی كاك عەلی هەژار بووین‪،‬‬ ‫فەرمووی بەرنامەت چییە‪ ،‬گوتم‪:‬‬ ‫وەڵ�ڵا لەگەڵ هەندێ‌ ب���رادەردان‬ ‫وا تێك دەس��ورێ��ی��ن‪ ،‬ف��ەرم��ووی‪:‬‬ ‫وەرە لەگەڵم كاك عەلی و سەلیم‬ ‫ئ��اغ��ۆك و‪ ،‬ئێمەش دوو كادیر‬ ‫لەگەڵیان رۆیشتین ب��ەرەو پیران‬ ‫ش��ەه��ر‪ ،‬ئێمەی ب���ردە شوێنێك‪،‬‬ ‫گوتی‪ :‬ڕۆژانە لێرەوە پێشمەرگە‬ ‫ب��ۆ ئ��وردگ��اك��ان ڕەوان دەك��رێ��ن‪،‬‬ ‫س����ازم����ان ن����اوی����ان دەن���ووس���ن‬ ‫ئ���ێ���وەش ن����اوی����ان ب���ن���ووس���ن و‬ ‫بەلیست بیدەنەوە ئێمە بۆ ئەوەی‬ ‫بزانین ه��ەر ئ��ۆردوگ��ای��ەك چەند‬ ‫پێشمەرگەی تێدایە بۆ زانیاری‪،‬‬ ‫هەروەها فەرمووی‪ :‬هەر نەفەرو‬ ‫دوو دیناری عێڕاقی بدەنێ‌ لەناو‬ ‫س���ەی���ارە‪ ،‬ئ��ێ��م��ەش ڕۆژان����ە دوو‬ ‫دینارو نیومان هەبوو‪ ،‬پارەكەی‬ ‫دەدایە دەست ئێمە ئەمەش وەفای‬ ‫عەلی هەژار بوو بۆ كادیرو هەڤاڵی‬ ‫خ��ۆی‪ ،‬ئێمە ئ��ێ��واران بەلیستەوە‬ ‫ب��ۆ الی ج��ەن��اب��ی دەگ��ەڕای��ن��ەوە‪،‬‬ ‫بەڕاستی ماوەی (‪ )9‬ڕۆژ بەمكارە‬ ‫خەریكبووین‪.‬‬ ‫لەكۆتاییدا دەڵ��ێ��م‪ :‬ه���ەزاران‬ ‫ساڵو لەگیانی پاكی شەهیدی نەمر‬ ‫مامۆستا عەلی ه��ەژارو‪ ،‬هەموو‬ ‫ش��ەه��ی��دان��ی ڕێ���گ���ەی رزگ���اری���ی‬ ‫كوردو كوردستان و سەروەری‬ ‫شەهیدان بارزانیی نەمرو كاكە‬ ‫ئیدریسی هەمیشە لەیاد‪.‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ابراهیم حمدامین معروف‬ ‫ناسراوە بە حجی ابریم‬ ‫كادیری و سەرلقی‬

‫احمد مال علی كادیری‬ ‫ناوچەی جوتیاران‬

‫جالل حمد كارسول‬ ‫ناسراو بە جالل پۆریجە‬ ‫كادیری ناوچەی جوتیاران‬

‫خلیل ابراهیم ناسراوە‬ ‫بە عریف خلیل كادیری‬ ‫ناوچەی جوتیاران‬

‫خلیل عزیز خضر‬ ‫عەوینەیی كادیری‬ ‫ناوچەی جوتیاران‬

‫خلیل علی مولود ناسراوە‬ ‫بە خلیلە گەورە كادیری‬ ‫ناوچه‌ی جوتیاران‬

‫ێ خۆشبو عباس‬ ‫خوا ل ‌‬ ‫عزیز زراری كادیری‬ ‫ناوچەی جوتیاران‬

‫شەهید قادر مال صابر‬ ‫تەیەراوە كادیری ناوچەی‬ ‫جوتیاران‬

‫شەهید نجم الدین امین‬ ‫شوان كادیری ناوچەی‬ ‫جوتیاران‬

‫طە حمد گەردی كادیری‬ ‫ناوچەی جوتیاران‬

‫علی قادر محمد ناسراوە‬ ‫بە علی دارتاش كادیری‬ ‫ناوچەی جوتیاران‬

‫عبدالرحمان صالح ناسراوە‬ ‫بە عبدالرحمن خەیات‬ ‫كادیری ناوچەی جوتیاران‬

‫‪15‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫علی مولود ناسراوە بە مال‬ ‫علی دووسەرە كادیری‬ ‫ناوچەی جوتیاران‬

‫كاكە شین كادیری‬ ‫ناوچەی جوتیاران‬

‫محسین خدر شیروانی‬ ‫كادیری ناوچەی جوتیاران‬ ‫‪1970‬‬

‫یوسف علی حمد ناسراوە‬ ‫بە مالیوسف كادیری‬ ‫ناوچەی جوتیاران‬

‫همزە عبدالقادر ناسراوە بە مال همزە و محمد شریف كادیرنی ناوچه‌ی جوتیاران‬

‫بەشێك لە كادیرانی لێژنەی ناوچەمان كە وێنەیان دەست نەكەوتووە‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪-3‬‬ ‫‪-4‬‬ ‫‪-5‬‬ ‫‪-6‬‬ ‫‪-7‬‬ ‫‪-8‬‬

‫‪16‬‬

‫رئوف تەیب‬ ‫عبداللە حسین ناسراو بە مالعبداللە‬ ‫خوا لێ‌ خۆشبو اسماعیل شریف ناسراو‬ ‫بە اسماعیل قونبەلە‬ ‫جالل جرجیس‬ ‫شەهید صباح خورشید‪ /‬گوندی پۆریجە‬ ‫اسماعیل گوندی سید عوبید ‪/‬ناسراو‬ ‫اسماعیل نۆبەتدار‬ ‫ێ خۆشبو صالح شریف ناسراو بە‬ ‫خوا ل ‌‬ ‫مال صالح‬ ‫علی حاجی سوارە‬

‫‪ -9‬تاهیر تۆفیق زراری‬ ‫‪ -10‬جمعە عوسمان‬ ‫‪ -11‬كانبی عمر سیان‬ ‫‪ -12‬علی حسین مراد ‪/‬ناسراو بە مالعلی‬ ‫‪ -13‬خوا لێ‌ خۆشبو بكر محمود ‪ /‬ناسراو بە‬ ‫مالبكر‬ ‫ێ خۆشبو احمد محمد ‪ /‬ناسراو بە‬ ‫‪ -14‬خوا ل ‌‬ ‫احمد میرەكانی‬ ‫‪ -15‬جبار ‪/‬ناسراو بە جباركارەبا‬ ‫ێ خۆشبو عباس حمدامین‬ ‫‪ -16‬خوا ل ‌‬ ‫‪ -17‬نوری محمود ‪/‬گوندی قازیخانە‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫حمید احمد ناسراوە بە مه‌ال صادق محمدامین زراری‬ ‫حه‌مید بیستانە كاركیری و ئەندامی ناوچەی جوتیاران‬ ‫جیگیری ناوچە‬

‫خدر محمود بیراوە‬ ‫ناسراوە بە مال خدر‬ ‫كارگیری ناوجەی ‪1970‬‬

‫همزە عبدالقادر ناسراوە‬ ‫بە مال همزە باقرتە‬ ‫كادیری ناوجەی جوتیاران‬

‫عزیز محمود ناسراوە‬ ‫بە مال عزیز مخموری‬ ‫ئەندامی ناوچەی جوتیاران‬

‫علی عبداللە علی ناسراوە‬ ‫بە علی هەژار بەرپرسی‬ ‫ناوچەی جوتیارن‬

‫ئەم هەڤااڵنە بەشێكن لە ستافی ناوچەی جوتیارانی دەشتی هەولێر‬ ‫بە داخەوە وێنەكانیان دەست نەكەوتون‬ ‫‪ -1‬بەرپرسی ناوچەی مەخموور كارگێڕی ناوچە خوالێخۆشبوو مەال عومەر چل هەوێزە‬ ‫‪ -2‬كارگێڕی ناوچە خدر ئەحمەد عەوێنە ناسراو بە عەریف خدر‬ ‫‪ -3‬سالی ‪ 1970‬بووە بەرپرسی ناوچە خوالێخۆشبوو بەهرام شێخ محەمەد ناسراو بە مەال بەهرام‬ ‫‪ -4‬ئەندام ناوچە خوالێخۆشبوو رحیم بارزانی‬ ‫‪ -5‬بەرپرسی ناوچەی مەخموور لە دوایی بووە بەرپرسی ناوچەی شەقاڵوە كادیر ناوچەی محەمەد‬ ‫‪ -6‬حوسێن بندیان‬ ‫‪ -7‬ئەندام ناوچەی سەید عزەدین سەید كەریم گردعازەبانی‬ ‫‪ -8‬ئەندام ناوچە خوالی خۆشبو صادق عبدالقادر‬ ‫‪ -9‬بەرپرسی ناوچەی كۆیە ئەندامە ناوچە شەهید قادر شۆرش‬ ‫‪ -10‬ئەندام ناوچە حەمەدەمین خەلیل ناسراو بە مەال حەمەدەمین‬ ‫‪ -11‬ئەندامە ناوچە نامیق رەحمان‬

‫‪17‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫نیعمەت عەبدوڵاڵ؛ سەرۆكی‬ ‫یەكێتیی پەرلەمانتارانی كوردستان‪:‬‬

‫چۆن لەگرتووخانەی (ئەمن)ی فریاكەوتن‬ ‫بۆ گرتووخانەی پۆلیسی هەولێر‬ ‫گوێزرامەوەو‪ ،‬چۆن ئازادكرام‬ ‫دیدار‪ :‬رێبوار ئەحمەد ئیسماعیل‬ ‫بەشی هەشتەم‪:‬‬ ‫پەیامی ئەیلوول‪ :‬لەبەشی‬ ‫حەفتەمی هەر ئەم دی��دارەدا‬ ‫ب��اس��ت��ان ل��ەه��ەن��دێ ل��ەو‬ ‫ڕەوشانە كرد‪ ،‬كە لەناكاو‬ ‫دروس��ت��ب��وون و زۆر دوورن‬ ‫بوون لەو شیمانانەی خۆتان‬ ‫ك��ردب��ووت��ان‪ ،‬ب��ۆ نموونە‪:‬‬ ‫ل���ەالی���ەك ئ���ەگ���ەری ئ��ەوە‬ ‫دەكرا جەنابتان لەگەڵ ئەو‬ ‫ئەفسەرەی لەالیەن شەهید‬ ‫رێبازەوە دەستگیركرابوون‬ ‫ب��گ��ۆڕدرێ��ی��ت��ەوە‪،‬ل��ەالی��ەك��ی‬ ‫دی����ك����ەوە ك���ە دای���ك���ت و‬ ‫هاتن‪،‬لەوێ‬ ‫ئامۆزایەكەت‬ ‫موقەدەم مەڕعی بەڵێنی ئەوەی‬ ‫پێدای ئەگەر ئەو ئەفسەرە‬ ‫ئازاد بكرێ هەوڵت بۆ بدات‬ ‫ل��ە گ��رت��ووخ��ان��ەی (ئەمنی‬ ‫فریاكەوتن) ڕاتگوێزێت بۆ‬ ‫گرتووخانەی پۆلیس‪ ،‬لێرەدا‬ ‫پرسیارێك سەر هەڵدەدات‪،‬‬

‫‪18‬‬

‫كە بریتییە ل��ەوەی بزانین‬ ‫مادامەكی تۆ ئەو ماوە زۆرە‬ ‫لەو گرتووخانەیەدا بوویت‪،‬‬ ‫باشە چ��ۆن دەرفەتێكت بۆ‬ ‫ێ یان هەموو‬ ‫نەڕەخسا هەند ‌‬ ‫گ��رت��ووەك��ان��ی دی��ك��ەی ئەو‬ ‫گرتووخانەیە بناسی؟ یان‬ ‫ێ‬ ‫بزانی كیچن ئەوانەی وا لەو ‌‬ ‫بەندی بوون؟‬ ‫ نیعمەت عەبدوڵاڵ‪ :‬سەرەتا‬‫بەخێرهاتنتان دەكەم‪ ،‬بەڕاستی‬ ‫ماوەیە ماندووبوونێكی زۆرتان‬ ‫لەگەڵ مندا كێشاوە‪ ،‬بۆ ئاگاریی‬ ‫ئ��ێ��وەو خ��وێ��ن��ەران��ی گ��ۆڤ��اری‬ ‫پەیامی ئەیلوول‪ ،‬كە دایكم و‬ ‫ئامۆزاكەم كانەبی هاتنە الم پێم‬ ‫گوتن‪ :‬بڕۆن بەكاك رێباز بڵێن‬ ‫ب��ا ئ��ەو ئەفسەرە ئ���ازاد بكات‬ ‫ئ��ەوان��ی��ش م��ن ئ����ازاد دەك���ەن؛‬ ‫بەاڵم لەوانەیە دوای ماوەیەكی‬ ‫زۆرل��ەپ��اش ئ��ازادك��ردن��ی ئەو‬

‫ئەفسەرە من ئازاد بكەن‪ ،‬ئێمە‬ ‫ن��اب �ێ‌ پ��ەل��ە ب��ك��ەی��ن‪ ،‬ل��ەپ��اش��ان‬ ‫دایكم و ئامۆزایەكەم رۆیشتن‬ ‫و منیش گ���ەڕام���ەوە ژوورە‬ ‫ت��اك��ە ك��ەس��ی��ی��ەك��ەم‪ ،‬مریشكە‬ ‫س����وورك����راوەك����ان����م ه��ێ��ن��او‬ ‫ب��ەپ��اس��ەوان��ەك��ان��م گ���وت‪ :‬ئ��ەو‬ ‫مریشكانە بەسەرگرتووەكان‬ ‫دابەش بكە‪ ،‬سەبارەت بە ناسینی‬ ‫ئ��ەو گرتووانەی لەوێشبوون‪،‬‬ ‫من باسم ك��ردووە كە هەر لە‬ ‫سەرەتاوە گوومانم دەكرد‪ ،‬كە‬ ‫ئ��ەو گ��رت��ووان��ە گ��رووپ��ی كاك‬ ‫(ف����اڕووق جەمیل) ب��ن؛ ب��ەاڵم‬ ‫چ���ۆن ئ��ەوم��ان ن��اس��ی‪ ،‬ل��ەوێ‬ ‫ئ��ەو دە ك��ەس��ەی گیرابووین‬ ‫ێ‬ ‫دەب��وای��ە هەموو ڕۆژێ یەك ‌‬ ‫لەئێمە خ��واردن داب��ەش بكات‪،‬‬ ‫ئ��ی��ت��ر ل���ەوك���ات���ەی (م���وق���ەدەم‬ ‫مەڕعی) هاتە الی م��ن‪ ،‬كە بە‬ ‫دەنگی بەرز ناوی منی هێنابوو‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫گرتووەكان گوێبیستی ناوی من‬ ‫دەبن‪ ،‬بۆ رۆژی داهاتوو یەكێ‬ ‫لەگرتووەكان كاك (دەروێ��ش)‬ ‫ب��وو نانی بۆ هێنام‪ ،‬ئەوكاتی‬ ‫پەنیرێك هەبوو قوتووەكەی‬ ‫شین بوو كەرتێك لەو پەنیرەو‬ ‫سەمونێكی رەقی سەربازی بۆ‬ ‫هێنام‪ ،‬لەژێر دەرگایەكە دایە‬ ‫من‪ ،‬كە خواردنەكەم وەرگرت‬ ‫كاغەزێك لەژێر پەنیرەكە بوو‬ ‫تێیدا نووسرا بوو‪ ،‬كاك نیعمەت‬ ‫دەزانی ئێمە گرووپی (فاڕووق‬ ‫جەمیل) ین نووسیبووی‪ :‬كاك‬ ‫(ف�����اروق) ب��ەخ��ۆی ل����ەژووری‬ ‫ف�ڵان��ە‪ ،‬ك���اك ف�ڵ�ان ل����ەژووری‬ ‫ف�ڵ�ان���ە ن�����اوی ه���ەم���ووی���ان و‬ ‫ژووری هەموویانی نووسیبوو؛‬ ‫چونكە هەموومان (‪ )10‬كەس‬ ‫ب��ووی��ن‪ ،‬ئ���ەوان ش��ەش ح��ەوت‬ ‫كەس بوون هەموو ژوورەكانی‬ ‫دیكەی پێگوتم‪ ،‬دەمزانی كاك‬ ‫ف���اروق ل��ەچ ژوورێ��ك��ە منیش‬ ‫ئ��ەوج��ارە خ��ۆم ئامادەكرد كە‬ ‫نان بەسەر گرتووەكانی دیكە‬ ‫دابەش بكەم‪ ،‬كاغەزیشم البوو‬ ‫ئ��ەو ك��اغ��ەزان��ەی پ��ێ��م��درا‪ ،‬كە‬ ‫دانپێدانی خۆمی تێدا بنووسم‪،‬‬ ‫پ���ارچ���ە ك��اغ��ەزێ��ك��م ب���ۆ ك��اك‬ ‫(فاروق) نووسی و‪ ،‬گوتم‪ :‬كاكە‬ ‫من فاڵنم و لەفاڵن ژووردام‬ ‫كە نۆرەی من هات نان دابەش‬ ‫ب��ك��ەم ق��اپ��ەخ��واردن��ەك��ەم لەبن‬ ‫دەرگا رەوانكردو كاغەزەكەشم‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ن���ارد دەستیشم وەك‬ ‫ج�����اران گ���ووش���ی‪ ،‬ه���ەروەه���ا‬ ‫دەستی هەموویانم ڕاگوشی‪،‬‬

‫كردنەوەی پێشانگا‬

‫ب���ەڕاس���ت���ی زۆر خ��ۆش��ب��وو؛‬ ‫چونكە یەكتریمان نەدەبینی‬ ‫هەمووشمان چارەنووسمان‬ ‫یەكبوو‪ ،‬ئەو دەست كووشینە‬ ‫دەربڕینی رێزو خۆشەویستی‬ ‫بوو پەیامێك بوو‪ ،‬دابەشكردنی‬ ‫خواردن هۆكارێكی باشی ورە‬ ‫ب��ەرزب��وون��ەوە ب��وو‪ ،‬ئەوجارە‬ ‫ن�����ۆرەی ك���اك ف�����اڕووق ب��وو‬ ‫خ��واردن داب��ەش بكات دەبینم‬ ‫كاك فاروق كاغەزێكی بەدوورو‬ ‫درێ��ژی بۆمن نووسیبوو‪ ،‬ئەو‬ ‫كاغەز نووسینانە زۆرخۆشبوو‬ ‫وای لێهاتبوو‪ ،‬كە قاپەكەم بۆ‬ ‫دەه����ات ب��ەرل��ەه��ەم��وو شتێك‬ ‫ل��ەن��ێ��و خ��واردن��ەك��ە دەگ����ەڕام‬ ‫بزانم كاغەزی تێدایە ی��ان نا‪،‬‬ ‫كاك فاروق نووسیبووی كاكە‬ ‫م��ن ه��ەم��وو شتەكانم لەسەر‬ ‫خ��ۆم حیساب ك����ردووە‪ ،‬ئەو‬ ‫ب��رادەران��ەی لەگەڵمن هیچیان‬ ‫لەسەر نییە‪ ،‬پاشان ب��ەدوورو‬

‫درێ��ژی باسی لێكۆڵینەوەكانی‬ ‫كردبوو‪ ،‬كە ل��ەوێ ئەنجامیان‬ ‫دابوو‪ ،‬هەروەها نووسیبووی‪:‬‬ ‫دن���ی���ا ب����وو ئ���ەگ���ەر ت���ۆ ب��ەر‬ ‫ل��ەئ��ێ��م��ە ئ����ازادك����رای ه��ەواڵ��ی‬ ‫ئ��ێ��م��ە ب���ەم���اڵ���ەوەو ب�����رادەران‬ ‫راب���گ���ەی���ەن���ە؛ چ��ون��ك��ە ك��ەس‬ ‫نەیدەزانی ئێمە لەكوێین‪ ،‬ئیتر‬ ‫لەڕێگای ئەو كاغەزانە لەگەڵ‬ ‫گرتووەكانی دیكە یەكتریمان‬ ‫ناسی و دەمانزانی كێ لەكام‬ ‫ژوورە‪ ،‬واتە لەنێو ئەو هەموو‬ ‫فشارەو هەڕەشەو ئەشكەنجە‬ ‫دەروون�����ی�����ی�����ەو س��ی��س��ت��ەم��ە‬ ‫دەڕندەییە توانیبوومان لەڕێگای‬ ‫ئ��ەو ك��اغ��ەزان��ە ئیمكانیەتێكی‬ ‫ئەوها بڕەخسێنین‪ ،‬برازایەكی‬ ‫كاك فاروق كەوتبووە تەنیشت‬ ‫ژووری م��ن‪ ،‬واب��زان��م ئێستا‬ ‫پ��ارێ��زەرە ن��اوەك��ەی��م بیرنییە‪،‬‬ ‫ژوورەك�������ەی ل���ەت���ەك م��ن��ەوە‬ ‫ب��وو‪ ،‬دەم��ن��ادەم م��ن بەدەست‬

‫‪19‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫لەدیوارم دەدا تەقە تەقەكم بۆ‬ ‫دەكرد‪ ،‬ئەویش بەهەمان شێوە‬ ‫وەاڵمی دەدامەوە‪ ،‬منیش چیڕەم‬ ‫زۆر درێ��ژب��وو ح��ەزم دەك��رد‬ ‫ب��ەردەوام ئەو تەقەتەقە بكەم‪،‬‬ ‫ئ��ەوی��ش وەرس دەب����وو ج��ار‬ ‫ه��ەب��وو وەاڵم���ی ن���ەدەدام���ەوە‪،‬‬ ‫كە وەاڵم��ی ن��ەدەدام��ەوە توڕە‬ ‫دەبووم وەك توڕەبوون منیش‬ ‫لەدیوارەكەم نەدەداوە‪ ،‬هەڵبەتە‬ ‫كەسیش ئاگای لەكەس نییە‪،‬‬ ‫ئیتر تا ئەو لەدیواری نەدابوایە‬ ‫من لێم نەدەدایەوە لەدڵی خۆمدا‬ ‫دەم���گ���وت‪ :‬ئ���ەوەب���ۆ ل��ەدی��وار‬ ‫ناداتەوە؟ چۆن یەكێك تەلەفۆن‬ ‫لەگەڵ یەكێكی دیكە دەك��ات و‬ ‫ئ��ەوی دی هەڵناگرێ‌ ئەوهای‬ ‫ل��ێ��ه��ات��ب��وو‪ ،‬ه��ەن��دێ گ��رت��ووی‬ ‫دیكەشی لێبوو خەڵكی دیبەگە‬ ‫بوون‪ ،‬ماڵی (حاجی حەمەدەمین)‬ ‫بوون ماڵی (مام سەیفەدین) و‬ ‫(حاجی ئیبراهیم)‪ ،‬ئا ئەوانەش‬ ‫لەوێبوون‪ ،‬پێش منیش ئەوانە‬ ‫ل���ەوێ���ب���وون‪ ،‬ل���ەس���ەردی���واری‬ ‫ژوورەك����ە ی��ادگ��اری��ی خۆیان‬ ‫ن��ووس��ی��ب��وو‪ ،‬ن����اوی خ��ۆی��ان‬ ‫ن��ووس��ی��ب��وو‪ ،‬ی��ەك��ێ��ك خەڵكی‬ ‫مەخموور بوو ئەویش وابزانم‬ ‫شیوعیی ب���وو ن��ووس��ی��ب��ووی‬ ‫ئەوە من شەش مانگە لێرەمە‪،‬‬ ‫هەبوو نووسرابوو من هەشت‬ ‫م��ان��گ��ە ل��ێ��رەم��ە‪ ،‬ك��ە م��ن ئ��ەو‬ ‫ن��ووس��ی��ن��ان��ەم دەخ���وێ���ن���دەوە‬ ‫ه��ێ��ن��دەی دی��ك��ە بەئەندێشەتر‬ ‫دەب���ووم و دەم��گ��وت‪ :‬خودایە‬ ‫دەب���ێ م��ن چ��ەن��د مانگی دیكە‬

‫‪20‬‬

‫پێشوازی لە میوانانی پەرلەمان لە ساڵی ‪2004‬‬

‫لێرەبم؟ تۆبڵێی ئ��ازاد بكرێم؟‬ ‫بەس لەم ژوورە تاكە كەسییە‬ ‫ڕزگارم بێت‪.‬‬ ‫پەیامی ئەیلوول‪ :‬باشە‬ ‫ئ��ەی ل��ەو م��اوەی��ەدا پرسی‬ ‫ئاڵوگۆڕكردنی ت��ۆ لەگەڵ‬ ‫ئەو ئەفسەرە چی لێهات و؟‬ ‫ئەنجامەكەی بەچی گەیشت؟‬ ‫ ن��ی��ع��م��ەت ع���ەب���دوڵ�ڵ�ا‪:‬‬‫ب���ێ���گ���وم���ان ئ�����ەو ه���ەوڵ���دان���ە‬ ‫ل�������ەدەرەوەب�������وو ل���ەڕێ���گ���ەی‬ ‫سیامەندی ب��رام و‪ ،‬لەڕێگەی‬ ‫چوونە مەڵبەندو‪ ،‬سەید قادری‬ ‫ خاوەنی های ستیی ئێستا ‪-‬‬‫ئ���ەوی���ش ڕۆڵ����ی ه���ەب���وو خ��وا‬ ‫هەڵناگرێ؛ چونكە ئەو پەیوەندی‬ ‫ل���ەگ���ەڵ (م����وق����ەدەم م��ەڕع��ی)‬ ‫باشبوو خزمی ئ��ەوان ب��وون‪،‬‬ ‫ئەو ئەفسەرەی لەالیەن شەهید‬ ‫رێ����ب����ازو ئ�������ەوان گ���ی���راب���وو‬ ‫دی��ارب��ووخ��ەزووری موقەدەم‬ ‫مەڕعی بوو‪ ،‬بۆیە زۆر بەجیدی‬

‫كاریان لەسەر ئازادكردنی من‬ ‫ك��ردب��وو‪ ،‬ه��ەم لەمەڵبەند هەم‬ ‫لەهەواڵگریی ئەمن‪ ،‬گوتبوویان‪:‬‬ ‫كاكە ئ��ەگ��ەر نیعمەت شتێكی‬ ‫ل���ەس���ەر ه���ەب���وای���ە دەب���وای���ە‬ ‫ل��ەس��ێ��دارە ب���درێ‪ ،‬گرتنی ئەو‬ ‫تەنها لەسەر رێبازی برایەتی‪،‬‬ ‫ب��ا ئێمە وابكەین یەكێكی پێ‬ ‫ئازاد بكەین‪ ،‬لە مەڵبەندیش بە‬ ‫رەزام������ەن������دی م�����ام ج����ەالل‬ ‫گوتبوویان‪ :‬لەبەر خاتری رێباز‬ ‫دەبێ ئەو ئەفسەرە بە برایەكەی‬ ‫ب��گ��ۆڕی��ن��ەوە‪ ،‬م���ام ج��ەالل��ی��ش‬ ‫رەزام����ەن����دی ل���ەس���ەرداب���وو‪،‬‬ ‫لەمەكتەبی سیاسی یەكێتیش‬ ‫رەزامەندیان داب��وو؛ هەروەها‬ ‫بەرلەوەی من لەگرتووخانەكەوە‬ ‫كاغەزێكم بۆ ك��اك كۆسرەت‬ ‫ن�����ارد‪ ،‬ك���ە ئ���ەوك���ات ب��ەه��ۆی‬ ‫ب�����ۆردووم�����ان�����ی ف����ڕۆك����ەوە‬ ‫بریندارببوو‪ ،‬كاغەزەكەی منیش‬ ‫هەم لەبارەی برینداریی ئەوبوو‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫هەمیش بۆ هاندان و خۆڕاگری‬ ‫و ورە ب����ەرزی ب���وو‪ ،‬دی���ارە‬ ‫ل��ەه��ەم��ب��ەر ئ������ەوەدا ئ��ەوی��ش‬ ‫پ����ێ����داگ����ری ك�����ردب�����وو ئ���ەو‬ ‫گۆڕینەوەیە بكرێت‪ ،‬ئیتر ئەو‬ ‫ئەفسەرە ئ��ازاد دەك��ەن؛ بەاڵم‬ ‫من هەر لەشوێنی خۆم بووم‪،‬‬ ‫ئ��ەوك��ات��ی م���وق���ەدەم م��ەڕع��ی‬ ‫ب��ب��ووە س��ك��رت��ێ��ری س��ەرۆك��ی‬ ‫لێژنەی ك��اروب��اری ب��اك��وور ‪-‬‬ ‫شؤون الشمال)‪ ،‬كە سەرۆكی‬ ‫ڕێ��ك��خ��س��ت��ن��ی ش��ی��م��ال (ع��ەل��ی‬ ‫ح�����ەس�����ەن م����ەج����ی����د) ب�����وو‪،‬‬ ‫ل��ەه��ەوڵ��دان��ی ی��ەك��ەم ئ��ەوەب��وو‬ ‫موقەدەم مەڕعی منی ڕاگوێزی‬ ‫گرتووخانەی پۆلیس كرد؛ بەاڵم‬ ‫پێش ئەوەی بێمە گرتووخانەی‬ ‫پۆلیس (ئەمنی تەواری) منیان‬ ‫هێنایە (ئەمنی گ��ەورە) بەپێش‬ ‫ئەو گرتووخانانەدا دەڕۆیشتم‬ ‫ح���ەوزێ���ك ل��ەوێ��ب��وو ئ���ەوەی‬ ‫لەئەمنی گەورە گیرابێ دەزانی‬ ‫ئ��ەو ح��ەوزە چییە‪ ،‬كە بەپێش‬ ‫ح���ەوزەك���ەدا رۆی��ش��ت��م بینیم‬ ‫ش��ەه��ی��د س��ەی��د ع��ەل��ی ل���ەوێ‬ ‫وەستایە لەگەڵ كاك نەجیب و‬ ‫مامۆستا ب��ەه��رەم سەرسپی‪،‬‬ ‫ك��ات�ێ‌ ك��ە ئ��ەوان��م بینی زۆرم‬ ‫پێناخۆشبوو‪ ،‬كاك نەجیبیش كە‬ ‫منی بینی ڕووی خۆی لەوالی‬ ‫كرد‪ ،‬دیاربوو ئەو بۆمن زۆری‬ ‫پێناخۆشبوو؛ بەاڵم ه��ەردووال‬ ‫خواخوامان بوو یەكدی نەبینین‬ ‫لەوانەیە ئەوان گوتبیان با ئەو‬ ‫بەاڵیەش نەبینین؛ چونكە خەڵك‬ ‫زۆردەرتسا‪ ،‬كەلەوان تێپەڕین‪،‬‬

‫كردنەوەی پێشانگا‬

‫منیان بردە ژوورێ��ك دیاربوو‬ ‫لەوێ نووسراوی ڕاگوێزانیان‬ ‫ب���ۆ دەرك������ردم ت���ا ڕاگ���وێ���زی‬ ‫گرتووخانەی پۆلسیم بكەن‪،‬‬ ‫ل����ەالی ن����ووس����ەری چ��اپ��ەك��ە‬ ‫دانیشتبووم نووسەرەكە باسی‬ ‫پ����ەروەردەی دەك���رد دی��ارب��وو‬ ‫كەسانی پ��ەروەردەی دەناسی‬ ‫ب����رادەری خ��ۆی ب���وون وەك��و‬ ‫سەید محەمەدی ڕەحمەتی و‬ ‫چ��ەن��دێ��ك��ی دی��ك��ە‪ ،‬گ��وت��ی‪ :‬من‬ ‫ئەوانە هەموو دەناسم و هەموو‬ ‫برادەرمن‪ ،‬ئێمەش لەپەروەردە‬ ‫خەڵك زۆر بەسەرمان دادەهات‪،‬‬ ‫عەسكەری‪ ،‬ئەمن‪ ،‬ئاسایی بوو‬ ‫هەموو كەسێك دەهاتە المان‪،‬‬ ‫ك��ە ل��ەژێ��ر زەم��ی��ن��ەك��ە هاتینە‬ ‫دەرەوە لەگەڵ ئەو نووسەرە‬ ‫ئەمنێك ل��ەوالی��ەوە ب��ەت��ەوژم‬ ‫هێرشی س��ەرم��ی ك��رد ت��ا لێم‬ ‫بدات‪ ،‬نووسەرەكەش خۆی دا‬ ‫بەرمن و بەئەمنەكەی گوت‪ :‬تۆ‬

‫ئ��ەوە دەن��اس��ی وا هێرشی بۆ‬ ‫دێنی‪ ،‬خۆی لێ توڕە كردو لێی‬ ‫دەرب��ازب��ووی��ن‪ ،‬دی���ارە وا باو‬ ‫ب��ووە ئ��ەو ئەمنانەی ئ��ەوێ چ‬ ‫گ��رت��ووێ��ك��ی��ان ببینیایە پێش‬ ‫ئ����ەوەی ب��زان��ن م��ەس��ەل��ەك��ەی‬ ‫چییەو بۆچ گیراوە لێیان دەدا؛‬ ‫چونكە ئەوان وا ڕاهێنراوبوون‪،‬‬ ‫ئ��ەوە جارێك برادەرێكم بۆی‬ ‫گ��������ێ��������ڕام��������ەوەو گ�����وت�����ی‪:‬‬ ‫لەگرتووخانەی ئەمنی گەورە‬ ‫ب���ووم ‪ -‬ب��زان��ە ه��ەروەك��و من‬ ‫چاوەڕێی چی كردووە ‪ -‬گوتی‪:‬‬ ‫ه��ەر ئ��ەوەن��دەم زان��ی ئەمنێك‬ ‫ه��ەت��ا ه��ێ��زی ه��ەب��وو مستێكی‬ ‫لێدام‪ ،‬لەدوای مستەكە بە ئەوی‬ ‫ت��ەن��ی��ش��ت��م��ی گ���وت ئ����ەوە چی‬ ‫ك���ردووە‪ ،‬نەشیدەزانی من بۆ‬ ‫هاتوومە‪ ،‬ب��رادەرەك��ەم گوتی‪:‬‬ ‫منیش ل��ەدڵ��ی خ��ۆم��دا گ��وت��م‪:‬‬ ‫ب��اش��ە‪ ،‬ه��ەی س��ەگ��ب��اب م��ادام‬ ‫ن��ازان��ی چ��م ك����ردووە ب��ۆ لێم‬

‫‪21‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫دەدەی‪ ،‬ئیتر گ��رت��ووخ��ان��ەی‬ ‫ئەمن ئەوهابوو‪ ،‬تۆ كورد بای‬ ‫لێیان دەدای‪ ،‬تاونباری یاخود‬ ‫بێتاوانی مەسەلەیەك نەبوو‬ ‫ل�������ەالی ئ��������ەوان ب��اش��ت��ری��ن‬ ‫پاداشتیش گاڵتە پێكردن بوو‪،‬‬ ‫باش بوو ئەو نووسەرە نەیهێاڵ‬ ‫لێم بدات‪ ،‬پاشان منیان هێنایە‬ ‫گ��رت��ووخ��ان��ەی پ��ۆل��ی��س‪ ،‬ئ��ەو‬ ‫راگ���وێ���زك���ردن���ە ب���ۆم���ن هیچ‬ ‫ج�����ی�����اوازی ن����ەب����وو ل���ەگ���ەڵ‬ ‫ئ����ازادك����ردن����م؛ چ��ون��ك��ە ئ��ەو‬ ‫گرتووخانەیە هێندە ترسناكبوو‬ ‫تەنانەت ئایندەم نادیاربوو‪ ،‬من‬ ‫ێ نە ئومێدێكم ال دەڕەخسا‬ ‫لەو ‌‬ ‫نەبەتەمای خۆم بووم‪ ،‬هەرچی‬ ‫گ��رت��ووخ��ان��ەی پ��ۆل��ی��س ب��وو‬ ‫دەروون��ت ئارامبوو سەردانت‬ ‫هەبوو كۆمەڵە خەڵكێك لەگەڵت‬ ‫بوون‪ ،‬بەهەرحاڵ كە ڕاگوێزی‬ ‫گ��رت��ووخ��ان��ەی پ��ۆل��ی��س ك��رام‬ ‫الوازب��ب��ووم ریشم درێژببوو‬ ‫ئەو خەڵكە سەیری دەكردم‪ ،‬جا‬ ‫ل��ەوێ ع��ەری��ف سلێمانم بینی‬ ‫ن��ۆب��ت��ەدارب��وو ئێستاش ل��ەوێ‬ ‫ماوە‪ ،‬جگە لەو ئەحمەد مەیاس‬ ‫و چ���ەن���د ب����رادەرێ����ك ل���ەوێ‬ ‫گ���ی���راب���وون‪ ،‬ه��ەم��ووی��ان��ی��ش��م‬ ‫دەن���اس���ی و خزمایەتیشمان‬ ‫بەیەكەوە هەبوو؛ بەاڵم ئەوانە‬ ‫هەموو لەمن دەترسان منیش‬ ‫لەوان دەترسام‪ ،‬ئەوان لەبیری‬ ‫خۆیان وا مەزندەیان دەك��رد‪،‬‬ ‫كە لەسەر شتەكان دانم پێناوە‪،‬‬ ‫منیش بەهەمان شێوەی ئەوان‬ ‫بیرم دەك����ردەوە‪ ،‬ك��ە چوومە‬

‫‪22‬‬

‫هۆڵی پەرلەمان لە ساڵی ‪2004‬‬

‫گۆڕەپانی گرتووخانەكە بینیم‬ ‫ئ��ەوان هەموو بەمڕی سەیرم‬ ‫دەك��ەن منیش بەمڕی سەیری‬ ‫وان���م دەك���رد‪ ،‬ب��رای��ەك��ان��ی مام‬ ‫غ��ەف��ووری ل��ەوێ��ب��وون دەس��ت‬ ‫بەسەركرابوون‪ ،‬هاتنە پێشم و‬ ‫گ��وت��ی��ان‪ :‬ك��اك��ە ت��ۆ ل��ەس��ەر چ‬ ‫گ���ی���راوی م��ن��ی��ش ن���ەدەوێ���رام‬ ‫وەاڵم���ی���ان ب���دەم���ەوەو باسی‬ ‫گرتووخانەی ئەمن بكەم‪ ،‬بۆیە‬ ‫هیچم نەگوت‪ ،‬گوتیان‪ :‬تۆ بۆ‬ ‫ق��س��ە ن���اك���ەی���ت؟ ه��ەن��دێ��ك��ی��ش‬ ‫گوتیان‪ :‬ج��ارێ لێی گەڕێن با‬ ‫گ��ەرم��اوێ��ك ب��ك��ات‪ ،‬دی��ارب��وو‬ ‫ن��ۆرەی گ��ەرم��اوی��ان بۆ گرتم‪،‬‬ ‫ل��ەالی��ەك��ی دی��ك��ەش بەعەریف‬ ‫سلێمانم گوت‪ :‬كاكە هەواڵی من‬ ‫بەماڵەوە بگەیەنە‪ ،‬كە هاتووتە‬ ‫ئ���ێ���رە‪ ،‬ئ��ی��ت��رچ��ووم��ە ن����ۆرەی‬ ‫گ��ەرم��اوەك��ە‪ ،‬گ��رت��ووەك��ان��ی��ش‬ ‫لەنێو خۆیان لەسەر من قسەیان‬ ‫ك��ردب��وو و گ��وت��ب��ووی��ان ئ��ەوە‬

‫كێیە؟ بۆ قسە ناكات؟ لەكوێ‬ ‫ه��ات��ووە‪ ،‬دەب���ێ چ��ی ك��ردب��ێ؟‬ ‫یەكێ لەبرایەكانی مام غەفوور‬ ‫خۆی هەڵكێشابوو بەڕەحمەتبن؛‬ ‫چ��ون��ك��ە ه���ەم���ووی���ان ك��ۆچ��ی‬ ‫دوای���ی���ان ك�����ردووە‪ ،‬ئ��ەوان��ەی‬ ‫لەگەڵی دابوو گوتبووی ئێستا‬ ‫دەچم وادەكەم هەموو شتەكانم‬ ‫پێبڵێ‪ ،‬كە لەسەرچ گیراوە‪ ،‬هاتە‬ ‫الم هەندێ پرسیاری لێكردم‪،‬‬ ‫كە پێی بڵێم لەسەر چ گیراوم‪،‬‬ ‫م��ن��ی��ش ب����ەو ه���ەم���وو دەردە‬ ‫س�������ەری و ن���اخ���ۆش���ی���ی���ەی‬ ‫گ��رت��ووخ��ان��ەی ئەمن نەقسەم‬ ‫ك����ردو ن��ەه��ی��چ ش��ت��ێ��ك��م ب��ۆی‬ ‫درك���ان���د‪ ،‬گ��وت��م ك��اك��ە ب��اخ��ۆم‬ ‫ب��ش��ۆم پ��اش��ان ق��س��ەدەك��ەی��ن‪،‬‬ ‫ئەویش گەڕابووەوەو گوتبووی‬ ‫ئ���ەوە پ��ی��اوێ��ك��ی زۆر س��ەی��رە‬ ‫بمزانیبوایە نۆرەی گەرماومان‬ ‫بۆ نەدەهێنا پێش‪ ،‬منیش خۆم‬ ‫شووشت و لەگەرماوەكە هاتمە‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫دەرەوە‪ ،‬گ���وت���ی���ان‪ :‬وەرە‬ ‫ڕیشیشت بتاشە‪ ،‬گوتم‪ :‬چما‬ ‫ئ��ەو شتانەش ه��ەی��ە‪ ،‬گوتیان‪:‬‬ ‫بەڵێ بەڵێ‪ ،‬منیش گوتم‪ :‬لەچاو‬ ‫گرتووخانەكەی لێی بووم ئێرە‬ ‫ه��ەر گرتووخانە نییە‪ ،‬پاشان‬ ‫خ��ۆم پێناساندن و مەسەلەی‬ ‫گ��رت��ن��ی خ��ۆم��م ب��ۆ گ��ێ��ڕان��ەوە‪،‬‬ ‫ئینجا گوتیان‪ :‬ئەوە تۆی‪ ،‬ئێمە‬ ‫نەمانزانی تۆ نیعمەتی و برای‬ ‫رێبازی‪ ،‬ئیتر ئەو گرتووخانەیە‬ ‫سێ ه��ۆڵ ب��وو جارێكی دیكە‬ ‫لەگەڵ ئ��ەو ب��رادەران��ە پێكەوە‬ ‫ژیانمان بردەسەر پەیوەندیمان‬ ‫ب��ەه��ێ��زب��وو ه��اوڕێ��ی یەكتری‬ ‫ب���ووی���ن‪ ،‬ه��ێ��ن��دەی پ��ێ��ن��ەچ��وو‬ ‫بڕیارێك هات‪ ،‬گوتیان‪ :‬ئەوانەی‬ ‫دەس��ت بەسەرن‪ ،‬وات��ە (حجز)‬ ‫دەب�������ێ ه����ەم����وو ل��ەه��ۆڵ��ێ��ك‬ ‫ب���م���ێ���ن���ن���ەوەو ل�����ەم�����ەودواش‬ ‫چاوپێكەوتنیان قەدەغەیەو نابێ‬ ‫هیچ كەسێكی ل����ەدەرەوە دێ‬ ‫بیانبینێ‌‪ ،‬منیش گ��وای��ە ئ��ازاد‬ ‫دەكرێم منیشیان لەگەڵ دەست‬ ‫بەسەرەكان دانا‪ ،‬بەڕێكەوتیش‬ ‫ئەو رۆژەی كە ئەو بڕیارە درا‬ ‫ڕۆژی چ��اوپ��ێ��ك��ەوت��ن ب���وو‪،‬‬ ‫بەهەرحاڵ نەیانهێشت ماڵەوەو‬ ‫خزم و كەس و ئەو برادەرانەی‬ ‫ب���ۆ چ��اوپ��ێ��ك��ەوت��ن ه��ات��ب��وون‬ ‫بمانبینن‪ ،‬ج��ا ئ���ەوەی دەس��ت‬ ‫ب�����ەس�����ەر ب�����ووی�����ن ه���ەم���وو‬ ‫خ�����ان�����ەوادەو خ��زم��ەك��ان��م��ان‬ ‫هاتبوون لەدەرەوە دەگریان و‬ ‫رۆ ڕۆیان بوو؛ بەاڵم پێش ئەو‬ ‫ب������ڕی������ارە چ����ەن����د ج����ارێ����ك‬

‫چاوپێكەوتنمان ئەنجامدابوو‪،‬‬ ‫لەهەفتەی‬ ‫چاوپێكەتنەكەش‬ ‫دوو ڕۆژ ب���وو‪ ،‬رۆژێ����ك بۆ‬ ‫پیاوان بوو رۆژێكیش بۆ ژنان‪،‬‬ ‫ئەو رۆژەی چاوپێكەوتنی ژنان‬ ‫بوایە بەتانیمان رادەخست تا‬ ‫ژنەكان لەسەری دابنیشتنایە‪،‬‬ ‫ك��ە ه��ی پیاوانیش ب��وای��ە ئ��ەوا‬ ‫هەموویان بەپێوە دەوس��ت��ان‪،‬‬ ‫م����ن چ���اوپ���ێ���ك���ەوت���ووەك���ان���م‬ ‫زۆربوون؛ چونكە لە پەروەردە‬ ‫ب��ووم خەڵك دەیناسیم‪ ،‬پێش‬ ‫ئەوە لەگرتووخانەی ئەمن گیرا‬ ‫بووم و تەنها ماڵەوە دەیانزانی‪،‬‬ ‫ب���ۆی���ە ك���ە گ����وێ����زرام����ەوە بۆ‬ ‫گرتووخانەی پۆلیس هەرچی‬ ‫خزم و ب��رادەرو مامۆستابوو‬ ‫دەه��ات��ن��ە چ��اوپ��ێ��ك��ەوت��ن��م‪ ،‬كە‬ ‫دەه��ات��ن خ����واردن و م��ی��وەی‬ ‫ج��ۆراوج��ۆری��ان ب��ۆم دەهێنا‪،‬‬ ‫ه��ەم��ووی��ان ری���زدەك���رد گەلێ‬ ‫زۆرب���وو‪ ،‬ه��ەب��وو ب��ە مەنجەڵ‬ ‫خ����واردن����ی دەه���ێ���ن���ا‪ ،‬ه��ەن��دێ‬ ‫مامۆستا هەبوو تەنها جارێك‬ ‫هاتبوونە پەروەردە كارێكم بۆ‬ ‫كردبوون دەهاتنە چاوپێكەوتنم‪،‬‬ ‫ئەوە جگە لەدۆست و برادەرانم‬ ‫زۆرج���ار مامۆستا ژن��ەك��ان و‬ ‫مامۆستا كچەكانیش دەهاتن‬ ‫خ��واردن��ی��ان دەهێناو دەهاتنە‬ ‫سەردانم؛ بەاڵم من ئەو هەموو‬ ‫خ��������واردن و م���ی���وەی���ەم پ��ێ‬ ‫ن��ەدەخ��ورا؛ چونكە گەلێ زۆر‬ ‫بوو بەسەر برادەرانم دابەش‬ ‫دەك����������������رد؛ ب��������ەداخ��������ەوە‬ ‫چ��اوپ��ێ��ك��ەوت��ن��ەك��ەش��ی��ان لێ‬

‫قەدەغەكردین‪ ،‬ئ��ەو ماوەیەی‬ ‫لەو گرتووخانەیە بووم منیان‬ ‫كردە بەرپرسی ئەو هۆڵەی‪ ،‬كە‬ ‫ل��ێ��ی ب��ووی��ن‪ ،‬ب��ۆ رێكخستنی‬ ‫ك����ارەك����ان‪ ،‬ب���ۆ ن���م���وون���ە‪ :‬كە‬ ‫گرتوێك دەهات من جێگام بۆ‬ ‫داب��ی��ن دەك���رد‪ ،‬ی��اخ��ود یەكێك‬ ‫كێشەیەكی ه��ەب��وای��ە لەگەڵی‬ ‫دەئاخفیم یاخود نۆرەی گەرماو‬ ‫و ك��������اروب��������ارەك��������ان��������ی‬ ‫گرتووخانەكەمان دیاردەكرد‪،‬‬ ‫ل���ەو ه��ۆڵ��ە دەب���وای���ە ه��ەم��وو‬ ‫سەردانی یەك بكەین ئەگەر بۆ‬ ‫پ��ێ��ن��ج خ��ول��ەك��ێ��ك��ی��ش ب��وای��ە‬ ‫دەچ���ووی���ن���ە الی ی��ەك��ت��ری‪،‬‬ ‫نەماندەهێشت ئەو پەیوەندییە‬ ‫گ������ەرم������ە ب�����پ�����چ�����ڕێ‪ ،‬ل����ەو‬ ‫گرتووخانەیەدا خەڵكی كۆیەو‬ ‫شەقاڵوەو ڕوان��دزو چۆمان و‬ ‫م���ەخ���م���وورو دی��ب��ەگ��ەو ی��ەك‬ ‫دووێ��ك��ی ب��ارزان��ی��ش ه��ەب��وون‬ ‫كوڕی زۆر بەڕێز بوون‪ ،‬ناوی‬ ‫گ��رت��ووەك��ان��ی دی���ك���ەم لەبیر‬ ‫نەماوە‪ ،‬ئەوكاتی مەال گچكەی‬ ‫ش����ەق��ڵ�اوە ل��ەگ��ەڵ��م��ان��داب��وو‬ ‫كەسێكی تا بڵێی بەزمەسات و‬ ‫ن���ووك���ت���ەچ���ی ب������وو‪ ،‬ب��اس��ی‬ ‫ب��ەس��ەره��ات و ن��ووك��ت��ەك��ان��ی‬ ‫سەردەمی شۆڕشی ئەیلوولی‬ ‫دەك���رد‪ ،‬م��ەال گچكە پیاوێكی‬ ‫ك���ەڵ���ەگ���ەت���ی پ��ێ��س��ت رەش���ی‬ ‫بڵندبوو‪ ،‬لەبەرچارشانەیی و‬ ‫ب��ەژن بڵندییەوە پێان دەگ��وت‪:‬‬ ‫مەال گچكە‪ ،‬واتە بەپێچەوانەوە‬ ‫ئ���ەو ن���اوەی���ان ل��ێ��ن��اب��وو‪ ،‬جا‬ ‫نووكتەیەكی زۆر بەناوبانگی‬

‫‪23‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫لەالی راست خوالێخۆشبێ – جەالل خۆشناو‪ ،‬شێروان حەیدەری‪ ،‬میوان‪ ،‬نیعمەت عەبدوڵاڵ‪ ،‬میوان‪،‬‬ ‫پەرلەمان لە ساڵی ‪2004‬‬

‫ه����ەب����وو رۆژێ��������ك ل���ەك���ات���ی‬ ‫پێشمەرگایەتی لەزیارەت دەبی‬ ‫دی���ارە ل���ەوێ كانییەك دەب��ێ‬ ‫ئ��ەوی��ش لەنێو پێشمەرگەكان‬ ‫بەپێشمەرگەیەك دەڵێ‪ :‬دەتوانم‬ ‫بتبەمە س��ەرئ��او و ئاویشت‬ ‫نەدەمێ‪ ،‬پێشمەرگەكەش دەڵێ‪:‬‬ ‫بابچین ئیتر بەشاهێدی ئەو‬ ‫پێشمەرگانەی لەوێ دەبن مەال‬ ‫گچكەو پێشمەرگەكە دەچنە‬ ‫س����ەرئ����او‪ ،‬ك��ات��ێ��ك دەگ���ەن���ە‬ ‫س����ەرئ����اوەك����ە م�����ەال گ��چ��ك��ە‬ ‫بەپێشمەرگەكە دەڵێ‪ :‬خۆ ئێمە‬ ‫شاهێدێكمان ل��ەگ��ەڵ خۆمان‬ ‫نەهێنا تا شاهێدی بدات كە تۆ‬

‫‪24‬‬

‫ئ�����������اوت خ�������واردی�������ت�������ەوە‬ ‫پێشمەرگەكەش دەڵێ وەاڵهی‬ ‫وای��ە‪ ،‬بەم شێوەیە مەال گچكە‬ ‫دەڵ������ێ‪ :‬دەب�����ێ ب��گ��ەڕێ��ی��ن��ەوە‬ ‫ش���اه���ێ���دێ���ك ب���ه���ێ���ن���ی���ن‪ ،‬ك��ە‬ ‫دەگەڕێنەوە الی پێشمەرگەكان‬ ‫مەال گچكە دەڵێ‪ :‬بردمە سەرئاو‬ ‫و ئاویشم نەدایێ‪ ،‬پێشمەرگەكان‬ ‫دەڵێن‪ :‬چۆن؟ ئەو پێشمەرگەی‬ ‫لەگەڵی چوو بوو‪ ،‬دەڵێ‪ :‬راستە‬ ‫بە بەهانەی شاهێد نەیهێشت‬ ‫ئ��اوەك��ە بخۆمەوە‪ ،‬جگە لەوە‬ ‫لەسەردەمی شۆڕشی ئەیلوول‬ ‫هەندێ نووكتەی بۆ پێكەنین‬ ‫سازدابوو بەناوی (ئاشەوانی‬

‫برسی) ئ��ەو نووكتانەشی بۆ‬ ‫دەگ��ێ��ڕای��ن��ەوە‪ ،‬ج���ار ج���ارەش‬ ‫گۆرانیەكی خۆشی هەبوو بۆی‬ ‫دەگوتین‪ ،‬ئیتر لەو جێگایانەی‬ ‫ئەو مرۆڤانەی لەگەڵت دان هەم‬ ‫دڵت پێیان خۆش دەبێ و هەم‬ ‫دەش���ب���ن���ە ب��������رادەری گ��ی��ان��ی‬ ‫بەگیانیت‪ ،‬یادیان بەخێر‪.‬‬ ‫پەیامی ئەیلوول‪ :‬باشە‬ ‫ێ ب��زان��ی��ن ل����ەدوای‬ ‫دەك����ر ‌‬ ‫ڕاگوێزانت بۆ گرتووخانەی‬ ‫پۆلیس‪ ،‬بۆماوەی چەند لەو‬ ‫گرتووخانەیە مایتەوە؟‬ ‫ نیعمەت ع��ەب��دوڵ�ڵا‪ :‬من‬‫كە یەكەمجار گیرام لەڕێكەوتی‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫‪ 1985/7/1‬ل��ەدوای (‪ )3‬مانگ‬ ‫منیان ڕاگوێزی گرتووخانەی‬ ‫پۆلیس كرد‪،‬لەوێش چاوەڕێی‬ ‫هەوڵی موقەدەم مەڕعی بووم‬ ‫ب��زان��م چیم ب��ۆ دەك���ات و چی‬ ‫پ��ێ��دەك��رێ��ت؛ ك��ەچ��ی ئ��ەوی��ش‬ ‫چووبوو موعایەشە لەبەسڕا‪،‬‬ ‫موعایەشەی سەربازی هەبوو‪،‬‬ ‫بەرەو ساڵی (‪ )1986‬دەچووین‬ ‫موقەدەم مەڕعی گەڕایەوە‪ ،‬تاك‬ ‫تاكەش خەڵك ئازاد دەكرا‪ ،‬ئێمە‬ ‫پێش ئەوەی یەكێ ئازاد بكرایە‬ ‫بەچەند كاتژمێرێك دەمانزانی‬ ‫تازە پێمان لەساڵی نوێ نابوو‪،‬‬ ‫واتە ساڵی (‪ )1986‬ژێر بەژێر‬ ‫هەواڵێكم بیست گوتیان‪ :‬ئازاد‬ ‫دەك����رێ����ی ه����ەر ئ����ەو ڕۆژی‬ ‫كاتژمێر (‪ )12‬ی شەوبوو ناوی‬ ‫منیان خوێندەوەو ئ��ازادك��رام‪،‬‬ ‫منیش باسی پەیوەندیی خۆم‬ ‫و پ��ەی��وەن��دی��ی گ��رت��ووەك��ان��ی‬ ‫دیم كردبوو‪ ،‬كە تا چ ئاستێك‬ ‫ت��ێ��ك��ەڵ ب��ەی��ەك��ت��رو ب��ەی��ەك��ەوە‬ ‫گ���رێ���دراو ب��ووی��ن‪ ،‬ل��ەوك��ات��ان��ە‬ ‫مرۆڤــ لەالیەك خۆشحاڵ دەبی‪،‬‬ ‫ك��ە ئ���ازاد دەك��رێ��ی‪ ،‬لەالیەكی‬ ‫دیكەشەوە ئەو برادەرانە بەجێ‬ ‫دێڵی‪ ،‬كە زۆر ناخۆشە نازانی‬ ‫چ��ۆن دەس��ت ب��ەرداری��ان ببی‪،‬‬ ‫بەهەرحاڵ كە ئازادكرام زستان‬ ‫ب���وو ك��ات��ەك��ەی��ش��ی ش��ەوب��وو‬ ‫ك�����ەس ل����������ەدەرەوە ن���ەب���وو‪،‬‬ ‫تەنانەت ماڵەوەیش ئاگاداری‬ ‫ئازادبوونی من نەبوون‪ ،‬كاك‬ ‫ب��وڕه��ان كە ئەویش ه��ەر ئەو‬ ‫ش��ەوە ل��ەگ��ەڵ مندا ئ��ازادك��را‪،‬‬

‫ئەوكاتی گرتووخانەی پۆلیس‬ ‫لەناو شاربوو لەالی پارێزگاری‬ ‫ك��ۆن ب���وو‪ ،‬ه��ەن��دێ��ك وەس��ت��ام‬ ‫لەناكاو تەكسییەك هات دەستم‬ ‫ل��ێ��راگ��رت تەكسیەكە وەس��ت��ا‪،‬‬ ‫لەگەڵ تەكسییەكە بەڕێكەوتین‪،‬‬ ‫ش��وف��ێ��ری ت��ەك��س��ی��ی��ەك��ە ی��ەك‬ ‫دووجار بەسەرنجەوە سەیری‬ ‫كردم‪ ،‬گوتی‪ :‬دەڵێی تۆ گرتوو‬ ‫بووی تازە ئازاد كراوی‪ ،‬گوتم‪:‬‬ ‫راستدەكەی وایە‪ ،‬پاشان هەندێ‬ ‫ناونیشانی لێپرسیم‪ ،‬كە وەاڵمم‬ ‫دایەوە گوتی‪ :‬تۆ فاڵنی ناوی؟‬ ‫منیش گوتم‪ :‬تۆ چۆن دەزان��ی‬ ‫من فاڵنم؟ گۆتی‪ :‬ئەمڕۆ لەپێش‬ ‫پەروەردە كۆمەڵێك مامۆستام‬ ‫هەڵگرت ن��اوی تۆیان هێنا كە‬ ‫گ��وای��ە ب���ەڕێ���وەب���ەری بەشی‬ ‫خۆیەتی ب��ووی ل��ەپ��ەروەردە‪،‬‬ ‫ئ��ەوان گوتیان ئەمڕۆ نیعمەت‬ ‫ئ���ازاد دەك����رێ‪ ،‬منیش گوتم‪:‬‬ ‫ڕاس��ت��ە ئ����ەوان ب�����رادەری من‬ ‫ب���وون‪ ،‬ئیتر ب��ەو ئاخاوتنانە‬ ‫كاتەكەمان تێپەڕاند گەیشتینە‬ ‫م����اڵ����ەوە‪ ،‬ئ���ەوك���ات���ی م��اڵ��م��ان‬ ‫لەگەڕەكی موفتی بوو‪ ،‬كاتژمێر‬ ‫بۆ نزیكی (‪ )1‬ی شەو دەچوو؛‬ ‫چونكە ل���ەوێ كاتژمێر (‪)12‬‬ ‫ناویان خوێندمەوە‪ ،‬تا لەگەڵ‬ ‫ب�����رادەران خ��ات��ر خواستنمان‬ ‫كردو هاتمە سەرجادەو تەكسیم‬ ‫ب��ەدەس��ت ك���ەوت و گەیشتمە‬ ‫ماڵەوە كاتژمێر بووبووە (‪ )1‬ی‬ ‫ش��ەو‪ ،‬تەكسییەكەم بەڕێكردو‬ ‫ل���ەدەرگ���ام دا‪ ،‬دی����ارە ئ���ەوان‬ ‫لەماڵەوە پێیان سەیربوو دەبێ‬

‫كێ بەو كاتژمێر یەكەی شەو‬ ‫ل��ەدەرگ��ا ب���دات‪ ،‬ك��ە دەرگ��ای��ان‬ ‫ك���ردەوە س��ەری��ان سوڕما من‬ ‫بەو شەوە هاتومەتەوە‪ ،‬بووە‬ ‫ه����ەرا ب����ەو ش����ەوە دەت��گ��وت‬ ‫ن��وێ��ژی ن��ی��وەڕۆی��ە‪ ،‬ه��ەر بەو‬ ‫ش��ەوە تەلەفۆنیان بۆ خ��زم و‬ ‫كەسەكانمان كرد خەڵكەكەیان‬ ‫ئ��اگ��ادارك��ردەوە‪ ،‬كە من ئ��ازاد‬ ‫ك�����راوم‪ ،‬ئ���ەوە س��ێ��ی��ەم ج��ارم‬ ‫بوو كە گیرابم و ئازاد بكرێم‪،‬‬ ‫جاری یەكەم لەساڵی (‪،)1963‬‬ ‫كە ئەوكاتی منداڵبووم‪ ،‬جاری‬ ‫دووەم لەساڵی (‪ )1977‬بوو‪،‬‬ ‫ك��ە ل��ەك��ەرب��ەال ب����ووم‪ ،‬ج��اری‬ ‫سێیەمیشم لەساڵی (‪،)1985‬‬ ‫وات����ە ج����اری ك��ۆت��ای��ی‪ ،‬ئیتر‬ ‫بەیانی خزم و كەس و برادەرو‬ ‫دراوسێ و بێگانە هەر هەمووی‬ ‫ڕووی لەماڵی ئێمە كردبوو‪،‬‬ ‫پێشتر ئەوها نەبوو یەك لەسەر‬ ‫ك��وردای��ەت��ی ب��گ��ی��رای��ەو دوات��ر‬ ‫ئ��ازاد بكرایە خەڵكی بێگانەش‬ ‫دەهاتنە س��ەردان��ی‪ ،‬هەبوو بۆ‬ ‫سۆراغێك دەه���ات‪ ،‬هەیشبوو‬ ‫بۆ س��ەردان دەه��ات‪ ،‬لەوانەیە‬ ‫تا دوو مانگیش خزم و كەس‬ ‫دەهاتنە ماڵمان بۆ س��ەردان‪،‬‬ ‫گروپێكی نەناسراو هاتبوون‬ ‫ب��ۆ س���ەردان���م‪ ،‬م��ن��ی��ش باسی‬ ‫گرتووخانە تاكە كەسییەكەی‬ ‫ئەمنی فریاكەوتنەكەم دەكرد‬ ‫ئ������ەوەی ب���ەران���ب���ەر س��ای��ل��ۆ‪،‬‬ ‫ی��ەك��ێ ل��ەن��ێ��و ئ���ەو گ��رووپ��ەی‬ ‫ه����ات����ب����وون����ەالم ئ����ەن����دازی����ار‬ ‫ب����وو‪ ،‬گ���وت���ی‪ :‬ك���اك نیعمەت‬

‫‪25‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫نیعمەت عه‌بدوڵاڵ لەگەڵ جەنەڕاڵی كۆری بۆ یەكەمجار كە هاتنە كوردستان‬

‫دەزان����ی م��ن ئ���ەو ژووران����ەی‬ ‫گرتووخانەم دروستكردووە‪،‬‬ ‫منیش گ��وت��م‪ :‬ب��اش��ە ك��اك��ە چ‬ ‫خێرە ئاوەهات دروستكروون‪،‬‬ ‫گ��وت��ی‪ :‬م��ن ئ��ەن��دازی��ارب��ووم‪،‬‬ ‫لەسەركردایەتیی هەرێمایەتی‬ ‫ئ��ەو نەخشەیان بۆ هێنام‪ ،‬كە‬ ‫دەب��ێ ب��ەو شێوەیە دروستی‬ ‫بكەم‪ ،‬ئەگینا نەخشەكە هی من‬ ‫نەبوو‪ ،‬بەهەرحاڵ‪ ،‬زۆری نەبرد‬ ‫جارێكی دیكە گرتن و گرتنكاری‬ ‫دەس��ت��ی پ��ێ��ك��ردەوەو دی��س��ان‬ ‫خەڵكێكی زۆریان گرت‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ه���ەن���دێ ل��ەب��رادەرەك��ان��ی��ش��م‬ ‫گ���ی���ران‪ ،‬ئ���ەوان���ەی ب��ەی��ەك��ەوە‬ ‫لەڕێكخستنی ناو شاربووین‪،‬‬ ‫لەو كاتەی كەمن تازە لەڕێگای‬

‫‪26‬‬

‫گۆڕینەوەو ئەو هەموو هەواڵنە‬ ‫ئازاد كرابووم‪.‬‬ ‫پەیامی ئەیلوول‪ :‬باشە‬ ‫ت��ۆ كاتێك ك��ە گ��ی��راب��ووی‬ ‫ب��ی��رت هیچ ج��ار ب��ۆ ئ��ەوە‬ ‫نەدەچوو گەر ئ��ازاد بكرێی‬ ‫ببی بەپێشمەرگەو پەیوەندی‬ ‫بەشۆڕشەوە بكەیت؟‬ ‫ ن��ی��ع��م��ەت ع���ەب���دوڵ�ڵ�ا‪:‬‬‫خ��ۆی ك��ە لەگرتووخانەبووم‬ ‫هەمووخەیاڵم ئەوە بوو چۆن‬ ‫لێرە رزگ���ارم دەب��ێ بەشەوو‬ ‫ب������ەڕۆژ ل���ەب���ی���رم���داب���وو ئ��ای��ا‬ ‫بەكوێدا رابكەم دەمگوت‪ :‬تەنها‬ ‫ئ��ەوج��ارە ئ���ازاد بكرێم دەب��ێ‬ ‫ت��ا دوا تەمەنم خ��ۆم لەكاری‬ ‫سیاسی نەدەم‪ ،‬واتە ئەندێشەی‬

‫مرۆڤێكی گ��رت��وو‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫ل��ەن��ێ��و گ��رت��ووخ��ان��ەی��ەك‪ ،‬كە‬ ‫لەژێر دەس��ەاڵت و سیستێمی‬ ‫حزبی بەعس داب��ێ؛ بێگومان‬ ‫ئەندێشەیەك دەڕەخسێنی‪ ،‬كە‬ ‫تا هەی ئاوڕ لەو مێژووەی پێیدا‬ ‫تێپەڕبووی نەدەیتەوە‪ ،‬چ جای‬ ‫پەیوەندیكردن بەشۆڕشەوە‪،‬‬ ‫ئێمە ه��ەم��وو ه��زرێ��ك��م��ان بۆ‬ ‫دەه��ات؛ بەاڵم كە ئ��ازاد كراین‬ ‫خەڵك دەهات‪ ،‬ئەگەر بەدەمیش‬ ‫نەبوایە بەهەڵسوكەوت رێزی‬ ‫لێ‌ دەن��ای و پێی دەگوتی‪ :‬كە‬ ‫تۆ لەسەر كوردایەتی گیراوی‬ ‫ب��ەه��ەم��وو هەڵسوكەوتەكانی‬ ‫پیرۆزبایی لێدەكردی‪ ،‬ئیتر تۆ‬ ‫كە ئەم هەموو خەڵكەت دەبینی‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫بەم شێوەیە مامەڵەی لەگەڵدا‬ ‫دەك����ردی ج��ارێ��ك��ی دی بەبێ‬ ‫ئ��ەوەی هەست بەخۆت بكەی‬ ‫دەچ����ووی����ەوە ه��ەم��ان دۆخ��ی‬ ‫ج����اران‪ ،‬ئ��ەش��ك��ەن��ج��ەو ش��ەڕە‬ ‫دەروون��ی��ی��ەك��ان��ی گرتووخانە‬ ‫بەعسییەكانت لەبیر دەك���رد‪،‬‬ ‫من یەك دوو مانگ بووئازاد‬ ‫كرابووم هێشتا خەڵك دەهاتنە‬ ‫سەردانم‪ ،‬زابت ئەمنەكەی منی‬ ‫ئازادكردبوو ناردی بەدوامداو‬ ‫گوتی‪ :‬كاكە هەرچەندە ئێمە تازە‬ ‫تۆمان ئ��ازادك��ردووەو ناكرێ‬ ‫بتگێڕینەوە؛ ب��ەاڵم دەخوازین‬ ‫ب��زان��ی��ن ئ���ەوان���ەی ل��ەگ��ەڵ تۆ‬ ‫ك�����اری ڕێ��ك��خ��س��ت��ن دەك����ەن‬ ‫كێن و بەرپرسەكەیان كێیە؟‬ ‫هەروەها گوتی‪ :‬ئێمە زۆر تۆ‬ ‫ئەزیەت نادەین‪ ،‬تەنها راپۆرتی‬ ‫كۆبوونەوەكەی خۆتان بێنەو‬ ‫م��ەب��ەس��ت��ی ل��ەزان��ی��اری��ەك��ان��ی‬ ‫ڕێ��ك��خ��س��ت��ن ب����وو‪ ،‬ئ���ەو زاب��ت‬ ‫ئەمنە وا دەئاخفی وەك بڵێی‬ ‫ئەویش لەكۆبوونەوەكان لەگەڵ‬ ‫ئێمەدا دانیشتبێ؛ چونكە هێندە‬ ‫بەدڵنایی قسەی دەكرد دەرفەتی‬ ‫ب��ۆ ن��ەدەه��ێ��ش��ت��ی��ی��ەوە‪ ،‬ئ��ەگ��ەر‬ ‫ه��ەن��دێ��ك زی��ن��دوو و هۆشیار‬ ‫ن���ەب���وای ی��ەك��س��ەر ملكەچی‬ ‫دەبووی‪ ،‬منیش گوتم‪ :‬كاكە من‬ ‫نە رێكخستنم و نەبەشداری‬ ‫ك���ۆب���وون���ەوەش ب��ووی��م��ە‪ ،‬من‬ ‫تازە ئازادكرایمە ئەگەر شتێكی‬ ‫وا هەبوایە ب��ۆ ئ���ازاد دەك��رام‬ ‫دی����ارە هیچم ل��ەس��ەرن��ەب��ووە‬ ‫بۆیە ئازادكراوم‪ ،‬ئێستا تۆ لێرە‬

‫ئ��ەو شتانە دەڵ��ێ��ی‪ ،‬م��ن ئ��ەوە‬ ‫دوو سێ مانگە ئ��ازاد ك��راوم‪،‬‬ ‫ئەگەررێكخستن بوومایە بۆخۆم‬ ‫ڕزگار نەدەكرد‪ ،‬لەكاتێكدا ئێوە‬ ‫من لەنێو ماڵی خۆم چاودێریم‬ ‫دەكەن خەڵكی خۆتان دەنێرنە‬ ‫الم ت��ا ب��زان��ن م��ن ب��اس��ی چی‬ ‫دەكەم و لەگەڵ كێ و كێ چۆن‬ ‫رەفتار دەك��ەم‪ ،‬ئەویش گوتی‪:‬‬ ‫ئێمە هەموو شتێك دەزان��ی��ن‪،‬‬ ‫ن��اب��ێ ت���ۆ ه����ەر دەب����ێ ن���اوی‬ ‫ئ��ەوان��ەم پ��ێ بڵێی‪ ،‬گوتیشی‪:‬‬ ‫بڕوە دوای چەند ڕۆژێكی دی‬ ‫كە بانگت دەك��ەم دەب��ێ ناوی‬ ‫ب��رادەرەك��ان��ت بێنی ئ��ەوان��ەی‬ ‫پ��ێ��ك��ەوە ك����اردەك����ەن‪ ،‬منیش‬ ‫ن��ازان��م ئ��ەو م��اوەی گیرابووم‬ ‫لەپاشە من زۆر كەس گیرابوو‬ ‫زان��ی��اری��ی��ان ل��ەس��ەر مندابوو‪،‬‬ ‫كەجاری دووەم بانگی كردم‪،‬‬ ‫م��ن ه��ەر نكۆڵیم ك��رد ل��ەوەی‬ ‫كە رێكخستنی هیچ حزبێك بم‪،‬‬ ‫ئەویش كاغەزێكی دەرهێناو‬ ‫ناوی ئەوانەی لەگەڵ من كاری‬ ‫رێكخستنمان بەیەكەوە دەكرد‬ ‫هەمووی خوێندەوە‪ ،‬تەنها ناوی‬ ‫منی هێشتەوە‪ ،‬تومەزە یەكێك‬ ‫گ���ی���راوەو ن���اوی ه��ەم��ووم��ان��ی‬ ‫داوە‪ ،‬زابت ئەمنەكە گوتی‪ :‬ها‬ ‫ئەوانە ناناسی؟ منیش گوتم‪:‬‬ ‫ل��ەگ��ەڵ هەندێك ل��ەو ن��اوان��ەی‬ ‫خ��وێ��ن��دت��ەوە ب��رادەرای��ەت��ی��م��ان‬ ‫هەیە؛ بەاڵم من رێكخستن نیم‪،‬‬ ‫ئیتر نەیدەتوانی بمگرێ‌؛ چونكە‬ ‫هێشتا واس��ت��ەك��ەم گەرمبوو‪،‬‬ ‫مەحاڵ بوو بمگرن‪ ،‬بەهەرحاڵ‬

‫ب��ەزاب��ت��ەك��ەم گ���وت‪ :‬ك��اك��ە من‬ ‫بەهیچ شێوەیەك ئ��ەو ج��ۆرە‬ ‫پەیوەندییانەم ن��ەب��ووە ئەگەر‬ ‫ناوی منیشیان دابێ بزانە كێ‬ ‫نەیارو ناحەزی منە ناوی منی‬ ‫داوە‪ ،‬منیش ت��ازە ئ��ازادك��راوم‬ ‫وازم لێ بێنن‪ ،‬جا كە جاری‬ ‫دووەم چووم برایەكی گەورەم‬ ‫لەگەڵ داب��وو ن��اوی سیامەندە‬ ‫ئ��ەوی��ش جێی پ��ێ ج��ێ نەبوو‬ ‫لەبەر ئەمن؛ بەاڵم ئەو وەك من‬ ‫ن��ەب��وو‪ ،‬دەستی زۆر دەڕۆی��ی‬ ‫هێندەی بەرتیل داب��وو بە ئەو‬ ‫بەرپرسانەی ئەمن هەموویانی‬ ‫خ���ن���ك���ان���دب���وو‪ ،‬ب���ۆ ن��م��وون��ە‪:‬‬ ‫پەیوەندییەكی زۆر بەهێزی‬ ‫ل���ەگ���ەڵ ب���ەڕێ���وب���ەری ئ��ەم��ن‬ ‫هەبوو زۆرج��ار پێی دەگ��وت‪:‬‬ ‫نابێ پاسەوانەكانیشت لەگەڵت‬ ‫بێت هێندە بەرتیل خ���واردی‬ ‫ك��ردب��وو‪ ،‬ل��ەم رێ��گ��ای��ەوە باش‬ ‫خۆی بەسەردا سەپاندبوو‪،‬جا‬ ‫ب��ەپ��ارە بێ یاخود ب��ەدەع��وەت‬ ‫و دەعوەتكاری‪ ،‬بەهەرحاڵ كە‬ ‫زاب��ت ئەمنەكە ئ��ەو كاغەزەی‬ ‫ب��ۆ خ��وێ��ن��دم��ەوە س��ی��ام��ەن��دی‬ ‫ب���رام گ��وت��ی‪ :‬ك��اك��ە ئێمە ت��ازە‬ ‫ئ���ەوەم���ان ئ����ازادك����ردووە تۆ‬ ‫ن��ات��وان��ی ج��ارێ��ك��ی دی��ك��ە ئ��ەم‬ ‫دۆسیەیە تازەبكەیتەوە‪ ،‬ئیدی‬ ‫وایكرد زابتەكە بێدەنگ بێت‪،‬‬ ‫ب��ەم��ش��ێ��وەی��ە ئ���ەوی���ش وازی‬ ‫لێهێناین و ئەوجارەش ڕزگارم‬ ‫بوو‪..‬‬

‫‪27‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫جەعفەر قادر بەگ‬ ‫پێشمەرگەیەكی پاڵەوانی دەشتی هەولێر‬ ‫ئا‪ :‬پەیامی ئەیلوول‬ ‫* به‌شی یه‌كه‌م‪:‬‬

‫جەعفەر عەبدولقادر حامد؛‬ ‫لەساڵی ‪ 1945‬لەگوندی (عەلیاوە‬ ‫ل��ە دای��ك��ب��ووە‪ ،‬لەعەشیرەتی‬ ‫خۆشناوە‪ ،‬دوای ئەوەی باوكی‬ ‫ب��ڕی��اری��داوە ل��ەع��ەل��ی��اوە ك��ۆچ‬ ‫ب��ك��ات؛ چ��ون��ك��ە ل���ەو گ��ون��دەدا‬ ‫هەستی بەئاسودەیی نەدەكرد‬ ‫ب��ۆی��ە ل���ەگ���ون���دی (گ���ردم���ەال)‬ ‫ن��ش��ت��ەج��ێ ب���ووە‪،‬ج���ەع���ف���ەر‬ ‫ع��ەب��دال��ق��ادر ت��ەم��ەن��ی منداڵی‬ ‫ل�����ەگ�����ون�����دی (گ�������ردم�������ەال)‬ ‫بەسەربردووە‪ ،‬دوای نزیكەی‬ ‫ش����ەش س����اڵ ع��ەب��دال��ق��ادری‬ ‫ب��اوك��ی ب��ڕی��اری��داوە دووب���ارە‬ ‫بگەرێتەوە گوندی( عەلیاوە)؛‬ ‫ب��ەاڵم دوای م��اوەی��ەك باوكی‬ ‫ج��ەع��ف��ەرب��ەه��ۆی ناكۆكییەوە‬ ‫لەگەڵ نافیزبەگ توڕەدەبێت‬ ‫و دێ��ت��ە گ��ون��دی گ��ۆم��ەس��پ��ان‬ ‫ئ���ەوك���ات ئ��اغ��ای گ��ۆم��ەس��پ��ان‬ ‫(كەریم بەگ) بووە‪ ،‬دوای چەند‬ ‫ساڵێك دووبارە كۆچ دەكات و‬ ‫دێتە هەولێر‪ ،‬هۆكاری ئەو كۆچ‬ ‫ك��ردن��ەی ب��اوك��ی ج��ەع��ف��ەر بۆ‬

‫‪28‬‬

‫جەعفەر قادر بەگ‬

‫ئەوە دەگەڕێتەوە‪ ،‬كە گرفتیان‬ ‫ب��ۆی دروس��ت��دەك��ردو ئەویش‬ ‫ن���ەی���دەت���وان���ی ب���ەرگ���ەی ئ��ەو‬ ‫ڕووبەڕوو بوونەوەیە بگرێت و‬ ‫بەناچاری كۆچی دەكرد‪ ،‬بۆیە‬ ‫لەسـاڵی پەنجاكان دێتە شاری‬ ‫ه��ەول��ێ��رو ل���ەوێ���دا نشتەجێ‬ ‫دەب��ێ��ت‪ ،‬جەعفەر عەبدولقادر‬ ‫بەهۆی هەستی نەتەوایەتییەوە‬ ‫لەساڵی ‪ 1961‬چۆتە ریزەكانی‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەو ه���ەوڵ���ی داوە‬ ‫خزمەت بەخاكی خ��ۆی بكات‬ ‫و ب��ەرگ��ری لەخاكی ب��اوك و‬ ‫ب��اپ��ی��ران��ی ب��ك��ات‪ ،‬ل��ەزورب��ەی‬ ‫شەڕەكان بەشداری ك��ردووە‪،‬‬ ‫ڕووب���������ەڕووی ح��ك��ووم��ەت��ی‬ ‫ئەوكاتی عێراق بۆتەوەو ژیانی‬ ‫خ���ۆی وەك���و پێشمەرگەیەك‬ ‫خستۆتە مەترسییەوە‪.‬‬ ‫بەمەبەستی زیاتر رۆشنایی‬ ‫خستنە سەر سەربردەی ژیان‬ ‫و ئ��ەو ه��ەم��وو ك��ۆچ ك��ردن و‬ ‫م��اڵ گ��وێ��زان��ەوە ل��ەم گوند بۆ‬ ‫ئ��ەو گ��ون��دو‪ ،‬ئ��ەو ناخۆشی و‬ ‫نەهامەتییانەی ب��ەرەو ڕووی‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ب��وون��ەت��ەوە‪ ،‬گ��ۆڤ��اری پەیامی‬ ‫ئەیلوول ئەم دی��دارەی لەگەڵدا‬ ‫ێ‬ ‫س��ازك��ردووە ت��اوەك��و هەند ‌‬ ‫لەو سەربردەو بەسەرهاتانەی‬ ‫خ��������ۆی ب����ەخ����وێ����ن����ەران����ی‬ ‫گۆڤارەكەمان ئاشنا بكات‪ ،‬ئیتر‬ ‫بەم شێوەیە هاتە ئاخاوتن و‬ ‫قسەی بۆ كردین‪:‬‬ ‫پەیامی ئەیلوول‪ :‬باوكت‬ ‫ك��ە ه��ات��ۆت��ە ه��ەول��ێ��ر بەچ‬ ‫كارێكەوە خەریك بووەو‪ ،‬بۆ‬ ‫یەكەمجار چۆتە الی كێ؟‬ ‫ج��ەع��ف��ەر ع��ەب��دول��ق��ادر‬‫حامد‪ :‬كە هاتینەوە هەولێرو‬ ‫بڕیارماندا لەهەولێر نشتەجێ‬ ‫بین باوكم چووە الی ئەحمەد‬ ‫ح��ەم��ەدەم��ی��ن و داوای لێكرد‬ ‫چ��ەن��د پ��ارچ��ە زەوی��ی��ەك��ی لە‬ ‫حەسارۆكان پێبدات و خەریكی‬ ‫ك��اروب��اری كشتوكاڵی بێت و‬ ‫وردە وردەی��ش بژێویی ژیانی‬ ‫خ��ۆی داب��ی��ن ب��ك��ات‪( ،‬ئەحمەد‬ ‫ح��ەم��ەدەم��ی��ن)ی��ش پ��ێ��ی��گ��وت‪:‬‬ ‫(بەمەرجێك زەوی��ت پێدەدەم‬ ‫تۆ ئاغاو منیش كرمانج)‪ ،‬باوكم‬ ‫پێیگوت ئێمە ی��ەك خێزانین‬ ‫ئاغاو كرمانجایەتی لەنێوانماندا‬ ‫ێ منیش‬ ‫نییە ت��ۆ زەوی���م ب��دەی� ‌‬ ‫كاری خۆمی لەسەر دەكەم‪ ،‬تۆ‬ ‫موڵكت هەیەو منیش پێویستمەو‬ ‫ك��اری جوتیاریی تێدا دەك��ەم‪،‬‬ ‫ئ��ی��ت��ر ئ��ەح��م��ەد ح��ەم��ەدەم��ی��ن‬ ‫گوتی‪ :‬ك��ام زەویێكت پێباشە‬ ‫ب��ڕۆ كشتووكاڵی لەسەر بكە‪،‬‬ ‫ئ��ێ��م��ەش ه��ەم��وو ه��ەوڵ��ەك��ان��ی‬ ‫خۆمان خستە گ��ەڕ بۆئەوەی‬

‫ئەم وێنەیە لەدەربەند لەڕێكەوتی ‪ 1968/7/25‬بۆ یادگاری وەرگیراوە‪،‬‬ ‫ئەوانەی لەوێنەكەدا دەركەوتوون‪( :‬سەعدی گچكە‪ ،‬سەعدی عەزیز‪ ،‬جەعفەر‬ ‫قادر بەگ‪ ،‬عەبدولڕەحمان حاجی عەلی)‪.‬‬

‫ب��ت��وان��ی��ن ك����اری ج��وت��ی��اری��ی‬ ‫بكەین و خەریكی ك��اروب��اری‬ ‫كشتووكاڵی بین تا ساڵی ‪.1963‬‬ ‫پ��ەی��ام��ی ئ��ەی��ل��وول‪ :‬بۆ‬ ‫یەكەمینجار لەساڵی چەند‬ ‫بڕیارتدا بچیتە نێو ڕیزەكانی‬ ‫پێشمەرگەوە؟‬ ‫ ج��ەع��ف��ەر ع��ەب��دول��ق��ادر‬‫ح��ام��د‪ :‬دوای ئ���ەوەی لەساڵی‬

‫‪ 1960‬ژی��ان��ی هاوسەرگیریم‬ ‫پ��ێ��ك��ه��ێ��ن��ا؛ ب����ەاڵم ه���ەر دوای‬ ‫س��ال��ێ��ك خ��ێ��زان��ەك��ەم ب��ەس��ەر‬ ‫م��ن��داڵ��ب��وون��ەوە ك��ۆچ��ی دوای��ی‬ ‫ك��رد‪ ،‬راستەوخۆ من لەساڵی‬ ‫‪ 1961‬ب���ووم���ە پ��ێ��ش��م��ەرگ��ە‬ ‫ئەوكات تازە تەمەنم بانگكرابوو‬ ‫بۆ خزمەتی س��ەرب��ازی؛ بەاڵم‬ ‫من بڕیاری خزمەتی سەربازیم‬

‫‪29‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ن��ەداب��وو‪ ،‬بڕیاری ئەوەمدابوو‬ ‫ب��ب��م ب��ەپ��ێ��ش��م��ەرگ��ە كاتێكیش‬ ‫ك��ە ب��ڕی��ارم��داو بەباوكم گوت‬ ‫دەمەوێت ببمە پێشمەرگە ئەو‬ ‫پرسیاری لێكردم و گوتی كوڕم‬ ‫بۆ دەتەوێت ببی بەپێشمەرگە؟‬ ‫پێمگوت‪ :‬من ناتوانم سەربازی‬ ‫بكەم سەربازی بەمن ناكرێت‬ ‫دەبمە پێشمەرگە‪ ،‬ئینجا ئەو‬ ‫ڕۆژە ب��اوك��م بانگی ك���ردم و‬ ‫گوتی‪ :‬كوڕم وەرە الم دانیشە‬ ‫ب���ا ب��ەس��ەره��ات��ێ��ك��ی میللەتی‬ ‫ك��وردت بۆ بگێڕمەوە‪ ،‬جا تۆ‬ ‫ئ����ازادی چ ب��ڕی��ارێ��ك دەدەی‬ ‫ب���ۆ ب���وون���ت ب��ەپ��ێ��ش��م��ەرگ��ە‪،‬‬ ‫ب���اوك���م گ���وت���ی‪(( :‬ل���ەزەم���ان���ی‬ ‫ع��وس��م��ان��ی��ی��ەك��ان ب��ەك��وردی��ان‬ ‫گ��وت وەرن ه��ەم��وو س��ەرۆك‬ ‫هۆزەكان كۆببنەوە بۆ ئەوەی‬ ‫سەرۆكێك یان بەرپرسێك یان‬ ‫گ��ەورەی��ەك بۆخۆتان دابنێن‪،‬‬ ‫عوسمانییەكان گ��وت��ی��ان‪ :‬كە‬ ‫گ��ەورەی��ەك��ت��ان ل��ەن��اوخ��ۆت��ان‬ ‫هەڵبژارد‪ ،‬ئێمە ئەوكات مافی‬ ‫كورد دەدەین‪ ،‬ئەوەبوو نزیكەی‬ ‫بیست س��ەرۆك هۆزلەتوركیا‬ ‫لەئوتێلێك كۆبوونەوە بۆئەوەی‬ ‫گ������ەورەی������ەك ه���ەڵ���ب���ژێ���رن؛‬ ‫ب���ەاڵم ك��ەس س���ەری بۆكەس‬ ‫دانەنواندو دوای گفتوگۆیەكی‬ ‫زۆر بوو بەشەڕو ملمالنێ‪ ،‬بۆ‬ ‫بەیانی كە وەف��دی عوسمانی‬ ‫ه��ات��ن��ەوە ئ��وت��ێ��ل��ەك��ە بینییان‬ ‫هەندێك لەسەرۆك هۆزەكان‬ ‫قاچیان شكاوە‪ ،‬بەشێكی تریان‬ ‫دەستیان شكاوە هەندێكی تر‬

‫‪30‬‬

‫ب��ری��ن��دارب��وون‪ ،‬هەریەكەیان‬ ‫بەشێویەك شتێكی بەركەوتبوو‬ ‫وەفدەكە پرسیاری كرد چیتان‬ ‫ك����رد؟ ل���ەس���ەرئ���ەوە پێكهاتن‬ ‫گەورەیەك هەڵبژێرن؟ ئەوانیش‬ ‫گوتیان‪ :‬هێشتا كۆبوونەوەمان‬ ‫تەواونەبووە بەیانی وەرن��ەوە‬ ‫كەسێك هەڵدەبژێرین‪ ،‬بەیانی‬ ‫وەف���دەك���ە ه��ات��ن��ەوەو بینییان‬ ‫زۆری����ان م���ردب���وون و تەنها‬ ‫بەشێكی كەمیان مابوونەوە‪،‬‬ ‫ن���زی���ك���ەی ه���ەش���ت س����ەرۆك‬ ‫ه����ۆز دەب�������وون‪ ،‬ئ����ەو ب��ەش��ە‬ ‫ك��ەم��ەی م��اب��وون��ەوە ل��ەالی��ەن‬ ‫ع��وس��م��ان��ی��ی��ەك��ان��ەوە س��ەری��ان‬ ‫پ���ەڕێ���ن���دراو ل���ەن���اوچ���وون))‪،‬‬ ‫باوكم دوای گ��ێ��ڕان��ەوەی ئەو‬ ‫ب���ەس���ەره���ات���ە‪ ،‬ب��ەم��ن��ی گ��وت‬ ‫ك����وڕم ئ����ەوە ئ��ی��ش��ی ك����وردە‪،‬‬ ‫ئینجا خ��ۆت ب��ڕی��ار ب��دە دەب��ی‬ ‫بەپێشمەرگە یان نا! بەهەرحاڵ‬ ‫م��ن ب��ووم��ە پێشمەرگە؛ ب��ەاڵم‬ ‫پێشمەرگەیەكی نموونەیی‪ ،‬من و‬ ‫سەعدی گچكە بەیەكەوەبووین‬ ‫ب��ەب��ێ ی��ەك��ت��ر ن��ەم��ان��دەت��وان��ی‬ ‫لەتەمەنی یەك بووین زۆرجار‬ ‫پ��ێ��ی��ان دەگ��وت��ی��ن وەرن ببنە‬ ‫ب��ەرپ��رس؛ ب��ەاڵم ئێمە هەرگیز‬ ‫نەماندەویست ببینە بەرپرس‬ ‫و بەرپرسیاریەتی وەربگرین؛‬ ‫ب����ەاڵم ئ���ەگ���ەرك���ۆب���وون���ەوەی‬ ‫ب��ەرپ��رس��ەك��ان ب��ك��رای��ە‪ ،‬ئ��ەوە‬ ‫ئێمە بانگی ئ��ەو كۆبوونەوانە‬ ‫دەكراین بۆ ئێمە ئاسایی بوو‪،‬‬ ‫بەشداریی كۆبوونەوە بكەین و‬ ‫بچینە ناو كۆبونەوەكان‪.‬‬

‫پەیامی ئەیلوول‪ :‬دەكرێت‬ ‫ب��اس ل��ەو ش��ەڕان��ە بكەی‪،‬‬ ‫كەلەكاتی پێیشمەرگایەتی‬ ‫بەشداریت تیایاندا كردووە؟‬ ‫ جەعفەر عەبدالقادرحامد‪:‬‬‫م��ن ل���ەزۆر ش���ەڕدا بەشداریم‬ ‫ك���ردوە ل��ەزۆرێ��ك لەداستانە‬ ‫مەزنەكان وەكو پێشمەرگەیەك‬ ‫بەشداری شەڕەكانم كردووە‪،‬‬ ‫بۆ نموونە‪ :‬یەكێك لەشەڕەكان‬ ‫ل��ەس��اڵ��ی ‪ 1967-1966‬بیرم‬ ‫دێت شەو بوو هاتینە (كەردزو‬ ‫ك��ەرزۆرو چێلەرەش) وەرزی‬ ‫ب��ەه��ارب��وو ئ��ێ��م��ەی��ان ب��ەس��ەر‬ ‫ڕەشماڵەكاندا دابەشكرد‪ ،‬من و‬ ‫سەعدی گچكە لەیەك ڕەشماڵ‬ ‫بووین بەرلەئەوەی بەڕێبكەوین‬ ‫ل��ەش��وێ��ن��ێ��ك پ��ی��رێ��ژن��ێ��ك لە‬ ‫رەشماڵێك هاتە دەرەوەو گوتی‪:‬‬ ‫ئ��ەوە ش��ەرم ناكەن دەترسن!‬ ‫ئ��ێ��م��ەش گ��وت��م��ان ن��ات��رس��ی��ن‬ ‫بۆچی ئەو پرسیارە دەكەیت؟‬ ‫دوای��ی تۆ چ��ۆن دەزان���ی ئێمە‬ ‫دەت��رس��ی��ن! ئێمە پێمان گ��وت‪:‬‬ ‫تۆ دەزانی ئێمە دەچینە كوێ؟‬ ‫ئەو گوتی بەڵێ دەچنە (كەردزو‬ ‫ك��ەرزۆرو چێلەرەش)‪ ،‬گوتمان‬ ‫نەخێر ناترسین و دەچینە شەڕ‬ ‫بەبێ ت��رس‪ ،‬گوتمان وەرە با‬ ‫مەرجێك بكەین ئ��ەگ��ەر ئێمە‬ ‫چووینە ش��ەڕو بەسەربەرزی‬ ‫و چ��او نەترسی بەزیندوویی‬ ‫گ��ەڕای��ن��ەوەو نەمردین دەبێت‬ ‫بۆ بەیانییەكەی ناسكە نانمان‬ ‫بۆ بكەی‪ ،‬ئەویش گوتی هەر‬ ‫ئەوەیە داواكاریەكەتان (بەڵێن‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫بێت چاوی خۆمتان بۆ لەسەر‬ ‫ناسكە نانەكە دانێم)‪ ،‬ئەوەبوو‬ ‫ك���ۆب���وون���ەوەم���ان ك����رد ك��اك‬ ‫فارس شوێنەكانی دیاری كردو‬ ‫چەكەكانی دابەشكرد بەسەر‬ ‫پێشمەرگەكان‪ ،‬نێوانی من و‬ ‫كاك فارس زۆر خۆشبوو‪ ،‬من‬ ‫ب���ەوم دەگ���وت ع���ەواڵ ئەویش‬ ‫بەهەمان شێوە بەعەواڵ بانگی‬ ‫منی دەك���رد‪ ،‬پێمگوت‪ :‬ع��ەواڵ‬ ‫بۆكوێ هێرش دەكەین و كێ‬ ‫هێرش دەك��ات‪ ،‬ئەویش گوتی‬ ‫ئ��ێ��وە ه��ێ��رش دەك����ەن‪ ،‬منیش‬ ‫گوتم من هێرش ناكەم؛ چونكە‬ ‫ئێوە تۆپبارانی گوندی دەكەن‬ ‫خەڵك دێتە دەرەوەو دەبێتە‬ ‫پشێوی و ئ��اڵ��ۆزی م��ن چۆن‬ ‫و بەچی بگەمە ن��او گوندی؟‬ ‫گوتی‪ :‬راست دەكەیت ئەی چی‬ ‫بكەین؟ بێگومان بۆ هێرشكردن‬ ‫چەند دەستەیەكمان دانابوو ئەو‬ ‫دەستانەش هەریەكەیان لەپێنچ‬ ‫ك���ەس پ��ێ��ك��ه��ات��ب��وون‪ ،‬گ��وت��م‪:‬‬ ‫ه��ەر دەستەیەك و شوێنێكی‬ ‫دیاریكراوی بۆ دابنێ ئەگەر ئەم‬ ‫شوێنەی نەگرتەوە ئەوە سزای‬ ‫بدەو لێپێچینەوەی لەگەڵ بكە‪،‬‬ ‫ف��ارس ل��ەس��ەرئ��ەوەرازی بوو‪،‬‬ ‫گوتی‪ :‬ئەوە خانووی (ئەحمەد‬ ‫ماهی) م بۆتۆو سەعدی داناوە‪،‬‬ ‫من بەفارسم گوت هەركەسێك‬ ‫لەیەكێك ل��ەم گوندانە ئاگری‬ ‫ك��������ردەوە ئ������ەوە ن��ی��ش��ان��ەی‬ ‫سەركەوتنی ئ��ەوەو بەدەست‬ ‫كەوتی ئەو دادەنرێت‪.‬‬ ‫ب��ەه��ارب��وو ب��ەرێ��ك��ەوت��ی��ن‬

‫مستەفا نێروەیی ئامیر هیزی بادینان لە ‪1968/7/24‬‬ ‫لەسەر كێوی بێستون وەرگیراوە‪ ،‬دوای دەورەكە‬

‫لەناو دەغڵی جۆی دەرۆیشتین‬ ‫و ب���ەرێ���گ���اب���ووی���ن ئ�����ەوان‬ ‫گ��وێ��ی��ان ل��ەخ��ش��ەخ��ش��ی پێی‬ ‫ئ��ێ��م��ە ب���وو؛چ���ون���ك���ە ب���ەن���او‬ ‫دەغ��ڵ دا دەرۆیشتین لەسەر‬ ‫س���ك‪ ،‬پ��اس��ەوان��ەك��ان��ی��ان زۆر‬ ‫توندكردبوو پێشمەرگەیەكی‬ ‫ئێمە ن��اوی تاهیر كەریم بوو‬ ‫لەوێ برینداربوو خەلكی كونە‬ ‫گورگی بوو‪ ،‬ویستی هاواربكات‪،‬‬ ‫ت��ون��د دەم��ی��م گ��رت نەمهێشت‬ ‫هاواربكات‪ ،‬پێمگوت مەترسە‬ ‫هیچت ل��ێ��ن��ای��ەت‪ ،‬هەڵمانگرت‬ ‫خوێنی زۆری لەبەر دەرۆیشت‬ ‫و ساچمەیەك بەرانی كەوتبوو‬ ‫ران���ی ووردب���ب���وو‪ ،‬هێرشمان‬ ‫ك��ردە ن��اوخ��ان��ووەك��ەو ئەوانی‬ ‫ن��اوخ��ان��ووەك��ە ه��اواری��ان��ك��رد‬ ‫گوتیان ئێمە خێزانین لێمان‬ ‫م��ەدەن‪ ،‬كوخەك لەوێ هەبوو‬ ‫م��ن ئ��اگ��رم ل��ەك��ۆخ��ەك��ە ب��ەردا‬

‫ئەوان هەاڵتنە دەرەوە‪ ،‬یەكێكیان‬ ‫لەوێ بەجێما ناوی مام خدر بوو‬ ‫كۆنە پێشمەرگەبوو‪ ،‬برینداربوو‬ ‫هاواری دەكرد‪ ،‬چوومە سەری‬ ‫گوتی‪ :‬هەندێك ئاوم بدەیێ‪ ،‬ئەو‬ ‫دیمەنە زۆر لەالم كاریگەربوو‪،‬‬ ‫بەهەرحاڵ ئێمە ئەو رەبیەمان‬ ‫كۆنترۆڵ ك��رد؛ ب��ەاڵم مستەفا‬ ‫غەفوور رەبیەی كاوانیانی پێ‬ ‫سپێردرابوو بۆی نەگیرابوو‪،‬‬ ‫چ��ووی��ن��ە ئ���ەو ش��وێ��ن��ەو ئ��ەو‬ ‫رەب���ی���ەش���م���ان گ�����رت‪ ،‬ل���ەوێ‬ ‫سوڕاینەوە قوتابخانەكەشمان‬ ‫گ���رت ك��ە ش��ەڕی��ان ل��ێ��دەك��رد‪،‬‬ ‫من و سەعدی گەیشتینە سەر‬ ‫م��ەش��ج��ەب��ی ف��ی��ش��ەك‪ ،‬ئ��اوات��ی‬ ‫ئ��ێ��م��ەی��ش ئ����ەوەب����وو بگەینە‬ ‫فیشەك و تەقەمەنی بۆئەوەی‬ ‫ك����ۆی ب���ك���ەی���ن���ەوەو ب��ی��ب��ەی��ن‪،‬‬ ‫سەربازیشمان‬ ‫تۆئۆمبێلێكی‬ ‫دەس�����ت ب���ەس���ەر داگ���رت���ب���وو‬

‫‪31‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ف��ی��ش��ەك��ەك��ان��م��ان ك�����ردە ن��او‬ ‫ئۆتۆمبێلەكەو ئەوەی پێمانكرا‬ ‫هەڵمانگرت و بارمانكرد‪.‬‬ ‫پ���ەی���ام���ی ئ���ەی���ل���وول‪:‬‬ ‫ئێوە چەكتان ه��ەب��وو یان‬ ‫چەكەكانتان وەكو دەسكەوت‬ ‫لە شەڕەكان بەدەست دەهێنا؟‬ ‫ جەعفەر عەبدالقادرحامد‪:‬‬‫م���ن چ���ەك���م ن���ەب���وو ل��ەس��اڵ��ی‬ ‫‪ 1961‬بێ چەك بووم‪ ،‬ماوەی‬ ‫ش���ەش م��ان��گ ه��ی��چ چەكێكم‬ ‫نەبوو شەڕی پێبكەم‪ ،‬ئەوكات‬ ‫ل��ەه��ی��ران ب���ووم ئ��ەح��م��ەد بێ‬ ‫كەس سەرپەرشتی دەكردین‪،‬‬ ‫ئێمە سەر بەو ناوچەیە بووین‪،‬‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەی��ەك��ی دی��ك��ەم��ان‬ ‫هەبوو ناوی دكتۆر مستەفا بوو‬ ‫خەڵكی پشدەر بوو‪ ،‬ئێمە لەگەڵ‬ ‫ئ��ەو دەردەچ��ووی��ن بەرپرسی‬ ‫س���ەرب���ازی���م���ان ب�����وو‪ ،‬ل���ەوێ‬ ‫ك��ەش��ەڕێ��ك دەب���وو بەخێرایی‬ ‫ئێمە دەچووینە سەفین؛ بەاڵم‬ ‫جارێكیان جەنابی (بارزانیی‬ ‫ن��ەم��ر) ه��ات��ب��ووە س��ەف��ی��ن من‬ ‫لەوێ نەبووم ئەوكات لەباداوە‬ ‫ب����ووم‪ ،‬ع��ەری��ف ع��وس��م��ان و‬ ‫عەریف سلێمان وحەمە سالح‬ ‫و عەلی حەمەد لەدۆڵی خەلیفان‬ ‫بوون‪ ،‬ئەوانە هەبوون لەوكاتی‬ ‫من لە باداوان رۆیشتم چوومە‬ ‫مەكتەبی سیاسی ك��ە لەئاوە‬ ‫كورتە بوو‪ ،‬ماوەی چەند مانگێك‬ ‫لەوێ مامەوە‪ ،‬پاشان چوومە‬ ‫ریزەكانی عەریف عوسمان كە‬ ‫سەرلق بوو‪ ،‬ئەوكات رۆژانێكی‬ ‫زۆر سەخت بوو نان وخواردن‬

‫‪32‬‬

‫ك��ەم��ب��وو‪ ،‬ب������ەردەوام برسی‬ ‫بووین سكاتمان لەجوتیارەكان‬ ‫وەردەگ���������������رت گ���ەن���م���م���ان‬ ‫وەردەگ���رت و دەمانكردە نان‬ ‫و س���اوارو شتی ت��ر‪ ،‬شەكرو‬ ‫چامان نەبوو جل و بەرگمان‬ ‫ن���ەب���وو ه��ەم��ووج��ارخ��ەب��ەرم‬ ‫بۆماڵەوەمان دەنارد بۆئەوەی‬ ‫جلم بۆ بنێرن‪ ،‬ئەگەر هەبووایە‬ ‫ب���ۆی���ان دەن��������اردم‪ ،‬ت��ەن��ان��ەت‬ ‫فیشەكیشمان ن��ەب��وو پەنجا‬ ‫فیشەكیان دەدای��ن��ێ دەب��وای��ە‬ ‫وەك خ���ۆی ب��م��ێ��ن��ی��ت��ەوە‪ ،‬كە‬ ‫رەخ��ت��ەك��ان��م��ان ب��ەت��اڵ ب��وای��ە‬ ‫دەب���وای���ە وەك����و دەس��ت��ك��ەوت‬ ‫ل��ەش��ەڕەك��ان پەیدامان كردبا‪،‬‬ ‫زیاتر لەوانەی كە لەشەڕەكان‬ ‫دەك��وژران دەستمان دەكەوت‪،‬‬ ‫هیچمان نەبوو تەنها ئیرادەمان‬ ‫هەبوو‪.‬‬ ‫پەیامی ئەیلوول‪ :‬ئێوە‬ ‫ه��ی��چ ك���ات ل��ەش��ەڕەك��ان��دا‬ ‫تووشی ئەو حاڵەتە هاتوون‪،‬‬ ‫كە رزگاربوونتان مەحاڵ بێت؟‬ ‫ جەعفەر عەبدالقادرحامد‪:‬‬‫ب��ێ��گ��وم��ان ج��ارێ��ك��ی��ان چ��ی��ای‬ ‫سەفین چواردەورەی گیرابوو‪،‬‬ ‫نەماندەتوانی رزگارمان بێت‪،‬‬ ‫ئ��ێ��م��ە ب��ی��س��ت و پ��ێ��ن��چ ك��ەس‬ ‫ب���ووی���ن گ���ەم���ارۆدراب���ووی���ن‬ ‫لەالیەن سەربازی حكوومەتی‬ ‫عێراقی ئەوكات‪ ،‬نەماندەزانی‬ ‫چۆن رزگارمان بێت‪ ،‬هیچمان‬ ‫پێنەبوو (ع��وم��ەر م��ەال زادە)‬ ‫م���ان ل��ەگ��ەڵ ب���وو ئ���ەو گوتی‬ ‫ئ��ەگ��ەر ب��ەگ��وێ��ی م��ن دەك���ەن‬

‫وەرن ب��ەدوام كەون رێگایەك‬ ‫دەدۆزم��ەوە بۆ رزگاربوونمان‬ ‫ئەو شارەزایەكی باشی هەبوو‬ ‫لەو ڕێگایە هێدی هێدی لەگەڵ‬ ‫ئ���ەو ب��ەڕێ��ك��ەوت��ی��ن بەختێكی‬ ‫باشمان هەبوو ك��ەس ئێمەی‬ ‫نەدەناسی لەبەرئەوەی جل و‬ ‫بەرگەكانمان وەكو ئەوخەڵكانە‬ ‫بوو‪ ،‬كە لەوێ بەڕێدەكەوتن‪،‬‬ ‫بێئەوەی بشڵەژێین بەڕێكەوتین‬ ‫س����ەرەڕای ئ���ەوەی ه��ەرچ��وار‬ ‫دەورمان گەمارۆدرابوو تاوەكو‬ ‫ه��ات��ی��ن��ە س��ەرك��ان��ی بێترمەی‬ ‫شەقاڵوە لەوێش رۆیشتین هەتا‬ ‫ناو ماڵە دیانان كەس نەیدەزانی‬ ‫ئێمە پێشمەرگەین تەنها لەناو‬ ‫دیانان زانیان ئێمە پێشمەرگەین‬ ‫ئەویش لەوێ ترسمان نەبوو؛‬ ‫چ��ون��ك��ە پ��ێ��ش��م��ان ب���وو بەهی‬ ‫خۆمان بۆیە ترسمان نەمابوو‪،‬‬ ‫بەهەرحاڵ بەناخۆشییەكی زۆر‬ ‫تێپەرین بەزەحمەت رزگارمان‬ ‫ب���وو‪ ،‬ئینجا دوای م��اوەی��ەك‬ ‫ل��ە س��اڵ��ی ‪ 1963‬تەشكیالت‬ ‫دروستبوو لەدەشتی هەولێر‬ ‫یەك بەتالیۆن هەبوو‪ ،‬ئەویش‬ ‫پێكهاتبوو لەسێ ل��ق‪ ،‬لقەكان‬ ‫سەید كاكەو عەریف عوسمان‬ ‫و ئەحمەد حاجی عەلی بوو‪،‬‬ ‫ئامر بەتالیۆنیش ك��اك فارس‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫پەیامی ئەیلوول‪ :‬باس‬ ‫لە رووداوێك دەكرێت ئەویش‬ ‫رزگ��ارك��ردن��ی حەمە ساڵح‬ ‫ناوێك‪ ،‬دەك��رێ‌ بزانین تۆ‬ ‫چ��ۆن توانیت حەمە ساڵح‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫رزگار بكەیت؟‬ ‫ جەعفەر عەبدولقادرحامد‪:‬‬‫ئ���ەوك���ات س��اڵ��ی ‪ 1966‬ب��وو‬ ‫ش����ەڕی پ���ارت���ی و گ��رووپ��ی‬ ‫ئیبراهیم ئەحمەد ب���وو‪ ،‬دوو‬ ‫رەبییەمان هەبوو رەبییەكیان‬ ‫فارس و سەید مەجیدی لێبوو‬ ‫ئەویتریشیان لەسەیداوە بوو‪،‬‬ ‫ئێمە لەگەڵ سەید كاكەی هاتین‪،‬‬ ‫شەڕ دەستیپێكرد نەماندەزانی‬ ‫ك���ام���ە رەب���ی���ی���ەی ئ���ەوان���ە تا‬ ‫بەسەریان دابدەین خانووەكان‬ ‫دەگەڕاین و بەسەر خانووەكان‬ ‫دەك��ەوت��ی��ن لەسەرخانوویەك‬ ‫گوێم لەدەنگێك ب��وو‪ ،‬گوتی‪:‬‬ ‫ئێوە كێن من لەسەر قادرمەكان‬ ‫ب��ووم وەاڵم��م دای���ەوەو گوتم‪:‬‬ ‫ئێمە پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەی��ن ه���اوارم‬ ‫كرد گوتم تۆ كێت؟ گوتی من‬ ‫(جەاللیم) گوتم‪ :‬وەرە دەرەوە‬ ‫خ���ۆت رادەس����ت ب��ك��ە‪ ،‬گ��وت��ی‪:‬‬ ‫ن��ای��ەم��ە دەرەوە تاجەعفەرو‬ ‫س��ەع��دی ن��ەی��ەن‪ ،‬منیش گوتم‬ ‫وەرە دەرەوە م��ن جەعفەرم‬ ‫ئ���ەوی���ش ب������اوەڕی ن���ەدەك���رد‬ ‫دەیگوت چۆن بزانم جەعفەری‪،‬‬ ‫ئینجا هاتە دەرەوە چەكمانكرد‬ ‫چەكێكی كەنەدی الب��وو‪ ،‬ئێمە‬ ‫نزیكەی چل پێشمەرگە بووین‪،‬‬ ‫من نەمدەكوشت؛ چونكە ئەو‬ ‫هاواری بۆمن هێنا بوو؛ بەالم‬ ‫ئ��ەوان��ی ت��ر دەی��ان��گ��وت ئ��ەوە‬ ‫جەاللییە دەبێت بیكوژین‪ ،‬من و‬ ‫سەعدی یەكێ الیكمان گرتبوو‬ ‫نەماندەهێشت ك��ەس ئ��ازاری‬ ‫ب��دات گ��وت��م‪ :‬ه��ەرچ��ی ئ��ازاری‬

‫بدات دەیكوژم بەهەرحاڵ ئەوان‬ ‫ن��ەی��ان��ت��وان��ی ب��ی��ك��وژن؛ چونكە‬ ‫دەیانزانی ئەگەر دەست لەحەمە‬ ‫س��اڵ��ح ب���دەن م��ن دەی��ان��ك��وژم‬ ‫ئ���ەوان ك��ش��ان��ەوەو رۆیشتن‪،‬‬ ‫دوای ئ�����ەوە رۆی��ش��ت��ب��وون��ە‬ ‫الی ف����ارس پ��ێ��ی��ان گ��وت��ب��وو‬ ‫جەعفەرجەاللییە نەیهێشتووە‬ ‫ئێمە جەاللییەك بكوژین‪،‬كە‬ ‫چوومە الی فارس و باسەكەم‬ ‫ب��ۆ گ��ێ��ڕای��ەوە ه���ەم���ووم‪ ،‬كە‬ ‫چۆن لەسەر شەرەفی من ئەو‬ ‫هاتۆتە دەرەوەو خۆی داوەتە‬ ‫دەس����ت‪ ،‬گ��وت��م ئ��ەگ��ەر ت��ۆش‬ ‫بوایت بتگوتبا دەیكوژم قبوڵم‬ ‫ن��ەدەك��رد دەمكوشتی ئەویش‬ ‫گ��وت��ی‪ :‬ئینجا م��ن چ��ۆن قسە‬ ‫لەقسەت دەكەم‪ .‬بەهەرحاڵ ئەو‬ ‫مەسەلەیە بۆمن نەبووە كێشەو‬ ‫هیچ گرفتم بۆ دروست نەبوو‪.‬‬ ‫پ��ەی��ام��ی ئ��ەی��ل��وول‪ :‬تا‬ ‫ساڵی چەند لەگەڵ عەریف‬ ‫ع��وس��م��ان م��ای��ت��ەوە؟ چۆن‬ ‫(قەرۆت) دەسگیركرد؟‬ ‫ جەعفەر عەبدولقادرحامد‪:‬‬‫تا ساڵی ‪ 1973‬لەگەڵ عەریف‬ ‫عوسمان مامەوە دوای ئەوە‬ ‫ف��ارس ب��اوە منی گ��واس��ت��ەوە؛‬ ‫چونكە داوای ئەوەی لێدەكردم‬ ‫بەرپرسیاریەتییەك وەربگرم؛‬ ‫ب���ەاڵم م��ن رەت���م دەك�����ردەوە‪،‬‬ ‫بۆیە بەفێڵ نەقڵی كردم و پێی‬ ‫گوتم‪ :‬بڕۆ ناوچەی سوورچیان‬ ‫لەوێ دە پ��ازدە رۆژ بمێنەوە‪،‬‬ ‫پاشان دەتهێنمەوە الی خۆم تا‬ ‫یەكێك دەنێرمە شوێنت؛ بەاڵم‬

‫نەیانگواستمەوەو ه��ەر لەوێ‬ ‫جێگیربووم‪ ،‬من نەدەگونجام‬ ‫ل���ەگ���ەڵ���ی���ان؛ چ��ون��ك��ە الی��ەن��ی‬ ‫ب��ی��رك��ردن��ەوەم��ان ج��ی��اوازب��وو؛‬ ‫خەڵكێكی دواكەوتووی تێدابوو‬ ‫پێچەوانەی تۆ دەجوالنەوە‪ ،‬من‬ ‫چوومە الی دكتۆرخالید ئەو‬ ‫گوتی‪ :‬دەتگوازمەوە بەمەرجێك‬ ‫بێیتە بەتالیۆنەكەی من‪ ،‬منیش‬ ‫ڕازی ب���ووم‪ ،‬ئ��ەوەب��وو نەقڵی‬ ‫كردم و كتابی نەقڵەكەی پێدام‬ ‫و چوومەوە شوێنی خۆم ئامر‬ ‫فەوجەكەم ناوی عەبدولڕەحیم‬ ‫جەسیم ب��وو چ���ووم پێمگوت‬ ‫م���ن گ����وازرای����م����ەوە ی��ەك��ێ��ك‬ ‫ب��ن��ی��رە دەورو تەسلیمەكەم‬ ‫ب���ۆ ب���ك���ات‪ ،‬چ���ووم���ە ب���ارەگ���ا‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەك ه��ەب��وو ن��اوی‬ ‫ق���ادرب���وو ب��ەگ��ری��ان��ەوە هاتە‬ ‫الم‪ ،‬ئێمە لقێكی ترمان هەبوو‬ ‫پێشمەرگەیەك سەرپەرشتی‬ ‫دەك�����رد ن����اوی ق���ەرەن���ی ب��وو‬ ‫خەڵكی دوزت��ەپ��ە ب���وو‪ ،‬گوتم‬ ‫ق���ادر ب��ۆچ��ی دەگ��رێ��ی��ت گوتی‬ ‫قەرەنی رۆیشت و لقەكەشی‬ ‫لەگەڵ خۆی بردووە رادەستی‬ ‫ح��ك��ووم��ەت��ی ك����ردووە‪ ،‬منیش‬ ‫چەند پیشمەرگەیەكم لەگەڵ‬ ‫خ��ۆم ب���ردوو چ��ووم ب��ەدوای��دا‬ ‫بگەڕێم چەند گوندم ب��ەدوادا‬ ‫ك��رد ن��ەم��ان��دۆزی��ەوە‪( ،‬چەمەو‬ ‫چەمەكەو چەمە بەگەز) گەڕاین‬ ‫ه���ەر ن��ەم��ان��دۆزی��ی��ەوە‪ ،‬كاتی‬ ‫مەغریب بوو گوتم قەرەنی پاش‬ ‫دزەكی هەرهەیە ئێستا كەسێك‬ ‫دەنێ ری بزانی چی بەجێماوە‬

‫‪33‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫م��ن ل����ەوێ دان��ی��ش��ت��م گ��ووت��م‬ ‫كەسێك هەر دەنێری‪ ،‬لەوێ‌ لە‬ ‫ێ‬ ‫ێ كەڵەكێكی لێبوو لەو ‌‬ ‫دەم ز ‌‬ ‫دانیشتم شەوم بەسەرداهات‪،‬‬ ‫نزیكەی كاتژمێر نۆو نیو بوو‬ ‫كەسێك ه��ات لەكەڵەكەكەی‬ ‫پ��ەڕی��ی��ەوە‪ ،‬بەپێشمەرگەكانم‬ ‫گوت بیگرن ئەوانیش گرتیان‪،‬‬ ‫من پرسیارم لێكرد گوتم چی‬ ‫دەك��ەی لێرە؟ پێشمەرگەیەكی‬ ‫قەرۆی بوو ناوی ئیدریس بوو‬ ‫گوتی‪ :‬ل��ەالی ق��ەرۆی دێمەوە‬ ‫دەچمە م��ەق��ەری‪ ،‬گوتم ئەدی‬ ‫قەرۆ لە كوێیە؟ گۆتی لە چەمێیە‬ ‫وای دەزانی ئێمە نازانین گۆتم‬ ‫درۆی دەكەی راستمان پێ بڵێ‪،‬‬ ‫بەپێشمەرگەكانم گوت دەستو‬ ‫ق��اچ��ی ببەستنەوە فرێیبدەنە‬ ‫ناوزێی خستمانە ناوزێ سەری‬ ‫ن��وق��م ن��ەب��ب��وو گ��وت��ی بمهێننە‬ ‫دەرەوە راستیتان پێدەڵیم خۆ لێم‬ ‫نادەی! منیش گوتم نەخێر بەس‬ ‫راستییەكەمان پێ بلێ‪ ،‬دەستی‬ ‫ك��ردە ناو گیرفانی كاغەزێكی‬ ‫دەره��ێ��ن��ا دای���ە م��ن كاغەزەكە‬ ‫ب���ۆ ق��وت��ب��ەدی��ن��ی س���وورچ���ی‬ ‫ن����وس����راب����وو‪ ،‬ل���ەك���اغ���ەزەك���ە‬ ‫ن��ووس��راب��وو ئێمەكارەكەمان‬ ‫ئاشكرابوو لەگەرووی دەراوێ‬ ‫ه���ەت���ا ك��ات��ژم��ێ��ر س��ێ��ی ش��ەو‬ ‫چ��اوەرێ��ت دەك��ەی��ن ئ��ەگ��ەر تا‬ ‫ئەوكات نەهاتی ئێمە دەڕۆین‪،‬‬ ‫م��ن��ی��ش ك���ە ك���اغ���ەزەك���ەم���ان‬ ‫خ��ۆی��ن��دەوە دوو پێشمەرگەم‬ ‫ن��ارد گوتم ب��رۆن قوتبەدین و‬ ‫منداڵەكانی دەست بەسەربكەن‬

‫‪34‬‬

‫لەڕاستەوە‪( :‬سەعدی گچكە‪ ،‬ئەكرەمی برام‪ ،‬جەعفەر قادر بەگ‪،‬‬ ‫مامۆستا سەعید هەریری) ساڵی ‪.1971 -‬‬

‫كۆمەڵێك پیشمەرگەشم لەگەڵ‬ ‫خ���ۆم ب���رد ب��ەڕێ��ك��ەوت��ی��ن بۆ‬ ‫گ�����ەرووی دەراوێ‪ ،‬ك��ات��ەك��ە‬ ‫ب��ووە سەعات سێ گەیشتینە‬ ‫بەپێشمەرگەكانیشم‬ ‫ئ����ەوێ‬ ‫گوت بەیانی زوو هەركەسێك‬ ‫بەناو گوندی داهات ڕانەوەستا‬ ‫بیكوژن ئەو كەسە هەركێ بێت‪،‬‬ ‫بەخۆشم لەگەڵ سێ پێشمەرگە‬ ‫چ��ووم��ە ن��او گ��ون��دەك��ە‪ ،‬ل��ەوێ‬ ‫لەسەر بانێك دوو قەرەوێڵەم‬ ‫بینی بەپێشمەرگەیەكم گوت‬ ‫ب��رۆ ل���ەوەی ی��ەك��ەم مەپرسە‬ ‫ژن���ە ل����ەوەی دووەم بپرسە‬ ‫پ��ی��اوە بلێ ق��ەرەن��ی لەكوێیە؟‬ ‫پێشمەرگەكەش هەڵەی كردو‬ ‫چ���وو ژن��ەك��ەی ب��ە ئ��اگ��ا هێنا‬ ‫پیاوەكەش لەگەڵی بەئاگا هات‬ ‫پێشمەرگەكە ن��اوی مەحەمەد‬ ‫لزنە ب���وو‪ ،‬ئینجا لێی پرسی‬ ‫گوتی قەرەنی لەكوێیە؟ ئەویش‬

‫ش��وێ��ن��ی ق��ەرەن��ی پ��ێ گوتین‪،‬‬ ‫م��ن ن��ەوەس��ت��ام ه��ەرك��ە گوێم‬ ‫لێبوو رۆیشتم گەیشتمە الی‬ ‫ئ���ەو خ���ان���ووەی ك��ە ق��ەرەن��ی‬ ‫ل��ێ��ب��وو‪ ،‬ق��ەرەن��ی ل��ەس��ەر بانی‬ ‫خانووەكە كاڵشینكۆفی لەشان‬ ‫بوو دەمانچەشی لەدەستبوو‪،‬‬ ‫ك��ە گ��وێ��ی ل��ەدەن��گ��ی پ��ێ��ی من‬ ‫بوو‪ ،‬بانگی كرد گوتی ئیدریس‬ ‫ئ��ەوەت��ۆی‪ ،‬منیش گوتم بەڵێ‬ ‫پاساوانەكەشی هاتە خوارەوە‬ ‫پ���اس���ەوان���ەك���ەم چ��ەك��ك��رد و‬ ‫گوتم قەرەنی دێیتە خ��وارەوە‬ ‫ی��ان بتكوژم گ��وت��ی‪ :‬جەعفەر‬ ‫ئەوە ت��ۆی!! گوتم بەلێ‪ ،‬گوتی‬ ‫ئەی تۆ نەقڵ نەببووی؟ گوتم‬ ‫وەرە خ��وارێ با نەتكوژم من‬ ‫ه��ەرئ��ەوەن��دەم گ���وت‪ :‬ح��ەوت‬ ‫كالشینكۆف ل��ول��ەی��ان ب��ەرەو‬ ‫ڕووی من هێنا تەقەیان لێكردم؛‬ ‫ب�����ەاڵم ل����وول����ەی چ��ەك��ەك��ەم‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫بەرامبەر قەرەنی هەڵگنەگرت‬ ‫گ��وت��م دێ��ی��ت��ە خ������وارەوە ی��ان‬ ‫بتكوژم؟ قەرەنی داوای لەوان‬ ‫ك���رد گ��وت��ی ت���ەق���ەی م��ەك��ەن‬ ‫قەرەنی هاتە خوارەوەو گرتم و‬ ‫گوتم جەماعەتەكەت لەكوێنە؟‬ ‫گوتی ل��ەس��ۆم��ەری��ەن‪ ،‬گوتم‪:‬‬ ‫ك��اغ��ەزێ��ك ب��ن��ووس��ەو داوای���ان‬ ‫لێبكە بگەڕێنەوە ئێرە‪ ،‬ئینجا‬ ‫كاغەزێكی ن��ووس��ی و منیش‬ ‫ب��ەی��ەك��ێ��ك��ی متمانە پ��ێ��ك��راوی‬ ‫گوندیم نارد گوتم‪ :‬بەاڵم باسی‬ ‫ئەو ڕووداوەیان بۆمەكە ئەگەر‬ ‫پرسیاریان كرد بڵێ من زانیاریم‬ ‫نییە‪ ،‬منیش بۆالی سۆمەریان‬ ‫رۆی����ش����ت����م و ق���ەرەن���ی���ش���م‬ ‫ل��ەگ��ەڵ خ���ۆم ب���رد ب��ەرپ��رس��ی‬ ‫عەسكەریەكەشی لەگەڵ دابوو‬ ‫ن��اوی یەحیا ب��وو خەڵكی الی‬ ‫دوزت��ەپ��ە ب��وو‪ ،‬یەحیام لەگەڵ‬ ‫دوو پێشمەرگە ناردو پێم گوتن‬ ‫بۆالی جەماعەتەكە برۆن ئەگەر‬ ‫تەقەیان ك��رد یەحیای بكوژن‬ ‫بەقەرنیشم گوت بە یەحیای بڵێ‬ ‫هیچ نەكەن ئەگەر تەقە بكەن‬ ‫منیش تو لێرە دەكوژم‪ ،‬قەرەنی‬ ‫بە یەحیای گوت بانگیان بكەو‬ ‫پێیان بڵێ تەقە نەكەن‪ ،‬منیش‬ ‫جەماعەتەكەی خۆمم ن��ارد و‬ ‫گوتم‪ :‬كاتێك ئەوان لەناوگوند‬ ‫دێ��ن��ە دەرەوە ئ��ی��وە بەنهێنی‬ ‫بڕۆنە ناو گوند ئەگەر هاتوو‬ ‫ئەوان گەڕانەوە ناو گوند ئێوە‬ ‫لێیان ب��دەن‪ ،‬بەهەرحاڵ یەحیا‬ ‫بانگی جەماعەتەكەی ك��رد و‬

‫گ��وت��ی‪ :‬چ��ەك��ەك��ان��ت��ان دانێین‬ ‫قەرەنی سەری ئێمەی لە قوڕنا!!‬ ‫ئ��ەوەب��وو ئ���ەوان چەكەكانیان‬ ‫دان���ا‪ ،‬بیست و ح���ەوت كەس‬ ‫ب����وون ئ��ێ��م��ەش پ����ازدە ك��ەس‬ ‫بووین بەڕێكەوتین بۆ بارەگا‪،‬‬ ‫ئافەرتێك هاتە سەر رێم گوتی‪:‬‬ ‫دەك��رێ��ت قسەت لەگەڵ بكەم‪،‬‬ ‫منیش گوتم‪ :‬بەلێ ئەو ئافرەتە‬ ‫ن��اوی مریەم ب��وو ژن��ی ئاغای‬ ‫سوورچیان بوو گوتی‪ :‬دەبینی‬ ‫ئەو (‪ ).....‬دەهاتە ناوماڵی ئێمەو‬ ‫چی لەئێمەش ك��رد‪ ..‬و گوتی‪:‬‬ ‫ی���ەك داواك����اری����م ل��ێ��ت ه��ەی��ە‬ ‫قوتبەدینم ب��ۆ ب��ەرب��دە منیش‬ ‫گوتم خوشكم ئەوە لە دەست‬ ‫من نییە لەدەست ئامر بەتالیۆن‬ ‫و ئامر هێزە‪ ،‬بەڵێن بیت من‬ ‫هەوڵی بۆ ب��دەم‪ ،‬ئێمە ب��ەرەو‬ ‫بارەگا بەڕێكەوتین ئامر هێز‬ ‫عەبدولڕەحیم جەسیم بارزانی‬ ‫بوو‪ ،‬بەرەو پێشوازیمان هات و‬ ‫گوتی‪ :‬چەكی قەرەنی بۆخۆت‬ ‫ب��ێ��ت‪ ،‬منیش چ��ەك��ی خۆمت‬ ‫دەدەم������ێ‪ ،‬گ��ۆت��م چ��ەك��ەك��ەی‬ ‫ق�����ەرۆی دەدەم�������ەوە ك���وڕی‪،‬‬ ‫بابیفرۆشی و مەسرەفی ماڵی‬ ‫خۆیانی پێبكات و‪ ،‬چەكی تۆشم‬ ‫ناوێت بۆخۆت بێت من بڕنۆی‬ ‫زۆرم هەیە‪ ،‬بە عەبدولڕەحیمم‬ ‫گ���وت‪ :‬ب��ەس ی��ەك داواك��اری��م‬ ‫ل��ێ��ت ه��ەی��ە ق��وت��ب��ەدی��ن ئ���ازاد‬ ‫ب��ك��ە پ��ی��اوێ��ك��ی پ��ی��رە ئ��ەوی��ش‬ ‫گوتی‪ :‬خۆزگە لەدنیادا داوای‬ ‫زەحمەترین شتت لێم كردبا‬

‫ب��ەس ئ��ەو داوای����ەت نەكردبا؛‬ ‫بەاڵم لەبەر تۆ ئازادی دەكەم‪،‬‬ ‫لەو كاتەدا كە ئەو داواكاریەم‬ ‫بۆ ئازادكردنی قوتبەدین كرد‬ ‫دەشمزانی كە كاتی ئەو خۆی‬ ‫كچێكی دابووە قەرەنی لەبری‬ ‫ئ��ەوەی ق��ەرەن��ی من بكوژێت‪،‬‬ ‫ئ��ی��ن��ج��ا دوای ئ�����ەوەی ك��ەم��ن‬ ‫ئەو ك��ارەم كرد عەبدولڕەحیم‬ ‫هەواڵی دایە مەكتەب سیاسی‬ ‫و داوای ك���رد‪ ،‬ك��ە ف��ەرم��ان��ی‬ ‫گ��واس��ت��ن��ەوەم رابگیرێت‪ ،‬ئەو‬ ‫چاكەیەی لەگەڵ كردم‪.‬‬ ‫پەیامی ئەیلوول‪ :‬ئێوە‬ ‫لەكاتی پێشمەرگایەتی هیچ‬ ‫داهاتێكتان هەبوو بۆئەوەی‬ ‫بژێوی ژیانتانی دابین بكەن؟‬ ‫ جەعفەر عەبدولقادرحامد‪:‬‬‫ئێمە هیچ داهاتێكمان نەبوو‬ ‫تا لەسەری بژین‪ ،‬مووچەمان‬ ‫ن���ەب���وو‪ ،‬ت���ەن���ان���ەت زورب����ەی‬ ‫ج�����ارخ�����واردن�����ی�����ش ن���ەب���وو‬ ‫بیخۆین‪ ،‬جلوبەرگیش نەبوو‬ ‫ل��ەب��ەری ب��ك��ەی��ن‪ ،‬خ��ەب��ەرم��ان‬ ‫دەدام��اڵ��ەوە تا كەلوپەلمان بۆ‬ ‫بهێنن بەتایبەتی جل و بەرگ‬ ‫ئەویش ئەگەر هەبوایە بۆیان‬ ‫دەن���اردی���ن ئ��ەگ��ەر نەشبوایە‬ ‫دەب��ای��ە ش��وك��ری خ��وا بكەین‪،‬‬ ‫ن��ەك تەنها كەلوپەلی تایبەت‬ ‫بەخۆمان‪ ،‬تەنانەت چەكیشمان‬ ‫نەبوو چەكەكان لەشەڕەكان‬ ‫بەدەستمان دەك��ەوت‪ ،‬لەساڵی‬ ‫‪ 1967‬ج���ارج���ارە پ��ارەی��ەك��ی‬ ‫رەمزییان پێدەداین؛ بەاڵم ئەم‬

‫‪35‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫پ���ارەی���ە زۆرك���ەم���ب���وو بەشی‬ ‫ێ‬ ‫شتەكانی ئێمەی نەدەكرد‪ ،‬دەب ‌‬ ‫ئەوەیش بڵێم كە ئێمە بۆ پارە‬ ‫پێشمەرگایەتیمان ن��ەدەك��رد؛‬ ‫بەڵكو بۆ خزمەتكردنی خاك و‬ ‫واڵتمان ب��وو‪ ،‬بەتایبەت من و‬ ‫سەعدی دەستە راستی عەریف‬ ‫عوسمان بووین‪ ،‬بۆیە زۆرجار‬ ‫ك���ە دەه���ات���ن���ە الی ع��ەری��ف‬ ‫عوسمان دەیانگوت خۆت مەیە‬ ‫تەنها سەعدی و جەعفەرمان‬ ‫بۆ بنیرە‪ ،‬عەریف عوسمانیش‬ ‫پیاوێكی زۆر باش و زیرەك و‬ ‫بەتوانا بوو لەرووی كارگێڕی‬ ‫و ڕێ��ك��خ��س��ت��ن��ەوە‪ ،‬جارێكیان‬ ‫ب����ارەگ����ام����ان ل���ەپ���ی���رەر ب��وو‬ ‫چەند شەرێكمان ك��رد ل��ەوێ‬ ‫ه��ەر ئ��ەو كۆمەڵە پێشمەرگە‬ ‫ب��ووی��ن‪ ،‬ل��ەب��اواج��ی شەڕێكی‬ ‫زۆر گەورەمان كرد شەڕەكە‬ ‫ل��ەت��ۆب��زاوە ب���وو‪ ،‬لێنەگەراین‬ ‫حكوومەت لەچیا بەسەركەوێت‬ ‫سێ رۆژ حكوومەتی عێراقی‬ ‫هەوڵی دا؛ ب��ەاڵم سەركەوتوو‬ ‫نەبوو‪ ،‬دوای ئ��ەوە كشایەوە؛‬ ‫چونكە نەیتوانی بێتە پێشەوە‪،‬‬ ‫لەوشەرەی هیچ پێشمەرگەیەك‬ ‫نەبووە زەرەری بەرنەكەوت؛‬ ‫چ���ون���ك���ە ت���ەن���ه���ا ب���ەرام���ب���ەر‬ ‫ی�����ەك وەس����ت����اب����ووی����ن ه��ی��چ‬ ‫پێكدادانێك ڕووی��ن��ەدا‪ ،‬دوای‬ ‫ئەو رووبەرووبونەوەیە‪ ،‬ئێمە‬ ‫گواستراینەوە بۆ زۆزگ لەسالی‬ ‫‪ 1966‬ب���وو زۆزگ ل��ەالی��ەن‬ ‫حكوومەتەوە تا ناوەندی چیا‬

‫‪36‬‬

‫دەس��ت��ی ب���ەس���ەردا گ��ی��راب��وو‪،‬‬ ‫ئێمەش چووین بۆ ئەوەی ئەو‬ ‫چیایە بگرینەوە‪ ،‬ئێمە سێ لق‬ ‫لەوێ بووین‪ ،‬لقی عوسمان و‬ ‫عەلی و پێشمەرگەیەكی تریش‬ ‫ب��وو‪ ،‬ك��ە ن��اوی��م بیرنایەتەوە‪،‬‬ ‫شەو و رۆژێك لقێك پاسەوانی‬ ‫دەك��رد هەرلقێكیش پێكهاتبوو‬ ‫لەسەد وسی پێشمەرگە‪ ،‬ئەو‬ ‫بیست و چوار كاتژمێرەی كە‬ ‫پاسەوانیمان دەگ��رت دەبوایە‬ ‫بەردەوام تەقە بكەین بۆ ئەوەی‬ ‫ح��ك��ووم��ەت ن��ەی��ەت��ە پێشەوە‪،‬‬ ‫ل���ەوێ ح��ك��ووم��ەت��ی ئ��ەوك��ات��ی‬ ‫ع��ێ��راق ب��ری��اری��دا دان��ووس��ت��ان‬ ‫بكات‪ ،‬بۆیە وەفدێكی سەربازیی‬ ‫حكوومەت هاتن‪ ،‬ئەفسەرێك‬ ‫لەوەفدەكە گوتی‪:‬هەر ئەوەندە‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ە ل���ێ���رەن؟ ئێمەش‬ ‫گ��وت��م��ان ب��ەڵ��ی‪ ،‬گ��وت��ی ب���اوەر‬ ‫ن��اك��ەم!! چونكە ئ��ەو رەبییەی‬ ‫ئێمە كونی زۆری لێیە تاوەكو‬ ‫ئێستا یەك كەس نەی توانیووە‬ ‫بێتە دەرەوەو گوللەیەكی پێ‬ ‫نەكەوێت‪ ،‬سەری سوڕمابوو‬ ‫لەئێمە!! تۆپی هەبوو لەنێوان‬ ‫ئێمە ئ����ەوان ب�����ەردەوام دەی‬ ‫پڕژاند ئێمە؛ چونكە شارەزایمان‬ ‫پ���ەی���داك���ردب���وو زۆر ن��زی��ك‬ ‫دەبووینەوە گوێمان لەدەنگی‬ ‫هەواڵەكان دەبوو لەرادیۆ وەك‬ ‫ئ��ەوان گوێمان دەگ��رت‪ ،‬ئیستا‬ ‫ئ��ەگ��ەر بچیتە چ��ی��ای دەبینی‬ ‫زۆزگ ب���ەردەك���ان���ی ووردو‬ ‫خ���اش ب��وون��ە ئ���ەوەن���د تۆپی‬

‫حكوومەتی پێكەوتووە‪ ،‬شەوان‬ ‫ف��ڕۆك��ە دەه���ات ب��ۆردووم��ان��ی‬ ‫دەكرد جاری واهەبوو دوازدە‬ ‫ناپاڵمی بەیەكەوە فرێدەدا‪ ،‬ئێمە‬ ‫م��اوەی هەشت مانگ لەزۆزگ‬ ‫ماینەوە ب��ەردەوام بەرگریمان‬ ‫دە ك�������رد‪ ،‬دوای ئ������ەوەی‬ ‫دانووستان دەستی پێكرد ئێمە‬ ‫كشاینەوەو گەڕاینەوە پیرەر؛‬ ‫چونكە ب��ارەگ��ام��ان لەوێبوو؛‬ ‫ب���ەاڵم ب����ەردەوام لەجموجوڵ‬ ‫بووین دەگەڕاین و دەسوڕاین‪،‬‬ ‫ب���ارەگ���ام���ان ل������ەزۆر ش��وێ��ن‬ ‫ه��ەب��وو ه��ەرج��ارەو دەچوینە‬ ‫الی��ەك بەنموونە‪ :‬كاتێك هێز‬ ‫دەه���ات���ە الی ب��ی��س��ت��ان��ە ئێمە‬ ‫دەچ��ووی��ن��ە ب���ارەگ���ای ئ���ەوێ؛‬ ‫بەاڵم ئەم دانووستاندنە كۆتایی‬ ‫ه��ات‪ ،‬دووب���ارە ش��ەڕ دەستی‬ ‫پێكردەوە ئێمە بارەگاكانمان‬ ‫ه���ەرج���ێ���گ���ی���رب���وو ه���ەڵ���م���ان‬ ‫نەگرتبوو‪.‬‬ ‫پەیامی ئەیلوول‪ :‬دوای‬ ‫م��ف��اوەزات كە ش��ەر دەستی‬ ‫پێكردەوە ئێوە لەوكوێ بوون؟‬ ‫ جەعفەر عەبدولقادرحامد‪:‬‬‫دوای ئ��ەوەی دانوستاندنەكە‬ ‫ك��ۆت��ای��ی ه��ات دووب����ارە شەر‬ ‫دەس��ت��ی پ���ێ���ك���ردەوە‪ ،‬یەكێك‬ ‫ل���ەو ش����ەڕە ب��ەن��اوب��ان��گ��ان��ەی‬ ‫دەشتی هەولێر شەڕێك بوو‬ ‫ب���ەن���اوی ش���ەش ق���ۆڵ���ی‪ ،‬ئ��ەو‬ ‫ش���ەڕەح���ك���ووم���ەت���ی ع��ێ��راق��ی‬ ‫ل��ەش��ەش الوە ه��ێ��رش��ی ك��رد‪،‬‬ ‫ل���ەه���ەرچ���واردەورەی هێرشی‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫لەچەپەوە‪( :‬حوسێن زیارەتی‪ ،‬محەمەد حوجرانی‪ ،‬جەعفەر قادر بەگ‪،‬‬ ‫سەرۆكی مامی سابیر رەقیب‪ ،‬جەمیل حوجرانی)‪.‬‬

‫ك���رد‪ ،‬ه��ێ��زی دەش��ت��ی هەولێر‬ ‫ه���ەم���ووی ك��ش��ای��ەوە دواوە‪،‬‬ ‫تەنها چ��وارس��ەد پێشمەرگە‬ ‫م��ای��ن��ەوە ل��ەن��او ئ��ەو ش��ەڕەی‬ ‫لەبایزئاغا و شاخە پیسكەو‬ ‫سماقەو ئومەرقە‪ ،‬ئێمە لەناو‬ ‫گ��ون��دەك��ان ب��ووی��ن‪ ،‬خۆبەخت‬ ‫بووین (فیدایی)‪ ،‬كە حكوومەت‬ ‫زان����ی ئ��ێ��م��ە خ���ۆم���ان ب��ەخ��ت‬ ‫دەكەین و فیدایین بەناچاری‬ ‫ل��ەج��م��وج��وڵ��ەك��ان��ی وەس���ت���ا‪،‬‬ ‫ئەوەبوو هەواڵمان بۆ هات‪ ،‬كە‬ ‫حكوومەت كشاوەتەوە؛چونكە‬ ‫زان��ی��ب��ووی��ان ئێمە فیدایین و‬ ‫تامردن شەڕ دەكەین‪ .‬من ئەو‬ ‫ش��ەوەم لە بیرە لەگوند بووم‬

‫گوێم لەدەنگێك ب��وو دەگریا‬ ‫زۆر بە كۆڵ دەگریا! كاتژمێر‬ ‫(‪ )12‬بوو‪ ،‬چوومە ژووەرەوە‬ ‫بینیم مام عەبدوڵاڵ یە دەگریت‪،‬‬ ‫م���ام ع��ەب��دوڵ�ڵا ری���ش سپیی‬ ‫گوندەكە ب��وو‪ ،‬منیش بەكاك‬ ‫عوسمانم گوت‪ :‬مام عەبدوڵاڵ‬ ‫بۆ دەگریێت؟ ئەویش پرسیاری‬ ‫لێكرد‪ ،‬گوتی بۆ دەگرێیت؟ گوتی‬ ‫چۆن نەگریم ئێوە بەناز گەورە‬ ‫ب���وون���ەو ئ��ێ��س��ت��اش زەوی��ت��ان‬ ‫ڕاخستووە ئاسمانتان بەخۆتان‬ ‫داداوە ن��ازان��ن ك���ەی دەم���رن‬ ‫ل���ەو ناخۆشییە گ���ەورەی���ەدا‪،‬‬ ‫دەژی��ن كاك عوسمان دەستی‬ ‫ل��ەم��ل��ی م���ام ع��ەب��دوڵ�ڵا ك��ردو‬ ‫گوتی‪ :‬دڵمان توند مەكەو دڵی‬

‫خۆشت توندمەكە هیچ خەم‬ ‫م��ەخ��ۆ‪ ،‬ئ���ەوەب���وو ب��ۆ بەیانی‬ ‫ك��ەح��ك��ووم��ەت ك��ش��ای��ەوە مام‬ ‫عەبدوڵاڵ لەمزگەوت بانگەوازی‬ ‫ك�������ردو داوای ل��ەخ��ەڵ��ك��ی‬ ‫گ��ون��دەك��ە ك���رد ه��ەرك��ەس��ێ��ك‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرك��ەی��ەك��ی ل��ەم��اڵ��ە با‬ ‫مریشكێكی بۆ سەرببرێت؛ بەاڵم‬ ‫بەمەرجێك هەموو مریشكەكە‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەك��ە ب���ی���خ���وات و‬ ‫ك��ەس ل��ەو مریشكە ن��ەخ��وات‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی دوو پێشمەرگەی الیە‬ ‫دوو مریشكی بۆ سەرببڕێت‬ ‫م��ەب��ەس��ت��ی ئ����ەوەب����وو ه��ەر‬ ‫پێشمەرگەو مریشكێك بخوات‬ ‫بێ ئەوەی كەس لێی بخوات‪.‬‬

‫‪37‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫پێشمەرگ ‌ێ دێرین مام قادر گۆران بۆ پەیاما ئەیلوولێ‌‪:‬‬

‫دشۆڕەشا مەزنا ئەیلوولێ جوداهی دنێڤبەرا بەرپرس‬ ‫و پێشمەرگەیدا نەبوو و هەموو وەكی ئێك بوون‬ ‫دیدار‪ :‬ساڵح محەمەد تەیرۆ‪ -‬ئاكرێ‌‬ ‫ێ پێش���مەرگێن دێرین‬ ‫ێ مروڤــ بەحس��� ‌‬ ‫لدەم ‌‬ ‫دك���ەت‪ ،‬ئێكس���ەر بی���را مروڤ���ی ل قارەمانی‬ ‫وخوراگیری وبەرخودانا پێش���مەرگەی دهێتەڤە‬ ‫كو دسەردەمەكێ‌ دا وب بیروباوەرییەكا موكمڤە‬ ‫ێ هەلگرتییە وب چەك‬ ‫ێ شەرەف وكەرامەت ‌‬ ‫چەك ‌‬ ‫ێ برسی‬ ‫ێ خو و زكەكێ‌ تێر وس���ەد ی ‌‬ ‫وتەقەمەنی ‌‬ ‫ێ كورد كرییە‪،‬‬ ‫وبەرگری ل مافێ���ن رەوایێن گەل ‌‬ ‫وئێك ژوان پێش���مەرگان ژی (قادر ئەحمەد قادر)‬ ‫بەرنیاس ب (مام قادر گۆران) ــە‪.‬‬

‫ل دیدارەكا تایبەتدا مام قادری‬ ‫ێ ئ��ەی��ل��وول گ����ۆت‪ :‬ئ��ەز‬ ‫ب��ۆ پ��ەی��ام � ‌‬ ‫لساال (‪ )1934‬ل بەردەرەش ژدایك‬ ‫ب��ووی��م��ە وه���ەر لسالێن پێنجیاندا‬ ‫هاتیمە رێكخستن دن���اف رێ��زێ��ن‬ ‫پ��ارت��ی دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫ول��دوی��م��اه��ی��ا س��ال��ێ��ن ش��ی��س��ت��ان��دا‬ ‫بوویمە پێشمەرگ ‌‬ ‫ێ شۆڕەشا مەزنا‬ ‫ئ��ەی��ل��وول�ێ‌ ل ه��ێ��زا (ح��ەم��ری��ن) كو‬ ‫هنگی شەهیدێ‌ فەرماندە (عبدالرحیم‬ ‫ێ ب��وو‪ ،‬ومە‬ ‫ێ و‌‬ ‫جەسیم) بەرپرس ‌‬ ‫ێ‬ ‫باوەرییەكا پوالیی ب كوردایەتی ‌‬ ‫وڕێ��ب��ازا پیرۆزا پارتی و بارزانیی‬ ‫ن���ەم���ر ه���ەب���وو‪ ،‬وم����ن پ��ش��ك��داری‬

‫‪38‬‬

‫ێ‬ ‫دچەندین شەرێن شۆڕەشا ئەیلوول ‌‬ ‫ێ‬ ‫ل��دەڤ��ەرا گ��وران��ەت��ی وسورچیاتی ‌‬ ‫ێ‬ ‫كرینە‪ ،‬ولپشتی هەلنگفتنا شورەش ‌‬ ‫ئاوارەی ئیرانی بوویمە‪.‬‬ ‫* دەرب���ارەی كەنگی بوویە‬ ‫پێشمەرگە ل ش��ۆڕەش��ا گوالنا‬ ‫پیشكەفتنخواز مام قادری ب چاڤێن‬ ‫ێ‬ ‫پ��ڕگ��ری وئاخینكڤە بوپەیام ‌‬ ‫ئەیلوول گۆت‪:‬‬ ‫ێ‬ ‫ پشــتی ئ��ەم ئ���اوارەی ئیران ‌‬‫ب����ووی����ن‪ ،‬وڕژێ����م����ا گ�����وڕ ب���گ���وڕا‬ ‫شــاینشــاهی ئ��ەم ڤەگوهاســتینە‬ ‫(بیرجەن‪ -‬مەشهەد)‪ ،‬ولدەستپێكا‬ ‫ێ شۆڕەشا گوالنا‬ ‫هەلگیرساندنا ئاگر ‌‬

‫نیشتیمانخواز ل ساال (‪ )1976‬ڤە ئەم‬ ‫ێ سەركردە ئیدریس‬ ‫ژالیێ‌ شەهید ‌‬ ‫بارزانیڤە هاتینە ئاگەهداركرن كو‬ ‫ئەڤە ج��ارەك��ادی شۆڕەشێ‌ دەست‬ ‫پێكرەڤە وئ���ەزو شەهید (ع��وم��ەرە‬ ‫رەش) خەلكێ‌ هەڤلێرێ‌ ب��وو‪ ،‬ئەم‬ ‫هاتینە نك جەنابێ‌ ئیدریس بارزانی‬ ‫ل كەرەج وئەم دپشت راست بووین‬ ‫كو لدەمێ‌ شەهید ئیدریس بارزانی‬ ‫پێشمەرگەی ڕەوانە بكەت بێگومان‬ ‫ناهێلیت زارویێن وی پێشمەرگەی‬ ‫ژی دب��رس��ی ب��ن؛ چونكی ه��ەردەم‬ ‫ش���ەه���ی���دێ‌ س����ەرك����ردە پ��ال��پ��ش��ت‬ ‫ێ ویڤە‬ ‫وهاندەرێ‌ ئاوارەیا بوو وژالی ‌‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫هاتینە ڕەوانەكرن بۆ كوردستانێ‌‪،‬‬ ‫ێ س��ەرك��ردە (سامی‬ ‫ون��ك شەهید ‌‬ ‫ێ‬ ‫عبدالرحمن) وبەرەڤــ كوردستان ‌‬ ‫هاتین وەك��و پارتیزانی ك��و هنگی‬ ‫دگ��وت��ن�ێ‌ ق��ی��ادا م��وەق��ەت ی��ا پارتی‬ ‫دی���م���وك���رات���ی ك���وردس���ت���ان‪ ،‬وب��ۆ‬ ‫ێ‬ ‫ێ (‪ )3‬س���االن ئ��ەز د ئەرك ‌‬ ‫س���ەر ‌‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ای��ەت��ی��ا خ�����ودا ب����ووم‪،‬‬ ‫ێ خ��وو‪،‬‬ ‫ونەزڤریمەف ناڤـــ خێزان ‌‬ ‫ئ��ەڤ��ە ه��ەم��ی ژی ل پێناڤــ ك��وردو‬ ‫ێ ولسەر رێبازا پیرۆزا‬ ‫كوردستان ‌‬ ‫پارتی و بارزانیێ‌ نەمر‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫* دەرب����ارەی دڤ��ان هەرس ‌‬ ‫سالێن كو دیویركەفتی ل خێزان و‬ ‫زاروكێن خو مام قادری گۆت‪:‬‬ ‫ راستە دویركەفتن ل خێزان‬‫ێ گران و خەمەكا‬ ‫و زاروك��ا كارەك ‌‬ ‫مەزنەو نەمازە ل وان بارودوخێن‬ ‫كو ئەم ئ��اوارە تێدا مە ژی��ان دبرە‬ ‫س����ەرو ب���ارودوخ���ەك���ێ‌ س��ەخ��ت و‬ ‫دژوار بوو چونكی ئەم ل غەریبیا‬ ‫ب���ووی���ن؛ ب����ەالم ئ��ارم��ان��ج��ا م��ە كو‬ ‫ئ���ەوژی ئ��ازادی��ی��ا كوردستانێ‌ بوو‬ ‫ێ مەزنتربوو‪ ،‬ومە باوەریا‬ ‫لڤێ‌ چەند ‌‬ ‫موكم ب گەل و وەالتێ‌ خو هەبوو‪،‬‬ ‫ێ ئ��ەز هاتیمە‬ ‫وب���اوەر بكەن ل��دەم� ‌‬ ‫پێشمەرگایەتی خێزانا من یا (دوو‬ ‫ێ ئەز زڤریمەڤە ئەو‬ ‫گیانبوو)‪ ،‬ولدەم ‌‬ ‫زاروك ب پیا دگەرییا ل كۆالنا وئەز‬ ‫نە دنیاسیم‪ ،‬پشتی ئەز زڤریەڤە من‬ ‫پرسیارا خێزانا خ��و ك��ر ك��و چ��ەوا‬ ‫وێ‌ شیا زاروكێن خو بریڤە ببەت‬ ‫گوتە من ئ��ەز ه��ەر چەند هەیڤەكا‬ ‫دا چمە نك ئیدریس بارزانی و وی‬ ‫هاروكاریا زاروكێن من دكر‪.‬‬ ‫* سەبارەت ب سەرەدەریكرنا‬ ‫بەرپرسێن وی س��ەردەم��ی دگەل‬ ‫پێشمەرگەی قادر گوران ئاماژەدا‪:‬‬ ‫ ه��ی��چ دەم��ەك�� ‌‬‫ێ ب��ەرپ��رس ین‬

‫وی س��ەردەم��ی (ش��ۆڕەش��ا مەزنا‬ ‫ئەیلوول وگ��والن��ا پێشكەفتنخواز)‬ ‫جوداهی دنێڤبەرا خۆ وپێشمەرگەیدا‬ ‫ن��ەدك��ر‪ ،‬وئ��ەگ��ەر ن��ان��ەك م��ە هەبا‬ ‫مەهیا لسەر ئێك ودوو وەكی ئێك‬ ‫ێ‬ ‫دابەش دكر وهەردەم ژی ئەز جه ‌‬ ‫بیروباوەرێن شەهیدێ‌ سەركردە‬ ‫سامی عەبدولرەحمانی بووم‪ ،‬وهەر‬ ‫لبەر دلسوزیامن جیهازێ‌ السلكی‬ ‫ژی تەسلیم ب من هاتە كرن‪.‬‬ ‫* مام قادری دیاركر ل وێ‌ رۆژا‬ ‫ێ نەمر‬ ‫كو رێبەرێ‌ مەزن بارزانی ‌‬ ‫مالئاڤاهی كری مام قادری روندك‬ ‫ل چاڤێن وی بوونە سویلی وگۆت‪:‬‬ ‫ ب راستی رۆژەك���ا رەشبوو‬‫ل����دەف ه��ەم��ی ك���وردەك���ێ‌ دل��س��وز‬ ‫ونەمازە مە پێشمەرگەها وئەز هنگی‬ ‫ئامر مەفرەزە بیم وسەر ب هەڤال‬ ‫كەمال كەركووكیڤە ب��ووم‪ ،‬وئەم ل‬ ‫كەچەلەیی بووین وباوەر بكەن ئەو‬ ‫ێ‬ ‫چەند شەڤـــ ورۆژ بین ئەم لبەرڤ ‌‬ ‫خ��ەم��ی ن��ەدن��ڤ��س��ت��ی��ن وم���ن ل��س��ەر‬ ‫جیهازێ‌ ئەڤــــ خەبەرە وەردگرتن‪.‬‬ ‫* مام قادری ئاماژەدا‪:‬‬ ‫ لساال (‪ )1979‬كوهنگی كومەكا‬‫دی ی��ا ك��وردێ��ن ئ���اوارە كوهاتبینە‬ ‫نەفی كرن ژالیێ‌ شایی ڤە هاتنەڤــ‬

‫ێ‬ ‫كوردستانا ئیرانێ‌ بۆ پشكداریكرن ‌‬ ‫ێ دا (مینا بابەكر‬ ‫دشۆڕەشا گوالن ‌‬ ‫زێ���ب���اری وش��ەه��ی��د ف��ی��زو زی��ب��اری‬ ‫وش��ەه��ی��د ع��ب��دال��ل��ە ق���ادو وشەهید‬ ‫سلێمان هەرنی وشەهید مەحموود‬ ‫هەرنی و‪...‬ه��ت��د) وچەندین ق��ووەت‬ ‫هاتنە پێك ئینان مینا قووەتا شەهید‬ ‫مەحموود میرخان هەرنی وشەهید‬ ‫عبداللە ق���ادو وچ��ەن��دی��ن قووەتێن‬ ‫دی وش��ەه��ی��د ف��ی��زو زی���ب���اری بۆ‬ ‫سەرپەرشتێ‌ ئەڤان ق��ووەت��ا دكرو‬ ‫م��ن ژی ل ن��ك ك��ەم��ال كەركووكی‬ ‫خ��ۆ ڤ��ەگ��وه��اس��ت ب��ۆ ن��ك ق��ووەت��ا‬ ‫شەهید م��ەح��م��وود ه��ەرن��ی وهەتا‬ ‫ێ‬ ‫ێ قووەت ‌‬ ‫پشتی سەرهلدانێ‌ دگەل ڤ ‌‬ ‫دابوومە‪.‬‬ ‫* دەرب����ارەی پشكداریا وی‬ ‫دشەرێن دژی دوژمنی مام قادری‬ ‫گوت‪:‬‬ ‫ م��ن پ��ش��ك��داری د زورب����ەی‬‫شەرێن شۆڕەشا ئەیلوول و گوالندا‬ ‫كرینە ل��دەڤ��ەرا بادینان وس���وران‪،‬‬ ‫ێ كان ‌‬ ‫مینا شەر ‌‬ ‫ێ ومەیدانكا رویڤیا‬ ‫وم��ێ��رگ��ەس��ۆر وح��اج��ی ع��وم��ران‪،‬‬ ‫وش��ەرێ��ن ب��ەرگ��ری ك��رن ل رێبازا‬ ‫پیروزا پارتی وبارزانیێ‌ نەمر‪.‬‬ ‫* دەرب��ارەی بیرەوەریێن خۆ‬ ‫مام قادری گوت‪:‬‬ ‫ ب راستی دژیانا پێشمەرگایەتی‬‫دا هەمی یادو بیرەوەرینە وهندەكا‬ ‫مروڤـــ چ جاران ژبیر ناكەت ونەمازە‬ ‫لدەمێ‌ مە سەركەفتن لسەر دوژمنی‬ ‫بدەستڤە دئینا وم��ە دەس��ت د دانا‬ ‫سەر مولگەهێن دوژمنی‪ ،‬ئەو یادا‬ ‫پڕخەم وكوڤان خەبەرێ‌ مالئاڤاهیا‬ ‫ێ‬ ‫رێبەرێ‌ نەتەوا كورد (مەال مستەفای ‌‬ ‫بارزانی) كو هەتا ئەز خاترا خو یا‬ ‫ێ‬ ‫ێ دخ��وازم ئەڤ ‌‬ ‫ێ ژین ‌‬ ‫ێ لڤ ‌‬ ‫دویماهی ‌‬ ‫یادێ‌ ژبیر ناكەم‪.‬‬

‫‪39‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫* دەربارەی ئەرێ‌ ئەڤــ خزمەت‬ ‫ێ‬ ‫وماندیبوون بۆ ڤی پێشمەرگ ‌‬ ‫هەردوو شۆڕەشا و یێ‌ دێرین هاتیە‬ ‫هژمارتن‪ ،‬مام قادری دیاركر‪:‬‬ ‫ نەخێر ب��ۆ م��ن ئەڤــ خزمەت‬‫وخەبات وتێكوشانا من چ حساب‬ ‫ێ‬ ‫ێ موچەی ‌‬ ‫بۆ نەهاتییە كرن وب تن ‌‬ ‫ئەیلوولێ‌ د دەنە من كو ئەڤــ موچەیە‬ ‫شموولی وان ك��ەس��ان ژی دك��ەت‬ ‫ئەوێن چەك هەلنەگرتی وئاوارەژی‬ ‫ێ‬ ‫نەبووینە وپارچە عەردەكێ‌ ئاوارەی ‌‬ ‫دای��ەم��ن ن��ەك ی�ێ‌ پێشمەرگایەتیی‬ ‫وه��ی��چ ه��اروك��اری��ا م���ەژی نەهاتیە‬ ‫كرن؛ چونكی مە چ واستە نینە‪ ،‬وئەم‬ ‫دبێ‌ خودانین و ب راستی ئەز زۆر‬ ‫خو ب مەغدوور دزانم‪ ،‬وكەس هەر‬ ‫ێ‬ ‫پرسیارا مە ناكەت وئەڤە ئ��ەز ی ‌‬ ‫ێ‬ ‫تویشی نیڤ شەلەلێ‌ بوویم‪ ،‬وكور ‌‬ ‫من ژی تویشی نەخۆشییەكا مەزن‬ ‫ێ‬ ‫بوویە وخودان خێزانەكێ‌ زورە ی ‌‬ ‫بێ‌ مووچەیە‪ ،‬ومە كەس نییە هەوارا‬ ‫خ��و بگەهینینێ‌‪ ،‬وه��ەت��ا ن��ه��ۆ ژی‬ ‫ێ‬ ‫دخانیێن وی خەلكی داینە ل گوند ‌‬ ‫ئامیانوك سەر ب قەزایا بەردەرەش‬ ‫ێل‬ ‫ئ��ەوێ��ن ل پ��ش��ت��ی س��ەره��ل��دان � ‌‬ ‫ك��وردس��ت��ان �ێ‌ ول��ب��ەر م��ە ك���وردان‬ ‫ێ‬ ‫رەڤین وچووینە مویسل لناڤـــ رژێم ‌‬ ‫ون��ه��ۆژی ئ��ەو خەلك داخ���ازێ‌ ژمە‬ ‫دكەت كو خانیێن وان چول بكەین‬ ‫وئەو بینەڤــــ ناڤدا‪.‬‬ ‫ێ ئەیلوول‬ ‫ێ سوپاسیا پەیام ‌‬ ‫لداوی ‌‬ ‫دكەم كو هەردەم پێشمەرگێن دێرین‬ ‫بسەرد كەتەڤە وسوپاسیا وە دكەم‬ ‫ێ را‬ ‫بۆ ڤێ‌ دی��دارێ‌ كو تۆ ل ئاكر ‌‬ ‫هاتی وتە زەحمەت كێشای‪.‬‬

‫‪40‬‬

‫شەهید سلێمان مەولوود‬ ‫ێ لەو پۆلیسانەبوو‪ ،‬كە بنكەی‬ ‫یەك ‌‬ ‫پۆلیسی تەق تەقی تەسلیم بەهێزی‬ ‫پێشمەرگە كرد‬ ‫ئا‪ :‬ره‌نج عه‌بدولواحد‬ ‫لەشۆڕشی مەزنی ئەیلوول‬ ‫دا ڕاستە رێكخستن ڕۆڵێكی‬ ‫تۆكمەی گێڕا لەنێو رێزەكانی‬ ‫پ��ۆل��ی��س؛ ب����ەاڵم دەب���� ‌‬ ‫ێ ئ��ەو‬ ‫هەقیقەتەیش بزانین‪ ،‬كە هەرگیز‬ ‫نكووڵی لەرۆڵی پۆلیسی كورد‬ ‫ناكرێت لەم بوارەدا‪ ،‬هەروەها‬ ‫رێكخستن ه��ەم��ان رۆڵیشی‬ ‫ل��ەن��ێ��و ت��ێ��ك��ڕای پ��ێ��ك��ه��ات��ەی‬ ‫كوردستان دا دەگێڕا؛ كەچی‬ ‫ئەو ڕۆڵە پتر لەنێو رێزەكانی‬ ‫پۆلیسی كورد ڕەنگی دایەوە‪،‬‬ ‫ه���ۆك���ارەك���ەش���ی ب����ۆ ئ����ەوە‬ ‫دەگەڕایەوە‪ ،‬كە پۆلیسی كورد‬ ‫هەستی نیشتمانی و هەستی‬ ‫ن��ەت��ەوای��ەت��ی��ی��ان ل��ەچ��ی��ن و‬ ‫توێژەكانی دیكە بەهێزتر بوو‪،‬‬ ‫ش��ۆڕش��ی م��ەزن��ی ئ��ەی��ل��وول‪،‬‬ ‫ك��ە هەڵگیرسا پێویستترین‬ ‫ش��ت��ی چ����ەك ب����وو‪ ،‬ئ��ەوی��ش‬ ‫ب��ەدەگ��م��ەن ه��ەب��وو‪ ،‬هۆكاری‬ ‫ن���ەب���وون���ەك���ەش���ی ب���ۆ ئ���ەوە‬ ‫دەگەڕایەوە‪ ،‬مەكتەبی سیاسی‬ ‫ك��ە ب��ڕی��اری هەڵگیرساندنی‬ ‫ش���ۆڕش���ی ئ���ەی���ل���وول���ی داو‬ ‫ب��ە ب��ارزان��ی م��ۆر ك��را وەك‬

‫ف��ەرزك��ردن��ێ��ك‪ ،‬ه��ی��چ ج��ۆرە‬ ‫ئامادەكارییەكی نەكردبوو‪،‬‬ ‫نە لەڕووی دابینكردنی چەك‬ ‫و تەقەمەنی و‪ ،‬نە دابینكردنی‬ ‫زەخ��ی��رەو پێداویستییەكانی‬ ‫دی��ك��ە‪ ،‬ب��ۆی��ێ ك��ە ق��ەوم��ا وات��ا‬ ‫ش���ۆڕش هەڵگیرسا‪ ،‬ئ��ەوەی‬ ‫دەب��وو بەپێشمەرگە دەبوایە‬ ‫ل��ەس��ەر گ��ی��رف��ان��ی خ���ۆی و‪،‬‬ ‫چ���اوەڕوان���ی ئ���ەوە ب��ك��ات‪ ،‬لە‬ ‫_ پ��ەل��ەك��ەی‪ ،‬ل��ە _ قۆڵەكەی‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫_چەكێك بگیرایەو‪ ،‬ن��ۆرەی‬ ‫بگاتێ ئینجا ببێ بەخاوەنی‬ ‫چ��ەك‪ ،‬دەڵێن ج��ار هەبووە‪،‬‬ ‫پێشمەرگەی بێچەك لەگەڵ‪،‬‬ ‫قۆڵەكەی لەهێرشدا بەشداری‬ ‫كردووەو دەرەنجام چەكێكی‬ ‫بۆخۆی گرتوە‪.‬‬ ‫ئ��ا ل���ەو رۆژگ�����ارە پ��ڕ لە‬ ‫قات و قڕیەو‪ ،‬لەو بارودۆخە‬ ‫ن���اه���ەم���وارەدا‪،‬ئ���ەو چینەی‬ ‫ك��ە گ��ۆڕان��ی ب��ەس��ەر ب��اری‬ ‫شۆڕشی ئەیلوول دا هێناو‬ ‫ش��ۆڕش��ی ئەیلوولی تەیارو‬ ‫پڕ چەك كرد‪ ،‬پۆلیسی كورد‬ ‫بوو‪ ،‬كاتێ كە رژێمی قاسم‪،‬‬ ‫دەرگ����ای دای��ەل��ۆگ��ی ل��ەگ��ەڵ‬ ‫(بارزانیی نەمر) داخست و‪،‬‬ ‫بەهەموو جۆرە هێزو چەكێك‬ ‫پ���ەالم���اری س���ەر ب����ارزان و‬ ‫دەڤ���ەرەك���ەی دا پێشمەرگە‬ ‫ك���ەوت���ن���ە ن��ێ��و ت���ەن���گ���ژەوە‪،‬‬ ‫دەب�����وو پ���ارت���ی چ���ارەی���ەك‬ ‫بدۆزێتەوە‪ ،‬بۆ وەچەنگهێنانی‬ ‫ب���ڕێ چ���ەك و زێ��دەك��ردن��ی‬ ‫ژم������ارەی پ��ێ��ش��م��ەرگ��ە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ��ەو مەبەستە ه��ان��ای ب��ردە‬ ‫ب��ەر پ��ۆل��ی��س؛ چونكە لەنێو‬ ‫ری��زەك��ان��ی پ��ۆل��ی��س��ی ك��ورد‬ ‫رێكخستن زۆر بەپتەوەی و‬ ‫ب��ەب�ڵاوی گ��ەش��ەی ك��ردب��وو‪،‬‬ ‫هەر بنكەیێكی پۆلیسی ئەگەر‬ ‫(ئیعازی) قیادەی دەگەیشتێ‬ ‫ب��ێ دڵ��ە راوك���ێ بنكەكەیان‬ ‫بەپۆلیس و چ��ەك��ەوە‪ ،‬یان‬ ‫خ���ۆی���ان ه���ەم���وو ل��ەه��ەم��وو‬

‫پ��ەی��وەن��دی��ی��ان بەبنكەكانی‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەوە دەك����رد‪ ،‬یان‬ ‫بنكەكەیان تەسلیم دەك��رد‪،‬‬ ‫یەكێ ل��ەو بنكانەی پۆلیس‬ ‫بنكەی پۆلیسی (تەق تەق) ـە‬ ‫لە ساڵی ‪ ،1961‬كە شەهید مام‬ ‫(سلێمان مەولود) یەكێ بوو‬ ‫لەپۆلیسەكانی‪ ،‬لەگەڵ شەهید‬ ‫(ع��ەل��ی ت��ەك��ت��ری��ۆف) بنكەی‬ ‫پ��ۆل��ی��س��ی (ت���ەق ت���ەق) ی��ان‪،‬‬ ‫بەهەموو چەك و كەرەستەوە‬ ‫_ تەسلیمی پێشمەرگە كرد‪،‬‬ ‫پۆلیسەكانی بنكە چ��وون��ە‬ ‫(دێگەڵە)‪ ،‬كە ئەو كات شەهید‬ ‫(عەلی بڕنۆ) بەرپرسی بنكەی‬ ‫پێشمەرگەی ئەو قۆڵە بوو‪،‬‬ ‫ئیدی زوربەی ئەو پۆلیسانە‬ ‫ل��ەالی��ەن (ع��ەل��ی ب��ڕن��ۆ) ـ��ەوە‬ ‫رێ���ك���خ���ران‪ ،‬دوای ئ���ەوەی‬ ‫لەدەشتی هەولێر بەتالیۆنی‬ ‫یەك دامەزراو خوالێخۆشبوو‬ ‫(ف���ارس ب���اوە) ك��را بەئامیر‬ ‫ب����ەت����ال����ی����ۆن‪ ،‬ب���ەح���وك���م���ی‬ ‫ئ����ەوەی ش��ەه��ی��د (سلێمان)‬ ‫و خ��وال��ێ��خ��ۆش��ب��وو (ف���ارس‬ ‫ب����اوە)‪ ،‬ی���ەك ت��ەم��ەن ب��وون‬ ‫و ل��ەی��ەك گ��ون��د‪ ،‬ك��ە گوندی‬ ‫(م��ەال ق��ەرە) ی كەندێناوەیە‬ ‫پێكەوە گەورە ببوون و‪ ،‬كاك‬ ‫ف��ارس ب��اوە ش���ارەزای مام‬ ‫سلێمان بوو‪ ،‬لەدەست پاكی‬ ‫و ل��ە س��ەرڕاس��ت��ی‪ ،‬ل��ەگ��ەڵ‬ ‫دامەزراندنی بەتالیۆن داوای‬ ‫(مام سلێمان) ی كرد‪ ،‬لەوالش‬ ‫بەرپرسی قۆڵەكە‪ ،‬كە پاشتر‬

‫ب���ووە ل���ق‪ ،‬خوالێخۆشبوو‬ ‫(ع��ەل��ی ب��ڕن��ۆ) ل���ەم م��اوەی��ە‬ ‫ب��ەه��ەم��ان ش��ێ��وە ش���ارەزای‬ ‫مام سلێمان ببوو‪ ،‬بەهەوەنتە‬ ‫دەستی لێ بەرنەدەبوو؛ بەاڵم‬ ‫كاك فارس باوە هەر جەختی‬ ‫دەك���رد ت��ا ك��اك عەلی بڕنۆ‬ ‫سەلماندی‪ ،‬ئینجا مام سلێمان‬ ‫ه��ات��ە ب���ارەگ���ای بەتالیۆنی‬ ‫دەشتی هەولێر‪ ،‬بەهاتنی مام‬ ‫سلێمان‪ ،‬ك��اك ف���ارس ب��اوە‬ ‫دڵی تەسكین بوو‪ ،‬كردی بە‬ ‫بەرپرسی ئازووقە‪ ،‬ئەوكات‬ ‫ئ������ازووق������ەی پ��ێ��ش��م��ەرگ��ە‬ ‫بریتیبوو‪ ،‬لە (برنج و شەكرو‬ ‫چا و رۆن و قوماشی خاكی‬ ‫و فانیلە و مووس‪...‬هتد)‪.‬‬ ‫م��ام سلێمان ك��ارەك��ەی‬ ‫هێندە بەتوندی و ئەمانەت‬ ‫پ��ارێ��زی گ��رت��ب��ووە ئەستۆ‪،‬‬ ‫ناوەكەی دەنگی دابۆوە‪ ،‬بەبێ‬ ‫كاغەزو م��ۆری كاك فارس‪،‬‬ ‫قلێ برنجی نەدەدایە كەس‪،‬‬ ‫هەتا جارێكیان كاك (نایف)‪،‬‬ ‫كە كوڕی كاك (فارس باوە) یە‬ ‫چووە الی مام سلێمان داوای‬ ‫ب��ڕێ ئ��ازووق��ەی لێكردبوو‪،‬‬ ‫مام سلێمان نەیدایێ‪ ،‬گوتی‪:‬‬ ‫ب��ڕۆ ب��ا ك��اك ف���ارس م��ۆری‬ ‫بكات‪ ،‬هەرچەندی گوتبووی‬ ‫ئاخر م��ام سلێمان‪ ،‬خ��ۆ تۆ‬ ‫م��ن دەن��اس��ی��ت و‪ ،‬دەزان����ی‬ ‫كاغەزەكان من دەینووسم‪،‬‬ ‫گ��وت��ب��ووی ب��ەڵ��ێ؛ ب���ەاڵم بێ‬ ‫مۆری كاك فارس ناتدەمێ‪.‬‬

‫‪41‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫مەال یوسف لەكاتی مەفرەزەی سەر بەمەكتەبی‬ ‫سیاسی بۆ سنووری سلێمانی لە ساڵی ‪.1980‬‬

‫مەال یوسف گەزنەیی‬

‫گەورەترین شانازیم نیو سەدە‬ ‫خەباتی بەردەواممە لەژێرئاالی كوردستان و پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان دا‬ ‫دیدار‪ :‬هەڤاڵ حاجی‬ ‫گ��ۆڤ��ارەك��ەم��ان؛ گ��ۆڤ��اری‬ ‫پەیامی ئەیلوول‪ ،‬لەڕوانگەی‬ ‫ب��ەس��ەرك��ردن��ەوەو ناساندنی‬ ‫پێشمەرگە ماندوونەناسەكانی‬ ‫رۆژانی پڕ سەروەریی هەردوو‬ ‫ش��ۆرش��ی م��ەزن��ی ئ��ەی��ل��وول و‬ ‫گواڵن‪ ،‬بەردەوام بەدواداچوون‬

‫‪42‬‬

‫بۆ ئەو بەرێزانە دەكات‪ ،‬كە لەوان‬ ‫سەردەماندا چەكی كوردایەتی‬ ‫و م��ەردای��ەت��ی��ی��ان لەشانبووە‬ ‫ب��ۆ ب��ەرگ��ری ل��ەگ��ەل��ی ك��وردو‬ ‫مافە ڕەواك��ان��ی‪ ،‬ئەمجارەیش‬ ‫لەم دی���دارەدا پێشمەرگەیەكی‬ ‫دی���ك���ەی ه������ەردوو ش��ۆڕش��ی‬

‫م���ەزن���ی ئ���ەی���ل���وول و گ���واڵن‬ ‫بەسەردەكەینەوەو‪ ،‬كە ئەویش‬ ‫بەرێز (مەال یوسف گەزنەیی)‬ ‫ی���ەو‪ ،‬ب��ەڕێ��زی��ی��ان ل��ەس��ن��ووری‬ ‫باڵەكایەتی و لەبنەماڵەیەكی‬ ‫ك����ورد پ��������ەروەرەوە ه��ات��ۆت��ە‬ ‫دنیاوە‪ ،‬مەال یوسف ڕاشكاوانە‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫لەڕێگەی بەڕێز (هەڤاڵ حاجی)‬ ‫ی��ەوە ب��ۆ گ��ۆڤ��ارەك��ەم��ان هاتە‬ ‫ئاخڤین و‪ ،‬بەم شێوەیە باسی‬ ‫لەخەبات و تێكۆشانی ڕۆژانی‬ ‫س���ەخ���ت���ی پ��ێ��ش��م��ەرگ��ای��ەت��ی‬ ‫بۆكردین‪:‬‬ ‫هەڤاڵ حاجی‪ :‬سەرەتا‬ ‫پێمان باشە كورتەیەكی ژیانی‬ ‫خۆتمان بۆ باس بكەیت‪ ،‬كە‬ ‫چۆن بوویتە پێشمەرگە؟‬ ‫ م��ەال یوسف گەزنەیی‪:‬‬‫ناوم یوسف مەحموود ئەحمەدە‪،‬‬ ‫(م������ەال ی���وس���ف گ���ەزن���ەی���ی)‬ ‫ن����اس����راوم‪ ،‬ل���ە س��اڵ��ی ‪1948‬‬ ‫ل��ەگ��ون��دی گ��ەزن��ەی دەڤ���ەری‬ ‫ب��اڵ��ەك��ای��ەت��ی ل��ەب��ن��ەم��اڵ��ەی��ەك��ی‬ ‫كوردپەروەرو پیشە جووتیار‬ ‫لەدایكبووم و لەبەر نەبوونی‬ ‫ق��وت��اب��خ��ان��ە ل��ەگ��ون��دەك��ەم��ان‪،‬‬ ‫لەحوجرەی مەالیان لەتەمەنی‬

‫لەالی راستەوە (مەال وسو گەزنەیی‪ ،‬لەتیف گۆران‪ ،‬سەعید زێوەیی‬ ‫لە ساڵی ‪)1981‬‬

‫‪ 9‬ساڵییەوە دەستم بەخوێندنی‬ ‫قورئانی پیرۆز كرد‪ ،‬هەر بەو‬ ‫هۆیەشەوە ب��وو‪ ،‬كە نازناوی‬ ‫(م�����ەال)م ب���ۆزی���اد ب����وو‪ .‬تاكو‬

‫لەالی راستەوە (‪ ،......‬مەال یوسف گەزنەیی‪ )،..... ،‬دانیشتوو ( عومەرپیر‬ ‫وسوەیی ‪)1979‬‬

‫تەمەنی ‪ 11‬ساڵی لەخوێندنی‬ ‫قورئانی پیرۆز بەردەوام بووم‪،‬‬ ‫پاشان وازم لەژیانی فەقێیاتی‬ ‫و خ��وێ��ن��دن��ی الی م���ەال هێنا‪،‬‬ ‫لەساڵی ‪ 1962‬كە پێشمەرگەو‬ ‫دڵ����س����ۆزی����ی پ���ێ���ش���م���ەرگ���ەم‬ ‫دەدی����ت ه��ەس��ت��ێ��ك��ی ب��ەه��ێ��زی‬ ‫ك��وردای��ەت��ی��م الدروس��ت��ب��وو و‬ ‫لەئاكامی ئ����ەوەدا پەیوەندیم‬ ‫بەرێكخستنەكانی حزبی كردو‬ ‫لەكۆتایەكانی هەمان سالیش‬ ‫بێ‌ پرسی ماڵەوەمان چومەالی‬ ‫ع���ەب���دوالغ���ای پ���ش���دەری و‪،‬‬ ‫داوام������ك������رد ب��ەپ��ێ��ش��م��ەرگ��ە‬ ‫وەرم����گ����رێ����ت‪ ،‬پ�����اش چ��ەن��د‬ ‫ڕۆژێ����ك ب��اوك��م ه���ات وپ��اش‬ ‫خەڵوەیەك لەگەڵ عەبدوالغا‬ ‫ب��ەب��ی��ان��ووی ت��ەم��ەن بچووكی‬ ‫منیان لەگەڵ باوكم ن��اردەوە‪،‬‬ ‫پ���اش چ��ەن��د م��ان��گ��ێ��ك��ی دی��ك��ە‬

‫‪43‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫دیسان چ��ووم��ەوەو ئەوجارە‬ ‫وەری��ان��گ��رت��م؛ ب���ەاڵم چەكیان‬ ‫نەدامێ‌ تا نزیكەی ساڵێك ئیشم‬ ‫چ��ای��چ��ی��ەت��ی و خ��زم��ەت��ك��ردن��ی‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەب��وو ب��ەب��ی��ان��ووی‬ ‫ئەوەی تەمەنم بچووكە‪ ،‬دوای‬ ‫م��اوەی��ەك��ی زۆر ب��ەواس��ت��ەو‬ ‫داواكاریەكی زۆر ئینجا چەكیان‬ ‫پێدام هەرچەند چاالكیی خۆم‬ ‫دەسەلماند؛ بەاڵم بۆ بەرەكانی‬ ‫ش����ەڕ ن���ەی���ان���دەب���ردم‪ ،‬ئیشی‬ ‫ئەوجارەم سەرەرای خەفارەت‬ ‫و چایچیاتی پاسەوانیش بوو‪،‬‬ ‫پاش ماوەیەكی زۆر هەرچەند‬ ‫داوام دەك��رد هەر لەبەرەكانی‬ ‫دواوە دەی��ان��ه��ێ��ش��ت��م��ەوە بۆ‬ ‫ب���ەرەك���ان���ی پ��ێ��ش��ەوەی ش��ەڕ‬ ‫نەیاندەبردم‪ ،‬ئەگەرچی منیش‬ ‫خۆم بە شتێك دەزان��ی‪ ،‬دوای‬ ‫م���اوەی���ەك ب���ارەگ���ای (ح��اج��ی‬ ‫ب��ێ��رۆخ��ی) ی ڕەح��م��ەت��ی هاتە‬ ‫سنووری دۆڵی ڕوستێ‌‪ ،‬باوكی‬ ‫خۆم ناردەالی بۆ ئەوەی بۆ الی‬ ‫خ��ۆی بمگوازێتەوە‪ ،‬ئەوەبوو‬ ‫دوات��ر لەسەر داواك��اری��ی ئەو‬ ‫ب���ەرێ���زە گ���واس���ت���رام���ەوە بۆ‬ ‫الی حاجی ب��ێ��رۆخ��ی‪ ،‬باشیی‬ ‫گ��وازت��ن��ەوەك��ە ل��ەوەداب��وو‪ ،‬كە‬ ‫ئیتر ل��ەوە بەدواچیترحسابی‬ ‫منداڵی و تەمەن بچووكیم بۆ‬ ‫نەدەكرا‪.‬‬ ‫ه������ەڤ������اڵ ح����اج����ی‪:‬‬ ‫ژی��ان��ی پێشمەرگایەتی و‬ ‫فەرماندەو‬ ‫هەڵسوكەوتی‬ ‫بەرپرسەكانتان لەوكات چۆن‬ ‫دەبینی؟‬

‫‪44‬‬

‫لەالی چەپەوە (مەال وسو گەزنەیی‪ ،‬هەینی موساكاوەیی‪،‬‬ ‫هێرش مەال یوسف ‪)1982‬‬

‫ م��ەال یوسف گەزنەیی‪:‬‬‫ئ������ەوك������ات پ���ێ���ش���م���ەرگ���ەو‬ ‫فەرماندە وەك��و ب��اوك و كوڕ‬ ‫هەڵسوكەوتیان لەگەڵ یەكتردا‬ ‫دەك����رد‪ ،‬ف��ەرم��ان��دەك��ان وەك��و‬ ‫كوڕەكانی خۆیان تەماشایان‬ ‫دەك����ردی����ن؛ ب�����ەاڵم ه��ەم��ی��ش��ە‬ ‫ئ���ەوان���ەی خ���وێ���ن���دەوارب���وون‬ ‫خ���وش���ەوی���س���ت���ت���ر ب�������وون‪،‬‬ ‫ف��ەرم��ان��دەی س��ەرك��ەوت��وو و‬ ‫خۆشەویست ئەوەبوو تا بكرایە‬ ‫دەبووایە كاتی شەڕ شەهیدو‬ ‫برینداری كەمتر بوایە‪ ،‬كاتێ‌ كە‬

‫شەڕ نەدەبوو دەبوایە خەریكی‬ ‫ڕۆش��ن��ب��ی��رك��ردن و ه��اوك��اری‬ ‫وخ��زم��ەت��ی گ��ون��دن��ش��ی��ن��ەك��ان‬ ‫بواینایە‪.‬‬ ‫هەڤاڵ حاجی‪ :‬چ جۆرە‬ ‫ه��اوك��اری و خزمەتێكتان‬ ‫دەكرد؟‬ ‫ م��ەال یوسف گەزنەیی‪:‬‬‫ێ‬ ‫بۆنموونە‪ :‬ئێمە لەدۆلی روست ‌‬ ‫ل���ەژێ���ر ف��ەرم��ان��دەی��ی ح��اج��ی‬ ‫بێرۆخیی ڕەح��م��ەت��ی ب��ووی��ن‪،‬‬ ‫بەفەرمانی بەرێزیان ڕۆژێ��ك‬ ‫دی���ار دەك���را وەك���و ه���ەرەوەز‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ه��ەرم��اڵ��ەو پ��ی��اوێ��ك ب��ەت��ەورو‬ ‫خاكەناس و باریەو هێستری‬ ‫خ����ۆی دەه������ات و‪ ،‬ئ��ێ��م��ەش‬ ‫وەك����و چ��ەن��دی��ن پ��ێ��ش��م��ەرگ��ە‬ ‫دەچووین بۆ خۆشكردنی ڕێگا‬ ‫شاخاوییەكان‪ ،‬یان دیواركردنی‬ ‫گۆڕستان‪ ،‬یان نوێكردنەوەی‬ ‫كانیاوەكان و دروێنەو‪ ...‬هتد‪ ،‬لەم‬ ‫كارانە حاجی بێرۆخی بەخۆی‬ ‫ه���اوك���اری و س��ەرپ��ەرش��ت��ی‬ ‫دەك��ردی��ن‪ ،‬ه��ەروەه��ا زورب��ەی‬ ‫كێشە كۆمەالیەتییەكان لەالیەن‬ ‫ئ������ەوەوە ل��ەب��ارەگ��اك��ەم��ان��دا‬ ‫ب��ەئ��ام��ادەب��وون��ی م��ەال ‪ -‬وات��ە‬ ‫زانای ئایینی ‪ -‬چارەسەر دەكرا‪،‬‬ ‫ئەگەر كێشەكەیش بەزەحمەت‬ ‫بووایە چارەسەرنەكرابا‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئ��ەوك��ات ڕەوان���ەی س��ەرووت��ر‬ ‫دەكرا‪.‬‬ ‫هەڤاڵ حاجی‪ :‬دەكرێت‬ ‫باسی ئ��ەو ش��ەڕان��ەم��ان بۆ‬ ‫ب��ك��ەی��ت‪ ،‬ك��ە ل��ەس��ەردەم��ی‬ ‫شۆڕشی مەزنی ئەیلوول دا‬ ‫تیایاندا بەشدار بویت؟‬ ‫ م��ەال یوسف گەزنەیی‪:‬‬‫ل��ەزۆر ش��ەڕدا بەشداربوومە؛‬ ‫ب��ەالم گرنگترینیان هجوومی‬ ‫گ�����ۆڕەز ب����وو ‪ ،‬ئ����ەو ك��ات��ەی‬ ‫ك����ە چ����ووم����ە س�����ەر ت���ەرم���ی‬ ‫سەربازەكانی نێو سەنگەرێك‬ ‫ئەوانەی بەنارنجۆكی دەستی‬ ‫كوژرابوون لەكاتی ڕاكێشانی‬ ‫ڕەش�����اش�����ەك�����ەی�����ان رەی�����س‬ ‫ع��ورەف��ای��ەك لەژێرتەرمەكان‬ ‫ه��ات��ەدەرو ب��اەش��ی پێداگرتم‪،‬‬

‫شوان كۆڤلی‪ ،‬خالید ئاشگەیی‪ ،‬حەسەن ئاغا زێوەیی‪ ،‬مەال یوسف گەزنەیی‪،‬‬ ‫خالید شێخە‪ ،‬محەمەد حەسەن شوكری‪ ،‬مەعروف نەبی‪ .‬لە ساڵی ‪1987‬‬

‫بەجەستە زۆر لەمن گەورەترو‬ ‫ب��ەه��ێ��زت��رب��وو‪ ،‬پ����اش ه��ی��ن��ان‬ ‫و ب��ردن��ێ��ك��ی زۆر ل��ەخ��ۆم��م‬ ‫دوورك�����������ردەوەو ه��ەڤ��اڵ��ێ��ك��م‬ ‫گ��ول��ل��ەی��ەك��ی ل���ێ���داو ل��ەك��ۆڵ��ی‬ ‫كردمەوە؛ بەاڵم زۆری پێنەچوو‬ ‫بەنارنجۆكی دەستی هێرشیان‬ ‫ك��ردی��ن��ە س���ەر‪ ،‬ل��ەب��ەر ئ��ەوەی‬ ‫ش��وێ��ن��ی ئ����ەوان ب��ەرزت��رب��وو‬ ‫شەهیدو بریندارێكی زۆرم��ان‬ ‫دا؛ ب������ەاڵم ش���وێ���ن���ەك���ەم���ان‬ ‫ه����ەرگ����رت����ەوەو م��ن��ی��ش زۆر‬ ‫ب��ەس��ەخ��ت��ی ب��ری��ن��دارب��ووم و‬ ‫بەهۆی سەختیی برینەكەمەوە‬ ‫ڕەوان����ەی ئ��ێ��ران ك���رام‪ ،‬پاش‬ ‫چ��ەن��دم��ان��گ��ێ��ك گ����ەرام����ەوە‪،‬‬ ‫ه��ەرچ��ەن��دە هێشتا ب��ەت��ەواوی‬ ‫چاك نەبووبوومەوە‪ ،‬كە زانیم‬ ‫لەزۆزك و گەرووی ئۆمەراغا‬ ‫ش���ەڕە ب��ەش��داری��ی ش��ەڕەك��ەم‬ ‫كردو لەوێش بریندار بوومەوە؛‬

‫ب��ەاڵم ئەمجارەیان برینەكەم‬ ‫زۆر قورس نەبوو ‪.‬‬ ‫ه��ەڤ��اڵ ح��اج��ی‪ :‬ساڵی‬ ‫‪ 1975‬و نسكۆی شۆڕشت چۆن‬ ‫دێتەوە بیر؟‬ ‫ م��ەال یوسف گەزنەیی‪:‬‬‫ئێمە ب��ەردەوام لەشەڕدابووین‬ ‫كە (بارزانیی نەمر) چوە تاران‬ ‫دەن��گ��ۆی شكانی ئێمە هەبوو‬ ‫كە شەڕ نزیكبوو لەناوچەكەو‬ ‫گوندەكەمان بەناچاری خەبەرم‬ ‫دایە باوكم و ب��رام‪ ،‬كە ماڵ و‬ ‫منداڵم ببەنە چومان و حاجی‬ ‫ئۆمەران لەبەرئەوەی ڕژێمی‬ ‫ب��ەع��س ب���ەزەی���ی ب��ەخ��ێ��زان��ی‬ ‫پێشمەرگە ن���ەدەك���رد‪ ،‬ش��ەڕم‬ ‫ێ نەهێشت‪ ،‬دیاربوو ئەوان‬ ‫ج‌‬ ‫ه���اوس���ەرو دوو م��ن��داڵ��ەك��ەم‬ ‫ێ‬ ‫و چ���ەن���د ب���ەت���ان���ی���ەو ه��ن��د ‌‬ ‫ئ��ەرزاق و شتیان بۆبردبوومە‬ ‫شیوەڕەشی حاجی ئۆمەران‪،‬‬

‫‪45‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ب���ۆردووم���ان���ی ف��ڕۆك��ەو ت��ۆپ‬ ‫وت��ان��ك��ی��ش ب����ەردەوام����ب����وو ‪،‬‬ ‫هجوومێكی زۆرمان بۆدەهات‬ ‫تاكو پ��اش م��اوەی��ەك بڕیاری‬ ‫پاشەكشەو نسكۆی شۆڕشمان‬ ‫پێگەیشت‪ ،‬كە بەگریان و غەم و‬ ‫پەژارەیەكی زۆرەوەو‪ ،‬ئومێدی‬ ‫دووب��ارە دەس��ت پێكردنەوەی‬ ‫ش���وڕش‪ ،‬بەشێوەیەكی كاتی‬ ‫ب�����ەرەی ش���ەڕم���ان جێهێشت‬ ‫و دوات�������ر ل��ەخ��ی��وەت��ەك��ان��ی‬ ‫ن��ەل��ی��وان��ی ش��ن��ۆ م��ن��دال��ەك��ان��ی‬ ‫خ��ۆم��م دوزی����ن����ەوەو هاتینە‬ ‫گ��ون��دی پ��ەس��وەی ج��ەڵ��دی��ان‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫م��ام سوڵتان ژوورێ��ك��ی داین ‌‬ ‫تازستان كۆتایی دێ��ت‪ ،‬دوای‬ ‫گواستراینەوە بۆ ئۆردووگای‬ ‫ڕەب���ەت‪ ،‬ه��ەرل��ەوێ��ش بەقاچاغ‬ ‫بەئیشێكی ح��زب لەگەڵ چەند‬ ‫هەڤالێك چووینەوە كوردستان‬ ‫و ه��ن��دێ‌ ه��ەڤ��اڵ��م��ان دی��ت��ن و‬

‫لە زێوەی مەرگەوەڕ لە ساڵی ‪ 1979‬لەالی چەپەوە ( مەال یوسف‪ ،‬موسڵیح‬ ‫زێوەیی‪ ،‬خالید شیوعی‪ ،‬عوسمان زێوەیی‪ .... ،‬شەهاب‪ ،‬حەسەن ئاغا زێوەیی)‬

‫پ��اش چەند ڕۆژ گ��ەڕای��ن��ەوە ‪،‬‬ ‫دیاربوو شكایەتمان لێكرابوو‬ ‫ژاندارمەكانی ئێران لە ئۆردووگا‬ ‫گرتمانیان و ئێمەیش حاشامان‬ ‫كرد و دانمان پێ‌ دانەناو ئازاد‬ ‫كراین‪ ،‬دوای��ش گواستراینەوە‬

‫لەالی راستەوە ( مەال یوسف گەزنەیی‪ ،‬شەهید حوسێن سدیق‪،......،‬‬ ‫لە ساڵی ‪)1980‬‬

‫‪46‬‬

‫بۆئۆردووگای زێ��وەو لەوێش‬ ‫ب��ەزی��ل��ی ع��ەس��ك��ەری (ئ���ۆرال)‬ ‫ب���ەح���ەوت ش����ەوان و ح��ەوت‬ ‫ڕۆژان ب��ەق��اف��ڵ��ە ڕەوان������ەی‬ ‫ج��ەه��روم ك��رای��ن ل��ەخ��واروی‬ ‫ئ��ی��ران‪ ،‬ك��ە ئ��اوه��ەواك��ەی زۆر‬ ‫گەرمبوو‪ ،‬خەلكێكی زۆرم��ان‬ ‫ت���ووش���ی ن��ەخ��ۆش��ی ه����ات و‬ ‫زۆرل���ەم���ن���داڵ و پ��ی��رەك��ان��م��ان‬ ‫مردن؛ چونكە ئێمە لەو گەرمییە‬ ‫ێ خولی‬ ‫ڕان��ەه��ات��ب��ووی��ن‪ ،‬ل���ەو ‌‬ ‫پیشەییان بوكردینەوە‪ ،‬تا فێری‬ ‫پ��ی��ش��ەی��ەك ب��ی��ن‪ ،‬م��ن چ��ووم��ە‬ ‫خولی لوولەكێشی (بۆڕیچیاتی)‬ ‫و بەپلەیەكی زۆرباش تەواوم‬ ‫ك���رد ‪ ،‬ه���ەروه���ا دووب�����ارەی‬ ‫ڕێكخستنی ح��زب��ی��ی خ��ۆم��ان‬ ‫ك��ردو ك��ۆب��وون��ەوەو ئاهەنگی‬ ‫الوان و چ��االك��ی��ی وەرزش���ی‬ ‫ب���ەن���اوی ك������وردەوە ئ��ەن��ج��ام‬ ‫دەدا؛ ب��ەاڵم دەول��ەت��ی ئەوكات‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫(س���اواك) پێی قبووڵ نەكراو‬ ‫دەس��ت��ی ك��رد بەدابەشكردنی‬ ‫ئێمە بەسەر شارەكانی ئێران‬ ‫و پەرت وباڵو كردنمان ‪ .‬ئێمە‬ ‫دووم��اڵ��ی گ��ەزن��ەی (وەس��م��ان‬ ‫خلیل) و من ڕەوان��ەی كاشان‬ ‫ك��رای��ن‪ ،‬ك��ە دەك��ەوێ��ت��ە نێوان‬ ‫یەزدو تاران‪ ،‬زمانی فارسیمان‬ ‫نەدەزانی چۆن ئەبوایە بژین؟‬ ‫م���ن ه��ن��دێ‌ پ�����ارەم ل��ەب��اوك��م‬ ‫وەرگرتبوو باشتربووم؛ بەالم‬ ‫ئەوانیتر بێ‌ كارو بێ‌ مووچەو‬ ‫بێ‌ هاوكاریی هیچ كەس بوون‪،‬‬ ‫دوورل���ەوالت وخ��زم وك��ەس و‬ ‫ئ��اوارەی��ی‪ ،‬تەنها چەند ماڵێك‬ ‫فرێدراینە س��ەر گۆرستانێكی‬ ‫نزیك شار بەناوی ئیمامزادە‬ ‫ێ‬ ‫اب���راه���ی���م‪ ،‬چ���ەن���د ش����ەو ب ‌‬ ‫كارەباو پێویستییەكانی ژیان‬ ‫بووین لەو گوڕستانە ماینەوە‪،‬‬ ‫دوات����ر چ��ووی��ن��ە ن���اوش���ار بۆ‬ ‫خ��ان��وو ب��ەك��رێ‌ گ��رت��ن‪ ...‬هتد‪،‬‬ ‫پ��اش��ن وردە وردە ب���ەدوای‬ ‫خەڵكی خۆمان دەگ��ەڕای��ن‪ ،‬كە‬ ‫زانیمان دوو وەجبەی تریش‬ ‫گ���واس���ت���راون���ەت���ەوە ك��اش��ان‬ ‫ئ��ەوان��ی��ش (س��ەع��ی��د مەسیفی‪،‬‬ ‫خالید ئاژگەیی‪ ،‬محەمەد هەركی‬ ‫و براكانی‪ ،‬رەمەزان و حەجەر‬ ‫گ��ەردی) و چەند ماڵی گۆران‬ ‫و دۆل��ەم��ەری و ش��ێ��روان��ی و‬ ‫چەند ماڵێكی تر بوون‪ ،‬هەڵبەتە‬ ‫بەبینینی ئ��ەوان زۆر دڵخۆش‬ ‫بووین‪ ،‬كەزانیمان ل��ەو شارە‬ ‫بەتەنیا ن��ی��ن‪ ،‬ئیتر دەستمان‬ ‫بەئیشی كرێكاری كرد‪ ،‬دوایی‬

‫لە ساڵی ‪ 1985‬ل��ەالی راستەوە ( عەباس غەزالی‪ ،‬شەهاب زێوەیی‪ ،‬مەال‬ ‫حەمەدەمین گیزرینگەیی‪ ،‬عیزەت زێباری‪ ،‬مەال یوسف گەزنەیی)‬

‫لەگەڵ خوالێخۆشبوو محەمەد‬ ‫ه��ەرك��ی ب��ەی��ەك��ەوە لەكارگەی‬ ‫جگەرە (شركەی دخانیات)ی‬ ‫ك��اش��ان بووینە س��ەرك��ارگ��ەر‪،‬‬ ‫ك��ە كرێكارەكانمان هەمووی‬ ‫ف�����ارس ب�����وون‪ ،‬ه��ەڤ��ااڵن��م��ان‬ ‫زۆری���ان بێكاربوون زمانیان‬ ‫نەدەزانی لەماوەیەكی كورتدا‬ ‫زۆرب���ەی���ان���م���ان الی خ��ۆم��ان‬ ‫دامەزراندن‪ ،‬ئەوجارە زوربەی‬ ‫كرێكارانی شەریكەبوونە هی‬ ‫خ��ۆم��ان (ك����ورد) ب��ەه��اوك��اری‬ ‫ك�����اك م���ح���ەم���ەد ه����ەرك����ی و‬ ‫هەڤااڵن ڕێكخراوی (كاشانمان)‬ ‫دام���ەزران���د‪ ،‬مانگانە بەقاچاغ‬ ‫راپۆرتی چاالكییەكانمان دەبردە‬ ‫ك����ەرەج؛ چ��ون��ك��ە ق��ەدەغ��ەب��وو‬ ‫ێ مۆڵەتی‬ ‫ل��ەش��ار دەربچین ب� ‌‬ ‫ساواكی ئێرانی‪.‬‬ ‫ه��ەڤ��اڵ ح��اج��ی‪ :‬كەواتە‬

‫وەك�����و ڕێ��ك��خ��س��ت��ن ئ��ێ��وە‬ ‫ه��ەرب��ەردەوام ب��وون تەنها‬ ‫ل�����ەڕووی س��ەرب��ازی��ی��ەوە‬ ‫داب����ڕاب����وون‪ ،‬ئ���ەی باشە‬ ‫ل��ەش��ورش��ی گ��واڵن دا چۆن‬ ‫بوویتەوە بەپێشمەرگە؟‬ ‫ م��ەال یوسـف گەزنەیی‪:‬‬‫ئ��ێ��م��ە ت��ەن��ه��ا ب���ۆم���اوەی دوو‬ ‫م���ان���گ ن���ەب���ێ‌‪ ،‬دوای ئ���ەوە‬ ‫دووب��ارە ڕێكخستنمان دەست‬ ‫پێكردەوە‪ ،‬لەوەو بەریش كۆڕو‬ ‫كۆبوونەوەمان ه��ەرب��ەردەوام‬ ‫ب��وو‪ ،‬ل���ەڕووی سەبازیشەوە‬ ‫كاربوینەوەو‬ ‫مەفرزەكانمان‬ ‫ی���ەك���ەم ش��ەه��ی��دم��ان (س��ەی��د‬ ‫عەبدوڵاڵ) شاهێدە‪ ،‬كە ماوەیەكی‬ ‫زوركەم دەستمان بەمەفرەزەو‬ ‫چ����االك����ی ك����������ردەوەو پ��ێ��ش‬ ‫خەڵكانی تر مەفرەزەمان لەناو‬ ‫ك��وردس��ت��ان ه��ەب��وو‪ ،‬لەساڵی‬

‫‪47‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫(‪ 1976‬ت��ا ‪ )1977‬هەوڵماندا‬ ‫ئ��ەو گ��ەن��ج��ان��ەی ك���ەوا سەڵت‬ ‫و (ب �ێ‌ م��اڵ و ژن���ن) بەقاچاغ‬ ‫ڕەوان����ەی س��ن��وور بكەینەوە؛‬ ‫چونكە پێشمەرگەمان پێویست‬ ‫ب��وو ب��ۆ ك��ردن��ەوەی ب��ارەگ��ای‬ ‫زۆرتری پارتیمان بەڕابەرایەتی‬ ‫سەركردایەتیی كاتی (قیادەی‬ ‫موەقەتە)‪ ،‬ساڵی ‪ 1979‬یش كە‬ ‫ش��ۆڕش��ی ئ��ێ��ران س��ەرك��ەوت‪،‬‬ ‫ئ��ی��ت��ر ئ��ێ��م��ە ل��ەگ��واس��ت��ن��ەوەی‬ ‫م���اڵ���ەك���ان���م���ان ئ����ازادك����رای����ن‪،‬‬ ‫لەكاشان من یەكەم ماڵ بووم‬ ‫كە ناوی خۆم بۆگەڕانەوە بۆ‬ ‫ئۆردووگای زێوە ی مەرگەوەر‬ ‫ن��ووس��ی و ئ��ی��ت��ر گ��ەڕای��ن��ەوە‬ ‫زێوە‪ ،‬دوایی ئەوە بەوەرگرتنی‬ ‫ڕەزام��ەن��دی��ی خوالێخوشبوو‬ ‫(ح��اج��ی بێرۆخی) هەرچەندە‬ ‫پێی ناخۆشبوو ك��ەل��ەالی ئەو‬ ‫دەڕۆم‪ ،‬لەگەڵ خوالێخۆشبوو‬ ‫(ح����ەس����ەن ئ���اغ���ا زێ����وەی����ی)‬ ‫ڕێ����ك����خ����راوی ه��ەن��درێ��ن��م��ان‬ ‫پ��ێ��ك��ه��ێ��ن��او ه���ەن���دێ‌ چ��ەك��م��ان‬ ‫ل��ە (ك���اك ئ��ی��دری��س ب��ارزان��ی)‬ ‫وەرگرت و هەندێكیشمان كڕی‬ ‫‪ ،‬منیش (بڕنۆ دارشوشەكەی)‬ ‫خ��ۆم��م ل��ەن��زی��ك گ��ون��دەك��ەی‬ ‫خۆمان شاردبووەوە‪ ،‬كەچووم‬ ‫س��ەردان��ێ��ك��ی ب����اوك و دای��ك‬ ‫خوشكەكان و خزمانم ك��رد‪،‬‬ ‫دەس��ت��م دای����ەوە چ��ەك��ی خ��ۆم‬ ‫ب��ەچ��وار رەخ��ت��ی فیشەكەوە‬ ‫دووبارە تێهەڵچوومەوە‪.‬‬ ‫ه������ەڤ������اڵ ح����اج����ی‪:‬‬ ‫ئ��ەوش��ەڕان��ەی لەشۆڕشی‬

‫‪48‬‬

‫(مەال یوسف گەزنەیی‪ ،‬محەمەد نەبی‪ ،‬لە ساڵی ‪)1980‬‬

‫گواڵن تیاییدا بەشداربووی و‪،‬‬ ‫دواتر تیایاندا برینداربووی‬ ‫ش��ەڕەك��ان كامانە ب��وون و؟‬ ‫ب��ری��ن��دارب��وون��ەك��ان��ت چۆن‬ ‫بوون؟‬ ‫ مەال یوسف گەزنەیی‪ :‬لە‬‫شۆڕشی گواڵن دا بەشداریی‬ ‫زۆر چاالكی و شەڕم كردووە‪،‬‬ ‫كە ناكرێ‌ لێرە هەمووی باس‬ ‫ب��ك��رێ��ت‪ ،‬ه��ەرل��ەس��اڵ��ی ‪1979‬‬ ‫وە هەركات پێویست بووبێت‬ ‫ئێمە ئامادەبوین‪ ،‬بۆ نموونە‪:‬‬ ‫شەڕەكانی ئێران كە بەسەرمان‬

‫داسەپێنرا‪ ،‬سنووری شارباژێرو‬ ‫سلێمانی بەهاوكاریی لقی (‪3‬‬ ‫و‪ ،)4‬ش���ەڕی دۆڵ���ی ئ��اق��وب��ان‪،‬‬ ‫ش������ەڕی ‪/88‬ی ه���ەن���درێ���ن‬ ‫گ��ەرەوان‪ ،‬لەچوونی بەسەدان‬ ‫مەفرەزە بۆناو دیاناو هەریرو‬ ‫ه��ەول��ێ��رو پ��ی��رم��ام وش��ەق�لاوە‬ ‫ب��ەش��دارب��ووم��ە‪ ،‬ل��ە شۆڕشی‬ ‫ئەیلوول چوارجار برینداربووم‬ ‫و‪ ،‬لەشوڕشی گواڵن دووجار‬ ‫بەسووكی كەجارێكیان لەساڵی‬ ‫‪ 1983‬ل��ەم��ەك��ت��ەب��ی سیاسیی‬ ‫ل���ە (ل�������ۆاڵن) ب������ەرەو دۆڵ���ی‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫روس��ت �ێ‌ ل��ەب��ارەگ��ای خ��ۆم��ان‬ ‫دەگ��ەرام��ەوەو پێشمەرگەكانی‬ ‫لەگەڵم بوون لەبێركمە بەجێم‬ ‫هێشتن و بەتەنیا گ��ەڕام��ەوە‪،‬‬ ‫ل��ەن��ێ��وان (گۆشینەو حەسەن‬ ‫ب���ەگ) ل���ەگ���ەرووی (ب��ەن��ەب��ی)‬ ‫گەیشتمە گروپە چەكدارێكی‬ ‫زۆر ك��ە زۆری�����ان ج��ام��ان��ەی‬ ‫س���ووری���ان ب��ەس��ت��ب��وو‪ ،‬واش‬ ‫باوبوو هەڤااڵنی خۆمان هەموو‬ ‫ڕۆژان�����ی ه��ەی��ن��ی ه���ەرج���ارەو‬ ‫ناوچەیەك لەگەڵ خەڵكی بۆ‬ ‫رێ���واس و س��ەف��رە دەه��ات��ن و‬ ‫كۆڕیان بۆدەبەستن وخەڵكیان‬ ‫ت���ەن���زی���م دەك�������رد‪ ،‬وام���زان���ی‬ ‫ئ��ەم��ج��ارەش ن��اوچ��ەی دەشتی‬ ‫هەولێرن و بۆ هەمان مەبەست‬ ‫هاتوون‪ ،‬ئەوانەی ئەمجارەیش‬ ‫ك��ەب��ی��ن��ی��م زۆرگ����ەن����ج ب���وون‬ ‫جامانەی سووریان بەستبوو‪،‬‬ ‫زۆر لێان نزیكیان ب��ووم��ەوە‬ ‫ئ��ی��ن��ج��ا زان���ی���م ك���ە م���ەف���رەزە‬ ‫تایبەتییەكانی جاشەكانن‪6( ،‬‬ ‫ ش���ەش) م���ەف���رەزەب���وون و‬‫لەپڕ كەوتمە كەمینیان و ناچار‬ ‫شەڕم كرد‪ ،‬پاش دوو كاتژمێرو‬ ‫نیو ب��ەب��ری��ن��داری لەدەستیان‬ ‫ڕزگ��������ارم ب������وو‪ ،‬ئ���ەوان���ی���ش‬ ‫خەسارەتیان هەبوو‪ ،‬دوای ئەوە‬ ‫ل��ەح��ەس��رەت��ان ه��ێ��رش��ی س��ەر‬ ‫ئ��ەو خەڵكەیان ك��رد ئ��ەوان��ەی‬ ‫هاتبوونە س��ەف��رەو گیاوگۆڵ‬ ‫ك��ردن‪ ،‬بەربوونە لێدانیان‪ ،‬كە‬ ‫ل��ەدوورەوەی��ش تەقەم لێكردن‬ ‫بەرەو سەنگەرەكانی سەربازیی‬ ‫ب��ەع��س ه���ەاڵت���ن‪ ،‬ج��ارێ��ك��ی��ش‬

‫لە ساڵی ‪ 1982‬لەالی راستەوە (خالید زێوەیی‪ ،‬سابیر پیر وسوەیی‪ ،‬عومەر‬ ‫پیر وسوەیی‪ ،‬مەال یوسف گەزنەیی)‬

‫ل���ەش���ەری ن���اوخ���ۆ ل��ەك��ەم��ی��ن‬ ‫تووشی مارپێوەدان هاتم ‪ ،‬كە‬ ‫ب��اری تەندروستیم زۆرخ��راب‬ ‫ب��وو و ل��ەم��ردن ڕزك���ارم بوو؛‬ ‫بەاڵم قاچی چەپم سەقەت بوو‬ ‫و بەم هۆیەوە پەنجەكانی پێم‬ ‫جوولەیان نەماوە‪.‬‬ ‫ه��ەڤ��اڵ ح��اج��ی‪ :‬ئیشی‬ ‫ئێستاتان چییەو؟ دوا وتەی‬ ‫بەریزتان چییە؟‬ ‫ م��ەالی��وس��ف گ��ەزن��ەی��ی‪:‬‬‫ئێستاش وەكو پێشمەرگەیەك‬ ‫ك�����ە ب�������ەس�������ەدان ه���ەڤ���اڵ���ی‬ ‫خوشەویست جێیان هێشتووم‬ ‫و شەهیدبوون یان م��ردوون‪،‬‬ ‫ئ��ام��ادەم لەپێناوگەل و واڵت��م‬ ‫ت��ا دوا دڵ��ۆپ��ی خوێنم خەبات‬ ‫ب��ك��ەم و ش��ەه��ی��دب��م ل��ەپ��ێ��ن��او‬

‫گ��ەڕان��دن��ەوەی كەركووكی دڵ‬ ‫و گشت ن��اوچ��ە داب���ڕاوەك���ان‪،‬‬ ‫وەك����و ئ��ەن��دام��ی ف��ەرم��ان��دەی‬ ‫ه��ەڵ��گ��ۆردی��ش ب���ەردەوام���م لە‬ ‫خ���ەب���ات و پ��ێ��ش��م��ەرگ��ای��ەت��ی‬ ‫ب��ۆ ك����وردو ك��وردس��ت��ان‪ .‬دوا‬ ‫وتەیشم ئەوەیە‪ ،‬هیواو ئاواتم‬ ‫بینینی كوردستانێكی ئ��ازادو‬ ‫سەربەخۆیە بەسەرۆكایەتیی‬ ‫سەرۆك و پێشمەرگە (مسعود‬ ‫ب���ارزان���ی) ی خ��ۆش��ەوی��س��ت‪،‬‬ ‫هیواخوازیشم ئااڵی كوردستان‬ ‫لەهەموو واڵتاندا بشەكێتەوە‪،‬‬ ‫گەورەترین شانازیشم ئەوەیە‪،‬‬ ‫ك����ە م�������اوەی ن���ی���و س���ەدەی���ە‬ ‫ب���ەردەوام���م ل��ەخ��ەب��ات لەژێر‬ ‫ئ����ااڵی ك���وردس���ت���ان و ئ���ااڵی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستانی‬ ‫خۆشەویست‪.‬‬

‫‪49‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫رەشكوژیا ئەنفاالن‬

‫شكری هروری‬ ‫دی���ارە دمێژوویا دویر و نێزیكدا‬ ‫نەت���ەوا ك���وردو گەلێ كوردس���تانێ‬ ‫تووش���ی چەندی���ن پی�ل�ان و پێك���وال‬ ‫بووین���ە ب���و ژ ناڤبرن���ا ك���وردان‬ ‫و وێرانكرن���ا كوردس���تانێ‪ ،‬ئ���ەو‬ ‫شەرێن س���ولتان و خەلیفەیان بناڤێ‬ ‫موس���لمانە تیێ د كرنە سەر كوردان‬ ‫ئارمانج ئەوب���وو نەهێالنا كوردان و‬ ‫بەرزەكرنا كەلتوورێ كوردی‪ ،‬لێ ب‬ ‫هیم���ەت و خوراگریی���ا مللەتێ كورد‬ ‫چی���او گەل���ی و نهالێن كوردس���تانێ‬ ‫بووین���ە گورس���تان ب���و دوژمنان و‬ ‫كەلتوورێ كوردی‪ ،‬هاتە پاراستن‪.‬‬ ‫ل ساال ‪ 1945‬ئەو پیالن و هێرشا‬

‫‪50‬‬

‫حكومەت���ا مەلكی ی���ا عێراق���ێ كریە‬ ‫س���ەر دەڤەرا بارزان تاوانەك بوویە‬ ‫نییەت و ئارماجێ���ن ناڤبرنا كوردان‪،‬‬ ‫ل���ێ خوڕاگریی���ا میللەت���ێ ك���وردو‬ ‫سەركێش���یا (بارزانیێ نەمر) خەباتا‬ ‫كوردینیێ باش���تر هاتە ش���اراندن‪ ،‬ل‬ ‫دوماهیا ساڵێن هەشتیاندا نەخاسمە‬ ‫ل ڕۆژا (‪ )1988/8/8‬رژێما بەعس���یا‬ ‫سەدامێ خوین رێژ نەخشەو پالنێن‬ ‫خوتمامكرن بو جێبەجێ كرنا وێران‬ ‫كرنا كوردس���تانێ ك���و ب ئێكجاری‬ ‫وێران بك���ەن و ژ كوردا چول بكەن‬ ‫و بكەن���ە عەرەبس���تان‪ ،‬هەروەس���ا‬ ‫كارەس���اتا س���ااڵ ‪ 1975‬بووی���ە‬

‫رێكخوش���كرن ب س���ەدان گوندێ���ن‬ ‫كوردس���تانێ راك���رن و چولك���رن‬ ‫و خەلك���ێ وان گون���دا كرین���ە دناف‬ ‫كوملگەهێ���ن زورداری���ێ دا و نی���از‬ ‫ئەوبوو ئەگەر دەلیڤە بو هات لژێریا‬ ‫عێراق���ێ و ل دەولەتێ���ن عەرەب���ی‬ ‫ج���ی ب���و تەرخانكەن‪ ،‬بەل���ێ خەبات‬ ‫و تێكوش���انا پێش���مەرگێن شورەشا‬ ‫ئەیلوول���ێ و گوالن���ێ خەونێ���ن وان‬ ‫مراندن‪ ،‬بەلێ رژێما بەعسا سەدامی‬ ‫ل مەترس���یا دەربازبوونا شورەش���ا‬ ‫ئیس�ل�امی ی���ا ئیران���ێ ب���و عێراقێ و‬ ‫دەرئێخس���تنا ناكوك���ی و ئاریش���ە‬ ‫ێ‬ ‫و ئەجندێ���ن نافخوی���ی ب���و دەڤەر ‌‬ ‫وەالتی ل رێكەفتن���ا جەزایر لێڤەبوو‬ ‫و ش���ەر دژی ئیرانێ ل س���اال ‪1980‬‬ ‫راوەستاند هەتا سااڵ ‪ 1988‬ملیونەها‬ ‫كەس ژ هەردوو الڤە هاتنە كوش���تن‬ ‫و بریندارك���رن و بەرزەك���رن و ب‬ ‫ملیونەه���ا دوالر زی���ان گەهاندن���ە‬ ‫ئابووریێ هەردوو الیا‪.‬‬ ‫شورەش���ا ك���وردی د س���الێن‬ ‫هەشتیاندا دەربێن مەزن داوەستاندنە‬ ‫دام و دەزگەهێ���ن رژێم���ێ و بوویە‬ ‫مەترسی لسەر وان‪ ،‬لەورا شەرێ خو‬ ‫دگەل ئیرانێ راوەستاندو هێزا خویا‬ ‫عەسكەری و چەكداری و دارایێ ئینا‬ ‫كوردستانێ‪ ،‬بەلێ سەدامێ دكتاتورو‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫داردەس���تێن وی بریاردان ڤێ جارێ‬ ‫برەنگەكێ درندانە سەردەریێ دگەل‬ ‫خەلكێ كوردس���تانێ بكەن و دیروكا‬ ‫هەم���ی كریاران بو ناف برنا مللەتان‬ ‫ڤەخاندن و هەمی ش���ێواز بكارئینان‬ ‫وە ل سیاس���ی و ئابووری و ئەمنی‬ ‫و دەروون���ی و لەش���كەری و جڤاكی‬ ‫دانان بو هندێ دابشێن ب بێ دەنگی‬ ‫مللەت���ێ كورد فەن���ا بكەن و هەبوونا‬ ‫وێ نەهێل���ن و هەرچ���ی دل���رەش‬ ‫و گونەهب���ارو درن���دەك ل عیراق���ێ‬ ‫هەیە كومكرن ئو پش���تەڤانیا عەربێن‬ ‫ش���وڤینی و ب بەش���داریا هن���دەك‬ ‫كوردێن خوفروش هەچی كارخانەكا‬ ‫چ���ەك و دەرمان���ا هەی���ە ل دنیای���ێ‬ ‫پەیوەندی پێكرن كوچەك ‌‬ ‫ێ كومكوژو‬ ‫كیمیای���ی پەیدابك���ەن و بدەس���ت‬ ‫خ���و ڤەبین���ن و زانایێ���ن زانس���تی و‬ ‫لەشكری كومكرن بو هندێ دا پالنێن‬ ‫عەس���كەری یێن سەركەفتی بو دانن‬ ‫و درندەترین كەسانێن لناف رژێمێ‬ ‫هاتن���ە تەكلیفكرن ب���و ب جهینانا ڤێ‬ ‫پالنێ ئەوژی (عەلی حەسەن مەجید)‬ ‫بو هاتە ناف كرن ب (عەلی كیمیایی)‬ ‫ئو پەیڤا (ئەنفال) دانا سەرڤان كریارا‪.‬‬ ‫دیارە مەرەما بكارئینانا ڤێ پەیڤێ‬ ‫ئ���ەوە ك���و باوەریێ بو ش���ەركەرێن‬ ‫خ���و جێبەجێ بك���ەت‪ ،‬فەیلەقێن (‪ 1‬و‬ ‫‪ )5‬یێ���ن س���وپایێ عێراق���ێ و هێزێن‬ ‫حەرەس جمهوری و جەیش شەعبی‬ ‫و فەوجێ���ن جاش���ا بڤ���ان قوناغ���ا ل‬ ‫كوردس���تانێ ئەنجام���دان و لڤ���ان‬ ‫قوناغێ���ن خ���ارێ دیارك���ری هاتن���ە‬ ‫ئەنجامدان‪:‬‬ ‫‪ -1‬دەس���ت پێك لە دەڤەرا سەرگەلو‬ ‫و بەرگەل���و ل ڕۆژا (‪-22‬‬ ‫‪)1988/2/23‬‬ ‫‪ -2‬ل دەڤ���ەرا ق���ەرەداغ ل ڕۆژا‬ ‫(‪)1988/3/22‬‬ ‫‪ -3‬ل دەڤ���ەرا گەرمیان ل ڕۆژا (‪3/7‬‬ ‫تا ‪)1988/4/20‬‬ ‫‪ -4‬دەوروبەرێ���ن روب���ارێ زی���ێ‬ ‫بچووك ل ڕۆژا (‪)1988/4/8-7‬‬ ‫‪ -5‬قوناغا (‪ 5‬و ‪ 6‬و ‪ )7‬ل پارێزگەها‬

‫هەولێ���رێ ل ڕۆژا (‪ 5/15‬ت���ا‬ ‫‪)1988/7/7‬‬ ‫‪ -6‬قوناغ���ا هەش���تی و ی���ا دوماهیێ‬ ‫دەڤ���ەرا بادین���ان ل���ە پارێزگەها‬ ‫ده���وك ڤەگ���رت ل (‪8/25‬‬ ‫ت���ا ‪ )1988/9/6‬ك���و ژهەمی���ا‬ ‫بەرڤرهەتر بو‪.‬‬ ‫پ���اش راگەهاندن���ا ش���ەری و‬ ‫راوەس���تاندن د نافب���ەرا عێراق���ێ و‬ ‫ئیرانێ دا ل ‪ 1988/8/8‬عەلی كیمیایی‬ ‫هەچی هێزەكا هەی لبەروكێن شەرێ‬ ‫ئیران���ێ ڤەكێش���ان دەڤ���ەرا بادین���ان‬ ‫و تان���ك و ت���وپ و بالەف���رو چەكێ‬ ‫خویێ كیمیای���ی ئامادەكر ژ چەندین‬ ‫میحوەراڤ���ە هێرش���كر‪ ،‬هەرچەن���دە‬ ‫س���ەركردایەتیا شورەشێ راوەستانا‬ ‫ش���ەرێ عێراقێ و ئیرانێ و دوماهی‬ ‫ئین���ان بكوش���تارێ ب كارەكێ باش‬ ‫زان���ی ل���ێ مەترس���یا كێش���انا هێ���زا‬ ‫رژێم���ێ بو كوردس���تانێ د ئارادا بو‬ ‫كیمیاباران و شەهیدكرنا (حەلەبجە)‬ ‫ب���و س���ەربورەك بو خەلك���ێ مە كو‬ ‫ب ه���ەر حال���ێ هەی خو ژ دەس���تێ‬ ‫رەشێ رژێمێ دووربكەت و خێزانێن‬ ‫خو بەرەف توخوبێن توركیاو ئیرانێ‬ ‫برێ���ك خس���تن‪ ،‬ئارمان���ج ودیاردێن‬ ‫سیاس���ەتا رژێما بەعس���ا س���ەدامێ‬ ‫لدوور ئەنفالكرنا كوردستانێ ئەڤەنە‪:‬‬ ‫‪ -1‬نافبرن و گرتن و كوشتنا بكوم و‬ ‫بەزرەكرنا هزارەها سڤیلێن كورد‬ ‫كو رێژەیا ه���ەرە زۆر ئافرەت و‬ ‫زاروك بوون‪.‬‬

‫‪ -2‬بكارئینان���ا چەك���ێ كیمیایی (غاز‬ ‫ئەعصاب و سارین و خەردەل)‪.‬‬ ‫‪ -3‬سوتن وێران كرنا پتر ژ (‪)4500‬‬ ‫گوندێن كوردستانێ و وێرانكرنا‬ ‫خاندنگەه���او مزگەف���ت و دێ���رو‬ ‫بیرو كانی و ئاڤاهیان‪.‬‬ ‫‪ -4‬دزی���ن و تاالنكرن���ا مل���ك و‬ ‫مەروم���االت و دەرامەت���ێ‬ ‫هاووالتیان‪.‬‬ ‫‪ -5‬گرت���ن و كوش���تن و بەرزەكرن���ا‬ ‫گوندی���ان و جوتیاران ب گونەها‬ ‫هەبوون���ا تاوانب���ارا لدەڤەرێ���ن‬ ‫رزگاركری‪.‬‬ ‫‪ -6‬چێكرن���ا كەچێن دور پێچكری بو‬ ‫خەلكێ خو تەسلیمكری‪.‬‬ ‫‪ -7‬لنافبرنا سەروسامان و ئابووری‬ ‫و ژینگەها كوردستانێ‪.‬‬ ‫‪ -8‬خەلكێ هاتیە ئەنفالكرن پتریا وان‬ ‫زاروك بوون و ‪ %98‬موس���لمان‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫ب راس���تی كارێ س���ەنتەرێ‬ ‫ئەنف���اال ل كوردس���تانێ كری هەژی‬ ‫رێزگرتن���ەكا بەردەوام���ە ی���ا ك���و‬ ‫چەندین دلسوزێن مللەتێ كورد دڤی‬ ‫س���ەنتەری دا كار دك���ەن و دی���روكا‬ ‫پی���روز بو میللەتێ م���ە تومار كریەو‬ ‫ئ���ەف كارێ���ن نیش���تمانی و پی���روز‬ ‫جێ س���ەربەرزی و سوپاس���یێ یەو‬ ‫ئ���ەف هەڤالێ���ن ئ���ەف كارە ئەنج���ام‬ ‫دای بووینە س���تێرەكا گەش د وارێ‬ ‫خەب���ات و بەرخ���ودان و خوراگرییا‬ ‫مللەتێ كورد ل كوردستانا پیروز‪.‬‬

‫‪51‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫بەهۆی كردەوە قێزەونەكانی حزبی‬ ‫بەعس و بەدرەدین عەلی گوندی‬

‫پیرڕەش چۆلدەكرێت و دانیشتوانیشی‬ ‫ئاوارە دەكرێن‬

‫كەمال بلباس پیرڕەشی‬ ‫سـاڵی ‪ 1963‬ب��ۆ گەالنی‬ ‫ع���ێ���راق ب��ەگ��ش��ت��ی و‪ ،‬گ��ەل��ی‬ ‫كوردستان بەتایبەتی‪ ،‬ساڵێكی‬ ‫پ��ڕك��ارەس��ات و ت��ڕاژی��دی��اب��وو‪،‬‬ ‫ح���زب���ی ب���ەع���س���ی دوژم���ن���ی‬ ‫م��رۆڤ��ای��ەت��ی ب��ەك��وودەت��ای��ەك��ی‬ ‫س����ەرب����ازی و ب��ەه��اوك��اری��ی‬ ‫عەبدولسەالم ع��ارف لە (‪/8‬ی‬ ‫شوباتی ساڵی ‪ )1963‬جڵەوی‬ ‫دەس��ەاڵت��ی بەناشەرعی گرتە‬ ‫دەس����ت و ل���ەخ���ۆی و دارو‬ ‫دەس��ت��ەك��ەی ب����ەوالوە ژی��ان��ی‬ ‫ب��ەك��ەس ڕەوا نەدەبینی‪ ،‬دوا‬ ‫ب���ەدوای ‪/8‬ی شوباتی ساڵی‬ ‫‪ 1963‬ژی������ان ل����ەئ����ێ����راق و‬ ‫كوردستان مەرگە ساتبوو‪ ،‬دنیا‬ ‫بۆنی خوێنی لێدەهات؛ چونكە‬ ‫ب��ەع��س��ی��ی��ەك��ان ب���ەئ���ارەزووی‬ ‫هەواو نەفس خەڵكیان دەكوشت‬ ‫و ماڵیان تااڵن دەكرد‪ ،‬ڕژێمی‬ ‫بەعس لەو پەڕی تۆغیاندابوو‪،‬‬

‫‪52‬‬

‫تاقمێكی چ���ەك���داری ب��ەن��اوی‬ ‫ح���ەرەس ق��ەوم��ی ب��ەرداب��ووە‬ ‫گ��ی��ان��ی ئ���ەو خ��ەڵ��ك��ە ب��ێ��ت��اوان��ە‬ ‫ك��وش��ت��ن��ی ك����وردی����ان ال ئ��او‬ ‫خواردنەوەبوو‪ ،‬نیوەی والت لە‬ ‫س��������ەر دەس������ت������ی ئ��������ەوان‬ ‫خ��اپ��وورك��راب��وو‪ ،‬ش���ەو هەتا‬ ‫بەیانی كەس بەتەمای ڕۆح و‬ ‫گیانی خ��ۆی ن��ەب��وو لەترسی‬ ‫ك��وش��ت��ن و ب��ڕی��ن��ی ح���ەرەس‬ ‫قەومی‪ ،‬ئەوان دێوەزمەی زۆر‬ ‫سامناكبوون كەوتبوونە وێزەی‬ ‫گیانی ئ��ەو خەڵكە بێتاوان و‬ ‫سڤیلە‪ ،‬بەڕاستی بەاڵیەك بوون‬ ‫ل��ەئ��ەس��ت��ۆی ئ���ەو گ��ەل��ە ب��ەش‬ ‫مەینەتە ئااڵبوون‪ ،‬شەو لەناو‬ ‫ش����ارە گ���ەورەك���ان خەڵكیان‬ ‫دەگرت و دەڕفاندو نینۆكەكانیان‬ ‫دەردەهێناو جەستەیان شەق‬ ‫شەق دەكرد و خوێی وردیان‬ ‫تێدەكرد‪ ،‬دڕن��دەب��وون هەرگیز‬

‫كردەوەیان لەكردەوەی مرۆڤــ‬ ‫نەدەچوو‪ ،‬لەالیەكی دی چەند‬ ‫ه��ۆزێ��ك��ی ك������وردی ب���ەن���اوی‬ ‫(فرسان سـەالحەدینی ئەیووبی)‬ ‫و‪ ،‬چەند عەشــاییرێكی عەرەبی‬ ‫ب��ەن��اوی س��ـ��ـ��وارەی (خالیدی‬ ‫ك��وڕی وەلید) چەكداركردبوو‬ ‫وەك���و‪ :‬شێخ ع���ەواس و شێخ‬ ‫ح���ەن���ەش و چ��ەن��د س����ەرۆك‬ ‫هۆزێكی دیكەی عەرەبی؛ بەاڵم‬ ‫ئ���ەوەی ك��ە ه��ەر زۆرج��ێ��گ��ەی‬ ‫سەرسوڕمان ب��وو ئ��ەو هۆزە‬ ‫عەرەبە بەناو و دەنگانە بوون‪،‬‬ ‫كە نازانین چ��ۆن وابەئاسانی‬ ‫سەریان دانەواندو چوونە ژێر‬ ‫ڕكێفی ئارەزووی حزبی بەعس‪،‬‬ ‫ب��ەو چەكانەی ڕژێمی بەعس‬ ‫پێی داب����وون ت���ەڕو وشكیان‬ ‫بەیەكەوە دەسووتاند‪ ،‬نیوەی‬ ‫كوردستانیان پ�ێ‌ خ��اپ��وور و‬ ‫ت���ااڵن ك���رد‪ ،‬ل��ە ‪1963/6/13‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ج��اش��ەك��ان��ی شێخ ح��ەن��ەش و‬ ‫ش��ێ��خ ع�����ەواس ب��ەه��اوب��ەش��ی‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ح���ەرەس قەومییەكان‬ ‫بەكەندێناوەیان وەرك����رد‪ ،‬لە‬ ‫ن��زی��ك ش��ارەدێ��ی گ��وێ��ڕ هەتا‬ ‫دەگاتە نزیك شارۆچكەی دوبز‬ ‫ه��ەم��وو گ��ون��دەك��ان��ی دەش��ت��ی‬ ‫كەندێناوە لەسەر دەستی ئەوانه‬ ‫بەر شااڵوی تااڵن و سووتانی‬ ‫ك��ەوت��ن‪ ،‬نزیكەی ‪ 150‬پیاوی‬ ‫بێتاوانیش گیران لەبەندیخانەی‬ ‫ن��وگ��رە س��ەل��م��ان��ی خ����وارووی‬ ‫ع��ێ��راق ق��ای��م��ك��ران‪ ،‬كاتێك كە‬ ‫لەئاقاری گوندی سەربەشاخ‬ ‫تااڵن چییەكان مەڕومااڵتی ئەو‬ ‫گ�����ون�����دە وەك��������و زورب��������ەی‬ ‫گوندەكانی دیكەی كوردستان‬ ‫بەتااڵن دەب��ەن‪ ،‬شوانەكانیش‬ ‫ه���اوار ب��ۆ گ��ون��دی دەب��ەن��ەوە‬ ‫دەڵێن عەرەب مەڕومااڵتی ماڵی‬ ‫ف�ل�ان ك��ەس��ی��ان ب����رد‪ ،‬دی���ارە‬ ‫خەڵكەكەش ویستوویانە ئەو‬ ‫غ���ەدرەگ���ەورەی���ە بەوشێوەیە‬ ‫قەبووڵ نەكەن‪ ،‬مەالی گوندی‬ ‫دەڵ��ێ‌ بیكەن ل��ە ڕاه��ی خ��وای‬ ‫گ����ەورە ل��ێ��گ��ەڕێ��ن ب��اب��ی��ب��ەن با‬ ‫ێ‬ ‫كارەسات لەسەر ماڵی دونیای ‌‬ ‫ن��ەق��ەوم��ێ‌‪ ،‬ه���ەر ل���ەو ك���ات و‬ ‫س��ات��ەدا ه���اواردێ‌ و بەمەالی‬ ‫دەڵ����ێ����ن‪ :‬م��ام��ۆس��ت��ا ع����ەرەب‬ ‫م��ەڕەك��ان��ی ئ��ێ��وەش��ی��ان ب��رد‪،‬‬ ‫دەگ��ێ��ڕن��ەوەو دەل��ێ��ن‪ :‬ئەوكات‬ ‫مامۆستا لچكە كەوێی لەبەر‬ ‫پشتێ‌ ڕادەكاو دەڵێ‌‪( :‬بیانكوژن‬ ‫ئ��ەو سەگبابانە ك��اف��رن)‪ .‬بەم‬

‫شێوەیە لەبەر زەب��رو زەنگی‬ ‫ح��ك��ووم��ەت��ی ب��ەع��س ش���ەڕی‬ ‫ب���ەرەی���ی ل��ەن��ێ��وان ش��ۆڕش��ی‬ ‫ئەیلوول و حكوومەت لە ناوچە‬ ‫پێدەشتەكان دوور كەوتەوە‪،‬‬ ‫ش����ەڕی ب���ەرەی���ی ك��ەوت��ە ن��او‬ ‫چ���ی���ای���ەك���ان؛ ب�����ەاڵم ش���ەڕی‬ ‫پارتیزانی هەر درێژەی هەبوو‬ ‫ل��ەپ��ێ��دەش��ت��ەك��ان��دا‪ ،‬پێشمەرگە‬ ‫ئ��ازای��ان��ە دەس��ت��ی��ان بەهەموو‬ ‫كەلێن و كەلەبەرێك دەگەیشت‪،‬‬ ‫خەڵك زۆر لەبارێكی دەروونی‬ ‫ن��اس��ەق��ام��گ��ی��ر دەژی������ا‪ ،‬ئێمە‬ ‫دانیشتووی گوندی پیرڕەشی‬ ‫ڕۆژه���ەاڵت���ی ه��ەول��ێ��ر ب��ووی��ن‪،‬‬ ‫خاوەنی جۆت و م��ەڕو مااڵت‬ ‫بووین‪ ،‬وەرزی هاوین لەئاخیرو‬ ‫ئ��ۆخ��ری��داب��وو و خ��ەری��ك بوو‬ ‫ب�����ەس�����ەردەچ�����وو‪ ،‬ج��ۆخ��ی��ن‬ ‫(خ��ەرم��ان) هەلگیرابوو‪ ،‬گەنم‬ ‫لەعەمباران كرابوو ك��اوو جۆ‬ ‫داك���راب���وو؛ ب���ەالم هێشتا دنیا‬ ‫ێ گ�����ەرم ب����وو ب����ەروە‬ ‫ن��ەخ��ت � ‌‬ ‫پ��ای��ی��زدەچ��ووی��ن‪ ،‬ئەوكاتیش‬ ‫شێوەی كاركردنی فەالحەتی‬ ‫بەو شێوەیەبوو‪ ،‬ئەوجۆتیارەی‬ ‫ه��ی��ش��ك��ە وەردی ه��ەب��وای��ە‬ ‫پاییزێكی زوو دایدەچاند‪ ،‬پاییز‬ ‫داه����ات����وو ئ��ێ��م��ەش ه��ەن��دێ��ك‬ ‫ه���ی���ش���ك���ەوەردم���ان ه���ەب���وو‬ ‫دام��ان��چ��ان��دو خ��ۆم��ان ئ��ام��ادە‬ ‫دەكرد بۆ قوڕو قوڕكاری‪ ،‬هەر‬ ‫چەندە ئەو ساڵە كەس لەسەرو‬ ‫ماڵ و سامانی خۆی دڵنیانەبوو‬ ‫ئایە چیبەسەردێت لەبەر ترس‬

‫و ت��ۆق��ان��دن��ی ح��زب��ی بەعسی‬ ‫پ��ی��اوك��وژ‪ ،‬خ��ەڵ��ك ه��ەت��رەش��ی‬ ‫ل��ەن��اوەك��ەی��ان چ��ووب��وو؛ ب��ەاڵم‬ ‫شتێكی ب��ەڵ��گ��ە ن��ەوی��س��ت��ە كە‬ ‫ڕەوڕەوەی ژی��ان ناوەست ‌‬ ‫ێ و‬ ‫هەوڵی بەردەوام بوونی خۆی‬ ‫ه����ەردەدات‪ ،‬پەندێكی ك��وردی‬ ‫هەیە دەڵێ‌‪( :‬ناكرێ‌ خاوەن ماڵ‬ ‫ل��ە ت��رس��ی گ���ورگ م����ەڕداری‬ ‫ت����ەرك ب���ك���ات)‪ ،‬خ��ەڵ��ك زۆر‬ ‫بەترس و لەرزو خەمەوە خۆی‬ ‫ئ����ام����ادە دەك������رد ب���ۆ ك���اری‬ ‫ق��وڕك��اری‪ ،‬لەوكات و ساتەدا‬ ‫دەن��گ��ۆی چ��ۆل��ك��ردن��ی گوندی‬ ‫پ��ی��رڕەش كەوتە س��ەر زاران‪،‬‬ ‫ل�����ەدوای چ��ەن��د رۆژێ����ك ل��ەو‬ ‫دەنگۆیە جەنابی ناموبارەكی‬ ‫تینوو بەخوێنی گ��ەل��ی ك��ورد‬ ‫موتەصەڕیفی(‪ )1‬لیوای هەولێر‬ ‫(ب���ەدرەدی���ن ع��ەل��ی) لەڕێگای‬ ‫پۆلیس و موختار ئ��اگ��اداری‬ ‫ك���ردی���ن���ەوە ئ����ەو گ��ون��دان��ەی‬ ‫ك��ەوت��وون��ەت��ە خ���وار زنجیرە‬ ‫چ��ی��ای ت��اری��ن وەك����و‪ :‬گ��ون��دی‬ ‫ش���ەرەب���ۆت و ك��ەس��ن��ەزان و‬ ‫پ��ی��رڕەش و كۆڵەكی گ��ەورەو‬ ‫كۆڵەكی گچكە دەبێ‌ ئەو ڕێزە‬ ‫گوندە لەدانیشتووانی ڕەسەنی‬ ‫خۆی چۆل بكرێن‪ ،‬شوێنەكەیان‬ ‫دەدرێ���ت���ە ه���ۆزی ب��رادۆس��ت‪،‬‬ ‫ئەوكات پێیان دەگۆتن (صۆفی)‬ ‫ل�����ەب�����ەر ئ���������ەوەی ش��وێ��ن��ی‬ ‫ن���ی���ش���ت���ەج���ێ���ب���وون���ی ه����ۆزی‬ ‫ب��رادۆس��ت ك��ەوت��ۆت��ە دەڤ��ەری‬ ‫(كێلەشین و لۆاڵن و سیدەكان)‪،‬‬

‫‪53‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ئەو دەڤ��ەرەش ڕزگاركراوبوو‬ ‫و ل��ەژێ��رك��ۆن��ت��ڕۆڵ��ی شۆڕشی‬ ‫مەزنی ئەیلوول داب��وو‪ ،‬دیارە‬ ‫ئ���ەوك���ات���ی���ش ع��ەش��ـ��ی��رەت��ی‬ ‫ب����رادۆس����ت ل���ەگ���ەڵ ش���ۆڕش‬ ‫نەدەگونجان و زۆر تەبانەبوون‪،‬‬ ‫ح��ك��ووم��ەت ل����ەدژی ش��ۆڕش‬ ‫چەكی پیدابوون بۆیە مانەوەیان‬ ‫لەشوێنی خۆیان زۆر ئەستەم‬ ‫ب���وو‪ ،‬ل��ەگ��ەڵ ش���ۆڕش هەڵیان‬ ‫ن�����ەدەك�����رد خ����اوەن����ی م����ەڕو‬ ‫مااڵتێكی زۆری��ش ب��وون‪ ،‬بۆیە‬ ‫ن��ەدەگ��ون��ج��ا ل��ەن��او ش��ارەك��ان‬ ‫نیشتەجێ‌ بكرێن (ب��ەدرەدی��ن‬ ‫عەلی)ش خۆی لەبەهانە دەگەڕا‬ ‫بۆ چۆلكردنی ئەو ڕێزە گوندەی‬ ‫كەوتوونەتە ب��ەر ئ��ەو بنارەو‬ ‫دەیگوت‪ :‬ژیانی پێشمەرگە لە‬ ‫سەر ئەم گوندانەیە بەشەو نان‬ ‫و پێداوستییەكانیان بۆ دابین‬ ‫دەك��ەن‪ ،‬بۆیە بەهەلی زان��ی و‬ ‫گ��ون��دەك��ان��ی ل��ەدان��ی��ش��ت��ووان��ی‬ ‫ڕەس���ەن���ی خ���ۆی چ���ۆل ك��ردو‬ ‫ێ‬ ‫ع��ەش��ی��رەت��ی ب���رادۆس���ت���ی ل ‌‬ ‫ێ ك���رد‪ .‬دواب�����ەدوای‬ ‫نیشتەج ‌‬ ‫ف����ەرم����ان����ی وال�������ی ه���ەول���ێ���ر‬ ‫(بەدرەدین عەلی) بۆچۆلكردنی‬ ‫گ��ون��دەك��ان‪ ،‬خ��ەڵ��ك ب��ەخ��ەم و‬ ‫پ��ەژارەی��ەك��ی زۆرەوە كەوتە‬ ‫پ��ەل��ەق��اژێ‌ و گ���ەڕان ب���ەدوای‬ ‫ێ گرتن لەشاری‬ ‫خانوو بەكر ‌‬ ‫ێ ڕۆژ‬ ‫هەولێر‪ ،‬باوكم دوو ‪ -‬س ‌‬ ‫لەسەر یەك دەچوو بۆ هەولێر‬ ‫تاكو خانووێكی گچكەی لەگەڵ‬ ‫ماڵە خزمێكی خۆمان لەسێتاقان‬

‫‪54‬‬

‫بەكرێ‌ گرت و خانووەكە دوو‬ ‫ژووری گچكەی هەبوو هەر‬ ‫ماڵە ژوورێكمان بەركەوت ئێمە‬ ‫لەماڵەوە نۆ سەرخێزان بووین‪،‬‬ ‫لەگوندی پ��ی��رڕەش ح��ەوش و‬ ‫خانوو و بەرەیەكی گەورەمان‬ ‫هەبوو؛ ئینجا وەرە لەهەولێر‬ ‫ل�����ەو ك����ون����ە ڕێ����وی����ە ژی����ان‬ ‫بگوزەرێنە‪ ،‬بەهەرحاڵ دەستمان‬ ‫ب��ەم��اڵ گ��واس��ت��ن��ەوە ك���رد بۆ‬ ‫هەولێر‪ ،‬كاروانی یەكەم كەل و‬ ‫پ��ەل��ە گ��ران��ەك��ان��م��ان ب��ەل��ۆری‬ ‫باركرد‪ ،‬ئەوەی تریش ڕۆژانە‬ ‫باوكم ب��ەك��اروان دەی برد بۆ‬ ‫هەولێر‪ ،‬لەو كاتە ناوەختەدا‪ ،‬كە‬ ‫خەڵكی گوندەكە سەرقاڵی ماڵ‬ ‫گواستنەوەو دابینكردنی جێگەو‬ ‫ڕێگەبوون ل��ەو سەروبەندەدا‬ ‫پێشمەرگە چاالكییەك ئەنجام‬ ‫دەدەن‪ ،‬لەو سەردەمەدا (برایمە‬ ‫فەندی) پێشمەرگە بوو؛ بەاڵم چ‬ ‫پێشمەرگەیەكی‬ ‫پێشمەرگە‪،‬‬ ‫ئازای بەهونەرو دڵسۆزو بەناو‬ ‫و دەنگ‪( ،‬برایمە فەندی) جێبێك‬ ‫و زی���ل���ێ���ك���ی ع����ەس����ك����ەری‬ ‫لەحكوومەت دەستكەوتبوو‪،‬‬ ‫ل��ەو ك��ات��ەدا ب��ەخ��ۆی ب��ەج��ل و‬ ‫ێ‬ ‫ب��ەرگ��ی س��ەرب��ازی و هەند ‌‬ ‫پێشمەرگەش بەجلی كوردییەوە‬ ‫ڕوو لەدەڤەری بەڕانەتی دەكاو‪،‬‬ ‫ل�����ەو دەڤ���������ەرەش ه��ەن��دێ��ك‬ ‫چەكداری حكوومەت هەبوون‪،‬‬ ‫(ب���رای���م���ە ف����ەن����دی) ب��ەج��ل��ی‬ ‫سەربازییەوە‪ ،‬كە لەجێبەكەی‬ ‫دادەب��������ەزێ‌ چ���ەك���دارەك���ان���ی‬

‫حكوومەت وادەزانن ئەوە ئامر‬ ‫لیوایە لەگەڵ ئەو چەكدارانەی‬ ‫ح����ك����ووم����ەت ه�����ات�����ووە ب��ۆ‬ ‫سەردانیان‪ ،‬ئەویش بانگەواز‬ ‫دەكات و دەڵی‪ :‬هەر فورسانێك‬ ‫ب���������ەش���������داری ل������ەش������ەڕی‬ ‫ئاژاوەگێڕەكان كردووە كەواتە‬ ‫ش��ەڕی پێشمەرگەی ك��ردووە‬ ‫ح��ك��ووم��ەت خ��ەاڵت��ی دەك���ات‬ ‫بابێتن سواری ئۆتۆمبێل ببێت‪،‬‬ ‫ئ���ەوان���ی���ش ب��ەدڵ��خ��ۆش��ی��ی��ەوە‬ ‫س����واری ئ��ۆت��ۆم��ب��ێ��ل دەب����ن و‬ ‫دەڕۆن ل����ەئ����اوای����ی دوور‬ ‫دەكەونەوە‪ ،‬ئەوكاتە دەزانن كە‬ ‫ئەوانە پێشمەرگەن‪ ،‬ئیتر ئەوسا‬ ‫پ��ەش��ی��م��ان��ی و پ��ەن��ج��ەگ��ەزت��ن‬ ‫دادن�����ادات ت���ازەك���ار ل��ەك��اران‬ ‫ترازاو بەئاسانی كەوتنە دەست‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ە‪ ،‬ب��ۆ بەدبەختیی‬ ‫ئێمەیش ئۆتۆمبێلەكانی برایمە‬ ‫فەندی بەتەنیشت گۆرستانی‬ ‫گوندی پ��ی��رڕەش تێپەڕین بۆ‬ ‫الی گ���ون���دی ك���ەس���ن���ەزان و‬ ‫لەوێشەوە رۆشتنییان بەرەو‬ ‫ه��ێ��ران �ێ‌ ب���ۆ الی (م���وق���ەدەم‬ ‫عەزیز)‪ ،‬خەبەری چاالكییەكەی‬ ‫برایمە فەندی و چەكدارەكانی‬ ‫بەڕانەتی دەگاتە كاربەدەستانی‬ ‫حكوومەت لەهەولێر‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫بیستنی هەواڵەكە حكوومەتیش‬ ‫ه��ێ��زێ��ك��ی زۆری ل���ەج���اش و‬ ‫س����������ەرب����������از ب��������ەه��������اوار‬ ‫دەس��ت��گ��ی��رك��راوەك��ان��ەوە ن��اردە‬ ‫گوندی كەســنەزان و لەوێشەوە‬ ‫بۆ گوندی پیرڕەش‪ ،‬پەندێكی‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫پێشینانیش هەیە دەڵ�ێ‌‪( :‬شەڕ‬ ‫لەبادینان تۆز لە دەرك �ێ‌ مە)‪.‬‬ ‫ڕفاندنی چەكداران لە دەڤەری‬ ‫ب����ەڕان����ەت����ی و ب���ردن���ی���ان و‬ ‫ێ و هەراو‬ ‫بەندكردنیان لە هیران ‌‬ ‫گۆنگەر و ل��ێ��دان و ك��وت��ان و‬ ‫گ��رت��ن ل��ەگ��ون��دی پ��ی��رڕەش��ی‪،‬‬ ‫ل��ەالی��ەك م���اڵ ب��اردەك��رێ��ن و‬ ‫ك�����اروان ل��ەڕێ��دای��ە ل��ەالی��ەك��ی‬ ‫دی��ك��ەی��ش ج���اش و س��ەرب��از‬ ‫بەگوندیان وەرك���ردو كەوتنە‬ ‫گ��ی��ان��ی ئ���ەو خ��ەڵ��ك��ە ب��ێ��ت��اوان��ە‬ ‫لێقەوماوە‪ ،‬ئیتر لێدەو بكوتە‬ ‫ل��ەس��ەر ه��ی��چ وخ���ۆڕای���ی پیاو‬ ‫هەبوو لەبن زنجیری دەبابەیان‬ ‫درێ�����ژ دەك������ردو ه���ەڕەش���ەی‬ ‫پانكردنەوەیان لێدەكر ئەگەر‬ ‫هەر ئێستا چەكی خۆی تەسلیم‬ ‫ن��ەك��ات‪ ،‬ئ��ەوك��ات واب���وو زۆر‬ ‫كەسان چەكی تایبەتیی خۆیان‬ ‫ه��ەب��وو‪ ،‬پیاوێك هەبوو ناوی‬ ‫خاڵندبوو خ��ۆش��ن��اوی بناری‬ ‫چیای سەفین بوو‪ ،‬مەردایەتی‬ ‫ێ‬ ‫و ئازایەتیی ئەو پیاوە تەواوناب ‌‬ ‫هەموو جەستەیان لەپێستیدا‬ ‫وردكردبوو بۆ تەسلیمكردنی‬ ‫چ��ەك��ەك��ەی ه��ەردان��ی پێنەناو‬ ‫گوتی‪ :‬من چەكم نییە تفەكێكی‬ ‫ب���ڕن���ەوی چ��اك��ی��ش��ی ه��ەب��وو‪،‬‬ ‫ب����ەخ����ۆڕاگ����ری و ئ����ی����رادەی‬ ‫بەهێزییەوە جەستەی خۆی‬ ‫ل��ەب��ەر ئ���ەو ه��ەم��وو ل��ێ��دان و‬ ‫كوتانە گ��رت و بڕنەوەكەشی‬ ‫تەسلیم ن��ەك��ردن‪ ،‬ل��ەو ڕۆژە‬ ‫رەش������ەدا خ���ۆش ب��ەخ��ت��ی بۆ‬

‫ئێمەبوو‪ ،‬كە باوكم بەرنەكەوت‪،‬‬ ‫بەیانی زوو هەندێك ك��ەل و‬ ‫پەلی بەكاروان باركردبوو بۆ‬ ‫ه��ەول��ێ��ر پ��ی��اوەك��ان��ی گوندیش‬ ‫ئ��ەوەی بەركەوتبوو (‪ )6‬ڕۆژ‬ ‫لەبەندیخانەی هەولێر مانەوە‬ ‫دوای��ی بەكەفالەت ئ��ازادك��ران‪.‬‬ ‫داخی گرانم (برایمە فەندی) ئەو‬ ‫شێرە بەهیممەتەی كوردستان‬ ‫لەساڵی ‪ 1966‬لەبەری مەرگەو‬ ‫پ���ش���دەر دەك���ەوێ���ت���ە ب��ۆس��ەی‬ ‫ش������ەڕی ن�����اوخ�����ۆی ئ���اغ���ای‬ ‫میرئاودەلیان و بەغەدر شەهید‬ ‫ك������را‪ ،‬ب�����ەداخ�����ەوە چ��ەن��دی��ن‬ ‫قارەمانی وەكوو برایمە فەندی‬ ‫خۆشەویستی پارتی و بارزانی‬ ‫خ��وێ��ن��ی گ���ەش���ی���ان ل��ەپ��ێ��ن��او‬ ‫ڕزگاركردنی خاك و نەتەوەی‬ ‫كورد بەناهەق ڕژا‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەو هەموو غەدرو‬ ‫ستەم و ئازاردانە لەوالشەوە‬ ‫خەڵكەكە بەردەوامبوو لەماڵ‬ ‫باركردن بۆ هەولێر‪ ،‬دەگێڕنەوەو‬ ‫دەل���ێ���ن‪ :‬ل��ەئ��اخ��ی��رو ئ��ۆخ��ری‬ ‫ش���ەڕی ی��ەك��ەم��ی ج��ی��ه��ان‪ ،‬كە‬ ‫سوپای عوسمانی لەشەڕەكەدا‬ ‫شكستی خوارد لەسەر دەستی‬ ‫س���وپ���ای ب��ەری��ت��ان��ی��ا دەل���ێ���ن‪:‬‬ ‫پاشماوەی سوپای عوسمانی‬ ‫ئەوەی مابوو باری دەكرد بۆ‬ ‫ت��ورك��ی��ا س��وپ��ای بەریتانیاش‬ ‫ل���ەش���وێ���ن���ی ئ��������ەوان ب����اری‬ ‫دەخست‪ ،‬مێژوو بۆ ئێمە خۆی‬ ‫دووب��ارە ك��ردەوە‪ ،‬ئێمەبارمان‬ ‫دەكردو برادەرانی عەشیرەتی‬

‫برادۆستیش لەشوێنی ئێمەدا‬ ‫باریان دەخست‪ ،‬خۆمان هاتینە‬ ‫هەولێرو م��ەڕو مااڵتیش هاتە‬ ‫ئ��اق��اری گ��ون��دی ح��ەس��ارۆك‪،‬‬ ‫لەهەولێر حەوشێكی گچكەو‬ ‫م��اڵ و خێزانێكی زۆر ئێمەی‬ ‫ێ‬ ‫ل��ەئ��ام��ێ��ز گ����رت‪ ،‬ب��ەب��ی��رم د ‌‬ ‫ئ��ێ��وارەی��ەك میوانمان هەبوو‬ ‫ب��ۆ دڵ��ن��ەوای��ی ئێمە هاتبوونە‬ ‫س���ەردان���م���ان‪ ،‬م��ن��ی��ش ئ��ەوس��ا‬ ‫ب��ەت��ەم��ەن گچكە ب���ووم‪ ،‬سەر‬ ‫ێ گ��ەرم ب��وو‪،‬‬ ‫جێگاكەم نەخت ‌‬ ‫ه��ەر ئ��ەوالو و ئەمالم دەك��رد‬ ‫خەوم لێنەدەكەوت‪ ،‬مێوانەكەش‬ ‫پرسیاری لێكردم گۆتی‪ :‬ئەوە‬ ‫گ��ەرم��ات��ە خ���ەوت ل��ێ��ن��اك��ەوێ‌‪،‬‬ ‫منیش وەاڵم��م دای���ەوەو گوتم‬ ‫ب��ەڵ �ێ‌ گ��ەرم��ام��ە ب��ۆی��ە خ��ەوم‬ ‫لێناكەوێ‌‪ ،‬گوتم‪ :‬ئێستا لەگوندی‬ ‫پیرڕەشی نەبای ك��زە بایەكی‬ ‫سەفینی لێدابای‪ ،‬هەمووالیەك‬ ‫بەمیوانەوە پێكەنین‪ ،‬هەڵبەتە‬ ‫دیارە وەاڵمەكەی من لەتەمەنی‬ ‫من و ئەوكاتی گەورەتر بووە‬ ‫ب��ۆی��ە پ��ێ��ك��ەن��ی��ون‪ ،‬ب��ەڕاس��ت��ی‬ ‫لەوخانووە بچووكەدا ژیانمان‬ ‫ناخۆشبوو بۆیە باوكم لەگەڵ‬ ‫خ��زم��ان��ی گ���ون���دی پ��ی��رڕەش‬ ‫و ش����ەرەب����ۆت ل��ەب��ەرام��ب��ەر‬ ‫نەخۆشخانەی ك��ۆم��اری ‪200‬‬ ‫مەتر ئ���ەرزی ك��ڕی‪ ،‬ئێستاش‬ ‫شوێنەكە پێی دەڵێن گەڕەكی‬ ‫(شەرەبۆتی و پیرڕەشی) یان‬ ‫لە سەر ئەرزەكە دوو ژووری‬ ‫بەخشت و قوڕمان دروستكردو‬

‫‪55‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫م��اڵ��ەك��ەم��ان گ��واس��ت��ەوە ن��او‬ ‫خانووكە‪ ،‬گەڕەكەكەمان زۆر لە‬ ‫قەزای ناوەندی ئەوسای هەولێر‬ ‫دوورنەبوو‪ ،‬لەبەرامبەرقەزای‬ ‫ناوەندی هەولێر گۆڕەپانێكی‬ ‫گەورە هەبوو شوێنی ئێستای‬ ‫ن���ەخ���ۆش���خ���ان���ەی خ����ان����زادو‬ ‫ب���ازاڕی هەولێرمۆڵی ئێستا‪،‬‬ ‫ل���ەو گ���ۆڕەپ���ان���ە ب��ەف��ەرم��ان��ی‬ ‫(ب���ەدرەدی���ن ع��ەل��ی) ل��ەوان��ەی��ە‬ ‫(‪ - 100‬سەد هێسترو گوێدرێژ)‬ ‫ی خۆشناوانی بناری سەفینی‬ ‫ل���ێ‌ ب���ەس���ت���راب���وون���ەوە‪ ،‬ئ��ەو‬ ‫هێسترو گوێدرێژانە هەمووی‬ ‫گ���ی���راب���وون‪ ،‬وال�����ی ه��ەول��ێ��ر‬ ‫دەیفەرموو‪ :‬خۆشناو بەپشتی‬ ‫ئەو هێسترو گوێدرێژانە كەل و‬ ‫پەل و خ��واردن بۆ پێشمەرگە‬ ‫دەبەن بۆیە دەست بەسەریان‬ ‫دەك��������ەم؛ چ���ون���ك���ە ه��ێ��س��ت��رو‬ ‫گوێدرێژەكان بەند نەكرابوون؛‬ ‫بەڵكو دەس���ت ب��ەس��ەر ب��وون‬ ‫بەپێی یاساش دی��ارە ئالیكیان‬ ‫لەسەرحكوومەت نەبوو؛ بەلكو‬ ‫ل��ەس��ەر خ��اوەن��ەك��ان��ی��ان ب��وو‪،‬‬ ‫خۆشناو‬ ‫خاوەنەكانیانشیان‬ ‫بوون و هەموویان لە گەڕەكی‬ ‫سێتاقان دادەنیشتن‪ ،‬ئیتر ئەوان‬ ‫ڕۆژان��ە كاو و جۆیان بەكۆڵە‬ ‫پشت دەهێنا بۆ واڵغەكانیان‬ ‫تاكوو برسی نەبن‪ ،‬ئەوكردەوە‬ ‫سەیرو سەمەرانە بەردوام بوو‬ ‫تا ڕۆژی (‪ ،)1963/11/18‬ئەو‬ ‫رۆژەی عەبدولسەالم محەمەد‬ ‫عارف كودەتایەكی سەربازی‬

‫‪56‬‬

‫دژی حزبی بەعس ئەنجامداو‬ ‫داو و دەزگای حەرەس قەومی‬ ‫هەڵوەشانەدەوە‪ ،‬عەبدولسەالم‬ ‫ع����ارف ك��ەوت��ە ن���اوی���ان شلم‬ ‫كوێرە ناپارێزم هەر بەعسیەو‬ ‫ئ���ازاب���وو خ���ۆی ب��ش��ارێ��ت��ەوە‪،‬‬ ‫خ��ۆ ع��ەب��دول��س��ەالم عارفیش‬ ‫ئ��ەو پ��ی��اوە چاكە ن��ەب��وو نوێژ‬ ‫ل��ەس��ەر دام��ەن��ی ب��ك��ەی؛ ب��ەاڵم‬ ‫دواب����ەدوای ئ��ەوك��وودەت��ای��ەش‬ ‫ع��ێ��ڕاق ن��ەخ��ت� ‌‬ ‫ێ ئ����ارام ب���ۆوە‪،‬‬ ‫هەموو گەالنی عێڕاق بەكوردو‬ ‫عەرەبەوە ئاهێكی هاتەوە بەر‪،‬‬ ‫ێ ئ��ارام بۆوە‪،‬‬ ‫بارو دۆخ نەخت ‌‬ ‫زۆری نەخایاند عەبدولسەالم‬ ‫ع��ارف لەساڵی ‪ 1964‬داوای‬ ‫وت و وێ����ژی ل���ەش���ۆڕش و‬ ‫ب��ارزان��ی ك��رد ب��ۆ ڕاوەستانی‬ ‫شەڕ ئەوەبوو بارزانی وەاڵمی‬ ‫ئەرێنی دای��ەوەو شاندی ڕژێم‬ ‫هات بۆ كوردستان و لەڕانیە‬ ‫چەند جارێك چاوی بە بارزانی‬ ‫ك����ەوت و ل��ەس��ەر زۆر شت‬ ‫نیمچە ڕێككەوتنیك واژۆك��را‪،‬‬ ‫ل��ی��ژن��ەی ق���ەرەب���ووی ب��اك��وور‬ ‫دامەزرا بۆ قەرەبووكردنەوەی‬ ‫زیان لێكەوتووانی شەڕی نێوان‬ ‫ش��ۆڕش و ح��ك��ووم��ەت؛ ب��ەاڵم‬ ‫قەرەبووەكە لەئاستی زەرەرو‬ ‫زیانەكان ن��ەب��وو‪ ،‬بۆ نموونە‪:‬‬ ‫زی��ان��ەك��ان��ی گ��ون��دی پ��ی��رڕەش‬ ‫بەزەرەرمەندی یەكم و دووەم‬ ‫خەمڵێندرابوو‪ ،‬زەرەرم��ەن��دی‬ ‫یەكەم بە (‪ )15‬دینار قەربوو‬ ‫كرایەوەو زەرەرمەندی دووەم‬

‫بە (‪ )10‬دینار قەربووكرایەوە‪،‬‬ ‫ئێمە لەبڕی ئەو هەموو زەرەرو‬ ‫زی��ان��ەی ل��ێ��م��ان ك��ەوت��ب��وو بە‬ ‫(‪ )15‬دینار قەرەبووكراینەوە‪،‬‬ ‫زەرەرو زیانەكەیشمان بریتی‬ ‫بوو لەمەڕو م��ااڵت بەهەرزان‬ ‫فرۆشتن و بەجێهێشتنی دوو‬ ‫خانووە ك��او ئ��ەو گەنمەی كە‬ ‫دامانچاندبوو (س��ۆف��ی) مەڕو‬ ‫مااڵتیان تێدا بەرەاڵكرد چەپمان‬ ‫لێ‌ نەدووریەوە‪ ،‬ئێمە بەهاری‬ ‫س��اڵ��ی ‪ 1964‬ك��ات��ی شینایی‬ ‫كردن لەهەولیر گەڕاینەوە بۆ‬ ‫گوندی پیرڕەش دەستمانكرد‬ ‫بەشینایی ك���ردن‪( ،‬ب��ەدرەدی��ن‬ ‫ع��ەل��ی)ش ب��ەو ه��ەم��وو تاوانە‬ ‫بەماڵەوە گەڕایەوە بۆ بەغداو‪،‬‬ ‫زۆری نەبرد پێشمەرگەیەكی‬ ‫ق��ارەم��ان��ی ی���ەك دەس����ت‪ ،‬كە‬ ‫خەڵكی سلێمانی دەبێت لەبەغدا‬ ‫دەچ��ێ��ت ل���ەدەرگ���ای ماڵەكەی‬ ‫دەدات و ب����ەدرەدی����ن ع��ەل��ی‬ ‫خۆی دێت دەرگا بكاتەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫پێشمەرگە قارەمانە یەدەگێكی‬ ‫دەم��ان��چ��ەی ل �ێ‌ ب��ەت��اڵ دەك��او‬ ‫ب���ەس���زای گ����ەل و ش��ۆرش��ی‬ ‫دەگەیەنێت‪.‬‬

‫پەراوێز‪:‬‬ ‫‪ –1‬ئەوكاتە لەبری پارێزگار‬ ‫دەگ��وت��را (م��وت��ەص��ەری��ف) و‪،‬‬ ‫ل��ەب��ری پ��ارێ��زگ��ەی��ش دەگ��وت��را‬ ‫(لیوا)‪.‬‬


‫ژماره‌‪ -27-‬ساڵی ‪2013‬‬

‫ئاوردانەوەیەك‬ ‫لەمامۆستا عه‌زیز خواجە ئەفەندی‬ ‫ئاوات ئەبوبەكر ئەحمەد‬ ‫بابانەكان ناوبانگیان بەوە دەنگی داب��ووە كەبرەو دەدەن بەبواری‬ ‫پەروەردە و باڵوبوونەوەی زانستی و هەڵكردنی چرای مەعریفی و دژ بە‬ ‫زیللەت و جەهالەت بۆیە لەالی ئەو میرنشینانەوە بایەخێكی زۆر دەدەن‬ ‫ێ لەو زاتانەی جێ‌ ی‬ ‫بەپیاوانی رۆشنبیرو ئەدیب و ئەدەب دۆستان‪ ،‬یەك ‌‬ ‫بایەخدانی ئەوان بوو مامۆستا (عەزیزی خواجە ئەفەندی) بوو بەدرێژی‬ ‫هەشتا ساڵ تەمەنی لەخزمەتی بواری فێركردندا بڵێسەیەك بوو رۆژگارە‬ ‫كوشەكانی نەزانینی لە گۆڕدەنا‪،‬‬

‫م���ام���ۆس���ت���ای ن����اوب����راو‬ ‫لەتەمەنی حەوت ساڵیەوە چۆتە‬ ‫بەرخوێندن لەسەردەستی مەال‬ ‫سەعیدی گ��ەورە تابڕوانامەی‬ ‫(روشدییەی مەلەكی) بەدەست‬ ‫هێناوە‪ ،‬لەتەمەنی ‪ 18‬ساڵیدا‬ ‫لەسەر داوای كاك ئەحمەدی‬ ‫شێخی سلێمانی‪ ،‬لەساڵی ‪1858‬‬ ‫زاینی قوتابخانەیەكی كردەوە‬ ‫ك���ە س��ودێ��ك��ی ب���ێ‌ س��ن��ووری‬ ‫گ��ەی��ان��دە قوتابیان و ئاشنای‬ ‫كردن بەنووسین و خوێندنەوە‪..‬‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ا ش��ۆڕش��گ��ێ��رێ��ك��ی‬ ‫زان���ی���اری ب��ەه��ۆی ت��وان��ای��ەوە‬ ‫هەڵگیرسان و هانی گەنجانی‬ ‫دا ك��ەب��چ��ن��ە ب��ەرخ��وێ��ن��دن و‬ ‫دوارۆژێكی رووناك بۆخۆیان‬ ‫و ك��ەس و ك��اری��ان ب��ەدەس��ت‬ ‫بێنن ‪ ،‬ئەو هەڵمەت و شەپۆلی‬

‫ه��ان��دان��ە گەیشتە گوندەكانی‬ ‫دەوروب����������ەری س��ل��ێ��م��ان��ی و‬ ‫ك�����وڕان�����ی گ����ون����د ن��ش��ی��ن��ی��ش‬ ‫ێ‬ ‫هاتنە رێ���زی خ��وێ��ن��دن��ەوە ب ‌‬ ‫جیاوازی چینایەتی‪ ،‬هەوڵێكی‬ ‫زۆری دا‪ .‬ب��ۆئ��ەوەی ب��واری‬ ‫خوێندن گەشەی زیاتر بكات‪،‬‬ ‫ق��وت��اب��خ��ان��ەی��ەك لەئاستێكی‬ ‫ب�������ەرزت�������ردا ب���ون���ی���ادب���ن���ێ���ت‬ ‫ك���ەپ���ێ���ش���ن���ی���اری ك����ردب����وو‬ ‫ب��ۆدەس��ەاڵت��ی م��ی��ری ئ��ەوس��ا‪،‬‬ ‫سەعید پاشا كەنازناوی (صدر‬ ‫ااڵع���ظ���م) ب���وو ب��ەب��ن��ەم��اڵ��ەش‬ ‫دان����ی����ش����ت����ووی س��ل��ێ��م��ان��ی‬ ‫ب���وون داواك���ان���ی مامۆستای‬ ‫پێگەیشتبوو ب��ۆی��ە بەتوركی‬ ‫وەاڵم����ی داواك�����ەی مامۆستا‬ ‫عەزیزی خواجە داوەتەوە‪:‬‬ ‫(مامۆستای م��ەزن خواجە‬

‫ئ���ەف���ەن���دی پ���ێ���م چ�����اك ب���وو‬ ‫وەبیرت هێنامەوە بۆكردنەوەی‬ ‫قوتابخانەیەكی بەرزتر؛ بەاڵم‬ ‫چی بكەم نابێ‌ و حەزیش ناكەم‬ ‫ێ‬ ‫لەپیرۆزی ئەو قوتابخانەیە ب ‌‬ ‫بەش بیت)‪ .‬والی یەكی تر ئەوی‬ ‫س��ەردەم��ان بەنێوی (فەریمە‬ ‫تەحسین پاشا) هاتە ناوشارو‬ ‫ب���ەن���اوی���ا گ������ەڕاو س���ەردان���ی‬ ‫ق��وت��اب��خ��ان��ەك��ەی م��ام��ۆس��ت��ا‬ ‫عەزیزی كرد خۆشحاڵی خۆی‬ ‫دەرب�����ری و ل��ەس��ەر كیسەو‬ ‫باخەڵی خۆی چی پێداویستی‬ ‫ه��ەب��وو ل��ەك��ەم��ووك��وڕی بۆی‬ ‫كرین و بۆی دابین كردن‪ ،‬بۆیە‬ ‫لەو رۆژەدا بەئاوازی تیمێكی‬ ‫سەربازی ئاهەنگێگی قەشەنگ‬ ‫ب����ەرێ����وەچ����وو‪ ،‬ك���ەپ���ی���اوان���ی‬ ‫گ��ەورە داوەت ك��راب��وون‪ ،‬هەر‬

‫‪57‬‬


‫ژماره‌‪ -27-‬ساڵی ‪2013‬‬

‫لەبەرچاوی ئاپورەی خەڵكان‬ ‫ف��ەری��م��ە پ��اش��ا وەك ش��ێ��وەی‬ ‫خوتبە دوو رێگەی بۆ خواجە‬ ‫ئەفەندی دیاری كرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬ق���وت���اب���خ���ان���ەی���ەك���ی‬ ‫تربكاتەوە بەناوی (تەحسین)‬ ‫وە خۆ ئەگەر پەسەند نەكرا‪.‬‬ ‫‪ -2‬لەگەڵ خۆیدا بچێت بۆ‬ ‫ئەستەنبۆڵ و بەڵێنی دایە بیكات‬ ‫بە (شێخ االسالم)‪ .‬گ‪.‬‬ ‫وەس���م���ان ئ���اغ���ای ب��اوك��ی‬ ‫عەزیزی خواجە رازی نەبوو‬ ‫ل���ەس���ەر ئ���ەو دوو داوای�����ەی‬ ‫ت��ەح��س��ی��ن پ��اش��ا و ‪ ،‬ئەمیش‬ ‫لەسەر داوای باوكی بایەخی‬ ‫دا بەو قوتابخانەیەی بەناوی‬ ‫(روش����دی����ی����ەی ع���ەس���ك���ەری)‬ ‫تادەهات بواری مەعریفی لەو‬ ‫قوتابخانەیەدا گەشەی دەسەند‬ ‫و گ��ەی��ش��ت��ە ئ�����ەوەی وان����ەی‬ ‫فەڕەنسیشی تێدا بخوێنرێت‪،‬‬ ‫تاساڵێك پێش كۆچكردنیشی‬ ‫ێ‬ ‫ل��ەه��ەوڵ��دان و كۆششێكی ب ‌‬ ‫ووچاندا بوو چ لەقوتابخانەیەكدا‬ ‫چ لەڕۆشنبیركردنی كەسانی‬ ‫ت��ردا پەیوەندی كۆمەاڵیەتیدا‬ ‫ب�������ەردەوام ب����وو‪ .‬ب��ن��ەم��اڵ��ەی‬ ‫ع���ەزی���زی خ���واج���ە ئ��ەف��ەن��دی‬ ‫دەچ��ن��ە س���ەر (خ���ان ئەحمەد‬ ‫خانی ئەردەاڵن) لەیەكێك بووە‬ ‫ل��ە حوكمڕانانی ئ����ەردەاڵن و‬ ‫لەناوچەی شارەزوورو ماوەت‬ ‫دا دەس��ەاڵت��دارب��ووە‪ ،‬تێكەڵیان‬ ‫ب���ووە ل��ەگ��ەڵ ه���ۆزی گ��ەاڵڵ��ی‬

‫‪58‬‬

‫دا‪ ،‬ل��ە گ��ون��دی ئ��ەح��م��ەد ئ��اوا‬ ‫خاوەنی مولك بووە‪ ،‬كوڕێكی‬ ‫پاش خۆی جێهێشتووە بەنێوی‬ ‫(عوسمان ئاغا خ��ان) كە پاش‬ ‫كۆچی باوكی ماوەیەكی زۆر‬ ‫فەرماننشینی لەئەستۆی خۆی‬ ‫گرتووە‪ ،‬ئەمیش خاوەنی دوو‬ ‫ك���وڕ ب����ووە ب��ەن��ێ��وی (ع��ەل��ی‬ ‫ب���اب���ووی گ��ەاڵڵ��ی و حوسێن‬ ‫ئاغا) و حوسێن ئاغا كوڕێكی‬ ‫لێ‌ بەجێماوە بەناوی (رەسول‬ ‫ئاغا) كەدەكاتە بابی عوسمان‬ ‫ئاغا و عزیز خواجە ئەفەندی‬ ‫دەكاتە كوڕی ئەم‪.‬‬ ‫ل�������������ەدوای دەس������ەاڵت������ی‬ ‫(ج��ەن��گ��ی��زی��ەك��ان) م��ی��ری بابە‬ ‫ئەردەاڵنی كەلەگەڵ هۆزەكانی‬ ‫گ���ۆران���دا ژی����اوە ئەمارەتێكی‬ ‫دام���ەزران���دووە ب��ەن��اوی (بابە‬ ‫ئەردەاڵنی) كە خۆیشی پیاوێكی‬ ‫بەتوانا و لێ‌ وەشاوە بووە و‪،‬‬ ‫ناوەكەیشی گۆریوە بە (قوبادی‬ ‫ك���وڕی ف��ەی��رۆزی س��اس��ان��ی)‪،‬‬ ‫لەوەیبەكی كورتدا دەسەاڵتی‬ ‫ل��ەب��رەو داب����ووە سنوورێكی‬ ‫زۆری ل��ەژێ��ر ركێف داب���ووە‪،‬‬ ‫مەستوورە خانمی ئەردەاڵنی‬ ‫ب����ەم ج�����ۆرە ب���اس���ی���ان ل��ێ��وە‬ ‫دەكات‪ :‬پێم وایە ئەردەاڵنیێكان‬ ‫لەنەتەوە و نەوەی ئەردەشێری‬ ‫بەبەن‪ ،‬لەڕۆژگارێكدا بەشێكیان‬ ‫لەوواڵتی شام گیرساونەتەوە‪،‬‬ ‫ساڵی ‪ 1262‬زاینی ئیمام حەسەن‬ ‫ك��ردوی��ن��ە وال���ی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬

‫پ��ش��ت��او پ��ش��ت ح��وك��م��ران��ی��ان‬ ‫ت��ێ��داك��ردووە‪ ،‬مامۆستا ه��ەژار‬ ‫ل��ەب��ارەی ئ��ەم��ان��ەوە ڕای وای��ە‬ ‫دەچ�����ن�����ەوە س�����ەر ئ��ەح��م��ەد‬ ‫م���ەروان���ی ـ���ـ ن��س��ر ال���دول���ە ــ‬ ‫كەفەرمان رەوای (دیاربەكر)‬ ‫دوای لێك ه��ەڵ��وەش��ان��ەوەی‪،‬‬ ‫ی��ەك �ێ‌ ل���ەو م��ی��ران��ەی ل��ەش��ام‬ ‫ب��وو ‪ ،‬دەگ��ەڕێ��ت��ەوە ن��اوچ��ەی‬ ‫ش����ارەزوور ل��ەب��ەر لێهاتووی‬ ‫و زان����ای����ی خ�����ۆی‪ ،‬ب���ۆت���ەوە‬ ‫ب��ەوال��ی و (ق����ەاڵی زەڵ����م) كە‬ ‫ئ��ێ��س��ت��اش ئ����اس����اواری م���اوە‬ ‫ك�����ردوت�����ە س����ەرك����ردای����ەت����ی‬ ‫ب��ۆح��وك��م��ڕان��ی��ەك��ەی ب��ەس��ەر‬ ‫ه��ەم��وو ن��اوچ��ەی ش���ارەزوور‬ ‫دا‪ ،‬ئ���ەوەی جێگای سەرنجی‬ ‫م���ن���ە ئ����اوات����ەخ����واز ب���ووی���ن‬ ‫قوتابخانەیەك بەناوی خواجە‬ ‫ئەفەندی ی��ەوە لەكوردستاندا‬ ‫نیە‪ ،‬ن��اوەرۆك��ی ئ��ەم بابەتەش‬ ‫ج��گ��ە ل����ەوەی س���ەرب���ووردەی‬ ‫ژیانی مامۆستا خواجە ئەفەندی‬ ‫و ڕۆڵ��ی پ��ی��رۆزی دەخەینەوە‬ ‫بەردیدی رۆشنبیران مێژووی‬ ‫ه������ەوڵ و ك���ۆش���ش���ی ه��ێ��ن��د‬ ‫ه��ەڵ��دەگ��رێ��ت ئ��ەو مامۆستایە‬ ‫لەیاد نەكرێت‪.‬‬

‫*س�����ەرچ�����اوە‪ :‬گ����ەورە‬ ‫ب��ان��گ��خ��وازی ك����ورد ك��اك‬ ‫ئەحمەدی شێخ‪.‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ڕۆڵــی گــوندنـشینان‬ ‫لەسەردەمی شــۆرشــدا‬ ‫ئا‪ :‬كەیفی مەال شاكر زمارەیی‬ ‫ئ��ەگ��ەر ئ��ـ��اوڕێ��ك ل��ەس��ەردەم��ی‬ ‫س���ەره���ەڵ���دان���ی زۆرب������ەی زۆری‬ ‫ش��ـ��ـ��ۆڕش��ەك��ان��ی ك��ـ��ـ��ورد ب��دەی��ن��ەوە‬ ‫ئ���ـ���ـ���ەوە ئ����ەو راس��ـ��ـ��ت��ی��ی��ەم��ان بۆ‬ ‫بــەدیار دەكەوێت كە گوندنشینانی‬ ‫ك��ـ��وردس��ت��ان ل���ە خ��زم��ەت��گ��ەی��ان��دن‬ ‫ب��ە ش���ۆڕش و پێشمەرگـایـەتی و‬ ‫قــوربانیدان لــەپێشەوەی رێـزی‬ ‫ش���ۆڕش و ش��ۆڕش��گ��ێ��ران بووینە‪،‬‬ ‫بەتـایبەت لـــەسەردەمی شــۆڕشـی‬ ‫مــــەزنــی ئــەیلـوول ئەگەر زیاتر‬ ‫هەڵوێستەیەك بكەین ئەوەمـان بـۆ‬ ‫روون دەبێتەوە كە جگە لــەو ژمارە‬ ‫زۆرەی خەڵكی گوندنشینان كە‬ ‫دەبــوونە پێشمەرگـەو كادێری حزب‬ ‫بۆ بەرگری كردن لە خاكی پیرۆزی‬ ‫ك��وردس��ت��ان و هۆشیاركردنەوەی‬ ‫میللەت و چـاندنی بـیری نەتەوەیی‬ ‫لەنێو دڵـی ه��ەر تاكێكی ك��ـ��ورد تا‬ ‫میللەتی ك��وردی��ش وەك���و ه��ەم��وو‬ ‫م��ی��ل��ل��ەت��ان��ی س����ەر رووی زەوی‬ ‫ب��ەئ��ـ��ازادی و ئامانجـەكانی خـۆی‬ ‫ب��گ��ـ��ات‪ ،‬ه���ەر گـوندنشینان ب��وون‬ ‫ببوونە سەرچاوەی دابین كردن و‬ ‫ناندانی پێشمەرگە‪ :‬چونكە شـۆڕش‬ ‫سەرچاوەی دارایی زۆر خراپ بـوو‬ ‫و زۆر زەحمەت ب��وو‪ ،‬وەك ئێستا‬ ‫بتوانرابایە خ���واردن و جلوبەرگ‬ ‫بۆ هێزی پێشمەرگە دابین بكرایە‪،‬‬ ‫ب��ۆی��ە س��ەرج��ەم ه��ێ��زی پێشمەرگە‬ ‫بەتایبەت لەكاتی جەولــە و گـەڕانیان‬ ‫ب���ەن���اوچ���ەك���ان���ی ك���وردس���ت���ان لە‬ ‫گوندەكان پـشوویان دەدا و نانـیان‬ ‫بـۆ ئامادە دەكرا (پێشمەرگە) هێندە‬ ‫خۆشەویست بوو الی گوندنشینان‬ ‫وەك براو كەسێكی ناو خێزانەكانی‬ ‫خۆیان حساب دەكران‪ ،‬بۆیە زۆرجار‬ ‫لەالیەن ئافرەتەكانیان جلـوبەرگی‬ ‫پێشمەرگە دەشــوراو گـــەرمـاویان بۆ‬ ‫ئــامادە دەكـرا‪ .‬ڕۆڵ و خزمەتـەكانی‬

‫گوندنشینان لەسەردەمی شۆڕش‬ ‫و پ��ێ��ش��م��ەرگ��ای��ەت��ی��دا ه��ێ��ن��دە زۆر‬ ‫بوون تاوای لێـهات دوژمن هەستی‬ ‫بەترسێكی زۆر كــرد‪ ،‬دەكرێ بێڵـین‬ ‫یەكێ لە هـۆكارە هەرە گرنگەكانی‬ ‫ه��ەێ��ـ��م��ەت��ی ت��ێ��ك��دان��ی گ��ون��دەك��ان��ی‬ ‫كوردستان لەالیەن رژێمی بەعسەوە‬ ‫ڕۆڵ و گرنگی پێگەی گوندنشینانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب���ووە ل��ە ب����رەودان بە‬ ‫ش��ۆڕش و پێشمەرگایەتیدا‪ .‬بۆیە‬ ‫رژێمی بەعس لە ساڵـی هەشتاكانەوە‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت ل���ە س���ن���ووری ق����ەزای‬ ‫م��ەخ��م��ور ب��ەش��ێ��وەی��ەك��ی بەربــاڵو‬ ‫ه��ەڵ��م��ەت��ی ت��ێ��ك��دان��ی گ��ـ��ون��دەك��ان��ی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ی دەس����ت پ��ێ��ك��رد ب��ەو‬ ‫ن���ی���ازەی پشـتی ش��ۆڕش��ی ك��ورد‬ ‫بەزەوی دابدات لەڕاستی دا دوژمن‬ ‫ب��ە تێكدانی الدێ��ك��ان��ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫ئـــامـانـجەكەی خـــۆی پێــكا‪ :‬چونكە‬ ‫دوای ت��ێ��ك��دان��ی ن��زی��ك��ەی (‪)4500‬‬ ‫گ��ـ��ون��دی ك��وردس��ت��ان جموجۆڵـی‬ ‫هێزی پێشمەرگە زۆر كەم بۆوە تا‬ ‫ئەو كاتەی ب��ارودۆخ��ی سیاسی لە‬ ‫عێراق و ناوچەكـە بەگشتی گـۆڕانی‬ ‫ب��ەس��ەرداه��ـ��ات ه��ەر وەك جەنابی‬ ‫سەرۆك بارزانی لە كاتی داستانی‬ ‫(خواكوڕەك) لەگەڵ پێشمەرگەكان‬ ‫ئەم پێشبینی یەی ك��رد‪ .‬ئەوەبـــوو‬ ‫ڕاپــــەرین لـــــەســــەرەتای مانــگی‬ ‫ئ���اداری ساڵــی ‪ 1991‬دژ ب��ەدام و‬ ‫دەزگاكانی بەعسی دەستی پێكرد‪،‬‬ ‫كە خۆی لەخۆیدا ئەم راپەرینەش‬ ‫شۆرشێكی م��ەزن��ی پێشمەرگە و‬ ‫گەلـی كورد بوو بۆ زیاتر ناساندنی‬ ‫كێشەی ڕەوای میللەتی كوردمان‪.‬‬ ‫ل�����ەدوای پێكهێنانی ح��ك��ووم��ەت��ی‬ ‫هەرێمی كوردستان و باش بوونی‬ ‫ب���اروگ���وزەران���ی خ��ەڵ��ك بەگشتی‬ ‫چ������اوەڕوان دەك��ـ��ـ��را الدێ��ك��ان��ـ��م��ان‬ ‫جارێكی تر ل��ەالی��ەن حكوومەت و‬

‫خەڵكەكەی ئ��ـ��اوەدان بكرابایـەوە‬ ‫كەچــی تاكـو ئێستاكە زۆرب���ەی‬ ‫زۆری گ��ون��دەك��ان��ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت ل���ە س���ن���ووری ق����ەزای‬ ‫مخمور هەر بەچۆلـــی ماوەتەوەو‬ ‫بەم هۆیەوەش حكوومەت بارێكی‬ ‫قـورسی كەوتە سەر شان و ژیانی‬ ‫شارنشینانیش زەحمـەت تـر بوو‪:‬‬ ‫بێگومان ئەمەش هـۆكاری تایبەتی‬ ‫خ���ۆی ه��ەی��ەو پ��ێ��وی��س��ت��ە پالنێكی‬ ‫توكمە هەبێت بۆ چارەسەركردنی‬ ‫هـۆكارەكان‪ .‬بۆیە ئەگەر بمانەوێت‬ ‫ژیانی شارنشینانمان خۆشتر بكەین‬ ‫و ئ��ەو پاڵەپەستۆیــە زۆرەی كە‬ ‫لەسەر شارەكانی كوردستان هەیە‬ ‫كەم بكەیـنەوە بەتایبەت بــوارەكانی‬ ‫كاركردن و كێشەی نیشتەجێ بوون‬ ‫و هاتووچـۆو دامــەزراندن و زۆر‬ ‫كێشەی تر بەتایبەت ئەگەر بمانەوێت‬ ‫ك���ەرت���ی ك��ش��ت��وك��اڵ ب��ب��وژێ��ت��ەوەو‬ ‫بەرهەمی ناوەخۆیی مان زیاتر بێت‬ ‫و پشت بە تواناكانی ناوەخۆیـمان‬ ‫ب��ب��ەس��ت��ی��ن و ه����ەروەه����ا رۆڵ و‬ ‫خ��زم��ەت��ی ئ��ەو گوندنشینانەشمان‬ ‫ل��ەی��اد نەچێت ك��ە ل��ە رۆژە ه��ەرە‬ ‫سەختەكانی ژیانی خۆیان خزمەتی‬ ‫شۆرشی ك��وردی��ان ك���ردووە‪ .‬ئەوە‬ ‫ب��ێ��گ��وم��ان پ��ێ��وی��س��ت��ە ح��ك��ووم��ەت��ی‬ ‫ك��وردس��ت��ان گرنگی ی��ەك��ی تایبەت‬ ‫ب��ە ئ��اوەدان��ك��ردن��ەوەی گوندەكانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب���دات ب��ەت��ای��ب��ەت ئ��ەو‬ ‫گوندانەی كە كەوتوونەتە سنووری‬ ‫ناوچە كێشە لەسەرەكان بەتایبەتیش‬ ‫گـــــوندەكانی سـەربە قەزای مەخمور‬ ‫ل��ە س��ن��ووری ناحیەكانی (گــوێڕ‪-‬‬ ‫ق��ـ��ـ��ەراج ‪-‬ك��ـ��ـ��ەن��دێ��ـ��ـ��ن��اوە)‪ :‬چونكە‬ ‫زۆربەی زۆری ئەم گـوندانە بەهــۆی‬ ‫نەبوونی خزمەتگوزاریەكانی (ئاو و‬ ‫كارەباو رێگەوبان و تەندرووستی‬ ‫و پ����ەروەردەو ك��ەرت��ی كشتوكال)‬ ‫بە چۆلـی م��اون��ەت��ەوەو زۆربەیان‬ ‫ڕووی����ان ل��ە ش���ارەك���ان ك����ردووەو‬ ‫نیشتەجێ بــوونە‪ :‬بێگومانم ئەگەر‬ ‫ح���ك���ووم���ەت ئ���ـ���ـ���اوڕی ج�����ددی و‬ ‫پێویســـت لەو گـوندانە بـــداتەوە ئەوە‬ ‫ئەو ناوچەیە دەبـێتە ناوچەیەكی زۆر‬ ‫بە پــیت و بەرەكــەت بۆ ئابووری‬ ‫وواڵت‪.‬‬

‫‪59‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫كەمال بابان‬

‫مامۆستایەكی كارامەو‪ ،‬كادیرێكی دڵسۆزو‬ ‫چاالكی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ئا‪ :‬فازیل نەقشبەندی‬ ‫مامۆستا ك��ەم��ال محەمەد‬ ‫بابان ناسراو بە (كەمال بابان)‬ ‫ی��ەك��ێ��ك��ە ل���ەك���ادی���رە دڵ��س��ۆزو‬ ‫چ���االك و ماندوونەناسەكانی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‪،‬‬ ‫ل�����ەك�����ۆن�����گ�����رەی ی���ەك���ێ���ت���ی���ی‬ ‫مامۆستایانی كوردستان ساڵی‬ ‫‪ 1974‬ه��ەڵ��ب��ژێ��ردرا بەئەندامی‬ ‫مەكتەبی سكرتاریەتی یەكێتیی‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ی ك���وردس���ت���ان‪،‬‬ ‫پ��اش تێكچوونی ن��ێ��وان گەلی‬ ‫ك��وردو ڕژێمی بەغدا مامۆستا‬ ‫(ك��ەم��ال ب��اب��ان) چ���ووە ری��زی‬ ‫ش��ۆڕش��ی م��ەزن��ی ئ��ەی��ل��وول��ەوە‬ ‫ب���ەس���ەرۆك���ای���ەت���ی س���ەرۆك���ی‬ ‫هەمیشە زیندوو مستەفا بارزانی‪،‬‬ ‫ماوەیەك لەقەاڵدزێ لەخانووی‬ ‫ع���ەزی���زی ن���ەج���اڕ م���اوەت���ەوە‪،‬‬ ‫پ��اش ب��ۆردوم��ان��ی ق���ەاڵدزێ لە‬ ‫‪ 1974/4/24‬بەخێزانەوە دەچێتە‬ ‫واڵتی ئێران لەناوچەی (قوڵتی‬ ‫و رەب����ەت) جێگیر دەب���ن‪ ،‬لەو‬ ‫ئۆردوگایە دەبێت بە بەڕێوەبەری‬ ‫ق���وت���اب���خ���ان���ەی (ئ�����اس�����ۆس)‪،‬‬ ‫م��اوەی ساڵێك ل��ەواڵت��ی ئێران‬ ‫دەمێنێتەوە لەو ماوەیەدا كاری‬ ‫مامۆستایەتی و سیاسی بەباشی‬

‫‪60‬‬

‫ج��ێ��ب��ەج��ێ��ك��ردوە‪ ،‬ك���ە ج��ێ��گ��ای‬ ‫پێزانین و رەزامەندیی شۆڕش‬ ‫بووە‪ ،‬ئەو ماوەیەی كەمال بابان‬ ‫ئەندامی مەكتەبی سكرتاریەت‬ ‫ب������وو‪ ،‬م���ام���ۆس���ت���ا (م���ح���ەم���ەد‬ ‫ئیسماعیل) س��ەرۆك��ی یەكێتیی‬ ‫مامۆستایانی كوردستان بوو و‬ ‫مامۆستا (پیرۆت ئەحمەد) یش‬ ‫ئەندامی مەكتەبی سكرتاریەت‬ ‫ب���وو‪ ،‬پ���اش ن��س��ك��ۆی ش��ۆڕش��ی‬ ‫م���ەزن���ی ئ���ەی���ل���وول م��ام��ۆس��ت��ا‬ ‫كەمال بابان لەسەر ڕەزامەندی‬ ‫پارتی و هەڤاڵ (جەلیل فەیلی)‬ ‫دەگەڕێتەوە سلێمانی؛ بەاڵم بە‬ ‫گ��ەڕان��ەوەی ب��ۆ سلێمانی پاش‬ ‫ماوەیەكی كەم سەرلەنوێ دەست‬ ‫دەكاتەوە بە خەبات و چاالكیی‬ ‫سیاسی و دەوری ب��ەرچ��اوی‬ ‫دەب���ێ���ت ل��ەدروس��ت��ك��ردن��ەوەی‬ ‫ڕێ���ك���خ���س���ت���ن���ەك���ان���ی پ���ارت���ی‬ ‫دی���م���وك���رات���ی ك���وردس���ت���ان���دا‬ ‫لەپارێزگای سلێمانی‪ ،‬لەسەر‬ ‫چ��االك��ی��ی س��ی��اس��ی ب��ۆ م���اوەی‬ ‫ساڵێك لەزیندانەكانی رژێمی‬ ‫بەعسدا زیندانی دەك��رێ‪ ،‬پاش‬ ‫ڕاپ��ەڕی��ن دەب��ێ��ت ب��ە كارگێڕی‬ ‫لێژنە ناوچەی سلێمانی‪ ،‬پاشان‬

‫بۆ م��اوەی��ەك چاالكیی سیاسی‬ ‫دەگوێزێتەوە بۆ شاری هەڵەبجە‪.‬‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ا ك���ەم���ال ب��اب��ان‬ ‫ب��ەه��ۆی چ��االك��ی��ی سیاسییەوە‬ ‫س��اڵ��ی ‪ 1996‬دەچ��ێ��ت��ە ش��اری‬ ‫(ه���ەول���ێ���ر) ل����ەوێ دەك�����رێ بە‬ ‫جێگری لێژنە ناوچەی سلێمانی‪،‬‬ ‫ل���ەب���ەرئ���ەوەی ك���ە ك��ادی��رێ��ك��ی‬ ‫چ���االك و دڵ��س��ۆز ب��وو ك��را بە‬ ‫بەرپرسی مەكتەبی شەهیدانی‬ ‫لقی ‪ 4‬لەهەولێر لەساڵی‪1998‬‬ ‫بەڕەزامەندی مەكتەبی سیاسیی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫و ب����ە ن������ووس������راوی ژم�����ارە‬ ‫(‪/1112‬ی ڕێكەوتی ‪)1997/9/11‬‬ ‫بەخێزانەوە دەچێتە ئەمەریكا‪،‬‬ ‫س���اڵ���ی ‪ 2006‬دەگ���ەڕێ���ن���ەوە‬ ‫ه��ەرێ��م��ی ك���وردس���ت���ان‪ ،‬ئێستا‬ ‫كەمال بابان ئەندامی مەكتەبی‬ ‫ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی��ی گشتیی پ��ارت��ی‬ ‫دیموكراتی كوردستانە‪ ،‬تا دوا‬ ‫هەناسەیشی وەك خۆی دەڵێت‬ ‫هەر لەسەر ڕێبازی بارزانی و‬ ‫خەباتی ك��وردای��ەت��ی ب���ەردەوام‬ ‫دەبێت‪.‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫یادەوەری‬

‫مامۆستایانی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‬ ‫باس لەسەربردەی ژیان و خەبات و یادەوەرییەكانی‬ ‫خۆیان دەكەن‬ ‫ئا‪ :‬حەیدەر شەریف تەرجانی‬

‫لەچوار چێوەی بایەخدان بەمامۆستایانی‬ ‫شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‪ ،‬ئەوانەی لەڕۆژانی‬ ‫سەختی خەبات و تێكۆشانی گەلەكەماندا ڕۆڵی‬ ‫بەرچاوی خۆیان هەبووە لەپەروەردەو فێركردنی‬ ‫منداڵە چاو گەشەكانی كوردستان‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫نەوەكانی داه��ات��ووی گەلەكەمان لەكاروانی‬ ‫پێشكەوتن و زانست و زانیاری دانەبڕێن‪.‬‬ ‫مامۆستایانی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول لەو‬ ‫س��ەردەم��ان��ەی‪،‬ك��ە حكومەتە شۆڤێنیستە یەك‬ ‫لەدوا یەكەكانی عێڕاق دژایەتیی خواست و ویست‬ ‫و مافە ڕەواكانی گەلەكەمانیان دەك��رد‪ ،‬ئەوان‬ ‫لەناوچە ئازاد كراوەكانی كوردستان وانەی زانست‬

‫و زانیاری پەروەردەیەكی نیشتیمان پەروەرانەیان‬ ‫بەزارۆكەكانی كورد دەدای��ەو‪ ،‬لەهەمان كاتیشدا‬ ‫لەسەنگەرەكانی خەبات و تێكۆشان پێشمەرگەو گیان‬ ‫لەسەردەستبوون بۆ ئەوەی گەلی كوردیش بەو ڕۆژە‬ ‫بگات‪ ،‬كە گەالنی ئازادیخوازی زوربەی واڵتانی دنیا‬ ‫پێیگەیشتوون‪.‬‬ ‫ئەمجارەیشیان لەم دی��دارەدا باس لەژیان و‬ ‫خەبات و تێكۆشانی دوو مامۆستای دیكەی شۆڕشی‬ ‫مەزنی ئەیلوولتان بۆ دەكەین‪ ،‬كە ئەوانیش مامۆستا‬ ‫(عەلی دام��او) و‪ ،‬مامۆستا (قەهار عوسمان ئەبا‬ ‫بەكر)ن‪ ،‬فەرموون لەگەڵ دەقی دیدارەكەی ئەو دوو‬ ‫مامۆستا بەڕێزەدا‪.‬‬

‫(‪)1‬‬ ‫عەلی داماو؛‬ ‫یان بچووكترین پێشمەرگەی سااڵنی‬ ‫یەكەمی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‬ ‫مامۆستاو هۆزانڤان عەلی‬ ‫س��اڵ��ح ع��ەب��دوڵ�ڵا ن���اس���راو بە‬ ‫مامۆستا عەلی داماو‪ ،‬لەڕۆژی‬ ‫چ�����وار ش���ەم���م���ەی رێ��ك��ەوت��ی‬

‫‪ 1950/6/25‬ز لەگوندی ئاشوت‬ ‫لەدەڤەری هەكاری لە باكووری‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ی لەبنەماڵەیەكی‬ ‫ك����������وردپ����������ەروەری ه�����ۆزی‬

‫‪61‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫قوتابخانه‌ی گوندی میرگی ل ‌ه باله‌كایه‌تی ‪1969-1968‬‬

‫(ق��ش��ووری) لەدایكبووە‪ ،‬لەبەر‬ ‫ستەم و زۆرداری����ی دەوڵ��ەت��ی‬ ‫ئەوكاتەی توركیا ناچاركراون‬ ‫زێدی باوك و باپیرانیان بەجێ‬ ‫بێڵن و كۆچ بكەن بۆ باشووری‬ ‫كوردستان و لەشارە جوانەكەی‬ ‫شەقاڵوە نیشتەجێ ببن‪ ،‬داماو‬ ‫لەوێ دەچێتە قوتابخانە ‪ .‬پاش‬ ‫بەرپای شۆڕشی مەزنی ‪11‬ی‬ ‫ئەیلوولی ساڵی ‪ 1961‬هەمووان‬ ‫لەبنەماڵەكەیان دەبنە پێشمەرگە‬ ‫لەهێزی سەفین‪ ،‬داماو لەڕۆژی‬ ‫‪ 1963/6/10‬لەالیەن میرییەوە‬ ‫ف���ەرم���ان���ی گ���رت���ن���ی خ�����ۆی و‬ ‫برایەكی ب��ەن��اوی ك��اك حاجی‬ ‫قشووری دەدرێت و ناچاردەبن‬ ‫بەشەو ڕابكەن بۆ هێزی سەفین‬ ‫بۆالی باوك براو خزمەكانیان‬

‫‪62‬‬

‫و ئەوانیش دەبنە پێشمەرگە‪،‬‬ ‫تەنانەت داماو بەهۆی بچووكیی‬ ‫ت��ەم��ەن��ی��ی��ەوە ب��ەپ��ێ��ش��م��ەرگ��ەی‬ ‫ب��چ��ووك ن��او دەب��رێ��ت‪ ،‬پاشان‬ ‫دەچ��ێ��ت��ە ه��ێ��زی ك����اوە ‪ -‬لقی‬ ‫یەكی پارتیزانی بۆ یەكەمینجار‬ ‫ب���ەش���داری ل��ەش��ەڕی هەیبەت‬ ‫سوڵتان و حاجی قەاڵو چەمی‬ ‫رێ���زان دا دەك���ات‪ ،‬لەڕێكەوتی‬ ‫‪ 1964/3/25‬دەگوێزرێتەوە بۆ‬ ‫ران��ی��ە‪ ،‬ل��ەه��ەم��ان س��اڵ دەك��رێ‬ ‫بەنووسەری دادگای سەنگەسەر‬ ‫تاكو رۆژی ‪ ،1965/6/16‬كاتی‬ ‫شەهیدبوونی برایەكەی شەهید‬ ‫ئ��ەح��م��ەد ن��اس��راو ب��ە ئەحمەد‬ ‫هەركی لەشەقاڵوە‪ ،‬لەو بەدوا‬ ‫دووبارە دەگەڕێتەوە بۆ هێزی‬ ‫سەفین و بەشداری لەشەڕەكانی‬

‫زینەتیرو ب��اوەق��وب و كەپكی‬ ‫حەمەد ئاغاو بالیسان شرێمكەو‬ ‫دەیان شەڕی دیكەی پارتیزانی‬ ‫لە دەڤەرەكانی هێزی سەفین دا‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫لەساڵی ‪ 1966‬بەفەرمانی‬ ‫س�����ەرۆك (ب���ارزان���ی���ی ن��ەم��ر)‬ ‫هەموویان بۆ ناوچەی باڵەك‬ ‫دەگ��وێ��زرێ��ن��ەوەو دەك��رێ��ن بە‬ ‫پ���اس���ەوان���ی ڕادی������ۆی دەن��گ��ی‬ ‫ك���وردس���ت���ان‪ ،‬ل��ەس��اڵ��ی ‪1968‬‬ ‫دام��او دەچێتە خولی دووەم��ی‬ ‫م���ام���ۆس���ت���ای���ان���ی ش������ۆڕش‪،‬‬ ‫پاشان پەیمانگای پێگەیاندنی‬ ‫مامۆستایانی ش���ۆڕش ت��ەواو‬ ‫دەك�����ات و ل��ەگ��ون��دی دەب��ێ��ت��ە‬ ‫مامۆستا قەسرێ و دواتر مێرگی‬ ‫و وەڵزێ‪ ،‬لەهەمان كات دەكرێت‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫بەكادیری لێژنە ناوچەی باڵەك‬ ‫لەدۆڵی (باڵەییان و دیلمان و‬ ‫ق��ەس��رێ و وەرت����ێ)‪ ،‬ل��ە ساڵی‬ ‫‪ 1970‬دەگ��ەڕێ��ت��ەوە ب��ارەگ��ای‬ ‫مەكتەبی سیاسیی بەڕێز بەشی‬ ‫موخابەرەو لەبەدالەی ناوپردان‬ ‫و گەاڵڵە دەستبەكاردەبێ‪ ،‬پاش‬ ‫نسكۆی ‪ 1975‬ئ��اوارەی ئێران‬ ‫دەب���ێ و دەچ��ێ��ت��ە ئ��ۆردوگ��ای‬ ‫زێ���وەو دەك��رێ��ت بەمامۆستای‬ ‫وەرزش و دوای ئەوە بۆ شاری‬ ‫ئەسفەهان دەگوێزرێتەوەو لەوێ‬ ‫دەست دەكات بەخوێندن و پۆلی‬ ‫شەشەمی وێژەیی تەواو دەكات‬ ‫پاشان كۆلیژی دەروونناسی‬ ‫(علم النفس) ل��ەزان��ك��ۆی ئ��ازاد‬ ‫ت��ەواو دەك��ات و دەبێتە دەبیر‬ ‫(م����ودەڕی����س) ل���ە پ��ەی��م��ان��گ��ای‬ ‫ت��ەك��ن��ۆل��ۆژی (ه��ون��ەرس��ت��ان)‬ ‫ل��ەش��اری ئەسفەهان‪ ،‬لەساڵی‬ ‫‪ 2004‬دەگ��ەڕێ��ت��ەوە ب��ۆ خاكی‬ ‫پیرۆزی كوردستانی ئازیز‪.‬‬

‫عەلی داماو خاوەنی چوار‬ ‫ب����رای ش��ەه��ی��دە ب��ەن��اوەك��ان��ی‬ ‫(م��وس��ا‪ ،‬ئ��ەح��م��ەد‪ ،‬س��ەل��م��ان و‬ ‫كاك مەجید)‪ ،‬هەروەها دەیان‬ ‫شەهیدی دیكە لەبنەماڵەكەیان‬ ‫ل���ەس���ەر ڕێ����ب����ازی پ���ارت���ی و‬ ‫بارزانیی نەمر‪ ،‬وەكو لەو پارچە‬ ‫هۆنراوەیەی خۆیدا دەڵێت‪:‬‬

‫دام��او ڕێبازی وەك ئاوێنەیە‬ ‫لەخەبات كردن زۆر بێ وێنەیە‬ ‫ئەڤینداری مافی گەلی خۆیەتی‬ ‫گەر دنیای هەبێ هەر پێشمەرگەیە‬

‫عەلی دام��او؛ حاڵی حازر‬ ‫دیوانێكی هۆنراوەكانی خۆی‬ ‫ل���ەدوو ب��ەرگ��دا ل��ەس��ەر ئەنفال‬ ‫و ق���ڕك���ردن و ج��ی��ن��ۆس��ای��دو‬ ‫كاروانی شەهیدانی شەڕەكانی‬ ‫ش���ۆڕش���گ���ێ���ڕی و خ���ەب���ات و‬ ‫س��ەره��ەڵ��دان��ی ش��ۆڕش��ەك��ان��ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬خستۆتە بەردەستی‬ ‫خوێندەواران‪.‬‬

‫(‪)2‬‬ ‫قەهار عوسمان ئەبا بەكر‪ ..‬لەوكاتەی‬ ‫مامۆستای شۆڕش بووەو وانەی گوتۆتەوە‪،‬‬ ‫پێشمەرگەیش بووەو سەنگەرەكانی دوژمنانی‬ ‫تۆپباران كردوون‬ ‫قەهار عوسمان ئەبا بەكر؛‬ ‫ل���ەدای���ك���ب���ووی س���اڵ���ی (‪)1943‬‬ ‫ی���ەو ل��ەش��ارۆچ��ك��ەی م��ەخ��م��وور‬ ‫لەدایكبووە‪ ،‬قوتابی پۆلی سێیەمی‬

‫ناوەندی ب��ووە‪ ،‬كە پەیوەندی بە‬ ‫محەمەد سەڵتەو سابر سەڵتەوە‬ ‫ك�������ردووە‪ ،‬ئ����ەو دوو ب���رای���ەش‬ ‫ئەوسا كادیری پارتی دیموكراتی‬

‫كوردستان بوون‪ ،‬دەورێكی زۆر‬ ‫باشییان هەبووە لەهێنانە ریزی‬ ‫ق��وت��اب��ی��ان ب���ۆن���او پ���ارت���ی‪ ،‬پ��اش‬ ‫م���اوەی���ەك ی���ەك لەقوتابییەكان‬ ‫ئ��اگ��اداری ك��ردۆت��ەوە‪ ،‬كەقوتابی‬ ‫بەعسی لەنێو قوتابییەكاندا هەن و‬ ‫زانیویانە كەوا قەهار سەر بەپارتی‬ ‫بووە‪ ،‬بۆ ئەوەی كێشەو گرفتی بۆ‬ ‫دروست نەكەن بۆیە چۆتە شاری‬ ‫هەولێرو لەقوتابخانەی ناوەندیی‬ ‫كۆماری خوێندوویەتی‪ ،‬لەو كاتەی‬ ‫كە قوتابخانەكە لەژووری خوێندا‬ ‫ب��ووەو مامۆستا ب��اك��ووری ‪ -‬كە‬ ‫مامۆستای زمانی ئینگلیزی بوو ‪-‬‬ ‫وانەی زمانی ئینگلیزی پێگوتوون‪،‬‬ ‫بەردەستی قوتابخانەكە لەدەرگای‬ ‫پۆلەكەی داوەو گوتوویەتی‪ :‬كێ‬ ‫لەقوتابییەكان ناوی قەهارە ئەوا‬ ‫(ح���ەرەس ق��ەوم��ی) ی��ەك��ان باسی‬ ‫ئەو دەك��ەن‪ ،‬ئەویش بە ئەسپایی‬ ‫ه���ەس���ت���اوەو ل��ەپ��ۆل��ەك��ە ه��ات��ۆت��ە‬ ‫دەرەوەو سەر دی��واری حەوشی‬ ‫ق��وت��اب��خ��ان��ە ه���ەڵ���گ���ەراوەو چۆتە‬ ‫دەرەوەی قوتابخانەو رۆیشتووە‪،‬‬

‫‪63‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ل��ێ��رەدا ئیتر ڕووی لەقوتابخانە‬ ‫ن�����ەك�����ردۆت�����ەوەو پ���ەی���وەن���دی‬ ‫بەریزەكانی شۆرشەوە كردووە‪.‬‬ ‫دوای ئ��ەوەی قوتابخانەی‬ ‫جێهێشتووە ل��ەس��اڵ��ی (‪)1963‬‬ ‫دا پ��ەی��وەن��دی ب��ەه��ێ��زی دەشتی‬ ‫ه���ەول���ێ���رەوە ك�������ردووەو ب��ۆت��ە‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ە‪ ،‬پ����اش م���اوەی���ەك‬ ‫داوای���ان لێكردووە بچێتە ریزی‬ ‫پێشمەرگەكانی ن��او ش��ار‪ ،‬لەناو‬ ‫ش��اری هەولێر لەگەڵ كۆمەڵێك‬ ‫پێشمەرگەی هاوسەنگەری خۆی‬ ‫ك��ەوت��ۆت��ە جموجوڵی پارتیزانی‬ ‫و‪ ،‬لەگەڵ (قادر قەساب و تاهیر‬ ‫ڕەش����اش و س��ەل��ی��م و دای��ك��ی)‬ ‫دا ك��ۆب��وون��ەوەك��ان��ی��ی��ان لەماڵی‬ ‫مامۆستا حەننا ب��ووە‪ ،‬كە ئێستا‬ ‫بەرپرسی ن��اوچ��ەی عەنكاوەیە‪،‬‬ ‫پ��اش��ان ئ��اش��ك��راب��ووە‪ ،‬ئیتر بۆ‬ ‫ئ�������ەوەی ن���ەك���ەوێ���ت���ە دەس���ت���ی‬ ‫دوژم��ن��ەوە داوای گواستنەوەی‬ ‫ك��ردووە بۆ هێزی ك��اوە بۆ الی‬ ‫شەهید ح��ەس��ۆ م��ی��رخ��ان ل��ەوێ‬ ‫لەگەڵ مام وسو دزەیی ماوتەوەو‬ ‫چەندین كارو چاالكیی بەرچاوی‬ ‫ل��ەگ��ەڵ شەهید ش��ەوك��ەت شێخ‬ ‫یەزدین ئەنجامداوە‪.‬‬ ‫پاشان ئەو كاتەی موحسین‬ ‫دەزەی������ی و ڕەش���ی���د س��ن��دی و‬ ‫فاخر مێرگەسووری هاتوونەتە‬ ‫دەڤ���ەرەك���ەی���ان و ت��ۆپ��ی ( ‪25‬‬ ‫ رەت���ڵ) ی��ان ب��ۆ ه��ێ��ن��اون‪ ،‬ئیتر‬‫ئ���ەوان تۆپەكانییان بردوونەتە‬ ‫دەڤ���ەری (دارەش��م��ان��ە) و ل��ەوێ‬ ‫م��اون��ەت��ەوەو ه��ەر ب��ەه��ۆی ئەو‬ ‫تۆپانەوە زۆرسەركەوتنی باش‬

‫‪64‬‬

‫و بەرچاویان بەدەستهێناوە‪ ،‬ئەو‬ ‫كاتەیش كە زرار سابیر سەڵتە چۆتە‬ ‫ق���ەاڵدزێ ئ��اگ��اداری ك��ردۆت��ەوە‪،‬‬ ‫ك���ە ل����ەن����اوپ����ردان پ��ەی��م��ان��گ��ەی‬ ‫پێگەیاندنی مامۆستایانی شۆڕش‬ ‫كراوەتەوە‪ ،‬پەیمانگەكەیش خولی‬ ‫مەشق و ڕاهێنانی بۆ پێگەیاندنی‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ای��ان ك���ردۆت���ەوە‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئەویش پەیوەندی ب��ەو خولەوە‬ ‫كردووەو‪ ،‬كاتێكیش كە خولەكەی‬ ‫ل���ەو پ��ەی��م��ان��گ��ە ت����ەواوك����ردووە‬ ‫گ���ەڕاوەت���ەوە هەڵشۆیەو ل��ەوێ‬ ‫بووە بەمامۆستای شۆڕش‪.‬‬ ‫مامۆستا قەهارلە هەڵشۆیش‬ ‫دان��ێ��ك مامۆستا ب���ووەو وان��ەی‬ ‫بەقوتابییان گۆتۆتەوەو‪ ،‬دانێكێش‬ ‫وەك پێشمەرگە لەسەر تۆپی (‬ ‫‪ - 25‬رەتڵ ) ی كاری كردووەو‪،‬‬ ‫لەگەڵ برا پێشمەرگەكانی دیكەی‬ ‫بەردەوام سەنگەرەكانی دوژمنیان‬ ‫بەخەستی بۆردوومان ك��ردووە‪،‬‬ ‫دانیشتوانی پشدەریش شایەحاڵی‬ ‫ئەو بۆچوونانەن‪.‬‬ ‫مامۆستا قەهار دوای ئەوەی‬ ‫رێكەوتنەكەی ‪ 11‬ی ئاداری ساڵی‬ ‫‪ 1970‬ئەنجامدرا وەك هەموو‬ ‫ئ��ەو ه��ەڤ��اڵ و ه��اوك��اران��ەی‪ ،‬كە‬ ‫لەسەردەمی شۆڕش دا لەناوچە‬ ‫ئ���ازادك���راوەك���ان���ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫مامۆستای شۆڕش بوون‪ ،‬ئەویش‬ ‫لەگەڵ ئەوندا بە بڕیارێكی فەرمیی‬ ‫ح��ك��ووم��ەت��ی ئ���ەوس���ای ع��ێ��راق‬ ‫دامەزراو‪ ،‬دوای ئەوەی بەپێی یاسا‬ ‫تەمەنی وەزیفیی خۆی تەواوكرد‬ ‫ح��اڵ��ی ح���ازر خانەنشینكراوەو‪،‬‬ ‫ل��ەق��ەزای (خ��ەب��ات) نیشتەجێیەو‬ ‫لەگەڵ خێزان و منداڵەكانییدا ژیان‬ ‫دەگوزەرێنێت‪.‬‬

‫ل��������ەدی��������دارێ��������ك��������ی‬ ‫ت�����ای�����ب�����ەت�����داخ�����ان�����ەوادەی‬ ‫مامۆستای كۆچكردو سەلیم‬ ‫ئ��ەح��م��ەد خ���در‪ ،‬بەمشێوەیە‬ ‫ل���ەژی���ان ب��ەس��ەره��ات��ەك��ان��ی‬ ‫خوالێخۆشبوو دوان‪:‬‬ ‫مامۆستا سەلیم ئەحمەد‬ ‫خدر لەساڵی ‪ 1943‬لەشاری‬ ‫ه��ەول��ێ��ر ه��ات��ۆت��ە دن���ی���اوەو‪،‬‬ ‫دوات��ر ژیانی هاوسەرگیری‬ ‫پ��ێ��ك��ه��ێ��ن��اوەوخ��اوەن��ی دوو‬ ‫ك��وڕە ب��ەن��اوەك��ان��ی غ��ازی و‬ ‫س������ەردار‪ ،‬خ��وال��ێ��خ��ۆش��ب��وو‬ ‫ل���ەخ���ان���ەوادەی���ەك���ی ك���ورد‬ ‫پەروەربووەو باوكیشی هەر‬ ‫مامۆستا ب��ووە‪ ،‬لەشۆڕشی‬ ‫ك������ۆم������اری ك����وردس����ت����ان‬ ‫ش��ەه��ی��دب��ووەو ل��ەه��ەڤ��ااڵن��ی‬ ‫بارزانیی نەمریش بووە‪.‬‬ ‫س��������������ەرداری ك������ۆڕی‬ ‫خ��وال��ێ��خ��ۆش��ب��وو ل���ەب���ارەی‬ ‫باوكییەوە گوتی‪ :‬باوكم لەساڵی‬ ‫‪ 1963‬وەك پێشمەرگەیەك‬ ‫پەیوەندی بەشۆڕشی مەزنی‬ ‫ئ��ەی��ل��وول��ەوە ك����ردووە تاكو‬ ‫ساڵی ‪( ،1974‬ساڵی ‪1968‬‬ ‫‪ )1969‬ب���ووە بەمامۆستا‬‫لەقوتابخانەی چۆمان و تاكو‬ ‫ن��س��ك��ۆی ش����ۆڕش ل��ەس��اڵ��ی‬ ‫‪ 1974‬دا‪ ،‬ئینجا ئێمە ئاوارەی‬ ‫ئێران بووین و لەئۆردوگای‬ ‫رەبەت جێنشینبووین‪ ،‬لەوێش‬ ‫باوكم لەقوتابخانەی رەبەتی‬ ‫سەرەتایی سەردەشت بووە‬ ‫مامۆستا‪ ،‬لەساڵی ‪- 1974‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫سەلیم ئەحمەد خدر‬

‫پێشمەرگەو مامۆستایەكی‬

‫شۆڕشی مەزنی ئەیلوول بوو‬ ‫ئا‪ :‬حاجی خەلیل دەرگەڵەیی‬ ‫‪ 1975‬ئێمە ئاوارەی كرماشان‬ ‫ێ ماینەوە‬ ‫كراین چوار ساڵ لەو ‌‬ ‫دوایی ئەوە لەڕێگەی قەسری‬ ‫شیرینی سەر سنووری ئێران‬ ‫ ع��ێ��راق ڕەوان����ەی خانەقین‬‫ك��رای��ن��ەوە‪ ،‬لەخانەقینیشەوە‬ ‫رەوان��ەی پارێزگای ناسریە ‪-‬‬ ‫ناحیەی ف��ەزی��ل��ەی ب��اش��ووری‬ ‫عێڕاق كراین؛ ئەوسا وا باوبوو‬ ‫ئ���ەوەی ل��ەس��ن��ووری ئ��ێ��ران ‪-‬‬ ‫عێراق دەگەرایەوە كەل و پەلی‬ ‫ێ ماڵ‬ ‫ماڵەكەیان لێدەسەندو بەب ‌‬ ‫رەوان��ەی خ��وارووی عێڕاقییان‬ ‫دەك��رد‪ ،‬ل��ەوێ لەالیەن رژێمی‬ ‫بەعسی ئەوكات لەو پارێزگایە‬ ‫ب��ۆ م���اوەی چ��وار س��اڵ وەك��و‬ ‫دەستبەسەر م��ای��ن��ەوە‪ ،‬دوای‬ ‫ئ��ەو چ���وار س��اڵ��ە حكوومەتی‬ ‫ع��ێ��راق ل��ێ��ب��وردن��ی دەرك����ردو‬ ‫داوای ك�����رد ك���وردەك���ان���ی‬ ‫ش��ارەك��ان��ی ب��اش��ووری عێراق‬ ‫ب���گ���ەڕێ���ن���ەوە ك���وردس���ت���ان‪،‬‬ ‫ئ����ەوەب����وو ئ��ێ��م��ە گ���ەڕای���ن���ەوە‬ ‫شاری هەولێر‪ ،‬لەساڵی ‪-1979‬‬ ‫‪ 1980‬مامۆستا سەلیمی باوكم‬

‫گەڕایەوە پەروەردەی هەولێرو‬ ‫ل��ەدی��وان��ی ب��ەرێ��وەب��ەرای��ەت��ی��ی‬ ‫پ��������������������������ەروەردە وەك���������و‬ ‫فەرمانبەردەستبەكاربووەوە‬ ‫ت��اوەك��و ساڵی ‪ ،1983‬میریی‬ ‫ئەوكات بەدوای بارزانییەكاندا‬ ‫دەگ������ەڕا‪ ،‬ئ���ەوەب���وو ئێمەیان‬ ‫راپ��ێ��چ��ی ئ��ۆردووگ��ای��ەك��ان��ی‬ ‫قوشتەپەو جەژنیكان كرد‪.‬‬ ‫س�������ەردارل�������ەدرێ�������ژەی‬ ‫ق��س��ەك��ان��ی��دا گ���وت���ی‪ :‬ب��اوك��م‬ ‫ه��ەرچ��ۆن��ی ب��وو ت��وان��ی خۆی‬ ‫ب��ش��ارێ��ت��ەوەو خ��ۆی بەدەست‬

‫رژێمەوە نەدا‪ ،‬ساڵی ‪1986‬‬ ‫ل������ەپ������ەروەردەی ه��ەول��ێ��ر‬ ‫ب���وو ب��ەئ��ەم��ی��ن��داری ك��ۆگ��ا‬ ‫ت���اك���و س���اڵ���ی ‪ 1991‬ل��ەو‬ ‫ساڵەیشدا راپەڕین دەستی‬ ‫پێكردو باوكیشم بەشداری‬ ‫ل����ەرزگ����ارك����ردن����ی ش���اری‬ ‫ه��ەول��ێ��ردا ك���رد‪ ،‬ه��ەروەه��ا‬ ‫دوای پاككردنەوەی شاری‬ ‫ه��ەول��ێ��ر ل��ەب��ەع��س��ی��ی��ەك��ان‬ ‫بەشداریشی لەرزگاركردنی‬ ‫ش����اری ك���ەرك���ووك���ی دڵ��ی‬ ‫كوردستانیشدا كرد‪ ،‬لەوەیش‬ ‫زی���ات���ر ب���ەخ���ۆی و چ��ەن��د‬ ‫پێشمەرگەیەكی چاونەترس‬ ‫ب��ەش��داری��ی��ان ل��ەداس��ت��ان��ی‬ ‫ش���ەڕی دەرب���ەن���دی ك��ۆڕێ‬ ‫دا ك��ردو توانییان زەرەرو‬ ‫زی��ان��ێ��ك��ی زۆر ب��ەرژێ��م��ی‬ ‫بەعس بگەیەنن و‪ ،‬ئەوەبوو‬ ‫میری داوای وتوێژی كرد‬ ‫لەگەڵ سەركردایەتیی كورد‪،‬‬ ‫ئەوكات باوكم چووە سۆران‬ ‫ێ‬ ‫و نەگەڕایەوە هەولێر‪ ،‬لەو ‌‬ ‫چ��ووە دی��وان��ی پ���ەروەردەو‬ ‫س���ەرك���اری پ��ێ��ش��وی وەك��و‬ ‫ب���ەرپ���رس���ی ك���ۆگ���ا ت��اك��و‬ ‫خانەنشینكرا؛ ب���ەاڵم زۆر‬ ‫ب���ەداخ���ەوە ل��ەس��اڵ��ی ‪2008‬‬ ‫دا ت��ووش��ی نەخۆشییەكی‬ ‫ك���وش���ن���دەب���وو ئ����ەوەب����وو‬ ‫ل���ەڕێ���ك���ەوت���ی(‪)2008/5/14‬‬ ‫كۆچی دوای��ی ك��ردو رۆحی‬ ‫پ��اك��ی بەخاكی كوردستان‬ ‫سپارد‪.‬‬

‫‪65‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫سەرهەڵدانی‬ ‫شۆڕشی مەزنی ئەیلول‬ ‫لەهەورامان‬ ‫ئا‪ :‬تاڵب مستەفا حەمەد ساڵح‬ ‫كە شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‬ ‫ل��ە س��اڵ��ی ‪ 1961‬ب��ەرپ��اب��وو‪،‬‬ ‫ئ��ێ��م��ە ل��ەت��ەم��ەن��ی ‪ 12‬س��اڵ��ی‬ ‫دابووین‪ ،‬دەهاتە بەر گوێمان‬ ‫كە دەیانگوت تفەنگ بەدەست‬ ‫پەیدابوون‪ ،‬لەسەرەتادا سەرمان‬ ‫سوڕدەماو نەماندەزانی تفەنگ‬ ‫بەدەستەمان كێن و مە بەستیان‬ ‫چییە؟ بەرۆیشتنی كات وردە‬ ‫وردە مەبەستەكە ڕوونبووەوە‪،‬‬ ‫ئیتر تێگەیشتین ك��ە تفەنگ‬ ‫بەدەستەكان ئەوانەن كە لەپێش‬

‫‪66‬‬

‫هەموو كەسانی ت��ردا لێبڕاون‬ ‫بۆ خەباتكردن و پارێزگاری‬ ‫ك��ردن��ی گ���ەل و نیشتیمان و‬ ‫ئ��ام��ادەن گیانی خۆیان بكەنە‬ ‫قوربانی خاكی كوردستان‪.‬‬ ‫ه����ەر ل���ەب���ەر ئ����ەوە ن���اوی‬ ‫خۆیان بە (پێشمەرگە) ناساند‪،‬‬ ‫وات����ە گ��ی��ان ل���ەس���ەر دەس���ت‬ ‫ل��ەپ��ێ��ن��او ب��ەدی��ه��ێ��ن��ان��ی م��اف��ە‬ ‫رەواك���ان���ی گ��ەل��ەك��ەم��ان‪ .‬ئێمە‬ ‫ئ��ەوك��ات��ە خ���وا خ���وام���ان ب��وو‬ ‫چاومان بەپێشمەرگە بكەوێت‬

‫و ل��ەن��زی��ك��ەوە ب��ی��ان ناسین؛‬ ‫چ��ون��ك��ە ل���ە وێ��ن��ا ك��ردن��م��ان��دا‬ ‫پێشمەرگەمان وەك پ��اڵ��ەوان‬ ‫دەبینی‪ ،‬دەن��گ��ی هەڵگیرسانی‬ ‫شۆڕش لەدەڤەری هەوراماندا‬ ‫بۆ یەكەمجار لەدێهاتەكانەوە‬ ‫ب�ڵاوب��ۆوە‪ ،‬ئ���ەوەش لەڕێگەی‬ ‫ك����������ۆڕو ك������ۆب������وون������ەوەو‬ ‫هۆشیاركردنەوەی دانیشتوانی‬ ‫دێ��ك��ان و ش��ارە دێ��ك��ان وەك‪:‬‬ ‫(گ���ری���دان���ە‪ ،‬ه�����اوار‪ ،‬پ��ااڵن��ی��ان‬ ‫س����ۆس����ەك����ان‪ ،‬دەرەش����ی����ش‪،‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫خ��ەرپ��ان��ی زەردە ئ���اڵ‪ ،‬بنجی‬ ‫دڕەی‪ ،‬سەرگەت‪ ،‬هانەی دن‪،‬‬ ‫گ��وڵ��پ‪ ،‬ب��اخ��ەك��ۆن‪ ،‬نارنجڵە‪،‬‬ ‫بیاوێڵە‪ ،‬ئیاڵ پێ‪ ،‬بیارە‪ ،‬تەوێڵە)‪...‬‬ ‫هتد‪.‬‬ ‫كادیرانی پارتی و پێشمەرگە‬ ‫دەس��ت��ی��ی��ان��ك��رد ب��ەچ��ااڵك��ی و‬ ‫رۆش��ن��ب��ی��رك��ردن��ی خ���ەڵ���ك و‬ ‫كۆكرندەوەیان و ڕێكخستنیان‬ ‫ب��ەش��ێ��وەی ه��ێ��زی پشتیوانی‬ ‫و ب����ەرگ����ری و ه���ان���دان���ی���ان‬ ‫ب���ۆ پ��ش��ت��گ��ی��ری و ه���اوك���اری‬ ‫ك��ردن��ی ش���ۆڕش بەمەبەستی‬ ‫گەشەپێدانی و بەرەوپێشبردنی‪.‬‬ ‫لەم بوارەشدا دوای ئازادكردنی‬ ‫ن��اوچ��ەی��ەك��ی ف�����راوان و خۆ‬ ‫بەهێزكردنی ش��ۆڕش چەندین‬ ‫دەزگ��������ای خ���زم���ەت���گ���وزاری‬ ‫دام��ەزران��د وەك��و‪ :‬قوتابخانەو‬ ‫كتێبخانە‪ ،‬دادگ���ا‪ ،‬فەرمانگەی‬ ‫كارەباو ئاو‪ ...‬هتد‪.‬‬ ‫پ��اش چەند مانگێكی ك��ەم‪،‬‬ ‫واتە لەسەرەتای ساڵی ‪1962‬‬ ‫دا ب��ەت��ەواوی ش��ۆڕش گەلێك‬ ‫ناوچەی ڕزگاركردو كەوتنە ژێر‬ ‫كۆنتڕۆڵی هێزی پێشمەرگەی‬ ‫كوردستان و بەمەش شۆڕش‬ ‫پێگەی خ��ۆی بەهێزتر ك��ردو‬ ‫دەی��ت��وان��ی گ����ورزی كوشندە‬ ‫لەدوژمن بوەشێنێ‪ .‬ئیتر سات‬ ‫ل���ەدوای س��ات كڵپەی ئاگری‬ ‫ش��ۆڕش هەتا دەه��ات بلێسەی‬ ‫دەس���ەن���دو دوژم�����ن چ��ەن��دان‬ ‫دەڤ����ەرو ش��وێ��ن��ی ستراتیژی‬ ‫لەدەستدا‪ ،‬خەڵكیش ب��ەردەوام‬ ‫لەشارەكان بەنهێنی لە ترسی‬

‫رژێم‪ ،‬پشتیوانی و هاوكارییان‬ ‫بۆ مەفرەزەكانی پێشمەرگەو‬ ‫رێكخستنەكان پێشكەش دەكرد‪،‬‬ ‫هەندێ جاریش ئەم هاوكارییە‬ ‫بۆ ڕژێم ئاشكرادەبوو خەڵكانی‬ ‫دڵسۆزو تێكۆشەر بۆ نەتەوەو‬ ‫خاكەكەیان تووشی ڕاوەدوو‬ ‫و گ��رت��ن و ئ��ەش��ك��ەن��ج��ەدان و‬ ‫تیاچوون دەبوونەوە‪ ،‬دەتوانم‬ ‫بڵێم چەندین ك��ەس لەخەڵكی‬ ‫ت��ەوێ��ڵ��ە گ��ی��ران و س��ەرن��گ��ون‬ ‫ك����ران و ه��ەت��ا ئ��ێ��س��ت��اش بێ‬ ‫س���ەرو ش��وێ��ن��ن‪ ،‬لەئەنجامی‬ ‫ه��ات��ن��ە ئ����ارای ئ���ەم ڕەوش����ە ‪،‬‬ ‫ڕژێم وەك تۆڵە سەندنەوەیەك‬ ‫ل���ەدان���ی���ش���ت���وان���ی ن���اوچ���ەك���ە‪،‬‬ ‫هەستا بەكێشانەوەی هەموو‬ ‫فەرمانگەو قوتابخانەكان لە‬ ‫شارو شارۆچكەو دێهاتەكاندا‬ ‫ب���ەم���ەب���ەس���ت���ی پ��ەك��خ��س��ت��ن��ی‬ ‫ئیشوكاری هاوواڵتیان لەالیەك‬ ‫و‪ ،‬زی��ان گەیاندن بە شۆڕش‬ ‫و هێزی پێشمەرگە لەالیەكی‬ ‫دی��ك��ەوە‪ ،‬پەیامێكیش ب��وو بۆ‬ ‫دەڤ�����ەرە ئ����ازادك����راوەك����ان تا‬ ‫وابزانن ئەم تەنگژەیە خەتای‬ ‫شۆڕشەو بێزاری دەردەبڕن‪.‬‬ ‫بەمجۆرە ڕژێ��م دەیویست‬ ‫گیروگرفت و كۆسپ لەبەردەم‬ ‫گەلەكەماندا دروس���ت بكات؛‬ ‫بەاڵم پیاوانی وریاو ڕشنبیرو‬ ‫م���ام���ۆس���ت���ای���ان���ی دڵ����س����ۆز‪،‬‬ ‫ل��ەب��ەرام��ب��ەر ئ���ەم ه��ەن��گ��اوەی‬ ‫ڕژێ�����م�����دا‪ ،‬دەس���ت���ەوەس���ت���ان‬ ‫ن���ەوەس���ت���ان‪ ،‬ب���ی���ری���ان ل���ەوە‬ ‫ك�����ردەوە ك��ە ن��اب��ێ و ن��اك��رێ‬

‫دەرگای فەرمانگەكان دابخرێت‬ ‫و مندااڵنی كورد ه��ەروا بەبێ‬ ‫خ��وێ��ن��دن چ����اوەڕێ ب��ن و بێ‬ ‫بەش بن لەزانست و زانیاری‬ ‫و دووبارە بگەڕێتەوە باوەشی‬ ‫ن���ەزان���ی و ن��ەخ��وێ��ن��دەواری‪،‬‬ ‫هەربۆیە لەبڕیارێكی ئازایانەدا‬ ‫بڕیاریاندا بەكردنەوەی هەموو‬ ‫ف��ەرم��ان��گ��ەو ق��وت��اب��خ��ان��ەی��ەك‬ ‫لەناوچە ئازادكراوەكاندا وەك‬ ‫تەحەددایەك بۆ هەنگاوەكەی‬ ‫ڕژێم و بەر پەرچدانەوەی پیالنە‬ ‫گ�ڵاوەك��ان��ی‪ ،‬خەڵكی دێكانیش‬ ‫بەگشتی هاوكاری و كۆمەكی‬ ‫هەنگاوەكەی شۆڕشیان كردوو‬ ‫ت��وان��ی��ان ب���ەرەو سەرخستنی‬ ‫ببەن‪ ،‬مامۆستایانی تێكۆشەرو‬ ‫ك��ۆڵ��ن��ەدەری ئ���ەو س��ەردەم��ە‬ ‫ك��ە لەناوچە ئ��ازادك��راوەك��ان��دا‬ ‫ژی��ان��ی��ان دەگ���وزەران���د‪ ،‬هاتنە‬ ‫پێشەوەو قۆڵی مەردایەتیان‬ ‫ل���ێ ه���ەڵ���ك���ردو ئ����ەو ئ��ەرك��ە‬ ‫پیرۆزو نیشتیمانییەیان خستە‬ ‫سەرشانی خۆیان و ‪ ،‬دەرگای‬ ‫قوتابخانەكانیان بەرەو ڕووی‬ ‫م��ن��دااڵن��ی ك�����وردا ك�����ردەوەو‬ ‫پڕۆسەی خوێندیان درێژە پێداو‬ ‫ب��ەرەو ئەنجامی باشیان برد‪،‬‬ ‫ئێستاكەش هەر ئەو رۆاڵن��ەن‬ ‫كە بەرپرسی و كاری ئیداری و‬ ‫جێبەجێكاری لەداوودەزگاكانی‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫دا بەڕێوەدەبەن ‪ ،‬بۆیە دەبێ‬ ‫ئ��ەوان��ی��ش وەف��اداری��ی��ان لەبیر‬ ‫نەچێت‪.‬‬

‫‪67‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫پێناسەیەكی زانستیی شۆڕشی ئەیلوول‬ ‫( شۆڕشی ئەیلوول ) وەك مێژوو‬ ‫دكتۆر كەیوان ئازاد ئەنوەر‬ ‫ئ�������ەگ�������ەر (ش������������ۆڕش)‬ ‫پێویستییەكی م��ێ��ژووی��ی پڕ‬ ‫ش��ك��ۆی م��رۆڤ��ـ��ـ و ك��ۆم��ەڵ��گ��ا‬ ‫ئ���ازادی���خ���وازەك���ان ب��ووب��ێ��ت‬ ‫ل��ەس��ەر زەوی‪( ،‬ئ��ەی��ل��ول) یش‬ ‫ن��ۆی��ەم��ی��ن م��ان��گ��ی س��اڵ��ن��ام��ەی‬ ‫زایینی‪ ،‬ئ��ەوا ه��ەردوو وشەكە‬ ‫پ��ێ��ك��ەوە م��ێ��ژووی��ی��ەك��ی پ��ڕ لە‬ ‫س��ەروەری��ی��ان ب��ۆ كوردستان‬ ‫بەگشتی و بەشی باشووری‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت��ی ت���ۆم���ارك���ردووە‪.‬‬ ‫ئ��ەوەش لەخۆڕا نا؛ بەڵكو بەو‬ ‫تۆمارەی دواتر ناوی (شۆڕشی‬ ‫ئەیلول) ی لێنرا‪ .‬ئەو شۆڕشەی‬ ‫چ���ەن���دی���ن س�����اڵ ل���ەم���ەوب���ەر‬ ‫ب��ەڕووی هێزێكی ستەمكاری‬ ‫عێراقدا ب��ەرپ��اب��وو‪ ،‬ت��ا ئ��ەوەی‬ ‫لە ماوەی (‪ )14‬ساڵی تەمەنیدا‬ ‫مێژووییەكی پڕ لەسەروەری‬ ‫بۆ خۆی دروستكرد‪.‬‬ ‫لەم پێودانگەشەوە ئەگەر‬ ‫پ��ێ��ن��اس��ەی��ەك��ی زان���س���ت���ی بۆ‬ ‫(ش�����ۆڕش) ب��ك��ەی��ن‪ ،‬دەگ��ەی��ن��ە‬ ‫ئەوەی‪ ،‬كە‪( :‬شۆڕش هەستانێكی‬ ‫گەورەی جەماوەرییە بۆ گۆڕینی‬ ‫سیستمێكی ك��ۆن و تاكڕەوی‬

‫‪68‬‬

‫دواكەوتوو بە سیستمێكی نوێی‬ ‫پێشكەوتووخواز‪ .‬لەم هەوڵەشدا‬ ‫ش����ۆڕش ی���ان ب��ەس��ەرك��ەوت��ن‬ ‫دەگ���������ات‪ ،‬ی�����ان دووچ�������اری‬ ‫ش��ك��س��ت دەب���ێ���ت‪ .‬دی����ارە خۆ‬ ‫ئەگەر سەركەوتوو بوو بەری‬ ‫ڕەن��ج��ەك��ەی دەخ����وات‪ ،‬ئەگەر‬ ‫تێكیش ش��ك��ا‪ ،‬ئ���ەوا تەمەنێك‬ ‫ل��ە تێكۆشان و ك��اروان��ێ��ك لە‬ ‫ق��ورب��ان��ی ب���ەڕێ دەك����ات‪ ،‬كە‬ ‫ئەوەش بەشێكە لە سەروەری(‪.)1‬‬ ‫ل����ەم پ��ێ��ن��اس��ەی��ەش��ەوە ه��ەڵ��ە‬ ‫ن��ی��ی��ە گ����ەر زاراوەو ن���اوی‬ ‫(ش��������ۆڕش) ل�����ەو ڕووداوە‬ ‫ب��ن��رێ��ت‪ ،‬ك���ە ل���ە ب��ەرەب��ەی��ان��ی‬ ‫رۆژی (‪/11‬ی ئەیلولی‪1961‬ز)‬ ‫ب��ەڕووی دەسەاڵتی تاكڕەویی‬ ‫(عەبدولكەریم قاسم) دا هەاڵیسا‪.‬‬ ‫ئەوەش بەوەی هەوڵیدا لەپێناو‬ ‫دەستەبەركردنی مافەڕەواكانی‬ ‫گەلی كورد‪ ،‬سیستمی تاكڕەویی‬ ‫(ع���ەب���دول���ك���ەری���م ق���اس���م) بۆ‬ ‫سیستمێكی پێشكەوتووخواز‬ ‫بگۆڕێت‪ .‬لەم نێوەندەشدا خاڵی‬ ‫ه��ەرە گرنگی هەاڵیسانی ئەو‬ ‫شۆڕشە ئەوە بوو‪ ،‬كە لە الیەك‬

‫كۆمەڵی ك���وردەواری لەنێوان‬ ‫س���ااڵن���ی (‪ 1960-1958‬ز)‬ ‫هەموو هەوڵەكانیان خستەكار‪،‬‬ ‫تا لەدەوری ڕژێمی نوێی عێراق‬ ‫و سەركردە سادەو چەپەكەی‬ ‫ك��ۆب��ب��ن��ەوە‪ ،‬ك��ە ئ���ەو ك���ات لە‬ ‫(زەع��ی��م عەبدولكەریم قاسم)‬ ‫دا خ��ۆی دەبینییەوە‪ .‬ئ��ەوەش‬ ‫لەالیەك بۆ كۆتایی هێنان بەو‬ ‫ج���ەورو س��ت��ەم��ەی ل��ە م��اوەی‬ ‫(‪ )37‬ساڵی ڕژێمی پادشایەتیدا‬ ‫دووچاری بزووتنەوە ڕەواكەی‬ ‫ه���ات‪ ،‬ل��ەالی��ەك��ی دی���ك���ەوە بۆ‬ ‫ئ��ەوەی لەم سەردەمە نوێیەدا‬ ‫ڕۆڵێكی هەبێت و پێگەی خۆی‬ ‫بزانێت‪.‬‬ ‫ل�����ێ�����رەوە ك����ۆب����وون����ەوە‬ ‫ل�����ەدەوری ئ���ەو كەسایەتییە‬ ‫نویێەی ع��ێ��راق‪ ،‬ك��ە خ��ۆی لە‬ ‫(زەع��ی��م عەبدولكەریم قاسم)‬ ‫دا دەب��ی��ن��ی��ەوە‪ ،‬ب���ووە ئەمری‬ ‫واق��ی��ع و پێویستییەكی ئ��ەو‬ ‫س��ەردەم��ە‪ .‬ه��ەر بۆیە لەنێوان‬ ‫ئ��ەو س��ااڵن��ەدا (عەبدولكەریم)‬ ‫بووە ناوی سەدان ڕۆڵەی تازە‬ ‫ل��ەدای��ك��ب��ووی ك���وردو وێ��ردی‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫سەر زمانی ه��ەزاران كوردی‬ ‫دیكە‪ .‬ئەمەو جگە لەوەی بیرو‬ ‫ئ��ەن��دێ��ش��ەی دەی����ان شاعیری‬ ‫كوردیان هەژاندو سەدان دێر‬ ‫هۆنراوەیان بەناوەوە دانا؛ بەاڵم‬ ‫زۆری نەخایاند‪ ،‬هەموو ئەو‬ ‫ناونان و پیاهەڵدانانەی كوردی‬ ‫ئەم بەشەی كوردستان بوونە‬ ‫خ���ەون و ڕقێكی ج��ەم��اوەری‬ ‫گ����ەورەی ل��ێ دروس��ت��ك��را‪ ،‬كە‬ ‫خ��ۆی لە (ش��ۆڕش��ی ئەیلوول)‬ ‫بینیەوە‪.‬‬ ‫ب��ەدەری��ش ل��ەو ڕاستییانە‬ ‫یەكێك لەو هۆكارە سەرەكیانەی‬ ‫لەوكاتەدا ورەیەكی پۆاڵینیان‬ ‫ب���ەج���ەم���اوەری ك��وردس��ت��ان��ی‬ ‫باشوور بەخشی سەركردایەتی‬ ‫(مستەفا ب��ارزان��ی نەمر) بوو‪.‬‬ ‫ئ��ەوەش دوای ئ��ەوەی ب��واری‬ ‫پ��ێ��درا دوای (دوازدە) س��ااڵ‬ ‫ئاوارەیی لەیەكێتیی سۆڤیەت‬ ‫ب��گ��ەڕێ��ت��ەوە خ��اك��ی نیشتمان‪.‬‬ ‫ئ���ە‌وەب���وو ل���ە (‪6‬ی تشرینی‬ ‫یەكەمی ‪1958‬ز)دا‪ ،‬گەڕایەوە‬ ‫شاری بەغدای پایتەختی عێراق‪.‬‬ ‫گەڕانەوەكەشی سادەو ئاسایی‬ ‫ن��ەب��وو؛ بەڵكو وەك (پ��اڵ��ەوان‬ ‫‌و ڕێ���ب���ەرو س��ەرك��ردەی��ەك��ی‬ ‫نەتەوەیی كورد) پێشوازی لێكرا‪.‬‬ ‫بەدوای ئەو پێشوازیكردنەشدا‬ ‫ورەی���ەك���ی دی درای�����ەوە ب��ەر‬ ‫كوردی ئەم بەشەی كوردستان‬ ‫و تاك و خێزان و كۆمەڵگاكەی‬ ‫لەالیەك و‪( ،‬پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان) لەالیەكی دیكەوە‪،‬‬ ‫چ��ون��ك��ە ت���ا ئ���ەو دەم����ە وەك‬ ‫(س��������ەرۆك) ل���ە پ���ارت���ەك���ەی‬

‫دوورب��وو‪ .‬یەكێكیش لەو خاڵە‬ ‫گ���ەش���ان���ەی ئ����ەو ب���ارودۆخ���ە‬ ‫زەم���ی���ن���ەی���ان ب���ۆ ڕەخ��س��ان��د‪،‬‬ ‫ڕێ��گ��ەدان ب��وو بەچاپەمەنی ‌و‬ ‫ڕۆژنامەو گۆڤارە كوردییەكان‪،‬‬ ‫تا دەست بەكاری باڵوكردنەوەی‬ ‫خۆیان بكەن(‪ .)2‬كاتێكیش ئەو‬ ‫س��ەرك��ردە ن��وێ��ی��ەی ع��ێ��راق و‬ ‫سیستمە سوسیالیستییەكەی‬ ‫ل��ە س��اڵ��ی (‪1960‬ز) ب���ەدواوە‬ ‫ڕووی ل���ەت���اك���ڕەوی ك���ردو‬ ‫لەبنەما سەرەكییەكانی خۆی‬ ‫دوورك����ەوت����ەوە‪ ،‬ب��ی��ر لەڕێگە‬ ‫چ��ارەی ئەو قەیرانە كرایەوە‪،‬‬ ‫ك��ە خ��ەری��ك ب���وو دەگەیشتە‬ ‫بنبەست؛ بەاڵم هەوڵەكان دوای‬ ‫ئاوڕنەدانەوەی (عەبدولكەریم‬ ‫ق��اس��م) ل��ەم��اف و داواك���ان���ی‬ ‫ك���ورد ل��ەالی��ەك ئ��ەو وت���ارەی‬ ‫(ئیبراهیم ئەحمەد)ی سكرتێری‬ ‫پارتـی دیموكراتی كوردستانی‬ ‫ع���ێ���راق ل���ە (‪15‬ی ت��ش��ری��ن��ی‬ ‫ی��ەك��ەم��ی‪1960‬ز) دا‪ ،‬كە وەك‬ ‫سەر وتاری (ڕۆژنامەی خەبات)‬ ‫باڵویكردەوە ملمالنێكانی نێوان‬ ‫ح��ك��ووم��ەت��ی ب���ەغ���داو پ��ارت��ی‬ ‫دیموكراتی كوردستانی قوڵتر‬ ‫كردەوە‪ ،‬بۆیە زۆری نەخایاند‪،‬‬ ‫س��ەرج��ەم ب��ارەگ��اك��ان��ی پارتی‬ ‫دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان بە‬ ‫(ڕۆژنامەی خەبات)ی زمانحاڵی‬ ‫پارتیشەوە داخران(‪.)3‬‬ ‫لەم سەروو بەندەدا‪ ،‬تاكە‬ ‫كەسایەتییەك‪ ،‬كە بتوانێت یان‬ ‫ب���اری ئ��ەو ئ��اڵ��ۆزی��ی��ە س��ووك‬ ‫بكات‪ ،‬یان ڕابەڕایەتی (پارتی‬ ‫دی��م��وك��رات��ی ك���وردس���ت���ان) و‬

‫جەماوەرەكەی بكات (مستەفا‬ ‫بارزانیی نەمر) ب��وو‪ .‬ئ��ەوەش‬ ‫دوای ئەوەی سەردانی بەغدای‬ ‫ك����ردو زن��ج��ی��ری��ەك دی����داری‬ ‫لەگەڵ بەرپرسە بااڵكانی عێراق‬ ‫بۆ چارسەركردنی كێشەكان‬ ‫ئ���ەن���ج���ام���دا؛ ب������ەاڵم ه���ەم���وو‬ ‫ه��ەوڵ��ەك��ان گەیشتنە بنبەست‬ ‫و نەگەیشتە ئەنجام‪ ،‬بۆیە لە‬ ‫رۆژی (‪/2‬ی ئەیلولی‪1961‬ز)‬ ‫بەغدای بەجێهێشت و گەڕایەوە‬ ‫زێ����دی خ����ۆی ل���ە (ب�������ارزان)‪.‬‬ ‫حكوومەتیش لەوەاڵمدانەوەی‬ ‫ئ���ەو ه��ەڵ��وێ��س��ت��ەی ب��ارزان��ی��دا‬ ‫ل��ە (‪/9‬ی ئ��ەی��ل��وول)ی هەمان‬ ‫س��اڵ ك��ەوت��ە بۆمبارانكردنی‬ ‫چەند ناوچەكانی كوردستان‪،‬‬ ‫تا ئ��ەوەی لە كاردانەوەیەكی‬ ‫سەختیشدا ب��ۆم��ب��اران��ەك��ە لە‬ ‫(‪/13‬ی ئەیلوولی‪1960‬ز) زۆر‬ ‫ب��ە ت��ون��دی گ��ون��دی (ب����ارزان)‬ ‫یشی گرتەوە(‪ .)4‬سەرەئەنجامی‬ ‫ئ��ەو ڕووداو و ملمالنێیانەش‬ ‫زەمینەی (شۆڕشی ئەیلوول)‬ ‫یان ڕەخساند‪.‬‬ ‫گ����ەڕان����ەوە ب���ۆ م��ێ��ژووی‬ ‫شۆڕشی ئەیلول گەڕانەوەیە‬ ‫ب���ۆ م���ێ���ژووی���ی (‪ )14‬س��اڵ��ی‬ ‫ك����وردس����ت����ان����ی ب����اش����وورو‬ ‫سەركردەو پارتەكەی لەالیەك‬ ‫و‪( ،‬چوار) دەسەاڵتدارو ڕژێمی‬ ‫دەوڵ����ەت����ی ن����اوەن����دی ب��ەغ��دا‬ ‫لەالیەكی دیكەوە‪ .‬واتە ملمالنێ‬ ‫و ب���ەرەن���گ���اری ك����وردی ئ��ەم‬ ‫بەشەی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬بێ هیچ‬ ‫ئامادەباشییەك ب��ۆ ش��ۆڕش‪،‬‬ ‫ل�����ەدژی ك��ۆم��ەڵ��ێ��ك س���ەرۆك‬

‫‪69‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫و س����ەرك����ردەی ت����اك����ڕەو و‬ ‫ت��ون��دڕەوی ع��ەرەب��ی‪ ،‬كە جگە‬ ‫ل��ەزم��ان��ی ش��ەڕ ئ��ام��ادەی هیچ‬ ‫جۆرە زمانێك نەبوون‪ .‬خاڵێكی‬ ‫گرنگی دی ئەو مێژووە ئەوەبوو‪،‬‬ ‫كە وەك چۆن بێ بەرنامەو بێ‬ ‫هیچ ئامادەباشییەك بڕیاری‬ ‫بەرەنگاری درا‪ ،‬ئاوەهاش یەك‬ ‫س���ەرۆك و هیچ بەرپرسێكی‬ ‫عێراقی لە م��اوەی (‪ )14‬ساڵدا‬ ‫نەیانتوانی بەتەنیا لەو شۆڕشە‬ ‫ب���دەن‪ ،‬ت��ا ب��ە نەخشەو پیالنی‬ ‫دەرەك�����ی ل��ێ��ی��ان��دا‪ .‬ه����ەروەك‬ ‫ئ���ەوەی ژیلەمۆی شۆڕشەكە‬ ‫بە (ڕێكەوتنامەی جەزایر) لە‬ ‫(ئ��������اداری‪1975‬ز) ك���وژای���ەوە‪.‬‬ ‫ئ����ەم����ەو ج���گ���ە ل�������ەوەی ل���ەو‬ ‫ماوەیەشدا‪ ،‬تەنیا یەك دەوڵەتی‬ ‫زل��ه��ێ��ز پ��ش��ت��ی��وان��ی ل��ەك��وردو‬ ‫داوا ڕەواكانی نەكردو سۆزو‬ ‫خۆشەویستییان ب��ۆ ش��ۆڕش‬ ‫و س��ەرك��ردەی نەجواڵ تا ئەو‬ ‫ئاستەی لەناوخۆش كێشە بۆ‬ ‫شۆڕش و سەركردایەتییەكەی‬ ‫دروستبوو؛ بەاڵم لەگەڵ هەموو‬ ‫ئ��ەوان��ەش��دا درێ���ژە بەشۆڕش‬ ‫درا‪.‬‬ ‫دوای س��ااڵن��ێ��ك��ی��ش ل��ەو‬ ‫ڕووداوە ج��ێ��گ��ای خ��ۆی��ەت��ی‬ ‫پەنجە بخەینە سەر خەبات و‬ ‫ئەزموون و هەڵەو برینەكان‪.‬‬ ‫ه������ەروەه������ا پ��ێ��وی��س��ت��ی��ش��ە‬ ‫لەڕۆژگارێكی وەك ئەمڕۆدا‪،‬‬ ‫ك��ات��ێ��ك ی����ادی ئ���ەو ڕۆژان����ەو‬ ‫بیرەوەرییەكانی دەك��ەی��ن��ەوە‪،‬‬ ‫ئەوەندە بە بایەخەوە سەیری‬ ‫بكەین‪ ،‬كە دوای ئەو مێژووەو‬

‫‪70‬‬

‫ئ���ەو ه���ەم���وو ق��ورب��ان��ی��ی��ان��ەی‬ ‫ل��ەم��اوەی (‪ )14‬ساڵی تەمەنی‬ ‫ش����ۆڕش����ەك����دا درا‪ ،‬ئ���ەم���ڕۆ‬ ‫كوردی ئەم هەرێمە لەدەورەی‬ ‫سەرۆكێكی نەتەوەیی خۆی و‬ ‫سێیەمین خولی هەڵبژێردراوی‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ی و كابینەی نوێی‬ ‫حكوومەتی هەرێمدا كۆبێتەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو س���ەرۆك���ەی ڕۆڵ���ەی‬ ‫كاریزماكەی شۆڕشی ئەیلول‬ ‫و پ��ەرل��ەم��ان��ەك��ەش��ی دەن��گ��ی‬ ‫ج���ەم���اوەر دەن���گ���دەرەك���ەی و‬ ‫حكوومەتەكەشی ئەزموونی‬ ‫زی����ات����ر ل����ە ب���ی���س���ت س��اڵ��ی‬ ‫لەمەوبەرە‪ ،‬بۆیە بێ پاساو هەڵە‬ ‫نییە‪ ،‬گەر بڵێین ‌‌دوێنی ئێمەی‬ ‫گەیاندە ئەمڕۆ‪ ،‬دەبا لەئاستیدا‬ ‫خ��اوەن هەڵوێست و پشتیوان‬ ‫و داكۆكیكەربین و تێكدەرو‬ ‫نەیارو ئۆپۆزسۆنی نەبین‘‘‪.‬‬ ‫پەراوێز‪:‬‬ ‫‪ -1‬كەنداڵ‪ .‬بۆ ئەم مەبەستە‪،‬‬ ‫بڕوانە‪( :‬داری��وش اش��وری‪:‬‬ ‫دانشنامە سیاسی‪ -‬فرهنگ‬ ‫اص��ط�لاح��ات و مكتبهای‬ ‫س��ی��اس��ی‪ ،‬چ���اپ دوازده����م‪،‬‬ ‫ان����ت����ش����ارات م�����رواری�����د‪-‬‬ ‫ت��ه��ران‪ ،‬ای���ران‪1384 ،‬ه‪.‬ش‪،‬‬ ‫صص(‪ ،)) )51-47‬عبدالفتاح‬ ‫ابراهیم‪ :‬معنی الثورة‪ -‬اضواء‬ ‫علی ث��ورة‪14‬ت��م��وز‪1958‬م‪،‬‬ ‫الطبعة االولی‪ ،‬بغداد‪ ،‬العراق‪،‬‬ ‫‪1959‬م)‪.‬‬ ‫‪ -2‬كەنداڵ و ئەوانی تر‪ :‬گەلێكی‬ ‫پ��ەژم��ووردە و نیشتمانێكی‬

‫پ���������ەرت‪ ،‬وەرگ�����ی�����ڕان�����ی‪:‬‬ ‫م‪.‬گ��ۆم��ەی��ی‪ ،‬چ��اپ��ی ی��ەك��ەم‪،‬‬ ‫سوید‪1998 ،‬ز‪ ،‬ل‪.282‬‬ ‫‪ -3‬كەنداڵ و ئەوانی تر‪ :‬ه‪.‬س‪،‬‬ ‫ل‪.283‬‬ ‫‪ -4‬د‪ .‬ف�����ری�����دوون ن�����وری‪:‬‬ ‫ب���زاف���ی ب�����ارزان�����ی‪ ،‬چ��اپ��ی‬ ‫ی��ەك��ەم‪ ،‬ه��ەول��ێ��ر‪ ،‬هەرێمی‬ ‫كوردستانی عێراق‪-‬عێراق‪،‬‬ ‫‪2007‬ز‪ ،‬ل‪.274‬‬ ‫سەرچاوەكان‪:‬‬ ‫یەكەم‪ :‬بە زمانی كوردی‪:‬‬ ‫‪ -1‬د‪ .‬فریدوون ن��وری‪ :‬بزافی‬ ‫ب����ارزان����ی‪ ،‬چ��اپ��ی ی��ەك��ەم‪،‬‬ ‫هەولێر‪ ،‬هەرێمی كوردستانی‬ ‫عێراق‪-‬عێراق‪2007 ،‬ز‪.‬‬ ‫‪ -2‬كەنداڵ و ئەوانی تر‪ :‬گەلێكی‬ ‫پ��ەژم��ووردە و نیشتمانێكی‬ ‫پ���������ەرت‪ ،‬وەرگ�����ی�����ڕان�����ی‪:‬‬ ‫م‪.‬گ��ۆم��ەی��ی‪ ،‬چ��اپ��ی ی��ەك��ەم‪،‬‬ ‫سوید‪1998 ،‬ز‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬بە زمانی عەرەبی‪:‬‬ ‫‪ -3‬عبدالفتاح اب��راه��ی��م‪ :‬معنی‬ ‫ال����ث����ورة ‪ -‬اض�������واء ع��ل��ی‬ ‫ثورة‪14‬تموز‪1958‬م‪ ،‬الطبعة‬ ‫االول������ی‪ ،‬ب���غ���داد‪ ،‬ال���ع���راق‪،‬‬ ‫‪1959‬م‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬بە زمانی فارسی‪:‬‬ ‫‪ -4‬اش����������وری داری����������وش‪:‬‬ ‫دانشنامە سیاسی‪ -‬فرهنگ‬ ‫اص��ط�لاح��ات و مكتبهای‬ ‫س��ی��اس��ی‪ ،‬چ���اپ دوازده����م‪،‬‬ ‫انتشارات مروارید‪-‬تهران‪،‬‬ ‫ایران‪1384 ،‬ه‪.‬ش‪.‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫كورد وهۆكارەكانی مانەوەی‬ ‫لەسەر خاكی خۆی‬

‫ئا‪ :‬نەجم سەنگاوی پێنجوێنی‬ ‫م��ی��ل��ل��ەت��ی ك����ورد ن��ەت��ەوەی��ەك��ی‬ ‫ڕەس�����ەن و زی����ن����دووەو خ��اوەن��ی‬ ‫زم���ان و ك��ل��ت��وورو هەڵسوكەوتی‬ ‫تایبەتیی ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی��ی خۆیەتی‪،‬‬ ‫بەدرێژایی زەمان و مێژوو لەهەموو‬ ‫ب��ارودۆخ��ێ��ك��ی ڕۆژگ�����ارو ژی��ان��دا‪،‬‬ ‫ش��ان��ازی ب��ەك��وردای��ەت��ی��ی خ��ۆی��ەوە‬ ‫ك��ردووە‪ ،‬بۆیە تاوەكو ئێستا لەناو‬ ‫ب��ۆدەق��ەی زی��ات��ر ل��ەه��ەزارو چ��وار‬ ‫س��ەد س��اڵ��ەی دەس��ەاڵت��ی ع��ەرەب��ی‬ ‫ئیسالمی و ئیمپڕاتۆریەتی (‪)622‬‬ ‫س��اڵ��ەی عوسمانی ت��ورك��ی بەناو‬ ‫ئیسالم و‪ ،‬ئیمپڕاتۆریەتی (‪)2000‬‬ ‫ساڵەی فارسیی ‪ -‬ساسانی دا ماوەو‬ ‫ن���ەت���واوەت���ەوە‪ ،‬ك���ورد توانیویەتی‬ ‫م���ان���ەوەی خ���ۆی و زم��ان��ەك��ەی و‬ ‫نیشتمانەكەی و كلتوورو رەوشتی‬ ‫كوردایەتیی خۆی بپارێزێت‪ ،‬ئەویش‬ ‫بەهۆی‪:‬‬

‫* یەكەم‪ :‬ل��ەدوای لەناوچوونی‬ ‫دەوڵەتی كوردی (مادد) میدییەكان و‬ ‫كیشییەكان كە لەپێشی لەدایكبوونی‬ ‫ح���ەزرەت���ی (ع��ی��س��ا‪ -‬د‪.‬خ) لێبێت‬ ‫ب���ە (‪ )3000‬س���اڵ و م��ان��ەوەی��ان‬ ‫ل��ەك��وردس��ت��ان داو‪ ،‬ن���ەوە ل���ەدوای‬ ‫ن��ەوە ب��اس كردنیان بۆ یەكتری و‬ ‫شانازی كردن پێوەی‪ ،‬كورد تاوەكو‬ ‫ئەمڕۆیش هەر لەسەر خاكی خۆی‬ ‫بووە كە كوردستانە‪ ،‬كورد هەوڵی‬ ‫زۆری داوە بۆ دامەرزاندنی دەوڵەتی‬ ‫كوردی؛ بەاڵم دەوڵەتە زلهێزەكانی‬ ‫درواسێیان ماوەو مۆڵەتیان نەداون‬ ‫و ل��ەك��ات��ی دروس��ت��ب��وون��ی یەكیان‬ ‫كرتووەو هەوڵەكەیان لەباربردوون؛‬ ‫بەاڵم كورد هەموو كات میرنشینی‬ ‫خۆی هەبووەو هەوڵی فراوانكردنی‬ ‫داوەو شانازییان بەزمان و نەتەوەو‬ ‫نیشتیمانییەكانیانەوە‬ ‫س��ەرك��ردە‬

‫ك�����ردووە‪ ،‬ش��ان��ازی��ی��ان ب��ەپ��ی��اوان��ی‬ ‫زان��ای��ان��ی ك����وردەوە ك���ردووە ‪ ،‬كە‬ ‫لەناو زانایانی دەوڵ��ەت��ی ئیسالمی‬ ‫دەركەوتوون و تاوەكو ئێستاش ناو‬ ‫و ناوبانگیان هەرماوە‪.‬‬ ‫* دووەم‪ :‬كورد لەسەر خاكێك‬ ‫ك��ە كوردستانە م��اون��ەت��ەوە لەگەڵ‬ ‫ئ���ەوەی‪ ،‬ك��ە دەی��ان��ج��ار كوردستان‬ ‫ب�����ووە ب���ە ن����اوەن����دی گ���ۆڕەپ���ان���ی‬ ‫جەنگی نێوان دەوڵەتە زلهێزەكانی‬ ‫ئیمپڕاتۆڕیەتی فارسیی ‪ -‬ساسانی‬ ‫و بێزەنتی و ی��ۆن��ان��ی و ع��ەرەب��ی‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی و ئ��ی��م��پ��ڕات��ۆڕی��ەت��ی‬ ‫عوسمانی ت��ورك��ی ب��ەن��او ئیسالم‪،‬‬ ‫كوردستانیان داگیركردووەو تیایدا‬ ‫م���اون���ەت���ەوەو ق����ەاڵو س��ەن��گ��ەری��ان‬ ‫ت���ی���ادا دروس����ت����ك����ردووەو ش���ارو‬ ‫گوندەكانی كوردیان وێرانكردووەو‬ ‫ش���ارس���ت���ان���ی���ەت���ی���ان ت���ێ���ك���داوەو‬

‫‪71‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫دەسەاڵتدارەكانیان لەناو ب��ردوون؛‬ ‫ب���ەاڵم ن��ەی��ان��ت��وان��ی��ووە ه��ەت��ا س��ەر‬ ‫لەكوردستاندا بمێننەوە لەبەرئەوەی‬ ‫هەموو كاتێك گەلی كوردو سەرۆك‬ ‫ه����ۆزو خ��ێ��ڵ��ەك��ان��ی ك��وردس��ت��ان��ی��ان‬ ‫بەواڵتی خۆیان زانیووەو بەهەموو‬ ‫شێوەیەك بەرگرییان لێیكردووەو‬ ‫نەیانهێشتووە داگ��ی��رك��ەران��ی تیادا‬ ‫بحەسێنەوەو لەكوردستاندا بمێننەوە‪،‬‬ ‫ناچاریان كردوون كوردستان بەجێ‬ ‫بێڵن و بڕۆن و كوردستان بۆ كورد‬ ‫بمێنێتەوە‪.‬‬ ‫* س���ێ���ی���ەم‪ :‬دروس���ت���ب���وون���ی‬ ‫ب��ن��ەم��اڵ��ەی ئ��ەی��وب��ی‪ ،‬ك��ە ل��ەش��ادی‬ ‫باپیرەی س��ەاڵح��ەددی��ن ئەیوبیەوە‬ ‫دەس��ت��پ��ێ��دەك��ات‪ ،‬ل���ەدوای دەوڵ��ەت��ی‬ ‫شەدادی كوردی‪ ،‬كە لەساڵی (‪)337‬‬ ‫ی كۆچی موحەمەد شەدادی كوردی‪،‬‬ ‫كە لەساڵی (‪ )344‬ی كۆچی لەالیەن‬ ‫(ساالر مەرزیانی سەلجوقیی توركی)‬ ‫یەوە داگیركراو كۆتایی پێهات‪ ،‬بەپێی‬ ‫سەرچاوە مێژووییەكان بنەماڵەی‬ ‫ئەیوبییەكان لەساڵی (‪ )1169‬ی زاینی‬ ‫دەستپێدەكات تاكو ساڵی (‪)1250‬‬ ‫ی زاینی دوا پاشای ئەیوبییەكان‬ ‫(تۆران شای ئەیوبی)‪ ،‬كە بەدەستی‬ ‫م��ەم��ال��ی��ك��ە دەری���ای���ی���ە ت��ورك��ەك��ان‬ ‫كوژراوەو كۆتایی بەدەوڵەتی ئەیوبی‬ ‫ك���وردی لەساڵی (‪)1250‬ی زاینی‬ ‫هاتووە‪ ،‬دەوڵەتی ئەیوبیی كوردی لە‬ ‫ساڵی (‪ )1171‬ی زاینی دام��ەزرا لە‬ ‫(میسڕ) لەسەر دەستی سەاڵحەددین‬ ‫ئەیوبی‪ ،‬دامەزراندن و دروستبوونی‬ ‫دەوڵەتی ئەیوبی هۆیەكی سەرەكی‬ ‫ب��وو ب��ۆ م��ان��ەوەی زم��ان��ی ك��وردی‬ ‫و كلتوورو ڕەوش��ت��ی كوردایەتی‪،‬‬

‫‪72‬‬

‫لەسەردەمی سەاڵحەددین ئەیوبی‬ ‫ه���ەم���وو ش�����ارو ش��ارۆچ��ك��ەك��ان��ی‬ ‫ب���اك���وورو ب���اش���وورو رۆژئ�����اوای‬ ‫كوردستان لەژێر دەسەاڵتی دەوڵەتی‬ ‫ئەیوبیی ك��وردی��داب��وون و خۆیان‬ ‫حوكمڕانیی خ��ۆی��ان دەك���رد‪ ،‬میرو‬ ‫ب��ەرپ��رس و پاشاكانیان لەخۆیان‬ ‫ب���وون و ك���وردب���وون‪ ،‬شانازییان‬ ‫دەك��رد بە (سوڵتان سەاڵحەددین)‬ ‫ـ��ەوە كە ك���وردەو حوكمڕانی زۆر‬ ‫لەواڵتانی ئیسالمی دەكات‪.‬‬ ‫ل���ەس���ەردەم���ی س���ەاڵح���ەددی���ن‬ ‫ئ���ەی���وب���ی ه���ەم���وو پ���اش���او م��ی��رو‬ ‫سەرەكردە سەربازییەكانی دەوڵەتی‬ ‫ئ��ەی��وب��ی ب�����ەزۆری ك����ورد ب���وون‪،‬‬ ‫زوربەی مێژوونووسان باس دەكەن‬ ‫و دەڵێن‪ :‬سەاڵحەددین و بنەماڵەكەی‬ ‫لەناوخۆیاندا بە بەرچاوی خەڵكی‬ ‫ب��ەك��وردی قسەیان دەك���ردو كەس‬ ‫ل��ێ��ی��ان ت��ێ��ن��ەدەگ��ەی��ش��ت‪ ،‬ه��ەروەه��ا‬ ‫سەاڵحەددین ئەیوبی و سەركردەكانی‬ ‫سوپاكەی لەناوخۆیاندا بە بەرچاوی‬ ‫سەركردەو سەربازەكانی كە كورد‬ ‫نەبوون ب��ەك��وردی قسەیان دەك��رد‬ ‫ب��ۆئ��ەوەی بە نەخشەو پالنەكانیان‬ ‫نەزانرێت‪ ،‬بنەماڵەی سەاڵحەددین‬ ‫خ����ۆی و خ���ێ���زان���ی و س���ەرب���ازو‬ ‫س��ەرك��ردە ك��وردەك��ان ه��ەم��وو جل‬ ‫و بەرگی كوردییان لەبەر دەك��رد‪،‬‬ ‫بەڵگەش بۆ ئەمانە ئێستاش پەیكەری‬ ‫س���ەاڵح���ەددی���ن ئ��ەی��وب��ی و چ��ەن��د‬ ‫س��ەرك��ردەی��ەك��ی س��ەرب��ازی ك��ورد‬ ‫لەمۆزەخانەی (قاهیرە) لەمیسڕ بە‬ ‫ج��ل و ب��ەرگ��ی ك��وردی��ی��ەوە م��اوەو‬ ‫ب��ەڵ��گ��ەی ك����وردی و ك��وردای��ەت��ی��ی‬ ‫سەاڵحەددین ئەیوبیە‪.‬‬

‫* چ���وارەم‪ :‬میرو میرنشین و‬ ‫راپ��ەڕی��ن و شۆڕشەكانی س��ەرۆك‬ ‫و س��ەرك��ردەك��ان��ی ك��وردی��ش هۆی‬ ‫سەرەكین بۆ پاراستن و مانەوەی‬ ‫زمان و كلتووری نەتەوەی كوردو‬ ‫كوردستان وەكو‪:‬‬ ‫‪ -1‬میر (موحەمەد) میرنشینی‬ ‫(ڕەوان����دز)‪ ،‬میری س��ۆران لەساڵی‬ ‫(‪ 1813‬تا مانگی ئابی ‪ )1836‬زاینی‪.‬‬ ‫‪ -2‬میر (ب��ەدرخ��ان��ی جەزیرەی‬ ‫ب��ۆت��ان)‪ ،‬ح��ك��ووم��ەت��ەك��ەی لەساڵی‬ ‫(‪ 1837‬تا ‪.)1847‬‬ ‫‪ -3‬پاشاو میرو میرنشینەكانی‬ ‫(ب��اب��ان و ش����ارەزوورو س���ۆران و‬ ‫بۆتان و ‪......‬هتد)‪.‬‬ ‫‪ -4‬شۆڕشی (شێخ عوبەیدوڵاڵی‬ ‫نەهری) لەساڵی (‪ 1880‬تا ‪.)1881‬‬ ‫‪ -5‬ش���ۆڕش و ڕاپ��ەڕی��ن��ەك��ەی‬ ‫(ش��ێ��خ سەعیدی پ��ی��ران) ل��ە ‪ 13‬ی‬ ‫كانوونی دووەم��ی ساڵی (‪ 1925‬تا‬ ‫ئابی ‪.)1925‬‬ ‫‪ -6‬شۆڕشی (ن��ووری ئیحسان‬ ‫پاشا)؛ شۆڕشی (ئاگرداخ) لەساڵی‬ ‫(‪ 1926‬تا ‪.)1927‬‬ ‫‪ -7‬ن��وێ��ن��ەرای��ەت��ی و ه����ەوڵ و‬ ‫تێكۆشانی جەنەڕاڵ (شەریف پاشا‬ ‫خ��ەن��دان) ب��ۆ سەرخستنی كێشەی‬ ‫كورد لەكۆنگرەی ئاشتی لە (پاریس)‬ ‫لەكانوونی دووەمی ساڵی (‪ 1919‬تا‬ ‫رێكەوتی ‪ ،)1920/4/27‬جاری دووەم‬ ‫لەساڵی (‪ )1945‬لە كۆمەڵەی (نەتەوە‬ ‫یەكگرتووەكان) و لە (قاهیرە)‪.‬‬ ‫‪ -8‬ڕاپ���ەڕی���ن و ش��ۆڕش��ەك��ان��ی‬ ‫(شێخ مەحمودی مەلیك) لەساڵی‬ ‫(‪ 1918‬تا ‪.)1931‬‬ ‫‪ -9‬ڕاپ���ەڕی���ن و ش��ۆڕش��ەك��ان��ی‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫(سمكۆی ش��ك��اك) لەساڵی (‪1919‬‬ ‫تا رێكەوتی ‪ ،)1922/8/4‬بۆ جاری‬ ‫دووەم لەساڵی (‪ 1925‬تا ‪.)1929‬‬ ‫‪ -10‬ڕاپ������ەڕی������ن������ی (ش���ێ���خ‬ ‫ع��ەب��دول��س��ەالم ب���ارزان���ی) لەساڵی‬ ‫(‪ ،)1907‬ڕاپ��ەڕی��ن��ی دووەم ساڵی‬ ‫(‪ 1908‬تا ‪ )1913‬و لەگوندی (گەنگە‬ ‫چ��ی��ن) دەس��ت��گ��ی��رك��راو لەڕێكەوتی‬ ‫‪ 1914/2/14‬دەوڵ��ەت��ی عوسمانی‬ ‫ل��ەش��اری (م��وس��ڵ) ل��ەس��ێ��دارەی��ان��دا‬ ‫لەگەڵ سێ لە هەڤااڵنی‪.‬‬ ‫‪ -11‬ڕاپەڕینی (شێخ ئەحمەدی‬ ‫بارزانی) لەساڵی (‪ 1930‬تا رێكەوتی‬ ‫‪ 22‬ی حوزەیرانی ساڵی ‪.)1932‬‬ ‫‪ -12‬خەباتی (قازی موحەمەدی‬ ‫پێشەوا) و دام��ەزران��دن��ی كۆماری‬ ‫كوردستان لە (مهاباد)‪ ،‬لەئەیلوولی‬ ‫ساڵی (‪ )1945‬چ��وە ری��زی (ژ‪-‬ك)‬ ‫ـ���ەوە‪ ،‬لەمانگی ك��ان��وون��ی یەكەمی‬ ‫ساڵی (‪ )1946‬كۆماری كوردستان‬ ‫ئاشكرا كرد‪.‬‬ ‫‪( -13‬مستەفا بارزانی؛ سەرۆك‬ ‫و باوكی رۆحیی كوردو راپەڕین و‬ ‫شۆڕشەكانی كورد) لەساڵی (‪)1935‬‬ ‫(مستەفا ب���ارزان���ی) دژی زوڵ���م و‬ ‫زۆرداری���ی حكوومەتی پاشایەتیی‬ ‫ع��ێ��راق و ئینگلیزەكانی ئ��اغ��ای��ان‬ ‫ڕاپ�����ەڕی‪ ،‬ج���اری دووەم لەساڵی‬ ‫(‪ 1943‬تا ‪ )1945‬شۆڕشی بەرپاكرد‪،‬‬ ‫ج��اری سێیەم لە (‪11‬ی ئەیلوولی‬ ‫‪ )1961‬ش���ـ���ۆڕش���ی ب���ەرپ���اك���ردو‬ ‫ب��ەی��ان��ن��ام��ەی (‪29‬ی ح��وزەی��ران��ی‬ ‫‪1966‬و‪11‬ی ئاداری ‪)1970‬ی لێهاتە‬ ‫كایەو دانیاننا بەمافی ئۆتۆنۆمی بۆ‬ ‫گەلی كوردو درێ��ژەی كێشا تا ‪6‬ی‬ ‫ئ���اداری ساڵی (‪ )1975‬و پێكهاتنە‬

‫شوومەكەی (ج��ەزای��ر) كە لەنێوان‬ ‫شای ئێران و سەددام حوسێن بوو‪.‬‬ ‫‪ -14‬شۆڕشی (عەبدولڕەحمان‬ ‫قاسملو) لەڕۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫ل��ەس��اڵ��ی (‪ 1979‬ت���ا ‪ )1989‬كە‬ ‫ب��ەدەس��ت��ی پ��ی��او ك��وژان��ی دەوڵ��ەت��ی‬ ‫ئێران لە (ڤیەننا)ی پایتەختی واڵتی‬ ‫(نەمسا) شەهید كرا ‪.‬‬ ‫‪ -15‬شۆڕشی گواڵن كە (مسعود‬ ‫بارزانی) لەڕێكەوتی (‪ 1976/5/26‬تا‬ ‫ئاداری ‪ )1991‬بەرپای كردو‪ ،‬لەهەمان‬ ‫س��اڵ��دا دام���ەزران���دن���ی حكوومەتی‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان راگ��ەی��ەن��دراو‬ ‫ل��ەدوو خولدا بەسەرۆكی هەرێمی‬ ‫كوردستان هەڵبژێردرا خولی دووەم‬ ‫(‪)%70‬ی دەنگەكانی بەدەستهێنا‪.‬‬ ‫‪ -16‬شۆڕشی ن��وێ كە (ج��ەالل‬ ‫تاڵەبانی) بەرپای ك��رد لەڕێكەوتی‬ ‫(‪ 1976/6/1‬ت��ا ئ����اداری ‪ )1991‬و‬ ‫دام��ەزران��دن��ی حكوومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان لەدوو خولی هەڵبژارندنی‬ ‫ح��ك��ووم��ەت��ی ع���ێ���راق ب���ەس���ەرۆك‬ ‫كۆماری عێراق هەڵبژێردرا‪.‬‬ ‫‪ -17‬ش��������ۆڕش��������ی ‪pkk‬‬ ‫بەسەرۆكایەتی (عەبدوڵاڵ ئۆجەالن)‬ ‫لە باكووری كوردستان لەڕێكەوتی‬ ‫‪ 1984/8/15‬تا ‪ )1999/1/15‬كاتی‬ ‫دەستگیركردنی ل��ەالی��ەن گروپێك‬ ‫لەكۆماندۆزەوە بە بەشداریكردنی‬ ‫ئ��ەم��ری��ك��او چ��ەن��د واڵت��ێ��ك��ی دی��ك��ە‬ ‫لەنایرۆبیی پایتەختی (كینیا) و دواتر‬ ‫ڕادەستی واڵتی توركیا كرا‪.‬‬ ‫‪ -18‬دام���ەزران���دن���ی ڕێ��ك��خ��راو‬ ‫و پ��ارت��ە سیاسییەكان ل��ەه��ەم��وو‬ ‫ب����ەش����ەك����ان����ی ك�����وردس�����ت�����ان و‬ ‫ه���ۆش���ی���ارك���ردن���ەوەو ڕێكخستنی‬

‫ج��ەم��اوەری ك��ورد ل��ەس��ەر دەستی‬ ‫پیاوانی ڕۆشنبیرو سیاسەتمەدارانی‬ ‫ك��ورد ئەمەش كۆڵەگەیەكی حاشا‬ ‫هەڵنەگرە ب��ۆ م��ان��ەوەو پاراستنی‬ ‫زمان و ڕەوشی كوردایەتیی كورد‪.‬‬ ‫‪ -19‬خەبات و قوربانیی هەزاران‬ ‫پ��ی��اوان و ژنانی ق��ارەم��ان و زان��او‬ ‫كرێكارو جووتیارو سەربازو پۆلیس‬ ‫و ئەفسەرانی ك��ورد ل��ەڕاپ��ەڕی��ن و‬ ‫شۆڕشەكانی گەلی ك��ورد ‪ ،‬ئەمانە‬ ‫هەموو كۆڵەگەی خۆڕاگریی یەك‬ ‫لەدوای یەك بوون بۆ ئەوەی گەلی‬ ‫كورد خۆیان لەنەتەوەكانی جیهان‬ ‫بەكەمتر نەزانن و ب��ەردەوام بوون‬ ‫لەخەبات و بەرگریكردن بۆ پاراستن‬ ‫و م��ان��ەوەی گەلی ك��وردو زم��ان و‬ ‫كلتوورو داب و نەریتی كوردایەتی‬ ‫و نیشتمانەكەی‪.‬‬ ‫* سەرچاوەكان‪:‬‬ ‫أ‪ )3–2–1( -‬ك���وردەك���ان���ی‬ ‫ئ��ی��م��پ��ڕات��ۆری��ەت��ی عوسمانی‬ ‫(د‪.‬جەلیلی جەلیل)‪ ،‬وەرگێڕانی‬ ‫(د‪.‬كاوس قەفتان)‪.‬‬ ‫ج����والن����ەوەی‬ ‫ب‪)6–5–4(-‬‬ ‫رزگ���اری���خ���وازی نیشتمانی‬ ‫ك����وردس����ت����ان (د‪ .‬ع���ەزی���ز‬ ‫شەمزینی)‪.‬‬ ‫ج ‪–1 6 –1 5 –1 4 –9 –8 –7 ( -‬‬ ‫‪ )17‬خ��ەب��ات��ی چ���ەك���داری و‬ ‫ڕام��ی��اری��ی ن��ەت��ەوەی��ی ك��ورد‬ ‫(نەجم سەنگاوی)‪.‬‬ ‫د‪ )13–12–11–10( -‬البارزانی‬ ‫والحرك ‌ه التحرریە الكردیە‬ ‫(مەسعوود بارزانی)‪.‬‬

‫‪73‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫پرۆژەیەكی ڕەنووسی نووسین و‬ ‫خوێندنی زمانی كوردی‬ ‫مامۆستا غەفوور ئەحمەد بەكر‬ ‫مامۆستا غ��ەف��وور چ وەك‬ ‫ن����ووس����ەر چ وەك ش������ارەزا‬ ‫ل���ەزم���ان���ەوان���ی دا خ��زم��ەت��ێ��ك��ی‬ ‫زۆری ئ���ەم ب����وارەی ك����ردووە‪،‬‬ ‫بابەتی ج��ۆراوج��ۆری ئەدەبی و‬ ‫چ��ی��رۆك و هەڵبەستی مندااڵنی‬ ‫ل��ەگ��ۆڤ��ارو رژنامەكوردییەكاندا‬ ‫ب�ڵاوك��ردۆت��ەوە ب��ەس��ەردان هاتە‬ ‫الم�����ان و ن��ووس��ی��ن��گ��ەك��ەم��ان��ی‬ ‫ب��ەس��ەرك��ردی��ن��ەوە دانیشتنێكی‬ ‫ی���ەك ك��ات��ژم��ێ��ری��م��ان ل��ەگ��ەڵ��ی��دا‬ ‫ب��ەس��ەرب��ردو‪ ،‬س��ك��ااڵی ئ���ەوەی‬ ‫دەك������رد ك��ەن��ووس��ی��ن��ێ��ك��ی ن��وێ‬ ‫وەك��و پ��ڕۆژەی��ەك بۆ خوێندن و‬ ‫ن��ووس��ی��ن��ی پیتی ن��وێ��ی ك���وردی‬ ‫هێناوەتە بەرهەم; كەچی تائێستا‬ ‫ه��ی��چ الی��ەن��ێ��ك��ی پ���ەی���وەن���دی���دار‬ ‫ب���ەه���ان���ای���اوە ن�����ەچ�����ووە‪ ،‬ئ���ەم‬ ‫یاداشتەشی بەدیاری بۆ هێناین‬ ‫بەو چەشنە كەخۆی نووسیویێتی‪:‬‬ ‫ئێمەی كورد خاوەنی مێژوویەكی‬ ‫دێرین و كەلتووری جۆراوجۆرو‬ ‫ش��ارس��ت��ان��ی��ێ��ت��ی ت��ای��ب��ەت��م��ەن��دو‬ ‫زم��ان��ێ��ك��ی ن��ەم��ری دەوڵ��ەم��ەن��دو‬ ‫ب���ەرف���راوان���ی���ن‪ ،‬ك���ەوات���ە ب��ۆچ��ی‬ ‫خ��اوەن��ی نووسینێكی خۆماڵیی‬ ‫ڕەس��ەن��ی دی��اری��ك��راوی خۆمان‬ ‫نەبین؟ نووسینی كوردی بەئەلف‬ ‫و بێی (پیتی ن��وێ) بەئەركێكی‬ ‫ن��ەت��ەوەی��م زان���ی وەك داهێنان‬

‫‪74‬‬

‫ل��ەم ب���وارەدا بكەمە پ��ڕۆژەی��ەك‬ ‫ب����ۆ ب�����ەردی�����دی ش����ارەزای����ان����ی‬ ‫زم��ان��ەوان��ی وەك ڕەنووسێكی‬ ‫س�����ەردەم ب��ەش��ێ��وازی ت��ای��ب��ەت‬ ‫بەنووسینی ك���وردی‪ ،‬كەهەموو‬ ‫مەرجەكانی خوێندن و نووسینی‬ ‫لەخۆی گرتبێ‪ ،‬بەیاساو ڕێسای‬ ‫دەس���ت���ووری ك��وردۆل��ۆژی��ی��ەوە‪،‬‬ ‫ئەوەیش دروستبوون و پێكهاتنی‬ ‫پ��ی��ت��ەك��ان��ە ب��ەرێ��گ��ای ه��ێ��ڵ��ك��اری‬ ‫لەبەیەك گەیشتن و یەكتر بڕینی‬ ‫پارچە ڕاستە هێڵەكان‪ ،‬كە نزیكەی‬ ‫(‪ )40- 39‬پیتی ك��وردی ت��ازەی‬ ‫نوێمان بۆ دێتە بەرهەم‪ ،‬ئەم كارە‬ ‫پ���ی���رۆزەش ل����ەوەوە س��ەرچ��اوە‬ ‫دەگرێت كە‪:‬‬ ‫‪-1‬یەكگرتنەوەی زاراوەك��ان‬ ‫(ل���ه���ج���ات) ی زم���ان���ی ك����وردی‬ ‫لەسەرانسەری كوردستاندا‪.‬‬ ‫‪-2‬ب��ب��ێ��ت��ە م���ای���ەی خاڵێكی‬ ‫س���ەرەك���ی ب���ۆ ن��وێ��ك��ردن��ەوەی‬ ‫ب��اری شارستانی و كەلتووری‬ ‫و كەلەپووری میللەتەكەمان بۆ‬ ‫بواری نووسین و خوێندن‪.‬‬ ‫‪-3‬ببێتە مۆركێكی تایبەتیی‬ ‫پ���ێ���ن���اس���ەی م��ی��ل��ل��ەت��ی ك����ورد‬ ‫ل��ەس��ەران��س��ەری ك��وردس��ت��ان��داو‬ ‫جیهانیش ب��ەو نووسینە نوێیە‬ ‫ئاشناتربێت پێمان لەبەر ڕۆشنایی‬ ‫ئەم داهێنانە نوێیەدا‪.‬‬

‫‪-4‬ك������ەرەس������ت������ەی������ەك������ی‬ ‫ئ��ام��ادەك��راوب��ێ بۆ پركردنەوەی‬ ‫ژێرخانی ماڵی كوردو ڕازاندنەوەی‬ ‫باخچەی پ��ەروەردەی��ی ن��وێ بۆ‬ ‫نەوەكانمان‪.‬‬ ‫‪ -5‬ش��ان��ازی بكەین ب��ەوەی‬ ‫كەبەسەربەرزیەوە ‪ -‬بەئەلف و‬ ‫بێی نوێی هاوچەرخەوە هەموو‬ ‫كورد لەیەكتر حاڵی بكات و‪ ،‬تەنها‬ ‫بەنەتەوەی كوردەوە تایبەتمەندی‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫‪ -6‬ئەو پیتانەی ئێستا لەبەر‬ ‫دەستاندایە شێوازێكی نوێی ئەلف‬ ‫و بێی كوردییە‪ ،‬كە سەردەمی‬ ‫ل��ەی��ەك��ت��ر تێگەیشتن ئ����ەوە بۆ‬ ‫هەمووان دەخوازێت‪ ،‬كورد خۆی‬ ‫دەبێتە خاوەنی سوودو قازانجی‬ ‫زۆر تێدایە كەلەبەدوا چوونیدا‬ ‫تێنوێتی ڕۆشنبیران دەشكێنێ و‬ ‫زمانەكەشمان زیاتر دەوڵەمەند‬ ‫دەك��ات‪ ،‬وەكو قەدی گوڵەباخێك‬ ‫چ���ۆن گ���وڵ و خ��ون��چ��ە ل��ەخ��ۆی‬ ‫دەگ��رێ��ت‪ ،‬ل���ەڕووی هونەرییەوە‬ ‫ه��ەم��وو ج��وان��ك��اری��ی��ەك��ان��ی تێدا‬ ‫بەدی دەكرێت; چونكە ئاڵوگۆڕی‬ ‫زمانەكان یەكدەخات و دەبێتە‬ ‫نەریتێكی ن��ەت��ەوەی��ی جێبەجێ‬ ‫كردنیشی خزمەتێكی پیرۆزە بۆ‬ ‫مێژووی گەلەكەمان‪.‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫تیشكێك لە مێژووی‬ ‫شۆڕشی مەزنی ئەیلوول دا‬ ‫حەكیم نانەكەلی‬

‫رۆژی ‪ 1961/9/11‬نابێ‬ ‫لەبیر ب��ك��رێ‪ ،‬ئ��ەو شۆڕشەی‬ ‫ك�����ە پ�����ارت�����ی دی���م���وك���رات���ی‬ ‫كوردستان خوڵقێنەری بووە‪،‬‬ ‫ئ��ەو ح��زب��ەی ت��ا ئ��ەم��ڕۆ رۆڵ��ی‬ ‫پ��ێ��ش��ڕەوی ل��ەدەس��ت ن���ەداوە‪،‬‬ ‫ه��ەم��وو س���ەروەری���ەك���ەش بۆ‬ ‫عەقڵی خودی (بارزانیی نەمر)‬ ‫دەگ��ەڕێ��ت��ەوە‪ ،‬ب��ارزان��ی��ی نەمر‬

‫ب��ەو هەموو خەباتە سەختەو‬ ‫بەو لێزانیەوە بەو شاكارانەی‬ ‫كە تۆماری كردوون‪ ،‬لە دەرگا‬ ‫ف��راوان��ەك��ەی م��ێ��ژوو چووەتە‬ ‫ژوورێ‪ .‬ش��ۆڕش��ی ئ��ەی��ل��وول‬ ‫تاكە شۆڕشی جوتیارو چینی‬ ‫چەوساوەو ماف قووتدراوان‬ ‫ب���ووە ت��اك��ە ش���ۆڕش ب���وو كە‬ ‫دروش���م���ی (ك���وردس���ت���ان ی��ان‬

‫ن����ەم����ان)ی ب�����ەرزك�����ردەوەو‪،‬‬ ‫ب��ەك��ردەوەش سەلماندی‪ ،‬ئەم‬ ‫دروشمە‪ :‬چونكە پاجڤەی سەر‬ ‫واق��ی��ع ك��را ب��ۆی��ە ت��ا ئ��ەم��ڕۆش‬ ‫لەنێو خ��ۆێ��ن و دەم��ارەك��ان��ی‬ ‫پێشمەرگەو ك��وردپ��ەروەران��ی‬ ‫دەخولێتەوە‪ ،‬رەم��زی راستی‬ ‫ئ����ەم ش���ۆڕش���ە م���ەزن���ە ل���ەوە‬ ‫خۆی دەنوێنێ كە پێشمەرگەی‬

‫‪75‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ئەیلوولی جگە لە بەرگی دڕاو‬ ‫و‪ ،‬ل��ە خ��واردن��ی نانە رەق��ەو‪،‬‬ ‫ب��ەروو خ���واردن‪ ،‬هیچ شتێكی‬ ‫ت����ری ش���ك ن�����ەدەب�����رد‪ ،‬ه��ەر‬ ‫بۆیەش بوو بە خۆشەویستی‬ ‫ج���ەم���اوەر‪ ،‬ب��ۆی��ە ج��ەم��اوەرو‬ ‫گ��ون��دن��ش��ی��ن وەك بیلبیلەی‬ ‫چ���اوەك���ان���ی���ان‪ ،‬پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەی‬ ‫ئ���ەی���ل���وول���ی���ان دەپ�����اراس�����ت‪.‬‬ ‫بڕواناكەم هیچ كەسێك هێندەی‬ ‫پێشمەرگە ب��وێ��رو خ��ۆڕاگ��رو‬ ‫ئیرادە بەهێز بێ‪ .‬لە شۆڕشی‬ ‫ئەیلوول (السلكی) دەورێ��ك��ی‬ ‫پ��ی��رۆزی ه��ەب��ووە كەسانێكی‬ ‫دڵ��س��ۆزو خ��ەم��خ��ۆرو ل��ێ��زان‪،‬‬ ‫ه���ەرچ���ی زان���ی���اری ن��ه��ێ��ن��ی و‬ ‫جفرە هەبووە لە نیازی رژێم‬ ‫و هێرشەكانی وەردەگ���ی���راو‬ ‫دەخرایە ژێر دەستی بارزانیی‬ ‫نەمر‪ ،‬ئەویش بەگوێرەی هەر‬

‫‪76‬‬

‫زان��ی��اری��ەك پ�لان��ی پێویستی‬ ‫دادەن���او بەرپرسی هێزەكانی‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەو دەڤ���ەرەك���ان���ی‬ ‫ئ��اگ��ادار دەك����ردەوە‪ ،‬ئەوانیش‬ ‫ب���ە ئ���ەم���ان���ەت���ەوە‪ .‬پ��اب��ەن��دی‬ ‫رێنماییەكان دەبوون‪ .‬بۆیە ئەم‬ ‫شۆڕشە بەرگەی ئەم هەموو‬ ‫هێرشە نا بەرانبەرەی چەك و‬ ‫چەكدارو بەرگەی پیالنە زۆرو‬ ‫ج��ۆراو و جۆرەكانی دەگ��رت‪،‬‬ ‫رەشەبای هیچ هێزی نەیتوانی‬ ‫داری ب�����ڕوای پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەی‬ ‫ئ��ەی��ل��وول ب��ه��ەژێ��ن��ێ‪ .‬نسكۆی‬ ‫ساڵی ‪ 1975‬یش فەشەل نەبووە‬ ‫ه��ۆك��ارەك��ەی ك��ەم تەرخەمی‬ ‫پێشمەرگەو بیروباوەڕ نەبووە‪:‬‬ ‫بەڵكو پالنێكی یەكجار گەورە‬ ‫بوو‪ ،‬پێكهاتنی چەندان دەوڵەتی‬ ‫زل��ه��ێ��ز ب���وو ل���ەس���ەر ك��ەول��ی‬ ‫كوردو شۆڕشی ئەیلوول‪.‬‬

‫بنەمای دیاریكردنی مافی‬ ‫چارەنووس‪ ،‬مافێكی چەسپاوی‬ ‫گ��ەالن��ە‪ ،‬ب��ۆ ئ��ەو گ��ەالن��ەی‪ ،‬كە‬ ‫دەتوانن بڕیاری خۆیان لەسەر‬ ‫چ��ارەن��ووس��ی خ��ۆی��ان ب���دەن‪،‬‬ ‫دەس���ەاڵت���ی سیاسیی خ��ۆی��ان‬ ‫دی��اری بكەن و بتوانن گەشە‬ ‫ب��ك��ەن ل��ەه��ەم��وو ب��وارەك��ان��ی‬ ‫ژی��ان��دا‪ ،‬ل��ەب��واری (ئ��اب��ووری‪،‬‬ ‫ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی‪ ،‬رۆش��ن��ب��ی��ری‪....،‬‬ ‫هتد)‪.‬‬ ‫ب��ۆ زی��ات��ر ب��ەرچ��اوڕوون��ی‬ ‫دەكرێت ئاماژە بدەین بەوەی‪،‬‬ ‫ك���ە ل���ەس���ەردەم���ی ك��ۆم��ەڵ��ەی‬ ‫گەالن (عصبة االم��م)دا گرنگی‬ ‫زۆر ب��ەم��اف��ی چ��ارەن��ووس��ی‬ ‫گ��ەالن‪ ،‬بەتایبەت گەالنی تازە‬ ‫رزگ���ارب���ووی ژێ��ر دەس��ەاڵت��ی‬ ‫ئ��ی��م��پ��رات��ۆری��ەت��ی ع��وس��م��ان��ی‬ ‫دراوە‪ ،‬ه��ەر ئ��ەم خواستەش‬ ‫ب���ووە ه��ان��دەرێ��ك‪ ،‬ك��ە ح��ەزی‬ ‫وەرگ���رت���ن���ی م���اف���ی چ����ارەی‬ ‫خۆنووسین وا بكات زۆرێ��ك‬ ‫ل��ە گ��ەالن��ی ژێ��ردەس��ت��ەی ئەم‬ ‫ئیمپراتۆریەتەو بگرە هەندێكیان‬ ‫راس��ت��ەوخ��ۆش ب��ەش��دارب��وون‬ ‫ت��ی��ای��دا‪ ،‬ئ��ەگ��ەرچ��ی دەت��وان��ی��ن‬ ‫بڵێین ج��اڕدان��ی ئ��ەم مافە بۆ‬ ‫گەالن لەپێش سااڵنی (‪)1940‬‬ ‫ـ���ەك���ان���دا ل����ەالی����ەن دەوڵ���ەت���ە‬ ‫س��ەرك��ەوت��ووەك��ان��ی جەنگی‬ ‫ی��ەك��ەم��ی ج��ی��ه��ان��ی��ی��ەوە وەك‪:‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫شیكردنەوەیەكی خێرای‬ ‫(بڕیاری مافی چارەنووس)‬ ‫ئا‪ :‬م‪ .‬حەبیب فەرەیدون‬ ‫(ئەمەریكا‪ ،‬بەڕیتانیا‪ ،‬فەڕەنسا)‬ ‫ب��ان��گ��ەش��ەی ب��ۆ ك����راوە؛ ب��ەاڵم‬ ‫ل��ە س��اڵ��ی ‪ 1941‬دا بەفەرمی‬ ‫بانگەشەی بۆ ك��راوە‪ ،‬ل��ەدوای‬ ‫شۆڕشی فەڕەنسی‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫ی��ەك��ێ ل��ە پڕەنسیپەكانی ئەم‬ ‫ش���ۆڕش���ە ب��ان��گ��ەش��ەی ئ���ەوە‬ ‫بوو ‪ :‬دەبێت گ��ەالن بەئازادی‬ ‫ح���وك���م���ی خ����ۆی����ان ب���ەڕێ���وە‬ ‫ب��ب��ەن‪ ،‬ل��ەو ك��ات��ەش��دا پەیمانی‬ ‫كۆمەاڵیەتی (جان جاك ڕۆسۆ)‬ ‫زۆر ب��ەرب�ڵاو پشتیوانییەكی‬ ‫زۆری لێدەكرا‪ ،‬ئەمە ئەوەمان‬ ‫دەخاتە پێش چاو كە بیرۆكەی‬ ‫م��اف��ی چ�����ارەی خ��ۆن��ووس��ی��ن‬ ‫ئ��ەگ��ەرچ��ی لەجەنگی یەكەمی‬ ‫جیهانییدا لە (‪ )1941‬زیاتر زەق‬ ‫كرایەوە؛ بەاڵم رەگ و ریشەی‬ ‫ئ���ەم م��اف��ە دەگ���ەڕێ���ت���ەوە بۆ‬ ‫شۆڕشی فەڕەنسا‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫ك���ۆم���ەڵ���ەی گ�����ەالن (ع��ص��ب��ة‬ ‫االم��م) سەركەوتوو نەبوو لە‬ ‫بەدیهێنانی ئەم ئامانجەدا‪ ،‬دیارە‬ ‫ك��ە ئ����ەوەش ه���ۆك���اری خ��ۆی‬ ‫هەبوو‪ ،‬پێش بەرپابوونی جەنگی‬

‫دووەمی جیهانی‪ ،‬لە زۆرێك لە‬ ‫بەڵگەنامەكان و گەاڵڵە نامەو‬ ‫رێكەوتنە نێو دەوڵەتییەكاندا‪،‬‬ ‫چ���ی رێ��ك��ەوت��ن��ی دوو ق��ۆڵ��ی‬ ‫بووبن یان فرە قۆڵی بووبن‪،‬‬ ‫م��اف��ی چ�����ارەی خ��ۆن��ووس��ی��ن‬ ‫باسكراوەو جەختیشی لەسەر‬ ‫ك����راوەت����ەوە‪ ،‬دوای چەندین‬ ‫ل��ێ��دوان لەسەر دروستكردنی‬ ‫رێ��ك��خ��راوێ��ك��ی ن��ێ��و دەوڵ��ەت��ی‬ ‫و ب��ەس��ت��ن��ی چ��ەن��دی��ن ك���ۆڕو‬ ‫كۆبوونەوە‪ ،‬دواجار لەكۆنگرەی‬ ‫(سان فڕانسیسكۆ) رێكخراوی‬ ‫ن����ەت����ەوە ی���ەك���گ���رت���ووەك���ان‬ ‫راگ��ەی��ەن��را‪ ،‬ب���ەم ه��ەن��گ��اوەش‬ ‫ن��ەت��ەوە یەكگرتووەكان وەك‬ ‫ی��ەك��ەم رێ��ك��خ��راوی جیهانی‪،‬‬ ‫ئەركێكی زۆر گ��ران��ی كەوتە‬ ‫ئ��ەس��ت��ۆ‪ ،‬ئ��ەوی��ش دابینكردنی‬ ‫ئاشتی و ئارامیی جیهانی و‪،‬‬ ‫بەرگرتن لەخۆ پڕچەك كردن‬ ‫و ب��ەك��ار ن��ەه��ێ��ن��ان��ی ه��ێ��ز بۆ‬ ‫ی��ەك�لاك��ردن��ەوەی كێشەكان و‬ ‫ڕوونەدانی جەنگ بوو‪ ،‬ئەمانەش‬ ‫هەموو لەڕێگەی پەیوەندییە نێو‬

‫دەوڵەتییەكانەوە كاری لەسەر‬ ‫ك���را‪ ،‬دابینكردنی ئ���ازادی و‬ ‫سەربەستی بۆ هەموو گەالن‬ ‫ب��ووە ئەركی سەرەكیی ئەم‬ ‫رێكخراوە نێو نەتەوەییە‪.‬‬ ‫ل��ە پێشەكی بەڵێننامەی‬ ‫ن���ەت���ەوە ی��ەك��گ��رت��ووەك��ان��دا‬ ‫هاتووە‪( :‬نەتەوە یەكگرتووەكان‬ ‫س��ەر ل��ەن��وێ ب���ڕوای خۆمان‬ ‫دووپ��ات دەكەینەوە بۆ مافە‬ ‫ڕەواو بنەڕەتییەكانی مرۆڤـــ‬ ‫و‪ ،‬ك��ەرام��ەت و چ��ارەن��ووس‬ ‫و دابینكردنی مافی ئافرەتان‬ ‫و پیاوان و گەورەو بچووكی‬ ‫ن��ەت��ەوەك��ان)‪ ،‬ه��ەروەه��ا مافی‬ ‫چ��ارەن��ووس��ی��ن ل��ە ل��ێ��دوان��ی‬ ‫ن��ەت��ەوە ی��ەك��گ��رت��ووەك��ان��دا لە‬ ‫‪/1‬ی كانوونی دووەمی ساڵی‬ ‫‪ 1942‬دا ل��ێ��دوان��ی (هیلیتا)‪،‬‬ ‫لێدوانی لەسەر دراوەو‪ ،‬لە ‪/1‬ی‬ ‫شوباتی ساڵی ‪ 1945‬یشدا‬ ‫ل��ە ب��ڕگ��ەی دووەم����ی م��ادەی‬ ‫یەكەم‪ ،‬لەجاڕی گەردوونیی‬ ‫ن���ەت���ەوە ی��ەك��گ��رت��ووەك��ان��دا‬ ‫هاتووەو دەڵێت‪ :‬ئامانجەكانی‬ ‫نەتەوە یەكگرتووەكان گەشە‬ ‫ب��ەپ��ەی��وەن��دی��ی دوو الی��ەن��ەی‬ ‫گ��ەالن ب��دات‪ ،‬لەسەر بنەمای‬ ‫رێ���زگ���رت���ن ل���ە پ��ڕەن��س��ی��پ��ی‬ ‫یەكسانی لە مافەكانی نێوان‬ ‫گەالن‪.‬‬

‫‪77‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ل پاش (‪ )56‬سااڵن‬ ‫ێ‬ ‫بۆ یەكەمین جار كچا ئەنفالكرییەك ‌‬ ‫ێ‬ ‫بارزانی كەسوكارێن خۆ ل كوردستان ‌‬ ‫دبینیتەڤە‬ ‫ێ مزویری‬ ‫رێكار ‌‬ ‫خۆشەڤی سۆفی محەمەد‬ ‫زراری‪ ،‬ژ خێزانەكا شۆرشگێرو‬ ‫ق���ەه���رەم���ان ب���ووی���ە س���ەر ب‬ ‫(هۆزا شێروانی) یە‪ ،‬بەشداریی‬ ‫تەڤایا شۆرشێن یەك لدویف‬ ‫یەكێن ب���ارزان دا كریە‪ ،‬ساال‬ ‫ێ‬ ‫‪ 1932‬دا ئ���اوارەی توركیای ‌‬ ‫ب��وون��ە‪ ،‬س��اال ‪ 1945‬ئ���اوارەی‬ ‫ئیرانێ‌ ب��وون��ەو ب��ەش��داری��ی د‬ ‫كۆمارا مهاباد ‌‬ ‫ێ دا كرییە‪ ،‬ساال‬ ‫‪ 1947‬ل پاش نەهێالنا كومارا‬ ‫ێ ژ‬ ‫كوردستانێ‌ ‪ -‬مهاباد ‪‌ -‬‬ ‫ێ داگیركەرێن كوردستانێڤە‪،‬‬ ‫الی ‌‬ ‫خێزان و كەسوكارێن وی دبنە‬ ‫چ��وار ب��ەش‪ ،‬كۆمەكا مرۆڤــ و‬ ‫ێ وی ژبەر‬ ‫گوندیێن وی برای ‌‬ ‫نەخۆشی و نەبوونا پێدڤیاتێن‬ ‫ژیانێ‌ وەك ه��زاران بارزانیێن‬ ‫دن دچنە بەردلوڤانیا خودێ‌‪،‬‬ ‫خێزان و زارۆكێن وی دگەل‬ ‫هەمی بارزانییان ڤەدگەڕیێن‬

‫‪78‬‬

‫ێ دیانا‬ ‫عێراقێ‌ و لناڤــ سیم ‌‬ ‫دهێنە دەستبسەركرن و نێرینە‬ ‫دهێنەگرتن بۆ ناڤــ گرتیگەهێن‬ ‫(ب��ەغ��دا‪ ،‬مویسل‪ ،‬ك��ەرك��ووك)‪.‬‬ ‫ئ���ەو ب���خ���ۆژی دگ����ەل (‪)500‬‬ ‫ه��ەڤ��ال��ێ��ن ب���ارزان���ی مشەختی‬ ‫یەكەتییا سۆڤیەتا ب��ەرێ‌ دبن‪،‬‬ ‫م��اوێ‌ (‪ )12‬س��االن ب ژیانەكا‬ ‫زۆرا ب ئ��اس��ت��ەن��گ دۆر ژ‬ ‫كەسوكارێن خ��ۆ دبوورینت‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫ل �ێ‌ دووب����ارە ه���ەوال ژیانەڤ ‌‬ ‫ددەت و خێزانەكێ‌ پێكدئینیت‪،‬‬ ‫(حەلیما سولەیمان) قرم تەتەر‬ ‫دب��ی��ت��ە ه��ەڤ��ژی��ن��ا وی‪ ،‬چ���وار‬ ‫زارۆك ژێ‌ ه��ەدب��ن بناڤێن‬ ‫(حەسەن خۆشەڤی‪ ،‬رۆستەم‬ ‫خ��ۆش��ەڤ��ی‪ ،‬فاتمە خۆشەڤی‪،‬‬ ‫ێ مخابن‬ ‫عائیشە خۆشەڤی) ل ‌‬ ‫ێ‬ ‫تنێ‌ (عائیشا خۆشەڤی) دژیان ‌‬ ‫دا مایە‪ ،‬یێن دن چوونە بەر‬ ‫دلوڤانییا خ���ودێ‌‪ ،‬س��ەب��ارەت‬

‫چ��ەوان��ی��ی��ا ب��رێ��ڤ��ەچ��وون��ا ژیانا‬ ‫وان ب���ێ‌ دل��وڤ��ان��ی��ی��ا ب��اب��ی ل‬ ‫ێ‬ ‫(‪ )2012/5/24‬ل ش����ار ‌‬ ‫هەولێرێ‌ مە ئەڤــ چاڤ پێكەفتنە‬ ‫ێ‬ ‫ێ دا ب زمان ‌‬ ‫دگەل عەیشاخانم ‌‬ ‫توركی ئەنجام دا‪ ،‬وێ��ژی بڤی‬ ‫ئاوایی ڕەوشا ژیانا سەخت و‬ ‫دژوارا خۆ بۆمە شرۆڤەكر‪:‬‬ ‫ێ من (‪ )3‬سال بوو‬ ‫تەمەن ‌‬ ‫ێ من ڤەگەریایەڤە بۆ‬ ‫ێ باب ‌‬ ‫دەم ‌‬ ‫كوردستانێ‌‪ ،‬ئەز د (‪ )8‬سااڵن‬ ‫دا چوومە قوتابخانێ‌‪ ،‬دایكا من‬ ‫ژیانەكا زۆرا سەخت و دژوار‬ ‫بۆراندییە هەتا ئەم مەزنكرین‪،‬‬ ‫خۆشك و برایێن من چوونە‬ ‫ێ تنێ‌ ئەزو‬ ‫بەردلوڤانییا خود ‌‬ ‫دایكا من مایین‪ ،‬دایكا منژی‬ ‫ێ‬ ‫ێ تن ‌‬ ‫چوو بەردلوڤانییا خود ‌‬ ‫ئ��ەز ی��ام��ای‪ ،‬هەمی گ��اڤ��ان مە‬ ‫ێ‬ ‫ل دای��ك��ا خ��ۆ دپ��رس��ی دای��ك� ‌‬ ‫بابێ‌ مە كییە؟ چلێهاتییە؟ بۆ‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫چجاران لمە ناپرسیتن؟!‪ ،‬دایكا‬ ‫ێ‬ ‫مە دابێژیت بابێ‌ هنگۆ كورد ‌‬ ‫ێ‬ ‫عێراقێیە بارزانییە‪ ،‬ئەڤە وێن ‌‬ ‫بابێ‌ ه��ەوەی��ە‪ ،‬هەمی شەڤان‬ ‫ێ مندا‬ ‫ێ بابێ‌ من د مێشك ‌‬ ‫وین ‌‬ ‫دووبارە دبۆڤە‪ ،‬ئەز زۆر زۆر‬ ‫بۆ عاجز دبووم‪ ،‬من دگوت باب‬ ‫خۆزی تنێ‌ بۆ جارەكێ‌ من تو‬ ‫دیتبای‪ ،‬ئەڤــ وێنە بۆمن ببا‬ ‫راستی‪ ،‬هەتا سااڵ (‪ )2003‬مە چ‬ ‫ل كەسوكارێن خۆ نەدزانی ‪ ،‬ئەم‬ ‫ێ مە‬ ‫غەریبە بووین هەرگاڤــ دل ‌‬ ‫بخۆ دسووت‪ ،‬ل پاش ئازادییا‬ ‫عێراقێ‌ زۆر ل وان زاروكێن‬ ‫هەڤالێن بارزانی مرۆڤێن خۆ‬ ‫ڤەدیتن ب رێكا وینەو نامەو‬ ‫ت��ەل��ەف��ون��ا‪ ،‬م���ەژی ئ��ەڤ��ـ��ـ س��اڵ‬ ‫كەسوكارێن خۆ ڤەدیتن ئەز‬ ‫ل (‪ )2012/5/22‬ل پاش (‪)56‬‬ ‫ساڵێن تەمەنی بۆ یەكەمجار‬ ‫ئ��ەز ب وەالت و كەسوكارێن‬ ‫خۆ شادبومەڤە‪ ،‬من نها خوشك‬ ‫ێ‬ ‫و دایكەكا دیی یا هەی بناڤ ‌‬ ‫(مەگرۆم مالخۆ)‪ ،‬مام و پسمام‬ ‫ێ من‬ ‫ێ مخابن باب ‌‬ ‫یێن هەی ل ‌‬ ‫ی��ێ‌ ل (‪ )1983/8/10‬دگ��ەل‬ ‫هەمی نێرینێن بارزانییان هاتییە‬ ‫گرتن و بێسەروشوینكرن‪ ،‬ئەز‬ ‫نەگەهشتمە مرادا خۆ كو ئەوژی‬ ‫دیتنا بابی بوو‪ .‬ب ڕاستی ئەز‬ ‫زۆرا دڵخۆشم ب وەالت ‌‬ ‫ێ خۆ و‬ ‫ڤان كەسوكارێن من كۆ زۆر‬ ‫دلوڤان و باشن بۆ من هیڤی‬ ‫خ��وازم ژ یەزدانێ‌ دلوڤان كو‬

‫كەس بێ كەس نەمینیت وەك‬ ‫مە‪.‬‬

‫‪79‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫گوڵچنێك لەچاالكییەكانی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایانی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‬ ‫ئا‪ :‬پەیامی ئەیلوول‬ ‫چاالكییەكانی‬ ‫مانگی كانوونی دووەمی‪2013 /‬‬ ‫مەكتەبی گشتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەهەولێر‬ ‫* لەڕێكەوتی ‪ ،2013/1/13‬بەڕێزان محەمەد‬ ‫مەال قادر؛ ئەندامی پێشووی مەكتەبی سیاسیی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان و‪ ،‬سەید كاكەو‪,‬‬ ‫كۆمەڵێك پێشمەرگەو سەرلقەكانی ئەیلوولی‬ ‫ه��ێ��زی دەش��ت��ی ه��ەول��ێ��ر‪ ،‬س��ەردان��ی مەكتەبی‬ ‫گشتیی كۆمەڵەی مامۆستایانی شۆڕشی مەزنی‬ ‫ئەیلوولیان ك��ردو‪ ،‬زۆر بەگەرمییەوە لەالیەن‬ ‫س����ەرۆك و ئ��ەن��دام��ان��ی دەس��ت��ەی كارگێڕیی‬ ‫مەكتەبی گشتییەوە پێشوازیان لێكرا‪ ،‬سەردانی‬ ‫ئەو بەرێزانە بۆ مەبەستی تۆماركردنی داستانی‬ ‫هێرشە پێنج قۆڵییەكەی میری ب��وو ب��ۆ سەر‬ ‫بارەگاكانی پێشمەرگە لەبیستانە لە سالێ ‪1965‬‬ ‫دا‪.‬‬

‫‪80‬‬

‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/16‬ئ��ەن��دام��ان��ی‬ ‫دەستەی كارگێریی مەكتەبی گشتیی كۆمەڵەی‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ی ش���ۆڕش���ی م���ەزن���ی ئ��ەی��ل��وول‬ ‫بەمەبەستی ب��ەس��ەرك��ردن��ەوەو پرسینی باری‬ ‫تەندروستییەوە‪ ،‬سەردانی بەڕێز خەلیل عەزیز‬ ‫خدر؛ ئەندامی كۆمەڵەیان لەماڵی خۆێ كرد‪.‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/22‬س���ەرۆك و‬ ‫ئەندامانی دەستەی كارگێریی مەكتەبی گشتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایانی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‬ ‫بەشدارییان لەڕێوڕەسمی ی��ادك��ردن��ەوەی ‪67‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫ساڵەی دامەزراندنی كۆماری كوردستان لەهۆڵی‬ ‫پێشەوا لە نێو بااڵخانەی وەزارەتی رۆشنبیری و‬ ‫الوان لەهەولێر كرد‪.‬‬ ‫* لەڕێكەوتی ‪ ،2013/1/22‬كاتژمێر (‪ )3‬ی‬ ‫پ��اش ن��ی��وەرۆ س��ەرۆك و ئەندامانی دەستەی‬ ‫كارگێڕیی مەكتەبی گشتیی كۆمەڵەی مامۆستایان‪،‬‬ ‫بەشدارییان لەپرسەی خوالێخۆشبوو قاسم‬ ‫ئیسماعیل عەبدوڵاڵ كرد‪ ،‬كەدەكاتە برای مامۆستا‬ ‫محەمەد ئەمین ئیسماعیل؛ ئەندامی كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایانی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‪.‬‬ ‫* لەڕێكەوتی ‪ ،2013/1/28‬مەكتەبی گشتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایانی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‪،‬‬ ‫بەئامادەبوونی سەرجەم نوێنەرەكانی لەپارێزگەو‬ ‫ش��ارو شارۆچكەكانی هەرێمدا‪ ،‬كۆبوونەوەی‬ ‫مانگانەی خۆی ئەنجامدا‪.‬‬

‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/31‬س��ەرۆك��ی‬ ‫كۆمەڵە سەردانی بەڕێزان بەڕێوەبەری ناحیەی‬ ‫كەندێناوەو‪ ،‬بەڕێوەبەری ئاسایشی كەندێناوەی‬ ‫كرد‪،‬لەو سەردانەدا لەالیەن بەڕێزان پێشوازییەكی‬

‫گەرمی لێكراو‪ ،‬دەرب���ارەی كاروچاالكییەكانی‬ ‫كۆمەڵە هەردووال بیروبۆچوونی خۆیان ئاڵوگۆڕ‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫نووسینگەی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەسۆران‪:‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/10‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫نووسینگەی سۆران سەردانی یەكێتیی الوان ‪-‬‬ ‫ناوەندی بااڵی هەولێری كردو‪ ،‬لەالیەن بەڕێزان‬ ‫بەرپرس و ئەندامانی یەكێتیی الوان پێشوازی‬ ‫لێكرا‪.‬‬

‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/15‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫ن��ووس��ی��ن��گ��ەی س�����ۆران ب���ەن���اوی ك��ۆم��ەڵ��ەی‬ ‫مامۆستایانی ش��ۆڕش��ی م��ەزن��ی ئ��ەی��ل��وول��ەوە‬ ‫ئ��ام��ادەی پ��رس��ەی نەنكی س��ەرۆك��ی یەكێتیی‬ ‫زانایانی ئایینی ئیسالمی‪ /‬لەسۆران كرد‪.‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/23‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫ن��ووس��ی��ن��گ��ەی س�����ۆران ئ����ام����ادەی ئ��اه��ەن��گ��ی‬ ‫لەدایكبوونی پێغەمبەرمان (محەمەد‪ .‬د‪.‬خ) بوو‪،‬‬ ‫كە لەهۆڵی بۆنەكان لەسۆران سازكرا‪.‬‬ ‫نووسینگەی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەپارێزگەی دهۆك‪:‬‬ ‫* ل رێكەفتێ ‪ ،2013/1/8‬دەمژمێر (‪)10.30‬‬ ‫ێ كو‬ ‫ی سپێدێ نوێنەرێن دەستەكا كۆمەلێ ی ‌‬

‫‪81‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫پێكهاتبوون ژ هەڤااڵن ئەحمەد بادی و هاشم‬ ‫شوشی ل بارەگایێ لقێ ئێك پشكا رێكخراوێین‬ ‫پیشەیی و ج��ەم��اوەری ل ده��ۆك ئامادەبوون‪،‬‬ ‫نوێنەرێن دەستەكێ‌ هاتنە پێشوازی كرن ژ الێی‬ ‫رێزدار بهجت نحلبیشی ؛ كارگێرێ لقێ ئێك و‬ ‫بەرپرسێ ڕێكخراوێن پیشەیی و جەماوەری‪،‬‬ ‫هەروەها عەبدوڵاڵ یەحیا؛ بەرپرسێ سەنتەرا‬ ‫ل رێكخراوێن ج��ەم��اوەری‪ ،‬بەرپرسێ كۆمەڵێ‬ ‫ڕووناهیەك داس��ەر بەرنامێ ك��ارێ كۆمەلی و‬ ‫بزاڤـــ و چاالكیێن تێنە ئەنجامدان‪ ،‬و ل هەمان رۆژ‬

‫سەرەدانا بارەگایێ تەلفزیۆنا (‪ )k.tv‬یێ ئاسمانی‬ ‫ل دهۆك كر‪ ،‬ل هەمان رۆژێش سەرەدانا جەنابی‬ ‫شێخ كامیران ژ مالباتا پیرۆزا میرێن كوردی‬ ‫ئێزدی كرد‪.‬‬ ‫* ل رێكەفتێ ‪ ،2013/1/20‬دەمژمێر (‪)11‬‬ ‫ێ كو‬ ‫ی سپێدێ نوێنەرێن دەستەكا كۆمەڵێ ی ‌‬ ‫پێكهاتبوو ژ ه��ەڤ��ااڵن ئەحمەد ب��ادی و هاشم‬ ‫شوشی ل كۆربەندا س��ەرەرم یا رۆشنبیری ل‬ ‫دهۆك ئامادەبوون‪ ،‬ژگێرانا كۆڕەكێ ل ژێر ناڤــــ‬ ‫و نیشانا (كوردستان و دەه ساڵێن داهاتی) ل‬ ‫بزاهێ‪ ،‬بەرپرسێ كۆمەڵێ بۆ ماوەی (‪ )8‬خولەكا‬ ‫پێناسەك داس��ەر پێكهاتا كۆمەڵێ و بزاڤـــ و‬ ‫چاالكیێن تینە ئەنجامدان‪ ،‬پاش مامۆستا هاشم‬ ‫شوشی كۆڕا خو پێشكێش كر‪ ،‬هەژی گوتنێ‌ یە‬ ‫كو سێ كەناڵێن تەلەفزیۆنا ئامادەبوون‪ ،‬دگەل‬ ‫بەرپرسێ سەنتەران ل دهۆك‪ ،‬بەرپرسێ هەمی‬ ‫سەنتەران و پەیامنێر لڤی كۆڕێدا ئامادەبوون‪،‬‬ ‫ئەڤــ كۆڕی ماوەی ئێك دەمژمێر و نیڤا كێشا‪،‬‬ ‫هەر لڤی ماوەی پرسیارو وەاڵم هاتنە دان‪.‬‬

‫* ل رێكەفتێ ‪ ،2013/1/21‬دەمژمێر (‪)10‬‬ ‫ی سپێدێ نوێنەرێن دەستەكا كۆمەڵێ سەرەدانا‬ ‫ئەڤــ بارەگایا خارێ كر‪ ،‬ژبۆ گرێدانا پەیوەندیاو‬ ‫گەهاندنا گۆڤارا پەیاما ئەیلوولێ یا ژمارە (‪.)25‬‬ ‫‪ -1‬لیژنا ناوچا دهۆك‪.‬‬ ‫‪ -2‬لیژنا ناوچا سەرهەڵدان‪.‬‬ ‫‪ -3‬لقێ ئێك ‪ -‬پشكا ڕێكخستنێ‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬لیژنا ناوچا پەیمانگا‪.‬‬

‫‪82‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫* هەر لڤی رۆژێ‌ دەمژمێر (‪ )12‬ی نیڤرۆ‬ ‫ێ كو پێكهاتبوون‬ ‫نوێنەرێن دەستەكا كۆمەڵێ ی ‌‬ ‫ژ ه��ەڤ��ااڵن ئ��ەح��م��ەد ب���ادی و ه��اش��م شوشی‬ ‫سەرەدانا بارەگایێ لقێ ئێك _ پشكا ڕۆشنبیری‬ ‫و ڕاگەهاندنێ ك��ر‪ ،‬نوێنەرێن دەستەكێ‌ هاتنە‬ ‫پێشوازی كرن ژ الیێ رێزدار مسعود سەرنی؛‬ ‫بەرپرسێ پشكا راگەهاندنێ‪ ،‬هەروەسا چەند‬ ‫ئەندامێن وان‪ ،‬بەرپرسێ كۆمەڵێ پێناسەك دا‬ ‫سەر بزاڤــ و چاالكیێن كۆمەڵێ و گێرانا كۆڕو‬ ‫سیمینارا بۆ سەنتەرێن ڕۆشنبیری ل دهۆك‪،‬‬ ‫ێ كرو‬ ‫جەنابێ وی دەستخۆشی لكارێ‌ كۆمەڵ ‌‬ ‫ئامادەیا خۆ دیاركر بۆهەر كارەكێ پێویست‬ ‫ه��ەژی گوتنێ یە كو رێ���زدار احسان ئامێدی؛‬ ‫بەرپرسێ نڤسینگەها پەرلەمانتەران ل پشكا‬ ‫راگەهاندنێ‌ یێ ئامادەبوو‪.‬‬

‫* ل رێكەفتێ ‪ ،2013/1/22‬دەم��ژم��ێ��ر(‪)4‬‬ ‫ی ئێڤارێ نوێنەرێن دەستەكا كۆمەڵێ یێ‌ كو‬ ‫پێكهاتبوون ژ هەڤااڵن ئەحمەد بادی و هاشم‬ ‫ش��وش��ی ل ب��ارەگ��ای��ێ س��ەن��ت��ەرێ‌ رۆشنبیریێ‬ ‫پێشمەرگەی ئامادەبوون ل سەر داخازیا وان‪،‬‬ ‫ژالیێ بەرپرسا سەنتەری ڤە‪ ،‬ڤیان پندروویی‬ ‫ك��وداخ��ازا ناڤێن مامۆستایێن شۆڕشێ دگەل‬ ‫ژمارا تەلەفۆنا بو سەنتەرێ كربوو ژبۆ هندەك‬ ‫كارێن پێویست و دارشتنا بەرنامەكێ تایبەت‬ ‫ێ ‪ -‬نڤسینگەها دهۆك‬ ‫دگەل مامۆستایێن شۆڕش ‌‬ ‫دا‪.‬‬ ‫ێ ‪ ،2013/1/22‬دەم��ژم��ێ��ر‬ ‫ه���ەر ڤ��ی رۆژ ‌‬

‫(‪ )4،30‬ی ئێڤارێ‌ نوێنەرێن دەستەكا كۆمەڵێ‬ ‫ێ كو پێكهاتبوو ژ هەڤااڵن ئەحمەد ب��ادی و‬ ‫ی‌‬ ‫ێ‬ ‫هاشم شوشی سەرەدانا ڤان بارەگایێن خار ‌‬ ‫كر‪ ،‬مەرەما گرێدانا پەیوەندیاو گەهاندنا گۆڤارا‬ ‫پەیاما ئەیلوولێ یا ژمارە (‪:)25‬‬ ‫‪ -1‬بارەگایێ لیژنا پێشكەفتن یا ئەندازیارا‪،‬‬ ‫مافپەروەراو پزیشكا) ل سەنتەرێ‌ پارێزگاها‬ ‫دهۆك دەمژمێر (‪ )4.30‬ی ئێڤارێ‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬بارەگایێ لیژنا ناوچا زانكۆ ل سەنتەرێ‬ ‫دهۆك دەمژمێر (‪ )5‬ی ئێڤارێ‌‪.‬‬ ‫‪ -3‬بارەگایێ بنگەهێ اللش یێ ڕۆشنبیریێ‬ ‫ێ هاتنە‬ ‫برایێن ئێزدی ل دهۆك‪ ،‬نوێنەرێ دەستەك ‌‬ ‫پێشوازی كرن ژالیێ عزالدین باقەسری‪ ،‬باسل‬ ‫چوقی و چەند ئەندامیێن دی یێن سەنتەری‪.‬‬

‫نووسینگەی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لە سلێمانی‪:‬‬ ‫* لەڕێكەوتی ‪ ،2013/1/4‬بەبۆنەی ساڵیادی‬ ‫دامەزراندنی كۆمەڵەی هونەرو وێژەی كوردی‪،‬‬ ‫ن��وێ��ن��ەران��ی ن��ووس��ی��ن��گ��ە س���ەردان���ی ه����ەردوو‬ ‫هونەرمەند كاك غەفوور عەبدوڵاڵو سەردارخدر؛‬ ‫ئەندامانی دەستەی كارگێڕییان كرد‪ ،‬بەهەمان‬ ‫شێوە ئەوانیش سەردانی نووسینگەیان كردو‬ ‫هیوایان خ��واس��ت ك��ە ئ��ەم ج��ۆرە پەیوەندیانە‬ ‫بەردەوام بن‪.‬‬

‫‪83‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫* لەڕێكەوتی ‪ ،2013/1/10‬لەسەر داوای‬ ‫نووسینگە‪ ،‬بانگهێشتی مامۆستای ب��ەڕێ��ز د‪.‬‬ ‫كەیوان ئازاد ئەنوەر مامۆستای مێژوو لەزانكۆی‬ ‫سلێمانی كرا بۆ نووسینگەی كۆمەڵە‪ ،‬بەڕێزی‬ ‫خۆشحاڵی خۆی دەبڕی و لەو دیمانەیەدا بەڕێزی‬ ‫بابەتێكی لەبارەی ئەیلوولەوە پێشكەش كرد ‪.‬‬ ‫هەر هەمان رۆژ مامۆستا كەمال محەمەدئەمین؛‬ ‫ن��اس��راو ب��ە ك��ەم��ال ب��اب��ان دوای گ��ەڕان��ەوەی‬ ‫بەیەكجاری لەهەندەرانەوە بۆ سلێمانی سەردانی‬ ‫نووسینگەی كۆمەڵەی كردو لەالیەن بەرپرس‬ ‫و ئەندامانی نووسینگەی سلێمانییەوە پێشوازی‬ ‫لێكرا‪.‬‬

‫* ل���ەڕێ���ك���ەوت���ی ‪ ،2013/1/15‬پ��ۆل��ێ‬ ‫لەمامۆستایانی ش��ۆڕش ل��ەدەڤ��ەری سلێمانی‬ ‫بەشدارییان لەو گردبوونەوەیەدا كرد‪ ،‬كە تایبەت‬ ‫بوو بەناڕەزایی دەربڕین دژ بەشەهیدكردنی‬ ‫هەرسێ ئافرەتەچاالكوانە كوردەكان‪ ،‬كە لەواڵتی‬ ‫فەڕەنسا شەهید كران‪.‬‬

‫‪84‬‬

‫نووێنەرایەتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەپیرمام‪:‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/7‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫ن��ووس��ی��ن��گ��ەی پ��ی��رم��ام ل��ەم��ی��ان��ەی س����ەردان و‬ ‫بەسەركردنەوەكانیدا‪ ،‬سەردانی لقی ‪/16‬ی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانی كردو‪ ،‬لەالیەن رێزداران‬ ‫كازم مەحمود؛ كارگێڕی بەڕێوەبردن و دارایی‬ ‫لق و‪ ،‬بەڕێز فەرهاد مەسیفی؛ ئەندامی مەكتەبی‬ ‫بەڕێوەبردن و دارایی بە گەرمی پێشوازی لێكرا‪.‬‬

‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/8‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫نووسینگەی پیرمام سەردانی بارەگاكانی دەزگای‬ ‫گشتیی هەڵبژاردنی پارتی دیموكراتی كوردستانی‬ ‫كردو لەالیەن رێزدارخەسرۆ گۆران؛ بەرپرسی‬ ‫دەزگا پێشوازی لێكراو‪ ،‬لەو سەردانەدا باس لە‬ ‫رۆڵی مامۆستایانی شۆڕش كرا‪ .‬هەر هەمان رۆژ‬ ‫نوێنەری نووسینگە سەردانی رێزدارمامۆستا‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫قاسمی كرد لەبارەگای خۆی‪ ،‬لەو سەردانەیدا‬ ‫باس لەكارو چاالكییەكانی كۆمەڵەی مامۆستایانی‬ ‫شۆڕشی ئەیلوول كرا‪.‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/10‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫ن��ووس��ی��ن��گ��ەی پ��ی��رم��ام س���ەردان���ی ف��ەرم��ان��گ��ەی‬ ‫كارەبای سەاڵحەددینی ك��ردو‪ ،‬لەالیەن رێزدار‬ ‫فكری حەمو مستەفا بارزانی؛ بەرپرسی فەرمانگە‬ ‫پێشوازی لێكرا‪ ،‬بۆ ناساندنی ئەرك و پێكهاتەی‬ ‫مامۆستایانی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‪.‬‬

‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/16‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫ن��ووس��ی��ن��گ��ەی پ��ی��رم��ام س����ەردان����ی دەڤ����ەری‬ ‫زرارەت���ی ك��رد‪ ،‬بە م��ەرەم��ی بەسەركردنەوەی‬ ‫زورب��ەی داو و دەزگ��ا حزبی و حكوومیەكانی‬ ‫ناحیەی دارە شەكران‪ ،‬لەو سەردانەیدا لەگەڵ‬ ‫بەڕێزان بەڕێوەبەری ناحیە؛ كەریم محەمەدو‪،‬‬ ‫بەڕێوەبەری بنكەی ئاسایش؛ ك��وردۆ جەبارو‪،‬‬

‫سەرۆكی شارەوانیی دارە ش��ەك��ران؛ م��ەردان‬ ‫سەعید‪ ،‬ب��اس لەكارو چاالكییەكانی كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایانی شۆڕش كرا‪ .‬هەر هەمان رۆژیش‬ ‫سەردانی بارەگای رێكخراوی دارە شەكرانی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستانی ك��ردو‪ ،‬لەالیەن‬ ‫رێزداران سۆران فارس؛ بەرپرسی رێكخراو و‬ ‫جەمیل حەسەن؛ كارگێڕی رێكخراو پێشوازی‬ ‫لێكرا‪ .‬دواتریش سەردانی سەنتەری رۆشنبیریی‬ ‫زرارەت��ی��ان ك��ردو‪ ،‬لەالیەن بەرپرسی سەنتەر؛‬ ‫ح��ازم واس��ڵ‪ ،‬پێشوازییان لێكراو باس لەكارو‬ ‫چاالكییەكانی كۆمەڵەی مامۆستایانی شۆڕشی‬ ‫مەزنی ئەیلوول كرا‪.‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/23‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫ن��ووس��ی��ن��گ��ەی پ���ی���رم���ام‪ ،‬ل��ق��ی ك��ش��ت��ووك��اڵ��ی‬ ‫سەاڵحەددینی بەسەركردەوەو لەگەڵ بەرپرسی‬ ‫لق بەڕێز محەمەد عەبدوڵالو چەند بەرپرسی‬ ‫بەشەكانی دیكەی لقی كشتوكاڵ كۆبووەوە‪.‬‬

‫‪85‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫نوێنەرایەتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەهەورامان‪:‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/14‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫نووسینگەی هەورامان سەردانی ئەنجوومەنی‬ ‫سەركرداتیی پارتی دیموكراتی كوردستانی لە‬ ‫پارێزگای سلێمانی كردو‪ ،‬لەالیەن بەڕێز بروسك‬ ‫ن��ووری شاوەیس پێشوازی لێكرا‪ .‬هەر هەمان‬ ‫رۆژ نووێنەری نووسینگە سەردانی لێپرسراوی‬ ‫رێكخستنی سەركردایەتی كردو‪ ،‬لەو سەردانەدا‬ ‫چاویان كەوت بە رێزدار مامۆستا ساڵح مستەفا‪.‬‬

‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/15‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫نووسینگەی ه��ەورام��ان س��ەردان��ی لقی ‪/12‬ی‬ ‫ب��ەڕێ��زی��ان ك���رد‪ ،‬بەمەبەستی ب���ەدواداچ���وون‬ ‫دەرب���ارەی ك��ارو چاالكییەكانی مامۆستایانی‬ ‫شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‪.‬‬

‫‪86‬‬

‫نووێنەرایەتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەڕانیە‪:‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/4‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫نووسینگەی ڕانیە سەردانی یەكێتیی ئافرەتانی‬ ‫كوردستان ‪ -‬ئەنجوومەنی قەزای رانیەی كرد‪.‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/10‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫نووسینگەی ڕان��ی��ە‪ ،‬س��ەردان��ی لێژنە ناوچەی‬ ‫ڕانیەی پارتی دیموكراتی كوردستانی كرد‪.‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/13‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫نووسینگەی ڕانیە‪ ،‬سەردانی بارەگای لقی ‪/11‬ی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستانی كردو بەشداریی‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوەی��ك��ی رێ��ك��خ��راوە ج���ەم���اوەری و‬ ‫پیشەییەكان بوو‪.‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/21‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫نووسینگەی ڕان��ی��ە‪ ،‬س��ەردان��ی ن��اوەن��دی بااڵی‬ ‫یەكێتیی الوانی دیموكراتی كوردستانی لەڕانیەی‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫* ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی ‪ ،2013/1/24‬ن��وێ��ن��ەری‬ ‫نووسینگەی ڕانیە‪ ،‬سەردانی لێژنە ناوچەی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانی چوار قوڕنەی كرد‪.‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫چاالكییەكانی مانگی شوباتی‪2013 /‬‬ ‫مەكتەبی گشتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەهەولێر‪:‬‬ ‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/24‬مەكتەبی گشتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایانی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‬ ‫سەردانی بەڕێز موحسن دزەیی یان لەماڵی خۆی‬ ‫كرد بەمەبەستی تاوتۆكردنی هەندێك زانیاریی‬ ‫گرنگ دەرب��ارەی كەسایەتیی بارزانیی نەمرو‪،‬‬ ‫شێخ ئەحمەدی بارزانی‪.‬‬

‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/25‬مەكتەبی گشتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایانی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول‬ ‫سەردانی بەڕێز دكتۆرعەلی سندی؛ وەزی��ری‬ ‫پالندانانی حكوومەتی هەرێمی كوردستانیان‬ ‫كرد‪ ،‬لەو دیدارەدا دوای بەخێرهێنانی سەرۆك و‬ ‫ئەندامانی دەستەی كارگێڕیی كۆمەڵە‪ ،‬سەرۆكی‬ ‫مۆمەڵە ب��ەوردی تیشكی خست سەر ڕەوشی‬ ‫هاتنە كایەی بیرۆكەی پێگەیاندنی مامۆستایانی‬ ‫شۆڕش و چۆنێتیی كاركردنییان لەسەردەمی‬ ‫شۆڕشی مەزنی ئەیلوول لەسااڵنی پێش‪ 1970‬دا‪،‬‬ ‫هەروەها بەڕێز سەرۆكی كۆمەڵە بەتێرو تەسەلی‬ ‫باسی ك��ارو چاالكییەكانی كۆمەڵەی كرد هەر‬ ‫لەرۆژی دروستبوونییەوە تا بە ئەمڕۆ دەگات‪،‬‬ ‫ئینجا باسی دەستكەوتەكانی كۆمەڵە ك��ردو‬

‫پرۆژەكانی داهاتووی كۆمەڵەیشی خستەڕوو‪.‬‬ ‫ب���ەڕێ���ز وەزی�������ری پ�لان��دان��ان��ی��ش ل���ەالی‬ ‫خۆیەوە‪ ،‬بەئامادەبوونی بەڕێوەبەری گشتیی‬ ‫دیوانی وەزارەت بەڕێز ئەیوب صابر گەاڵڵی‬ ‫بەخۆشحاڵییەوە پێشوازی شاندی كۆمەڵەی‬ ‫كردو ئامادەیی خۆشیانی بۆ هەر هاوكارییەكی‬ ‫پێویست نیشاندا‪ ،‬لەكۆتایی دیدارەكەیشدا بەڵێنی‬ ‫دا لەدەرفەتێكی گونجاو سەردانی كۆمەڵەكەمان‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫هەرهەمان ڕۆژ شاندی كۆمەڵە سەردانی‬ ‫ب��ەرێ��وەب��ەری گشتیی ك��ارگ��ێ��ڕی��ی وەزارەت����ی‬ ‫پالندانان؛ بەڕێز عەبدوڵاڵ كەریم ئاكرەیی یان‬ ‫كردو‪ ،‬بەڕێزیشیان خۆشحاڵیی بۆ ئەم سەردانە‬ ‫دەربڕی‪.‬‬

‫* ڕێ��ك��ەوت��ی ‪ 2013/2/25‬س�����ەرۆك و‬ ‫ئەندامانی دەستەی كارگێڕیی كۆمەڵە لەپرسەی‬

‫‪87‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫خوالێخۆشبوو‪ ،‬قادر عەزیز؛ پێشمەرگەی هەردوو‬ ‫ش��ۆرش��ی ئ��ەی��ل��وول و گ���واڵن ل��ەش��ارۆچ��ك��ەی‬ ‫بەحركە ئامادەبوون‪.‬‬ ‫* ڕێ��ك��ەوت��ی ‪ 2013/2/28‬س�����ەرۆك و‬ ‫ئەندامانی دەستەی كارگێڕیی كۆمەڵە‪ ،‬سەردانی‬ ‫بەڕێز شێخ عەبدولموهەیمن بارزانی یان كرد‪،‬‬ ‫لەدانیشتنێكی تایبەتدا بەوردی پەیامی شۆڕشی‬ ‫ئەیلوول شێكرایەوەو ه��ۆك��ارە پۆزەتیفەكانی‬ ‫خرایە بەر باس و لێكۆڵینەوە‪.‬‬

‫نووسینگەی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەسۆران‪:‬‬ ‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/2‬بەرپرسی نووسینگەی‬ ‫ك��ۆم��ەڵ��ە ل���ەس���ۆران ب��ەم��ەب��ەس��ت��ی پ��ی��رۆزب��ای��ی‬ ‫لەبەرپرسی لقی ‪ 26‬ی گواڵنی پارتی دیموكراتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان؛ هەڤال مامۆستا عەبدولڕەحمان‬ ‫م��ەال رەس���وڵ‪ ،‬س��ەردان��ی چۆمانی ك��ردو‪ ،‬هەر‬ ‫بەم بۆنەیەوە لۆگۆی كۆمەڵەی مامۆستایانی‬

‫هەر هەمان ڕۆژ مەكتەبی گشتیی كۆمەڵەی‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ی ش���ۆڕش���ی م���ەزن���ی ئ��ەی��ل��وول‬ ‫بەئامادەبوونی سەرجەم ئەندام و نوێنەرانی‬ ‫كۆبوونەوەی ئاسایی مانگانەی خۆی ئەنجامداو‪،‬‬ ‫ج��ارێ��ك��ی دی��ك��ە ب���اس ل��ەب��ەرن��ام��ەی پ��ێ��ش��وو و‬ ‫داهاتووی كاروچاالكییەكان كۆمەڵە كرا‪.‬‬

‫‪88‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫شۆڕشی مەزنی ئەیلوولی پێشكەش بە بەڕێزیان‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫* ڕێ���ك���ەوت���ی ‪ 2013/2/15‬ب��ەرپ��رس��ی‬ ‫نووسینگەی ك��ۆم��ەڵ��ە ل��ەس��ۆران بەمەبەستی‬ ‫پ��ی��رۆزب��ای��ی‪ ،‬س��ەردان��ی نووسینگەی سۆرانی‬ ‫پەڕلەمانی كوردستانی كرد‪ ،‬بەڕێزیان لەالیەن‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ت��ار ب��ەڕێ��ز ق��ادرح��ەس��ەن پێشوازی‬ ‫لێكراو‪ ،‬لەو سەردانەدا باس لەڕۆڵی كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایانی شۆڕش كرا‪ ،‬لەكۆتایی سەردانەكەدا‬ ‫لۆگۆی كۆمەڵەی مامۆستایانی شۆڕشی مەزنی‬ ‫ئەیلوولی پێشكەش بە بەڕێزیان كرد‪.‬‬

‫* ڕێ���ك���ەوت���ی ‪ 2013/2/18‬ب��ەرپ��رس��ی‬ ‫نووسینگەی كۆمەڵە ل��ەس��ۆران‪ ،‬بەمەبەستی‬ ‫پیرۆزبایی (‪ )60‬ە مین ساڵەی یادی دامەزراندنی‬ ‫یەكێتیی قوتابیانی كوردستان و یەكێتیی الوانی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‪ ،‬سەردانی لقی یەكێتیی‬ ‫قوتابیانی كوردستانی لەسۆران كرد‪.‬‬

‫نووسینگەی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەپارێزگەی دهۆك‪:‬‬ ‫ێ ‪ 2013/2/10‬دەم��ژم��ێ��ر (‪)4‬‬ ‫* ڕێ��ك��ەف��ت� ‌‬ ‫ی ئێڤارێ نوێنەرێن دەستەكا كۆمەڵێ یێ‌ كو‬ ‫پێكهاتبوو ژه��ەڤ��ااڵن ئەحمەد ب��ادی و هاشم‬ ‫شوشی و سوبحی محەمەد موراد‪ ،‬ئامادە بوون‬ ‫ێ ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد لە دهۆك‬ ‫ل بارەگای ‌‬ ‫ئامادەبوون ب مەرەما بیر ئانینا ڕۆژا نڤیسەرێ‬ ‫ك���ورد ك��و ل (‪ )1970/2/10‬ژ ب��ۆ ساغكرنا‬ ‫بیرئانینا ‪ 43‬ساڵیا رۆژا نڤیسەرێ كورد‪ ،‬ب ڤی‬ ‫ێ كۆمەاڵ‬ ‫هەلكەفتێ‌ برووسكەكا پیرۆزباهیێ بناڤ ‌‬ ‫مامۆستایێن شۆڕشێ نووسینگەها دهۆك هاتە‬ ‫پێشكەشكرن‪ ،‬هەر ل ڤی بۆنێدا رێزدار سوبحی‬ ‫محەمەد مورادی پارچە هۆزانەكا خۆ پێشكەش‬ ‫كر‪.‬‬ ‫* ڕۆژا دووشەمبێ رێكەفتێ ‪2013/2/11‬‬ ‫دەمژمێر (‪ )11‬ی سپێدێ‪ ،‬نوێنەرێن دەستەكا‬ ‫ێ كو پێكهاتبوو ژه��ەڤ��ااڵن ئەحمەد‬ ‫كۆمەڵێ ی ‌‬ ‫ب��ادی و هاشم شوشی ل بارەگایێ رێڤەبەریا‬ ‫گشتییا رۆشنبیری و هونەری و الوان ل دهۆك‬ ‫ئامادەبوون‪ ،‬نوێنەرێن دەستەكێ‌ هاتنە پێشوازی‬ ‫ێ‬ ‫كرن ژ الیێ رێزدار ئەیوب ڕەمەزان رێڤەبەر ‌‬ ‫گشتی و‪ ،‬ئیسماعیل تاهیر؛ بەرپرسێ سەنتەرەكان‪،‬‬ ‫ل بەراهیێ دیاریا كۆمەڵێ ژ الیێ ئەحمەد بادی‬ ‫ڤە هاتە پێشكەشكرن‪ ،‬پاش بەرنامەك تایبەت دا‬

‫‪89‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫دەستێ ژبو گێرانا كۆڕەكێ‌ بۆ سەنتەرا‪ ،‬جەنابێ‬ ‫وی ب رێزڤە سوپاسیا نوێنەرێن دەستەكێ‌ بۆ‬ ‫ڤان جۆرە چاالكییا كرو داخازا سەركەفتنی بۆ‬ ‫خواستن‪.‬‬ ‫* ڕۆژا چارشەمبێ رێكەفت ‌‬ ‫ێ ‪2013/2/13‬‬ ‫دەمژمێر (‪ )11‬ی سپێدێ نوێنەرێن دەستەكا‬ ‫ێ كو پێكهاتبوو ژهەڤااڵن ئەحمەد بادی‬ ‫كۆمەڵێ ی ‌‬ ‫و هاشم شووشی سەرەدانا بارەگایێ فەرماندەیا‬ ‫ێ ژالێی‬ ‫ێ دهۆك كر‪ ،‬نوێنەرێن دەستەك ‌‬ ‫لەشكر ‌‬ ‫رێزدار مستەفا سگێری؛ بەرپرسی دوێڤ چونی‬ ‫و چەند ئەندامێن وان هاتنە پێشوازی كرن‪،‬‬ ‫بەرپرسێ كۆمەڵی ڕووناهیەك دا سەر پێكهاتا‬ ‫كۆمەڵێ و بەرنامی كاری و بزاڤــ و چاالكیێن‬ ‫ێو‬ ‫تێنە ئەنجامدان‪ ،‬وەك دەركرنا پەیاما ئەیلوول ‌‬ ‫گێرانا كۆڕا بۆ سەنتەرێت رۆشنبیری ل دهۆك‪.‬‬

‫* رۆژا چار شەمبێ رێكەفتێ ‪2013/2/13‬‬ ‫دەمژمێر (‪ )12‬ی نیڤرۆ نوێنەرێن دەستەكا‬

‫‪90‬‬

‫كۆمەڵێ ی ‌‬ ‫ێ كو پێكهاتبوو ژهەڤااڵن ئەحمەد بادی‬ ‫و هاشم شوشی سەردانا بارەگایێ فەرماندەیا‬ ‫لەشكرێ ده��ۆك كر ئەو هاتنە پێشوازی كرن‬ ‫ژالێی رێ��زدار شێخ علو؛ بەرپرسێ فەرماندەیا‬ ‫ێ كۆمەڵێ پێناسەك‬ ‫دهۆك‪ ،‬بەرپرسی دەستەك ‌‬ ‫دا س��ەر پێكهاتا كۆمەڵێ و بەرنامی ك��ارێ و‬ ‫ئەو بزاڤــ و چاالكیێن تێنە ئەنجامدان و گرێدانا‬ ‫پەیوەندییا دگ���ەل ه��ەم��ی دەزگ��ای��ێ��ن ح��زب��ی و‬ ‫ئیداری و لەشكری‪ ،‬جەنابی وی خۆشحاڵ بوو‬ ‫ێ بۆ دەستەكا‬ ‫ب سەرەدانامەو داخازیا سەركەفتن ‌‬ ‫كۆمەلێ‌ و ئەو كارو چاالكیێن تێنە ئەنجامدان‬ ‫خاست‪.‬‬

‫* رۆژا پێنج شەمبێ رێكەفتێ ‪2013/2/14‬‬ ‫دەمژمێر (‪ )12‬ی نێڤرۆ نوێنەرێن دەستەكا كۆمەڵێ‬ ‫ێ كو پێكهاتبوو ژهەڤااڵن ئەحمەد بادی و هاشم‬ ‫ی‌‬ ‫شوشی سەردانا بارەگایێ ئێكەتیا پەرلەمانتارێن‬ ‫ێ‬ ‫كوردستانی لقێ دهۆك كر‪ ،‬نوێنەرێن دەستەك ‌‬ ‫هاتنە پ��ێ��ش��وازی ك��رن ژالێ���ی چ��ەن��د ئەندامین‬ ‫ێ‬ ‫وان‪ ،‬پشتی هندێ‌ بەرپرسی نووسینگا كۆمەڵ ‌‬ ‫پێناسەك دا سەر پێكهاتا كۆمەڵێ و بەرنامی كاری‬ ‫وەك دەرخستنا پەیاما ئەیلوولێ و گێرانا كۆران‬ ‫بۆ سەنتەرێن رۆشنبیری و الوان‪ ،‬دووماهیێدا‬ ‫جەنابی وان دەستخۆشی لڤی كارێ هوسا پیرۆز‬ ‫كر و داخازا سەركەفتن ‌‬ ‫ێ بۆ كۆمەڵێ‌ خاست‪.‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫نووسینگەی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەسلێمانی‪:‬‬ ‫* ڕێكەوتی ‪ 13‬و ‪ 2013/2/14‬نوێنەری‬ ‫نووسینگە لەهەڵەبجە مامۆستا محەمەد حەمە‬ ‫ع��ارف و عەلی ع��ارف ب��ەش��داری��ی��ان لەناشتن‬ ‫و پ���رس���ەی ش��ێ��خ ن���ورەدی���ن���ی م��وف��ت��ی ك���رد‪،‬‬ ‫خوالێخۆشبوو كەسایەتییەكی ن��اوداری شاری‬ ‫هەڵەبجە بوو‪.‬‬ ‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/18‬بەپێی بڕیارێكی‬ ‫شایستەی مەكتەبی سیاسیی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بڕیاردراوە لیژنەی ڕاوێژ لەهەموو‬ ‫ئ��ەو هەڤااڵنە دروس��ت بێت‪ ،‬كە تەمەنێكی پر‬ ‫ئەزموونیان لە ژیانی سیاسی و كوردایەتیدا‬ ‫ب��ەس��ەرب��ردووە‪ ،‬ب��ەم ب��ۆن��ەی��ەوە نووسینگەی‬ ‫ك��ۆم��ەڵ��ەك��ەم��ان ل��ەس��ل��ێ��م��ان��ی ل��ەس��ەردان��ێ��ك��دا‬ ‫پیرۆزبایی پێشكەش كردن‪ ،‬دواتر هەڤاڵ شێخ‬ ‫بەهائەددین شێخ عەلی؛ بەرپرسی مەكتەب و‬

‫چەند كەسایەتییەكی ت��ری ئەندامانی مەكتەب‬ ‫پ���ێ���ش���وازی ل��ەن��وێ��ن��ەران��ی ن��ووس��ی��ن��گ��ە ك���رد‪،‬‬ ‫كەپێكهاتبوو ل��ە مامۆستا ف��ازڵ نەقشبەندی؛‬ ‫بەرپرسی نووسینگەی سلێمانی و مامۆستا‬ ‫ئەبوبەكر رەشید محەمەد؛ جێگری نووسینگەو‬ ‫مامۆستا عەلی عەزیز ئەندامی دەستەی گشتی‪،‬‬ ‫لەو س��ەردان��ەدا بەرپرسی تیشكی خستە سەر‬ ‫ك��اری لێژنەی راوێ���ژو گەشەكردنی ب��ی��روراو‬ ‫چاالكییەكانیان بەمەبەستی خزمەتی كارو ئەركی‬ ‫كوردایەتی‪.‬‬ ‫* ڕێ��ك��ەوت��ی ‪ 2013/2/21-20‬بەرپرسی‬ ‫نووسینگە بەشداری لەپرسەی خوالێخۆشبوو‬ ‫حاجی هەمزە قامیشی پێشمەرگەی شۆڕشی‬ ‫ئ��ەی��ل��وول و ك��ەس��ای��ەت��ی��ی ن�����اوداری ن��اوچ��ەی‬ ‫شارباژێڕو هەڵگری مەدالیای (بارزانیی نەمر)‬ ‫كرد ‪.‬‬

‫نوێنەرایەتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەپیرمام‪:‬‬ ‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/13‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان لەپیرمام بەجودا جودا سەردانی هەر‬ ‫یەك لەمەكتەبی سەرۆك و مەكتەبی سیاسیی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستانی كرد‪ ،‬بەمەرامی‬ ‫بەدواداچونی هەندێ كاری كۆمەڵەو گەیاندنی‬ ‫ژمارە ‪ 26‬ی گۆڤاری پەیامی ئەیلوول‪.‬‬

‫‪91‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/13‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان لەپیرمام سەردانی لێژنە ناوچەی‬ ‫رێ���ب���ازی ك����رد‪ ،‬ل���ەالی���ەن رێ������زداران ئ��ەح��م��ەد‬ ‫شێخۆ؛ بەرپرسی ن��اوچ��ەو‪ ،‬ش��ێ��رزاد محەمەد‬ ‫عەلی؛ كارگێڕی ناوچە پێشوازی كرا‪ ،‬لەمیانی‬ ‫سەردانەكەیداباس لەچاالكییەكانی كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان و پێش هاتەكانی ئەمڕۆی كوردستان‬ ‫كرا‪ ،‬سەردانەكەیش مایەی خۆشحاڵیی بەڕێزیان‬ ‫بوو‪.‬‬

‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/14‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان لەپیرمام سەردانی لێژنە ناوچەی‬ ‫خانزادی كرد‪ ،‬لەدانیشتنێكدا لەگەڵ بەڕێزخەسرۆ‬ ‫ع��ەزی��ز؛ ب��ەرپ��رس��ی ن��اوچ��ەو‪ ،‬س��ەاڵح شەهاب؛‬ ‫ك��ارگ��ێ��ری ن���اوچ���ەو‪ ،‬ح��ەم��ە ئ��اغ��ا؛ ب��ەرپ��رس��ی‬ ‫ب��ەش��ی راگ��ەی��ان��دو رۆش��ن��ب��ی��ری ن��اوچ��ە ب��اس‬ ‫لەچاالكییەكانی نوێنەرایەتی پیرمام كرا‪ ،‬هەروەها‬ ‫بڕیاردرا بەهاوئاهەنگی لەگەڵ ناوەندی بااڵی‬ ‫دەوروب��ەری یەكێتیی الوان ئاهەنگێك بەبۆنەی‬ ‫یادی دامەزراندنیانەوە لە ‪ 2013/2/18‬ئاهەنگێك‬ ‫سازبكرێت‪.‬‬ ‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/17‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ای��ان ل��ەپ��ی��رم��ام س���ەردان���ی ب��ارەگ��ای‬ ‫مەكتەبی ناوەندیی رێكخستنی پێشمەرگەی كرد‪،‬‬ ‫لەدانیشتنێكدا‪ ،‬كە رێ���زداران عومەر عوسمان‬ ‫م��ێ��رگ��ەس��ۆری؛ ب��ەرپ��رس��ی م��ەك��ت��ەب و ف��ری��اد‬

‫‪92‬‬

‫بارزانی؛ لێپرسراوی مەكتەبی گشتیی رۆشنبیری‬ ‫و راگەیاندنی پێشمەرگەو‪ ،‬عەبدوڵاڵ شوكری‬ ‫و عومەر ئاژگەیی و چەند ئەندامێكی دیكەی‬ ‫مەكتەب ئامادەیبوون‪ ،‬باس لەسەرجەم كارو‬ ‫چاالكییەكانی مامۆستایانی شۆڕش كرا‪ ،‬لەوانە‬ ‫دەركردنی گۆڤاری پەیامی ئەیلوول و بەرنامەی‬ ‫خوێندن لەڕۆژانی سەختداو‪ ،‬بەرنامەكانی تری‬ ‫‪ ،k.tv‬كە بەسەرپەرشتیی مامۆستا عەبدولواحید‬ ‫دیبەگەیی؛ س��ەرۆك��ی كۆمەڵە ئ��ام��ادە دەك��رێ‪،‬‬ ‫لەپاڵ چەندین بابەتی دیكەی جۆراوجۆر‪ ،‬هەر‬ ‫لەو دانیشتنەدا چەند سەرنج و تێبینییەك لەسەر‬ ‫گۆڤارەكە خرانە ڕوو‪ ،‬كە لەئایندەدا لەبەرچاو‬ ‫دەگیرێن‪ ،‬دوجاریش دەستخۆشی لەسەرۆكی‬ ‫ك��ۆم��ەڵ��ەو س��ت��اف��ی گ���ۆڤ���ارەك���ە ك����راو ه��ی��وای‬ ‫سەركەوتنیان بۆی خواست‪.‬‬ ‫هەرهەمان ڕۆژ نوێنەری كۆمەڵە سەردانی‬ ‫لێژنە ن��اوچ��ەی خ��ان��زادی پ��ارت��ی دیموكراتی‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫كردو‪ ،‬لەالیەن بەرپرسی لیژنە ناوچەی خانزاد‬ ‫كاك خەسرۆ عەزیزو‪ ،‬كارگێڕانی رێكخراوەكە‬ ‫پێشوازی لێكرا‪.‬‬ ‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/18‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان لەپیرمام س��ەردان��ی ه��ەر ی��ەك لە‬ ‫بەڕێزان جەنگاوەر خالد ئاشگەیی؛ بەڕێوەبەری‬ ‫ناحیەی سەالحەددین‪ ،‬رائید عەبدولقادر دڵشاد؛‬ ‫بەڕێوەبەری پۆلیسی كرد‪ ،‬لەو سەردانەدا كارو‬ ‫چاالكییەكانی مامۆستایانی ش��ۆڕش ت��ەوەری‬ ‫سەرەكیی باسەكان بوو‪.‬‬

‫كوردستانی ك��ردو‪ ،‬كە بەهاوئاهەنگی لەگەڵ‬ ‫ن��اوەن��دی ب��ااڵی دەوروب����ەری یەكێتیی الوان��ی‬ ‫دیموكراتی لەناحیەی دارە شەكران بەبۆنەی‬ ‫ی��ادی (‪)60‬ــەمین ساڵیادی دام��ەزران��دن��ی��ی��ەوە‬ ‫ئاهەنگێكیان گ��ێ��راو‪ ،‬ل��ە ئاهەنگەكەدا وت��اری‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایانی شۆڕش لەالیەن مامۆستا‬ ‫ج���ەالل خ��در پێشكەش ك���را‪ ،‬ك��ەب��ووە مایەی‬ ‫خۆشحاڵیی ئامادەبووان‪.‬‬ ‫* هەرهەمان رۆژ نوێنەری كۆمەڵە سەردانی‬ ‫ب��ارەگ��ای ل��ی��ژن��ەی رێ��ك��خ��راوی دارەش��ەك��ران��ی‬ ‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/24‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان لەپیرمام سەردانی لێژنە ناوچەی‬ ‫س��ەاڵح��ەدی��ن��ی ك���ردو ل��ەگ��ەڵ رێ����زدار موسی‬ ‫ڕەسوڵ؛ بەرپرسی ناوچەو‪ ،‬هیوا عەلی خوڕشید؛‬ ‫بەرپرسی سەنتەری رۆشنبیریی سەاڵحەدین‬

‫‪93‬‬


‫‪2013‬‬ ‫ئاداری ‪2013‬‬ ‫شوبات وو ئاداری‬ ‫‌(‪ )27‬شوبات‬ ‫ژمارهه‌(‪)27‬‬ ‫ژمار‬

‫نوێنەرایەتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەهەورامان‪:‬‬

‫باس لەكارو چاالكییەكانی كۆمەڵەی مامۆستایان‬ ‫بەگشتی و نوێنەرایەتی پیرمام بە تایبەتی كرا‪.‬‬ ‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/24‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان لەپیرمام ئامادەبوو لەڕێوڕەسمی‬ ‫بەخاك سپاردنی پێشمەرگەی هەردوو شۆڕشی‬ ‫ئەیلوول و گواڵن‪ ،‬دۆستی نزیكی بارزانیی نەمرو‬ ‫خاوەن مەدالیای بارزانی‪ ،‬قادر عەزیز مەولوود‬ ‫گەردی‪ ،‬ناسراو بە مام قادر ئامادەبوو‪.‬‬

‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/4‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان لەهەورامان سەردانی لقی ‪ 12‬ی‬ ‫پ��ارت��ی دیموكراتی كوردستانی لەهەڵەبجەی‬ ‫ش��ەه��ی��د ك����ردو‪ ،‬ل��ەدی��دارێ��ك��دا ل��ەگ��ەڵ ب��ەڕێ��ز‬ ‫سەعید پشدەری؛ بەرپرسی لقی ‪ 12‬و‪ ،‬بەڕێز‬ ‫سەید محەمەد؛ بەرپرسی ناوچەی هەڵەبجە‪،‬‬ ‫ب��اس لەچاالكییەكانی مامۆستایانی ش��ۆڕش‬ ‫ك��راو‪ ،‬بەڕێزیان دەس��ت خۆشییان لە ه��ەوڵ و‬ ‫كۆششەكانی كۆمەڵە كرد‪.‬‬

‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/12‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان لەهەورامان سەردانی سەركردایەتیی‬ ‫پارێزگای سلێمانیی پارتی دیموكراتی كوردستانی‬ ‫ك��رد‪ ،‬ل��ەو س��ەردان��ەدا چ��اوی بە ب��ەڕێ��زان كاك‬

‫‪94‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫بروسك؛ بەرپرسی ڕێكخراوە جەماوەرییەكان‬ ‫و‪ ،‬مامۆستا ساڵح مستەفا؛ بەرپرسی ڕێكخستنی‬ ‫بەرپرسایەتی ك��ەوت و‪ ،‬ه����ەردووال باسییان‬ ‫لەكارو چاالكییەكانی مامۆستایانی شۆڕش كرد‪.‬‬ ‫نوێنەرایەتیی‬ ‫كۆمەڵەی مامۆستایان لەڕانیە‪:‬‬ ‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/4‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان لەڕانیە سەردانی ناوەندی بااڵی‬ ‫یەكێتیی الوان��ی دیموكراتی كوردستان كرد‪،‬‬ ‫ب��ەم��ەب��ەس��ت��ی س��ازك��ردن��ی ك��ۆرێ��ك ب��ۆ الوان���ی‬ ‫سنوورەكەیان لەداهاتوو‪ ،‬كە بە خۆش حاڵییەوە‬ ‫پێشوازییان لەنوێنەری كۆمەڵە كرد‪.‬‬

‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/11‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان لەڕانیە ب��ەش��داری ك��ۆڕی بەڕێز‬ ‫مامۆستا ع��وم��ەر خ��در؛ كارگێڕی لقی ‪ 11‬ی‬

‫پارتی دیموكراتی كوردستان كرد‪ ،‬كە تایبەت‬ ‫بوو بەمێژووی پارتی دیموكراتی كوردستان و‪،‬‬ ‫مێژووی ژیانی مستەفا بارزانیی نەمر‪.‬‬ ‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/18‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان ل��ەڕان��ی��ە لەئاهەنگی (‪)60‬ــەمین‬ ‫ساڵیادی یەكێتیی قوتابیانی كوردستان و یەكێتیی‬ ‫الوان���ی دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان بەمەبەستی‬ ‫پیرۆزبایی كردن لێیان ئامادەبوو‪.‬‬

‫* ڕێكەوتی ‪ 2013/2/20‬نوێنەری كۆمەڵەی‬ ‫مامۆستایان لەڕانیە س��ەردان��ی لێژنە ناوچەی‬ ‫راپ��ەڕی��ن��ی ق��ەاڵدزێ��ی ك���ردو‪ ،‬ل��ەگ��ەڵ هەڤااڵنی‬ ‫ناوچەو كادیران دیدارێكی سازدا‪ ،‬بەمەبەستی‬ ‫ئ���ام���ادەك���ردن���ی ك���ۆرێ���ك ل���ەالی���ەن ك��ۆم��ەڵ��ەی‬ ‫مامۆستایانەوە بۆ پێشمەرگەكانی ئەیلوولی‬ ‫دەڤەرەكەیان‪.‬‬

‫‪95‬‬


‫ژماره‌(‪ )27‬شوبات و ئاداری ‪2013‬‬

‫* هەر هەمان رۆژ نوێنەری كۆمەڵە سەردانی‬ ‫مامۆستا عومەر ئیسماعیل مەولوودو مامۆستا‬ ‫عەلی محەمەد ڕەسوڵی كرد بەهۆی نەخۆشی‬ ‫بەرێزیانەوە‪.‬‬

‫پاشان سەردانی بەڕێز مامۆستا مەحموود‬ ‫محەمەدیان كرد بەهۆی نەشتەرگەری كردنی‬ ‫خێزانەكەی‪.‬‬

‫‪96‬‬

‫ئاگاداری‬

‫ب���ۆ هەموو خوش���ك و برایانی نووس���ەرو ڕۆش���نبیرو‬ ‫ڕۆژنامەن���ووس و‪ ،‬هەم���وو ئەوانەی���ش ك���ە بەپەرۆش���ی‬ ‫نووس���ینەوەو یاداش���تكردنی س���ەربردەو بەس���ەرهات و‬ ‫ڕووداوە مێژووییەكانی گەلەكەمانن‪ ،‬ڕووی ئەم س���ەرنج و‬ ‫داواكارییەم���ان لەهەموو ئێوەی بەڕێ���ز دەكەین و داوایەكی‬ ‫برایان���ە و دڵس���ۆزانەتان لێدەكەی���ن‪ ،‬بۆ ئەوەی لێ���رە بەدوا‬ ‫ه���ەر بابەت و نووس���ین و بەس���ەرهاتێكی بۆمان���ی دەنێرن‬ ‫‪،‬بەتایپكراوی و بەشێوەیەكی پووخت و پاككنووسكراوییەوەو‬ ‫لەس���ەر س���یدییەك بۆمانی ڕەوانە بك���ەن‪ ،‬هەڵبەتە ئەمەیش‬ ‫لەبەر ئەم چەند هۆكارەی خوارەوەیە‪:‬‬ ‫*یەك���ەم‪ :‬بێگومان ئەمڕۆ مەگ���ەر ژمارەیەكی زۆر كەم‪،‬‬ ‫ئەگینا زوربەی ئەو نووس���ەرو ڕۆش���نبیرو ڕۆژنامەنووسە‬ ‫بەڕێزانەی لەبواری نووس���یندا ناس���راون‪ ،‬ی���ان خۆیان یان‬ ‫كەس���ێكیان لەماڵەوە كۆمپیوتەرو الپتۆپی خۆیانیان هەیەو‪،‬‬ ‫لەبواری كاری تایپكاریشەوە شارەزان‪.‬‬ ‫*دووەم‪ :‬وەكو هەستمان پێیكردووە زۆر لەو بابەتانەی‬ ‫كە بۆمان دەنێردرێن‪ ،‬لەبەر ئەوەی دەستنووسەكانیان وەكو‬ ‫پێویست بۆ كارمەندە تایپكارەكانی خۆمان ناخوێندرێنەوەو‪،‬‬ ‫لەهەمان كاتیشدا نووسەرەكانیان لە ئێمەوە دوورە دەستن‪،‬‬ ‫بۆیە لەكاتی تایپكردنی دەستنووسەكان گەلێ‌ جار هەڵەی نا‬ ‫ئەنقەس���تی تێدەكەوێت و‪ ،‬بێشك بوونی ئەو هەاڵنەیش چ بۆ‬ ‫نووس���ەرەكەو‪ ،‬چ بۆ خوێنەران و چ ب���ۆ ئێمەیش بەكارێكی‬ ‫دروست و گونجاو ئەژمار ناكرێت‪.‬‬ ‫*س���ـێیەم‪ :‬زۆر جاری وایش هەی���ە لەبەر حاڵی نەبوون‬ ‫لەناوەرۆك���ی بابەتەكە بەهۆی ناخۆش���یی خەتەكەو ناڕێكیی‬ ‫نووس���ینەوەكە‪ ،‬ناچاردەبی���ن بابەتەك���ە ب���ۆ نووس���ەرەكەی‬ ‫بگەڕێنین���ەوە‪ ،‬هەڵبەت���ە ئەمەی���ش یەك���ەم‪ :‬بابەتەك���ە لەكاتی‬ ‫خۆی���دا دوادەكەوێ���ت و‪ ،‬دووەم‪ :‬ڕەنگ���ە نووس���ەرەكەیش‬ ‫ب���ەم گەڕاندنەوەی���ە نەختێك دڵگران بێ���ت و‪ ،‬دووریش نییە‬ ‫بابەتەكەی هەر نەنێرێتەوە‪ ،‬كەئەمەیش هەردیس���ان بۆ ئێمە‬ ‫كارێكی شیاوو گونجاو نییە‪.‬‬ ‫بۆی���ە بەپێویس���تی دەزانی���ن‪ ،‬كە ت���ا بۆت���ان دەكرێت و‬ ‫بۆت���ان دەگونجێت هەم���وو الیەكتان پابەن���دی ئەم خااڵنەی‬ ‫داواكارییەكەمان بن‪ ،‬دیارە بەدەر لەوخااڵنەی س���ەرەوەیش‬ ‫ئ���ەو بەڕێزانەی كە هاوكاریمان دەكەن و بابەتی بەس���وودو‬ ‫بەپێ���زی خۆیانم���ان ب���ۆ دەنێ���رن و ئامێ���ری تایپكردنیی���ان‬ ‫نیی���ە‪ ،‬ئ���ەوا زۆر سوپاس���ییان دەكەی���ن تا بۆی���ان دەكرێت‬ ‫نووس���یەكانییان بەخەتێك���ی خ���ۆش و بەش���ێوەیەكی جوان‬ ‫و لەس���ەر یەك دی���وی كاغەز بنووس���نەوەو بۆمانی بنێرن‪،‬‬ ‫ئێمەی���ش لەگۆڤارەكەمانەوەپێش���ەكی سوپاس���ی هەم���وو‬ ‫الیەكت���ان دەكەین و دەس���تی ماندووبوونتان دەگوش���ین و‪،‬‬ ‫هەر سەركەوتووبن‪.‬‬ ‫(پەیامی ئەیلوول)‬




Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.