Adolygiad Gwelliannau Clawr Blaen 2012/2013 by Pembrokeshire County Council

Cyngor Sir Penfro

2012/2013

Rhagair ................................................................................ 5 1 Cyﬂwyniad ...................................................................... 7 2 Adroddiad Gwaith .......................................................... 8 • Lles - byddwn yn gweithredu i gefnogi byw’n iach ac annibynnol .......................................... 9 • Yr Amgylchedd - byddwn yn lleihau ein hôl troed carbon ac yn gweithredu’n fwy cynaliadwy ................ 21 • Yr Economi - byddwn yn gweithio gyda’n partneriaid i wella economi Sir Benfro .......................................... 30 • Tai - byddwn yn gweithio gyda’n partneriaid i leihau anghenion tai yn Sir Benfro ........................................ 38 • Addysg - byddwn yn datblygu gwasanaeth addysg o safon ...................................................................... 45 • Mynediad - byddwn yn gweithio gyda’n partneriaid i wella cysylltiadau i’r Sir ac ynddi .............................. 56 • Diogelwch - yn gweithio gyda’n partneriaid i sicrhau bod Sir Benfro’n aros yn lle diogel .............................. 64 • Llywodraethu - byddwn yn annog mwy o gyfranogiad a herio gan aelod i hybu gwella gwasanaethau .......... 74 3 Dadansoddi Perfformiad ................................................ 79 4 Gweithio Rhanbarthol .................................................... 84 5 Cytundeb Canlyniadau .................................................. 86 6 Cyllid .............................................................................. 91 7 Cydraddoldeb a Chynaliadwyedd .................................. 95 8 Cynllunio at y Dyfodol .................................................... 98 Geirfa .............................................................................. 100

Mae’n dda gennyf gyﬂwyno Adolygiad Gwelliannau Cyngor Sir Penfro am y ﬂwyddyn 2012–2013.

GWELLA

Dyma ein pedwerydd Adolygiad Gwelliannau. Hwn yw ein hunanasesiad o’r cynnydd a wnaethom yn ystod y ﬂwyddyn ariannol ﬂaenorol. Mae’n helpu i ni nodi lle buom yn llwyddiannus a lle bydd angen i ni ganolbwyntio ein hymdrechion efallai i sicrhau gwella mwy. Cyhoeddi’r adolygiad hwn yw un o’r dulliau pwysicaf a ddefnyddiwn i gysylltu â chi, ein cwsmeriaid.

2012/13

Y llynedd dywedais fy mod yn edrych ymlaen at rannu tystiolaeth o’n gwella parhaus gyda chi’r Hydref hwn. Rwy’n falch o ddweud ein bod yn wir wedi gwneud yn well yn ystod 2012 – 2013. Mewn perthynas â’r 118 o fesurau y mae modd eu cymharu’n ddilys dros y tair blynedd diwethaf, mae 70% naill ai wedi gwella neu aros yn sefydlog.

I gael copi o’r ddogfen hon mewn print bras, Braille, tâp sain neu iaith arall, cysylltwch â Jackie Meskimmon ar 01437 776613. Mae crynodeb o’r ddogfen hon ar gael ar ein gwefan neu drwy’r cysylltiadau isod. Mae’r cynllun hwn a’i grynodeb yn cyﬂawni ein dyletswydd dan adran 15 o Fesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2009 i gyhoeddi hysbysrwydd gwella. Mae gwybodaeth fanylach ar gael yn adran Cynllunio Gwelliant ein gwefan. Gallwch hefyd weld sut wnaethom yn ddiweddar trwy edrych ar adroddiadau rheoli perfformiad cyfun sy’n mynd i’n Cabinet neu’r fersiynau manylach sy’n mynd i’n Pwyllgorau Arolygu ac Archwilio bob chwarter. Rydym bob amser yn awyddus i glywed eich barn. Os oes gennych unrhyw ymateb i’r adolygiad hwn neu os hoffech roi gwybodaeth ar gyfer datblygu Amcanion Gwella’r dyfodol, coﬁwch gysylltu â ni gan ddefnyddio’r manylion isod: Dan Shaw Rheolwr Cynllunio Corfforaethol Cyngor Sir Penfro Neuadd y Sir, Hwlffordd, Sir Benfro SA61 1TP Ffôn: 01437 775857 policy@sir-benfro.gov.uk www.sir-benfro.gov.uk

Unwaith eto cyflawnwyd hyn o gynnydd gennym pan gyfeiriwyd cyfran sylweddol o’n sylw, fel y dylai fod, at y pryderon a godwyd yn flaenorol mewn cysylltiad ag amddiffyn plant a pherfformiad ein gwasanaethau addysg. Mae ein canolbwynt ar ddiogelu wedi talu ar ei ganfed ac rydym erbyn hyn mewn sefyllfa lle gallwn fod yn fwy hyderus ein bod yn gwneud popeth a allwn i sicrhau bod plant yn ddiogel. Daeth Bwrdd Gweinidogol Sir Benfro i ddiwedd ei waith ym mis Mawrth eleni gan adael yr Awdurdod gydag ardystiad cadarnhaol o’r gwaith a wnaethom yn y maes hwn. Yn yr un modd, mae perfformiad yn ein gwasanaeth addysg ac yn ein hysgolion yn gwella. Gwellodd presenoldeb a chyrhaeddiad yn ddramatig y llynedd ac mae mwyafrif ein hysgolion uwchradd wedi gwella eu sefyllfa o ran haen. Rydym hefyd bellach wedi gorffen recriwtio tîm uwch-reolwyr hollol newydd o fewn ein Cyfarwyddiaeth Plant ac Ysgolion. Rydym yn derbyn bod gennym fwy i wneud yn y maes hwn ac mae’r ffaith y dodwyd gwasanaethau addysg yr Awdurdod mewn mesurau arbennig fis Rhagfyr diwethaf o bryder i mi. Fodd bynnag, mae gennyf bob hyder y bydd y tîm newydd yn gweithio’n adeiladol gyda’r Bwrdd Adfer a benodwyd gan Lywodraeth Cymru i’n cynorthwyo, i hybu mwy o welliant yn ein hysgolion. Maes arall lle beirniadwyd ni’n flaenorol yw archwilio a goruchwylio democrataidd. Rwy’n falch bod ein hymdrechion yn y meysydd hyn wedi cael eu cydnabod gan Fwrdd Gweinidogol Sir Benfro a Swyddfa Archwilio Cymru, a ddywedodd yn ddiweddar ein bod wedi gwneud “cynnydd da” gyferbyn â’r cynigion perthnasol at wella a wnaed yn flaenorol gan yr Archwilydd Cyffredinol dros Gymru. Mae’n debygol mai penderfyniadau anodd ynghylch sut fyddwn yn talu am y gwasanaethau a ddarparwn fydd yn pwyso arnom yn ystod y flwyddyn a ddaw. Mae’n amlwg bod Llywodraeth Cymru’n bwriadu lleihau faint o grantiau a gawn. Rydym eisoes yn ystyried sut allem reoli gostyngiadau cyllid trwy ddarparu gwasanaethau mewn ffyrdd newydd ac arloesol. Byddwn yn gwneud ein gorau i gynnal gwasanaethau ond rhaid ystyried disgwyliadau o weld mwy o welliant o flaen cefnlen o wariant gostyngol. Jamie Adams, Arweinydd

1.1 Mae’r adolygiad hwn yn edrych yn ôl ar sut wnaethom yn ystod 2012 – 2013. Er bod dyletswydd ffurfiol arnom i gyhoeddi’r adolygiad hwn, mae proses ddadansoddi ein llwyddiannau’n allweddol i sut y cynlluniwn ac y cyflenwn ein gwasanaethau. Bydd y drefn adolygu’n ysbrydoli ein cynlluniau ar gyfer y flwyddyn nesaf a bydd yn helpu i ni nodi a rhoi sylw i gyfleoedd pellach i wella. Mae rhagor o wybodaeth ynghylch ein hagwedd at gynllunio gwelliant ar gael ar ein gwefan. Gwnaethom nifer o newidiadau i ffurf ein Hadolygiad ar gyfer eleni, er mwyn ei gwneud yn rhwyddach gweld sut y gwnaethom gyferbyn â’n blaenoriaethau. 1.2 Mae’r ddogfen hon yn rhoi sylw i’r ymrwymiadau a wnaethom yn ein Cynllun Gwella 2012 – 2013 yn ogystal â sut y gwnaethom yn ystod y flwyddyn flaenorol. At ddibenion yr adroddiad hwn rydym wedi dosbarthu’r ymrwymiadau hyn yn wyth thema sydd yn Adran 2. Y rhain yw: lles, yr amgylchedd, yr economi, tai, dysgu, mynediad, diogelwch a llywodraeth. 1.3 Mae Adran 3 yn edrych yn fanylach ar y data perfformiad a ddefnyddiwn i gadw golwg ar ein gwasanaethau. Mae’n dilyn sut mae ein perfformiad wedi newid dros amser ac mae’n gwneud cymariaethau gydag awdurdodau lleol eraill yng Nghymru. 1.4 Mae Adran 4 yn disgrifio’r cynnydd a wnaed gennym ar waith rhanbarthol a chydweithio. Mae Llywodraeth Cymru wedi pwysleisio bod angen i ni weithio gydag awdurdodau lleol eraill. Fe all y mathau hyn o drefniadau ddod yn bwysicach yn y dyfodol. Sefydlodd Llywodraeth Cymru Gomisiwn yn ddiweddar i edrych ar gyflenwi gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru, sydd i gyflwyno adroddiad y Nadolig hwn. 1.5 Yn Adran 5 mae’r sefyllfa bresennol o ran ein Cytundeb Canlyniadau (CC). Y CC yw ein cytundeb gyda Llywodraeth Cymru i gyflawni gwelliannau penodol ar gyfer pobl Sir Benfro. Cyfnod y CC yw 2010 – 2013. 1.6 Crynodeb yw Adran 6 o’n gwariant yn ystod 2012 – 2013. Mae gwybodaeth fanylach ar gael ar ffurf ein Datganiad Cyfrifon, sydd ar ein gwefan (www.sirbenfro.gov.uk). 1.7 Drwy’r ddogfen i gyd fe welwch nifer o enghreifftiau sy’n egluro ein hymrwymiad i gydraddoldeb a chynaliadwyedd. Caiff llawer o’r gwaith a wnaethom er mwyn cyfrannu at yr agendâu hyn ei ddisgrifio yn Adran 2. Mae Adran 7 yn trin y materion hyn yn benodol ac yn fanylach. 1.8 Yn olaf, mae Adran 8 yn cwmpasu ein cynlluniau at y dyfodol ac mae’n egluro sut fydd yr adolygiad hwn yn ysbrydoli ein blaenoriaethau ar gyfer y dyfodol. 1.9 Rydym yn credu mewn sicrhau gwelliant parhaol ar draws popeth a wnawn. Roedd yr Amcanion Gwella a ddynodwyd gennym ar gyfer 2012 – 2013 yn cwmpasu rhychwant eang o wasanaethau’r Cyngor. Oherwydd hyn nid ydym wedi cynnwys adolygiad ar wahân o sut y gwnaethom at ei gilydd yn 2012 – 2013. Mae ein hadolygiad o gynnydd gyferbyn â’n Hamcanion Gwella eisoes yn cwmpasu’r rhan fwyaf o swyddogaethau’r Cyngor.

2.1 Mae’r adran hon yn disgriﬁo ein cynnydd a pherfformiad o ran pob Amcan Gwella yn ystod y ﬂwyddyn aeth heibio. Dynodwyd wyth o Amcanion Gwella gennym yn ein Cynllun Gwella 2012 – 2013. Rydym wedi cynnwys hunanasesiad cryno o bob amcan. Ein Hamcanion Gwella ar gyfer 2012 – 2013 oedd:

# *232 / .%2/%2 . "+!) ,2"2 /.’%2" !2 2 %%" /%%&# 2.2 Cefnogi pobl i fyw bywydau iach ac annibynnol yw sail i ansawdd bywyd yn ein holl gymunedau. Mae iechyd pobl yn Sir Benfro’n gymharol dda o’i gymharu â gweddill Cymru, ond rydym yn benderfynol o sicrhau gwella mwy.

%& "

y’n s dynion s e io in e d a Disgwyli uchaf ond ’r w y o fr n Be , byw yn Sir u. I ferched r m y h g N g chwech yn pump. d n o f a h c mae’n u

2.3 Mae llawer o’r gwasanaethau a ddarparwn yn cefnogi byw’n iach ac annibynnol. Bydd rhai gwasanaethau, fel ein gofal cymdeithasol oedolion, yn gwneud hyn yn uniongyrchol. Mae eraill, fel ein gwasanaeth hamdden, yn gwneud hynny’n anuniongyrchol, trwy gynorthwyo atal afiechyd a chyflyrau cronig. 2.4 Mae llawer o’r camau gweithredu sy’n Bydd nifer y bobl dros 85 oed sy’n cyfrannu’n uniongyrchol at yr Amcan Gwella hwn yn gofyn i ni weithio gydag asiantaethau byw yn Sir Benfro’n cynyddu dros eraill, yn enwedig y Bwrdd Iechyd. Dyma draean rhwng 2012 a 2020. haen ychwanegol o gymhlethdod. Her ychwanegol yw’r ffaith bod galw am ofal cymdeithasol yn cynyddu, a bydd yn dal i gynyddu wrth i’n poblogaeth heneiddio. Er ein bod wedi parhau i adeiladu ar y cynnydd a wnaed gennym mewn blynyddoedd blaenorol yn 2012 – 2013, bydd angen i ni gynyddu cyflymder newid er mwyn ateb galw’r dyfodol.

2.5 Yn ystod 2012 – 2013 gwnaethom gynnydd gyferbyn â’r camau allweddol dan yr Amcan Gwella hwn. Er enghraifft, roeddem eisiau gwella proﬁad pobl sy’n defnyddio gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol a gwneud gwell defnydd o’n hadnoddau. 2.6 Daliwyd i ddatblygu ein perthynas gyda’r Bwrdd Iechyd. Yn dilyn ymddeoliad ein Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cymdeithasol (a gyﬂogwyd ar y cyd rhwng yr Awdurdod a’r Bwrdd Iechyd), rydym wedi penodi Cyfarwyddwr newydd sy’n atebol i’r Cyngor yn unig. Cryfhaodd hyn ein gallu i reoli gwasanaethau cymdeithasol plant yn effeithiol. Fodd bynnag, rydym hefyd wedi gwella ein perthynas waith gyda’r Bwrdd Iechyd trwy adolygu ac ail lansio’r Bartneriaeth Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Lles, sydd erbyn hyn yn is-bwyllgor o’r Bwrdd Gwasanaethau Lleol. 2.7 Gwnaethom gynnydd mewn cysylltiad â chomisiynu ar y cyd â’r Bwrdd Iechyd a sefydliadau trydydd sector trwy ddatblygu cyfres o brotocolau sy’n sail i sut fyddwn yn comisiynu gwasanaethau yn y dyfodol.

l hwn fel o c o t o r p wyd y au Cynhwys erion gor f r a o s o h ach odraeth astudiaet w ly L d ia r gho yn ymgyn Datblygu r u s e M y Cymru ar y. Cynaliadw

Cefnogwyd cyfanswm o 6386 o gleientiaid dros 18 oed gennym yn ystod 2012 – 2013. O’r cleientiaid hynny oedd dros 65 oed, cefnogwyd 90% gennym yn y gymuned. Hwn oedd yr awdurdod a wnaeth orau yng Nghymru yn y maes hwn y llynedd.

2.8 Rydym hefyd wedi adolygu amrywiaeth o gontractau cyfredol. Gwnaethom archwiliadau bwrdd gwaith fel bod gwasanaethau’n cyfateb i gynlluniau gofal ein cwsmeriaid a ffrydiau ariannu priodol. Mae hyn yn ein helpu i ni reoli cyllideb gofal cymdeithasol a bydd yn helpu i ni gyfyngu ar dwf anghynaliadwy yn y dyfodol. 2.9 Bu modd i ni gynorthwyo cyfran uwch o bobl yn y gymuned yn ystod 2012 – 2013, ar waethaf cynnydd yn eiddilwch ein cwsmeriaid. Lleihaodd cyfran yr oedi wrth drosglwyddo gofal am resymau gofal cymdeithasol hefyd. Mae’r ddau lwyddiant hyn yn cynorthwyo ein cleientiaid fyw’n annibynnol, gan eu hatal rhag dod yn ddiangen ‘sefydliadol’ felly. Mae gwelliannau pellach i’r gwasanaeth yn cael eu cynllunio ar ffurf prosiectau sy’n canolbwyntio gofal ar y claf a’r teulu a gofal cydgysylltiedig i bobl gyda chyﬂyrau cronig cymhleth.

Roeddem yn llwyddiannus hefyd gyda dal i leihau oedi wrth drosglwyddo gofal am resymau gofal cymdeithasol, gan aros yn un o’r awdurdodau a wnaeth orau yng Nghymru.

% y cyfeirebau amddiffyn oedolion a gwblhawyd lle rheolwyd y perygl 100 90 80 70

99.40

98.96

98.70

98.04

96.91

95.83

95.12

94.21

92.92

92.78

92.00

91.85

91.84

90.64

90.61

90.00

89.30

87.36

86.34

Gwynedd

Flintshire

Merthyr Tydfil

Carmarthenshire

Denbighshire

The Vale of Glamorgan

Ceredigion

Cardiff

Rhondda Cynon Taf

Isle of Anglesey

Swansea

Conwy

Wales

Wrexham

Newport

Blaenau Gwent

Caerphilly

Bridgend

Powys

74.62

100.00 Neath Port Talbot

80.37

100.00

Pembrokeshire

Helpu Mrs P yn ôl ar ei thraed

20 10

2.11 Gwnaethom gryn gynnydd ar amddiffyn oedolion yn ystod 2012 – 2013. Estynnwyd cronfa’r bobl sy’n gallu cadeirio cyfarfodydd amddiffyn oedolion a gwneud ymchwiliadau lle nad oes trosedd. Sefydlwyd grŵp gennym i adolygu honiadau o gam-drin oedolion diamddiffyn gan bobl sy’n gweithio i sefydliadau statudol. Tra bo enghreifftiau o gamdriniaeth o’r fath yn brin, diolch byth, lle cawsant eu darganfod arweiniodd hynny naill ai at gamau disgyblu neu hyfforddi a goruchwylio ychwanegol o staff.

Mae Mrs P yn gyrru ymlaen yn dda. Nid yw’r nyrsys ardal yn galw heibio mwyach oherwydd bod y perygl iddi ddatblygu doluriau pwyso wedi lleihau. Dan oruchwyliaeth, mae wedi gallu aildwymo pryd yn y popty ping a’i gludo i’w chadair yn annibynnol. Erbyn hyn mae Mrs P yn ymolchi ac ymwisgo’n annibynnol ac mae’n adennill peth nerth a hyder. Mae’n debygol iawn y bydd Mrs P yn gallu aros yn ei chartref nawr.

2.12 Rydym hefyd wedi gwella ein hagwedd at reoli gofal, er mwyn osgoi dwysáu problemau. Rydym wedi gweithio gyda rheolyddion a darparwyr cartrefi gofal i gynnal safonau priodol mewn cartrefi gofal. Er enghraifft, yn dilyn ein hymchwiliad ein hunain dan achos Amddiffyn Oedolion Diamddiffyn, buom yn gweithio gydag Arolygiaeth Gofal a Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru (AGGCC) a pherchennog cartref gofal lleol i wella cyflwr yr adeilad, yn ogystal â chadernid ei reolaeth. Dangosodd ymweliadau dilynol nad oedd cynnydd digonol yn cael ei wneud a, thra’r oedd camau gorfodi ar y gweill, penderfynodd perchennog y cartref gau. Gweithredwyd yn gyflym, ac ailgartrefwyd gweddill trigolion y cartref mewn lleoliadau priodol gyda’r lleiaf o amhariad. 2.13 Gwnaethom gynnydd o ran darparu gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol sy’n nes at gartrefi pobl. Dechreuwyd adeiladu cynllun gofal ychwanegol Crymych yn ystod 2012 – 2013. Pan fydd yn barod, bydd y cyfleuster yn darparu rhyw 60 o unedau llety gyda chymorth, yn ogystal â meddygfa meddygon teulu a chyfleuster gofal dydd ar y safle.

Torfaen

Heb gymorth, fe wyddem fod perygl y byddai Mrs P yn cwympo eto. Cytunwyd y byddem yn darparu pecyn ailalluogi o bedwar galwad y dydd (16 awr yr wythnos bron) i gefnogi Mrs P, yn ogystal â’r canlynol: • ymarferion cryfhau ei choes i gynorthwyo gyda chydbwysedd a hyder; • stôl glwydo ar gyfer paratoi bwyd yn y gegin; • addasu toiled llawr isaf yn ystafell wlyb; • rhaglen o wisgo; a hefyd • cadw golwg yn rheolaidd i osgoi doluriau pwyso.

0 Monmouthshire

Roedd Mrs P yn benderfynol o ddychwelyd i’w chartref ar ôl byw mewn cartref gofal preswyl am ddwy flynedd. Derbyniwyd hi gyntaf i ofal preswyl ar ôl codwm difrifol yn ei chartref.

2.10 Gwnaethom amrywiaeth o gamau gweithredu i wella ein cefnogaeth a chyngor i ofalwyr y llynedd. Mae rhagor o fanylion ein llwyddiant yn y maes hwn dan ein Hamcan Gwella Diogelwch yn yr Adolygiad hwn (paragraffau 2.135 – 2.167).

Mewn arolwg diweddar, roedd 95% o’n cwsmeriaid gofal cartref yn cytuno bod eu gofalwyr yn parchu eu hurddas. Roedd 93% yn cytuno eu bod yn teimlo’n ddiogel gyda’r gofalwyr sy’n darparu eu gwasanaethau. Rydym yn un o’r awdurdodau a wnaeth orau yng Nghymru yn y maes hwn. Y llynedd, cwblhawyd 89.7% o gyfeirebau amddiffyn oedolion lle rheolwyd y peryglon. Eleni, cwblhawyd 100% o gyfeirebau gyda pheryglon wedi’u rheoli.

Argraff arlunydd o’r cyfleuster ar ôl ei orffen

– Yn ystod 2012 2013, allan o ,190 gyfanswm o 1 ed i’n cyfeireb a wna tîm gofal plant, 1,158 penderfynwyd d. mewn diwrno

2.14 Sicrhau bod ceisiadau am wasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol yn cael eu prosesu’n gyﬂym ac yn effeithlon yw maes arall y bwriadwyd ei wella gennym y llynedd. Mae’r gwaith hwn yn berthnasol i’r gwasanaethau gofal cymdeithasol plant ac oedolion a ddarparwn.

2.15 Mewn cysylltiad â gofal oedolion, estynnwyd swyddogaeth ein desg cymorth proffesiynol. Galluogodd y gwaith hwn i ni adolygu anghenion cyfran uwch o’n cwsmeriaid yn ei grynder, a nodi pecyn gofal priodol. Cafwyd bron dair gwaith y cyfeirebau o’r ddesg gymorth yn ystod y ﬂwyddyn. Gwnaed 1900 o gyfeirebau. Yn ystod 2012 – 2013, 2.16 Cysylltwyd ein desg gymorth â’n timau adnoddau cymunedol. Daliodd y timau hyn i gydgysylltu gofal ar gyfer pobl gydag anghenion cymhleth ac sy’n byw yn eu cartreﬁ eu hunain. 2.17 Nid ydym yn rheoli’r holl gymorth a ddarparwn i gwsmeriaid ein hunain. Mae rhai cleientiaid yn dewis derbyn taliadau uniongyrchol i gomisiynu eu gofal eu hunain. Yn ystod 2012 – Cynorthwywyd dros 2013, gwellwyd sut fyddwn 370 o daliadau yn cyfathrebu gyda’r uniongyrchol i cwsmeriaid hyn er mwyn gwsmeriaid yn cadw golwg ar becynnau gofal a gânt. Arweiniodd ystod y flwyddyn. hyn at ddefnyddio cyllid yn fwy effeithiol.

gwellwyd prydlondeb y gwasanaeth gennym – gostyngodd amseroedd aros cyn gweld y tîm o ryw bythefnos i dri diwrnod. O ganlyniad i ymyriad y tîm, bu modd i un o gwsmeriaid y tîm adnoddau cymunedol, oedd wedi bod yn yr ysbyty 12 gwaith mewn blwyddyn flaenorol, osgoi gorfod mynd o gwbl.

2.18 Gwellwyd trefniadau pontio ar gyfer pobl ifanc wrth iddynt adael gofal a dod yn gleientiaid gwasanaethau cymdeithasol oedolion. Rydym wedi penodi gweithiwr pontio unswydd i wneud asesiadau gyda phobl ifanc a’u teuluoedd. Pan aseswyd effeithiolrwydd y gwaith hwn gennym, yr ymateb a gawsom oedd bod holl deuluoedd yn teimlo Eich barn bod eu gweithiwr allweddol yn â ynghylch bod u ra o g th e p “Y ddibynadwy ac yn cadw cysylltiad eddol yw cael llw a r rheolaidd â nhw. Teimlai’r mwyafrif iw h it e w g morth a llethol o deuluoedd bod eu rhywun i roi cy gweithiwr allweddol wedi cynrychioli pwysau ar u a ih lle ’n sy r chyngo eu barn mewn cyfarfodydd, wedi ein teulu” helpu iddynt gael yr incwm eithaf ac Gwasanaeth wedi rhoi’r wybodaeth a chefnogaeth Defnyddiwr y angenrheidiol iddynt. 2.19 Maes arall i’w wella a nodwyd gennym y llynedd oedd mynediad at wasanaethau hanfodol er mwyn dibynnu llai ar gludiant ambiwlans heblaw argyfwng. Mewn partneriaeth gyda’r Bwrdd Iechyd, gwnaethom gynnydd da ar gludiant heblaw argyfwng trwy ddefnyddio’r trydydd sector yn fwy effeithiol i gyflenwi cludiant ar gyfer gofal eilaidd. Amcangyfrifwn ein bod wedi arbed rhyw £90,000 yn ystod y Mae cerbydau cludiant flwyddyn, wrth ddarparu gwasanaeth o well gwirfoddol bron safon gyda llai o deithiau’n cael eu diddymu. 2.20 Daeth Gwasanaeth Cerbydau Trefi Sir Benfro’n fwy poblogaidd fyth yn ystod 2012 –2013. Cynorthwyodd y gwasanaeth drigolion oedd gynt yn methu cael gafael ar gludiant cyhoeddus i gadw’u hannibyniaeth trwy gyrraedd gwasanaethau, amwynderau a gweithgareddau cymdeithasol. Roedd fymryn dros 13,000 o deithiau teithwyr y llynedd, a bu cynnydd cyson o un flwyddyn i’r llall. Gwnaethom hi’n rhwyddach i bobl archebu cludiant trwy gynnig y gwasanaeth o’n canolfan cyswllt dros y ffôn. Mae llawer o fodlonrwydd gyda’r gwasanaeth a ddarparwyd.

seithwaith rhatach na’r darparwr statudol

Eich barn “Dyma’n wir fy narn olaf o annibyniaeth – allaf i ddim esbonio faint mae hyn yn ei olygu – i raddau helaeth dyma’r hyn sy’n fy nghadw fi’n mynd” Defnyddiwr y Gwasanaeth

2.21 Rydym hefyd wedi datgan ein bod eisiau gwella gwydnwch ariannol grwpiau diamddiffyn sy’n cael effaith gadarnhaol ar les. Buom yn ymgynghori ar gynllun treth gyngor newydd (a dynnwyd yn ôl gan Lywodraeth Cymru’n union cyn ei gweithredu) a gorffennwyd gwaith ar effaith y terfyn uchaf ar fudd-daliadau, yn ogystal â thanfeddiannu (weithiau’n cael ei galw’n dreth ystafell wely). Rydym hefyd wedi gweithio gydag undebau credyd yn y Sir i helpu iddynt ddod yn fwy ariannol gynaliadwy.

Nifer yr ymweliadau â chanolfannau chwaraeon a hamdden awdurdodau lleol yn ystod y flwyddyn lle bydd yr ymwelydd yn cyfranogi mewn gweithgarwch corfforol, fesul 1,000 o boblogaeth 12000 Sir Benfro Cymru 10000

8000

2.22 Yn gynharach eleni, ail lansiodd Llywodraeth Cymru ei rhaglen Cymunedau yn Gyntaf, sy’n anelu at adfywio’r cylchoedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Trwy’r Bwrdd Gwasanaethau Lleol, dechreuwyd proses gennym i weld bod blaenoriaethau Cymunedau yn Gyntaf yn cyd-fynd â’r rhai yn y Cynllun Cyfun Unigol.

6000 9846

10034

2008/09

2009/10

11192

10841

2011/12

2012/13

10731

4000

2.23 Aethom i’r afael â datblygu gallu ein cymunedau i gynnal eu hunain trwy gryfhau sefydliadau lleol allweddol. Gwyddom na fydd unrhyw weithred unigol yn cyﬂawni hyn ac, felly, buom yn proﬁ nifer o wahanol batrymau ar gyfer cynyddu bywiogrwydd cymunedau.

2000

2.24 Ehangwyd cwmpas cynllun rhagbrofol ein hymwelwyr cymunedol sy’n rhoi cymorth i bobl mewn tai cymdeithasol gadw’u tenantiaeth. Edrychwyd ar bosibilrwydd diwygio ein cynllun cymydog da i’w wneud yn rhwyddach ei weithredu yn ogystal â gwneud y gwaith paratoadol ar gyfer gweithredu cynllun cyfeillachu. Ehangwyd cwmpas y cynllun cymydog da hefyd i gynnwys dwy gymuned ychwanegol. Fodd bynnag, ni wnaethom orffen cloriannu’r cynllun cyfan fel y bwriadwyd.

Mae cynlluniau cymydog da’n bodoli mewn 11 o gymunedau ar hyd a lled Sir Benfro. 2.25 Mae FRAME yn fenter gymdeithasol bwysig yn Sir Benfro. Rydym wedi bod yn gweithio’n agos gyda FRAME i ddechrau defnyddio’r ardd furiog yn Scolton Manor unwaith eto. Dechreuodd gwaith adnewyddu ar y muriau yn ystod y ﬂwyddyn, oedd yn golygu bod rhaid gohirio defnyddio’r ardd i dyfu bwyd cyn gorffen y gwaith.

Mae FRAME hefyd yn helpu i ni ailgylchu ac ailddefnyddio gwastraff. Ailgylchodd FRAME 879 tunnell ar ein rhan yn ystod 2012 – 2013.

2.26 Rydym hefyd wedi dechrau adeiladu Canolfan Gymunedol Tegryn, fydd yn creu canolfan gymunedol newydd mewn adeilad ysgol newydd. Bydd hyn yn darparu cyﬂeuster cymunedol modern yn un o ardaloedd mwyaf gwledig y Sir.

2010/11

2.27 Yn olaf, aethom i’r afael â chynyddu nifer y bobl sy’n cyfranogi mewn chwaraeon a gweithgareddau hamdden i beri gwelliannau mewn iechyd a lles. Cafodd ein canolfannau hamdden a chwaraeon flwyddyn lwyddiannus ac roedd cynnydd sylweddol yn nifer y bobl a ymwelodd â chanolfannau hamdden, aelodaeth canolfannau hamdden, ehangu’r mathau o chwaraeon a hyrwyddwyd a nifer y bobl anabl yn cyfranogi mewn chwaraeon (sy’n unol â chynllun gweithred Creu Cymru Egnïol i ymestyn cyfleoedd i bawb gyfranogi mewn chwaraeon). 2.28 Mae saith o’n canolfannau hamdden yn gweithredu cynlluniau cenedlaethol cyfeirebau ymarfer a chardiaidd. Yn ystod 2012 – 2013, cyfeiriwyd dros 1,400 o bobl at y canolfannau gan eu meddygon teulu. Cynyddodd aelodaeth iau ein canolfannau 120% y llynedd hefyd, sy’n rhagor o dystiolaeth bod ymwybyddiaeth o fyw’n iach yn cynyddu ymysg pobl ifanc. 2.29 Sail ein llwyddiant yn y meysydd hyn y llynedd yw’r buddsoddiad a wnaed gennym mewn canolfannau hamdden dros nifer o flynyddoedd. Yn ystod 2012 – 2013, gorffennwyd dylunio cynllun i ailwampio Canolfan Hamdden Dinbych-y-pysgod, fydd yn cynnwys cyfleusterau campfa newydd. 2.30 Un arall o’n meysydd gwaith arfaethedig yn 2012 – 2013 oedd sicrhau bod digon o gyfleoedd i bobl gyfranogi mewn gweithgareddau diwylliannol. Yn ystod y flwyddyn, cytunwyd y byddem yn cyllido penodi Swyddog y Celfyddydau ar y cyd ag Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro. Agorwyd uned archifau newydd gennym wedi’i hadeiladu i’r diben ym mis Mawrth 2013, sy’n cynnig gwell cyfleusterau i gadw etifeddiaeth

ysgrifenedig y Sir. Rydym hefyd wedi cwblhau cynlluniau datblygu canghennau ein holl lyfrgelloedd ac wedi datblygu ein cynlluniau i adleoli Llyfrgell y Sir (roeddem yn ﬂaenorol wedi bwriadu ailwampio’r llyfrgell, ond daeth yn amlwg wrth wneud arolwg manwl bod y costau cysylltiedig yn afresymol). Mesur Llwyddiant SCC001a % y lleoliadau cyntaf o blant dan ofal yn ystod y flwyddyn a ddechreuodd gyda chynllun gofal yn bodoli SCC004 % y plant dan ofal ar 31 Mawrth sydd wedi cael tri lleoliad neu fwy yn ystod y flwyddyn SCC011a % yr asesiadau dechreuol a fu yn ystod y flwyddyn lle mae tystiolaeth y gwelwyd y plentyn gan y Gweithiwr Cymdeithasol SCC011b % yr asesiadau dechreuol a gwblhawyd yn ystod y flwyddyn lle mae tystiolaeth y gwelwyd y plentyn gan y Gweithiwr Cymdeithasol heb neb arall yno SCC025 % yr ymweliadau statudol â phlant dan ofal oedd i ddigwydd yn y flwyddyn a ddigwyddodd yn ƵŶŽů ą͛ƌ ƌŚĞŽůŝĂĚĂƵ SCC030a % y gofalwyr ifanc ŚǇƐďǇƐ ŝ͛ƌ ŐǁĂƐĂŶĂĞƚŚĂƵ cymdeithasol a aseswyd SCC033d % y bobl ifanc oedd ŐǇŶƚ ĚĂŶ ŽĨĂů Ǉ ŵĂĞ͛ƌ awdurdod mewn cyswllt â hwy yn 19 oed SCC041a % y plant cymwys, ƉĞƌƚŚŶĂƐŽů Ă ƉŚĞƌƚŚŶĂƐŽů Ž͛ƌ blaen sydd â chynlluniau llwybr gofynnol SCC045 % yr adolygiadau a ǁŶĂĞĚ ǇŶ ƵŶŽů ą͛ƌ ĂŵƐĞƌůĞŶ statudol AC015 % y lleihau yn oriau gofal cartref cynlluniedig cwsmeriaid sydd wedi cwblhau cyfnod o ailalluogi yn ystod y flwyddyn

Gwir 11/12

Cymru 11/12

Targed 12/13

Gwir 12/13

Cymru 12/13

DoT

QRT T;M;L

100

88.9

100

98.5

89.1

Ni wnaethom gystal yn 2012/13, er mai dim ond un lleoliad (allan o 66) a ddechreuodd heb gynllun gofal yn bodoli. 10.5

9.2

8.8

9.4

'ǁŶĂĞƚŚŽŵ ǇŶ ǁĞůů ŶĂ ĐŚǇĨĂƌƚĂůĞĚĚ ǇŵƌƵ Ă ŐǁŶĂĞƚŚŽŵ ǇŶ ǁĞůů ŶĂ͛ƌ ĨůǁǇĚĚǇŶ flaenorol. Allan o 147 o blant dan ofal, cafodd 15 dri lleoliad neu fwy yn ystod y flwyddyn. 49.6

67.9

85.5

75.4

Bu gwelliant sylweddol yn y dangosydd hwn. Roedd hyn o ganlyniad i ad-drefnu ein tîm gwasanaethau cymdeithasol plant, a ryddhaodd amser i weithwyr cymdeithasol cymwysedig wneud asesiadau. 25.1

33.0

43.2

37.5

Ar waethaf cynnydd o 175 yn nifer yr asesiadau dechreuol yn ystod y flwyddyn gwelwyd cynnydd sylweddol mewn perfformiad. Mae ad-drefnu sefydliadol wedi ĐǇŶŽƌƚŚǁǇŽ ĐǇĨůĂǁŶŝ͛ƌ ĐĂŶůǇŶŝĂĚ ŚǁŶ. 86.2

82.5

87.5

83.0

ŝŐǁǇĚĚŽĚĚ ϲϵϭ Ž ϳϵϬ ǇŵǁĞůŝĂĚ ƐƚĂƚƵĚŽů ǇŶ ƵŶŽů ą͛ƌ ƌŚĞŽůŝĂĚĂƵ͘ DĂĞ perfformiad wedi gwellĂ Ăŵ Ǉƌ Ăŝů ĨůǁǇĚĚǇŶ ǇŶ ŽůǇŶŽů͘ DĂĞ͛ƌ ĚĂƚĂ ĚŝǁĞĚĚĂƌĂĨ Ă gynhyrchwyd ar gyfer chwarter cyntaf 2013/14 yn awgrymu gwelliant eto i 90% bron. 100

90.6

100

92.3

ǇŶŚĂůŝǁǇĚ ƉĞƌĨĨŽƌŵŝĂĚ ĐĂĚĂƌŶŚĂŽů͘ ƐĞƐǁǇĚ ŚŽůů ŽĨĂůǁǇƌ ŝĨĂŶĐ ŚǇƐďǇƐ ŝ͛ƌ gwasanaethau cymdeithasol. *

100

87.5

93.4

Roedd yr awdurdod mewn cyswllt 14 o 16 o blant oedd gynt dan ofal. 99

91.1

100

96.2

89.5

Lleihad bach mewn perfformiad, er bod 34 o blant perthnasol ychwanegol yn y garfan hon meǁŶ ĐǇŵŚĂƌŝĂĞƚŚ ą͛ƌ ĨůǁǇĚĚǇŶ ĨůĂĞŶŽƌŽů ;ϭϯϭ ǇŶ ůůĞ 97). 85.9

83.1

89.8

86.4

DĂĞ͛ƌ ĚĂŶŐŽƐǇĚĚ ŚǁŶ ǇŶ ĐǇĨƵŶŽ ĂĚŽůǇŐŝĂĚĂƵ ƉůĂŶƚ ĂŶŐŚĞŶƵƐ͕ ƉůĂŶƚ Ăƌ Ǉ ŐŽĨƌĞƐƚƌ amddiffyn plant a phlant dan ofal. Roedd y gwelliant yn 12/13 yn un o ganlyniadau gwneud yn well o ran plant anghenus. 34.0

DĂĞ ƉĞƌĨĨŽƌŵŝĂĚ ǁĞĚŝ ŐǁĞůůĂ͘ DĂĞ ĂŝůĂůůƵŽŐŝ͛Ŷ ĚĂů ŝ ŚĞůƉƵ ĐǁƐŵĞƌŝĂŝĚ ĂƌŽƐ ǇŶ annibynnol, trwy ymyriad cynnar.

Mesur Llwyddiant AC016 % y cwsmeriaid gofal yn y gymuned a gafodd wasanaeth yn ystod y ĨůǁǇĚĚǇŶ ƐǇ͛Ŷ ĚĞƌďǇŶ ƚĂůŝĂĚ uniongyrchol SCA001 Cyfradd yr oedi wrth drosglwyddo gofal am resymau gofal cymdeithasol fesul 1,000 o boblogaeth 75 oed neu hǊn SCA002a ǇĨƌĂĚĚ ƉŽďů ŚǊŶ ;ϲϱ ŽĞĚ ŶĞƵ ŚǊŶͿ ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů cymorth yn y gymuned fesul 1,000 o boblogaeth 65 oed ŶĞƵ ŚǊŶ Ăƌ ϯϭ DĂǁƌƚŚ SCA002b ǇĨƌĂĚĚ ƉŽďů ŚǊŶ ;ϲϱ ŽĞĚ ŶĞƵ ŚǊŶͿ ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů cymorth yr awdurdod mewn cartrefi gofal fesul 1,000 o ďŽďůŽŐĂĞƚŚ ϲϱ ŽĞĚ ŶĞƵ ŚǊŶ Ăƌ 31 Mawrth SCA007 % y cleientiaid gyda chynllun gofal ar 31 Mawrth y dylid bod wedi adolygu eu cynlluniau gofal a adolygwyd yn ystod y flwyddyn SCA018a % Ǉ ƌŚĂŝ ƐǇ͛Ŷ ŐŽĨĂůƵ am oedolion a gafodd gynnig ĂƐĞƐŝĂĚ ŶĞƵ ĂĚŽůǇŐŝĂĚ Ž͛Ƶ hanghenion eu hunain yn ystod y flwyddyn SCA020 % y cleientiaid llawn ŽĞĚ ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů ĞƵ ĐǇŶŽƌƚŚǁǇŽ yn y gymuned yn ystod y flwyddyn LCS002b Nifer yr ymweliadau â chanolfannau chwaraeon a hamdden yr awdurdod lleol yn ystod y flwyddyn lle bydd yr ymwelydd yn cyfranogi mewn gweithgarwch corfforol, fesul 1,000 o boblogaeth LSPI2 Mesur ansawdd gwasanaeth cwsmeriaid at ei gilydd (1 da - 5 gwael) ar gyfer canolfannau hamdden

Gwir 11/12

Cymru 11/12

Targed 12/13

Gwir 12/13

Cymru 12/13

DoT

QRT T;M;L

6.8

6.3

DĂĞ ŶŝĨĞƌ ůůĂǁŶ Ǉ ĐǁƐŵĞƌŝĂŝĚ ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů ĐǇŵŽƌƚŚ ǇŶ Ǉ ŐǇŵƵŶĞĚ ǁĞĚŝ ĐǇŶǇĚĚƵ͘ Fodd bynnag, gostyngodd ŶŝĨĞƌ Ǉ ĐǁƐŵĞƌŝĂŝĚ ƐǇ͛Ŷ ĚĞǁŝƐ ƚĂůŝĂĚĂƵ ƵŶŝŽŶŐǇƌĐŚŽů ychydig. Tra gosodwyd targed gennym ar gyfer y maes hwn, ein nod sylfaenol oedd defnyddio mwy ar daliadau uniongyrchol, yn hytrach na dim ond cynyddu ĐǇĨƌĂŶ Ǉ ĐǁƐŵĞƌŝĂŝĚ ƐǇ͛Ŷ ĞƵ ĚĞĨŶǇĚĚŝŽ. 1.71

5.03

1.0

0.32

4.57

WĞƌĨĨŽƌŵŝĂĚ ĐĂĚĂƌŶŚĂŽů͕ Ěŝŵ ŽŶĚ ƉĞĚǁĂƌ Ž ĚƌŝŐŽůŝŽŶ Ă ŐĂĨŽĚĚ ďƌŽĨŝĂĚ Ž ͞ŽĞĚŝ ǁƌƚŚ ĚƌŽƐŐůǁǇĚĚŽ ŐŽĨĂů͟ ŵĞǁŶ ĐǇŵŚĂƌŝĂĞƚŚ ĂŐ ϮϬ Ǉ ĨůǁǇĚĚǇŶ ĐǇŶƚ͘ Lliniarwyd gan Swyddfa Archwilio Cymru ar gyfer holl awdurdodau, Gorffennaf 2013. 79.16

78.6

72.3

77.53

DĂĞ ǇŵǇƌŝĂĚ ĐǇŶŶĂƌ͕ ŐǁĞŝƚŚŝŽ Ăƌ Ǉ ĐǇĚ͕ ĂƐĞƐƵ ƉƌŝŽĚŽů ĂĐ ĂƌĐŚǁŝůŝŽ ƚƌĞĨŶŝĂĚĂƵ͛Ŷ dal i gynorthwyo mwyafrif ein cwsmeriaid yn y gymuned. Gostyngodd ƉĞƌĨĨŽƌŵŝĂĚ͕ Ğƌ ďŽĚ ŶŝĨĞƌ Ǉ ďŽďů ϲϱ ŽĞĚ Ă ŚǊŶ ǇŶ Ǉ Ɛŝƌ ǁĞĚŝ ĐǇŶǇĚĚƵ ϭ͕ϰϬϬ Ž ƵŶ ĨůǁǇĚĚǇŶ ŝ͛ƌ ůůĂůů. 18.04

21.35

17.1

20.63

Mae gan Sir Benfro boblogaeth gynyddol o henoed gydag anghenion cymhleth. Caiff lleoliadau mewn cartrefi gofal eu comisiynu ar ôl ystyriaeth ofalus, ǇŵŐǇŶŐŚŽƌŝ ą͛ƌ ĐǁƐŵĞƌ Ă͛ƌ ƚĞƵůƵ ĂĐ ĂƐĞƐŝadau manwl o anghenion. 84.0

78.3

100

83.6

80.9

Gwnaethom gystal ar waethaf niferoedd amrywiol yn ein timau a galw cynyddol. 31.6

76.1

97.7

86.8

'ǁĞůůŝĂŶƚ ƐǇůǁĞĚĚŽů ŵĞǁŶ ƉĞƌĨĨŽƌŵŝĂĚ ŽŚĞƌǁǇĚĚ ŶĞǁŝĚŝĂĚĂƵ ǇŶ Ǉ ďƌŽƐĞƐ ƐǇ͛Ŷ cael ei defnyddio i gynnig asesiadau gofalwr. 91.6

86.55

91.5

86.16

Mae ymyriad cynnar, gweithio ar y cyd, asesu priodol ac archwilio tƌĞĨŶŝĂĚĂƵ͛Ŷ ĚĂů i gynorthwyo mwyafrif ein cwsmeriaid yn y gymuned *

11,200

10,841

8,864

Cynyddodd nifer yr ymweliadau â chanolfannau 20,000 bron mewn cymhariaeth ą͛ƌ ĨůǁǇĚĚǇŶ ĨůĂĞŶŽƌŽů͘ Eŝ ĂůůǁŶ ŐǇŵŚĂƌƵ ą ĚĂƚĂ ŚĂŶĞƐǇĚĚŽů ŽŚĞƌǁǇĚĚ ďŽĚ diffiniad y mesur hwn wedi cael ei ddiwygio yn ystod 2012/13. 1.9

1.7

1.8

Gwelliant mewn perfformiad yn ystod y flwyddyn. O 2013/13 ymlaen bydd mesur diwygiedig yn cael ei gyflwyno i asesu bodlonrwydd cwsmeriaid gan ddefnyddio system gyfrifiadurol.

*Perthnasol i Fesur Perfformiad newydd neu ddifﬁniad newydd - Perthnasol i achosion lle nad oes modd cymharu’n ddilys ag awdurdodau eraill

Ein hasesiad at ei gilydd

Rydym yn fodlon ar ein perfformiad gyferbyn â’r amcan hwn y llynedd. Fe wnaethom yn dda gyferbyn â’r dangosyddion perthnasol ac, mewn llawer achos, gwnaethom yn well na’r llynedd. Cwblhawyd mwyafrif y camau gweithredu a bennwyd gennym i’w gwneud ac fe nodwyd enghreifftiau gweledol o bobl yn byw’n annibynnol yn Sir Benfro ac yn mwynhau gwell iechyd o ganlyniad. Fodd bynnag, gwyddom hefyd bod hwn yn faes gwaith anodd a bydd gostyngiadau yn yr arian a gawn gan Lywodraeth Cymru’n effeithio ar ein gallu i ymdopi â galw cynyddol yn y gwasanaethau gofal cymdeithasol yn arbennig. Nodwyd y mater hwn gennym fel blaenoriaeth yn ein Cynllun Gwella 2013 – 2014 ac rydym wrthi’n adolygu ein gwasanaeth gofal cymdeithasol oedolion er mwyn gwella ei effeithlonrwydd a’i gynaliadwyedd.

)2 $ /# ! 21 / .%2/%2## "! ,2 "%2 ^ & #2+)& 2 ) &%2 2/%2 . "+!) ,’%2 ./2 /% #" ./ 2.31 Mae gan Sir Benfro amgylchedd o safon. Ein hamcan cyﬂawn yw gwarchod hyn wrth hybu datblygu cytbwys fydd yn peri twf cynaliadwy. 2.32 Yn ystod 2012 – 2013, daliwyd i leihau faint o garbon deuocsid a ollyngwn. Rydym wedi mabwysiadu agwedd drefnus at ostwng allyriadau carbon ac wedi defnyddio technolegau gyda’r ad-dalu cyﬂymaf ar fuddsoddiad, fel gwres a phŵer cyfunedig. Yn ogystal, mabwysiadwyd Cynllun Datblygu Lleol newydd gennym yn dangos y fframwaith ar gyfer datblygu’r Sir yn gynaliadwy. Rydym hefyd wedi rhagori ar ein targedau ailgylchu a dargyfeirio gwastraff unwaith eto, ac wedi cymryd camau i wneud cynnydd pellach yn y maes hwn yn y dyfodol. 2.33 Rydym wedi datblygu agwedd ragweithiol at ymosod ar newid yn yr hinsawdd sy’n canolbwyntio ar ostwng allyriadau carbon. Yn ystod 2012 – 2013, daliwyd i ddiffodd goleuadau stryd yn rhannol yn llawer o’n cymunedau. Adolygodd ein Pwyllgor Arolygu ac Archwilio’r Amgylchedd hefyd sut mae’r polisi hwn yn gweithio, er mwyn sicrhau bod y cydbwysedd iawn rhwng hyblygrwydd a chysondeb ar hyd a lled y Sir. 2.34 Mae systemau gwresogi a chyfarpar cysylltiedig mewn canolfannau hamdden yn defnyddio llawer o ynni. Yn ystod 2012 – 2013, gosodwyd cyfarpar mwy effeithlon gennym yng nghanolfannau hamdden Crymych ac Aberdaugleddau. Canran y gostyngiad blynyddol mewn allyriadau carbon deuocsid 4.5

3.5

Yn ystod 2012 - 2013, arbedwyd cyfanswm o £784,679 gennym mewn costau cyllid a gostyngodd ein hallyriadau CO2 blynyddol 6,250 tunnell.

2.5 4.25

3.89 3.26

1.5 2.46

0.5

0 2009/10

2010/11

2011/12

2012/13

2.35 Datblygwyd rhestr fer o safleoedd ar gyfer cynlluniau ynni adnewyddadwy gennym hefyd a gwnaethom ymchwiliadau manwl i ddarpar brosiectau lle mae’n ymddangos bod achos da dros gynhyrchu trydan adnewyddadwy. Er enghraifft, edrychwyd yn fanwl a fyddai’n ymarferol gosod tyrbin trydan dŵr ar y gored ger Neuadd y Sir yn Hwlffordd neu beidio. Daethom i’r casgliad bod y cyfyngiadau technegol dan sylw’n gwneud y cynllun yn anymarferol ar hyn o bryd. 2.36 Un o’r ffyrdd lle mae gennym agwedd ragweithiol at newid yn yr hinsawdd yw trwy benderfynu a yw rhai o’r atebion sy’n cael eu cynnig gan drigolion lleol yn briodol. Er enghraifft, gwelsom gynnydd sylweddol mewn ceisiadau cynllunio am brosiectau ynni adnewyddadwy yn ystod 2012 – 2013. Cawsom 50 o geisiadau am dyrbinau gwynt ac 82 cais arall am gynlluniau ynni’r haul, yn amrywio o gynigion ar gyfer cartrefi i barciau haul ar raddfa fawr. Mae ein polisïau’n gofyn i ni gydbwyso rhwng gallu’r cynlluniau hyn i leihau allyriadau carbon a’u heffaith weledol. 2.37 Daeth tua hanner y gostyngiad a wnaethom yn ein hallyriadau carbon deuocsid y llynedd o ganlyniad i aildrafod telerau ein contractau cyflenwi trydan. Erbyn hyn mae ein cyflenwyr yn gwerthu ‘trydan glân’1 i ni mewn mwy na 300 o safleoedd ar hyd a lled y Sir. Rydym hefyd wedi gwneud cynnydd da wrth gadw golwg ar sut ydym yn defnyddio ynni o ddydd i ddydd (trwy osod mesuryddion deallus) a symleiddio’r dychwelebau defnyddio ynni i Lywodraeth Cymru a’r Adran Ynni a Newid yn yr Hinsawdd.

2.38 Efallai y bydd newid yn yr hinsawdd yn arwain at dywydd mwy eithafol. Rhoddwyd her i ni ein hunain wella sut fyddwn yn ymateb i ddigwyddiadau o’r fath a lleihau’r amhariad y byddant yn ei achosi. Ni aethom ymlaen gyda’n cynnig i dderbyn cyfrifoldebau ffurfiol fel asiantaeth arweiniol llifogydd lleol oherwydd yr oedwyd canllawiau Llywodraeth Cymru. Aethom ymlaen gyda gwaith technegol i gytuno ar gynlluniau rheoli traethlin ein harfordir. Bu peth oedi, ond mae hyn oherwydd bod ar awdurdodau eraill angen mwy o amser i gwblhau eu darnau hwy o’r cynlluniau traethlin. 2.39 Yn ystod 2012 – 2013, ymatebwyd i nifer mawr o ddigwyddiadau tywydd eithafol. Ym mis Mai a mis Mehefin, symudwyd coed a changhennau oedd wedi cwympo ar ffyrdd oherwydd stormydd a llawer o law. 2.40 Buom yn dal i gynyddu ymwybyddiaeth a dealltwriaeth o faterion cynaliadwyedd mewn ysgolion ac o fewn y Cyngor. Erbyn diwedd y flwyddyn, cofrestrwyd 97.5% o ysgolion Sir Benfro ar y cynllun gwobr ysgolion cynaliadwy. Arbedodd y Roedd deg ysgol wedi tair ysgol symud ymlaen i haen uwch yn ystod y flwyddyn a £900 a 5 chyrhaeddodd tair o’r tunnell bron ysgolion safon uchaf y wobr. o garbon

deuocsid.

2.41 Mae’r cynllun yn cwmpasu defnyddio ynni a phynciau amgylcheddol eraill. Mae hefyd yn hyrwyddo materion cynaliadwyedd ehangach fel byw’n iach a dinasyddiaeth fyd-eang. Bu modd i ni ddefnyddio cyllid y Cyngor Prydeinig fel bod 10 o ysgolion Sir Benfro wedi dechrau partneriaethau gyda 10 ysgol yn Nepal – ymwelodd athrawon o’r ddwy wlad â’u hysgolion lletyol yn ystod 2012.

Athrawon o Nepal yn ymweld â Neuadd y Sir

Yn ystod 2012 – 2013, arbedwyd gymaint o allyriadau carbon deuocsid blynyddol â 500 o gartrefi gennym trwy brynu trydan glân (trydan a gynhyrchwyd heb lygru’r awyr). 1

Trydan sy’n cael ei gynhyrchu heb lygru’r awyrgylch

Ar 22ain Tachwedd achosodd storm arbennig o gryf ddifrod i adeiladau yn Noc Penfro, Aberdaugleddau ac Abergwaun, yn ogystal â llifogydd helaeth. Rhoddwyd dros 30 o dimau ar waith gennym ni a’n partneriaid i agor ffyrdd caeëdig a delio â digwyddiadau eraill.

)&2 /./* " 2 )2 #

2.42 Enghraifft arall o sut y cynhwyswyd pobl ifanc gennym mewn prosiectau cynaliadwyedd oedd Operation Energy. Cyfranogodd disgyblion o dair ysgol mewn cynllun a ddatblygwyd mewn partneriaeth gyda mudiad gwirfoddol. Gwnaeth disgyblion arolwg o ddefnydd ynni yn eu hysgolion ac yna annog eu cyfoedion i arbed ynni. 2.43 Trwy Ganolfan Ecoleg Gorllewin Cymru, rhoddwyd hyfforddiant newid yn yr hinsawdd i Aelodau a Swyddogion er mwyn gwella sut mae materion newid yn yr hinsawdd yn rhan o wneud penderfyniadau. 2.44 Un arall o’n huchelgeisiau yn 2012 – 2013 oedd cynnal amgylchedd naturiol a hanesyddol eithriadol Sir Benfro. Er mwyn cynorthwyo cyflawni hyn, mabwysiadwyd Cynllun Datblygu Lleol newydd gennym. Mae’r cynllun yn cyflwyno’r fframwaith ar gyfer datblygu yn Sir Benfro yn ystod y degawd nesaf a hwn yw’r datganiad polisi datblygu unigol pwysicaf yn y Sir. Mabwysiadu’r cynllun oedd uchafbwynt dros bum mlynedd o waith. Wrth ei ddatblygu, buom yn ymgynghori’n eang â’r cyhoedd, cynghorau cymuned a datblygwyr. Roedd y gwaith a wnaed y llynedd yn canolbwyntio ar baratoi ein cynllun adneuo ar gyfer ei Archwiliad Cyhoeddus, yn ogystal â delio ag argymhellion dilynol yr Arolygydd. Ystyriwyd cannoedd o ddogfennau a sylwadau, ac mae pob un o’r rhain i’w cael ar ein gwefan. Fodd bynnag, ni wnaethom gynnydd o ran defnyddio trefniadau eraill, fel cyfarwyddiadau Erthygl Pedair i warchod yr amgylchedd adeiledig. 2.45 Hefyd yn ystod 2012 – 2013, aseswyd goblygiadau bioamrywiaeth amryw geisiadau cynllunio. Gwnaed rhyw 50 o ymweliadau safle ac, o Aseswyd 12 o ganlyniad i’r rhain, geisiadau gennym dan gofynnwyd am ragor o waith arolwg yn rhyw 20 Gyfarwyddeb safle. Nod yr asesiadau Cynefinoedd yr UE yn yw sicrhau bod ystod 2012 – 2013. mesurau’n bodoli i Deliwyd â holl effeithiau liniaru effeithiau andwyol a allai godi. andwyol a allai godi.

2.46 Daliwyd i gefnogi amrywiaeth o brosiectau i dynnu sylw at, a diogelu, bioamrywiaeth. Roedd enghreifftiau’n cynnwys cefnogi Wythnos Bioamrywiaeth Cymru ac achlysuron Bywyd Gwyllt yn eich Milltir Sgwâr. Roedd y rhain yn galluogi i bobl fynd ar dro dywysedig gydag arbenigwr bywyd gwyllt. Mynychodd cyfanswm o 975 o bobl achlysuron a drefnwyd gan neu a hyrwyddwyd drwy’r bartneriaeth bioamrywiaeth leol. 2.47 Roeddem eisiau sicrhau bod unrhyw adeilad newydd a ddyluniwyd gennym yn cyrraedd safonau amgylcheddol uchel (er enghraifft, ymgorffori draenio cynaliadwy). Cawsom nifer o wobrau am adeiladu ysgolion newydd yn Abergwaun, Neyland a Llangwm. Dyluniwyd yr ysgolion hyn i gyd gan ein tîm mewnol o benseiri a pheirianwyr. 2.48 Daeth ysgol Abergwaun yn ysgol gyntaf y Sir i gyflawni Safon Ragorol cyfnod dylunio Dull Asesu Amgylcheddol y Sefydliad Ymchwil Adeiladu (BREEAM). Enillodd hefyd Wobr Cynaliadwyedd CLAW 2012 ac roedd yn un o derfynwyr Gwobrau Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig ar gyfer Cymru a De-orllewin Lloegr. Cyrhaeddodd Ysgol * &#2.& )./&#2 # %% ,2 . ,% Gynradd Neyland ac Ysgol Gymorthedig Blaen Cleddau yn Llangwm Safonau Rhagorol BREEAM hefyd. 2.49 Canolbwynt clir i ni yn 2012 – 2013 oedd lleihau faint o wastraff y byddwn yn ei anfon i dirlenwi, cynhyrchu ynni a chynhyrchion defnyddiol eraill o wastraff (er enghraifft ailgylchwyd y deunydd gwastraff a gynhyrchwyd gennym wrth drwsio ffyrdd) yn ogystal â lleihau’r costau cysylltiedig. Buom yn dal i wneud cynnydd da yn y maes hwn. Erbyn diwedd y flwyddyn, roedd 53% o holl wastraff wedi cael ei ailddefnyddio neu ei ailgylchu. Ailddefnyddiwyd, ailgylchwyd neu compostiwyd 70% bron o wastraff a gasglwyd mewn safleoedd amwynder dinesig.

2.52 Rydym hefyd wedi newid sut fyddwn yn rheoli ein safleoedd amwynder dinesig yn ystod y flwyddyn. Cynorthwywyd ein Pwyllgor Arolygu ac Archwilio’r Amgylchedd gyda’r gwaith hwn ac, o ganlyniad, cytunwyd y byddwn yn gwella arwyddion mewn safleoedd ac yn gweld bod prisiau safleoedd amwynder dinesig yn fwy eglur.

% y gwastraff trefol a gasglwyd ac a anfonwyd i dirlenwi 100 90 80 70

60 50

53.45

49.69

49.53

49.49

47.13

45.23

43.72

43.42

42.81

42.17

42.01

41.53

41.03

40.98

38.95

38.91

38.21

37.59

20.32

16.69

32.73

46.87

2.50 Cynyddwyd cyfran yr aelwydydd sy’n cael cyﬂe i ailgylchu gwydr o ymyl y palmant. Mae’r gwasanaeth hwn ar gael bellach i bron bob aelwyd yn y Sir. Rydym hefyd wedi cynyddu cyfran yr aelwydydd sydd â biniau gwastraff bwyd a buom yn gweithio gyda’n cwsmeriaid gwastraff masnachol i gynyddu cyfraddau ailgylchu. 2.51 Y llynedd, dechreuwyd defnyddio cerbydau casglu gwastraff newydd sy’n gallu casglu gwahanol fathau o wastraff / deunydd ailgylchadwy i wella effeithlonrwydd gweithredol. Mae hyn yn cynorthwyo gostwng costau ac arbed tanwydd.

Tor-faen

Casnewydd

Abertawe

Merthyr Tudful

Gwynedd

Wrecsam

Sir Benfro

Bro Morgannwg

Ynys Môn

Conwy

Sir Fynwy

Sir Gâr

Caerffili

Sir y Fflint

Cymru

Blaenau Gwent

Caerdydd

Powys

Rhondda Cynon Taf

Sir Ddinbych

Ceredigion

Castell Nedd Port Talbot

Pen-y-bont ar Ogwr

Ailgylchwy d 3,900 tunelli o wastraff bwyd yn ystod 2012 – 2013.

2.53 Dechreuodd gwaith hefyd ar ad-drefnu’r cyﬂeusterau ailgylchu cymunedol a ddarparwn. Oherwydd bod gwydr yn cael ei gasglu o gyfran uwch o aelwydydd, mae galw am gyﬂeusterau cymunedol yn gostwng.

!. 2$"*2"2# %."2,%2* !2 , Dim ond un sach wastraff ddu a roddodd un teulu yn Sir Benfro allan i’w chasglu rhwng Ionawr a Gorffennaf 2012. Roeddent eisoes yn ailgylchu ond, trwy benderfynu peidio â phrynu eitemau mewn pacedi plastig, ble bynnag y gallent, bu modd iddynt ostwng yn eithafol nifer y sachau du a ddefnyddiwyd ganddynt.

Bydd y teulu’n mynd â’u cynwysyddion eu hunain i’r siopau bwyd (gan weld mai oddi yno y deuai mwyafrif y deunydd pacio) yn ogystal â mathau eraill o eitemau fel cynhyrchion yr ystafell ymolchi. Ac, ar ôl arolygu eu gwariant yn ofalus, maent hefyd wedi gweld bod cost eu siopa wythnosol draean yn llai.

%/ "&2 /% !&)./)2"2% ." 2/$ / " 2

Roeddem eisiau cynyddu cyfran y bobl sy’n ailgylchu eu gwastraff. Trwy gadw golwg ar y tunelli o ddeunydd a gasglwyd, fe wyddem fod llai o aelwydydd mewn rhai ardaloedd, Doc Penfro er enghraifft, yn rhoi sachau ailgylchu oren, gwydr neu flychau gwastraff bwyd allan ar wahân.

Gyda chymorth ariannol Cronfa Datblygu Rhanbarthol Ewrop, cyflogwyd nifer o gynghorwyr ailgylchu gwastraff i weithio oddi mewn i gymunedau er mwyn cynyddu cyfraddau ailgylchu. Aeth y cynghorwyr o ddrws i ddrws, yn cynnig cyngor i bobl i’w hannog i ailgylchu. Roedd y canlyniadau’n drawiadol gyda chynnydd o 8% mewn aelwydydd sy’n rhoi eu gwastraff allan naill ai bob wythnos neu bob tair wythnos. Mynychodd y cynghorwyr achlysuron niferus hefyd yn ystod y flwyddyn aeth heibio. Roedd y rhain yn cynnwys marchnadoedd ffermwyr, marchnadoedd Nadolig, agoriad yr wythnos bysgod, achlysuron anabledd a chyfarfodydd cymdeithasau tenantiaid. Siaradodd y cynghorwyr â rhyw 700 o bobl a phrosesu fymryn dros 100 o geisiadau am wasanaeth yn yr achlysuron hyn drwy gydol y flwyddyn . 26

2.54 Rydym hefyd wedi gwneud cynnydd mewn cysylltiad ag amrywiaeth o brosiectau cyfnod hwy fydd yn cynorthwyo gwella gwared gwastraff. Rydym yn gweithio gyda chonsortiwm o awdurdodau lleol eraill ar draws De a Gorllewin Cymru i gaffael treuliwr biolegol i drin y gwastraff bwyd sy’n cael ei gasglu gan holl awdurdodau’r consortiwm. Nodwyd cynigiwr ffafriol ar gyfer y cyﬂeuster. Rydym hefyd yn gwneud cynnydd ar ateb rhanbarthol i wared gwastraff sachau du fel nad yw’n mynd i dirlenwi. Rydym wedi dechrau gwaith ar gynlluniau wrth gefn os bydd y gwaith rhanbarthol hwn yn cael ei oedi.

Mesur Llwyddiant STS006 % y digwyddiadau gwibdaflu sbwriel hysbys a gliriwyd cyn pen 5 diwrnod gwaith WMT004b % y gwastraff trefol a anfonwyd i dirlenwi

Y Mynegai Glanweithdra 100 90 80 70

76.0

83.0

91.7

93.0

93.7

94.1

94.2

95.5

95.8

96.0

96.4

97.2

97.4

98.1

98.4

98.5

99.1

99.5

100.0

30 20 10

Sir y Fflint

Castell Nedd Port Talbot

Blaenau Gwent

Bro Morgannwg

Wrecsam

Ynys Môn

Gwynedd

Caerdydd

Abertawe

Cymru

Merthyr Tudful

Ceredigion

Sir Benfro

Casnewydd

Conwy

Powys

Caerffili

Tor-faen

Sir Fynwy

Pen-y-bont ar Ogwr

Sir Gâr

Rhondda Cynon Taf

Sir Ddinbych

Yn ogystal â chasglu gwastraff, byddwn hefyd yn glanhau strydoedd a mannau agored eraill er mwyn eu cadw’n lân a thaclus. Rydym bob amser wedi gwneud yn dda yn y maes hwn ac, fel dengys y graff isod, nid oedd 2012 – 2013 yn eithriad:

WMT011 % y gwastraff trefol a dderbyniwyd yn holl safleoedd amwynder gwastraff cartref ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů Ğŝ ĂŝůĚĚĞĨŶǇĚĚŝŽ͕ Ğŝ ailgylchu neu ei gompostio WMT009b % y gwastraff trefol a gasglwyd gan awdurdodau ůůĞŽů ĂĐ Ă ďĂƌĂƚŽǁǇĚ ŝ͛ǁ ailddefnyddio a/neu ailgylchu, gan gynnwys biowastraff a wahanwyd yn y tarddle ac a gompostiwyd neu a driniwyd yn fiolegol mewn ffordd arall. CCEV61b Nifer yr ysgolion i fod wedi symud ymlaen i gyrraedd lefel newydd efydd, arian, aur neu fesen

STS005b Canran y tir priffyrdd a pherthnasol a archwiliwyd oedd o safon lanweithdra uchel neu dderbyniol

Gwir 11/12

Cymru 11/12

Targed 12/13

Gwir 12/13

Cymru 12/13

DoT

QRT

97.3

91.4

96.1

91.36

'ǁŶĂĞĚ ǇŶ ĚĞďǇŐ ŝ͛ƌ ĨůǁǇĚĚǇŶ ĨůĂĞŶŽƌŽů͘ ,ǇƐďǇƐǁǇĚ ϯϴ ĚŝŐwyddiad gwibdaflu ƐďǁƌŝĞů ǇĐŚǁĂŶĞŐŽů ŵĞǁŶ ĐǇŵŚĂƌŝĂĞƚŚ ą͛ƌ ĨůǁǇĚĚǇŶ ĨůĂĞŶŽƌŽů ;ϲϯϯ ǇŶ ůůĞ ϱϵϱͿ͘ *

47.5

45.2

41.03

'ǁĞůů ŶĂ͛ƌ ƚĂƌŐĞĚ͘ ŶĨŽŶǁǇĚ ƌŚǇǁ Ϯϵ͕ϬϬϬ ƚƵŶŶĞůů Ž ǁĂƐƚƌĂĨĨ ƚƌĞĨŽů ŝ ĚŝƌůĞŶǁŝ͕ ƚƵĂ 2͕ϬϬϬ ƚƵŶŶĞůů ǇŶ ůůĂŝ ŶĂ͛ƌ ĨůǁǇĚĚǇŶ ĨůĂĞŶŽƌŽů͘ *

69.2

66.47

'ǁĞůů ŶĂ͛ƌ ƚĂƌŐĞĚ͘ ŝůĚĚĞĨŶǇĚĚŝǁǇĚ͕ ĂŝůŐylchwyd neu compostiwyd dros 12,000 tunnell mewn cymhariaeth â 11,500 y flwyddyn flaenorol. *

53.1

52.26

'ǁĞůů ŶĂ͛ƌ ƚĂƌŐĞĚ͘ ŝůĚĚĞĨŶǇĚĚŝǁǇĚ ĂͬŶĞƵ ĂŝůŐǇůĐŚǁǇĚ ƌŚǇǁ ϯϰ͕ϯϬϬ ƚƵŶŶĞůů͕ mewn cymhariaeth â 33,100 tunnell y flwyddyn cynt. 9

Arweiniodd cyflwyno rhaglen yn llwyddiannus at gyrraedd y targed. Mae ǇŵŐŽƌĨĨŽƌŝ ͞KƉĞƌĂƚŝŽŶ ŶĞƌŐǇ͟ ǇŶ Ǉ ǇŶůůƵŶ zƐŐŽůŝŽŶ ǇŶĂůŝĂĚǁǇ ǁĞĚŝ ďŽĚ ǇŶ fuddiol wrth helpu ysgolion gyrraedd y pwnc ynni. Cyflawnodd dwy ysgol y wobr ĞĨǇĚĚ ĞůĞŶŝ͕ ƐǇŵƵĚŽĚĚ Ϯ ǇƐŐŽů ǇŵůĂĞŶ ŝ ĂƌŝĂŶ Ă ϯ ŝ͛ƌ ǁŽďƌ ĂƵƌ͘ DĂĞ ϯ ǇƐŐŽů ĂƌĂůů ǁĞĚŝ ĐǇƌƌĂĞĚĚ ƐĂĨŽŶ ƵĐŚĞů ŐǁŽďƌ ͞ŵĞƐĞŶ͟ Ăŵ Ǉ ƚƌŽ ĐǇŶƚĂĨ ĞůĞŶŝ͘ 98.7

95.3

96.4

95.4

DĂĞ͛ƌ ŐŽƐƚǇŶŐŝĂĚ ŵĞǁŶ ƉĞƌĨĨŽƌŵŝĂĚ ǇŶ ĐǇĨĂƚĞď ŝ ϱ ƐĂĨůĞ ŶĂĚ ŽĞĚĚ͕ Ăƌ ĂĚĞŐ Ǉƌ ĂƌŽůǁŐ͕ Ž ƐĂĨŽŶ ĚĚĞƌďǇŶŝŽů ŶĞƵ ƵǁĐŚ͘ DĂĞ ĞŝŶ WǁǇůůŐŽƌ ƌŽůǇŐƵ ĂĐ ƌĐŚǁŝůŝŽ͛ƌ Amgylchedd wedi canolbwyntio ar berfformiad yn y maes hwn.

Ein hasesiad at ei gilydd

Roeddem yn gyffredinol fodlon ar ein perfformiad yn y maes hwn. Cwblhawyd mwyafrif yr hyn a fwriadwyd ac roedd ein perfformiad gyferbyn â dangosyddion allweddol yn dda. Rydym yn gweithredu o fewn ein lwfans dargyfeirio o dirlenwi gan weithio’n fwriadol i fanteisio fwyaf ar hyn ar sail economaidd. O ganlyniad, fodd bynnag, mae cymharu gydag awdurdodau eraill yn dangos bod rhai’n dargyfeirio mwy o wastraff na ni o dirlenwi. Rydym yn fodlon fod ein hagwedd yn cynrychioli gwerth am yr arian i’n Sir. Nid ydym yn credu y byddai’n ddoeth buddsoddi gormod yn y maes hwn yn unig er mwyn gwella ein sefyllfa o’i gymharu ag eraill. Rydym yn fodlon ar gyflymder ein cynnydd mewn cysylltiad â lleihau gwastraff i’r eithaf ac aethom ychydig uwchlaw targedau Llywodraeth Cymru eto yn ystod 2012 – 2013. Fodd bynnag, rydym hefyd yn derbyn y bydd cyrraedd y targedau hyn yn dod yn fwyfwy anodd a bydd angen i ni gadw canolbwynt yn y maes hwn yn y blynyddoedd a ddaw. 29

)2 &%&$"23 / .%2/%2 . "+!"&2 / ’%22' )+% )" " "2. ## 2 &%&$"2 ")2 % )& 2.55 Mae’n anodd gor-ddweud y cyfraniad a wna economi Sir Benfro i les pobl leol. Ni all unrhyw un sector – cyhoeddus, preifat neu wirfoddol – wella’r economi lleol trwy weithio ar wahân. Mae’r adran hon yn canolbwyntio ar ein cyfraniad at yr agenda hwn. 2.56 Ymhlith y pethau a wnaethom yn ystod 2012 – 2013 i gryfhau’r economi oedd hyrwyddo datblygu safleoedd cyflogaeth a gweithio gyda Llywodraeth Cymru i symud ymlaen Ardal Fenter Aber Cleddau. Gwnaethom brosiectau i wella hyfywedd canol ein trefi, lle mae llawer o sector adwerthu Sir Benfro. Rydym hefyd wedi cymryd camau i gefnogi sectorau, fel twristiaeth ac amaethyddiaeth, sy’n rhoi cyflogaeth yn Sir Benfro. 2.57 Nid yw’n rhwydd pwyso a mesur llwyddiant ein gwaith yn y maes hwn. Rydym yn gallu cynorthwyo gyda chreu amgylchedd fydd yn hybu twf, ond mae ein pwerau i ymyrryd yn uniongyrchol yn yr economi’n gymharol gyfyngedig. Yn aml hefyd mae cryn oediad rhwng yr ymyriadau y gallwn eu gwneud a gwelliant o ganlyniad yn yr economi lleol. 2.58 Canlyniad allweddol ein gwaith yn y maes hwn yw sicrhau bod digon o gyflogaeth leol. Er bod llawer o ffactorau sy’n effeithio ar gyflogaeth na allwn eu rheoli, byddwn yn cadw golwg ar gyfradd ddiweithdra. Dengys y graff isod bod diweithdra yn Sir Benfro wedi aros yn gymharol sefydlog yn ystod y tair blynedd diwethaf, ar ôl ystyried amrywiadau tymhorol. Mae cyfradd ddiweithdra Sir Benfro’n dal ymhell islaw cyfartaledd Cymru.

2.59 Yn ystod y flwyddyn aeth heibio aethom ati i ehangu ein sylfaen economaidd a gwella gwydnwch trwy gynyddu swm ac ansawdd cyfleoedd cyflogaeth yn Sir Benfro. Gwnaethom gynnydd ar gamau gweithredu yn y maes hwn ar waethaf y sefyllfa economaidd anodd. 2.60 Er enghraifft, rydym wedi cynorthwyo sicrhau datgan Ardal Fenter ar gyfer Aber Cleddau. Mae’r Ardal Fenter yn canolbwyntio ar y sector ynni a bydd yn cynorthwyo sicrhau dyfodol tymor hwy ei diwydiannau cysylltiedig. Mae Bwrdd yr Ardal Fenter yn annibynnol ar y Cyngor, ond rydym wedi gweithio gyda Llywodraeth Cymru i sicrhau’r cymhellion fydd yn denu buddsoddiad i’r sector ynni. 2.61 Aeth ein gwaith rhagddo gyda datblygwyr i ddwyn ymlaen marinâu yn Abergwaun a Doc Penfro. Rhoddwyd caniatâd cynllunio gennym, yn amodol ar gytundeb Adran 106, ar gyfer marina Abergwaun. Yn ogystal â marina 450 angoriad, mae’r cynnig yn cynnwys gwaith adennill tir sylweddol, ynghyd â morgloddiau newydd, rhandai ac unedau adwerthu. Bydd y datblygiad hefyd yn hwyluso ehangu’r porthladd presennol. 2.62 Parhaodd gwaith ar farina arfaethedig Doc Penfro hefyd. Mae’r datblygwr erbyn hyn ar fin denu busnesau i rai o’r cyfleusterau hamdden cysylltiedig â’r datblygiad. 2.63 Arhosodd y farchnad eiddo’n ddisymud y llynedd ac, o ganlyniad, ni fu modd i ni allu gwneud cynnydd ar ailddatblygu Cei’r De ym Mhenfro. Ar ddechrau’r flwyddyn ariannol, dewiswyd datblygwr. Fodd bynnag, ar ôl ymgynghori â’r gymuned leol, penderfynodd y datblygwr beidio â dwyn y cynllun ymlaen. Penodwyd datblygwr newydd gennym ym mis Mehefin 2013. 2.64 Rydym yn rheoli nifer o barciau busnes ar hyd a lled y Sir lle gall mentrwyr logi eiddo. Yn ystod y flwyddyn, gwellwyd ein marchnata o’r safleoedd ar ein gwefan.

Cynyddodd cyfraddau llenwi Canolfan Arloesi y Bont o 50% i 82% yn y prif adeilad yn ystod y flwyddyn. Arhosodd cyfradd lenwi’r unedau twf atodol yn isel. Erbyn hyn paratowyd strategaeth a chynllun busnes i hybu mwy fyth o fanteisio ar yr unedau twf.

2.65 Roedd gwella ansawdd ac atyniad canol ein trefi a chynyddu amrywiaeth y nwyddau a gwasanaethau sydd ar gael yn y Sir yn un o’n blaenoriaethau allweddol y llynedd. Fel yn llawer rhan o Gymru, mae newid ym mhatrymau siopa’n effeithio ar ganol trefi Sir Benfro. Denwyd grantiau a buddsoddiadau eraill gennym i drefi, fel cyllid Menter Treftadaeth Trefwedd i Hwlffordd.

. %2 (, ) 2/%2 .# &)

) )

2 )#,%/ 2&2

"%* ,)/’*2% ./ 2/%2 .# &)

2 /%2 2 )2&#2 "2. ##

2.67 Buom yn gweithio gyda datblygwyr yn y sector preifat i ddwyn cynlluniau ymlaen sydd â’r gallu i ddenu buddsoddiad ychwanegol i dreﬁ. Un cynllun o’r fath oedd archfarchnad newydd yn Hwlffordd, cysylltiedig â datblygiad tai mawr ac ailddatblygu nifer o adeiladau ar bwys Swan Square.

#. 2

)+ ##&2/%2 & 2 % )& 2 /%2 2 )2&#2 "2. ##

2.66 Rydym hefyd wedi ailddatgan Ardaloedd Adnewyddu yn Hwlffordd ac Aberdaugleddau. Cymeradwywyd strategaeth y dyfodol o ran ardal adnewyddu Aberdaugleddau a datblygwyd rhaglen newydd o gamau gweithredu. Mae golwg ein treﬁ’n gwella, ond mae’r hinsawdd economaidd anodd yn golygu bod cyfraddau gwacter yn llawer o dreﬁ wedi dal i gynyddu.

Cynyddodd cyfraddau gwacter yn ein prif drefi o 13.7% i 15.4% yn ystod 2012 – 2013. Erbyn hyn mae cyfraddau yn Aberdaugleddau a Doc Penfro dros 25%.

2.68 Erbyn hyn bu trafodaethau gyda phob un o Siambrau Masnach a Chynghorau Tref chwe phrif dref Sir Benfro. Diben y trafodaethau hyn oedd nodi cydweledigaeth / cynllun ar gyfer pob un ohonynt. Eisoes, mae cydsyniad bras yn ymddangos mewn cysylltiad â’r gwaith hwn. Gwella canol trefi yw un o’r Amcanion Gwella a bennwyd gennym ar gyfer 2013 – 2014. 2.69 Un arall o’n nodau penodedig ar gyfer 2013 – 2014 oedd sicrhau bod sail draddodiadol cyflogaeth ac economi Sir Benfro’n dal i lewyrchu. Mae sectorau fel twristiaeth a busnesau amaethyddol neu fwyd yn gyflogwyr arwyddocaol yn Sir Benfro. 2.70 Daliwyd i ddatblygu enw da Sir Benfro am gynnyrch bwyd o safon yn ystod y flwyddyn, trwy gefnogi mentrau fel yr Wythnos Bysgod, er enghraifft. Yng ngŵyl 2012 gwelwyd y niferoedd mwyaf erioed yn y penwythnos agoriadol, a gwerthwyd holl weithdai coginio’n llwyr. Rydym hefyd wedi gwella sut fyddwn yn rheoli ein stad o Ffermydd Sirol – trwy symleiddio ein prosesau casglu rhent, er enghraifft.

Eich barn “Allwn ni ddim troi’r cloc yn ôl, rwy’n teimlo ein bod yn symud i’r cyfeiriad iawn”

David Fletcher, Llywydd d Siambr Fasnach Hwlfford

2.72 Aethom ati i gynorthwyo’r diwydiant ymwelwyr ateb heriau’r dyfodol. Cytunwyd ar strategaeth ymwelwyr newydd (Cynllun Rheoli Cyrchfannau Sir Benfro) mewn partneriaeth â’r diwydiant a chyrff cyhoeddus eraill. Mae’r strategaeth yn dangos sut fydd y diwydiant yn ateb newid disgwyliadau ymwelwyr. Mae hefyd yn amlinellu sut fydd marchnata’n addasu i dechnolegau newydd. Gwnaethom gynnydd ar hyn trwy adleoli ein marchnata twristiaeth i gyfryngau electronig. Cynhaliwyd achlysur twristiaeth ddigidol gennym i annog defnyddio mwy ar y celﬁ hyn.

Although budgets are reducing in real terms, the Council still has significant spending power. During 2012 – 2013 we spent nearly £80m with local suppliers, nearly 54% of our total spend. We have been successful in increasing this figure over a number of years.

welwyr â’n m y r y r e if n d d Tyfo eth draean y ia st ri w d n fa e gw y cynnydd yn d d e o R . d d e n lly eth ar Twitter ia st ri tw d d y fn ne n +125% ar y c a % 0 0 3 + n y cangyfrif yw m a r Y . k o o b e c Fa o 4,225,700 o m sw n fa y c d bo eld â Sir Benfro w m y i d e w l b bo Amcangyfrif o . 2 1 0 2 d o st y yn t ymwelwyr am n a ri a w g h rt e w n. dd £570 miliw e o n y d d y w fl y

2.73 Gwnaethom gynnydd ar gyfres o gynlluniau i wella mynediad at y môr. Yn Coppet Hall ger Saundersfoot, rhoddwyd caniatâd cynllunio am ganolfan ymwelwyr newydd a dechreuodd gwaith. Gwnaed gwaith gwella hefyd ym maes parcio Solfach a Tudor Square yn Ninbych-y-pysgod.

2.71 Rydym hefyd wedi ail-dendro ein contractau prynu bwyd ar gyfer prydau ysgol. Dyfarnwyd contractau gyda gwerth cyfunol o £1.5m i gwmnïau o Sir Benfro yn ystod y ﬂwyddyn. Yn ogystal â chynnal yr economi lleol, helpodd y gwaith hwn i ni arbed cryn arian hefyd ar adeg o gostau bwyd cynyddol.

2.74 Mae cyfraddau hunangyﬂogaeth yn uchel yn Sir Benfro. Un arall o’n nodau y llynedd oedd gwella gwydnwch busnesau bach a mân yn Sir Benfro.

) ) 2 )#,%/ 2&2 %&# % /$. #./)2% ./ 2 &'' +2 ##

Cyfanswm % y gwariant gyda chyflenwyr o Sir Benfro am y flwyddyn 100

30 48.0

49.8

50.5

51.1

53.7

2.75 Defnyddiwyd cronfa fuddsoddi leol gennym i gynorthwyo nifer o fusnesau, gan gynnwys y rhai’n ymwneud â pheirianneg, gweithgynhyrchu, twristiaeth a chynhyrchu bwyd. Mae disgwyl i’r buddsoddiad hwn gynorthwyo busnesau presennol wella eu gallu cystadleuol, cynorthwyo busnes newydd ddechrau a chreu cyﬂeoedd cyﬂogaeth newydd yn y Sir.

Mae disgwyl i’r £50,000 a fuddsoddwyd gennym mewn pedwar busnes gynhyrchu £500k o drosiant ychwanegol a chreu 13 o swyddi newydd.

0 2008/09

2009/10

2010/11

2011/12

2012/13

2.76 Llwyddwyd i ddenu cymorth ariannol amrywiol raglenni Ewropeaidd i Sir Benfro ers llawer blwyddyn, ond rhagwelwn y bydd y gwaith hwn yn dod yn anoddach yn y dyfodol. Yn ystod 2012 – 2013, dechreuwyd creu cynlluniau ar gyfer y rhaglenni Ewropeaidd fydd yn gweithredu yn y Sir rhwng 2014 a 2020. Bydd y rhaglenni hyn yn canolbwyntio llawer mwy ar ddewis llai o ymyriadau nag yn y gorffennol, gyda phwyslais o hyd ar gydweithredu rhanbarthol. Mesur Llwyddiant PL9 Yr amser (diwrnodau) ar gyfartaledd a gymrwyd rhwng cofrestru cais cynllunio a chyhoeddi penderfyniad (ac eithrio cytundebau Adran 106 o 11/12). PIA030 Cyfanswm % y gwariant gyda chyflenwyr o Sir Benfro am y flwyddyn. RG22 EŝĨĞƌ ŐƌĂŶƚŝĂƵ͛ƌ ŐƌŽŶĨĂ fuddsoddi leol (LIF) a dderbyniodd busnesau lleol RG20 Nifer yr ymholiadau mewnfuddsoddi cymwys a dderbyniwyd. RG24 % yr arwynebedd llawr (ym meddiant Cyngor Sir Penfro) yng Nghanolfan Arloesi y Bont a osodwyd RG25 Nifer y busnesau cysylltiedig yn defnyddio Canolfan Arloesi y Bont RG30 Nifer y prosiectau adfywio adeileddol a wireddwyd (gan gynnwys prosiectau THI, y Loteri ac ardal adnewyddu) RG4 Cyfradd trosi twristiaeth ʹ ymweliadau gwirioneddol yn dilyn gofyn am bamffledi RG13 Cyllid allanol a dtrosolwyd i brosiectau cymunedol Sir Benfro (£m)

Gwir 11/12

Cymru 11/12

Targed 12/13

Gwir 12/13

Cymru 12/13

DoT

QRT

66.3

64.8

Cynnydd mewn perfformiad. Caiff staff eu hannog i ddelio ag achosion syml yn gynharach yn y cylch, sydd wedi gwella effeithlonrwydd. Cyflwynwyd arweiniad ŝ ǁĞůůĂ͛ƌ ŐǁĂƐĂŶĂĞƚŚ ĐǇŶ ŐǁŶĞƵĚ ĐĂŝƐ͕ Ă ĚǇůĂŝ ŚǇŶ ŐǇŶŽƌƚŚǁǇŽ ĐǇĨůǇŵƵ penderfynu ceisiadau. Dengys data ar gyfer chwarter cyntaf 2013/14 welliant eto i fymryn dros 59 diwrnod. 51.1

53.7

ZŚĂŐŽƌǁǇĚ Ăƌ Ǉ ƚĂƌŐĞĚ͘ ZŚĂŝĚ ŝ͛ƌ ǇŶŐŽƌ ƐŝĐƌŚĂƵ ďŽĚ Ğŝ ǁĞŝƚŚŐĂƌĞĚĚ ĐĂĨĨĂĞů Ǉn gyfreitŚůŽŶ ĂĐ ǇŶ ĐǇŶŶŝŐ ŐǁĞƌƚŚ Ăŵ Ǉƌ ĂƌŝĂŶ͘ &ŽĚĚ ďǇŶŶĂŐ͕ ŵĂĞ͛Ŷ ďǁǇƐŝŐ ŵĞƐƵƌ ĨĂŝŶƚ Ž͛Ŷ ŐǁĂƌŝĂŶƚ ƐǇ͛Ŷ ŵǇŶĚ ŝ ĨƵƐŶĞƐ ^ŝƌ ĞŶĨƌŽ. 64

Gwnaethom gynnydd da gyferbyn â’r hyn a fwriadwyd gennym dan yr Amcan Gwella hwn y llynedd. Fodd bynnag, rydym yn cydnabod mai cyfyngedig yw effaith ein gwaith ar iechyd yr economi. Erys cyflwr economi Sir Benfro’n fregus, er ei fod yn iachach nag yn llawer rhan arall o Gymru. Mae diweithdra’n aros yn gymharol isel, ond mae canol ein trefi’n dioddef. Gwyddom yr hoffai llawer o drigolion lleol i ni wneud mwy i gynorthwyo canol trefi ac rydym wedi nodi hyn fel blaenoriaeth yn ein Cynllun Gwella 2013 – 2014. Rydym eisoes yn gweithio’n agos gyda Siambrau Masnach mewn nifer o drefi yn Sir Benfro ac wedi cael ein plesio’n fawr gan barodrwydd cymunedau lleol i arwain yr agenda hwn.

Rhagorwyd ar y targed, cynhaliwyd perfformiad o 2011/12. 41

DĂĞ͛ƌ ŚŝŶƐĂǁĚĚ ĞĐŽŶŽŵĂŝĚĚ ǇŶ ĚĂů ŝ ŐǇĨǇŶŐƵ Ăƌ ĨƵĚĚƐŽĚĚŝĂĚ ďƵƐŶĞƐ ĂĐ ŶŝĚ Ǉǁ Cymru gyfan yn denu llawer o ymholiadau na phrosiectau. Gwelwyd y gostyngiad hwn yn Sir Benfro hefyd. *

Rhagorwyd ar y targed, gan adlewyrchu marchnata Canolfan Arloesi y Bont yn llwyddiannus, yn enwedig y prif adeilad. *

Cyrhaeddwyd y targed, gan adlewyrchu marchnata Canolfan Arloesi y Bont yn llwyddiannus, yn enwedig y prif adeilad. 2

Cwblhawyd THI Doc Penfro yn 2012/13. Ymrwymwyd cyllid yn Prosiect Adfywio Adeileddol Penfro a Doc Penfro. 22.85

zŶŐ ŶŐŽůĞƵŶŝ͛ƌ ƉĞŶĚĞƌĨǇŶŝĂĚ ŝ ƐǇŵƵĚ Ž ďĂŵĨĨůĞĚŝ ƉĂƉƵƌ ŝ ĨĨƵƌĨŝĂƵ ĚŝŐŝĚŽů͕ Ŷŝ wnaed unrhyw ymchwil yn ystod 2012/13 i fesur y dangosydd hwn. 4.28m

1.5m

1.3m

Gostyngwyd cyfleoedd cyllid allanol gan yr hinsawdd economaidd sydd ohoni. ZŽĞĚĚĞŵ ǁĞĚŝ ƌŚĂŐǁĞůĚ Ǉ ďǇĚĚĂŝ ĐǇĨůĞŽĞĚĚ ĂƌŝĂŶŶƵ͛Ŷ ůůĞŝŚĂƵ Ă ĚĂĞƚŚŽŵ ǇŶ agos at gyrraedd ein targed. 10

RG14 Nifer y Mentrau Cymdeithasol yn Sir Benfro y cefnogwyd eu datblygiad

Ein Hasesiad at ei Gilydd

Gyrrwyd y dangosydd hwn gan y Prosiect Cymunedau Cydweithredol a ddechreuodd ym mis Medi 2011 ac a ddaw i ben ym mis Rhagfyr 2013. Nod y prosiect hwn yw cryfhau sylfaen economaidd y rhanbarth trwy gefnogi mentrau cymdeithasol presennol, eginol a phosibl. Rhai enghreifftiau o sefydliadau a gefnogwyd yw Age Cymru Sir Benfro; Ymddiriedolaeth Ddatblygu Dinbych-ypysgod; Ymddiriedolaeth Gymunedol Theatr Gwaun; Ymddiriedolaeth Sunderland Doc Penfro.

*Perthnasol i Fesur Perfformiad newydd neu ddifﬁniad newydd - Perthnasol i achosion lle nad oes modd cymharu’n ddilys ag awdurdodau eraill

"232 / .%2/%2 . "+!"&2 / ’%2' )+% )" " "2# "! ,2 % ! %"&%2+ "2/%2 ")2 % )&

Wyddech chi? Rydym yn darparu 2.77 Mae tai’n gydran allweddol sy’n sail i ansawdd bywyd yn ein rhyw 5,800 o gartrefi cymunedau. Mae aml agwedd ar ein gwaith dan yr amcan hwn. Ein am rent isel. Mae ein nod yw datblygu cymysgedd o dai, gan gynnwys tai fforddiadwy, sefydliadau partner fydd yn diwallu anghenion ein cymunedau. Ein nod yw cynorthwyo yn darparu pobl i fyw’n hwy yn eu cartreﬁ eu hunain trwy helpu iddynt wneud 2,500 arall. addasiadau. Rydym hefyd yn rheoli a chynnal nifer sylweddol o gartreﬁ.

2.83 Nid yw ein perfformiad yn y maes hwn yn cymharu’n foddhaol ag awdurdodau lleol eraill yng Nghymru. Daethom yn 20fed y llynedd, wedi datgan bod 17% o holl dai a orffennwyd yn Sir Benfro yn ystod y ﬂwyddyn yn unedau fforddiadwy ychwanegol. Credwn fod nifer o broblemau gyda mesur ac archwilio’r dangosydd hwn. Dywedodd un o’n hawdurdodau cyfagos bod 99% o holl dai newydd a orffennwyd y llynedd yn ei diriogaeth yn unedau fforddiadwy ychwanegol.

+ #/ " 2+ "2% ./ 2 )2) %+2"* #2 22 ) )"% 2 - %, 2 .# &)

2.78 Cawsom nifer o lwyddiannau mewn cysylltiad â thai eleni, fel cyrraedd Safon Ansawdd Tai Cymru’n brydlon ac o fewn y gyllideb. Fodd bynnag, ni wnaethom y cynnydd y byddem wedi’i hoffi wrth gyflwyno mwy o welliannau i’n gwasanaeth trwsio tai; bydd hon yn flaenoriaeth yn ystod 2013 – 2014.

ydd a w e n u a d d y r yr anhe e if n an yn fw d e o a r b d Er 3 1 yn 2012/ d y w n nid oedd n l, e o f r o orf n e flynedd fla y w byddem d y d n ’r y h na r y er nd hann o im d d wasgiad. ir yn d y n y c isgwyl wedi’i dd

2.79 Roedd sicrhau bod cyflenwad priodol o dai a llety yn Sir Benfro’n flaenoriaeth allweddol i ni y llynedd. Tynnwyd £3.2m o Grant Tai Cymdeithasol2 i lawr gennym i gefnogi datblygu tai fforddiadwy yn ystod y flwyddyn. Roedd hyn yn fwy nag yr oeddem wedi’i ragweld oherwydd y bu modd i ni gael gafael ar gyllid o rannau eraill o Gymru na fyddai fel arall wedi cael ei wario mewn pryd.

2.80 Trwy fabwysiadu’r Cynllun Datblygu Lleol, a chanllawiau cynllunio atodol cysylltiedig ar dai fforddiadwy, rydym wedi ceisio cael y nifer mwyaf o dai fforddiadwy heb gyfyngu ar ddatblygiad. Fel rhan o waith paratoadol y Cynllun Datblygu Lleol, gwnaed amcangyfrif o nifer y tai fforddiadwy y gallwn eu disgwyl ar sail cyflwr y farchnad heddiw ar gyfer pob anheddiad sylweddol wedi’i seilio ar asesiadau ymarferoldeb. 2.81 Hysbyswyd asiantau a cheiswyr bod modd cyd-drafod cyfraniadau tai fforddiadwy er mwyn lleihau’r perygl y byddai datblygiadau’n nogio. Hefyd dechreuwyd rhoi blaenoriaeth i benderfynu datblygiadau sydd â’r gallu i greu cartrefi fforddiadwy. 2.82 Fel cyfanswm, cafwyd 50 bron o gartrefi fforddiadwy ychwanegol yn ystod 2012 – 2013 (gan gynnwys 12 a gafwyd trwy Gytundebau Cynllunio Adran 106). Yn ystod y flwyddyn a ddaw, rhagwelwn y byddwn yn gallu cael 120 o gartrefi fforddiadwy ychwanegol. 2

Mae Grant Tai Cymdeithasol yn aros fel y ffynhonnell arian allweddol i gyﬂenwi tai fforddiadwy ar rent

2.84 Er mwyn ysgogi mwy ar gyflenwi tai fforddiadwy, lansiwyd cynllun morgeisi’r awdurdod lleol gennym ym mis Mehefin 2012. Roedd y cynllun yn gwarantu cyfran o fenthyciad cwsmeriaid, gan olygu eu bod yn gallu cael cyfraddau llog mwy deniadol. Targedwyd y cynllun ar brynwyr tro cyntaf. Bydd cynlluniau fel y rhain yn cael eu defnyddio’n gynnil rhag cynnal prisiau tai uchel yn artiffisial. Mae hyn yn lleihau pwysau ar dai preifat ar rent a thai cymdeithasol. 2.85 Buom yn gweithio mewn partneriaeth â landlordiaid cymdeithasol cofrestredig i adolygu’r polisi a ddefnyddiwn i reoli clustnodi holl dai cymdeithasol yn Sir Benfro. Yn ystod y flwyddyn, buom yn ymgynghori ar newidiadau posibl gyda chwsmeriaid a’r cyhoedd ehangach a chytunwyd ar bolisi clustnodi newydd i’w weithredu o fis Ebrill 2013 ymlaen. Mae diweddariad y polisi’n adlewyrchu newidiadau yn rheolau budd-dal tai, gyda’r canlyniad y bydd tenantiaethau’r dyfodol yn fwy cynaliadwy. Mae’r polisi diwygiedig hefyd yn targedu pobl anghenus yn fwy effeithiol. 2.86 Mae ein ffigurau perfformiad yn awgrymu y gwnaethom yn wael y llynedd o ran defnyddio unwaith eto anheddau gwag y sector preifat. Daethom yn isaf o holl awdurdodau lleol Cymru gyferbyn â’r dangosydd perthnasol. Byddwn yn trafod gyda Llywodraeth Cymru pam nad oes modd cyfrif y gwaith a wnaethom i drosi eiddo masnachol gwag a thros ben yn gartrefi wrth gyfrifo’r dangosydd perfformiad. Rhagwelwn y bydd y gwaith a wnaethom ni a’n hawdurdodau cyfagos yn ystod y flwyddyn ar gyfer y cynllun benthyciadau troi tai’n gartrefi yn peri bod mwy o eiddo gwag yn dod yn ôl i ddefnydd preswyl.

2.89 Roeddem eisiau sicrhau bod ansawdd ein tai’n addas i’r diben a lleihau costau hirdymor trwsio a chynnal. Yn ystod y flwyddyn, cyrhaeddwyd Safon Ansawdd Tai Cymru ar gyfer y cartrefi a reolwn. Hwn oedd uchafbwynt degawd o raglen wella, a chyflawnwyd hyn gennym yn brydlon ac o fewn y gyllideb. Roedd hon yn gryn gamp o ran sicrhau bod ein tai mewn cyflwr da, wedi’u hynysu’n dda, gyda gwresogi effeithlon, y cynnwys ceginau ac ystafelloedd ymolchi modern, yn sefyll mewn amgylcheddau diogel a deniadol a, hyd y bo modd, yn ateb gofynion penodol cwsmeriaid.

2.87 Cawsom gyllid i wella ein safleoedd sipsiwn ac i ymestyn y safle presennol yn Chwarel y Castell y llynedd. Bydd y cynllun yn cael ei orffen yn ystod 2013 – 2014. Rydym hefyd wedi dechrau symud ymlaen ar nifer o faterion cyfreithiol cysylltiedig â Thir Comin Kingsmoor. Bydd angen rhoi sylw i’r materion hyn cyn gallu ymestyn y safle.

Fel yr oedd pethau ym mis Ionawr 2013, darparwyd 132 o leiniau gennym mewn naw safle ar wahân. Gennym ni mae’r nifer uchaf ond un o leiniau yng Nghymru a 22% o gyfanswm lleiniau awdurdodau lleol ar hyd a lled Cymru.

2.90 Yn ogystal â gwneud gwelliannau sylweddol, rydym hefyd wedi gwella sut y cynlluniwn waith y dyfodol. Datblygwyd cofrestri cynnal a chadw cynhwysfawr gennym o ﬂaen llaw ar gyfer gwaith mewn tai sydd angen sylw ar sail gylchol. Mae hyn wedi atal problemau syml rhag codi a dod yn ddrutach i’w hatgyweirio.

Yn ystod 2012 – 2013, daeth 370 eiddo bron yn wag ac fe’u paratowyd ar gyfer eu hailosod. Ar gyfartaledd cymrodd y broses hon 37.3 diwrnod.

2.91 Waeth pa mor dda y cynlluniwn waith cynnal cartrefi, bydd angen i ni wneud gwaith trwsio ymatebol bob amser. Yn ystod 2012 – 2013, cyflwynwyd contractau fframwaith gennym ar gyfer amrywiaeth o atgyweiriadau er mwyn arbed arian trwy arbedion maint. Cyflwynwyd fframwaith contract ar wneud addasiadau ar gyfer yr anabl yn nhai’r Cyngor. Yn anffodus, tynnodd y contractwr a benodwyd yn ôl ar ddiwedd y flwyddyn, ar ôl amcangyfrif cymhlethdod peth o’r gwaith dan sylw’n rhy isel.

2.88 Er na chynhwyswyd unrhyw gamau penodol gennym o ran gwasanaethau atal digartrefedd yn ein Cynllun Gwella, daliwyd i wneud yn dda yn y maes hwn yn ystod 2012 – 2013.

2.92 Roedd amser cwblhau gwaith atgyweirio ar gyfartaledd yn 2012 – 2013 yn debyg iawn i’r hyn oedd yn 2011 – 2012. Rydym yn ymrwymo i leihau’r amser y mae cwsmeriaid yn gorfod aros am waith trwsio. Gwnaethom gynnydd yn ystod y ﬂwyddyn trwy ddatblygu meddalwedd newydd fydd yn helpu inni reoli atgyweiriadau. Byddwn yn gweithredu’r ateb hwn yn ystod y ﬂwyddyn a ddaw.

% o holl aelwydydd a allai fynd yn ddigartref yr ataliwyd hwy rhag mynd yn ddigartref am o leiaf 6 mis 100.00 90.00 80.00 70.00

88.34

88.65

91.60

91.71

92.02

92.48

95.52

96.54

97.14

Rhondda Cynon Taf

Ynys Môn

Merthyr Tudful

Conwy

Tor-faen

Gwynedd

Sir Gâr

Ceredigion

Castell Nedd Port Talbot

100.00

88.21 Caerffili

Sir Ddinbych

84.15 Sir Benfro

65.28 Powys

83.71

62.64 Cymru

Bro Morgannwg

61.60

52.89 Pen-y-bont ar Ogwr

Casnewydd

49.32

Caerdydd

21.44

12.81 Wrecsam

Sir Fynwy

1.20

10.00

Blaenau Gwent

20.00

33.88

30.00

Abertawe

40.00

83.41

50.00

Sir y Fflint

60.00

2.93 Daliwyd i symleiddio a gwella sut fyddwn yn cyﬂawni grantiau addasu cyﬂeusterau’r anabl yn ystod 2012 – 2013. Sefydlwyd fforwm gennym gyda’n cwsmeriaid i adolygu darpariaeth gwasanaethau. Rydym hefyd wedi diweddaru ein llawlyfr wnaed a u a n n ellia n polisi a gweithdrefnau ac wedi Mae’r gw th hwn y e a n a s a gw dechrau adolygiad o ofalu am ennym i’r g g a d ia effeithiolrwydd Polisi Tai’r r berfform a io h it e f nrwydd f e lo d Sector Preifat a weithredwyd o b d d id. Roe gennym yn 2011. Ni wnaethom naeth yn a gwsmeria s a w g ’r id gyda orffen archwiliad o arferion da 3, i fyny o 1 cwsmeria 0 2 – 2 201 cyfredol a fwriadwyd, a byddwn yn ystod % 3 9 a 90% yn 1 yn canolbwyntio ar hyn eto yn 1 0 2 – 010 ystod 2013 – 2014. 80% yn 2

012.

2011 – 2

2.94 Roedd ein perfformiad gyda Grantiau Cyfleusterau i’r Anabl (DFG) yn ystod 2012 - 2013 yn siomedig. Ers nifer o r flynyddoedd rydym wedi gwneud y ghymru a N g n y g yn 16e gwaith yn gyflymach. Eleni, gwnaethom Roeddem yflawniad c d d y s o yn waeth gyferbyn â’r dangosydd g 3 ac islaw fer y dan 1 y 0 g 2 – 2 1 cyflawniad perthnasol. Byddwn yn 0 asol yn 2 n h t r e p edrych yn fanwl ar hyn yn ystod 2013 ru gyfan. m y C d d 2014. cyfartale

Mesur Llwyddiant SCC033e % y bobl ifanc oedd ŐǇŶƚ ĚĂŶ ŽĨĂů Ǉ ŵĂĞ͛ƌ ĂǁĚƵƌĚŽĚ ŵĞǁŶ ĐǇƐǇůůƚŝĂĚ ą ŶŚǁ͕ Ǉ ŵĂĞ͛Ŷ hysbys eu bod mewn llety addas, heblaw mewn argyfwng yn 19 oed HHA002 Nifer y diwrnodau gwaith ar gyfartaledd rhwng cyflwyniad digartrefedd a chyflawni dyletswydd ar gyfer aelwydydd ƐǇ͛Ŷ ƐƚĂƚƵĚŽů ĚĚŝŐĂƌƚƌĞĨ HHA013 % yr holl aelwydydd a allai fynd yn ddigartref yr ataliwyd rhag mynd yn ddigartref am o leiaf 6 mis HMGvoids Nifer y diwrnodau calendr ar gyfartaledd a ddyrannwyd i reolaeth tai i ailosod eiddo preswyl yr ALl, heb fod angen gwaith cyfalaf na gwelliannau sylweddol/adeileddol MBMvoids Nifer y diwrnodau calendr ar gyfartaledd i ddychweliad eiddo preswyl gwag yr ALl, heb fod angen gwaith cyfalaf na gwelliannau sylweddol / adeileddol

Gwir 11/12

Cymru 11/12

Targed 12/13

Gwir 12/13

Cymru 12/13

DoT

QRT

100

78.6

93.2

DĂĞ͛ƌ ĚĂŶŐŽƐǇĚĚ ŚǁŶ ǇŶ ĐĂĞů Ğŝ ŐǇĨƌŝĨŽ Ăƌ ŶŝĨĞƌ ďĂĐŚ Ž ĂĐŚŽƐŝŽŶ ĂĐ ŵĂĞ͛Ŷ tueddu i amrywio o flwyddyn i flwyddyn. Ni wnaethom gyrraedd ein targed y ůůǇŶĞĚĚ ŽŚĞƌǁǇĚĚ Ǉ ŶŽĚǁǇĚ ŶĂĚ ŽĞĚĚ ϯ Ž ϭϰ Ž ďŽďů ŝĨĂŶĐ ďůĂĞŶŽƌŽů ŵĞǁŶ ͞ůůĞƚǇ addas, heblaw mewn argyfwnŐ͘͟ 89

PSR8 % y ceiswyr yn yr arolwg a ddywedodd bod y Gwasanaeth Addasu ar gyfer yr Anabl yn dda neu ragorol PLA006b Nifer y tai fforddiadwy ychwanegol a ddarparwyd yn ǇƐƚŽĚ Ǉ ĨůǁǇĚĚǇŶ ĨĞů ĐĂŶƌĂŶ Ž͛ƌ holl dai ychwanegol a ddarparwyd yn ystod y flwyddyn PSR004 % aŶŚĞĚĚĂƵ͛ƌ ƐĞĐƚŽƌ preifat oedd wedi bod yn wag am fwy na 6 mis ar 1 Ebrill a ddychwelwyd i feddiannu yn ystod y flwyddyn trwy gamau uniongyrchol yr awdurdod lleol

69.4

130

Gwelliant sylweddol mewn perfformiad. Bydd yn her gwneud mwy o welliannau yng ngoleuni Diwygio Budd-dal Lles a diffyg tai i ateb y galw (sylwch nad ydym yn cyflawni ein dyletswydd heblaw trwy ryddhau i lety addas). 84.6

60.5

84.2

62.6

Gwnaethom gystal y llynedd. Rydym yn gwneud yn dda o gymharu â gweddill Cymru ac roeddem ychydig oddi allan i chwartel uchaf holl awdurdodau lleol.

14.5

11.5

20.1

25.8

K͛Ƶ ĐǇŵƌǇĚ ŐǇĚĂ͛ŝ ŐŝůǇĚĚ͕ ŵĂĞ͛ƌ ĚĚĂƵ ĚĚĂŶŐŽƐǇĚĚ ŚǇŶ ĚĂŶŐŽƐ ƉĂ ŵŽƌ Śŝƌ ŵĂĞ͛Ŷ ĐǇŵƌǇĚ ŝ ĂŝůŽƐŽĚ ƚǊ ŐǁĂŐ͘ 'ǁŶĂĞƚŚŽŵ ŐǇŶŶǇĚĚ ǇŶ ǇƐƚŽĚ Ǉ ĨůǁǇĚĚǇŶ ŽŶĚ ŵĂĞ ĂŶŐĞŶ ŝ Ŷŝ ĚĚĂů ŝ ƐŝĐƌŚĂƵ ďŽĚ Ǉ ŐǁĂŝƚŚ ƚƌǁƐŝŽ͛Ŷ ĐĂĞů Ğŝ ǁŶĞƵĚ ǇŶ ĨǁǇ ƉƌǇĚůŽŶ. 318

PSR002 Nifer y diwrnodau calendr ar gyfartaledd a gymrwyd i weithredu Grant ǇĨůĞƵƐƚĞƌĂƵ ŝ͛ƌ ŶĂďů

128

326

300

327

271

ĂĚĂƌŶŚĂǁǇĚ Ǉ ĚǇĚĚŝĂĚĂƵ Ă ĚĚĞĨŶǇĚĚŝǁǇĚ ǁƌƚŚ ŐǇĨƌŝĨŽ͛ƌ ŵĞƐƵƌ ŚǁŶ Ğƌ ŵǁǇŶ sicrhau eu bod yn cydymffurfio â chanllawiau Llywodraeth Cymru. Bydd y broses ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů Ğŝ ĚĞĨŶǇĚĚŝŽ ŝ ǁĞŝŶǇĚĚƵ ŐƌĂŶƚŝĂƵ͛Ŷ ĐĂĞů Ğŝ ŚĂĚŽůǇŐƵ ǇŶ ǇƐƚŽĚ ϮϬϭϯͬϭϰ͘ Mae data ar gyfer chwarter cyntaf 2012/13 yn dangos gwelliant mewn perfformiad yn dilyn gostyngiadau diweddar, gyda nifer y diwrnodau a gymrwyd wedi lleihau i fymryn dros 300. 90

Roedd 50 o 54 arolwg a ddychwelodd yn ystyried bod y gwasanaeth yn dda neu ragorol, canran ychydig yn uwch nag yn 2011/12. *

Rhagorwyd ar y targed. Sefydlwyd nifer o strategaethau a pholisïau i gael y nifer eithaf o dai fforddiadwy. Oherwydd bod y dangosydd hwn yn mesur unedau a ĂĚĞŝůĂĚǁǇĚ͕ ďǇĚĚ ŽĞĚŝĂĚ ƌŚǁŶŐ ŵĂďǁǇƐŝĂĚƵ͛ƌ ƉŽůŝƐŢĂƵ ŶĞǁǇĚĚ ŚǇŶ Ă ĐŚǇĨůĞŶǁŝ unedau newydd. Lliniarwyd gan Swyddfa Archwilio Cymru ar gyfer holl awdurdodau, Gorffennaf 2013. 0.09

4.62

0.5

0.66

5.11

Dychwelwyd 5 eiddo i feddiannu yn ystod blwyddyn. Er mwyn cyfrif ŐǇĨĞƌďǇŶ ą͛ƌ dangosydd, mae angen i eiddo fod wedi cael defnydd preswyl cyn ei ailwampio. O ganlyniad, nid oedd eiddo masnachol gwag a ddychwelwyd gennym i ddefnydd preswyl yn cyfrif tuag at y dangosydd. Lliniarwyd gan Swyddfa Archwilio Cymru ar gyfer holl awdurdodau, Gorffennaf 2013.

Ein Hasesiad at ei Gilydd Er bod ein cynnydd yn rhesymol dan yr Amcan Gwella, rydym yn siomedig fod canlyniadau ein perfformiad yn dangos darlun braidd yn gymysg. Tra daliodd ein gwasanaethau digartrefedd i wneud yn dda, mae’r cynnydd yn yr amser a gymrwyd i brosesu DFG yn peri pryder i ni. I’r un graddau, mae’r cynnydd yn yr amser a gymrwyd i brosesu DFG yn peri pryder i ni. I’r un graddau, tra bo gennym amheuon ynghylch sut mae cymariaethau’n cael eu gwneud rhwng awdurdodau mewn cysylltiad â darparu tai fforddiadwy ac yn deall bod perfformiad yn y maes hwn yn dibynnu ar weithgareddau datblygwyr preifat, rydym yn ymrwymo i gynorthwyo cael mwy o unedau fforddiadwy yn y dyfodol. Rydym yn hynod falch o fod wedi cyrraedd Safon Ansawdd Tai Cymru’n brydlon ac o fewn y gyllideb. Ni oedd yr unig awdurdod lleol yng Nghymru i ateb y gofynion hyn.

/* 2232 / .%2/%2 + #/ ,2 . * % +! /* 2&2* &% 2.95 Yn ystod 2012 – 2013, gwnaeth Llywodraeth Cymru dri Datganiad Gweinidogol ynghylch ansawdd y gwasanaethau addysg. Hefyd archwiliwyd sut gaiff addysg ei darparu yn y Sir, a sut mae plant yn cael eu diogelu, gan Fwrdd Gweinidogol Sir Benfro, Estyn a Swyddfa Archwilio Cymru. Er bod llawer o’r adroddiadau a gyhoeddwyd gan y cyrff hyn yn tynnu sylw at fethiannau hanesyddol, roedd pob un yn cydnabod dymuniad yr Awdurdod i symud ymlaen ac ymosod benben ar y pryderon. Rydym erbyn hyn yn symud ymlaen yn dda mewn cysylltiad ag amryw o’r materion hyn. 2.96 Arhosodd y camau gweithredu a osodwyd i ni ein hunain ar gyfer 2012 – 2013, fel gwella adeiladau ysgol, cyrhaeddiad ac arferion amddiffyn, yn gyson drwy gydol y flwyddyn. Fodd bynnag, fe wnaethom newid sut ydym yn bwriadu peri newid yn ystod y flwyddyn. Tua diwedd 2012 datblygwyd Cynllun Gweithredu Wedi Arolwg Estyn (PIAP) gennym; dyma’r glasbrint a ddefnyddiwn i hybu gwelliant yn ein gwasanaeth addysg. 2.97 Mae’r PIAP yn rhagweld agwedd gam wrth gam at wella. Y cam cyntaf oedd newid strwythurol. Cyflawnwyd hyn bellach; crëwyd Cyfarwyddiaeth Plant ac Ysgolion newydd gennym, sydd dan reolaeth tîm arweinwyr uwch hollol newydd. Rydym hefyd wedi gwneud cynnydd da o ran sut fyddwn yn gweithio gyda’r awdurdodau cyfagos; sefydlwyd gwasanaeth gwella ysgolion ar y cyd â Sir Gâr. Bydd y ddau gam terfynol yn y cynllun, sef cyflawni newid ymddygiadol a diwylliannol, yn cymryd tipyn yn hwy. Eisoes, fodd bynnag, mae arwyddion calonogol y dechreuwyd rhoi sylw i’r heriau hyn. 2.98 Roeddem eisiau helpu ein dysgwyr i gyflawni cyrhaeddiad cyson uchel ac Yn ateb disgwyliad rhieni a dysgwyr. Er mwyn gwneud hyn, buom yn ei arolwg gweithio gydag awdurdodau lleol eraill i rannu arferion gorau a gwneud defnydd gorau o’n cronfa gyfunol o gynghorwyr addysg. diwethaf o’r Datblygodd strwythurau ar gyfer gweithio’n rhanbarthol ym myd wdurdod, gwelodd A addysg yn ystod 2012 – 2013. Culhawyd rhychwant yr Estyn bod ein defnydd awdurdodau y byddwn yn gweithio â nhw i ddatblygu gwell ysgolion a sefydlwyd trefniant canolbwynt gyda Chyngor Sir o’r fframwaith cefnogi a Gâr. Penodwyd cyd-bennaeth gwasanaeth ac mae’r tîm herio wedi cyfrannu at newydd yn bodoli. ndeb yn y

fwy o gyso trefniadau ar gyfer ymweliadau cyswllt ag ysgolion.

Trwy’r trefniant canolbwynt hwn, cyﬂwynwyd hyfforddiant gennym i arweinwyr ysgolion, gan adeiladu ar gysyniad arweinyddiaeth gyfundrefnol a gyﬂwynwyd yn 2011 – 2012. Roedd yr hyfforddiant yn cynnwys dadansoddi data, hunangloriannu, y Gymraeg a gwella cyrhaeddiad disgyblion mwy galluog a dawnus.

2.100 Gwellwyd sut fyddwn yn defnyddio gwybodaeth am berfformiad a rheolaeth mewn ysgolion. Buom yn gweithio gyda grŵp o awdurdodau cyfagos i sefydlu Fframwaith Cymorth, Her ac Ymyriad Rhanbarthol. Rhoddodd hyn well safbwynt i ni ar ba mor dda mae ysgolion yn gwneud, yn ogystal â’u gallu i wella. Trwy’r fframwaith crëwyd profﬁliau data cyson, a ddefnyddiwyd gennym i wella pennu targedau ar gyfer disgyblion ac ysgolion. 2.101 Cam allweddol arall ar gyfer 2012 – 2013 oedd gwella presenoldeb. Buom yn gweithio gydag ysgolion ac yn eu cynorthwyo i ymyrryd yn gynharach pan ddaw diffyg presenoldeb yn broblem. Cynyddodd presenoldeb yn sylweddol yn ystod y ﬂwyddyn; y cynnydd mewn ysgolion uwchradd oedd y cynnydd mwyaf a gafwyd yn nhiriogaeth unrhyw awdurdod lleol yng Nghymru.

ysgolion h in e n y b 93.9% (y esenolde r d p d e u o a d 3 d 1 20 Cyfra rdodau u d 2012 – d o t s w y a n h t y li cynradd d un ymh n o radd. Er u h a c r o w g u d n o ia li perfform n yr ysgo y % es hwn .6 a 2 9 m a y ) n u y r d lleol Cym d cynnyd u e n om fod w d g d i y d w e g , w io ein bod aeth heib n y d d y flw sylltiad â y y c d n o t w s e y yn ’r wneud m w i’ hradd (lle y c w f w u m y n n o li gen ewn ysgo osod yn g m b in e e ld n o y d phresen d y llyned ia m wymo i r r o f m f y r e n p y in m oedd e od). Rydy d r u d w a 22 12fed o’r – 2014. 3 1 0 2 n y y wella mw

% presenoldeb disgyblion mewn ysgolion uwchradd a chynradd

100 Ysgolion Uwchradd Sir Benfro

98 Ysgolion Cynradd Sir Benfro

Ysgolion Cynradd Cymru GyfanAll Wales Primary Ysgolion Uwchradd Cymru Gyfan

Mae dadansoddiad pellach o’r data hefyd yn awgrymu tuedd o welliant dros gyfnod at ei gilydd. Mae’r sgôr pwyntiau ar gyfartaledd a gyflawnwyd gan fyfyrwyr yn ddull defnyddiol o ddilyn cynnydd fel hyn.

Sgôr pwyntiau ar gyfartaledd ar gyfer Cymru a Sir Benfro 510 gwir Sir Benfro

490

gwir Cymru tuedd Sir Benfro

470

tuedd Cymru 450

430

410

390

370

350 2008/09

2009/10

92 90 88

93.4

90.9

93.3 91.1

93.2

92.7

93.9 92.6

91.3

90.7

84 82 80

2008/09

2009/10

2010/11

2011/12

2010/11

Roedd cyrhaeddiad yn 2012 – 2013 yn llawer gwell nag mewn blynyddoedd blaenorol. Cyflwynwyd Dangosydd Strategol Cenedlaethol newydd yn 2012 – 2013 – sef canran y disgyblion yn cyrraedd trothwy lefel 2 (gan gynnwys gradd TGAU A*-C yn y Gymraeg neu’r Saesneg a Mathemateg. Cyflawnwyd perfformiad chwartel uchaf gennym ar gyfer y dangosydd hwn a gosodwyd ni’n 4ydd yng Nghymru.

2.102 Gwellodd cyrhaeddiad addysgol yn sylweddol yn ystod 2012 – 2013. Roedd hyn yn bennaf o ganlyniad i waith mewn blynyddoedd blaenorol. Adlewyrchwyd gwelliannau cyrhaeddiad hefyd yn sefyllfaoedd ein hysgolion uwchradd yn yr haenau.3 Aeth saith o wyth ysgol uwchradd Sir Benfro i fyny o leiaf un haen. Nid yw un o ysgolion Sir Benfro yn yr haen isaf. Tra’r oedd y fﬁgurau pennawd yn tawelu meddwl, dangosodd y manylion rai materion eraill y gwyddom sydd angen i ni eu cywiro. Nid oedd cyﬂawniad ein plant mwyaf galluog a dawnus mor uchel ag yr hoffem iddo fod, ac rydym eisoes wedi dechrau rhoi sylw i hyn.

Sgôr pwyntiau ar gyfartaledd

2.99

2012/13

2011/12

2012/13

Mae’r haenau’n ystyried amddifadedd cymharol dalgylchoedd.

Roedd canran y disgyblion a aseswyd ar ddiwedd Cyfnod Allweddol 2 (blwyddyn derfynol ysgol gynradd) yn cyflawni’r Dangosydd Pynciau Craidd, bron yr un fath â chyfartaledd Cymru, sef 82.7% yn ystod 2012 – 2013. Roedd canran y disgyblion a aseswyd ar ddiwedd Cyfnod Allweddol 3 (canol ysgol uwchradd), sef 76.9%, yn chwartel uchaf Cymru. Fodd bynnag, rydym hefyd yn gwybod fod y dangosyddion bras hyn yn gallu cuddio gostyngiadau perfformiad mewn cylchoedd penodol. Ar hyn o bryd rydym yn adolygu ein hagwedd at reoli perfformiad gyda’n hysgolion, fel ein bod yn gallu cael gafael ar ddata ‘amser real’ mwy cadarn fydd yn cynorthwyo inni ragweld a lliniaru problemau all godi gyda chyrhaeddiad.

2.103 Er mwyn cadarnhau gwelliannau cyrhaeddiad roeddem eisiau gwella sut fyddwn yn pwyso a mesur ein perfformiad, fel bod problemau all godi’n cael eu sylwi’n gynharach. Buddsoddwyd mewn cymhwyster ychwanegol i archwilio a chloriannu data addysg yn ystod y ﬂwyddyn. Mae’r gwaith hwn dan arolygaeth ofalus ein Pwyllgor Craffu a Throsolygu Plant a Theuluoedd.

Dangosodd archwiliadau a wnaed yn ystod y flwyddyn bod perfformiad gormod o ysgolion cynradd ar ei hôl hi o ran ysgolion cynradd eraill yng Nghymru. Cynyddodd canran y disgyblion yn cyflawni’r dangosydd pynciau craidd ar ddiwedd Cyfnod Allweddol 2 rhwng 2011 – 2012 a 2012 – 2013. Fodd bynnag, methwyd ein targed o drwch blewyn ac ni welwyd yr un gyfradd o welliant ag awdurdodau lleol eraill yng Nghymru. Cynyddodd cyrhaeddiad disgyblion ysgolion uwchradd yn yr arholiadau a safwyd ym mis Mehefin 2012. Cynyddodd canran y disgyblion a gyrhaeddodd drothwy lefel 2 gyda graddau da yn y Gymraeg / Saesneg a Mathemateg i 56%, canran oedd yn gydradd drydydd yng Nghymru. Cynyddodd sgôr pwyntiau disgyblion ar gyfartaledd (mesur yw hwn sy’n cael ei ddefnyddio i gymharu canlyniadau dros gyfnod) i dros 502 bwynt yn Sir Benfro, y ffigur uchaf ond chwech yng Nghymru. Mae trafodaeth yn genedlaethol ar ‘chwyddiant graddau’ a’r amgylchiadau cysylltiedig ag ailraddio arholiadau a ddyfarnwyd yn 2012. Oherwydd hyn, fe all cymharu ein hunain â gweddill Cymru, yn hytrach nag edrych ar godiadau absoliwt, fod yn fwy dibynadwy. 2.104 Rydym hefyd wedi gwneud cynnydd wrth roi gwell cefnogaeth i bobl ifanc nad ydynt yn cyrraedd eu llawn allu yn yr ysgol oherwydd amhariadau a phroblemau yn eu bywydau gartref. Mae tystiolaeth amlwg fod ein gwasanaethau addysg a phlant yn cydweithio’n fwy effeithiol erbyn hyn. 2.105 Un o’r camau yr oeddem eisiau rhoi sylw iddynt yn ystod 2012 – 2013 oedd gwella ansawdd ein hamgylcheddau dysgu. Yn ystod y ﬂwyddyn, cytunodd Llywodraeth Cymru mewn egwyddor i fuddsoddi tua £150m mewn ysgolion (ei hanner i’w ddarparu gan y Cyngor Sir). Rydym hefyd wedi gweithio’n agos gyda Choleg Sir Benfro i gynllunio ailddatblygu Ysgol Bush ym Mhenfro a chreu campws dysgu ar y cyd.

2.106 Trwy’r e-borth, rydym wedi dal i gynyddu amrywiaeth yr adnoddau sydd ar gael i bobl ifanc i gyfoethogi eu dysgu. Mae nifer o ysgolion wedi cael amryw iPad a gwnaed gwaith i sicrhau bod modd eu defnyddio o fewn yr amgylchedd ar-lein ehangach. Cynyddodd defnydd o’r e-borth ugain y cant yn ystod y ﬂwyddyn.

2 /%&)+!./& + ,#,& 2/% ! #',2'# %+ Cyfeiriwyd un o’r teuluoedd a gynorthwywyd gennym yn ystod 2012 – 2013 atom oherwydd pryderon ynghylch un o’u plant. Roedd yn ymddangos bod chwalfa deuluol yn peri bod y plentyn dan sylw’n camymddwyn yn yr ysgol. Trefnodd y gwasanaeth TAF gymorth eiriolwr dros y plentyn a chyfeireb at gynghorwr ysgol. Darparodd y tîm hyfforddiant sgiliau gwrando ar gyfer y rhieni gan sicrhau bod dyddiadur cyswllt yn cael ei gadw.

2.107 Gwnaethom lawer i hyrwyddo amgylcheddau dysgu sy’n ddiogel i blant a phobl ifanc yn ystod 2012 – 2013. Mae manylion llawer o’n cynnydd yn y maes hwn yn gynwysedig dan ein Hamcan Gwella Diogelwch (paragraffau 2.135 – 2.167 o’r adolygiad hwn). Mae’r paragraffau canlynol yn disgriﬁo materion sy’n benodol i addysg. 2.108 Mewn ymateb i’r pryderon a fynegwyd o’r blaen, adolygwyd sut mae’r Uned Cyfeirio Disgyblion yn gweithredu a datblygwyd cynlluniau i ddod â’r holl ddarpariaeth at ei gilydd ar un saﬂe yn Neyland. Er mwyn ymateb yn well i anghenion disgyblion gydag ymddygiad mwy heriol, datblygwyd strategaeth cymorth ymddygiad gennym drwy’r awdurdod cyfan a chloriannwyd ansawdd cynlluniau addysg unigol a chynlluniau rheoli ymddygiad ar gyfer dysgwyr agored i niwed. 2.109 Er mwyn sicrhau mewnosod arferion gorau ymhob ysgol, adolygwyd patrwm y polisi amddiffyn plant ysgolion. Ymgynghorwyd â holl benaethiaid ysgol ar ei weithredu fel rhan o gynhadledd diogelu ym myd addysg a gynhaliwyd yn yr Hydref. Fe ystyriodd holl gyrff llywodraethol ysgolion batrwm y polisi grym rhesymol a luniwyd, ynghyd â hyfforddiant, i gynorthwyo athrawon dawelu sefyllfaoedd. Mae’r polisi patrwm newydd yn creu cysondeb ar draws ysgolion.

O ganlyniad i gyfranogiad y tîm TAF, teimlai’r plentyn yn hapus, bodlon a diogel am y tro cyntaf ers chwalu’r teulu. Dywedodd yr ysgol bod gwelliant ymddygiad sylweddol. Lleihaodd tyndrâu rhwng y rhieni a gadawyd achos llys hefyd.

2.110 Gwnaethom waith i gynorthwyo pobl dan anfantais wneud y gorau o’u galluoedd gan ddarparu cyrsiau i gynorthwyo trigolion nad ydynt yn siarad Saesneg fel iaith gyntaf. Roedd y canlyniadau a gyflawnwyd gan fyfyrwyr y llynedd yn sylweddol uwchlaw cymaryddion cenedlaethol. 2.111 Cynyddwyd y cymwysterau a gyflawnwyd gan fyfyrwyr Sipsiwn / Crwydriaid trwy weithio gyda disgyblion unigol i ehangu amrywiaeth eu cyrsiau. Rydym hefyd wedi gwella cyfraddau presenoldeb; mynychodd 94% o ddisgyblion y nifer disgwyliedig o sesiynau. Rydym yn un o’r ychydig awdurdodau yng Nghymru lle mae myfyrwyr Sipsiwn / Crwydriaid wedi cyflawni cymwysterau TGAU. 2.112 Gwellwyd sut ydym yn cefnogi plant a theuluoedd diamddiffyn trwy sefydlu Gwasanaeth Integredig Cymorth i Deuluoedd a Thimau o Gwmpas y Teulu (TAF). Mae dod â’r timau hyn at ei gilydd wedi cryfhau llwybrau cyfeirio a gwella ansawdd y gwasanaeth a gaiff teuluoedd.

2.113 Rhai o’r bobl ifanc dan fwyaf o anfantais yn Sir Benfro yw’r rhai yn y drefn ofal, neu sydd newydd ei gadael. Yn ystod 2012 Y – 2013, adolygwyd y gefnogaeth a roddwn i’r bobl ifanc sgôr pwyntiau hyn. Nododd yr adolygiad ei bod yn anodd i blant dan ofal a rhai sy’n gadael gofal gael cyﬂeoedd dysgu yn allanol ar gyfartaledd a dan y gwaith. Sicrhawyd cyllid Cefnogi Pobl hefyd i gyflawnwyd gan blant dd 242, ddatblygu prosiect tai arbenigol a chymorth yn y ofal yn 2012 – 2013 oe maes. Roedd hyn yn help i’r rhai sy’n gadael gofal d yng Nghymru. Roedd fe 10 f se groesi’r bont i fywyd annibynnol yn fwy amatig ar 2011 dr nt lia el w yn n hy llwyddiannus.

– 2012, pan oedd y sgôr

yn 128

2.114 Daliwyd i ddarparu amrywiaeth o wasanaethau o safon gennym yn ystod y flwyddyn i ddiwallu anghenion plant ac oedolion gydag anableddau dysgu. Adolygwyd yr holl gontractau am wasanaethau preswyl comisiwn a ffurfiolwyd contractau am wasanaethau gofal dydd prynedig. Trwy adolygu contractau gadawyd ni mewn lle gwell i gomisiynu gwasanaethau yn y dyfodol. Mae’r contractau hyn yn tueddu i fod yn ddrutach a mwy cymhleth nag ar gyfer cleientiaid eraill. 2.115 Un maes lle na wnaethom yn ddigon da y llynedd oedd cyhoeddi datganiadau o angen addysgol arbennig. Mae dau Ddangosydd Strategol Cenedlaethol perthnasol i’r cylch gwaith hwn. Roedd ein perfformiad mewn cysylltiad â datganiadau a gyhoeddwyd o fewn 26 wythnos (gan gynnwys eithriadau) fymryn uwchlaw cyfartaledd Cymru gyfan. Fodd bynnag, roedd ein perfformiad mewn cysylltiad â datganiadau a gyhoeddwyd o fewn 26 wythnos (heb gynnwys eithriadau) yn wael iawn – daethom yn 20fed yng Nghymru. Rydym eisoes yn rhoi sylw i’r mater hwn ac yn gobeithio gwella ein sefyllfa’n sylweddol yn ystod 2013 – 2014. 2.116 Un arall o’n huchelgeisiau yn ystod y flwyddyn flaenorol oedd ehangu’r cyfleoedd i fyfyrwyr ar hyd a lled Sir Benfro gael dewis llawn y cwricwlwm a sicrhau bod y sgiliau gofynnol gan ddarpar gyflogwyr ar gael i bobl leol. Rhoddwyd sylw i hyn trwy ddatblygu cysylltiadau gwaith ffederal rhwng ein hysgolion, yn ogystal â gyda sefydliadau addysg eraill fel Coleg Sir Benfro. Gwelwyd bod amserlenni cyrsiau addysg ôl-16 yn cyd-fynd ar gyfer ffederasiynau Gogledd a De Sir Benfro. Bydd y rhain yn cael eu defnyddio ar gyfer cyrsiau sy’n rhedeg o fis Medi 2013 ymlaen. Rydym hefyd wedi comisiynu adolygiad o ddarpariaeth 14-19 yn Sir Benfro, fydd yn ysbrydoli ein cynlluniau addysg at y dyfodol.

2.117 Rydym hefyd wedi cyﬂwyno rhagor o gyrsiau arbenigol i helpu’r bobl hynny sydd angen mwy o gymorth gyda’u sgiliau er mwyn cael swydd. Mae prosiect CCCST yn enghraifft dda o’r gwaith a gynhaliwn yn y maes hwn.

Mae prosiect CCCST Sir Benfro’n rhoi amrywiaeth eang o gyfleoedd i bobl gydag anabledd, salwch hirdymor neu rwystr sylweddol i gyflogaeth, gan anelu at wella eu hyfforddiant, gobeithion cael gwaith a chynhwysiad cymdeithasol. Cofrestrwyd mwy na 550 o bobl ar y prosiect hyd yma, yn gweithio gyda llawer o wahanol sefydliadau lleol. Enghreifftiau o’r bobl hynny a helpwyd yw rhai oedd yn dioddef gwewyr meddwl difrifol â’u gadawodd mewn unigedd cymdeithasol ac yn methu gweithio. Mewn achosion o’r fath mae’r prosiect yn comisiynu asiantaeth iechyd meddwl o’r trydydd sector i roi cymorth ychwanegol. Mewn un achos, mae pecyn cefnogaeth o’r fath wedi galluogi i un cleient wella ei hyder a chael sgiliau gwerthfawr. Erbyn hyn mae’r unigolyn dan sylw’n gweithio tuag at ddod yn berchennog oriel.

Cyn gweithredu hyn roeddem yn ymwybodol o’r angen i weld a fyddai’r teithio ychwanegol cysylltiedig â gweithio’n ffederal yn effeithio’n negyddol ar gyrhaeddiad myfyrwyr. Rydym wedi dadansoddi canlyniadau ein cyrsiau ffederal ac, yn gyffredinol, gwnaeth dysgwyr gystal mewn ‘canolfannau pell’ ag a wnaethant yn eu ‘hysgolion cartref’. 52

Mesur Llwyddiant SCC002 % y plant dan ofal ar 31 Mawrth sydd wedi newid ysgol unwaith neu fwy, yn ystod cyfnod neu gyfnodau o fod yn derbyn gofal, nad oedd oherwydd trefniant pontio, yn y 12 mis hyd at 31 Mawrth SCC033f % y bobl ifanc oedd ŐǇŶƚ ĚĂŶ ŽĨĂů Ǉ ŵĂĞ͛ƌ awdurdod mewn cysylltiad â ŚǁŶ͕ Ǉ ŵĂĞ͛Ŷ ŚǇƐďǇƐ ĞƵ ďŽĚ mewn addysg, hyfforddiant neu gyflogaeth yn 19 oed SCC037 Sgôr pwyntiau cymwysterau allanol plant 16 oed dan ofal ar gyfartaledd, yn unrhyw leolŝĂĚ ĚǇƐŐƵ͛Ŷ ĐĂĞů Ğŝ gynnal gan yr awdurdod lleol EDU002i % yr holl ddisgyblion (gan gynnwys y rhai yng ngofal yr awdurdod lleol) yn unrhyw ysgol a gynhelir gan yr awdurdod lleol, ac yn 15 oed ar 31 Awst ďůĂĞŶŽƌŽů͕ ƐǇ͛Ŷ ŐĂĚĂĞů ĂĚĚǇƐŐ orfodol, hyfforddiant neu ddysgu seiliedig ar waith heb gymhwyster allanol cymeradwy EDU002ii % y disgyblion yng ngofal yr awdurdod lleol, yn unrhyw ysgol a gynhelir gan yr awdurdod lleol, yn 15 oed ar 31 ǁƐƚ ďůĂĞŶŽƌŽů͕ ƐǇ͛Ŷ ŐĂĚĂĞů addysg orfodol, hyfforddiant neu ddysgu seiliedig ar waith heb gymhwyster allanol cymeradwy EDU003 % y disgyblion a aseswyd ar ddiwedd CA2, mewn ysgolion a gynhelir gan Ǉƌ ĂǁĚƵƌĚŽĚ ůůĞŽů͕ ǇŶ ĐǇĨůĂǁŶŝ͛ƌ Dangosydd Pynciau Craidd, fel y penderfynwyd trwy Asesiad Athrawon EDU004 % y disgyblion a aseswyd ar ddiwedd CA3, mewn ysgolion a gynhelir gan yr ĂǁĚƵƌĚŽĚ ůůĞŽů͕ ǇŶ ĐǇĨůĂǁŶŝ͛ƌ Dangosydd Pynciau Craidd, fel y penderfynwyd trwy Asesiad Athrawon

Gwir 11/12

Cymru 11/12

Targed 12/13

Gwir 12/13

Cymru 12/13

DoT

QRT

12.4

12.2

7.6

13.7

Seiliwyd y dangosydd ar nifer bach o blant, fel bod newidiadau bach mewn ŶŝĨĞƌŽĞĚĚ ĂďƐŽůŝǁƚ ǇŶ ƚƌŽƐŝ͛Ŷ ŶĞǁŝĚ ŵĂǁƌ ǇŶ Ǉ ĐǇĨƌĂĚĚĂƵ͘ zŶ ǇƐƚŽĚ ϮϬϭϮͬϭϯ͕ newidiodd 8 o blant dan ofal ysgol unwaith neu fwy, mewn cymhariaeth â 12 y flwyddyn cynt. *

57.1

56.4

Newidiodd diffiniad y dangosydd hwn ar gyfer 2012/13. Yn ystod 2012/13, roedd yn hysbys bod 8 (o 14) o bobl ifanc mewn addysg, hyfforddiant neu gyflogaeth mewn cymhariaeth â 6 (o 13) y flwyddyn flaenorol. 128

193

155

242

221

'ǁŶĂĞĚ ǇŶ ƐǇůǁĞĚĚŽů ǁĞůů͕ ŐĂŶ ƐǇŵƵĚ Ž ďĞƌĨĨŽƌŵŝĂĚ ĐŚǁĂƌƚĞů ŝƐĂĨ ŝ͛ƌ chwartel uchaf yn ystod y flwyddyn. 1.2

0.5

0.15

0.4

Dim ond 2 ddisgybl (o 1334) a adawodd addysg orfodol, hyfforddiant neu ddysgu seiliedig ar waith heb gymhwyster cymeradwy. Roedd hyn yn welliant Ăƌ ϮϬϭϭͬϭϮ͕ ĂĐ ŵĂĞ͛Ŷ ĂĚůĞǁǇƌĐŚƵ͛ƌ ŐǁĂŝƚŚ Ă ǁŶĂĞƚŚŽŵ ŐǇĚĂ ƉŚůĂŶƚ Ž gymunedau dan anfantais. 0.0

3.5

0.0

5.7

ĂůŝǁǇĚ ŝ ǁŶĞƵĚ ŐǇƐƚĂů ĂŐ Ž͛ƌ ďůĂĞŶ͘ 'ĂĚĂǁŽĚĚ holl ddisgyblion yng ngofal yr awdurdod lleol addysg, hyfforddiant neu ddysgu seiliedig ar waith gyda chymhwyster allanol cymeradwy. 81.7

80.3

82.7

82.8

Mae perfformiad wedi gwella am bedair blynedd yn olynol ond, yn 2012/13, ĂĞƚŚ ĞŝŶ ƉĞƌĨĨŽƌŵŝĂĚ ŝƐůĂǁ ĐǇĨĂƌƚĂůĞĚĚ ǇŵƌƵ͘ ƌǁǇ͛ƌ ǇŶůůƵŶ 'ǁĞŝƚŚƌĞĚƵ Gwelliant wedi Arolwg gweithredwyd nifer o arweiniadau eisoes i wella mwy ar gyrhaeddiad mewn ysgolion cynradd. 70.8

68.1

76.9

72.7

DĂĞ ƉĞƌĨĨŽƌŵŝĂĚ ǁĞĚŝ ŐǁĞůůĂ Ăŵ ϱ ŵůǇŶĞĚĚ ǇŶ ŽůǇŶŽů͘ DĂĞ͛ƌ ĐĂŶůǇŶŝĂĚ ŚǁŶ ǇŶ ein plesio trwy ein rhoi mewn sefyllfa dda i ddal i wella canlyniadau TGAU.

Mesur Llwyddiant EDU006ii % y disgyblion a aseswyd, mewn ysgolion a gynhelir gan yr awdurdod lleol, yn derbyn Asesiad Athrawon Cymraeg (iaith gyntaf) ar ddiwedd Cyfnod Allweddol 3 EDU011 Sgôr pwyntiau disgyblion 15 oed ar gyfartaledd fel yr oedd ar 31 Awst blaenorol, mewn ysgolion a gynhelir gan yr awdurdod lleol EDU015a % y datganiadau terfynol o angen addysg arbennig a gyhoeddwyd o fewn 26 wythnos, gan gynnwys eithriadau EDU015b % y datganiadau terfynol o angen addysg arbennig a gyhoeddwyd o fewn 26 wythnos, heb gynnwys eithriadau EDU016a % presenoldeb disgyblion mewn ysgolion cynradd EDU016b % presenoldeb disgyblion mewn ysgolion uwchradd EDU017 % y disgyblion 15 oed ar 31 Awst blaenorol a gyrhaeddodd drothwy lefel 2

Gwir 11/12

Cymru 11/12

Targed 12/13

Gwir 12/13

Cymru 12/13

DoT

QRT

12.7

17.2

13.7

16.8

Methwyd y targed o drwch blewyn. Cafodd 185 o 1,350 asesiad Cymraeg (iaith gyntaf). Bydd y Rhaglen Strategol Gwella Ysgolion a fabwysiadwyd gennym ym mis Mehefin 2013 yn rhoi sylw i ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg. 430

424

435

502

468.3

71.3

Bu gwelliant sylweddol mewn perfformiad. 87

73.3

78.7

Gostyngiad bach mewn perfformiad. Cyhoeddwyd 37 (o 47 datganiad) o fewn 26 wythnos. Dylid nodi mai nifer y datganiadau a gyhoeddwyd yn ystod 11/12 oedd 23. 100

94.4

100

83.3

95.9

Gostyngiad bach mewn perfformiad oherwydd cyhoeddi un allan o chwe ĚĂƚŐĂŶŝĂĚ ŽĚĚŝ ĂůůĂŶ ŝ͛ƌ ĐǇĨŶŽĚ Ϯϲ ǁǇƚŚŶŽƐ ;ƵŶ ĚŝǁƌŶŽĚ Ăƌ Ğŝ Śƀů Śŝ) 93.2

93.3

93.9

Cynyddodd presenoldeb. Fodd bynnag, methwyd ein targed a dod yn gyfartal â chyfaƌƚĂůĞĚĚ ǇŵƌƵ ;ǇĐŚǇĚŝŐ Ž ǁĞůůŝĂŶƚ Ž͛ŝ ŐǇŵŚĂƌƵ ą ϮϬϭϭͬϭϮͿ͘ ZǇĚǇŵ ǇŶ derbyn bod angen i ni wella yn y maes hwn. 91.3

91.4

92.6

92.1

'ǁĞůů ŶĂ͛ƌ ƚĂƌŐĞĚ͕ ŽŶĚ ŵĂĞ ĂƌǁǇĚĚŝŽŶ ĐǇŶŶĂƌ Ăƌ ŐǇĨĞƌ ĞůĞŶŝ͛Ŷ awgrymu bod angen i ni ddal i ganolbwyntio ar y maes hwn. *

56.1

50.7

'ǁŶĂĞƚŚŽŵ ǇŶ ǁĞůů ŶĂ͛Ŷ ƚĂƌŐĞĚ Ăƌ ŐǇĨĞƌ Ǉ ŵĂĞƐ ŚǁŶ ĂĐ ƌǇĚǇŵ ǇŶ Ĩalch ein bod bellach yn chwartel uchaf Cymru.

*Perthnasol i Fesur Perfformiad newydd neu ddifﬁniad newydd - Perthnasol i achosion lle nad oes modd cymharu’n ddilys ag awdurdodau eraill

Ein Hasesiad at ei Gilydd

Cawsom ein plesio gyda’n cynnydd mewn cysylltiad â’r Amcan Gwella hwn. Buddsoddwyd cyfran sylweddol o ymdrech yr Awdurdod yn y maes hwn yn ystod y ddwy flynedd diwethaf, ac mae’n braf bod mesurau pwysig cysylltiedig â phresenoldeb a chyrhaeddiad wedi gwella’n sylweddol. Roeddem hefyd yn fodlon ar ein cynnydd gyferbyn â’r camau gweithredu yn ein PIAP a’r rhan a chwaraeodd yr Aelodau wrth archwilio perfformiad yn ein hysgolion. Fodd bynnag, gwyddom y bydd yn cymryd peth amser i gywiro’r problemau a nodwyd yn flaenorol gyda’n gwasanaeth addysg ac mai ond yn ddiweddar y cychwynnwyd ar y daith i newid diwylliannol sydd angen i ni ei gwneud. Er na chadarnhawyd y data eto, a’u bod yn berthnasol i arholiadau a safwyd oddi allan i’r flwyddyn berthnasol i’r adroddiad hwn, roedd cyrhaeddiad yn 2013 o ran TGAU a Safon Uwch ac yn ein hysgolion cynradd yn siomedig. Cynhwyswyd gwella ysgolion fel Amcan Gwella yng Nghynllun Gwella 2013 – 2014 ac mae’n dal yn un o flaenoriaethau uchaf yr Awdurdod. 55

/% " 23 / .%2/%2 . "+!"&2 / ’%2' )+% )" " 2"2 . ## 2 /*/##+" ,2"0)2 ")2 2/% "2 2.118 Mae cysylltiadau’n fater pwysig yn Sir Benfro. Er bod porthladdoedd lleol a chludiant fferi’n gyfleoedd i hybu twf, mae ein cysylltiadau ffordd a rheilffordd â gweddill Cymru’n gymharol wael. Oherwydd bod llawer o Sir Benfro’n wledig, mae hefyd yn ddrutach ac yn dechnegol anoddach i ddarparwyr gyflenwi gwasanaethau band eang cyflym. 2.119 Ymhlith y pethau a wnaethom dan yr amcan hwn yn ystod 2012 – 2013 oedd hyrwyddo gwelliannau i isadeiledd ffyrdd a rheilffyrdd. Rydym hefyd wedi gwella seilwaith band eang a chymryd camau i wneud ein rhwydwaith cludiant yn fwy cynaliadwy, trwy fuddsoddi mewn tramwyfeydd bws er enghraifft. 2.120 Yr her allweddol a wynebwn wrth wneud gwelliannau isadeiledd yw cael gafael ar gyllid allanol. Mae maint y buddsoddiad sydd ei angen yn golygu na allwn gefnogi prosiectau ar ein pennau’n hunain yn llwyr. Drwy’r blynyddoedd, buom yn llwyddiannus o ran cael cyllid i wneud gwelliannau o gwmpas y prif safleoedd cyflogaeth yn ne’r Sir. Daliwyd i wneud cynnydd yn y maes hwn yn 2012 – 2013. Denwyd cyllid gennym i wella’r rhwydwaith ffyrdd ac rydym wedi defnyddio ein hadnoddau ein hunain hefyd i fuddsoddi yng nghyflwr y ffyrdd. Mae maint yr her a wynebwn o ran mynediad yn sylweddol a bydd gwelliannau’n cymryd amser i’w datblygu ond rydym yn symud i’r cyfeiriad iawn. 2.121 Ar gyfer 2012 – 2013 gosodwyd yr her i ni ein hunain o ddatblygu ein cysylltiadau â’r prif rwydweithiau ffyrdd a rheilffyrdd. Roeddem o’r farn y byddai hyn yn cynorthwyo lliniaru rhai o’r anfanteision cystadleuol sy’n wynebu busnesau Sir Benfro.

2.123 Trwy ein gwaith ar yr Ardal Fenter a’r marinâu yn Abergwaun a Doc Penfro, rydym yn cynorthwyo sicrhau dyfodol hirdymor datblygu porthladdoedd yn Sir Benfro. Rydym hefyd wedi parhau gyda’n gwaith astudio manwl ar gyfer cynigion i wella mynediad ffyrdd a rheilffyrdd at Blackbridge. Dyma’r safle olaf ar ôl heb ei ddatblygu gyda mynediad dŵr dwfn ar Afon Cleddau. Buddsoddodd Llywodraeth Cymru mewn tir o gwmpas y safle yn ystod 2012 – 2013. 2.124 Aethom ati i wella cyfleoedd i fusnesau a’r cyhoedd gael band eang cyflym er mwyn sicrhau nad yw Sir Benfro’n cael ei gadael ar ôl ardaloedd eraill ac i helpu busnesau lleol gystadlu yn erbyn y rhai mewn cylchoedd eraill. 2.125 Er mwyn cyflymu band eang mewn ysgolion a’n swyddfeydd ein hunain, buom yn trafod telerau ac ymunwyd â phrosiect Cydgasglu Galw’r Sector Cyhoeddus am Fand Eang (PSBA). Erbyn hyn mae rhan sylweddol o’n rhwydwaith yn cael ei reoli trwy PSBA, ond mae elfennau o’r gwaith hwn eto i’w gweithredu. 2.126 Yn ystod y flwyddyn, gwellwyd mynediad at fand eang yn rhai cymunedau trwy’r prosiect Cysylltu Cymunedau. Er enghraifft, cysylltwyd eiddo yn Angle â gwasanaeth 10Mb, tra’r oedd eu gwasanaeth blaenorol yn llai nag 1 Mb. 2.127 Llinyn olaf y gwaith hwn oedd pwyso ar BT i uwchraddio cyfnewidfeydd ffôn yn gyflymach dan raglen Band Eang y Genhedlaeth Nesaf. Rydym wedi gweithio gyda Llywodraeth Cymru i bwyso’r achos hwn; ar hyn o bryd mae BT yn cloriannu’r holl gyfnewidfeydd yn y Sir gyda golwg ar eu huwchraddio.

2.122 Daliwyd i ddatblygu a gwella’r rhwydwaith ffyrdd i ategu blaenoriaethau buddsoddi Llywodraeth Cymru o gwmpas yr Ardal Fenter. Er enghraifft, datblygwyd Llwybr Strategol y De – cyfres o welliannau sydd ar y cyd yn cysylltu cefnffordd yr A477 â Gorsaf Drydan Penfro a Phurfa Valero trwy Benfro. Gorffennwyd gwaith ffordd ar gyffordd Kingsfold a gwnaed cynnydd gyda’r gwaith cyfreithiol a chynllunio sydd ei angen ar gyfer gweddill yr adrannau. Rydym hefyd wedi cael cymorth ariannol ar gyfer gwelliannau i Ffordd Pulford fel ein bod mewn sefyllfa erbyn hyn i dendro’r cynllun.

% y ffyrdd pennaf (A), ffyrdd (B) a ffyrdd (C) sydd mewn cyflwr gwael at ei gilydd 25.0

20.0

14.7

15.2

Ceredigion

13.4 Cymru

Wrecsam

12.6

11.6 Blaenau Gwent

Sir Benfro

11.1

9.4 Caerdydd

Ynys Môn

8.8 Casnewydd

10.3

8.6 Pen-y-bont ar Ogwr

Bro Morgannwg

8.6 Caerffili

10.0

8.0 Castell Nedd Port Talbot

Sir Ddinbych

7.9 Merthyr Tudful

10.0

7.8 Sir Fynwy

Rhondda Cynon Taf

7.7 Gwynedd

5.4

14.5

9.6

7.0 Tor-faen

5.0

Canran y ffyrdd mewn cyflwr gwael dros gyfnod

Conwy

6.7

20.1

10.0

17.2

15.0

Abertawe

2.128 Roeddem eisiau lleihau tagfeydd yn Sir Benfro ac osgoi costau trwsio’r dyfodol trwy gynnal a chadw a buddsoddi yn ôl blaenoriaeth. O ganlyniad i aeafau caled olynol roedd cyflwr ffyrdd Sir Benfro wedi dirywio. Daliwyd i fuddsoddi mewn trwsio ffyrdd yn ystod 2012 – 2013; gwariwyd tua £3m ar gynnal ffyrdd. Blaenoriaethwyd cyllid trwy gynnal arolygon cyflwr ffyrdd. Mae hyn wedi helpu inni osgoi buddsoddi’n ddiangen mewn gwaith clytio pan fo gwaith trwsio mwy sylweddol yn yr arfaeth. Gwellodd dangosyddion cyflwr pob math o ffyrdd yn Sir Benfro yn ystod y flwyddyn.

13.5

14.17

12.5 13.16 12.65

11.5 2010/11

2011/12

2012/13

Byddwn yn blaenoriaethu’r buddsoddiad sylweddol a wnawn mewn ailwynebu lonydd cerbydau trwy ganolbwyntio ar ffyrdd sy’n cludo fwyaf o draffig. Rydym wedi gwneud cynnydd gyferbyn â’r dangosyddion perfformiad sy’n cael eu defnyddio i gadw golwg ar y maes hwn. Fodd bynnag, mae’r dangosyddion hefyd yn awgrymu fod ffyrdd Sir Benfro mewn cyflwr gwael mewn cymhariaeth â ffyrdd rhai rhannau eraill o Gymru. Rydym wrthi’n dadansoddi pam ei bod yn ymddangos felly. 58

Powys

2.129 Roedd datblygu mathau cynaliadwy o gludiant yn ﬂaenoriaeth bwysig arall y llynedd. Daw traean yr holl allyriadau carbon o gludiant, ond mae cludiant hefyd yn sail i les ac annibyniaeth.

Sir Gâr

Sir y Fflint

0.0

2.130 Daliwyd i gefnogi cludiant cyhoeddus a chymunedol. Fodd bynnag, daw llawer o’r arian a ddefnyddiwn i wneud hyn ar ffurf grantiau penodol Llywodraeth Cymru; cwtogwyd rhai o’r grantiau hyn yn ystod y flwyddyn. Buom yn ymgynghori ar y newidiadau y gorfodwyd i ni eu gwneud o ganlyniad er mwyn lleihau’r effaith ar ein cwsmeriaid. 2.131 Defnyddiwyd cyllid cyfalaf ychwanegol i wneud y llwybrau cludiant cyhoeddus a gefnogwn yn fwy hygyrch i bobl gydag anawsterau symud. Cyflawnwyd hyn gennym trwy wella safleoedd bysiau ar lwybrau arbennig, fel llwybr 381 o Hwlffordd i Ddinbych-y-pysgod. 2.132 Cadwyd y cynlluniau cludiant cymunedol a gefnogwn yn ystod y flwyddyn yn wyneb pob math o bwysau cyllido. Cynyddodd nifer y teithwyr sy’n defnyddio’r gwasanaethau 3% yn ystod y flwyddyn. Mae bodlonrwydd gyda’r gwasanaethau a ddarparwn ar gyfer cludiant gwasanaethau cymdeithasol a chludiant cymunedol yn fawr. Roedd 98% o bobl mewn arolwg yn ystod 2012 – 2013 naill ai’n fodlon iawn neu’n eithaf bodlon ar ansawdd y gwasanaeth at ei gilydd.

2.133 Gwnaethom lai o gynnydd nag yr hoffem ar ddatblygu rhaglen farchnata ar gyfer cyfleoedd mynediad cynaliadwy. Fodd bynnag, rydym wedi dechrau ein gwaith ar arweinlyfr map teithio cynaliadwy. 2.134 Daliwyd i gyhoeddi gwybodaeth i gerddwyr a beicwyr am ymweld â chefn gwlad ar y trên neu fws. Buom yn gweithio gyda Lonydd Glas a PLANED i wella hysbysrwydd, symleiddio cyflwyniad a dibynnu llai ar daflenni papur. Yr enghraifft ddiweddaraf o hyn oedd lansio arweinlyfr i lwybrau troed o gwmpas Llandudoch, dechrau Llwybr Arfordir Sir Benfro.

Cludiant Cymunedol – cadw pobl yn y gymuned Yn 86 oed, mae Mrs B. wedi defnyddio gwasanaeth Cerbyd y Dref am bedair blynedd o leiaf. Er bod ganddi gerdyn bws, mae anawsterau symud yn ei hatal rhag mynd ar gludiant cyhoeddus. Fel arfer bydd Mrs B. yn teithio ar Gerbyd y Dref ddwywaith yr wythnos i fynd i’r siopau lleol. Mae’n mwynhau cyfarfod y teithwyr eraill ac mae’n gwerthfawrogi agwedd gwrtais a chymorth ymarferol y gyrrwr. Meddai: “Fe fyddwn ar goll yn llwyr heb Gerbyd y Dref; fyddwn i ddim yn gallu mynd allan heblaw trwy ddefnyddio tacsi ac ni allaf fforddio’r gost. Nid oes gennyf unrhyw deulu o’m cwmpas na chymdogion a allai fy helpu.” Mae Mrs B. yn mwynhau ei sgyrsiau gyda theithwyr a’r gyrrwr; mae’n amlwg bod y gwasanaeth yn cyfoethogi ei bywyd bob dydd.

Ar waethaf ein hymdrechion, gostyngodd cyfanswm y teithiau ar gludiant cyhoeddus neu gymunedol 9% rhwng 2011 – 2012 a 2012 – 2013. Cyfanswm y teithiau teithwyr oedd 1,135,961 y llynedd. Fodd bynnag, mae nifer y bobl sy’n defnyddio cynllun cludiant cymunedol wedi cynyddu 16% ers 2009 – 2010. Mae’r data perfformiad yn awgrymu mai cymharol ychydig oedolion dros 60 yn Sir Benfro sydd â cherdyn bws (o’i gymharu ag ardaloedd eraill). Byddwn yn edrych yn fanwl ar hyn yn ystod 2013 – 2014.

Cynhyrchwyd map gwrth-ddŵr maint poced gan Gymdeithas Llwybrau Troed Llandudoch gyda’n cefnogaeth ni. Treuliodd aelodau’r grŵp oriau lawer yn cadarnhau’r holl lwybrau fel bod cerddwyr yn gallu bod yn hyderus o brofiad cerdded braf.

2.135 Mae gennym hen uchelgais i gwblhau’r llwybr aml-ddefnydd rhwng Gogledd a De. Yn ystod 2012 – 2013, ni wnaethom lawer o gynnydd ychwanegol oherwydd cyfyngiadau ar gyllid ac anhawster prynu tir, yn enwedig ar dramwyfeydd hen reilffyrdd. Penderfynwyd y byddem yn newid ein hagwedd ac yn edrych ar ffyrdd eraill fel rheilffordd Cardi-bach, sy’n cael eu cloriannu ar hyn o bryd. 2.136 Gweithredwyd amrywiaeth o brosiectau yn Hwlffordd a’r cylch i hwyluso dewisiadau teithio mwy cynaliadwy. Rhagwelwyd galw cludiant y dyfodol wrth osod postyn gwefru ceir trydan ym maes parcio aml-lawr Hwlffordd. Rydym hefyd wedi buddsoddi mewn gwella llwybrau seiclo o gwmpas y dref, darparu gwybodaeth ar y pryd mewn saﬂeoedd bysiau, creu man diogel i gadw beiciau, a gwella’r cynllun beiciau symudedd sy’n darparu amrywiaeth o feiciau oedolion a phlant addasedig ar gyfer pobl o wahanol alluoedd, ar draciau awyr agored neu dan do. Aethom ymlaen gyda gwaith paratoadol ar y cyfnewidfeydd cludiant arfaethedig yn Aberdaugleddau a Doc Penfro.

Er bod nifer y ceir trydan ar y ffordd yn dal yn gymharol fychan, un o’r rhesymau dros hyn yw diffyg mannau gwefru.

&)* 2 ) % ,2

" 2 ) &#2 "2! "#

+ #/ ,2

2.137 Yn ystod y ﬂwyddyn, ailagorwyd gorsaf Wdig hefyd. Dyma’r tro cyntaf i drên aros yn yr orsaf hon ers 1964, pan gafodd ei chau fel rhan o doriadau Beeching. Erbyn hyn mae pum trên ychwanegol y dydd yn rhedeg yn dilyn ailagor yr orsaf. Mesur Llwyddiant

Gwir 11/12

Cymru 11/12

Targed 12/13

Gwir 12/13

Cymru 12/13

HC10 Nifer y teithiau teithwyr ar fysiau a chludiant cymunedol a gefnogwyd.

1,249,105

1.3m

1,135,961

89,442

93,900

82,884

HC11 Nifer y teithwyr sydd wedi defnyddio bysiau arfordirol yn ystod y flwyddyn. RG15 Nifer y deiliaid tai a ďƵƐŶĞƐĂƵ͛Ŷ ĞůǁĂ Ăƌ ĨĂŶĚ ĞĂŶŐ cyflymach (10Mbps) o ganlyniad i waith a wnaeth y Prosiect Cysylltu Cymunedau.

THS007 % yr oedolion 60 oed a ŚǊŶ ƐǇ͛Ŷ ĚĂů ĐĞƌĚǇŶ ŵĂŶƚĂŝƐ bws. THS011a % y ffyrdd pennaf (A) sydd mewn cyflwr gwael at ei gilydd. THS011b % y ffyrdd (A) eraill / ffyrdd (B) dosbarthedig sydd mewn cyflwr gwael at ei gilydd THS011c % y ffyrdd eraill / ffyrdd (C) dosbarthedig sydd mewn cyflwr gwael at ei gilydd THS012 % y ffyrdd (A) pennaf, ffyrdd (B) a ffyrdd (C) sydd mewn cyflwr gwael at ei gilydd

DoT

Ø Ø

QRT -

Pennwyd ein targedau 2012/13 cyn gostyngiad yn y cyllid. Ychydig gyfle oedd yna i ddigolledu gweithrediadau masnachol ac arweiniodd hyn at ddarparu llai o wasanaeth. Mae darparu llai o wasanaeth wedi effeithio ar ein gobeithion o gynyddu defnydd. *

Ni chyrhaeddwyd y targed oherwydd yr oedwyd 6 mis wrth newid telerau ac ĂŵŽĚĂƵ͛ƌ ĐǇŶůůƵŶ͘ hŶǁĂŝƚŚ Ǉ ĚĂĞƚŚ ĐǇŵĞƌĂĚǁǇĂĞƚŚ >ůǇǁŽĚƌĂĞƚŚ ǇŵƌƵ͛Ŷ ƀů͕ dechreuodd gwaith yn Angle. Bydd perfformiad 2013 ʹ 2014 ymhell uwchlaw hyn. 78.5

82.6

74.5

84.8

Gostyngodd nifer y bobl dros 65 oed oedd â cherdyn bws 0.5%. Fodd bynnag, roedd newid llawer mwy yn y dangosydd oherwydd y defnyddiwyd ffigurau Cyfrifiad 2011 ar gyfer 2013 ʹ 2014. Mae canran Ǉ ďŽďů ŚǊŶ ƐǇ͛Ŷ ĚĂů ĐĞƌĚǇŶ bws yn tueddu i fod yn is mewn siroedd ƐǇ͛Ŷ wledig yn bennaf. 6.3

6.0

5.7

5.3

8.3

7.8

7.5

6.9

7.5

17.8

19.2

15.6

18.8

14.2

13.5

12.6

13.4

× ×

M L

Buddsoddwyd yn sylweddol mewn ailwynebu lonydd cerbydau a ĐŚĂŶŽůďǁǇŶƚŝǁǇĚ ŚǇŶ Ăƌ ůǁǇďƌĂƵ ƐǇ͛Ŷ ĐůƵĚŽ͛ƌ ƚƌĂĨĨŝŐ ŵǁǇĂĨ͘ ZǇĚǇŵ ǁƌƚŚŝ͛Ŷ dadansoddi pam fod ein perfformiad cymharol yn y maes hwn yn ymddangos yn wael.

Ein hasesiad at ei gilydd Roedd ein perfformiad mewn cysylltiad â’r Amcan Gwella hwn yn foddhaol. Er inni wneud mwyafrif yr hyn a fwriadwyd am y flwyddyn, mae’r data perfformiad yn awgrymu, ar yr olwg gyntaf, bod gennym beth ffordd i fynd eto cyn gweld y gwelliant y byddem yn ei ddisgwyl. Er bod ein buddsoddiad mewn gwaith trwsio ac ailwynebu ffyrdd wedi arwain at well cyflwr, mae’n ymddangos ein bod yn dal yn un o’r awdurdodau lleol sy'n gwneud waethaf yng Nghymru. Fodd bynnag, mae gennym rai pryderon ynghylch y dangosyddion sy’n cael eu defnyddio i fesur y meysydd gwaith hyn – byddai ein profiad o yrru mewn rhannau eraill o Gymru’n awgrymu fod cyflwr ffyrdd Sir Benfro mewn gwirionedd ymhell uwchlaw’r cyfartaledd. Byddwn yn edrych ar hyn ymhellach yn ystod 2013 – 2014. Mae ein gwaith i gefnogi darparu cludiant cyhoeddus yn dibynnu ar gymorth grant penodol Llywodraeth Cymru. Ni fyddwn yn gallu cynnal cymorth cyson os caiff y cymorth ariannol hwn ei gwtogi, fel y gwnaed eleni.

*Perthnasol i Fesur Perfformiad newydd neu ddifﬁniad newydd - Perthnasol i achosion lle nad oes modd cymharu’n ddilys ag awdurdodau eraill

"& #. !232 / .%2/%2 . "+!"&2 / 0%2' )+% )" " "2*" )! ,2 & 2 ")2 % )&’%2 )&*2/%2## 2 "& #

2.143 Mae gwneud gwiriadau priodol ar yr holl bobl hynny sy’n gweithio gyda phlant yn rhan hollbwysig o ddiogelu. Yn ystod 2012 – 2013 buom yn pwyso a mesur y newidiadau a wnaed yn ystod y flwyddyn flaenorol i sicrhau eu bod yn gadarn. Gwnaethom hyn trwy sefydlu grŵp gorchwyl a gorffen gydag adnoddau priodol, oedd yn atebol i’r Pwyllgor Arolygu ac Archwilio Diogelu ym mis Gorffennaf 2013. Adolygodd y Grŵp amrywiaeth eang o ddogfennau a holi pobl drwy’r Cyngor i gyd er mwyn dod i’w gasgliadau. Darganfu’r Grŵp Gwaith a Gorffen fod trefnau archwilio hanes cyflogeion yn gadarn.

2.138 Mae Sir Benfro’n Sir gymharol ddiogel. Ynghyd â’n partneriaid, rydym eisiau sicrhau bod pethau’n aros felly. Bu ein canolbwynt yn y blynyddoedd diwethaf ar gamdriniaeth deuluol a throsedd perthynol i alcohol, lle mae dangosyddion yn awgrymu nad yw Sir Benfro’n gwneud gystal. Mae amgyffred ynglŷn â throsedd a diogelwch yn bwysig hefyd; mae’n hanfodol bod gan bobl hyder yn y gwasanaethau a ddarparwn ni ac eraill.

2.144 Gwnaethom gynnydd wrth wella sut ydym yn dal gwybodaeth berthnasol i ddiogelu ar gofnodion cyﬂogeion. Archwiliwyd sut y cofnodwyd holl honiadau o gam-drin yn erbyn aelodau’r staff ers 2004 a sefydlwyd trefnau i alluogi cofnodi honiadau o gam-drin proffesiynol mewn dull electronig.

2.139 Yn ystod 2012 – 2013, roeddem eisiau gwella ein harferion amddiffyn. I raddau helaeth, roedd hyn yn golygu mewnosod ac atgyfnerthu’r newidiadau a wnaethom yn y ﬂwyddyn ﬂaenorol. Er enghraifft, sefydlwyd fframwaith sicrhau ansawdd gennym i gadw canolbwynt clir ar arferion amddiffyn. Erbyn hyn mae gan Aelodau ac uwch-reolwyr lawer mwy o olwg dros faterion diogelu. Cyfnerthwyd y canolbwynt hwn ymhellach trwy benodi Aelod o’r Cabinet dros Ddiogelu, yn ogystal â sefydlu Pwyllgor Arolygu ac Archwilio Diogelu. 2.140 Aeth gwaith ar wella diogelwch cymunedol yn dda hefyd. Trwy weithio’n agosach gyda thafarnwyr, rydym wedi helpu lleihau trosedd perthynol i alcohol a nifer y bobl sy’n defnyddio gwasanaethau damweiniau ac argyfwng.

Wrth ddirwyn ei waith gyda’r Awdurdod i ben ym mis Mawrth 2013, datganodd Bwrdd Gweinidogol Sir Benfro: “Fel gydag unrhyw newid mawr, mae rhywfaint o freuder yn yr hyn sydd hyd yn oed heddiw’n gyfnodau cynnar. Mae cryn bellter i fynd. Fodd bynnag, mae’r cyfeiriad teithio’n gywir a chafwyd cryn gynnydd. Ym marn y Bwrdd mae gobeithion newid planedig parhaol yn dda.”

2.145 Roeddem yn ymrwymo i atgyfnerthu sut ydym yn asesu perygl yn dilyn honiadau o gam-drin proffesiynol yn ystod y flwyddyn. Gorffennwyd rhan gyntaf y gwaith hwn trwy gwblhau adolygiad o’r 26 honiad hanesyddol o gam-drin plant gan weithwyr proffesiynol a ddeffrodd pryderon ynghylch ein harferion amddiffyn. Cyflwynwyd newidiadau ymarferol i arferion fel cadw cofnodion yn well. Rydym hefyd wedi rhoi sylw i faterion diwylliannol oedd wedi cymhlethu ymchwiliadau o gam-drin proffesiynol trwy sefydlu llinellau cyfathrebu a goruchwylio hollol eglur rhwng addysg a gwasanaethau cymdeithasol. 2.146 Roeddem eisiau sicrhau bod pawb sy’n ymwneud â chyflogi pobl fydd yn gweithio gyda phlant yn cael hyfforddiant cyflogi ac arferion diogel. Cynhyrchwyd rhestr adolygu ymsefydlu ar gyfer ysgolion a chontractiwyd elusen genedlaethol sy’n arbenigo mewn hyfforddiant amddiffyn plant, sefydliad Lucy Faithfull, i gyflwyno’r hyfforddiant gofynnol. Cwmpasodd yr hyfforddiant ddenu a dewis staff ysgol yn ddiogel, yn ogystal â delio â materion disgyblu a materion cwyno mewn ysgolion.

2.141 Ein blaenoriaeth uchaf yn 2012 – 2013 oedd gwella ein trefnau a phrosesau ar gyfer lleihau perygl niweidio plant. Y fframwaith ar gyfer arolygu’r gwaith hwn oedd y Cynllun Gweithredu ar Amddiffyn Plant. 2.142 Caeodd cyfarfod ar y cyd o’r Pwyllgor Arolygu ac Archwilio Diogelu Plant a Theuluoedd y cynllun ym mis Ionawr 2013, gan ddod i’r casgliad bod pob un ond llond dwrn o’r camau wedi cael eu gweithredu’n llawn. Ymgorfforwyd camau oedd yn disgwyl sylw, fel ein cynlluniau i sefydlu Bwrdd Lleol Diogelu Plant Iau a gwella trefniadau eiriol yn ogystal â chamau i gadw golwg ar lwyddiant tymor hwy’r cynllun, yn y PIAP.

2.147 Gwnaethom gynnydd sylweddol wrth atgyfnerthu llwybrau cyfeirio rhwng gofal cymdeithasol ac addysg. Crëwyd uned ddiogelu gyfun gydag un man cyswllt ar gyfer holl honiadau o gam-drin proffesiynol. 2.148 Yn ystod y ﬂwyddyn, ad-drefnwyd ein isadran gwasanaethau cymdeithasol plant. Effaith hyn oedd cynyddu cyfran yr asesiadau a wnaed gan weithiwr cymdeithasol cymwysedig yn sylweddol. Erbyn hyn mae ein perfformiad yn y maes hwn yn cymharu’n foddhaol â chyfartaledd Cymru gyfan. Gwellodd amseroldeb asesiadau ar gyfer y plant hynny sydd yn y perygl mwyaf hefyd.

100 90 80 70 60

67.47

67.69

68.58

71.21

72.82

74.11

74.15

74.23

74.38

75.42

79.24

82.86

83.20

85.47

85.61

85.64

85.71

86.92

88.30

88.59

89.81

66.88 Casnewydd

Caerffili

Rhondda Cynon Taf

Bro Morgannwg

Sir Gâr

Ceredigion

Wrecsam

Blaenau Gwent

Sir y Fflint

Pen-y-bont ar Ogwr

Cymru

Castell Nedd Port Talbot

Conwy

Abertawe

Sir Benfro

Merthyr Tudful

Sir Fynwy

Powys

Tor-faen

Sir Ddinbych

Gwynedd

Ynys Môn

59.56

Bwrdd Gweinidogol Sir Benfro, Mawrth 2013

2.151 Un arall o’n nodau ar gyfer 2012 – 2013 oedd sicrhau gofalu’n briodol am bobl ddiamddiffyn. Rydym eisoes wedi esbonio sut yr arweiniodd ail-lunio ein timau gofal cymdeithasol plant at gynnydd mewn asesiadau dechreuol lle bydd gweithiwr cymdeithasol yn gweld y plentyn. Mae tynnu TAC a TAF ynghyd hefyd wedi gwneud cyfraniad sylweddol at ba mor dda yr ydym yn cefnogi pobl ddiamddiffyn.

2.152 Mae llawer o bobl ddiamddiffyn yn cael eu cefnogi gan ofalwyr. Buom yn gweithio gyda gofalwyr (gan gynnwys gofalwyr ifanc) i helpu iddynt reoli eu trefniadau cefnogi. Cydgrynhowyd nifer o gontractau bach gyda sefydliadau sy’n rhoi cefnogaeth i ofalwyr ifanc. Erbyn hyn mae sefydliad trydydd sector sylweddol yn rhoi cefnogaeth ac mae’n fwy cyson o ganlyniad.

% yr asesiadau dechreuol a gwblhawyd yn ystod y flwyddyn lle mae tystiolaeth y gwelwyd y plentyn gan y Gweithiwr Cymdeithasol

“Mae trefniadau diogelu Sir Benfro erbyn hyn yn wahanol iawn o ran diwylliant ac arferion”

2.153 Pan edrychwyd ar y mater hwn gennym, dywedodd llawer o ofalwyr aeddfed nad oeddent yn ymwybodol bod ganddynt hawl i asesiad ynddynt eu hunain. O ganlyniad, ysgrifennwyd yn ystod y ﬂwyddyn at yr holl ofalwyr bron a’u gwahodd i fanteisio ar asesiad. Defnyddiwyd ein panel mynediad teg at ofal i asesu’r holl geisiadau am ofal seibiant, fel bod y rhain yn cael eu trin mewn ffordd deg a chyﬁawn.

20 10

Caerdydd

Gwnaed 86% o asesiadau dechreuol gan weithiwr cymdeithasol cymwysedig y llynedd. Mae hyn yn cymharu â 50% yn ystod y flwyddyn flaenorol. Rydym yn un o’r awdurdodau sy’n gwneud orau yng Nghymru yn y maes hwn erbyn hyn. 2.149 Fe all cwynion cwsmeriaid dynnu sylw’n gynnar at bosibilrwydd materion diogelu. Yn ystod 2012 – 2013, adolygwyd sut mae ysgolion yn trin cwynion ac edrychwyd ar faterion ymarferol gweithredu cyfundrefn unigol i gofnodi a dadansoddi cwynion ar draws ein holl ysgolion. Bydd gwaith yn parhau yn y maes hwn yn ystod 2013 – 2014. 2.150 Yr hyn a wnaethom olaf yn y maes hwn oedd datblygu Fframwaith Sicrhau Ansawdd ar gyfer Amddiffyn Plant. Mae hyn wedi mewnosod newid a rhoi hyder bod polisïau newydd yn cael eu dilyn. Mae’r Fframwaith yn pennu safonau eglur y bydd perfformiad yn cael ei fesur gyferbyn â hwy. Mae’n galluogi clywed lleisiau plant a gwrando ar eu proﬁadau.

Yn ystod 2012 – 2013, aseswyd holl ofalwyr ifanc yn Sir Benfro a rhoddwyd gwasanaeth iddynt. Rydym hefyd wedi treblu canran y gofalwyr aeddfed a gafodd gynnig asesiad o’i gymharu â 2011 – 2012. Dim ond 2.3% o ofalwyr aeddfed na chynigwyd asesiad iddynt y llynedd. Rydym erbyn hyn yn un yr awdurdodau sy’n gwneud orau yng Nghymru yn y maes hwn, wedi bod yn wael o’r blaen. 67

2.159 Daliwyd i wneud gwaith o safon ar atal camddefnyddio sylweddau trwy’r Gwasanaeth Arbenigol Diod a Chyffuriau Dan 18. Cyﬂwynodd hwn hyfforddiant trwy ysgolion a lleoliadau gwaith ieuenctid, yn ogystal â rhoi cyngor a chymorth cydgyfrinachol i gleientiaid. Rydym hefyd wedi comisiynu gwasanaeth newydd i ddiwallu anghenion gofalwyr pobl sy’n camddefnyddio cyffuriau ac alcohol.

Rh e ol i de m e n s ia s y’ n dod y n f ate r a m ddi f fy n oe do lion

Mae BH yn defnyddio cadair olwynion ac mae demensia arno. Weithiau mae’n ymddwyn mewn ffordd heriol gyda staff gofal ac aelodau’r teulu. .

2.154 Roeddem hefyd eisiau gwella’r gwasanaethau a ddarparwn i oedolion diamddiffyn. Cynhyrchwyd a dosbarthwyd amryw daﬂenni i gynyddu ymwybyddiaeth y gymuned o faterion amddiffyn oedolion a’r gefnogaeth y gallwn ei chynnig. Rydym hefyd wedi gweithio gyda’r Heddlu i wella sut fyddwn yn nodi pobl a allai fod yn ddiamddiffyn yn gynnar.

Roedd BH eisoes yn derbyn pecyn gofal mawr gartref. Trwy addasu’r gefnogaeth hon 2.155 Cynorthwyodd ein timau adnoddau i roi cynorthwywr personol iddo, rydym yn cymunedol hefyd nifer o gwsmeriaid helpu BH ddelio â rhai o’i rwystredigaethau diamddiffyn lle gallai eu sefyllfa fod wedi fel ei fod yn gallu aros yn y gymuned.

2.160 Cawsom lwyddiant arbennig wrth leihau problemau cysylltiedig â rhai tai trwyddedig. Lluniwyd cynlluniau gweithredu gyda thrwyddedeion eiddo lle gallai problemau godi, gyda’r canlyniad ein bod wedi gweld gostyngiadau sylweddol mewn troseddu treisiol. Rydym wedi lleihau camau gorfodi ffurﬁol y gorfodwyd i ni wneud, ond gwelsom lawer llai o ymddygiad gwrthgymdeithasol a throseddau cysylltiedig ag alcohol.

Mewn un eiddo yn Hwlffordd, gostyngodd digwyddiadau anhrefn 75% am y flwyddyn. Gostyngodd troseddu treisiol 68%.

2.161 Mae mwy o gamdriniaeth deuluol yn Sir Benfro nag yn rhai o’n hardaloedd cyfagos a daliwyd i roi sylw i hyn yn ystod y ﬂwyddyn. Cyﬂwynwyd amrywiaeth o brosiectau gennym i leihau’r perygl y byddai pobl yn dod yn ddioddefwyr, i gefnogi dioddefwyr ac i ddelio â’r rhai sy’n tramgwyddo.

dwysáu i ddod yn fater amddiffyn oedolion. 2.156 Maes allweddol arall i ni y llynedd oedd cadw pobl ifanc yn ddiogel rhag aﬂonyddu geiriol, seicolegol a chorfforol. Gwnaethom hyn trwy ledaenu ymgyrchoedd diogelwch ar y we a thrwy fabwysiadu strategaeth gwrth-fwlio yn ein hysgolion. 2.157 Rydym hefyd wedi sefydlu cynllun mentora i gefnogi pobl ifanc wrth iddynt bontio o ysgol gynradd i ysgol uwchradd. Daliwyd i ddarparu gwasanaethau cynghori effeithiol i holl bobl ifanc, heb ystyried ble maent yn cael eu haddysg (gan gynnwys y rhai sy’n cael eu haddysg gartref). Mae gan y gwasanaeth hanes da o helpu pobl ifanc ddelio â phroblemau emosiynol. Mesurodd y gwasanaeth ei effeithiolrwydd drwy gydol y ﬂwyddyn trwy ddefnyddio teclyn pellter a deithiwyd.

Eich barn “Trwy gael fy nghynghori rwy’n teimlo fy mod wedi dod yn fwy sefydlog yn emosiynol ac wedi gallu rheoli mwy ar fy nhymer.”

Un o ddefnyddwyr y gwasanaeth

2.162 Cyflwynwyd y rhaglen STAR gennym i sicrhau bod pobl ifanc yn gallu adnabod ymddygiad treisiol a deall cysylltiadau iach. Cyflwynwyd hyn trwy waith ieuenctid un-i-un. Cryfhawyd gwasanaethau ar gyfer dioddefwyr gan brosiect ychwanegol a gyllidwyd trwy Teuluoedd yn Gyntaf, ac rydym hefyd wedi sicrhau cymorth ariannol sylweddol am siop un alwad ar gyfer camdriniaeth deuluol yn Hwlffordd. Bydd hon yn cynnwys gwasanaethau cyngor a chymorth amlasiantaethol ar gyfer pobl sy’n teimlo effaith camdriniaeth deuluol fel bod yr holl wasanaethau a’r gefnogaeth sydd ar ddioddefwyr eu hangen ar gael yn rhwydd iddynt mewn un lle ar yr un pryd. 2.163 Gwellodd ein gwaith gyda chyflawnwyr camdriniaeth deuluol hefyd yn ystod y flwyddyn. Er enghraifft, cynhaliwyd cyfarfodydd cynadleddau asesu peryglon amlasiantaethol yn amlach. Mae’r cyfarfodydd hyn yn dwyn ynghyd yr holl asiantaethau perthnasol er mwyn rheoli perygl aildroseddu’n fuan a bygwth dioddefwyr ymhellach.

2.158 Roeddem eisiau sicrhau bod trosedd ac anhrefn yn aros yn isel yn Sir Benfro. Datblygwyd strategaeth newydd gennym ar gamddefnyddio sylweddau ac archwiliwyd sut allai ein cynlluniau lleol ychwanegu gwerth yn rhanbarthol. Gall hyn helpu inni leihau ein costau dros gyfnod.

2.164 Mae cyfraddau troseddu Sir Benfro’n isel gyda nifer bach o bobl yn gyfrifol am nifer anghymesur o’r troseddau sydd yn digwydd. Gwnaethom waith ar ddatblygu ein Cynllun Troseddwyr Mynych a Blaenoriaethol Mae’r cynllun presennol yn Fframwaith Integredig Rheoli wedi arwain at Troseddwyr, sy’n trin ostyngiad amrediad ehangach o sylweddol droseddwyr sy’n achosi mewn niwed a phoendod i’r gymuned. aildroseddu.

Roedd arestiadau 79% yn llai, a chollfarnau 83%, o ran rhai oedd yn cyfranogi yn y rhaglen.

2.165 Roeddem yn ymrwymo i gynyddu hyder defnyddwyr mewn trafodion busnes yn Sir Benfro y llynedd. Gyda hyn mewn golwg, gweithredwyd Safon Genedlaethol Hylendid Bwyd; hyd yma dosbarthwyd 1,463 (80.5%) eiddo allan o 1817 eiddo ‘cymwys’ posibl. O’r 354 eiddo ‘cymwys’ sydd eto i’w hystyried, mae 322 yn y dosbarth risg isaf (E) nad ydynt, yn unol â’r Cod Ymarfer cenedlaethol, yn cael eu harchwilio fel mater o drefn. 2.166 Daliwyd i leihau’r perygl y byddai drwg yn dod i’n cwsmeriaid neu gyﬂogeion o ganlyniad i ddefnyddio neu ddarparu ein gwasanaethau. Roedd llawer o’r gwaith hwn yn gysylltiedig â gwella diogelwch ar y ffyrdd. Cwblhawyd cynlluniau “llwybrau mwy diogel i gymunedau” yn Arberth yn ystod y ﬂwyddyn. Cafwyd cyllid i wneud rhagor o waith yn Noc Penfro yn ystod haf 2013. 2.167 Buom yn gweithio gydag awdurdodau lleol eraill trwy’r Fforwm Diogelwch ar y Ffyrdd rhanbarthol i rannu gwybodaeth ac arferion gorau. Gosodwyd nifer o gontractau ar y cyd hefyd i gynnal ymgyrchoedd diogelwch ar y ffyrdd.

Cyfanswm y bobl a laddwyd / anafwyd yn ddifrifol mewn gwrthdrawiadau traffig ffordd

100 KSI Sir Benfro 90

Tuedd dros gyfnod

80 70 60 50

80 65

2010

2011

2012

30 20 10 0 2008

2009

2.168 Cryfhawyd ein gallu i wrthsefyll digwyddiadau mawr. Datblygwyd gwell patrwm o weithio ar y cyd ag awdurdodau lleol eraill yng Nghymru, ac fe’i derbyniwyd gan Fwrdd Datblygu Sefydliadol a Gweithredu Argymhellion Simpson Llywodraeth Cymru. Erbyn hyn mae ein timau cynllunio at argyfwng yn cyfarfod unwaith y mis i ddilyn hyfforddiant ar y cyd.

Er bod nifer y bobl a laddwyd neu a anafwyd yn ddifrifol yn Sir Benfro wedi cynyddu ychydig y llynedd, mae tuedd at ei gilydd o wella diogelwch ar y ffyrdd yn amlwg wrth ystyried y data am y pedair blynedd diwethaf.

2.169 Rydym hefyd wedi hyrwyddo mannau cyhoeddus Sir Benfro a’u gwneud yn fwy dymunol a diogel. Edrychodd ein Pwyllgor Arolygu ac Archwilio’r Amgylchedd ar sut allem orfodi rheoliadau baw cŵn yn well. Un o gasgliadau’r Pwyllgor oedd bod targedu daearyddol yn hanfodol a dechreuwyd mapio mannau drwg o ran baw cŵn o ganlyniad. Aeth ein gwaith rhagddo gyda nifer o gynghorau cymuned i wella glanweithdra eu hardaloedd. Yn fwy diweddar, rydym wedi dechrau gofyn i rai cynghorau cymuned a fyddent yn dymuno rheoli cyﬂeusterau cyhoeddus penodol.

2.170 Edrychwyd ar yr achos dros arweiniad Baner Borffor yn Hwlffordd. Oherwydd bod y dref yn destun dau bolisi effaith gronnus dan Ddeddf Trwyddedu, penderfynwyd ei bod yn symlach parhau gyda’n patrwm llwyddiannus ein hunain o weithio gyda thafarnwyr.

Mesur Llwyddiant SCC014 % y cynadleddau dechreuol amddiffyn plant a ddylai fod yn y flwyddyn a gynhaliwyd o fewn 15 diwrnod gwaith i drafod y strategaeth SCY003a % y plant a phobl ifanc yn y gyfundrefn cyfiawnder ieuenctid a nodwyd trwy sgrinio fel bod angen asesiad ĐĂŵĚĚĞĨŶǇĚĚŝŽ ƐǇůǁĞĚĚĂƵ ƐǇ͛Ŷ ĚĞĐŚƌĂƵ͛ƌ asesiad cyn pen 5 diwrnod gwaith ar ôl cyfeireb SCY003b % y plant a phobl ifanc hynny gydag angen dynodedig am driniaeth neu ǇŵǇƌŝĂĚ ĂƌĂůů͕ ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů ŚǇŶŶǇ cyn pen 10 diwrnod gwaith ǁĞĚŝ͛ƌ ĂƐĞƐŝĂĚ SCA019 % y cyfeirebau amddiffyn oedolion a gwblhawyd lle rheolwyd y perygl

HC1a Cyfanswm y rhai a laddwyd / anafwyd yn ddifrifol mewn damweiniau traffig ffordd

PP10 % yr archwiliadau gorfodi tai a wnaed o fewn 15 diwrnod, unwaith y cysylltwyd, ac y cytunwyd ar fynediad. PPN007i % y toriadau safonau masnachu sylweddol a gywirwyd trwy ymyrryd yn ystod y flwyddyn

Gwir 11/12

Cymru 11/12

Targed 12/13

Gwir 12/13

Cymru 12/13

DOP

QRT

97.7

80.0

93.0

87.4

Ni chynhaliwyd 14 o gynadleddau (o 199) o fewn 15 diwrnod gwaith. Roedd nifer y cynadleddau dechreuol a gynhaliwyd yn 2012/13 50% yn uwch nag yn 2011/12, ac effeithiodd y cynnydd hwn mewn galw ar amseroldeb asesiadau. 75

100

87.5

Er mwyn gwneud y gwelliant hwn digomisiynwyd darparwr gwasanaethau allanol Ă ĚŽĚ ą͛ƌ ŐǁĂƐĂŶĂĞƚŚ ǇŶ ĨĞǁŶŽů͘ dƌǁǇ ĂŝůĚĚŽƐďĂƌƚŚƵ ůůǁǇƚŚ ŐǁĂŝƚŚ ďƵ ŵŽĚĚ ŝ Ŷŝ benodi gweithiwr arbenigol camddefnyddio sylweddau heb gost ychwanegol ʹ yna defnyddiwyd yr arian a arbedwyd wrth ddigomisiynu i gyflogi dau weithiwr cymorth camddefnyddio sylweddau ychwanegol. 63.6

100

92.9

Cafodd 19 o 25 o bobl driniaeth neu ymyriad arall cyn pen 10 diwrnod gwaith. Roedd y gwasanaeth mewn cyfnod pontio yn ystod 2012/13 (er enghraifft, ni ddechreuodd y gweithwyr cymorth y cyfeiriwyd atynt uchod yn eu swyddi tan fis Mehefin) ac, er ein bod wedi gwella yn ystod y flwyddyn, roeddem yn dal islaw cyfartaledd Cymru. 89.7

88.0

100

91.84

ǇƌŚĂĞĚĚǁǇĚ Ǉ ŶŽĚ͘ zŵŚŽď ĂĐŚŽƐ͕ ƌŚĞŽůǁǇĚ Ǉ ƉĞƌǇŐů ǇŶ ĚŝůǇŶ ĐǇĨĞŝƌĞď͘ DĂĞ͛ƌ gwelliant hwn yn adlewyrchu amrywiaeth o welliannau yn sut fyddwn yn rheoli achosion amddiffyn oedolion, fel cynyddu nifer y bobl sydd wedi dilyn hyfforddiant arbenigol. 62 59 64 2011 2012 2012 Cal Yr Cal Yr Cal Yr Er bod cynnǇĚĚ ďĂĐŚ ŵĞǁŶ ĐǇŵŚĂƌŝĂĞƚŚ ą͛ƌ ĨůǁǇĚĚǇŶ ĨůĂĞŶŽƌŽů͕ Ǉ ĚƵĞĚĚ hirdymor yw bod nifer y bobl a laddwyd neu a anafwyd yn ddifrifol yn lleihau. Ein ŶŽĚ ŚŝƌĚǇŵŽƌ Ǉǁ ďŽĚ ϱϴ ŶĞƵ ůĂŝ ǇŶ ĐĂĞů ĞƵ ŚĂŶĂĨƵ͛Ŷ ĚĚŝĨƌŝĨŽů ŶĞƵ ĞƵ ůůĂĚĚ ĞƌďǇŶ 2020.

100

Ein hasesiad at ei gilydd Cawsom ein plesio’n fawr gyda’n cynnydd mewn cysylltiad â’r Amcan Gwella hwn y llynedd. Mynegwyd pryderon gyntaf ynghylch ein trefniadau diogelu ym mis Mehefin 2011 ac rydym wedi gwneud ymdrech sylweddol i gryfhau ein trefniadau. Mae ein rheolyddion wedi cefnogi ein barn bod ein prosesau a threfnau diogelu’n gadarn erbyn hyn. Gwnaethom yn dda iawn gyferbyn â’r dangosyddion perthnasol i’r cylch gwaith hwn ac mae ein cefnogaeth i bobl ddiamddiffyn a gofalwyr yn ein gosod yn uchel mewn cymhariaeth ag ardaloedd eraill yng Nghymru. Gwnaethom gynnydd da hefyd mewn cysylltiad â’n gwaith diogelwch cymunedol y llynedd. Oherwydd natur allweddol diogelu, daliwyd i ganolbwyntio ar hyn trwy ei enwi fel Amcan Gwella yn ein Cynllun Gwella 2013 – 2014.

Cyrhaeddwyd y targed unwaith eto. Cynhaliwn o gwmpas 400 o ymweliadau bob ďůǁǇĚĚǇŶ ŐĂŶ ŐĞŝƐŝŽ ĐǁďůŚĂƵ͛ƌ ĂƌĐŚǁŝůŝĂĚĂƵ ŚǇŶ ĐǇŶ ƉĞŶ ǁǇƚŚŶŽƐ ǁĞĚŝ Ő ǁŶĞƵĚ cysylltiad 82.0

80.2

79.1

'ǁŶĂĞƚŚŽŵ ǇŶ ǁĞůů ŶĂ͛Ŷ ƚĂƌŐĞĚ Ăŵ Ǉ ĨůǁǇĚĚǇŶ͘ DĂĞ ŶŝĨĞƌ Ǉ ƚŽƌŝĂĚĂƵ ƐǇůǁĞĚĚŽů yn tueddu i amrywio o flwyddyn i flwyddyn yn dibynnu ar gydymffurfiad masnachwyr, dyfodiad deddfwriaeth newydd ac yn y blaen.

86.12 83.0 87 87.1 86.6 M PPN009 % y sefydliadau bwyd ƐǇ͛Ŷ ͚ĐǇĚǇŵĨĨƵƌĨŝŽ i bob diben͛ Gwelliant bach mewn perfformiad; aseswyd 40 sefydliad bwyd ychwanegol ŵĞǁŶ ĐǇŵŚĂƌŝĂĞƚŚ ą͛ƌ ĨůǁǇĚĚǇŶ ĨůĂĞŶŽƌŽů͘ ZǇĚǇŵ ŚĞĨǇĚ ǁĞĚŝ ŐǁĞŝƚŚƌĞĚƵ͛ƌ gyda safonau hylendid bwyd ǇŶůůƵŶ ^ŐŽƌŝŽ ,ǇůĞŶĚŝĚ ǁǇĚ ĞŶĞĚůĂĞƚŚŽů͕ ƐǇ͛Ŷ ĐĂŶŽůďǁǇŶƚŝŽ ĞŝŶ ƐǇůǁ Ăƌ Ǉƌ ĞŝĚĚŽ ĂĐ ĂĚĞŝůĂĚĂƵ ŚǇŶŶǇ ƐǇ͛Ŷ ĨǁǇ Ž ĨĞŶƚĞƌ. *Perthnasol i Fesur Perfformiad newydd neu ddifﬁniad newydd - Perthnasol i achosion lle nad oes modd cymharu’n ddilys ag awdurdodau eraill

%.-( ) +#, 1 . -' .' ''(" &-. ( ".!) '("$ # )$( " ' %( $ #. , "- %% "- * ' +# ,

2.174 Yn ystod 2012 – 2013, roeddem eisiau rhoi sicrwydd bod penderfyniadau’n cael eu gwneud yn briodol ac yn agored, a bod digon o gyﬂeoedd i herio’n fewnol. Er mwyn cyﬂawni hyn, cyhoeddwyd cylch gorchwyl gennym ar ein gwefan ar gyfer ein prif gyrff penderfynu ac ysgrifennwyd arweiniad syml i hysbysu dinasyddion o swyddogaeth y cyrff hyn. Rydym hefyd wedi datblygu a chyhoeddi arweiniad cryno’n dangos y cysylltiadau rhwng yr amrywiol bwyllgorau sy’n gweithredu dan y Cyngor.

2.171 Y llynedd, gwnaethom yn eglur ein bwriad i gryfhau ein gweithdrefnau llywodraethu mewnol. Roeddem eisiau gwneud hyn am nifer o resymau. Roedd rheolyddion allanol wedi argymell bod angen i ni ffurfioli rhai o’n prosesau. Manteisiwyd hefyd ar y cyfle i ddefnyddio’r dyletswyddau a phwerau newydd ym Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2011 i gryfhau ein cyfundrefn archwilio. 2.172 Yr heriau oedd yn ein hwynebu wrth wneud y gwaith hwn oedd y nifer cymharol fawr o newidiadau oedd angen eu gwneud ar yr un pryd. Roedd angen i ni greu pwyllgorau newydd, ailddiffinio cysylltiadau gwaith rhwng pwyllgorau presennol, sefydlu Aelodau Etholedig newydd a hyfforddi’r holl Aelodau yn y newidiadau yn ein cyfundrefnau llywodraethu.

wedi cynhyrchu’r ym yd yr d rd o ff ’r Mae wn yn enghraifft h lla e w G d ia g ly o Ad ym wedi ymarferol o sut yd rchwilio’n fwy a i u a d lo e A ’r yo cynorthw arach eleni cyfarfu effeithiol. Yn gynh -gadeiryddion y cadeiryddion ac is ilio i ystyried ein pwyllgorau archw Cynllun Gwella ’n â yn rb e yf g d yd cynn fodwyd sylwadau a tr a n Y . 3 1 0 2 – 2 201 -gadeiryddion is c a n io d yd ir e d ca diad ffeithiol d ro d a g a yd h g yn archwilio, gynullwyd ar a r a in m se n w e manwl, m au. Daliodd hyn gyfer yr holl Aelod adau ac mae lw sy o g n a e th e ia amryw io datblygu’r n llu yo w h rt o n cy wedi ei ystyried trwy ein n cy n w h d ia g ly Ado ynu ffurfiol. prosesau penderf

2.173 Erbyn hyn mae ein prosesau llywodraethu’n fwy agored ac rydym wedi’i gwneud yn rhwyddach i ddinasyddion ymwneud â sut mae Sir Benfro’n cael ei llywodraethu. Mae rhai newidiadau eisoes i’w gweithredu, oherwydd oediadau cyn cyhoeddi rheoliadau Llywodraeth Cymru (fel y ddyletswydd i archwilio’r sector cyhoeddus ehangach). Bydd y newidiadau a wnaed gennym hefyd yn cymryd amser i sefydlogi. Cafodd creu partneriaeth a thîm archwilio unswydd groeso gan ein Haelodau ein hunain a chanmoliaeth arolygwyr.

2.175 Cyhoeddwyd agenda, papurau a nodiadau holl gyfarfodydd y Tîm Rheoli Corfforaethol ar ein saﬂe mewnrwyd. O ganlyniad fe all y sefydliad cyfan weld beth a drafodwyd gan swyddogion uchaf y Cyngor a’r camau gweithredu oedd yn codi o’r trafodaethau hyn. 2.176 Nid y Cabinet sy’n gwneud pob un o benderfyniadau’r sefydliad ac, yng Ngwanwyn 2012, cyhoeddwyd cofrestri ar ein gwefan o benderfyniadau dirprwyedig a wnaed gan Gyfarwyddwyr. 2.177 Er mwyn i’n pwyllgorau archwilio ganolbwyntio mwy, rydym wedi sefydlu adroddiadau chwarterol cyfun ar yr agenda. Mae’r adroddiadau hyn yn cwmpasu cyllideb gwasanaethau sy’n dod o fewn cylch gorchwyl pob pwyllgor, yn ogystal â rheoli peryglon a gwybodaeth am ddangosyddion perfformiad. Mae cyfuno gwybodaeth fel hyn wedi gadael i bob pwyllgor ddod i farn fwy cytbwys ar ba mor dda mae gwasanaethau’n gwneud. Ystyriodd holl bwyllgorau archwilio hefyd ein hadroddiad cydraddoldeb blynyddol gan weithio ochr yn ochr â’r Pwyllgor Archwilio i ystyried polisïau ac arferion eginol. 2.178 Cyhoeddwyd blaenraglen waith y Cabinet ar ein gwefan. Mae hyn yn rhoi rhybudd i ddinasyddion a rhanddeiliaid eraill o bryd mae materion yn debygol o gael eu hystyried. Rydym hefyd wedi cynnwys disgriﬁadau o’r swyddogaethau a gaiff ein haelodau ymgymryd â hwy (er enghraifft, fel aelod o’r cabinet neu fel cadeirydd pwyllgor) fel rhan o’n llawlyfr Aelodau.

2.179 Mae angen adlewyrchu’r newidiadau a wnaethom y llynedd yn ein Cyfansoddiad – y ddogfen gyfreithiol sy’n dangos sut mae’r Cyngor yn gweithio. Er mwyn cyflawni hyn, sefydlwyd gweithgor trawsbleidiol a chomisiynwyd cymorth polisi allanol i’w adolygu. Cyfarfu’r grŵp sawl gwaith i ystyried amrywiaeth o newidiadau a ymgorfforwyd yn fersiwn Mawrth 2013 o’r Cyfansoddiad. Mae newidiadau ychwanegol yn yr arfaeth yn ystod 2013 – 2014. 2.180 Canolbwyntiwyd y llynedd hefyd ar wella sut fyddwn yn cynorthwyo Aelodau i gyflawni eu dyletswyddau’n effeithiol. Roedd yn adeg dda i ddechrau’r gwaith hwn oherwydd y cynhaliwyd etholiadau llywodraeth leol ym mis Mai 2012. Arweiniodd hyn at ethol nifer o Aelodau newydd gan roi cyfle i edrych eto ar sut y cefnogwyd Aelodau, yn enwedig y rhai’n ymwneud ag archwilio. 2.181 Datblygwyd a chyflwynwyd pecynnau hyfforddiant penodol i swyddogaethau Aelodau archwilio a chadeiryddion ac is-gadeiryddion pwyllgorau. Roedd hyn yn cynnwys hyfforddiant cyffredinol ar gyfer holl Aelodau trosolygu ac archwilio a hyfforddiant mwy penodol ar sgiliau holi er mwyn gwella manylder archwilio polisïau.

2.184 Aildrefnwyd adnoddau presennol i roi cymorth polisi strategol i bwyllgorau archwilio. Gorffennwyd y gwaith hwn a sefydlwyd tîm cymorth archwilio a phartneriaeth. Mae dod â chymorth partneriaeth ac archwilio at ei gilydd yn rhoi canolbwynt ar ganlyniadau i waith gwella archwilio ac mae’n ein rhoi mewn lle da i archwilio’r sector cyhoeddus ehangach yn Sir Benfro.

.''.

Dywedodd y Llythyr Asesu Gwelliant a gyhoeddwyd gan Swyddfa Archwilio Cymru yn ystod mis Awst 2013 bod, “gwasanaethau cymorth archwilio’n datblygu’n dda”.

Mae’r Aelodau eu hunain yn cefnogi’r farn hon hefyd: “Mae archwilio wedi gwella 1000%” Mae datblygu cymorth archwilio wedi bod o ansawdd uchel iawn” Ymateb Aelodau mewn seminar Adolygu Gwelliant

2.185 Ailﬂaenoriaethwyd ein rhaglenni gwaith archwilio fel eu bod yn cyd-fynd â blaenoriaethau strategol ac amcanion gwella’r Cyngor. Mae pob pwyllgor wedi ystyried sut mae’r adeg y byddant yn edrych ar faterion yn cyd-fynd â rhaglen waith y Cabinet. 2.186 Hefyd datblygwyd protocol rhannu gwybodaeth ar gyfer Aelodau. Mae’r protocol yn egluro’r mathau o wybodaeth fydd ar gael i Aelodau, y trefniadau sy’n bodoli i atal rhag datgelu gwybodaeth yn anaddas a sut ddylid rheoli posibilrwydd gwrthdaro buddiannau.

2.182 Rydym wedi bod yn datblygu cist offer hunanasesu ar gyfer Aelodau i bwyso a mesur eu heffeithiolrwydd, cysylltiedig â dadansoddi anghenion hyfforddiant Aelodau a wnaed gennym ar ddechrau’r ﬂwyddyn. O ganlyniad i’r ymateb a gawsom gan Aelodau, newidiwyd ein hagwedd at hyfforddi Aelodau ac rydym wedi ceisio canolbwyntio ar sesiynau sydd fwy wrth fesur ar gyfer grwpiau llai. 2.183 Er mwyn dangos bod Aelodau o ddifrif ynghylch eu datblygiad, cyhoeddwyd cofrestri blynyddol presenoldeb Aelodau yn cwmpasu cyfarfodydd pwyllgorau a seminarau. Roedd gwybodaeth am fynychu cyfarfodydd ffurﬁol ar gael eisoes, ond mae’r gofrestr newydd yn sicrhau bod y wybodaeth hon ar gael mewn un ddogfen.

Ar gyfartaledd, mynychodd Aelodau 18 seminar y llynedd ar ben cyfarfodydd pwyllgor ffurfiol, a mynychodd chwarter yr Aelodau 25 neu fwy yn ystod y flwyddyn.

". " ) #-$%$(

an yr Awdurdod g d d e ro , d d ily g i “At e bodoli ac mae yn l o n o ig d u a th e reola th effeithiol yn dal e la o e rh d d e ch yl amg l” i fod yn gyffredino lliant Swyddfa Llythyr Asesu Gwe Awst 2013 Archwilio Cymru,

2.187 Yn olaf, rhoddwyd her i ni ein hunain weld bod peirianwaith sicrwydd digonol yn bodoli er mwyn i ni allu rheoli peryglon yn effeithiol.

2.188 Mae cynllun gwaith archwiliad mewnol yr Awdurdod yn rhoi sylw i’r mater hwn ac mae’r adolygiad ar y gweill ar hyn o bryd. Bydd y gwaith yn pwyso a mesur effeithiolrwydd ein trefniadau presennol, yn enwedig sut mae adolygiadau perfformiad yn helpu inni sicrhau bod holl staff yn gweithio tuag at ﬂaenoriaethau cyﬂawn y Cyngor.

Ein hasesiad at ei gilydd Plesiwyd ni’n fawr gyda’n cynnydd mewn cysylltiad â’r Amcan Gwella hwn. Gorffennwyd y rhan fwyaf o’r gwaith a bennwyd i ni ein hunain ac mae’n amlwg bod diwylliant y sefydliad wedi newid yn y bôn ers i’r rheolyddion fynegi pryderon gyntaf ym mis Mehefin 2011. Mae ein pwyllgorau archwilio’n gweithredu’n effeithiol ac yn cael cefnogaeth briodol yr Awdurdod. Byddwn yn dal i sicrhau bod gwneud penderfyniadau’n agored a didwyll a bod Aelodau’n cael cymorth i oruchwylio’n effeithiol. Byddwn yn gwneud newidiadau cadarnhaol ychwanegol i’n Cyfansoddiad yn ystod y flwyddyn a ddaw.

3.7 O’r 118 dangosydd cysylltiedig â Sir Benfro sy’n ffurﬁo setiau dangosyddion NSI, PAM a SID (ac y mae modd eu cymharu’n ddilys rhwng y cyfnodau 2010 – 2011 a 2012 – 2013) roedd 70% naill ai wedi gwella neu wedi aros yn sefydlog. Dengys y graff canlynol ein cynnydd o 2010 – 2011 a 2012 – 2013. Gyferbyn â’r targedau a osodwyd i ni ein hunain ar gyfer 2012 – 2013 daethom naill ai’n agos iawn at neu aethom uwchlaw’r targed a bennwyd o ran 73% o’r dangosyddion.

3.1 Rydym yn dibynnu ar amrywiaeth o ddangosyddion perfformiad i arolygu a rheoli ein perfformiad. Mae llawer o’r dangosyddion hyn naill ai’n Ddangosyddion Strategol Cenedlaethol (NSI), yn Fesurau Atebolrwydd Cyhoeddus (PAM)4 neu’n cael eu cynnwys yn y setiau Data Gwella Gwasanaethau (SID) sy’n bodoli ar draws amrywiaeth o wasanaethau.5 Mae’r gyfres o ddangosyddion a ddefnyddiwn yn ychwanegu at wybodaeth arall berthnasol i gostau, ansawdd a bodlonrwydd cwsmeriaid; mae hyn yn rhoi barn gytbwys ar berfformiad ar draws y sefydliad i ni. 3.2 Rydym yn dibynnu fwyfwy ar ‘fesurau canlyniad’ i helpu inni bwyso a mesur effaith ein camau gweithredu ar ein cwsmeriaid a’r gymuned. Nid yw mesurau o’r fath yn berffaith; weithiau mae’n anodd gweld cysylltiadau rhwng mesurau o’r fath a’r prosiectau a weithredwyd. I’r un graddau, nid yw bob amser yn briodol defnyddio mesurau o’r fath i wneud cymariaethau rhwng gwahanol ardaloedd; eu gwir werth yw gallu dilyn tueddiadau dros gyfnod. 3.3 Yn Sir Benfro byddwn yn defnyddio mesurau canlyniad i gadw golwg ar ein Cynllun Cyfun Unigol. Rydym hefyd wedi datblygu mesurau y mae modd eu defnyddio i bwyso a mesur ein cynnydd gyferbyn â’r amcanion gwella a gyhoeddwn bob blwyddyn.

Perfformiad o ran Mesurau Cenedlaethol 70%

60%

50%

40%

Gwellwyd Cynhaliwyd 63%

30%

3.4 Roedd Adran 2 yn cynnwys detholiad o’r mesurau a ddefnyddiwyd gennym yn ystod 2012 – 2013 i gadw golwg ar gynnydd gyferbyn â’n hamcanion gwella. Ar gyfer pob dangosydd, rhoddwn gymhariaeth, pan fo’r wybodaeth ar gael, gyda chyfartaledd Cymru a syniad o’n lleoliad yn haen uchaf, canol neu isaf awdurdodau lleol Cymru o ran ein perfformiad.

51% 20%

25% 10%

30% 24%

23% 15%

3.5 Wrth gymharu sut wnaethom o ran y cyfartaledd cenedlaethol mae’n bwysig ystyried y bydd gwahanol awdurdodau lleol yn blaenoriaethu gwasanaethau mewn ffyrdd gwahanol (yn aml i adlewyrchu amrywiadau lleol mewn angen). Fe all gwybodaeth am berfformiad fod yn ddangosydd yn aml o’r adnoddau a glustnodwyd i feysydd gwasanaeth arbennig. At ei gilydd, rydym yn awdurdod gwario cymharol isel ac wedi cyflawni’r perfformiad a nodwyd yn Adran 2 heb fynd dros ben llestri gyda buddsoddiad. 3.6 Ar ben hynny, mae data a ddarparwyd ar gyfer NSI yn destun archwiliad Swyddfa Archwilio Cymru ac mae’n werth nodi bod ansawdd y data a aseswyd ar gyfer 2012 – 2013 yn ‘amodol’ mewn nifer o enghreifftiau (sy’n golygu bod cwestiynau ynghylch eu cywirdeb). Gwnaed cyfrifiadau dau ddangosydd holl awdurdodau’n amodol, sef cyfraddau oedi wrth drosglwyddo gofal i bobl dros 75 a nifer y tai fforddiadwy ychwanegol a ddarparwyd yn ystod y flwyddyn fel canran o’r holl unedau tai ychwanegol a ddarparwyd yn ystod y flwyddyn. Yn ogystal, gwnaed un arall o’n dangosyddion yn amodol (canran anheddau’r sector preifat oedd wedi bod yn wag am fwy na 6 mis ar 1 Ebrill a gafodd eu defnyddio unwaith eto yn ystod y flwyddyn trwy gamau uniongyrchol yr awdurdod lleol). 4 5

12%

0% 2010/11

2011/12

2012/13

3.8 Gwellodd mwyafrif y dangosyddion yr ydym yn cadw golwg arnynt, ac y mae modd eu cymharu dros y tair blynedd yn ddilys. Rydym hefyd wedi cofnodi ffigurau uwchlaw cyfartaledd Cymru am 58% o’r 76 dangosydd y mae modd eu cymharu’n genedlaethol. 3.9 Er bod cyfran yr holl ddangosyddion y mae modd eu cymharu dros gyfnod, cynyddodd perfformiad yn dirywio i 30% rhwng 2011- 2012 a 2012 – 2013, mae dadansoddi’r dangosyddion pwysicaf (NSI a PAM) yn dangos gwelliant. Oherwydd newidiad diffiniadau nifer o ddangosyddion (a chyflwyno PAM yn 2010/11), dim ond gyferbyn â gwelliant y llynedd y mae modd cymharu.

Mae dyletswydd statudol arnom i gasglu’r data ar gyfer cynhyrchu NSI a PAM. Er bod gofyniad i gasglu data ar gyfer SID, nid ydym yn gorfod eu defnyddio yn ein prosesau cynllunio.

Gwaethygwyd

58%

3.13 Roedd ein perfformiad ar gyhoeddi datganiadau terfynol addysg arbennig o fewn 26 wythnos heblaw eithriadau yn y chwartel isaf. Gwyddom fod perfformiad diweddar ar gyfer y dangosydd hwn wedi bod yn wael hefyd ac rydym yn cymryd camau i roi sylw i hyn.

Perfformiad gyferbyn â dangosyddion NS a PAM (cymhariaeth o flwyddyn i flwyddyn) 70%

60%

3.14 Yn olaf, yn ystod 2012 – 2013, ni oedd yr awdurdod gwaethaf ond un yng Nghymru o ran cymryd camau uniongyrchol i ddefnyddio anheddau gwag y sector preifat unwaith eto. Byddwn yn edrych ar y mater hwn eto yn ystod y ﬂwyddyn a ddaw.

50%

40%

Gwella

3.15 O’i gymharu ag awdurdodau lleol eraill Cymru, roedd ein hanes o ran gwella yn ystod 2012 – 2013 yng ‘nghanol y tabl’. Gwellodd 22 o’n 24 NSI neu PAM, arhosodd 2 yr un fath a gwaethygodd 12. Nid oes modd gwneud cymariaethau o un ﬂwyddyn i’r llall ar gyfer wyth o’r dangosyddion oherwydd newidiadau yn eu difﬁniad a chynhwyswyd y dangosyddion hyn ar y graff.

Cynnal 61%

30%

Dirywio

54% 20%

36%

33%

Cymharu Perfformiad Cenedlaethol 2012/13 gyferbyn â 2011/12 (Mesurau NS a PAM))

10%

3.12 Mae meysydd lle gwyddom fod angen i ni wella mwy. Wnaethom ni ddim darparu cymaint o unedau tai fforddiadwy ag y byddem wedi hoffi y llynedd. Mae problemau gyda sut mae’r dangosydd sy’n mesur y ddarpariaeth hon yn cael ei fesur (ac, o 2013 – 2014 ymlaen, bydd hyn yn cael ei fesur mewn ffordd wahanol). Hwyluswyd cyflenwi 49 uned yn 2012 – 2013, bron ddwbl y ffigur yn 2011 – 2012, ond llawer is na niferoedd hanesyddol. Rhagwelwn y byddwn yn gwneud llawer gwell yn 2013 – 2014 ac yn debygol o fod uwchlaw cyfartaledd Cymru, unwaith y bydd maint cymharol yr awdurdodau’n cael ei ystyried.

55%

63%

61%

60%

59%

56%

58%

Ceredigion

Sir Benfro

Wrecsam

Bro Morgannwg

Powys

Gwynedd

Castell Nedd Port Talbot

Sir Fynwy

20%

39%

63%

Blaenau Gwent

50%

65%

Tor-faen

Merthyr Tudful

67%

Rhondda Cynon Taf

52%

67%

Ynys Môn

Sir y Fflint

67%

Caerdydd

55%

67%

Caerffili

Sir Gâr

70%

Pen-y-bont ar Ogwr

11%

70%

30%

Conwy

40%

39%

37%

35%

34%

33%

30% 11%

26% 14%

33% 6%

26% 11%

22% 15%

33% 2%

33% 0%

28% 5%

28% 2%

24%

50% 70%

3.11 Calonogwyd ni’n arbennig gan y gwelliant mewn cyrhaeddiad yn ein hysgolion uwchradd (o ran disgyblion 14 oed yn ogystal ag 16 oed), gyda nemor ddim disgyblion yn gadael yr ysgol heb gymhwyster ffurﬁol. Gwellodd presenoldeb mewn ysgolion uwchradd ac rydym erbyn hyn uwchlaw cyfartaledd Cymru. Gwellodd dangosyddion ar gyﬂwr ein ffyrdd hefyd ac mae hyn yn adlewyrchu buddsoddiad sylweddol yn ystod y tair blynedd diwethaf.

60%

Sir Ddinbych

10% 0%

Gwellwyd

Cynhaliwyd

Casnewydd

3.10 Ymhlith ein llwyddiannau mwyaf nodedig oedd gwelliannau yn y dangosyddion cysylltiedig â gwasanaethau cymdeithasol plant (fel canran o’r asesiadau dechreuol lle bydd gweithiwr cymdeithasol yn gweld plentyn, cyrhaeddiad plant dan ofal neu sefydlogrwydd lleoli pobl ifanc mewn gofal). O ran gofal cymdeithasol oedolion, cynhaliwyd perfformiad ar waethaf galw cynyddol a chanran fwy o ofalwyr a gynigwyd asesiad ynddynt eu hunain. Daliwyd i leihau faint o wastraff a anfonwn i dirlenwi a chynyddodd ailgylchu hefyd. Gwariwyd 5% yn fwy gyda chyﬂenwyr lleol o’i gymharu â 2011 – 2012. Gwellodd ein gwasanaethau atal pobl rhag mynd yn ddigartref hefyd gyferbyn â’r dangosyddion allweddol.

Canran y Mesurau

70%

80%

20%

2012/13

72%

2011/12

11%

90%

Abertawe

10%

26%

100%

Gwaethygwyd

3.16 Mae’n bwysig nodi nad yw’r math hwn o ddadansoddiad cymharol yn arbennig o sofﬁstigedig (mae’n anwybyddu gwariant cymharol ac effeithlonrwydd, er enghraifft; Sir Benfro sy’n pennu’r Dreth Gyngor isaf yng Nghymru). Mae’n arwydd o welliant cymharol mewn cysylltiad â nifer bach o fesurau perfformiad, ond nid yw’n cael ei bwysoli yn ôl arwyddocâd y dangosydd (a byddai barn yn amrywio ar hyn ar hyd a lled Cymru) neu radd y gwelliant / dirywiad. Nid yw chwaith yn dangos perfformiad at ei gilydd (mae modd dadlau ei bod yn anoddach i’r awdurdodau sy’n gwneud orau wella o un ﬂwyddyn i’r llall). At ei gilydd, fodd bynnag, roeddem yn fodlon ar ein perfformiad yn fras yn ystod 2012 – 2013.

4.1 Mae gennym hanes cryf o weithio gyda chyrff eraill i gyflenwi gwasanaethau’n well i’n cwsmeriaid. Yn adolygiad y llynedd, tynnwyd sylw at ddymuniad Llywodraeth Cymru i weld mwy o gydweithio rhwng awdurdodau lleol. 4.2 Yn ystod y flwyddyn aeth heibio, rydym wedi adeiladu ar y cynnydd a wnaethom yn dilyn cyhoeddi Adroddiad Simpson yn 2011 – 2012. Un o’r newidiadau mwyaf arwyddocaol a weithredwyd gennym y llynedd oedd ein bod ni, Sir Gâr, Ceredigion a Phowys wedi dod yn uned arferol ar gyfer gweithio’n rhanbarthol. Fodd bynnag, nid yw ein holl waith cydweithredol ar yr ôl troed hwn. Dim ond Sir Gâr oedd yn ymwneud â’n trefniant canolbwynt ar gyfer gwella ysgolion. Mewn cyferbyniad, mae cydweithredu ar gaffael erbyn hyn gyda holl awdurdodau eraill Cymru. 4.3 Rydym eisoes wedi rhoi sylwadau ar lawer o’r meysydd gwasanaeth yn Adran 2 yr adolygiad – y ddau brosiect gwastraff rhanbarthol, ein gwasanaeth rhanbarthol gwella ysgolion ac arweiniadau eraill fel gweithio ar y cyd ag iechyd. 4.4 Mewn cysylltiad â gwasanaethau cymdeithasol, buom yn gweithio trwy Gydweithrediad Gwella Gwasanaethau Cymdeithasol Canolbarth a Gorllewin Cymru i ddatblygu byrddau rhanbarthol amddiffyn plant. Bydd y bwrdd yn dechrau ar ffurf gysgodol o hydref 2013 ymlaen a bydd yn cymryd yr awenau oddi ar y byrddau lleol amddiffyn plant presennol o fis Ebrill 2014 ymlaen. Rydym hefyd wedi gweithredu trefniant rhanbarthol am gymorth grant i gefnogi teuluoedd diamddiffyn trwy gonsortiwm rhanbarthol teuluoedd yn gyntaf. 4.5 Daliwyd i weithio gydag awdurdodau lleol eraill i rannu costau ar rai arbenigeddau cynllunio fel mwynau ac ecoleg. Buom yn gweithio gydag awdurdodau yn Ne a Gorllewin Cymru ar strategaeth datblygu economaidd rhanbarthol a daliwyd i ddatblygu materion hyfforddi’r gweithlu trwy’r bartneriaeth ddysgu ranbarthol.

4.6 Mae prosiect rhanbarthol y Gwasanaethau Adeiladu Proffesiynol wedi symud ymlaen yn dda. Sefydlwyd fframwaith (sy’n symleiddio sut gaiff contractau eu gosod ar draws y rhanbarth yn ogystal ag arbed arian) ar gyfer gwaith adeiladu gyda gwerth llai na £3.5m, ac am waith dylunio gyda gwerth llai na £0.5m. 4.7 Daliwyd i gefnogi’r prosiect gwasanaethau cyfreithiol ar y cyd ar gyfer De-orllewin Cymru, sy’n dod â gwasanaethau cyfreithiol mwy effeithlon a chadarn i ni a’r awdurdodau eraill yng Ngorllewin Cymru a Bae Abertawe. Yn ystod y ﬂwyddyn sefydlwyd tîm cyfraith eiddo masnachol ar y cyd, dan adain Cyngor Dinas Abertawe. Cawsom lwyddiant hefyd wrth gynnig am arian i greu tîm cyfreitha rhanbarthol i ddelio â hawliadau anaf corfforol. 4.8 Gwnaethom gynnig i’r Gronfa Cydweithredu Rhanbarthol i arwain datblygiad adnodd TGCh Rhanbarthol ar y Cyd. Bydd y tîm prosiect rhanbarthol sydd newydd ei sefydlu’n datblygu achos busnes rhanbarthol newydd, manyleb a gweithredu atebion TGCh ar sail ranbarthol ehangach. 4.9 Mewn cysylltiad â phethau annisgwyl siﬁl, cwblhawyd yr achos busnes dros ffyrdd newydd o weithio trwy Fforwm Lleol Cymru Gydnerth Dyfed Powys. Mae’r rhain yn cwmpasu ymarferion hyfforddi ar y cyd ac yn dilyn trefniadau cydweithredol sefydledig.

5.1 Ym mis Ionawr 2011, dechreuwyd Cytundeb Canlyniadau (CC) tair blynedd, ar gyfer y cyfnod Ebrill 2010 – Mawrth 2013. Roedd y CC yn amlinellu sut fyddem yn gwella canlyniadau i bobl leol yng nghyd-destun blaenoriaethau cenedlaethol Llywodraeth Cymru.

Maes Gwaith

Cynnydd yn ystod 2012 ʹ 2013

Bod ein hiaith, diwylliant ac etifeddiaeth yn ffynnu. Bod cyfranogiad mewn chwaraeon a gweithgareddau hamdden egnïol yn cynyddu. x DĂĞ ĚŝŽŐĞůǁĐŚ ĞŝŶ ƚƌĂĞƚŚĂƵ͛Ŷ ĚĂů ŝ ŐǇŶǇĚĚƵ ŽŚĞƌǁǇĚĚ ŵǁǇ ŚǇĨĨŽƌĚĚĞĚŝŐ͕ gyda gwell adnoddau a gwasanaeth Achubwr mwy proffesiynol, canlyniad ƵŶŝŽŶŐǇƌĐŚŽů Ž͛ƌ ďĂƌƚŶĞƌŝĂĞƚŚ ƌŚǇŶŐŽŵ Ă͛ƌ ZE>/; ^ŝĐƌŚĂƵ ďŽĚ ĞŝŶ ƚƌĂĞƚŚĂƵ͛Ŷ x Rydym wedi cefnogi Clybiau Achub Bywydau Beistonwyr (SLSC) gwirfoddol i ddiogel trwy ffurfio ĨĞŝƚŚƌŝŶ ŐĂůůƵ Ğƌ ŵǁǇŶ ŐǁŶĞƵĚ ĞŝŶ ƚƌĂĞƚŚĂƵ͛Ŷ ĨǁǇ ĚŝŽŐĞů ĂĐ ǇŵĞƐƚǇŶ ƉĂƌƚŶĞƌŝĂĞƚŚ ďĂƌŚĂŽů ŐǇĚĂ͛ƌ cyfleoedd ar gyfer gweithgareddau hamdden egnïol. Mae gan y SLSC 525 o RNLI, Clybiau Achub aelodau erbyn hyn; Bywydau Beistonwyr (SLSC) x Rydym wedi adeiladu ar ein rhaglen o hysbysrwydd diogelwch traethau ar Ă͛ƌ ŐǁĂƐĂŶĂĞƚŚĂƵ ďƌǇƐ. ŐǇĨĞƌ ǇŵǁĞůǁǇƌ Ă ƉŚŽďů ůĞŽů ƚƌǁǇ ƐĞĨǇĚůƵ͛ƌ ƵŶĞĚ ŚǇƐďǇƐƌǁǇĚĚ ƚƌĂĞƚŚĂƵ symudol, a gafodd 895 o ymweliadau; x ZǇĚǇŵ ǁĞĚŝ ĐǇĨůǁǇŶŽ͛ƌ ƌŚĂŐůĞŶ ,ŝƚ ƚŚĞ ^ƵƌĨ ĨǁǇĂĨ ůůǁǇĚĚŝĂŶŶƵƐ ŚǇĚ ǇŵĂ gyda 1,172 o blant yn mynychu. Bod gwasanaethau cyhoeddus yn effeithlon ac yn rhoi gwerth am yr arian.

5.2 Roedd fframwaith y CC yn cynnwys deg o themâu strategol trosfwaol, a dynnwyd o fframwaith polisi Llywodraeth Cymru ar gyfer 2011. Roedd y blaenoriaethau a ddewiswyd gennym yn cyd-fynd â Chynllun Cymunedol Sir Benfro a’n Cynllun Gwella am y flwyddyn honno. 5.3 Yn dilyn diwedd pob blwyddyn ariannol, roedd gofyn i ni gyflwyno adroddiad arolygu i Lywodraeth Cymru fel bod modd asesu ein perfformiad. Cysylltwyd y CC â grant ar sail cyfran sy’n cael ei dalu yn ôl sut y gwnaethom gyferbyn â’r canlyniadau a ddynodwyd. Y dyddiad ar gyfer cyflwyno CC 2012 - 2013 yw Medi 2013; nid ydym yn disgwyl clywed a ddyfarnwyd y grant llawn i ni tan yn gynnar yn 2014. 5.4 Un o egwyddorion sylfaenol proses y CC yw gweithio gyda sefydliadau partner, gan fod hyn yn cael ei ystyried yn ganolog i gyflawni canlyniadau effeithiol i bobl leol. Er mwyn bod â hawl i’r grant llawn, rhaid i ni ddangos ein bod wedi llwyddo i gael y canlyniadau a ddymunwyd gennym trwy weithio ar y cyd.

Caffael mwy effeithlon ac effeithiol. x Gweithio fel rhan o Gonsortiwm Prynu Cymru (WPC) er mwyn cael mwy o werth am ein gwariant ar gaffael, wrth drosglwyddo manteision ansawdd a dewis i ddefnyddwyr ein gwasanaethau.

x x x

Gwell ansawdd a hyd einioes, gyda chanlyniadau tecach i bawb. Cymunedau cynaliadwy iachach. x

5.5 Yn ystod ail ﬂwyddyn y CC, cawsom y grant llawn yr oedd gennym hawl iddo. Roedd hyn yn adlewyrchu’r gwelliannau a wnaethom dan y deg prosiect, yn ogystal â gwelliannau a wnaethom i’n trefnau hunanasesu a chyﬂwyno adroddiadau. 5.6 Mae Llywodraeth Cymru wrthi’n terfynu sut fydd y cytundeb canlyniadau’n gweithio am y cyfnod 2013/14 – 2015/16. Mae’n debygol y bydd cynllun y dyfodol yn adlewyrchu’r trefniant presennol yn agos. Rydym eisoes wedi dechrau proses o nodi prosiectau sy’n addas i’r cytundeb canlyniadau.

Trwy weithio gyda phartneriaid yng Nghonsortiwm Prynu Cymru, arbedwyd £432,673 gennym, gan fynd 27% uwchlaw ein targed. Rydym wedi arbed £155,429 trwy ein cytundeb caffael cydweithredol gyda Bwrdd Iechyd Hywel Dda, gan fynd 94% uwchlaw ein targed. Rydym wedi darparu pecynnau gofal o safon briodol i anghenion unigol, wrth gynnal gwerth am arian. ƌ ƌĂŶ 'ǁĞŝƚŚŐŽƌ Ǉ ĂŶŽůďĂƌƚŚ Ă͛ƌ 'ŽƌůůĞǁŝŶ͕ ďƵŽŵ ǇŶ ĂƌǁĂŝŶ Ăƌ ŐĂĨĨĂĞů pecynnau gofal preswyl yn rhanbarthol ar gyfer oedolion gydag Anableddau Dysgu a/neu faterion Iechyd Meddwl, ac Anableddau Corfforol a Synhwyraidd. ZǇĚǇŵ ǁĞĚŝ ĚĞĨŶǇĚĚŝŽ͛ƌ ĂƌďĞĚŝŽŶ ŚǇŶ ŝ ŚǁǇůƵƐŽ ĐǇĨůĂǁŶŝ ĂŵĐĂŶŝŽŶ ƐƚƌĂƚĞŐŽů a gwarchod darpariaeth a chyflenwad gwasanaethau rheng flaen hanfodol.

x Ar y cyd â phartneriaid, sefydlu Timau Adnoddau Cymunedol (CRT) amlddisgyblaethol ar hyd a lled y sir

x x x x

Ehangwyd y Ddesg Cymorth Proffesiynol (PHD) i roi cefnogaeth i holl ardaloedd Timau Adnoddau Cymunedol (CRT). O ganlyniad, cynyddodd nifer y cyfeirebau a dderbyniodd y PHD o 683 yn 2011/12 i 1,904 yn 2012/13. Erbyn hyn mae cynlluniau at raid yn bodoli ar gyfer 100% o gwsmeriaid CRT, mewn cymhariaeth â 71% yn 2011/12. Ƶ ŵŽĚĚ ŝ ϳϮ͘ϰй Ž ŐǁƐŵĞƌŝĂŝĚ ŽƐŐŽŝ ŐŽƌĨŽĚ ŵǇŶĚ ŝ͛ƌ ǇƐďǇƚǇ ŵĞǁŶ Đyfnod enbyd, sef Ϭ͘ϰй ƵǁĐŚůĂǁ͛ƌ ƚĂƌŐĞĚ. Rhoddwyd cymorth i 92 o gwsmeriaid yn eu cartrefi fel dewis yn lle lleoliad ŐŽĨĂů ƉƌĞƐǁǇů ŶĞƵ ŶǇƌƐŝŽ͕ ƵǁĐŚůĂǁ͛ƌ ƚĂƌŐĞĚ Ž ϴϱ ĐǁƐŵĞƌ. ǇĨĂƌŶǁǇĚ ƐƚĂƚǁƐ ƐĂĨůĞ ĚĂŶŐŽƐǇĚĚ ŝ ^ŝƌ ĞŶĨƌŽ ŐĂŶ 'ƌŽŶĨĂ͛ƌ ƌĞŶŝŶ Ăŵ Ǉ prosiect gofal cyfun. Mewn arolwg asesu anghenion a wnaed, cytunai nifer sylweddol o atebwyr bod ymborth iach (88.9%), peidio ag ysmygu (67%) ac ymarfer rheolaidd (60%) yn cyfrannu at ddull iach o fyw. Mae hyn yn dangos ymwybyddiaeth Ž͛ƌ ĐǇĨƌĂŶǁǇƌ ĂůůǁĞĚĚ Ăƚ ĨǇǁ͛Ŷ ŝĂĐŚ.

Maes Gwaith

Cynnydd yn ystod 2012 ʹ 2013

Maes Gwaith

Cynnydd yn ystod 2012 ʹ 2013

Bod economi cryf a ffyniannus yn helpu lleihau tlodi.

Bod yr amgylchedd yn cael ei warchod ac yn gynaliadwy.

Bod busnesau yn yr economi lleol yn cael cymorth i ffynnu.

Gwella ansawdd a mwynhad yr amgylchedd naturiol.

x Darparu cefnogaeth a chyngor i fusnes.

x x

Rydym wedi cynorthwyo 75 o fusnesau i gael grantiau o £557,664.80 sydd, yn ei dro, wedi denu £836,497.00 ychwanegol i ddatblygu busnesau Sir Benfro. At ei gilydd, ers dechrau prosiect y Gronfa Fuddsoddi Leol, rydym wedi helpu creu 59 o swyddi a diogelu 32 o swyddi eraill. Rydym wedi delio â 100 o ymholiadau pobl ifanc gyda syniadau busnes, wedi helpu 30 o bobl ifanc i ddechrau menter a rhoi 6 o fenthyciadau ͚ ĂŵĂƵ ĂĐŚ Ăƚ &ĞŶƚĞƌ͛ ŝ ĨĞŶƚƌĂƵ ŝĞƵĞŶĐƚŝĚ.

Bod gan bobl yr addysg a sgiliau i fyw bywydau ffyniannus, cyflawn.

x x Gwella ansawdd amgylchedd naturiol Sir Benfro a mwynhad trigolion ac ymwelwyr trwy addysg a chynyddu ymwybyddiaeth.

Bod cyrhaeddiad addysgol yn gwella.

Datblygu trefniadau gweithio ffederal rhwng darparwyr addysg 14-19 ar hyd a lled Sir Benfro.

x x

x Rydym wedi cyd-ĚƌĞĨŶƵ ĂŵƐĞƌůĞŶŶŝ͛Ŷ ůůĂǁŶ Ăƌ ĚƌĂǁƐ Ǉ ĚĚĂƵ &ĨĞĚĞƌĂƐŝǁŶ ĨĞů bod y dewisiadau a llwybrau cwricwlwm eithaf ar gael i ddysgwyr. x Mae comisiynu darpariaeth wedi dal i wneud arbediadau wrth gyflwyno; yn 2012-13 bu ymdrech sylweddol i gael dosbarthiadau o 12 dysgwr o leiaf yn yr holl ganolfannau. x Rydym wedi cadw ein canolbwynt ar ganlyniadau dysgwyr; am y tro cyntaf mae GrǄƉ ŶƐĂǁĚĚ Ăƌ ŐǇĨĞƌ Ǉ ƌŚǁǇĚǁĂŝƚŚ ĐǇĨĂŶ ƐǇ͛Ŷ ĂƌĐŚǁŝůŝŽ ĐĂŶůǇŶŝĂĚĂƵ ac sydd wedi cynhyrchu adroddiad hunanasesu ar ganlyniadau ôl-16 ffederasiwn llawn. Yn ddiamau, mae hyn wedi effeithio arnom o ran cyrraedd ein targedau cyrhaeddiad CA4 a CA5. x Gwnaed yr arolǁŐ ͚ŐǁƌĂŶĚŽ Ăƌ ĚĚǇƐŐǁǇƌ͛ ar hyd a lled ffederasiwn unwaith eto ar ddechrau 2013 ac fe ymatebodd mwy o ddysgwyr iddo nag yn 2011. x Rydym wedi dal i fesur bod dysgwyr yn fodlon iawn. x Mae gwefan y Ffederasiwn wedi denu mwy o ddefnyddwyr ac maent yn lawrlwytho mwy o ddata / gwybodaeth yn ystod eu hymweliadau ar gyfartaledd.

ŽĚ ŐŽĨĂů ĐǇŵĚĞŝƚŚĂƐŽů ĚĂ͛Ŷ ĐĂŶŝĂƚĄƵ ŐǁĞůů ĂŶƐĂǁĚĚ ďǇǁǇĚ ŝ ďŽďů. Bod pobl yn cael eu gwarchod rhag niwed a chamdriniaeth x x

Gwella canlyniadau i oedolion diamddiffyn.

ŽĚ ǇŵƌƵ͛Ŷ ŐǇŵĚĞŝƚŚĂƐ ǇŶŶŝ-effeithlon, carbon isel heb lawer o wastraff.

x x

Cyfrannu at liniaru newid yn yr hinsawdd. x Lleihau treuliant ynni a dǄr yn yr adeiladau cyhoeddus er mwyn gwella effeithlonrwydd ariannol a lleihau allyriadau carbon deuocsid.

x x x x

Rydym wedi lleihau 3.26% ychwanegol ar allyriadau carbon deuocsid mewn adeiladau annomestig rhwng 2011/12 a 2012/13. Gorffennwyd 35 prosiect ychwanegol mewn adeiladau cyhoeddus sydd wedi cyfrannu at y ffigur uchod. Rydym wedi arbed £784,678 o gyllid a gwerth yn y flwyddyn. ZǇĚǇŵ ǁĞĚŝ ŐǁŶĞƵĚ ĂƌŽůǇŐŽŶ ǇŶŶŝ Ă ĚǄƌ ŵĞǁŶ ϱ ƐĂĨůĞ ǇĐŚǁĂŶĞŐŽů. ǇĨůǁǇŶǁǇĚ ƉƌŽƐŝĞĐƚ ĐǇŶǇĚĚƵ ǇŵǁǇďǇĚĚŝĂĞƚŚ ͚ŽƉĞƌĂƚŝŽŶ ĞŶĞƌŐǇ͛ ŵĞǁŶ ϯ ysgol gydag ysgolion eraill yn yr arfaeth ar gyfer 2013/14.

Trefnwyd 14 achlysur ar gyfer wythnos fioamrywiaeth gyda 169 o bobl yn mynychu. Trefnwyd 9 achlysur Bywyd Gwyllt yn eich Milltir Sgwâr hefyd gyda 186 o bobl yn mynychu. Hyrwyddwyd 125 o achlysuron partneriaid gyda 617 o bobl yn mynychu. Mae Partneriaeth Bioamrywiaeth Sir Benfro wedi sefydlu presenoldeb ar wefan cyfrwng cymdeithasol Facebook (gwelwch: https://www.facebook.com/PembrokeshireBiodiversity ). Mae hon yn fĨŽƌĚĚ ďŽďůŽŐĂŝĚĚ ĂĐ ĞĨĨĞŝƚŚůŽŶ Ž ŐǇŶŶĂů ĂĐ ǇŵĞƐƚǇŶ ĐǇƐǇůůƚŝĂĚ ą͛ƌ ĐǇŚŽĞĚĚ͘ ƌ ŚǇŶ Ž ďƌǇĚ ϭϲϵ ǇŶ ͚ŚŽĨĨŝ͛ ŐĂŶ ŐǇƌƌĂĞĚĚ ϭϬϬϬ Ă ŵǁǇ Ž ďŽďů ǇŶ ƌŚĞŽůĂŝĚĚ bob wythnos. Erbyn hyn mae 97.5% o ysgolion Sir Benfro wedi cofrestru ar y cynllun dyfarnu ysgolion cynaliadwy. Cyrhaeddodd 48 o ysgolion y safon efydd, 25 y safon arian a 15 y safon aur.

Rydym wedi cyflogi gweithiwr cymdeithasol pontio, sydd wedi helpu gwella proses bontio oedolion ifanc fel bod cwsmeriaid yn cael gwasanaeth mwy di-dor. Ƶ ǇŵĂƚĞď ĐǁƐŵĞƌŝĂŝĚ ŝ͛ƌ ŐǁĂƐĂŶĂĞƚŚ Ă ĚĚĂƌƉĂƌǁǇĚ ŝ ďůĂŶƚ ƚƌǁǇ͛ƌ ĐŽŶƚƌĂĐƚ CSP / Gweithredu dros Blant yn gadarnhaol iawn mewn cysylltiad â dibynadwyedd a chysylltiad rheolaidd y gweithiwr allweddol (100% yn fodlon), ac i ba raddau y teimlent fod y gweithiwr allweddol yn cynrychioli eu barn (91% yn fodlon). Cafodd 5 Rheolwr Arweiniol Penodedig (DLM) hyfforddiant DLM ail gyfnod a mentora 1 i 1 trwy ymchwiliadau a rheoli achosion gan y cydgysylltydd amddiffyn oedolion. Hyfforddwyd 10 aelod o staff Iechyd a Gofal Cymdeithasol i gynnal ǇŵĐŚǁŝůŝĂĚĂƵ ĂŵĚĚŝĨĨǇŶ ŽĞĚŽůŝŽŶ ŚĞď ĚƌŽƐĞĚĚ ŐĂŶ ŐǇŶǇĚĚƵ͛ƌ ŐĂůůƵ Ž ĨĞǁŶ y sefydliad i ddelio ag achosion amddiffyn oedolion mewn ffordd brydlon a phriodol.

ŽĚ ƉůĂŶƚ Ă ƉŚŽďů ŝĨĂŶĐ ǇŶ ƚǇĨƵ͛Ŷ ĚĚŝŶĂƐǇĚĚŝŽŶ ŐǁĞŝƚŚŐĂƌ ĂĐ ǇŶ ĨĨǇŶŶƵ ŝ͛ƌ ĞŝƚŚĂĨ. ŽĚ ŚŽůů ďůĂŶƚ Ă ƉŚŽďů ŝĨĂŶĐ ǇŵƌƵ͛Ŷ ĐĂĞů Ǉ ĐǇĐŚǁǇŶ ŐŽƌĂƵ ŵĞǁŶ ďǇǁǇĚ. x Datblygu cysyniad Timau o Gwmpas y Teulu (TAF) i wella sut mae ŐǁĂƐĂŶĂĞƚŚĂƵ ƐǇ͛Ŷ ĐĞĨŶŽŐŝ plant a phobl ifanc yn cydweithio.

x x x

ZǇĚǇŵ ǁĞĚŝ ĐǇĨůŽŐŝ͛ƌ ƚŠŵ d & ůůĂǁŶ ŐĂŶ ǁĞůů ŐǁĂƐĂŶĂĞƚŚĂƵ d & ŝ ĚĚĂƌƉĂƌƵ pecyn cymorth sydd ar gael i deuluoedd un man cyswllt. Rydym wedi marchnata TAF yn llwyddiannus i benaethiaid ysgolion ac, o ganlyniad, wedi cael cynnydd enfawr mewn cyfeirebau, 702 yn 2012/13, ǇŵŚĞůů ƵǁĐŚůĂǁ͛ƌ ƚĂƌŐĞĚ Ž ϯϮϱ ĐǇĨĞŝƌĞď. DĂĞ ĐǇŶůůƵŶ d & ǇŶ ďŽĚŽůŝ Ăƌ ŐǇĨĞƌ ϰϴϭ ƚĞƵůƵ͕ ƵǁĐŚůĂǁ͛ƌ ƚĂƌŐĞĚ Ž ϮϬϬ Ăƌ gyfer 2012/13. O ran bodlonrwydd cwsmeriaid, rhoddodd 96% o deuluoedd sgôr o 3 ac uwch allan o 5 posibl am eu hymyriadau.

Maes Gwaith

Cynnydd yn ystod 2012 ʹ 2013

ŽĚ ĐǇŵƵŶĞĚĂƵ͛Ŷ ĨǇǁŝŽŐ Ă ĚŝŽŐĞů͕ ŐǇĚĂ ƚŚĂŝ ĚĂ Ă ĐŚůƵĚŝĂŶƚ ĐǇŶĂůŝĂĚǁǇ Ăƌ ŐĂĞů ŝĚĚǇŶƚ. Bod gwasanaethau cludiant cymunedol o safon ar gael x x Darparu gwasanaethau cludiant cymuŶĞĚŽů ƐǇ͛Ŷ diwallu amrywiaeth eang o anghenion trwy agwedd fwy cyfannol rhwng partneriaid.

x x x

Rydym wedi cludo 3661 o gleifion heblaw mewn argyfwng trwy ddefnyddio ĞŝŶ ĐĞƌďǇĚĂƵ ĞŝŶ ŚƵŶĂŝŶ Ă ĐŚĞƌďǇĚĂƵ͛ƌ ƐĞĐƚŽƌ ŐǁŝƌĨŽĚĚŽů, cynnydd o 11% ar 2011/12. Cynyddodd nifer y teithiau a wnaeth teithwyr ar gynllun Cerbyd y Dref 3% ar 2011/12 figure. Dangosodd arolygon effaith gymdeithasol bod gwasanaeth Cerbyd y Dref yn hanfodol a bod 68% o ddefnyddwyr yn dweud y byddent yn unig, yn ŐĂĞƚŚ ŝ͛ƌ ƚǊ ŶĞƵ͛Ŷ ĐŽůůŝ ĞƵ ŚĂŶŶŝďǇŶŝĂĞƚŚ ŚĞďĚĚŽ. ǇŶŚĂůŝǁǇĚ Ǉ ƚƌĞĨŶŝĂŶƚ ͚ƐŝŽƉ ƵŶ ĂůǁĂĚ͛ Ăƌ ŐǇĨĞƌ ĐǁƐŵĞƌŝĂŝĚ ƐǇ͛Ŷ ĐǇƐǇůůƚƵ ą Ŷŝ ŐǇĚĂŐ ǇŵŚŽůŝĂĚĂƵ ůƵĚŝĂŶƚ ǇŵƵŶĞĚŽů͘ 'ǁŶĂĞĚ ϭϯ͕ϭϭϵ ǇŵŚŽůŝĂĚ ƚƌǁǇ͛ƌ Canolfan Gysylltu yn 2012/13. Dangosodd arolwg o fodlonrwydd cwsmeriaid gyda thrin galwadau bod ϵϳй ŽŚŽŶǇŶƚ ŶĂŝůů Ăŝ͛Ŷ ĨŽĚůŽŶ ŶĞƵ͛Ŷ ĨŽĚůŽŶ ŝĂǁŶ Ăƌ ƐƵƚ Ǉ ĚĞůŝǁǇĚ ą͛Ƶ hymholiad.

0 6.1 Wynebodd y Cyngor bwysau sylweddol eto yn ystod 2012-13 i leihau costau o ganlyniad i ostyngiadau mewn gwariant cyhoeddus yn genedlaethol. Ar yr un pryd â cheisio ateb yr her hon, datblygwyd strategaethau cyllideb a alluogodd inni gymryd golwg tymor hwy a gwireddu ymrwymiadau polisi allweddol fel gwelliannau ffordd a Rhaglen Adeiladu Ysgolion yr 21ain Ganrif. Sefydlwyd strwythur cyflogau a graddau newydd a gwnaed cyfran gyntaf setliadau cyflog cyfartal. Daliwyd i wneud arbedion effeithlonrwydd gan gyflawni £1.5m yn ystod y flwyddyn (£6.4m cronnus dros bum mlynedd) gydag £8.6m ychwanegol yn yr arfaeth am y cyfnod 2013-14 i 2015-16 (er ein bod yn rhagweld y bydd angen i ni wneud arbedion ar ben hyn). Bu modd i ni gyllido rhaglen gyfalaf gyfredol (a fydd, yn ei thro, yn helpu inni leihau costau yn y dyfodol). 6.2 Yn ogystal â’r gostyngiad gwirioneddol mewn grantiau a ddaeth oddi wrth Lywodraeth Cymru, daliodd chwyddiant prisiau i effeithio ar rychwant eang o feysydd gwasanaeth. Mae pwysau demograffig, yn enwedig poblogaeth sy’n heneiddio yn Sir Benfro, yn her barhaol ac nid yw’r galw am wasanaethau gofal cymdeithasol yn dangos unrhyw arwyddion o leihau. Cynyddodd gwariant crynswth ar wasanaethau gofal cymdeithasol oedolion dros 4.6% i £58.5m yn 2012-13, mewn cymhariaeth â gwariant crynswth o £55.9m yn 2011-12. Talwyd ffïoedd preswyl ar gyfer 2011-12 a 2012-13 erbyn hyn. Trwy ddal i adeiladu ar yr arbediadau a wnaed mewn blynyddoedd blaenorol, bu modd i’r Cyngor ateb yr heriau hyn ac aros yn fras o fewn ei gyllidebau cymeradwy.

6.3 Mae’r tablau canlynol yn rhoi golwg dros wariant yn ystod 2012-13. Seiliwyd y wybodaeth ar ein Datganiad Cyfrifon, sydd ar gael ar ein gwefan (www.sir-benfro.gov.uk). Yn y tablau, yr amcangyfrif gwreiddiol yw’r gyllideb a gymeradwyodd y Cyngor am y ﬂwyddyn ariannol (1af Ebrill – 31ain Mawrth). Caiff yr amcangyfrif diwygiedig ei benderfynu ym mis Hydref gyda’r gwir wariant yn cael ei benderfynu ar ôl diwedd y ﬂwyddyn ariannol. Clustnodwyd y dreth gyngor ychwanegol a dderbyniwyd i gyllido buddsoddiad cyfalaf.

6.5 Buddsoddiad Cyfalaf – buddsoddiad cyfalaf yw’r arian a wariwyd ar adeiladu a gwella adeiladau, isadeiledd ac asedau eraill. Caiff gwariant ar y rhaglen fuddsoddi cyfalaf a chyllid ar gyfer 2012-13 ei grynhoi isod, gan ddangos y sefyllfa yn 2011-12 at ddibenion cymharu. Lle bu oediadau, treiglwyd y prosiectau a’r cyllid cysylltiedig ymlaen i ﬂynyddoedd a ddaw. Tabl B: Buddsoddiad Cyfalaf

Isadran y Gwasanaeth

6.4 Treth y Cyngor a Gwariant Cyllidol – eto pennodd y Cyngor y dreth gyngor isaf (cydran y cyngor sir) yng Nghymru (£719.93 am eiddo Band D), cynnydd o 1.7% ar y ﬂwyddyn ﬂaenorol, ac arhosodd yn fras yn unol â’i gyllideb gyllidol ddiwygiedig. Mae Tabl A yn crynhoi sut y gwariwyd eich arian, faint o grant heb fod yn benodol i wasanaeth (grant cynnal refeniw) a dderbyniwyd, cyfran yr incwm a glustnodwyd gan Lywodraeth Cymru o gronfa’r ardreth annomestig a faint o arian a godwyd oddi ar dalwyr y dreth gyngor. Lle derbyniodd gwasanaeth incwm o grantiau penodol i’w priodoli i’r gwasanaeth hwnnw, neu o ffïoedd a thaliadau (er enghraifft parcio), tynnwyd y symiau hyn oddi ar gost grynswth y gwasanaeth.

Tabl A: Crynodeb o’r Gwariant Cyllid Clir 2012 – 2013

Gwasanaeth Gwasanaethau Plant Gwasanaethau Cymdeithasol Oedolion Cronfa Gyffredinol Tai Gwasanaethau Priffyrdd a Chludiant Diwylliant, yr Amgylchedd a Chynllunio 'ǁĂƐĂŶĂĞƚŚĂƵ ŝ͛ƌ ǇŚŽĞĚĚ Craidd Corfforaethol a Democrataidd Costau Heb Eu Dosbarthu Gwasanaethau Llys Cost Glir Gwasanaethau Ardollau Llog ac Incwm o Fuddsoddiad Costau Codi Cyfalaf Cyfanswm Gwariant Clir Cyllidwyd trwy: Grant Cynnal Cyllid Trethi Annomestig Cenedlaethol Treth y Cyngor Cyfanswm Cyllid

Gwir Amcangyfrif Amcangyfrif Wariant Gwreiddiol Diwygiedig 2011 - 2012 2012 - 2013 2012 - 2013 £000 £000 £000 96,542 97,884 97,941 38,671 38,116 40,887 1,516 1,651 1,658 10,525 10,351 10,466 24,681 25,104 24,713 1,762 1,739 1,782 2,890 3,356 3,060 (439) (520) (1,390) 182 171 186 176,330 177,852 179,303 6,788 6,965 6,964 (1,386) (1,400) (1,093) 15,223 14,571 13,089 196,955 197,988 198,263 (132,368) (27,561) (37,977) (197,906)

(128,316) (31,765) (37,907) (197,988)

Gwir Wariant 2012 - 2013 £000 97,764 40,680 1,451 10,546 24,479 1,778 3,077 (1,024) 206 178,957 6,964 (1,113) 13,404 198,212

Addysg Y Gwasanaethau Cymdeithasol Priffyrdd a Chludiant HRA Tai Cronfa Gyffredinol Tai Diwylliant a Gwasanaethau Cysylltiedig Cynllunio a Datblygu Gwasanaethau Amgylcheddol Gwasanaethau Corfforaethol Cyfanswm Gwariant Cyllidwyd trwy: Benthyca Grantiau Cyfalaf a Chyfraniadau Derbyniadau Cyfalaf a͛ƌ Gronfa Gyfalaf Adnoddau wrth Gefn a Glustnodwyd Cyfanswm Cyllid

Gwir Amcangyfrif Amcangyfrif Gwir Wariant Gwreiddiol Diwygiedig Wariant 2011 - 2012 2012 - 2013 2012 - 2013 2012 - 2013 £000 £000 £000 £000 11,487 8,047 7,636 5,806 32 528 533 184 11,377 16,320 12,807 8,914 7,224 5,697 5,908 5,778 2,368 5,160 4,343 1,628 382 3,315 1,838 1,207 1,767 3,432 3,718 2,385 2,582 2,653 1,598 752 2,514 4,379 4,258 3,159 39,733 49,351 42,639 29,813 (4,170) (18,330) (9,531) (7,702) (39,733)

(17,244) (24,127) (1,001) (7,159) (49,531)

(17,319) (19,611) (550) (5,159) (42,639)

(9,115) (16,147) (2,644) (1,907) (29,813)

6.6 Tai’r Cyngor – ‘gwarchodwyd’ cyllid gwasanaeth tai’r cyngor, gyda thenantiaid yn talu am y gwasanaeth trwy eu rhenti. I gydnabod yr hinsawdd economaidd, cymeradwywyd cynnydd o 2% yn y rhenti ar gyfer 2012-13, mewn cymhariaeth â chanllaw rhent cymeradwy Llywodraeth Cymru o 5.6%. Mae rhyw 70% o gwsmeriaid Sir Benfro’n derbyn ad-daliadau i gynorthwyo gyda thaliadau rhent.

(128,316) (31,765) (38,290) (198,371)

6.7 Caiff costau cynnal ac incwm blynyddol tai’r cyngor eu crynhoi isod:

Tabl C: Tai’r Cyngor

Y Cyfrif Cyllid Tai (HRA) Gwariant Rheoli, Cynnal a Chadw a Gwella Cymhorthdal Negyddol Costau Codi Cyfalaf Arall Cyfanswm Gwariant Cyllidwyd trwy: Incwm Rhenti ʹ Cartrefi Arall Cyfanswm Incwm

Gwir Wariant 2011 - 2012 £000

Amcangyfrif Gwreiddiol 2012 - 2013 £000

Amcangyfrif Diwygiedig 2012 - 2013 £000

Gwir Wariant 2012 - 2013 £000

12,379 6,075 430 129 19,013

12,521 6,280 409 237 19,447

12,579 6,161 418 235 19,393

12,597 6,161 397 227 19,382

(18,038) (975) (19,013)

(18,351) (1,096) (19,447)

(18,310) (1,083) (19,393)

(18,315) (1,067) (19,382)

6.8 Caiff buddsoddiad cyfalaf sydd ei angen i wella ein tai ei gyllido trwy gyfraniad rhenti, derbyniadau cyfalaf o werthu tai a’r grant lwfans gwaith trwsio sylweddol a ddaw oddi wrth Lywodraeth Cymru. Mae derbyn y grant yn dibynnu ar fod y Cyngor yn cyrraedd Safon Ansawdd Tai Cymru, a gyrhaeddodd ym mis Mawrth 2013. Diwygiwyd y cynllun busnes HRD ar gyfer 2013-14 a’i gyﬂwyno eto i Lywodraeth Cymru i ategu’r cynnig am grant ychwanegol sydd ei angen i gynnal y safon a gwneud mwy o welliannau.

7.1 Agwedd bwysig ar ein gwaith yw ystyried effaith ein camau arfaethedig o ran yr agendâu cydraddoldeb a chynaliadwyedd. Mae’n helpu i ni benderfynu sut allem ddefnyddio ein hadnoddau i’r eithaf yn ogystal â sut orau i liniaru unrhyw effeithiau negyddol ar unrhyw un o’r nodweddion gwarchodedig sy’n deillio o’n gwaith. 7.2 Defnyddiwyd ein teclyn Asesu Effaith Cyfannol i asesu gallu ein Cynllun Gwella 2012 – 2013 i beri effaith. Darganfu’r asesiad bod effeithiau cadarnhaol ar y rhan fwyaf o’r nodweddion gwarchodedig gydag oedran, rhyw ac anabledd yn digwydd amlaf. Roedd yr effaith ar adleoli’r rhywiau, cyfeiriadedd rhywiol a phriodas yn ddiduedd i bob diben. Ni nododd yr asesiad unrhyw gamau gweithredu oedd yn debygol o beri effaith negyddol. 7.3 Nid yw’r Adolygiad Gwella hwn yn pennu unrhyw bolisïau na threfnau newydd ac, felly, nid oedd angen mesur effaith yr Adolygiad ei hun ar gydraddoldeb. Fodd bynnag, dadansoddwyd cynnydd (gan gynnwys diffyg cynnydd) ar y camau gweithredu yn yr Adolygiad. Dengys hyn nad yw’r ffordd y gweithredwyd y Cynllun Gwella wedi cael unrhyw effeithiau negyddol. 7.4 Cyhoeddwyd ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol yn union cyn dechrau blwyddyn 2012 – 2013. Amlinellodd hwn sut fyddwn yn cyﬂawni ein dyletswyddau dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010. Mae modd crynhoi’r dyletswyddau hyn fel dileu anffafriaeth, gwella cyﬂe cyfartal a meithrin cysylltiadau cymunedol da.

7.5 Mae’n ddyletswydd arnom i gyflwyno adroddiad manwl ar gydraddoldeb a byddwn yn gwneud hyn cyn mis Mawrth 2014. Crynodeb yw’r canlynol o’r gwaith a orffennwyd gennym yn ystod y flwyddyn. 7.6 Er mwyn dileu posibilrwydd anffafriaeth, gweithredwyd Statws Unigol ar draws y gweithlu. Y nod oedd cael strwythur cyflogau teg a fforddiadwy sy’n rhoi cyflog cyfartal am waith o werth cyfartal. Roedd hwn yn ddarn o waith sylweddol a chymhleth a roddodd sylw i bosibilrwydd gogwydd o ran rhyw yn ein strwythur cyflogau blaenorol. 7.7 Mae dogfen yr Adolygiad hwn yn cynnwys manylion amrywiaeth eang o weithgareddau a hyrwyddodd gyfle cyfartal yn ystod y flwyddyn. Roedd enghreifftiau’n cynnwys cael cymorth ariannol ar gyfer y siop un alwad camdriniaeth deuluol a defnyddio cyfarfodydd cynhadledd amlasiantaethol asesu peryglon yn amlach i gefnogi dioddefwyr camdriniaeth. Gwellwyd cyrhaeddiad plant sipsiwn a chrwydriaid a gwnaethom yn well na chyfartaledd Cymru o ran cyrsiau a ddilynwyd gan bobl sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol. Gwnaethom nifer o welliannau i ofal cymdeithasol oedolion a phlant a rhoddwyd sylw i rwystrau oherwydd oedran. Rydym hefyd wedi lansio llyfryn cwynion ynghylch gofal cymdeithasol a luniwyd at ddefnydd cwsmeriaid gydag anableddau dysgu er mwyn sicrhau bod holl gwsmeriaid yn cael y broses hon yn hygyrch a dealladwy. 7.8 Gwnaethom nifer o bethau i feithrin cysylltiadau da yn ein cymunedau yn ystod y flwyddyn. Rydym wedi penodi cydgysylltydd cydlynu cymunedol sy’n gweithio ar hyd a lled Sir Benfro a Sir Gâr. Mae’r penodiad wedi cynyddu ein gallu i wneud gwaith yn y maes hwn. 7.9 Ym mis Rhagfyr 2012, dathlwyd Diwrnod Rhyngwladol Pobl gydag Anableddau'r Cenhedloedd Unedig; denodd yr achlysur fwy na 300 o bobl. Rhoddodd mwy na 30 grŵp wybodaeth a chyngor ac roedd sgyrsiau ac arddangosiadau hefyd. Er enghraifft, rhoddodd BikeMobility Sir Benfro gyfleoedd dan oruchwyliaeth i bobl roi cynnig ar seiclo. Roedd pobl anabl yn ymwneud â chynnal yr achlysur a darparodd rhai o’n cleientiaid gofal cymdeithasol oedolion arlwy. Rydym hefyd wedi cynnal arddangosfa gelfyddyd arbennig gan grŵp o bobl gydag anableddau dysgu yng nghyntedd neuadd y sir yn arddangos doniau aelodau Rhoi Pobl Sir Benfro’n Gyntaf.

7.10 Gwellwyd ein ffordd o ymwneud â grwpiau’n cynrychioli buddiannau pobl sy’n rhannu un neu fwy o’r nodweddion gwarchodedig dan y Ddeddf. Enghreifftiau oedd grwpiau cymunedol a grŵp Hunaniaeth o ran Rhywedd seiliedig yn Sir Benfro. 7.11 Gwellwyd nifer o’n prosesau mewnol mewn ymateb i ddyletswyddau Deddf Cydraddoldeb 2010, a ddaeth i rym ar ddechrau’r flwyddyn. Ail-lansiwyd hyfforddiant cydraddoldeb staff ac adolygwyd y broses a ddefnyddiwyd gennym at wneud asesiadau o effaith debygol cynlluniau a strategaethau sylweddol, fel y Cynllun Cyfun Unigol a newidiadau arfaethedig i’r gyfundrefn fudd-daliadau. Rydym hefyd wedi gorffen gwaith arolygu’r gweithlu ar gyfer yr adroddiad cydraddoldeb blynyddol, a gynhyrchwyd gennym ar ddiwedd y flwyddyn. 7.12 Yr allwedd i wneud twf yn gynaliadwy yn Sir Benfro yw ystyried effeithiau tebygol penderfyniadau ar genedlaethau a ddaw. Mae bron bopeth a wnawn yn effeithio ar gynaliadwyedd a thrafodwyd y rhain eisoes yn yr Adolygiad. Enghreifftiau yw’r gwaith a wnawn i leihau allyriadau nwyon tŷ gwydr, hybu lleihau gwastraff a gwella sut gaiff gwastraff ei drin, ein gwaith gydag ysgolion ar ymwybyddiaeth o gynaliadwyedd yn ogystal â gwella sgiliau ac iechyd. Mae ein hagwedd at ddatblygu cynaliadwy’n derbyn nad oes modd cyflawni hyn heb fynd i’r afael â thlodi hefyd. Fel y dangoswyd yn Adran 2 y ddogfen hon, mae ein hadroddiad ar berfformiad gyferbyn â’n Hamcan Gwella lles yn disgrifio sut ydym ni a chyrff eraill yn cyfrannu at yr agenda pwysig hwn. 7.13 Ym mis Mawrth 2013, mabwysiadwyd Cynllun Cyfun Unigol Sir Benfro 2013 – 2018. Mae’r Cynllun yn cyflwyno gweledigaeth gynaliadwy o ddyfodol Sir Benfro. Rydym yn defnyddio’r Cynllun i ysbrydoli ein syniadau ar sut fyddwn yn cynllunio a chyflenwi gwasanaethau.

0 0 0

8.1 Edrychodd yr Adolygiad hwn yn ôl ar ein cynnydd yn ystod 2012 – 2013. Tra gallwn fod yn fodlon at ei gilydd ar y cynnydd a wnaethom gyferbyn â’n hamcanion arfaethedig, mae’n amlwg nad yw ein taith wella eto’n gyﬂawn. 8.2 Rydym wedi buddsoddi ymdrech sylweddol mewn gwneud iawn am y diffygion yn ein trefniadau diogelu. Rydym wedi mewnosod y newid angenrheidiol yn niwylliant ein sefydliad. Byddwn yn dal i gryfhau ein trefniadau llywodraethu fel bod gan y cyhoedd hyder ynom fel sefydliad.

8.5 Er ein bod yn hyderus y byddwn yn gwneud yr arbedion gofynnol, yr her yw lliniaru, hyd y bo modd, unrhyw effeithiau negyddol ar gyﬂenwi gwasanaethau. Mae hyn yn dod yn fwyfwy anodd. Er enghraifft, rydym eisoes wedi gwneud cryn arbedion ‘swyddfa gefn’ yn y blynyddoedd diwethaf. Bellach, mae’n edrych yn anochel y bydd angen i ni edrych y tu hwnt i’r swyddfa gefn. Nid yw hynny’n dweud y bydd y toriadau’n arwain o angenrheidrwydd at leihau gwasanaethau ymhob maes. Fodd bynnag, gallwn ddweud gyda pheth sicrwydd y bydd yr Awdurdod yn edrych yn wahanol iawn yn y dyfodol.

8.3 Rhagwelwn y bydd heriau ariannol sylweddol i’r Awdurdod yn y blynyddoedd a ddaw. Rydym eisoes yn ymrwymo i sicrhau arbedion o £8.6 miliwn dros gyfnod o dair blynedd. Rydym bellach wrthi’n asesu sut allem gyﬂawni arbedion ar ben hynny. 8.4 Hyd yn hyn bu modd i ni ymgorffori’r gostyngiadau mewn gwariant cyhoeddus yn genedlaethol, yn bennaf trwy symleiddio ein prosesau a thrwy reoli swyddi gwag yn effeithiol. Rydym wedi dechrau gwneud rhai penderfyniadau anodd ar gyﬂenwi gwasanaethau ac mae’n amlwg y bydd angen i ni barhau gyda’r broses hon er mwyn cyrraedd cyllideb fantoledig yn 2015 – 2016

$)!

Ailalluogi Allyriadau carbon Archwiliad Cyhoeddus Arolygiaeth Gofal a Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru Biowastraff a wahanwyd yn y tarddle Bwrdd Gweinidogol Sir Benfro

Helpu pobl adennill eu hannibyniaeth a byw gartref. ŵĐĂŶŐǇĨƌŝĨ Ž ŐǇĨĂŶƐǁŵ ĐĂƌďŽŶ ĚĞƵŽĐƐŝĚ͕ ŶĞƵ Ğŝ ŐǇǁĞƌƚŚ͕ ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů Ğŝ gynhyrchu gan unigolyn, sefydliad, achlysur neu gynnyrch. Proses lle bydd ArolygydĚ ǇŶůůƵŶŝŽ͛Ŷ ĂƌĐŚǁŝůŝŽ ĐǇŶůůƵŶ ĚĂƚďůǇŐƵ ůůĞŽů ŝ ďƌŽĨŝ Ă Ǉǁ͛Ŷ ŐĂĚĂƌŶ͘ ǇŵĂ͛ƌ ĐĂŵ ŽůĂĨ ŽŶĚ ƵŶ ǁƌƚŚ ĨĂďǁǇƐŝĂĚƵ ĐǇŶůůƵŶ ĚĂƚďůǇŐƵ ůůĞŽů. AGGCC ʹ ŽƌĨĨ ƐǇ͛Ŷ ƌŚĞŽůĞŝĚĚŝŽ ĐǇĨůĞŶǁŝ ŐǁĂƐĂŶĂĞƚŚĂƵ ďůǇŶǇĚĚŽĞĚĚ ĐǇŶŶĂr a chymdeithasol yng Nghymru. 'ǁĂƐƚƌĂĨĨ ƉǇĚƌĂĚǁǇ Ǉǁ ŚǁŶ ƐǇ͛Ŷ ŐĂůůƵ ĐĂĞů Ğŝ ŐĂƐŐůƵ Ăƌ ǁĂŚąŶ ŝ ǁĂƐƚƌĂĨĨ ĂƌĂůů ŶĞƵ ĚĚĞƵŶǇĚĚ ĂŝůŐǇůĐŚĂĚǁǇ͘ hŶ ĞŶŐŚƌĂŝĨĨƚ Ǉǁ͛ƌ ďŝŶŝĂƵ ŐǁĂƐƚƌĂĨĨ ďǁǇĚ ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů eu casglu bob wythnos o fwyafrif llethol eiddo ac adeiladau Sir Benfro. WĂŶĞů Ž ĂƌďĞŶŝŐǁǇƌ Ă ďĞŶŽĚǁǇĚ ŐĂŶ >ǇǁŽĚƌĂĞƚŚ ǇŵƌƵ ŝ ŽƌƵĐŚǁǇůŝŽ͛ƌ ŐǁĂŝƚŚ Ă wnaed gennym i wella ein harferion diogelu.

Cyfnod Allweddol 2. Blwyddyn 6, sef blwyddyn derfynol ysgol gynradd. Mae ĚŝƐŐǇďůŝŽŶ ŶĂŝůů Ăŝ͛Ŷ ϭϬ ŶĞƵ͛Ŷ ϭϭ ŽĞĚ. Cyfnod Allweddol 3. Blwyddyn 9, blwyddyn ganol ysgol uwchradd. Mae CA3 ĚŝƐŐǇďůŝŽŶ ŶĂŝůů Ăŝ͛Ŷ ϭϯ ŶĞƵ͛Ŷ ϭϰ ŽĞĚ. Consortiwm Consortiwm Awdurdodau Lleol Cymru (CALlC). Fforwm llywodraeth leol Cymru Awdurdodau Lleol ar ddatblygu a rhannu arferion gorau wrth reoli asedau eiddo yn y sector Cymru cyhoeddus. Cyfarwyddeb WŽůŝƐŝ ŐǁĂƌĐŚŽĚ ŶĂƚƵƌ Ǉƌ hŶĚĞď ǁƌŽƉĞĂŝĚĚ͘ DĂĞ͛Ŷ ĐǇŶŶǁǇƐ ƌŚǁǇĚǁĂŝƚŚ Ž Cynefinoedd yr UE safleoedd gwarchodedig a mesurau i warchod rhywogaethau unigol. ǇŵĂ͛ƌ ĐǇŶůůƵŶ ƚƌŽƐĨǁĂŽů Ăƌ ŐǇĨĞƌ ^ŝƌ ĞŶĨƌŽ ĂĐ ŵĂĞ͛Ŷ ĐǇĨůǁǇŶŽ ƐƵƚ ĨǇĚĚ ƉƌŝĨ Cynllun ĂƐŝĂŶƚĂĞƚŚĂƵ͛ƌ ƐĞĐƚŽƌĂƵ ĐǇŚŽĞĚĚƵƐ Ă ŐǁŝƌĨŽĚĚŽů ǇŶ ĐǇĚǁĞŝƚŚŝŽ ŝ ǁĞůůĂ ĂŶƐĂǁĚĚ Cymunedol bywyd. Cynllun Cymydog Rhaglen i gynorthwyo trigolion lleol hybu a rheoli gweithgaredd gwirfoddol yn eu hardaloedd. Da ĞŶŐǇƐ ŚǁŶ ƐƵƚ ǇĚǇŵ ǇŶ ďǁƌŝĂĚƵ ŐǁĞůůĂ ĞŝŶ ŐǁĂƐĂŶĂĞƚŚĂƵ͘ DĂĞ͛Ŷ ŐǇŶůůƵŶ Cynllun Gwella statudol gofynnol dan Fesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2009. DĂĞ ŚǁŶ ǇŶ ŐǇƚƵŶĚĞď ĐǇĨƌĞŝƚŚŝŽů ƐǇ͛Ŷ ĨĨƵƌĨŝo rhan o ganiatâd cynllunio. Mae Cytundeb Adran ĚƌĂŶ ϭϬϲ ǇŶ ŵǇŶŶƵ ďŽĚ ĚĂƚďůǇŐǁǇƌ ǇŶ ƚĂůƵ Ăŵ ŶĞƵ͛Ŷ ŐǁŶĞƵĚ ŐǁĂŝƚŚ ŝ 106 ddarparu tai fforddiadwy neu'n darparu cyllid ychwanegol ar gyfer gwasanaethau. Y ganran sy͛Ŷ ĐǇĨůĂǁŶŝ͛ƌ ƐĂĨŽŶ ĚĚŝƐŐǁǇůŝĞĚŝŐ ǇŶ Ǉ 'ǇŵƌĂĞŐ ŶĞƵ͛ƌ ^ĂĞƐŶĞŐ ;ŝĂŝƚŚ Dangosydd gyntaf), Mathemateg a Gwyddoniaeth yng Nghyfnod Allweddol 1-3 a TGAU pynciau craidd Gradd C o leiaf yng Nghyfnod Allweddol 4. Casgliad yw hwn o gyfrifon lefel uchel am flwyddyn ariannol. Cyfrifyddion y Datganiad Cyfrifon Sefydliad Siartredig ǇůůŝĚ ǇŚŽĞĚĚƵƐ Ă͛ƌ ĂƚŐĂŶŝĂĚ ƌĨĞƌŝŽŶ ǇĨƌŝĨǇĚĚƵ ǇŵĞƌĂĚǁǇ ĐǇƐǇůůƚŝĞĚŝŐ ƐǇ͛Ŷ ĚŝĨĨŝŶŝŽ ĨĨƵƌĨ Ă ĐŚǇŶŶǁǇƐ Ǉ ĐǇĨƌŝĨŽŶ. DĂĞ͛ƌ ƚĞƌŵ ŚǁŶ ǇŶ ĚŝƐŐƌŝĨŝŽ͛ƌ ŐǁĂƐĂŶĂĞƚŚĂƵ Ă ƉŚƌŽƐĞƐĂƵ Ă ƐĞĨǇĚůǁǇĚ ŐĞŶŶǇŵ ŝ Diogelu amddiffyn plant ac oedolion diamddiffyn rhag esgeulustod neu gamdriniaeth gorfforol a rhywiol. Arolygiaeth Ei Mawrhydi dros Addysg a Hyfforddiant yng Nghymru. Ei diben yw Estyn archwilio ansawdd a safonau addysg a hyfforddiant yng Nghymru. Trefniant rhwng darparwyr addysg i gynyddu dewis y cymwysterau sydd ar gael Ffederasiwn ŝ ďŽďů ŝĨĂŶĐ͘ zŶ ^ŝƌ ĞŶĨƌŽ ŵĂĞ͛ƌ ƉƌŽƐŝĞĐƚ ŚǁŶ ǇŶ ŐŽĨǇŶ ďŽĚ ǇƐŐŽůŝŽŶ ůůĞŽů Ă ŚŽůĞŐ ^ŝƌ ĞŶĨƌŽ͛Ŷ ĐǇĚŐǇƐǇůůƚƵ ĚĂƌƉĂƌŝĂĞƚŚ ƌŚĂŝ ĐǇƌƐŝĂƵ. Grant Cyfleusterau 'ƌĂŶƚ ƐǇĚĚ Ăƌ ŐĂĞů ŝ ĂĚĚĂƐƵ ĐĂƌƚƌĞĨ ƉŽďů ƐǇ͛Ŷ ďǇǁ ŐǇĚĂŐ ĂŶĂďůĞĚĚ͘ ŶŐŚƌĂŝĨĨƚ Ž͛ƌ ŝ͛ƌ ŶĂďů ŐǁĂŝƚŚ ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů Ğŝ ŐǇůůŝĚŽ Ǉǁ ǇĐŚǁĂŶĞŐƵ ĐĂǁŽĚǇĚĚ ŐǇĚĂ ŵǇŶĞĚŝĂĚ Ăƌ Ǉ ŐǁĂƐƚĂĚ͘ CA2

100

Gwasanaeth Cerbyd y Dref Gwastraff trefol 'ǁƌĞƐ Ă WŚǄĞƌ Cyfunedig

Menter Gymdeithasol Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2009 Oedi wrth drosglwyddo gofal Plant dan ofal POVA Sgôr pwyntiau ar gyfartaledd Swyddfa Archwilio Cymru Tai fforddiadwy Taliadau uniongyrchol Targed dargyfeirio deunydd pydradwy o dirlenwi Timau Adnoddau Cymunedol Trothwy lefel dau Trydan glân Y Cyngor Prydeinig

'ǁĂƐĂŶĂĞƚŚ ŐĂůǁ Ăŵ ŐůƵĚŝĂŶƚ Ăƌ ŐǇĨĞƌ ƉŽďů ŽĞĚƌĂŶŶƵƐ ĂĐ ĂŶĂďů ƐǇ͛Ŷ Ğŝ ĐŚĂĞů ǇŶ anodd defnyddio gwasanaethau bws. Gwastraff ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů Ğŝ ŐĂƐŐůƵ͛Ŷ ƵŶŝŽŶŐǇƌĐŚŽů Ž ŐĂƌƚƌĞĨŝ͕ ŵĞǁŶ ƐĂĨůĞŽĞĚĚ amwynder dinesig, o finiau sbwriel neu drwy lanhau strydoedd. DĂĞ ŐǁƌĞƐ Ă ƉŚǄĞƌ ĐǇĨƵŶĞĚŝŐ ; ,WͿ ǇŶ ĐǇĨƵŶŽ ĐǇŶŚǇƌĐŚƵ ŐǁƌĞƐ Ă ƉŚǄĞƌ (trydan) defnyddiadwy mewn un broses eĨĨĞŝƚŚůŽŶ͘ DĂĞ ŐǁƌĞƐ Ă ƉŚǄĞƌ ĐǇĨƵŶĞĚŝŐ ǇŶ ĐǇŶŚǇƌĐŚƵ ƚƌǇĚĂŶ Ăƌ Ǉƌ ƵŶ ƉƌǇĚ ą ĚĂů ŐǁƌĞƐ ĚĞĨŶǇĚĚŝĂĚǁǇ ƐǇ͛Ŷ ĐĂĞů ei gynhyrchu wrth wneud hyn. ^ĞĨǇĚůŝĂĚ ƐǇ͛Ŷ ĂŶĞůƵ Ăƚ ŐǇƌƌĂĞĚĚ ĂŵĐĂŶŝŽŶ ĐǇŵĚĞŝƚŚĂƐŽů ŶĞƵ ĂŵŐǇůĐŚĞĚĚŽů ǇŶ ogystal â (ac weithiau yn lle) elw ariannol. ĞĚĚĨǁƌŝĂĞƚŚ ǇŶƵůůŝĂĚ ĞŶĞĚůĂĞƚŚŽů ǇŵƌƵ ƐǇ͛Ŷ ƉĞŶŶƵ ƐƵƚ ĚĚǇůĂŝ ĂǁĚƵƌĚŽĚĂƵ ůůĞŽů ǁĞůůĂ ĞƵ ŐǁĂƐĂŶĂĞƚŚĂƵ͕ ǇŶ ŽŐǇƐƚĂů ą ďŽĚ ǇŶ ƐĂŝů ŐǇĨƌĞŝƚŚŝŽů ŝ͛ƌ ǇŶůůƵŶ Cyfun Unigol. DĂĞ ŚǇŶ ǁĞŝƚŚŝĂƵ͛Ŷ ĚǁǇŶ Ǉƌ ĞŶǁ ďůŽĐŝŽ ŐǁĞůǇĂƵ͘ 'Ăůů ĚĚŝŐǁǇĚĚ ƉĂŶ ĨŽ ƌŚǇǁƵŶ wedi bod yn yr ysbyty a heb fod angen gwasanaethau meddygol mwyach, ond bod angen gwasanaethau ychwanegol yn bodoli cyn gallu mynd adref. Ein ĐǇĨƌŝĨŽůĚĞď Ŷŝ͛Ŷ Ăŵů Ǉǁ ƐŝĐƌŚĂƵ ďŽĚ Ǉ Őwasanaethau hyn yn bodoli. WůĂŶƚ Ǉ ŵĂĞ͛ƌ ǇŶŐŽƌ ǁĞĚŝ ĐǇŵƌǇĚ ĚĂŶ Ğŝ ŽĨĂů͘ ĂŝĨĨ ƉůĂŶƚ ĚĂŶ ŽĨĂů ĞƵ ĚŽĚŝ ŶĂŝůů Ăŝ ŐǇĚĂ ŐŽĨĂůǁǇƌ ŵĂĞƚŚ ŶĞƵ ƌŝĞŶŝ ŵĂďǁǇƐŝĂĚŽů͘ &ŽĚĚ ďǇŶŶĂŐ͕ ŵĂĞ͛ƌ ǇŶŐŽƌ ǇŶ cadw cyfrifoldeb cyfreithiol dros eu lles (enw hyn yw rhianta corfforaethol). Protection of Vulnerable Adults

Mesur o ganlyniadau TGAU disgyblion neu gymwysterau seiliedig ar waith. z ƐĞĨǇĚůŝĂĚ ƐǇ͛Ŷ ĂƌĐŚǁŝůŝŽ ĞŝŶ ĐǇůůŝĚ ĂĐ ǇŶ ĞŝŶ ĐǇŶŐŚŽƌŝ Ăƌ ƐƵƚ ŝ ǁella cyfundrefnau a phrosesau. hŶƌŚǇǁ ĚĂŝ ;Ğ͘Ğ͘ Ăƌ ƌĞŶƚ͕ ŝ͛ǁ ƉƌǇŶƵ͕ ŶĞƵ ŝ͛ǁ ƌŚĞŶƚƵ ŶĞƵ ďƌǇŶƵ͛Ŷ ƌŚĂŶŶŽůͿ ƐǇĚĚ Ăƌ ŐĂĞů Ăŵ ůĂŝ ŶĂ ƉŚƌŝƐŝĂƵ͛ƌ ĨĂƌĐŚŶĂĚ. dĂůŝĂĚĂƵ ŝ ďŽďů ŶĞƵ ďǁǇ ďǇŶŶĂŐ ƐǇ͛Ŷ ŐŽĨĂůƵ ĂŵĚĂŶǇŶƚ ĨĞů ĞƵ ďŽĚ ǇŶ Őallu prynu gwasanaethau gofal drostynt eu hunain. dĂƌŐĞĚĂƵ ƐƚĂƚƵĚŽů Ǉǁ͛ƌ ƌŚĂŝŶ ƐǇ͛Ŷ ƉĞŶŶƵ Ɛǁŵ ŵǁǇĂĨ Ǉ ŐǁĂƐƚƌĂĨĨ ƉǇĚƌĂĚǁǇ Ǉ ŵĂĞ ŵŽĚĚ Ğŝ ǁĂƌĞĚ ŵĞǁŶ ƐĂĨůĞŽĞĚĚ ƚŝƌůĞŶǁŝ͘ DĂĞ͛ƌ ƚĂƌŐĞĚĂƵ͛Ŷ ďĞƌƚŚŶĂƐŽů ŝ holl awdurdoĚĂƵ ǇŶ Ǉ ĞǇƌŶĂƐ hŶĞĚŝŐ͘ ĚŶŽĚĚĂƵ EĂƚƵƌŝŽů ǇŵƌƵ ƐǇ͛Ŷ ŐǁĞŝŶǇĚĚƵ͛ƌ ĐǇŶůůƵŶ ǇŶŐ EŐŚǇŵƌƵ. dŝŵĂƵ Ǉǁ͛ƌ ƌŚĂŝŶ ƐǇ͛Ŷ ĚŽĚ ą ƉŚŽďů Ăƚ Ğŝ ŐŝůǇĚĚ ƐǇ͛Ŷ ŐǁĞŝƚŚŝŽ ŵĞǁŶ gwasanaethau gofal sylfaenol fel therapyddion galwedigaethol, gweithwyr cymdeithasol a nyrsys. DĞƐƵƌ Ž ŐǇƌŚĂĞĚĚŝĂĚ ƐǇ͛Ŷ ǇƐƚǇƌŝĞĚ ĐǇƌŚĂĞĚĚŝĂĚ ŐĂůǁĞĚŝŐĂĞƚŚŽů Ă d' h ǇŶ ĨƌĂƐ cywerth â 5 TGAU graddau A ʹ C. ĂŝĨĨ ƚƌǇĚĂŶ ŐůąŶ Ğŝ ŐǇŶŚǇƌĐŚƵ Ž ǁƌĞƐ Ă ƉŚǄĞƌ ĐǇĨƵŶĞĚŝŐ ĂƌĚǇƐƚŝĞĚŝŐ Ž ƐĂĨŽŶ gyda hyd at 43% yn llai o allyriadau CO2 na dulliau cynhyrchu traddodiadol. ŽƌĨĨ ƐƚĂƚƵĚŽů Ǉǁ͛ƌ ǇŶŐŽƌ WƌǇĚĞŝŶŝŐ ƐǇ͛Ŷ ĂŶĞůƵ Ăƚ ŚǇƌǁǇĚĚŽ ĐǇƐǇůůƚŝĂĚĂƵ diwylliannol a dealltwriaeth o wahanol ddiwylliannau rhwng pobl a phobloedd y Deyrnas Unedig a gwledydd eraill.

101