De woningmarkt in beweging
DEURNE Lage Kerk 13 5751 KG Deurne T 0493-322111 F 0493-323070
EERSEL Eikenburg 5 5521 HZ Eersel T 0497-513393 F 0497-515738
EINDHOVEN Edenstraat 1 5611 JM Eindhoven T 040-2692530 F 040-2370373
HELMOND Kromme Steenweg 4 5707 CC Helmond T 0492- 525552 F 0492-525727
www.vansantvoort.nl 1
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 1-2
NUENEN Berg 2 -4 5671 CC Nuenen T 040-2833708 F 040-2831435
FotograďŹ e Norbert van Onna i.o.v. Amvest
2014-2015
2
12-12-14 09:14
Als er één markt in beweging is, dan is het wel de woningmarkt. Zowel landelijk als regionaal is de dynamiek enorm. We krabbelen omhoog uit een diep dal, maar het herstel gaat met horten en stoten. Het afgelopen jaar hebben wij in columns in verscheidene regionale bladen ons licht over die ontwikkelingen laten schijnen. Soms gingen die over het ‘grote
Woningmarkt in beweging
plaatje’, maar soms ook over hele praktische zaken die een individuele woonconsument tot voordeel konden zijn.
Meer dan ooit is kennis van de markt belangrijk, zeker omdat de ontwikkelingen zo snel gaan. Als regionaal makelaarskantoor vinden we het belangrijk die kennis te delen. Dat heeft geleid tot het idee de columns te bundelen in een speciale uitgave. De vele positieve reacties die we mochten ontvangen, speelden daarin ook een rol. Want uiteindelijk gaat het erom dat wij iets voor onze klanten - particulieren en professionals - betekenen. Om die reden laten wij in deze uitgave een aantal klanten aan het woord.
afgelopen jaar verscheidene stimuleringsmaatregelen hebben bijgedragen aan
‘Het is toch vlot gegaan’
het voorzichtig herstel. Uiteindelijk zal vooral structureel economisch herstel tot
Jos Adriaans en Tilly Spierings
Hoe het verder zal gaan? Wij hebben helaas geen glazen bol. Zeker is wel dat het
een duurzame verbetering van de woningmarkt moeten leiden. Wij houden het voor u in de gaten.
Directie en medewerkers Van Santvoort Makelaars,
Pieter van Santvoort RT RMT Dirk van Santvoort
3
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 3-4
Verkoper Abtshof 32, De Mortel Aankoopbegeleiding Ekelhofweg 6 in Someren
9,3
“Het verkopen van ons eigen huis in De Mortel was eerst
actieve makelaar, in tegenstelling tot de makelaar die we eerst
moeilijk en we waren de mogelijkheden van verhuur met Van
hadden. Ze denken mee en stellen zich positief op, houden goed
Santvoort Makelaars eigenlijk net aan het bespreken en toen
contact met je. Ze hebben ons ook begeleid bij de aankoop van
kwam er toch een koper opdagen. Daarna is het allemaal
ons nieuwe huis in Someren. Je voelt je dan toch wat zekerder
vrij vlot gegaan. We hebben Van Santvoort ervaren als een
in het hele proces. Ook dat hebben ze prima gedaan.”
4
12-12-14 09:14
De klant is koning bij Van Santvoort Makelaars
mening geven over onze dienstverlening als verkoop- of verhuurmakelaar. Wij prijzen ons gelukkig met een gemiddelde beoordeling van 8,6. Hoog genoeg om tevreden
Uitstekend resultaat
Professioneel Afspraken
Terugkoppeling
Betrokkenheid
Groot netwerk Oplossingen
Online
marketing Terugbellen
specialist
Servicegericht
Deskundigheid
Meedenken
Ondersteuning
Snel
te zijn, maar we zien ook nog steeds ruimte voor verbetering. Daar zetten we ons dan ook dagelijks voor in.
Zorgvuldig
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 5-6
Beoordelingen van klanten spelen steeds vaker een rol in het oriëntatie- en zoekproces van kopers. Via de ‘Makelaarsbeoordelingen’ op Funda kunnen onze cliënten hun
Advisering
5
6 8,
Dus wij zijn blij met deze gemiddelde klantwaardering van 8,6
Goede advisering
Plezierig NVM
Genomineerd: Nieuwbouwmakelaar van het jaar 2014
NVM Makelaar van het jaar 2011. Regio Zuidoost-Brabant
6
12-12-14 09:14
Marc van Empelen senior ontwikkelingsmanager ASR
‘Open, eerlijk, transparant en zeer actief’ “Wij werken al vanaf 1999 samen met Van Santvoort Makelaars aan de ontwikkeling van het multifunctionele centrum Meerrijk in Eindhoven. Aanvankelijk was Van Santvoort één van de drie betrokken makelaars; door allerlei omstandigheden zijn zij nu als enige overgebleven. We hebben door de crisis een heel moeilijke tijd doorgemaakt met dit plan en er is op enig moment in 2009
Jef van Loon Land ’s-Heeren Vastgoedontwikkeling
‘Alles verkocht voor start bouw’
onzekerheid geweest of het plan wel door zou gaan. Maar we
7
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 7-8
hebben met elkaar toch een langetermijnvisie kunnen ontwikkelen
“Wij zijn zeer tevreden over de samenwerking met Van Santvoort
en dat werpt nu vruchten af. Je werkt veel meer dan vroeger
Makelaars. Voor verscheidene projecten in Veldhoven, onder andere
als team aan zo’n ontwikkelingsplan. De modelwoningen, de
aan de Ree en de Egel in de wijk Meerstraat, hebben ze in korte
open dagen, het Meerhome, het klantcontact en de individuele
tijd 54 woningen voor ons verkocht. Alle woningen waren verkocht
benadering, dat heeft ons succes gebracht.
voor start van de bouw, dat is echt bijzonder in deze tijd. Maar de
De aanpak is veranderd en Van Santvoort heeft daarin een
betrokkenheid van Van Santvoort gaat verder dan alleen verkopen;
belangrijke plaats, omdat een makelaar dicht bij de eindklant
ze worden al vroegtijdig bij de planvorming betrokken, zeker als
staat. We hebben de mensen van Van Santvoort leren kennen als
het gaat om prijs-kwaliteitverhouding en marketingstrategie. Bij
open, eerlijk, transparant en zeer actief. Ze denken mee en staan
vraaggestuurd ontwikkelen van woningen is de inbreng van de
voor wat ze zeggen. We hebben totaal 80 woningen particulier
makelaar belangrijk, omdat zij dicht bij de klant staan. Onze relatie
verkocht in dit gebied, waarvan bijna de helft het afgelopen jaar.
loopt al een aantal jaren, soms ook in combinatie met andere
In het plan zijn tot nu toe 330 woningen gerealiseerd, waarvan
partijen. En dat zegt ook iets over onze tevredenheid natuurlijk: het
ongeveer de helft huurwoningen, en een winkelcentrum.”
is heel prettig samenwerken, het loop allemaal heel vlot.” 8
12-12-14 09:15
Ralf Peeters ontwikkelingsmanager Amvest
‘Een succesvolle combinatie’
Familie van Vroenhoven
‘Oog voor onze wensen’
“De ontwikkeling van Strijp R in Eindhoven verloopt succesvol. En dat is mede te danken aan de inspanningen van Van Santvoort Makelaars. Ze gaan recht op hun doel af, zijn ondernemend en hands on. Ze staan altijd voor ons en voor de kopers klaar, ook buiten kantooruren. We kunnen snel met elkaar schakelen en zitten allemaal dicht op de bal. Dat is ontzettend belangrijk als je een woonwijk met zo’n 500 woningen moet realiseren in deze tijd. We hebben in 2014 al tegen de 50 woningen verkocht in Strijp R. Ik werkte ook met Van Santvoort samen bij het project Hartje Eindhoven en ook daar vormden we (met nog een ander makelaarskantoor) een succesvolle combinatie. De eerste verhuur van de appartementen is erg goed verlopen. Het is gewoon fijn werken met elkaar.”
Familie Melisse
‘Ze verstaan hun vak’ 9
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 9-10
10
12-12-14 09:16
Stiphout
Nuenen
Son en Breugel
Meijel
Veldhoven
Eersel
Piet Dekkers
Jan van den Wildenberg
Pieter Melisse en Cindy Cloudt
Wiebe en Carolein van der Kleij
Jos en Aagje Wijnen
Patrick van Vroenhoven
Pand Geeneindse Kerkweg 2 in Stiphout
Pand Esdoornstraat 8 in Nuenen
Verkoper Baronielaan 14 in Son
Verkoper Molenbaan 18 in Meijel
Koper Abdijtuinen 701 in Veldhoven
Koper Padakker 26 in Eersel
Verkocht onder voorbehoud
Verkoper Marenberg 4 in Veldhoven
Koper Jufferlaan 40 in Son
‘Goed prijsvoorstel’
‘Vlekkeloos verlopen’
‘Ze verstaan hun vak’
‘Thuis in de paardenwereld’ ‘Dit gaf ons vertrouwen’
“Ik had tot nu toe geen ervaring met makelaars,
“We hebben ons pand via Van Santvoort Makelaars
“Wij hebben de dienstverlening door Van Santvoort
“We hebben onze manege/handelsstal met
“Bij de aankoop van ons nieuwe appartement in de
“Wij woonden in Blixembosch in Eindhoven, maar
maar de werkwijze van Van Santvoort Makelaars is
al binnen drie weken verkocht, en dat in de hogere
heel positief ervaren; het is allemaal soepel
woning in Meijel na een kleine drie jaar verkocht.
Abdijtuinen konden we kiezen uit twee makelaars.
keken rond naar iets groters. Omdat Van Santvoort
ons heel goed bevallen. Ze hebben ons heel goed
prijsklasse boven de vier ton! Dat is toch geen
verlopen. Ze verstaan hun vak en hebben ons
Het is natuurlijk een heel moeilijke markt en we
We kenden ze allebei niet, dus we hebben op goed
Makelaars nogal wat nieuwbouwprojecten
begeleid in het proces, niets dan lof daarvoor.
alledaagse gebeurtenis, we hadden zeker verwacht
goed geholpen, onder meer met tips over hoe je
waren misschien met onze vraagprijs wat hoog
geluk voor Van Santvoort gekozen. Dat is ons
had, hebben we met hen contact opgenomen.
We zaten direct op één lijn voor de prijsbepaling
dat het langer zou duren. Ik had al eerder een
de woning goed presentabel kunt maken. Kijk, 17
ingestoken, hoger dan de makelaar adviseerde,
meteen goed bevallen. De rondleiding door het
Uiteindelijk is de keus gevallen op een mooie
van onze woning en alles werd vlot en accuraat
hypotheek via hun kantoor laten regelen, dus ik
jaar geleden, bij de aankoop van dit huis was het
maar goed, we zijn daarna ook een paar keer
appartement was heel goed verzorgd, de makelaar
hoekwoning in Kerkebogten in Eersel. In de
geregeld. Wat ons ook aansprak waren de afspraken
kende ze wel. Maar het was de eerste keer dat ik
allemaal anders. Dan stond je als derde in de rij.
gezakt. En we hebben op advies van Van Santvoort
wist veel te vertellen en had zich duidelijk verdiept
tussentijd hadden we Van Santvoort ook
over de tarieven, een vast maandtarief met daar
met Van Santvoort als makelaar te maken had. Het
Het was ’s middags bezichtigen en ’s avonds snel
op een bepaald moment de melding ‘inruil eigen
in alle zaken. Dat gaf ons voldoende vertrouwen om
ingeschakeld voor de verkoop van onze toenmalige
bovenop verschillende keuzemogelijkheden. We
is super verlopen, de fotoreportage was perfect
tekenen. Nu zijn het allemaal langduriger trajecten
woning bespreekbaar’ toegevoegd om in gesprek
ook de verkoop van onze woning aan de Marenberg
woning. Dat verliep zo vlot (binnen zes weken)
waren ook in gesprek met een andere makelaar,
uitgevoerd en de presentatie op Funda was prima.
waarin je echt wel een goeie makelaar nodig hebt.
te komen met belangstellenden. We zijn erg blij
via hem te laten lopen. De verkoop daarvan is bijna
dat we nog tijdelijke huisvesting nodig hadden
maar dit prijsvoorstel was voor ons de reden om
Het is toch belangrijk dat zo’n eerste indruk er
Het heeft een maand of vier, vijf geduurd voor wie
dat we het complex nu hebben kunnen verkopen
definitief, dus ook dat is goed gegaan. We wonen
voor we onze woning in Eersel konden betrekken.
met Van Santvoort in zee te gaan. En we zijn blij dat
goed uitziet. Daarnaast was de berichtgeving naar
we iemand troffen die wel zin had in ons huis. We
en we wonen inmiddels dichter bij mijn werk op
nu op een bijzondere plek, want hier stond vroeger
Ze hebben ons toen ook aan tijdelijke huisvesting
we dat gedaan hebben.”
mij goed verzorgd, dus alles is echt vlekkeloos
vertrekken straks naar een mooiere en grotere
stoeterij Duyselshof in Duizel. Voor ons stond
de middelbare school De Veldhof, waar ik docent
geholpen: een huurappartement op de Markt in
verlopen.”
woning, eigenlijk maar een paar honderd meter
vanaf het begin wel vast dat we de verkoop via
wiskunde was. Ons appartement (op de begane
Eersel. Op het gebied van financiering hebben ze
verderop. We krijgen de sleutel rond 20 december
makelaarskantoor Van Santvoort zouden laten
grond) staat eigenlijk op de sportvelden van de
ons eveneens geadviseerd. Dat geeft wel aan dat
en dan moeten we nog aan de slag. In de tussentijd
lopen. We hadden al veel contact, ze zijn echt thuis
school. We kijken prachtig door de arcade van het
we heel tevreden over hun manier van werken zijn.
wonen we bij onze ouders.”
in de paardenwereld en kennen de vastgoedmarkt
gebouw heen op de Sterrenlaan.”
Het contact is heel persoonlijk en ze hebben heel
11
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 11-12
‘Oog voor onze wensen’
in deze branche als geen ander. We hebben hen als
goed oog gehad voor onze wensen. En alles is heel
goede adviseurs ervaren in het hele traject.”
snel geregeld.” 12
12-12-14 09:16
De prijs van een koopwoning daalt nog licht, maar de grootste dalingen zijn nu wel achter de rug, zo is de verwachting. Het aantal verkopen stijgt daarentegen flink: in de regio Zuidoost-Brabant (inclusief Nuenen) zelfs met 33 à 34% (landelijk 20%). Het door minister Blok van Wonen ingezette beleid begint langzamerhand zijn vruchten af te werpen. Zeker voor starters en
column 10 februari 2014
column Januari 2014
Nu kopen kan lonen!
Belastingvrij schenken geeft impuls Er zijn in Nederland nog heel wat ouders die hun kinderen helpen bij de aanschaf
eigen woning, een bedrag voor de verwerving van een eigen woning en voor
van een (vaak eerste) woning. Ik kan me voorstellen dat dit een fijn gevoel
verbetering en onderhoud van die woning, aflossing van een (rest)schuld die
geeft. Iets krijgen is leuk, maar iets geven vaak ook: schenken maak blij. Iets
betrekking heeft op de woning, of afkoop van rechten van erfpacht of opstal.
minder blij was men vaak met de belasting die over het bedrag betaald moest
De overdracht van de woning of de aflossing van de hypotheekschuld moet
worden. Daarin is nu tijdelijk verlichting gekomen. Tot eind dit jaar is – dankzij
daadwerkelijk in 2014 plaatsvinden.
voor huurders die geconfronteerd worden met fikse huurverhogingen kan
het Belastingplan 2014 – de schenkingsvrijstelling tijdelijk verhoogd tot
het nu lonend zijn om een woning te kopen.
100.000 euro. Dus tot dat bedrag is uw schenking belastingvrij. Hiervoor was het
Om dit stukje leesbaar te houden heb ik de betreffende wetsartikelen en andere
belastingvrije deel 51.407 euro. Het hoeft overigens niet om een schenking aan
elementen in de voorwaarden maar even niet genoemd. Het is belangrijk dat u
Ik hoor u al denken: een makelaar die roept dat we moeten kopen, dat
de kinderen te gaan: ieder familielid of een derde mag eenmalig een schenking
zich goed laat adviseren en begeleiden wanneer u van deze tijdelijke regeling
ligt net iets te veel voor de hand. Maar ik sta in deze opvatting gelukkig
van 100.000 euro belastingvrij ontvangen.
gebruik wilt maken. Hoeveel mensen dat gaan doen, zal uiteraard pas aan het
niet alleen. Hoogleraar financiële economie Sylvester Eijffinger van
eind van het jaar duidelijk zijn. Dan weten we ook in hoeverre de maatregel
de Universiteit Tilburg constateerde onlangs dat het keerpunt op de
Dat zal gevers en ontvangers nog blijer maken. Het is wel goed rekening te
heeft bijgedragen aan verbetering van de situatie op de woningmarkt. Want
woningmarkt nabij is. En hoogleraar woningmarkt Johan Conijn van de
houden met de voorwaarden. In de belastingaangifte moet een beroep op de
uiteindelijk is ook deze maatregel erop gericht om die markt een extra impuls
Universiteit van Amsterdam zei
vrijstelling worden gedaan en de schenking moet betrekking hebben op: een
te geven.
in het vorige kwartaal al dat het omslagpunt waarop kopen voordeliger is dan huren in sommige regio’s al bereikt is en voor andere regio’s snel dichterbij komt.
Dat kan ik alleen maar beamen. De woningprijzen zijn sinds het begin van de crisis in onze regio met 22 à 23% (landelijk 17%) gedaald, de hypotheekrente is laag en de overdrachtsbelasting is met tweederde verlaagd. De huren worden daarentegen snel hoger, zeker voor mensen met een flink inkomen die in een sociale huurwoning wonen. Ook is er meer geld beschikbaar voor startersleningen.
Natuurlijk is ieders financiële situatie anders, maar het is op dit moment zeker de moeite waard om uw mogelijkheden eens goed op een rijtje te (laten) zetten.
13
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 13-14
14
12-12-14 09:16
Nogal wat Nederlanders hebben zich de afgelopen jaren van huiseigenaar
We hebben het dan nog maar niet over het risico dat uw huurder de woning gaat
ontwikkeld tot (tijdelijke) huurbaas. Wel is dit vaak een ‘nevenfunctie’, omdat
gebruiken voor minder mooie doeleinden (bijvoorbeeld voor het inrichten van
ze al een nieuwe woning gekocht hebben. Maar omdat de verkoop van het oude
een wietplantage). Of achterstand in de huurbetaling laat ontstaan.
huis niet lukt of niet de gewenste opbrengst levert, grijpen zij naar de tijdelijke verhuur als mogelijkheid om de dubbele woonlasten dragelijk te maken. Ook in
Betekent dit nu dat ik tijdelijke verhuur afwijs? Zeker niet, maar het is wel
Nuenen en omstreken is dit inmiddels een bekend verschijnsel.
belangrijk dat u de risico’s goed afweegt tegen de voordelen. Het is daarom
column 10 maart 2014
column 24 februari 2014
Van eigenaar tot (tijdelijke) huurbaas
WOZ Aanslag op de portemonnee
zeker aan te raden een NVM-makelaar in te schakelen voor advisering en Het is een optie die zeker overwogen kan worden. Er zijn gegadigden genoeg.
begeleiding. Die brengt de mogelijkheden en risico’s goed voor u in beeld zodat u
De jaarlijkse WOZ-aanslag is bij de meesten van ons weer aan huis bezorgd. En:
Hoe dan ook, het is de moeite waard de beschikking van uw gemeente
Kenniswerkers uit het buitenland zijn bijvoorbeeld vaak bereid een goede
een reële afweging kunt maken ten opzichte van andere mogelijke oplossingen.
het wordt steeds meer een aanslag op de portemonnee. Want de waarde van
goed te bekijken en eventueel te laten toetsen, bijvoorbeeld door een NVM-
huurprijs te betalen. Maar ook kleine groepjes flexwerkers uit Polen treffen we
En helpt u vervolgens bij een waterdichte regeling, zodat u als huurbaas niet van
uw woning mag vaak flink gedaald zijn, in de belastingaanslag is daarvan niet
makelaar. Op onze site en die van andere makelaars staan rekentools die al
steeds vaker in woningen die al enige tijd te koop staan. Sinds 1 januari 2013 zijn
de regen in de drup raakt.
veel te merken. Dat kan te maken met de door de gemeente vastgestelde WOZ-
een indicatie geven. En zonodig kan de makelaar de waarde van uw woning
de regels voor tijdelijke verhuur via de Leegstandswet versoepeld. Zo geldt dan
waarde (wet Waardering Onroerende Zaken). Die is nogal eens te hoog. Daarbij
bepalen en helpen bij het indienen van een bezwaarschrift; hiervoor zijn
bijvoorbeeld niet de uitgebreide huurbescherming.
verhogen veel gemeenten de tarieven om de eigen moeilijke financiële situatie
voorbeeldbrieven beschikbaar op onze website. Het aantal bezwaarschriften
het hoofd te bieden. Toch is er wel een aantal haken en ogen. U bent plotseling huurbaas en
is de laatste jaren gegroeid: vorig jaar is bezwaar gemaakt tegen 3,7% van de WOZ-waardevaststellingen (op een totaal van 7,5 miljoen woningen). Van
dat brengt allerlei verplichtingen en activiteiten met zich mee. Het is een
Het kan lonend zijn bezwaar aan te tekenen tegen de aanslag (binnen 6 weken!),
de ingediende bezwaren wordt bijna de helft gehonoreerd. In dit laatste
rolwisseling die niet altijd voor iedereen even gemakkelijk te maken is en die
eventueel na beoordeling door een deskundige. Want verlaging van de WOZ-
geval vergoedt de overheid de kosten die u eventueel heeft gemaakt in de
ook extra inspanningen en zorgen met zich meebrengt. Dat is zeker iets om van
waarde leidt niet alleen tot een lagere gemeentelijke belastingaanslag, maar
bezwarenprocedure.
tevoren goed over na te denken. De tijdelijke verhuur heeft daarnaast ingrijpende
in het spoor hiervan zakt bijvoorbeeld ook het eigenwoningforfait (en dus de
fiscale gevolgen. U mag geen rente meer aftrekken (de woning verhuist naar
aanslag inkomstenbelasting) en de waterschapsbelasting.
box 3: inkomen uit sparen en beleggen). U gaat vermogensrendementsheffing
Er kunnen heel wat redenen zijn om bezwaar aan te tekenen. Feitelijke onjuistheden in de beschikking bijvoorbeeld (oppervlakte perceel of inhoud
betalen (1,2%) over de overwaarde. Bovendien komt het eigenwoningforfait te
De WOZ-waarde is van belang voor het heffen van onroerende zaakbelasting
van de woning) of een duidelijke afwijking van uw woning ten opzichte van
vervallen.
(OZB). Woningeigenaren betalen deze belasting jaarlijks aan de gemeente. Die
vergelijkingsobjecten die de gemeente gebruikte bij de waardebepaling. Maar
dekt er uitgaven voor bijvoorbeeld wegen, plantsoenen, verlichting en brandweer
ook kan onvoldoende rekening zijn gehouden met omgevingsfactoren die een
mee. U betaalt naar rato van de waarde van uw woning. De gemeenteraad
negatieve invloed hebben op de waarde van uw huis. Een kritische blik op de
bepaalt de hoogte van het tarief. Is dat tarief bijvoorbeeld 0,146%, dan betaalt de
WOZ-aanslag kan nooit kwaad.
Andere belangrijke aandachtspunten:
-
U hebt toestemming nodig van uw hypotheekverstrekker;
bezitter van een woning met een WOZ-waarde van € 200.000 dus € 292. Woon
-
U hebt vergunning nodig van de gemeente;
je gelukkigerwijze in een gemeente waar het tarief slechts 0,8% is (ze zijn er!),
-
U moet goed bekijken of uw verzekeraar bepaalde risico’s uitsluit bij verhuur;
dan betaal je maar de helft van dat bedrag. En of de verlichting en wegen in die
-
Een verhuurde woning is soms lastiger verkoopbaar dan een leegstaande
duurdere gemeenten nu zoveel beter zijn?
woning.
15
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 15-16
16
12-12-14 09:16
een extra kans De landelijke NVM Open Huizen Dag staat weer voor de deur. Zaterdag
Ze zijn bereid iets meer te doen om hun huis aan de man en vrouw te
5 april stellen tienduizenden huiseigenaren hun te koop staande woning
brengen. Vaak blijkt dat de woningen die na de Open Huizen Dag verkocht
open voor belangstellende bezoekers. Daaraan vooraf gaan dagen, soms
worden, kort voor of na dit kijkfestijn in prijs zijn verlaagd. Dit speelt
zelfs weken van extra poetsen, opruimen, tuin mooi maken en andere
eveneens een rol bij de vlottere verkoop. Het belangrijkste is misschien
werkzaamheden die meer glans geven aan de woning. Sommigen gaan
wel dat de verkoper door deelname aan de NVM Open Huizen wat meer
zelfs met de hogedrukspuit of schilderkwast aan de slag. Een fleurig
met de ogen van een koper naar zijn huis leert te kijken dankzij het
bloemetje kopen, een lekkere appeltaart bakken, geen middel wordt
directe contact met kopers.
geschuwd om kijkers aangenaam te verrassen.
column 7 april 2014
column 24 maar t 2014
profiteer ervan
Open Huizen Dag,
Een woning koop je niet zomaar. Daar gaat meestal een proces van zorgvuldig
De NHG is op dit moment nog mogelijk tot een hypotheek van € 290.000.
wikken en wegen aan vooraf. En terecht, want in materieel opzicht is dit één
Dat is inclusief bijkomende kosten, zoals notariskosten, afsluitprovisie en
van de belangrijkste beslissingen van je leven. Vaak gaat het om de grootste
overdrachtsbelasting. Daarom mag het aankoopbedrag niet hoger zijn
investering die je doet. Het huis vormt een stevige basis voor je woonplezier in
dan € 273.584 euro. Per 1 juli zakt de NHG-grens naar € 265.000 incl. de
(waarschijnlijk) een langdurige periode. De financiële lasten van de aankoop
genoemde kosten (maximale koopsom is dan € 250.000). Het kabinet heeft al
zijn zeer bepalend voor je verdere financiële huishouding, dus het is verstandig
aangekondigd dat een stapsgewijze verdere verlaging uiteindelijk moet leiden
om niet helemaal op te stijgen in een sfeer van rozengeur en maneschijn rond
tot een NHG-grens van € 225.000 per 1 juli 2016.
het huis van je dromen. Bekijk zorgvuldig hoe ver de financiële polsstok reikt Het voordeel voor de potentiële koper is dat je in relatief korte tijd
en of eventuele tegenvallers in inkomens- en gezinssituatie kunnen worden
Indertijd zijn de grenzen tijdelijk verhoogd om de doorstroming op de
De vraag is dan natuurlijk: heeft het zin? Het antwoord is simpel: ja.
meerdere huizen kunt bekijken en bezoeken. De drempel van het
opgevangen.
woningmarkt te bevorderen. Maar om de risico’s op verliezen aan de kant van de
Van de woningen die worden opengesteld is na drie maanden 16%
‘afspraak maken’ valt weg. En je kunt – meer dan bij een ‘officiële’
verkocht. Na vijf maanden kan dat oplopen tot 28%, zo blijkt uit
bezichtiging – het enthousiasme van de huidige bewoners ervaren.
De Nationale Hypotheek Garantie (NHG) biedt hierin extra zekerheid. Het is
tot ongeveer de gemiddelde woningprijs is daarbij het uitgangspunt. De Stichting
onderzoek na de open dag van oktober 2013. In beide gevallen is het
Je krijgt er meer gevoel bij.
een garantie op hypotheken, waarmee je de financiële risico’s kunt beperken in
Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW) voert de NHG uit en staat garant voor
aantal transacties ongeveer twee keer groter dan bij de woningen die niet hebben deelgenomen.
garantieverstrekker te beperken, wil het kabinet nu weer normaliseren. Garantie
gevallen van werkloosheid, arbeidsongeschiktheid of scheiding. De NHG biedt
ruim 1 miljoen hypothecaire leningen met een totale omvang van zo’n 154 miljard
Logisch dus dat gemiddeld 27% van de woningen die te koop staan, te
mogelijkheden om verkoop van de woning met verlies te voorkomen of biedt
euro. De overheid is ‘achtervang’ als de stichting in de problemen zou komen.
bezichtigen is op de Open Huizen Dag. “Deze woning moet u van binnen
– als dit toch onafwendbaar is – kwijtschelding van de restschuld. Een ander
Het zijn bedragen waar wij ons als huizenbezitter geen voorstelling van kunnen
Zien doet kopen. Dat is een oude wijsheid, maar zo simpel is het ook
gezien hebben”, was vroeger een formulering die wel eens gebruikt werd
voordeel van de garantie is dat die een korting op de hypotheekrente mogelijk
maken. Wel kunnen we begrijpen dat in het eerste kwartaal in het hele land zo’n
weer niet helemaal. De huiseigenaren die meedoen, bieden vaak wat
als een woning er van buiten niet al te aantrekkelijk uitzag. Die tijd zijn
maakt, soms wel tot 0,6%. Uiteraard betaal je wel kosten voor de NHG, het is
23.000 huishoudens de aankoop van hun huis gefinancierd hebben met de NHG.
courantere woningen aan dan de eigenaren die niet meedoen. Dus ze
we al lang voorbij. Maar de uitspraak blijft waar. En het is fijn dat de NVM
tenslotte een soort verzekering: eenmalig 1% van het aankoopbedrag. Meer
In datzelfde kwartaal hebben bijna 1300 huishoudens een beroep op de regeling
zitten meestal al in een wat gunstiger segment en prijsklasse. Daarnaast
Open Huizen Dag dit een beetje gemakkelijker maakt. Ook in de Peel
informatie via www.nhg.nl
gedaan vanwege verkoop met verlies.
zijn verkopers die meedoen in de regel al actievere verkopers.
zijn op zaterdag 5 april (11.00 tot 15.00 uur) veel woningen vrijblijvend
17
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 17-18
te bekijken, maar we organiseren in onze regio veel vaker Open Huizen
Dat geeft dan weer aan dat voor velen zo’n vangnet-regeling geen overbodige
Routes. Wij zien dit als een extra kans voor verkopers en kopers. Het is
luxe is. Dus probeer als het even kan nog te profiteren van de tijdelijk verruimde
aan hen om die te benutten.
mogelijkheden.
18
12-12-14 09:16
We profiteren dit jaar al vroeg van een mooi voorjaar. Soms denk je dan: het kan
Andere positieve indicatoren: de prijzen stijgen weer licht, de verkooptijd
nog een keer flink gaan vriezen. Maar afgezien van een enkele frissere dag zet de
neemt een beetje af en ook het verschil tussen de aanvankelijke vraagprijs en
lente gelukkig goed door en komt langzamerhand de zomerse periode in zicht.
de uiteindelijke verkoopprijs wordt weer wat kleiner. Zeker zo belangrijk is dat
Nee, u bent niet per ongeluk in het praatje van de weerman terechtgekomen.
de kentering in het consumentenvertrouwen doorzet: niet dat we al laaiend
Dit gaat echt over de huizenmarkt, maar ik zie op dit moment wel degelijk
enthousiast zijn, maar er is wel sprake van een aanhoudende verbetering. De
parallellen met het weerbeeld dat wij ervaren. Onlangs mocht ik de nieuwe
inflatie blijft daarnaast laag, evenals de hypotheekrente.
column 12 mei 2014
column 21 april 2014
Meer dan één zwaluw
Taxeren, meer dan nattevingerwerk
raadsleden van de gemeente Eindhoven bijpraten over de ontwikkelingen op de regionale woningmarkt. Gelukkig kon ik daar toch een zonniger plaatje neerzetten dan wanneer ik dit één of twee jaar geleden had moeten doen. In veel situaties in ons leven maken we een inschatting. Kunnen we dat kruispunt nog oversteken voor die groene aanstormende auto? Gaat uw leidinggevende akkoord met dit voorstel? Gaat de tegenpartij dit aanbod accepteren? Soms is zo’n inschatting een regelrechte gok. Of we maken ‘m op basis van waarneming met het ‘blote oog’ of helemaal op gevoel. Maar het kan ook dat er een zeer
Daarom is taxeren inmiddels een echte en waardevolle specialisatie. Je kijkt
nauwkeurige berekening aan ten grondslag ligt.
natuurlijk naar allerlei feitelijke zaken, zoals oppervlakte en inhoud van het getaxeerde, maar ook naar de staat van onderhoud, de courantheid (ligt het goed
Een taxatie van onroerend goed is in feite een inschatting: wat is de woning
in de markt) van het pand, de situatie van de omgeving, het bestemmingsplan,
waard? De werkelijke economische of financiële waarde van uw huis, uw
etc. Het leuke is dat geen huis of bedrijfspand en geen situatie helemaal gelijk
bedrijfspand, uw winkel of uw stuk grond wordt uiteindelijk duidelijk als de
is. En dat – uiteindelijk – ook het inschatten van voorkeuren of gevoelens een
transactie is afgerond. Maar de beëdigd taxateur kan een inschatting van de
rol kan spelen. De één is gek op een hoekwoning, de ander ziet er alleen maar
waarde zeker niet op basis van het spreekwoordelijke nattevingerwerk doen.
nadelen aan.
Om in weertermen te blijven: één zwaluw maakt nog geen zomer, maar we zien Met 24.360 verkochte woningen in het eerste kwartaal van dit jaar werd een
er nu wel duidelijk meer vliegen. Natuurlijk, we zijn er nog niet, het zal gerust
Meer dan ooit is taxeren een werkveld geworden met sterke regelgeving,
Daarom rijd ik met veel plezier door heel Zuid-Nederland door om te taxeren,
stijging van bijna 42% geboekt vergeleken met het eerste kwartaal van 2013. Het
nog wel eens bewolkt zijn, regenen of wat frisser aanvoelen. De beperking van
richtlijnen en validatie-instituten. Het verkrijgen van financiering is de meest
of het nu om een bedrijfspand in Best, een woning in Nuenen of om een
was het beste eerste kwartaal sinds jaren. Weliswaar een daling ten opzichte
de hypotheekrenteaftrek heeft geen positieve invloed op de woningmarkt en
voorkomende reden voor taxatie. Banken of andere geldverstrekkers willen
recreatiecomplex in Zeeland gaat. En neem ik graag deel aan kennisuitwisseling,
van het vierde kwartaal van vorig jaar, maar het vierde kwartaal is traditioneel
de verdere verlaging van de grens voor de Nationale Hypotheek Garantie heeft
weten wat de waarde van het (onder)pand is als er een hypotheek verstrekt
bijvoorbeeld door het Taxatie Management Instituut. Zeker voor het
vaak het beste van het jaar. En in 2013 was dit vierde kwartaal al het beste sinds
eveneens negatieve gevolgen. De werkloosheid neemt nog niet af en dat maakt
moet worden. Maar ook aan- en verkoopbeslissingen en verzekeringen hangen
commercieel vastgoed zijn er scherpe richtlijnen en regels voor de taxatie van
in 2008 de crisis uitbrak. Er was ook sprake van een kopersspurt om nog te
mensen meestal huiverig om te kopen. Maar al met al gaan we een warmere en
vaak van de taxatierapporten af. En steeds vaker kijken anderen mee. Want hoe
het onroerend en het vastleggen van de gegevens. Er wordt veel gewerkt met
profiteren van voordelen die door de verscherpte hypotheekregels per 1 januari
mooiere tijd tegemoet, dat maken de recente cijfers wel duidelijk. Op een wat
groter de financiële belangen, hoe meer zekerheden gewenst.
referentiegegevens en niet zelden passen we het ‘4 ogen-principe’ toe, met
van dit jaar niet meer te halen zouden zijn. Dit zijn overigens de landelijke cijfers,
langere termijn zou de terugloop van het aantal woningen dat te koop staat en
andere woorden: een collega kijkt mee. Het maakt het werk er alleen maar
het beeld in onze regio wijkt niet heel erg van die grote lijn af.
de stagnatie die nu is opgetreden in de ontwikkeling van nieuwbouw wel eens
uitdagender op.
voor een heel ander soort turbulentie op de markt kunnen zorgen. 19
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 19-20
20
12-12-14 09:16
De economische crisis heeft de afgelopen jaren flinke klappen toegebracht
er langzamerhand een andere wind gaat waaien. De belangstelling neemt toe,
aan de bouwsector. Niet alleen bouw- en installatiebedrijven en aanverwante
transacties komen sneller tot stand, deelplannetjes raken in hoger tempo dan
sectoren hebben hier wrange vruchten van geplukt, ook veel woonconsumenten
voorheen uitverkocht.
hebben een pas op de plaats moeten maken. Dat de verkoop van
column 16 juni 2014
column 2 juni 2014
Het wordt weer tijd voor nieuwbouw!
Zeepbel over huizenprijzen doorgeprikt Het herstel van de woningmarkt zet door. De verkopen nemen toe, evenals de
hypotheekschuld in ons land (nu zo’n 664 miljard euro).
vraag naar woninghypotheken, en dat terwijl de banken voorzichtig opereren. De huizenprijzen zijn over een reeks van jaren flink gedaald en de hypotheekrente
Ik denk - met veel anderen – dat wij die hypotheekschuld gezamenlijk goed
is historisch laag. Huren wordt door verscheidene overheidsmaatregelen flink
kunnen dragen, ook al omdat wij als Nederlanders heel veel spaargeld hebben:
nieuwbouwwoningen in de tweede helft van 2013 met 50% is toegenomen ten
Een stijgende verkoop wil overigens nog niet zeggen dat ook de productie van
duurder, zeker voor mensen met een relatief hoog inkomen. Dit alles zal tot
350 miljard euro totaal en nog eens een gezamenlijke pensioenpot van zo’n
opzichte van de eerste helft van datzelfde jaar, mag dan ook zeker verheugend
nieuwe woningen al weer naar een hoger niveau gaat. Die productie is sinds het
verdere stimulering van de woningmarkt leiden. Als het economisch herstel ook
1.000 miljard euro. Het IMF heeft in zijn onderzoeksartikel de hele wereld
worden genoemd.
uitbreken van de crisis al met 35% afgenomen en voor dit jaar verwachten de
een positieve uitwerking krijgt op de arbeidsmarkt, gaat dit proces nog sneller
geanalyseerd, maar daarin onvoldoende met deze specifieke Nederlandse
rekenmeesters van het Economisch Instituut Bouwnijverheid nog een daling van
verlopen.
situatie rekening gehouden, lijkt mij. Geen reden dus voor verdere ingrijpende
Maar zo’n groeipercentage vertekent natuurlijk wel na flink wat schrale jaren
7%. Pas in 2015 en navolgende jaren rekenen zij weer op groei van het aantal
op rij. Over heel 2013 zijn in Nederland bijna 14.500 nieuwbouwwoningen
nieuwbouwwoningen, jaarlijks met zo´n 10%. Nu bestaat nieuwbouwproductie
Het is daarom jammer dat het Internationale Monetaire Fonds (IMF) in een
verkocht, ooit waren dat er jaarlijks duizenden meer. De Neprom (vereniging van
natuurlijk ook uit huurwoningen, maar daarvan zullen we het de komende
onderzoeksartikel over de huizenprijzen heeft gepubliceerd dat Nederlanders
projectontwikkelaars) heeft inmiddels laten weten dat we dit jaar waarschijnlijk
tijd zeker niet moeten hebben, gezien de terughoudende opstelling van de
veel te veel betalen voor de koopwoningen, althans in relatie tot het inkomen
naar een aantal van 20.000 verkochte nieuwbouwwoningen zullen toegroeien.
woningcorporaties.
en de huurprijzen. Ons land bevindt zich volgens het IMF in een groep landen
Verscheidene grote bouwers hebben al voorzichtig positieve berichten de wereld ingestuurd.
maatregelen van de kant van de overheid. Als extra bewijsvoering kan gelden dat er zelfs in de crisistijd weinig gedwongen verkopen zijn geweest.
Het IMF-zeepbelletje prik ik op deze plaats dus graag door. Laat de markt zijn werk maar doen.
(met o.a. Noorwegen, Zweden, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) waar de De provincie Noord-Brabant raamt voor dit jaar nog een vermindering van het
verhouding tussen de woningprijs en het inkomen 20 tot 25 procent boven het
aantal nieuwbouwwoningen, omdat de crisis nog enigszins na-ijlt. Vorig jaar
langetermijngemiddelde ligt. Hogere prijzen kunnen een nieuwe crisis inluiden,
Ook in eigen regio kunnen dan eindelijk een aantal fraaie nieuwbouwprojecten
werden er minder initiatieven genomen en dat merken we dit jaar. Wanneer het
waarschuwt IMF-directeur Min Zhu. We moeten oppassen voor een nieuwe
van start gaan. Ik denk aan projecten als Even Buiten in Bergeijk waar binnenkort
economisch herstel doorzet en het consumentenvertrouwen verder toeneemt,
zeepbel in de prijsontwikkeling en de hypotheekbedragen beperken, schrijft Min
de bouw van zal starten, Kerkebogten Eersel en Molen Akkers Reusel waar al
zou het aantal plannen echter wel eens snel ontoereikend kunnen zijn om aan
in het artikel.
volop bouwactiviteiten zijn. Wij zijn als gespecialiseerd nieuwbouwmakelaar bij
een te verwachten inhaalvraag van de woonconsument te kunnen voldoen. Ik denk eerlijk gezegd dat het IMF-artikel zelf een zeepbelletje is dat al spoedig
veel kleine en grote projecten betrokken en merken met onze collega’s dat Kortom: het wordt weer tijd voor nieuwbouw. De aantallen van voorheen zullen
uiteen zal klappen. Er wordt door de onheilsprofeten ook nogal eens gewezen
niet meer gehaald worden, daarover is iedereen het wel eens. En ook de meer
op de omvangrijke hypotheekschuld in Nederland. Nu is vorige week uit een
vraaggestuurde projectontwikkeling – met veel meer dan vroeger een open oog
onderzoek van de Erasmus Universiteit en Blauwtrust (moederbedrijf van De
en oor voor individuele woonwensen – kan de bouwsector niet meer prijsgeven.
Hypotheker) gebleken dat die gezamenlijke schuld op dit moment zo’n 80 miljard euro lager is dan werd aangenomen. Dat bedrag zit nl. in de verplichte spaardepots van de tot voor kort zeer gewilde spaarhypotheken. Wie ooit zo’n hypotheek heeft afgesloten, lost niet af, maar betaalt rente en spaart daarnaast tot hij of zij aan het eind van de looptijd het volledige hypotheekbedrag in één keer af kan lossen. In 2018 zal het bedrag in de spaardepots zijn opgelopen tot 136 miljard euro. Dat betekent een aanzienlijke relativering van de gezamenlijke
21
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 21-22
22
12-12-14 09:16
Er is vast geen onderzoek naar gedaan, maar ook zonder onderliggend rapport durf ik wel te beweren dat veel mensen in en rond de vakantie gaan dromen over
column 18 augustus 2014
column 23 juni 2014
Dromen over een vakantiewoning
Verkopers direct aan de slag! Ik kan me helemaal voorstellen dat u – na een hopelijk geslaagde en fijne
de woningmarkt. Alle marktpartijen constateerden na afloop van het tweede
vakantie – de slow-modus zo lang mogelijk probeert vast te houden. Rustig
kwartaal een verder herstel: meer transacties, meer hypotheekaanvragen en
aan beginnen, dan breekt het lijntje niet. Maar als u uw huis te koop hebt staan
hypotheekverstrekkingen. ABN Amro zag in het tweede kwartaal zelfs een
of te koop wilt zetten, dan raad ik u aan: schakel meteen door naar de volle
stijging van 23% in het verstrekte hypotheekbedrag: 1,82 miljard euro ten
snelheid. Augustus is bij uitstek de maand waarin u kunt zaaien. Denk niet dat
opzichte van 1,56 miljard in het tweede kwartaal van 2013. Het aantal aanvragen
rooskleurige kant en denken eerder: ja, hier wil ik vaker terugkomen. Het is dus
de post-vakantiestemming ertoe leidt dat mensen geen zoekgedrag vertonen.
en offertes steeg met liefst 93%. Op grond hiervan wordt ook voor dit lopende,
niet zo gek om in deze column zo vlak voor de vakantie eens stil te staan bij de
Integendeel, juist na de vakantie gaan de kooplustigen extra scherp en oplettend
derde kwartaal een stijging in hypotheekverstrekking verwacht.
aankoop van een recreatiewoning.
op koperspad, zo blijkt elk jaar weer. Augustus is op de woningmarkt weliswaar
het kopen van een vakantiehuis(je). Want we komen daarvoor nu eenmaal vooral in de stemming tijdens ons zorgeloze en zonnige verblijf in vakantieparken en vakantiegebieden, dichtbij of ver weg. We bekijken het leven dan van de
geen oogstmaand, maar wel bij uitstek een maand waarin u moet zaaien.
De huizenprijzen vertonen eveneens een lichte stijging; ze kruipen
Want voor velen mag het dromen daarover dan bij dagdromen blijven, inmiddels
Daarna bekijkt u de marktomstandigheden. Op dit moment
staan er in Nederland toch meer dan 105.000 recreatiewoningen. Natuurlijk zijn
is de rente op spaargeld zo laag dat veel particulieren
Investeer dus extra in de on- en offline zichtbaarheid van uw woning, u kunt
langzamerhand weer naar het niveau van 2003. De gemiddelde prijs van bestaande koopwoningen lag in juni van dit jaar 2,2% hoger dan in juni 2013. Met
die niet allemaal in particulier eigendom, maar dat aantal is wel groeiende. Dan
op zoek gaan naar alternatieve mogelijkheden. Naast
er in september en de daarop volgende maanden de vruchten van plukken.
name in de grote steden en in de provincie Noord-Holland gaat het wat harder,
zijn er nog eens 60.000 Nederlanders met een tweede woning in het buitenland
beleggen in aandelen en obligaties kan dat ook beleggen
Zorg ervoor dat uw huis en tuin stralen en blinken als nooit te voren, zodat de
zo blijkt uit de cijfers van het CBS. Het zijn met name de jongeren die bijdragen
en 130.000 bezitters van vaste stacaravans of chalets, waarvan er 10.000 in het
in onroerend goed zijn. Investeren in een recreatiewoning
zoekende woningkoper er niet langer omheen kan. Niet voor niets houden wij op
aan het opkrabbelen van de markt. En ook juli was een goede maand: 13.883
buitenland staan. Dit geeft wel aan dat steeds meer Nederlanders hun droom
kan (soms gegarandeerd) rendementen tussen 5 en 8
13 september ook weer de Van Santvoort Open Huis Route en stimuleren wij onze
verkochte woningen werden door het Kadaster geregistreerd, een stijging van
over een eigen vakantieverblijf tot werkelijkheid maken.
procent opleveren en dat is beduidend hoger dan de
klanten om daar voluit en enthousiast aan mee te doen.
zelfs 43% ten opzichte van juli 2013.
huidige spaarrentes. Het is wel goed om in het oog te Uiteraard is het mooi als zo’n aanschaf voortkomt uit positieve ervaringen die
houden dat er naast de aanschafkosten vaak ook andere
U profiteert dan niet alleen wellicht van de extra zoekimpuls die de vakantie
Zo ziet u maar: de kopers slapen niet, zelfs niet in de vakantie. Voor verkopers
we opdoen tijdens onze vakanties. Maar uiteindelijk is ook het kopen van een
kosten om de hoek komen, zoals die voor beheer en
aan velen heeft gegeven, maar ook van het aanhoudend positievere klimaat op
kan augustus dus geen sluimermaand zijn, maar actiemaand: direct aan de slag!
recreatiewoning of een tweede huis in het buitenland een zakelijke beslissing
onderhoud van de woning, energie en servicekosten,
waaraan goede rekensommen en realistische inschattingen voorafgaan. Het mag
onderhoud van het park (indien van toepassing),
beginnen met emotie, maar vervolgens moeten het verstand en de rekenmachine
belastingen en eventueel erfpacht. Maak uzelf niet te zeer
hun werk doen. Daarin spelen marktomstandigheden een rol, maar ook uw
afhankelijk van verhuurinkomsten, want dan wordt uw
financiële positie en vooruitzichten. Dus raadpleeg altijd een specialist die u op
bezit eerder stress dan plezier. Vakantiedromen kunnen
dit gebied kan adviseren. Het is in de eerste plaats van belang in beeld te krijgen
uitkomen als u met beide benen op de grond blijft staan.
wat bij u voorop staat. Wilt u vooral zelf van de woning genieten of gaat het u om een belegging van uw spaargeld, waarbij u zelf slechts een beperkt aantal weken van het huis gebruik kunt maken? Wilt u het beheer en de verhuur zelf doen of uitbesteden?
23
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 23-24
24
12-12-14 09:16
Geen marktbederf door corporaties Dat veel woningbouwcorporaties in financieel zware omstandigheden hun
In het grootste deel van de gemeenten is het prijseffect kleiner, in een aantal
werk moeten doen, zal waarnemers op de woningmarkt niet onbekend zijn.
gemeenten is zelfs sprake van een licht positief effect. In gemeenten waar
Nogal wat corporaties zijn de laatste jaren actief aan de gang met het verkopen
corporaties meer woningen met een hogere korting hebben verkocht, is het
van een deel van hun woningbezit. Veel huurwoningen worden daarmee dus
prijsdrukkende effect voor de omgeving wel iets groter. Het gemiddelde verschil
koopwoningen. Aan de ene kant betekent het voor de corporatie vaak een
is toch te klein om van een ‘significant’ effect op het functioneren van de
verbetering van hun financiële positie; aan de andere kant brengen zij op deze
woningmarkt te spreken, aldus de onderzoekers. Het woord ‘marktbederf’ is
manier een eigen woning binnen bereik van mensen met een kleinere beurs.
daarom niet op zijn plaats.
Het stijgend aantal verkopen door corporaties heeft regelmatig de vraag
De woningen die de corporatie verkoopt hebben toch vaak een wat minder
opgeroepen of sprake is marktbederf, ook al omdat sommige corporaties hun
gunstige ligging of een lager uitrustingsniveau dan reguliere koopwoningen in
bezit met grote kortingen van de hand doen. Er wordt dan al gauw gesproken
de buurt of zelfs in dezelfde straat. Daarnaast hebben de kortingsregelingen
over dumpprijzen die een negatieve invloed hebben op de vrije markt. In
die sommige corporaties hanteren (bijvoorbeeld Slimmer Kopen van Trudo in
opdracht van de NVM hebben onderzoekers van de Amsterdam School of Real
Eindhoven) ook een terugkoopregeling waarbij winst en verlies volgens een
Estate – onder wie Johan Conijn, buitgewoon hoogleraar woningmarkt – hiernaar
bepaalde verhouding wordt verdeeld. Op die manier is dit concept in feite een
onderzoek gedaan, i.s.m. Ortech Finance.
soort financieringsconstructie die het kopen van een woning mogelijk maakt voor mensen die bij de bank onvoldoende financiering zouden kunnen krijgen.
Uit dit onderzoek blijkt dat van een ‘relevant prijsdrukkend effect’ geen sprake is
Maar ook in Eindhoven is overigens volgens het onderzoek van Conijn nauwelijks
geweest. Hier en daar is weliswaar een beperkt negatief effect op de transactieprijs
sprake van een prijsdrukkend effect.
van reguliere koopwoningen in de nabijheid van de verkochte corporatiewoningen waar te nemen. Maar voor heel Nederland is de gemiddelde verliespost per
We houden het er daarom maar op dat een eventueel klein prijsnadeel op dit
verkochte reguliere koopwoning niet veel hoger dan ruim 3000 euro.
moment in het niet valt bij de toenemende dynamiek op de woningmarkt.
25
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 25-26
column 16 september 2014
column 1 september 2014
Van aanpakken naar doorpakken! Prinsjesdag brengt altijd veel mooie dingen met zich mee. De gouden koets rijdt door Den Haag, er is pracht en praal in de Ridderzaal, de bijzondere hoeden en jurken van de vrouwelijke aanwezigen trekken de aandacht. Minder mooi is meestal de boodschap die gebracht wordt. Het gaat nogal eens over het aanhalen van de broekriem, extra bezuinigingen, pittige lastenverzwaringen en oplopende werkloosheid. Dit jaar brak een beetje licht door. We zijn weer op de goede weg: de economie groeit een beetje, de werkloosheid gaat iets omlaag en de koopkracht gaat licht omhoog, al leveren de ouderen wel wat koopkracht in. Datzelfde beeld is eigenlijk ook van toepassing op de situatie van de woningmarkt. Ik heb het hier al vaker geschreven en ook met cijfers onderbouwd: er komt weer wat meer leven in de brouwerij. Onze eigen makelaarsvereniging NVM plaatste op Prinsjesdag een grote advertentie in een landelijk dagblad met een beeld van die fraaie Ridderzaal en daarbij de slogan: “Van oplappen naar opknappen”. Er is licht aan de horizon, maar nog geen reden om heel hard te gaan juichen, was de boodschap. In de maatregelensfeer is dat gemengde beeld ook terug te vinden. Het verlaagde btw-tarief voor renovatie en woningherstel blijft nog een half jaar van kracht in 2015. De verhoogde schenkingsvrijstelling (die het afgelopen jaar toch
enige dynamiek op de markt heeft gebracht) vervalt echter al per 1 januari. De hypotheekrenteaftrek wordt aan het begin van het nieuwe jaar verder verlaagd (van 51,5% naar 51%), maar de tijdelijk verruimde verhuisregeling blijft waarschijnlijk nog het hele jaar van kracht. Met de NVM ben ik van mening dat er meer nodig is om de markt verder te verbeteren. Veel mensen kampen nog met hoge restschulden en voor grote groepen is het – door de strenge kredietregels – nog moeilijk om een eigen woning te kunnen financieren. Met name aan het verruimen van financieringsmogelijkheden, ook voor starters en zzp’ers, moet de komende jaren worden gewerkt. En ook aan het mogelijk maken van nieuwbouw die aan de veranderende woningvraag kan voldoen, mag de regering meer aandacht besteden. Ik denk bijvoorbeeld aan de sterke groei van het aantal senioren in ons land, die de komende decennia de situatie op de woningmarkt sterk gaat beïnvloeden. Om de markt weer echt gezond te maken is er meer nodig dan wat nu in de Troonrede is aangekondigd, met name op financieel gebied. Daarom zeg ik met een knipoog naar de NVM: van aanpakken naar doorpakken. Het begin is gemaakt, nu is een extra stap vooruit nodig.
26
12-12-14 09:16
De (bijna) historisch lage rente maakt het kopen van een woning op dit moment
dat kan weer betekenen dat zowel de rente als de woningprijs op termijn gaat
zeer aantrekkelijk. Leuk als die uitspraak niet uit de mond van een makelaar
stijgen en daarmee de situatie voor kopers weer iets minder gunstig maakt.
komt, maar uit de richting van een consumentenplatform. Olaf Geysendorpher,
Ook voorzitter Michaël van Straalen van MKB Nederland zegt in het
directeur van het financiële consumentenplatform Wegwijs, heeft berekend dat
makelaarsblad: “De dynamiek op de woningmarkt komt langzaamaan terug. Het
de gemiddelde rentelast is gedaald naar het niveau van 1999.
is nu tijd voor kopers om in te stappen.” Hij bekijkt het uiteraard wat breder dan
column 13 oktober 2014
column 29 september 2014
Lage rente maakt nu kopen aantrekkelijk
Geld en sentiment zijn de sleutels Het is altijd leuk als de eigen regio beter presteert dan andere regio’s of het
Geld en sentiment zijn de sleutels voor de ontwikkeling van de woningmarkt. En
landelijk gemiddelde. In het derde kwartaal was het weer eens zover: de verkoop
daar zijn duidelijke plussen waar te nemen. Wat geld betreft: de hypotheekrente
van het aantal woningen in Eindhoven en omgeving steeg met ruim 48% ten
bevindt zich op een superlaag niveau, sommigen zeggen zelfs het laagste
opzichte van het derde kwartaal in 2013. Landelijk was die vooruitgang 28,9%. We
niveau in de afgelopen 100 jaar. Daar durf ik mijn hand niet voor in het vuur te
deden het dus goed en dat mag ook wel eens worden gezegd.
steken, maar het is in ieder geval laag genoeg om positief uit te werken. Ook de tweede sleutel – sentiment – helpt mee de markt van het slot te halen. Het
de consumentenvoorman. Als de bouw weer op gang komt, geeft dat immers
In de regio verkochten we veel vrijstaande woningen (+ 100%) en appartementen
consumentenvertrouwen stijgt verder en heeft nu het hoogste niveau sinds
Op basis van data van CBS en Kadaster en eigen gegevens komt Wegwijs tot de
een geweldige impuls aan de binnenlandse economische activiteit, aldus Van
(+ 70%). Dat is opmerkelijk, want tot nu toe was de gestage stijging in verkopen
2007 bereikt. De consument blijft overigens voorzichtig, maar de geneigdheid
conclusie dat een huizenkoper in het tweede kwartaal van dit jaar gemiddeld
Straalen. Het waarschuwende woord in de NVM-uitgave komt van onze eigen
voor een groot deel toe te schrijven aan de starters. Ook de Open Huizen Route
om grote aankopen te doen nam de afgelopen maanden toe. De koopkracht is
677 euro aan rentelasten betaalde. Dat is net zo veel als aan het einde van 1999.
NVM-voorzitter Ger Hukker. Ook hij ziet weliswaar herstel, maar nog reden voor
op 4 oktober gaf me een goed gevoel: er is duidelijk veel meer belangstelling
licht toegenomen, voor het eerst sinds vier jaar, en de inflatie is fors minder,
Uitgangspunt in de berekening is een 10 jaar vaste bruto hypotheekrente. Ter
al te hard juichen. “Er moet nog heel wat gebeuren voor er sprake is van een
en ook hier was een stijging in het aantal verkopen te zien. Voor het vierde
waardoor er een einde aan de reële loondaling komt.
vergelijking: in 2008 was een nieuwe eigenaar gemiddeld 1148 euro per maand
fundamenteel herstel van de woningmarkt.”
kwartaal verwachten we een record in het aantal transacties. De prijzen lijken na
kwijt aan rentelasten, ruim 47% van een modaal inkomen. In mei van dit jaar was
een korte periode van lichte verhoging te stabiliseren en dat is voor potentiële
Maar de deur gaat ook nog niet wagenwijd open: de werkloosheid blijft hoog
kopers weer een leuke ontwikkeling.
en onder zzp’ers is er nog veel verborgen armoede. De leencapaciteit blijft
een huizenkoper met een modaal inkomen zo’n 26% kwijt aan de rentelasten
Eerlijke financiële voorwaarden voor starters en zzp’ers, een gezonde verhouding
voor de woning.
tussen kopen en huren en aandacht voor voldoende nieuwbouw om aan de
beperkt voor veel consumenten en er is op behoorlijke schaal nog sprake van
groeiende toekomstige vraag te kunnen voldoen, noemt hij als belangrijke
restschuldproblematiek. Een flink aantal huishoudens staat met de hypotheek
De lage rentestand verzacht de pijn van de verplichte maandelijkse aflossing
aandachtspunten. Ik sluit me daar graag bij aan. Dat neemt niet weg dat de
nog ‘onder water’.
aanzienlijk, stelt Geysendorpher in het interview dat hij gaf aan NVMagazine, het
consument die nu voordeel meent te kunnen plukken van een snelle beslissing,
blad van de NVM. Het is daarom nu een uitgelezen moment om te kopen of een
dat uiteraard vooral niet moet laten. Het is zeker tijd om je goed te oriënteren op
Zeker in de steden echter zijn de vooruitzichten op korte termijn gunstig, ook al
hypotheek over te sluiten, zeker omdat de economie weer lijkt aan te trekken. En
het aanbod en je eigen financiële situatie goed in ogenschouw te nemen.
omdat daar veel huurwoningen staan en de stijgende huurlasten maken kopen voor veel huurders tot een lucratieve aangelegenheid. De verwachting is dat het platteland op enige afstand zal volgen. Oververhitting zal zich niet zo gauw voordoen; laten we het erop houden dat de sleutels ‘geld’ en ‘sentiment’ ertoe bijdragen dat de woningmarkt voor velen weer toegankelijk wordt. We groeien
Blijvend dalende hypotheekrente
toe naar zo’n 146.000 transacties op jaarbasis, waar dit voor de crisis op 200.000 en tijdens het dieptepunt van de crisis op 80.000 lag. Als de economische groei volgend jaar verder toeneemt – en dat verwachten bijna alle economen – dan gaat de deur naar de koopwoning voor veel mensen nog een stukje verder open.
27
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 27-28
288
12-12-14 09:16
column 17 november 2014
column 27 oktober 2014
Steek energie in uw energielabel!
Zo helder als glas(vezel) Het gaat bij de aankoop van een woning vaak over de prijs. Logisch, want voor
Soms zijn – als gevolg van de combinatie van wonen en werken - de snelheid
veel mensen is dit toch de grootste uitgave van hun leven. Maar uiteindelijk staat
van internetverbindingen zelfs doorslaggevend in een aankoopbeslissing.
vooral het ‘woongenot’ voorop. Genieten van je woning en de woonomgeving
Ze volgen wij als makelaarskantoor met enige spanning de al maar langer
gedurende een langdurige periode is het doel waar de meeste kopers naar
durende discussies en besluitvormingsprocessen over de aansluiting van het
streven. Een prijsverschil van enkele duizenden euro’s kun je soms al snel voor
buitengebied van de Kempen op het glasvezelnet van Eersel. Een van onze
lief nemen als je het idee hebt dat een huis voor jou gemaakt is. Of als de woning
klanten kan de woning waarschijnlijk verkopen aan iemand die in een rustige
niet langs. Na goedkeuring van de aanvraag ontvangt de woningeigenaar het
staat op de plek waar je al jaren naar uitkeek en waar je zeker de rest van je
en mooie omgeving wil wonen en werken. Maar de beschikbaarheid van
definitieve energielabel. Dit energielabel wordt automatisch geregistreerd en
leven wilt wonen. Dan staan die duizenden euro’s plotseling in een heel
glasvezel is in verband met de bedrijfsvoering min of meer een ontbindende
moet overhandigd worden bij verkoop, verhuur en oplevering.
ander daglicht.
voorwaarde. Snelle verbindingen met een grote capaciteit zijn voor zijn bedrijf
Over de zin en onzin van labels, keurmerken en certificaten discussiëren we
Na inloggen met DigiD kunt u de woninggegevens aanpassen, vragen
heel wat af in Nederland. Op veel gebieden zie je door de keurmerk-bomen het
beantwoorden over extra maatregelen die u mogelijk hebt genomen op
bos niet meer. Bij het fenomeen ‘energielabel voor woningen’ is de kogel een
het gebied van energiebesparing, de bewijzen hiervan (facturen, foto’s,
tijdje geleden al door de kerk gejaagd. Discussie gesloten dus. Per 1 januari 2015
bouwtechnisch rapport) uploaden en een erkend deskundige kiezen die de
riskeren woningeigenaren een boete als bij verkoop, verhuur of oplevering van
aanvraag gaat controleren. Die controle is digitaal, dus de deskundige komt
hun woning zo’n label ontbreekt. Die boete kan oplopen tot € 400,--, dus ik zou zeggen: steek toch maar wat energie in het energielabel.
Het energielabel geeft met klassen (A++ tot en met H) en kleuren (donkergroen
van levensbelang. En als de koop doorgaat, dan betaalt de koper straks zonder
tot en met rood) aan hoe energiezuinig een woning is in vergelijking met
Echter, ik adviseer iedereen die zijn woning heeft verkocht waarbij de overdracht
Maar ook zakelijke aspecten – anders dan de prijs – spelen vaker een sleutelrol.
morren de 2.500 euro aansluitkosten. Na gas en elektriciteit kan langzamerhand
vergelijkbare huizen. Een huis met label A++ (donkergroen) is zeer zuinig. Bij
plaatsvindt in de eerste twee weken van januari 2015 nu een volledig EPA-
Steeds meer mensen werken vanuit huis of willen dat gaan doen. Het leger
ook de snelle internetverbinding als eerste levensbehoefte worden gekenmerkt!
energielabel G (rood) draaien de gas- en elektriciteitsmeters op volle toeren
certificaat aan te vragen. De validatie nieuwe stijl zal voor die tijd niet
zzp’ers is in ons land inmiddels uitgegroeid naar 800.000 en velen van hen
Hopelijk duurt de discussie in Eersel niet al te lang meer.
en rinkelen de kassa’s bij de energieleveranciers. Omdat woonlasten voor een
functioneren. Zo voorkomt u eerdergenoemde boete.
werken fulltime of in ieder geval delen van de week vanuit eigen huis en tuin.
flink deel uit energiekosten bestaan, is het zeker niet onzinnig om je als koper of huurder te oriënteren op de energiezuinigheid van de woning.
Ook dit brengt allerlei wensen en eisen met zich mee.
Hier zie je dus dat prijs en kosten soms minder bepalend zijn dan kwaliteit
Bij het aanvragen van een definitief energielabel is het dus belangrijk dat u
Dat kan de beschikbaarheid van een werkkamer zijn, liefst op de begane
en een uitmuntend vestigingsklimaat. Naast de fysieke bereikbaarheid
goed op een rij hebt welke maatregelen er zijn genomen om het verbruik te
grond en al dan niet met eigen opgang. Maar ook de parkeergelegenheid voor
en het culturele klimaat moet de digitale bereikbaarheid van onze regio
De eerste stap in het labelproces wordt vanaf 1 januari 2015 gezet. Binnen
beperken. Dan gaat het om zaken als glastype in leef- en slaapruimten, de
eventuele bezoekende klanten, de bereikbaarheid van de woonplaats en de
voor de bestuurders een belangrijk element zijn in de verbetering van het
een periode van 5 weken ontvangen zo’n 5 miljoen huiseigenaren van de
isolatie van gevel, dak en vloer, het besparend vermogen van verwarming en
nabijheid van snelwegen of spoorstations voor een snel bezoek aan de diverse
vestigingsklimaat. Zeker als het gaat om de werving van internationale
rijksoverheid een brief met het voorlopige energielabel dat aan hun woning
warmwatervoorziening, de aanwezigheid van zonnepanelen en zonneboiler, etc.
klanten zijn voor bepaalde groepen zelfstandigen belangrijke factoren in het
kenniswerkers kan dit een factor van betekenis zijn waarop we ons als slimste
wordt gehangen. Dit voorlopige label is een indicatie van de energielabelklasse
Uiteraard kunt u bij dit alles zo nodig geholpen worden door uw makelaar.
vestigingsklimaat.
regio van der wereld moeten onderscheiden, dat is zo helder als glas(vezel).
op basis van de gegevens van het pand zoals die bij de overheid bekend zijn. Deze indicatie volstaat niet op het moment van overdracht,
Voor niets gaat alleen de zon op, ook in Nederland. Het online registreren
daarvoor moet een woningeigenaar zelf online een
van een voorlopig energielabel gaat vermoedelijk enkele tientjes kosten; een
definitief energielabel aanvragen via de site
definitief label gemiddeld € 200,-- kosten, dat is mede afhankelijk van het type
www.energielabelvoorwoningen.nl
woning. Voor de verkoper een extra last, maar bij een gunstig energielabel een extra verkoopargument. Voor de koper is het label een extra informatiebron. Ook hier geldt echter, net als bij het benzineverbruik van personenauto’s: uw gebruik bepaalt mede het verbruik.
29
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 29-30
30
12-12-14 09:17
Zo tegen het einde van het jaar raken we in een beschouwende stemming,
Voor ons is met name de financiële advisering zo belangrijk dat wij nauwe
al laat de hectiek van alledag er weinig ruimte voor. Toch wil ik eens stilstaan
samenwerking hebben met een gespecialiseerd kantoor op dat gebied.
bij ‘de makelaar van de toekomst’. Want zoals alles in beweging is, zo is ook
Financiering is steeds moeilijker te verkrijgen voor bepaalde groepen en het
ons beroep aan ontwikkeling onderhevig. Het stereotype van de vlotte verkoper
vraagt soms een zeer diepgaande analyse om te zien wat er wel mogelijk is.
bestaat misschien nog wel, maar de markt vraagt al lang om veel meer vaardigheden en rollen.
Voor het verkrijgen van informatie over de woning en het bekijken van de ‘plaatjes’ is de makelaar eigenlijk steeds minder noodzakelijk. De enorme vlucht die internet en de sociale media genomen hebben, heeft ertoe geleid dat informatie
column 15 december 2014
column 01 december 2014
De makelaar van de toekomst
De glazen bol In de maand december poetsen vele deskundigen en trendwatchers hun
hypotheeknormen. Dat laatste betekent: het Nibud heeft het deel dat
glazen bol weer eens op. Wat gaat het komende jaar ons brengen? En welke
consumenten van hun inkomen mogen besteden aan woonlasten naar beneden
ontwikkelingen zijn er over een langere periode te verwachten? Vaak is het:
bijgesteld. Hypotheekverstrekkers zijn wettelijk verplicht deze percentages als
hoe vager, hoe veiliger. Want we kennen allemaal dat mooie citaat: voorspellen
basis te nemen bij het berekenen van hypotheken.
is moeilijk, vooral als het om de toekomst gaat. En als de voorspellingen wel
Ook is voor ons het bijhouden van de landelijke en regionale ontwikkelingen op
heel concreet zijn, dan is het voor de voorspeller meestal maar hopen dat een
Bij een rentestand van 3,25% mag een alleenverdiener met een bruto
de woningmarkt een vereiste. De ontwikkelingen gaan sneller dan ooit.
jaar later niemand ze meer terugleest.
inkomen van €25.000 komend jaar een hypotheek van €90.000 afsluiten. Nu is dat nog €115.000, een daling van 22% dus. Voor tweeverdieners met
We krabbelen weliswaar overeind uit een diep dal, maar we zijn er nog niet. En dat vraagt om een scherpe blik op alles wat er gebeurt. Op die manier kunnen
Op deze plek hoeft u dus geen al te concrete voorspelling voor 2015 te
een gezamenlijk inkomen van €50.000 is die daling 8%: van €244.000
we onze klanten zo goed mogelijk van dienst zijn bij zijn aankoopbeslissing en
verwachten. Ook wij makelaars poetsen ons een ongeluk op die glazen bol, maar
naar €225.000. Tweeverdieners met een gezamenlijk bruto inkomen
bij zaken als meerwerkkeuze.
een helder beeld levert dat helaas niet op. ‘Woningmarkt in beweging’ is de
van €80.000 zien eveneens een daling van 8% in het toegestane
naam van dit boekje en dat is in ieder geval voor 2014 een juiste titel gebleken.
hypotheekbedrag: van €390.000 naar €360.000.
voor iedereen op elke plek en op elk gewenst moment beschikbaar is. Maar de behoeft aan
Aan de andere kant is de makelaar van de toekomst ook een adviseur van de
De dynamiek was er weer, het aantal transacties nam toe en er kwamen meer
deskundig en betrouwbaar advies is alleen
partijen die woningbouw ontwikkelen en bouwen. De tijd dat zij op grote schaal
nieuwbouwplannen tot ontwikkeling. De lagere huizenprijzen, de historisch lage
Zeker na de gebruikelijke eindejaarshectiek zullen de eerste maanden van 2015
maar toegenomen. Want veel informatie en
woningen konden bouwen waarvan verondersteld werd dat ze gewild waren,
hypotheekrente en het stijgende consumentenvertrouwen droegen daaraan bij.
aan de rustige kant zijn op de woningmarkt. Iedereen kijkt aan het begin van het
veel verschillende mogelijkheden leiden soms
is definitief voorbij. Bouwend Nederland bouwt in kleinere plukjes en steeds
Ook stimuleringsmaatregelen hadden een positief effect, zoals startersleningen
jaar de kat weer even uit de boom. Aan de andere kant bieden de aanhoudend
ook tot keuzestress. Daarnaast buitelen de
meer op individuele maat voor de moderne, mondige woonconsument. Het is
en de verhoogde schenkingsvrijstelling.
lage rente en het toenemend aantal initiatieven op het gebied van woningbouw
veranderingen op het gebied van regelgeving
vanzelfsprekend dat makelaars die de klanten in de regio kennen een soort
over elkaar heen, met name ook op het gebied van financiering en belasting.
Niet alleen verkoop en marketing zijn speerpunten van de moderne
In 2015 zal moeten blijken of de markt nu op eigen kracht een structureel en
manier naar de eigen financiële situatie en vooruitzichten kijken en op basis
woningbouw is inmiddels een subtiel samenspel van aanbieders en vragers.
duurzaam herstel kan realiseren. Op dit moment draagt de internationale
daarvan een aan- of verkoopbeslissing nemen. Zeker is dat huren steeds duurder
En als het vervolgens om de verkoopactiviteiten gaat, dan beschikken wij nu
situatie op z’n zachtst gezegd niet bij aan overmatig vertrouwen en stabiliteit.
wordt; dat kan weer een gunstig effect hebben. Zo blijven we turen in de glazen
over een enorm scala aan marketingmogelijkheden, offline en online, massaal of
Dat kan gevolgen hebben voor het consumentenvertrouwen en de algemene
bol, maar alle woonconsumenten samen bepalen uiteindelijk hoe sterk de
juist heel persoonlijk en kleinschalig.
economische ontwikkeling. En dat kan dan ook de woningmarkt weer
beweging is die we kunnen waarnemen zal zijn. En consumentengedrag blijft
belemmeren. Die markt krijgt daarnaast te maken met een verdere verlaging
onvoorspelbaar. Ook in 2015.
makelaardij, maar ook het compleet adviseren van de klant.
volop kansen voor de particuliere koper. En die zal altijd op een verstandige
schakelrol vervullen in het bijeenbrengen van die partijen. Ontwikkelen van
Het mag misschien complexer zijn dan vroeger, het is ook ongelooflijk boeiend
van de hypotheekrenteaftrek (een stapje van 51,5 naar 51%) en met strengere
om hier dagelijks mee bezig te mogen zijn. En de basis blijft altijd: bijdragen aan het woongenot van veel klanten.
31
WS 1139 - VSM eindejaars column boek Pieter.indd 31-32
32
12-12-14 09:17