Για την αρχαιολογία του μοντέρνου Αριστείδης Αντονάς Πέτρος Φωκαΐδης Πέτρος Φωκοιδης Αριστείδης Αντονάς
Π.Ψ. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι επιχεφούμενες περιγραφές του μοντέρνου στην Κύπρο συνδέεονται άμεσα με ένα προβληματισμό για την κατασκευή ενός ιδιαίτερου αρχείου, που θα αποκαλούσαμε το αρχείο του μοντέρνου στην Κύπρο. Σε αυτή την κατεύθυνση υποστηρίζεται ότι προτού υπάρξει η δυνατότητα ερμηνευτικής σκέψης, χρειάζεται να προηγηθεί ένας προβληματισμός για τις ιδιαιτερότητες αυτού του αρχείου, κυπριακού και μοντέρνου μαζί, αλλά και γενικά για τους τρόπους/μεθόδους συγκρότησης του αρχειακού υλικού στη σύγχρονη συνθήκη. Λ.Λ. Ας ξεκινήσω
με μια παρατήρηση που σχετίζε1 το μοντέρνο κω το αρχείο: Μέσα από κάποια ανά-
Το κείμενο που ακολουθεί πραγματοποιrίθnκε on line με xprίan τρεχσυσών εφαρμογών του διαδικτύου (Google documents). Οι συvομιλnτές κατέγραψαν ιδέες τους σrις 8 Δεκεμβρίου 2008 και συνέχισαν για τρεις μέρες με ταυτόχρονες rί ατομικές εωσκέψεις σro κοινό διαδικτυακό έγγραφο. Οι δωρθώσπς ειΧαν προσθετικό κω δωρθωπκό XαραKτrίρα σro κείμενο, που δεν εννοnθnκε ποτέ ως τελικό. Παρουσιάζεται έτσι εδώ με Tn μορφn ΠPOσωρινrίςκαταγραφtiς, εφικτnς από Tn δυνατότnτα «yραπτnς" συνομιλίας.
γνωση της μοντέρνας βιβλιογραφίας, μπορεί κανείς να διαπιστώσει μιαν εγγενή αντίφαση στη σύλληψη ενός «αρχείου για το μοντέρνο». Το μοντέρνο εγκαινιάζετω ενώ αρνείται ΟΠΟ1αδήποτε δική του «αρχαlΟλΟΥίω). Δεν θέλει να διαδραματίζεται ως στάση που με περίσκεψη εξετάζει το παρελθόν, αλλά περισσότερο ως ανοικτή προοπτική για το επερχόμενο: « ... δεν θα χρειαζόμαστε πια να κατασκευάζουμε με κόπο, αλλά θα πραγματοποιούμε την αρχπεκτονική σαν συμβάν>! γράφει ο Ουίλιαμ Κατάβολος το 1960. Κω ακόμα πιο πριν ο Βαν Ντέσμπουργκ (1924) γράφει: «Η νέα αρχιτεκτονική δεν έχει ούτε ένα παθπηκό στοιχε{ο}}. (Αναφορά σων Κόνρaντς, 1977).
Π.Ψ. Στην κατεύθυνση αυτή αντιφατική είναι επίσης η ιδέα για το «μοντέρνο ως μνημείο». Ειδικά όταν η σκέψη για τη δημιουργία ({κτφίων-μνημείων» του μοντέρνου κατανοεί τη διατήρησή τους μέσα από τη λογική του <φουσείου», όπου το κτίριο «διατηρείται» ως αρχείο του εαυτού του ... Λ.Α. Μόνο που αναπόφευκτα
ένα κτίριο είναι αρχείο του εαυτού του. Δεν χρειάζεται να προσπαθήσουμε για να κατασκευάσουμε τέτοιο κτίριο. Η λογική του μουσείου επιτυγχάνει πάντοτε έναν καθαρισμό, μια ακύρωση ιχνών που μπορούν να διαβάσουν διαφορετικά το κτίσμα εκτός της μοναδικής εκδοΧής που προσφέρει η μουσειακή μνημειοποίηση. Το κτίριο μουσείο-μνημείο λέει: «αυτό θα ήταν ακριβώς το κτίσμα αν δεν ήταν μουσείω), αλλά ήδη το επιχείρημα του κτίσματος είναι εκ των προτέρων χαμένο, το κτίσμα είναι ήδη κάτι που δεν ήθελε. Η μνημειοποίηση - από μια πλευρά - αποτελεί το τέλος για κάποιο κτίσμα. Αν ήθελα να είμαι ακραίος, θα έλεγα: αποτελεί κάποιο είδος γκρεμίσματος. Θα μπορούσαμε να διαχωρίσουμε προσεκτικά την έννοια της καταχώρησης του αρχείου από τη μνημειακή συγκρότηση. Μπορώ να δοκιμάσω μια ιδέα που σχετίζει την έννοια του μνημείου με κάποια έννοια ακατοίκητου. Νομίζω ότι εκείνο που θα έκανε έναν προβληματισμό για τη μοντέρνα αρχιτεκτονική ενδιαφέροντα, θα ήταν να υποσκελιστούν μερικά από τα στοιχεία που συνδέουν ένα κτίσμα με την ανακήρυξή του ως μοντέρνου μνημείου. Αν αυτή η πρόνοια για ανακηρύξεις οργανώνεται από μια κοινωνία που νοιάζεται για το παρελθόν της, αυτό ίσως δεν πρέπει να μας ενοχλεί. Δεν συνδέεται όμως αυτή η ανακήρυξη με τη δυνατότητα των κτισμάτων να παράγουν νέες, μικρές, σημερινές αφηγήσεις, πολύ δυναμικές και ιδιαίτερες: Μπροστά σε αυτή τη δυναμική (που θα την ονόμαζα δυναμική του αρχείου) οποιαδήποτε έννοια ανακήρυξης 11 διατπρησης φαίνεται χλωμή και καχεκτική.
6.