KERK in MOKUM
december 2011
3
‘Lidmaatschap is niet meer van deze tijd’ Onderzoek naar de kerk voor twintigers en dertigers Annemijn Molenaar Interne spanningen en polarisatie zijn funest voor de betrokkenheid van twintigers en dertigers bij kerken. Wat wel aantrekt: een outspoken dominee die toch ruimte biedt voor dialoog. Dat zijn enkele conclusies die Niels de Jong, missionair predikant voor de IZB in Rotterdam, trekt in zijn onderzoek naar Young Urban Protestants. Gelijktijdig deden Karel Smouter en Inger van Nes in opdracht van de Protestantse Kerk Amsterdam onderzoek naar jonge Amsterdammers en hun kijk op geloof en kerk. De documentaire Nu(l)Twintig is het resultaat van hun eerste onderzoeksjaar.
Duidelijk verhaal
In vijf groeiende protestantse stadsgemeenten zocht Niels de Jong naar de geheimen van hun aantrekkingskracht op jongeren. Een van die kerken, de Jeruzalemkerk, staat in Amsterdam.
Twintiger wil talentgericht werk doen Zelf is Niels (30) predikant in een groeiende kerk in Rotterdam. ‘Vijftien jaar geleden zaten daar 50, vooral grijze mensen. Nu zijn het er 150, waarvan 70% jonger is dan 35 jaar. De diensten zijn niet spectaculair, eerder traditioneel dan experimenteel.’ Hij besloot op zoek te gaan naar indicatoren voor ‘succes’.
‘De belangrijkste sleutel is dat het ergens over moet gaan in de kerk. Men wil een duidelijk verhaal horen.’ De meest verrassende uitkomst: dat er eveneens ruimte moet zijn voor andere opvattingen. De Jong: ‘Zekerheid moet je niet zoeken in de buitenkant, of in morele standpunten. Een voorbeeld is de discussie rondom samenwonen. Twintigers en dertigers willen daarin keuzevrijheid. Als je inhoudelijk maar eenduidig bent. Deze conclusie dwingt te richten op de kern.’
Psalmen en nieuwe vormen
De Jong hoopt dat zijn onderzoek een goede steen in de vijver is voor predikanten. ‘Hoewel het grootste deel van de bevraagde jongeren een protestantse achtergrond heeft, komt toch een derde van buitenaf. Zij zijn door dezelfde ‘‘sleutels’’ aangetrokken. Daarom geloof ik dat reguliere protestantse gemeenten blijven bestaan: met psalmen, gezangen en een duidelijk verhaal. Al zijn ook heel nieuwe vormen nodig.’ Wat zoeken Young Urban Protestants in de kerk? 1. Het moet ergens over gaan. 2. Er moet ruimte zijn. 3. Er moet plek zijn. 4. De sfeer moet goed zijn. 5. Er moet wat gedaan worden.
Marloes Keller leest… In het boek Mark Rutte is lesbisch gaat Raoul Heertje op zoek naar het echte verhaal. Volgens hem is er weinig meer echt. We voeren continu circus acts op of applaudisseren ervoor. Vooral de media moeten het ontgelden. Zij laten nooit ‘het echte verhaal’ zien en Raoul probeert dit inzichtelijk te maken. In het echt vind ik de grappen van stand up comedian Raoul Heertje leuker dan op papier. Het einde van het boek is echter een ontroerend pleidooi voor echtheid.
jonge protestanten
en hun kerk in de stad
De Jong: ‘Een autoritaire dominee kan het vergeten in de stad. De aantrekkelijke predikant is een netwerker. De kerk wordt een steeds plattere organisatie. Dat zie je ook in deze vijf kerken, waar de invloed gespreid is.
Gemeenteleden kunnen meedenken via commissies en hoeven daarvoor niet gelijk vier jaar in de kerkenraad.’ Want een twintiger of dertiger wil zich doorgaans niet voor jaren committeren, maar wel talentgericht en projectmatig werk doen, stelt De Jong. ‘Ze zijn actief. De plichtsgetrouwheid is er alleen af, maar dat lijkt me goed.’
Vervolg van pagina 1
een onderzoek onder
Niet plichtsgetrouw
Een autoritaire dominee kan het vergeten in de stad
Voorkant van de dvd Nu(l)Twintig
YUP Yo u n g U r b a n P r o t e s t a n t
Een pleidooi dat niet zou misstaan in een gemiddelde preek: ‘Over de waarheid weten we niks. Misschien bestaat hij niet eens. Soms voel je hem. Nee, haar. Soms voel je haar. Als de waarheid bestaat, is zij vrouwelijk. Ik voel haar soms op momenten van groot verdriet of intense vreugde, maar kan haar niet beschrijven.’ Mark Rutte is lesbisch ISBN 9789025435264 Prijs € 14,95 www.uitgeverijcontact.nl
Vijf stadskerken onder de loep Interviews en portretten
Nu(l)Twintig
Iets eerder dan De Jong startten Karel Smouter en Inger van Nes voor de Protestantse Kerk Amsterdam een onderzoek naar de leefwereld van twintigers en dertigers in Amsterdam. Wat hebben zij met geloof en kerk? Hun tweejarige project begon in 2011 en leidde onder meer tot de documentaire Nu(l)Twintig, die op 31 oktober met 125 jongeren en 125 ouderen werd bekeken en besproken in de Westerkerk. In deze film vertellen vijf Amsterdamse twintigers over hun idealen en angsten, geloof en ongeloof.
Seizoensfeest
In het tweede projectjaar gaan Smouter en Van Nes demonstreren, activeren en inspireren. Smouter: ‘Festivals zijn vaak het begin van gemeenschappen. Daarom gaan we seizoensfeesten organiseren, op de eerste dag van elk nieuw seizoen. We haken aan bij iets algemeens en proberen binnen dat thema een verbinding te leggen tussen de weg van de bezoekers en de weg van Jezus.’
Lidmaatschap niet meer van deze tijd Verder gaan ze tien jongerenwerkers coachen en nieuwe kerkelijke projecten ondersteunen. ‘Kerkelijke projecten moet je samen met de buren opzetten. Het werkt niet meer om op een zendende manier jouw terrein open te stellen voor niet-kerkelijken. Deel het eigenaarschap, bouw een band op met buurtgenoten, laat ze meedoen en meedenken. En nee, dan worden ze niet gelijk lid, maar ze gaan zich
Resultaten enquête Wat valt er van te leren?
wel verbonden voelen met de ruimte en de mensen.’
Commitment
Want net als De Jong denkt Smouter dat lidmaatschap niet meer van deze tijd is. ‘Negentig procent van de Amsterdamse twintigers en dertigers is zonder kerkelijke achtergrond. Die zijn sowieso minder snel geneigd te denken in termen als commitment en lidmaatschap. Bovendien spreken ze de ‘‘geloofstaal’’ niet. Hoe spreek je ze dan aan? Wij zeggen: begin met luisteren, naar de vragen en thema’s die twintigers zelf aandragen. Vervolgens kun je gemeenschappen rondom die vragen bouwen.’
Hoofdpersonen in de documentaire Nu(l)Twintig: Abe: ‘Ik had het gevoel dat ik pas welkom was in de kerk als ik bekeerd zou zijn.’ Sammia: ‘Ik wil niet steeds naar dezelfde bron. Ik heb meer bronnen nodig.’ Serina: ‘Ik vind deze kerk koud, ik kan me niet voorstellen dat ik hier een warm gevoel zou krijgen. Het is net een vergaderruimte.’
De documentaire Nu(l) Twintig zien in uw kerk? Mail: karel.smouter@ protestantsamsterdam.nl. Karel Smouter en Inger van Nes komen langs met de film en stof voor een gesprek na afloop.